Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Helianthus 06.11.2019 11
Vermoeidheid en kanker
Helianthus 06.11.2019 2
Chris de Jongh
fysiotherapeut/oedeemtherapeut/haptonoom
FYSIOOOO Dordrecht / Zwijndrecht
2
Helianthus 06.11.2019 3
Welke vragen dienen beantwoord te worden?
Wetenschappelijke pretenties
Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen?
Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ?
Het principe van vermoeidheid.
Welke mogelijkheden zijn er om ermee om te gaan?
Zorg voor de zorgers!
Wie wat waar en hoe?
Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India?
Helianthus 06.11.2019 4
Wetenschappelijk verantwoord?
Helianthus 06.11.20195
Don’t jump into conclusions
• Grove overeenkomsten
• Individuele details
Helianthus 06.11.2019 6
Zijn (ex)kanker patiënten normale mensen?
Helianthus 06.11.20197
Ja, het zijn normale mensen.
Maar wel met de ervaring van een diagnose kanker!
Dus dan kunnen we normaal doen?
Ja, met respect voor de persoonlijke omstandigheden en de levensfase.
Helianthus 06.11.2019 8
En wat is dan normaal?
Helianthus 06.11.2019 9
curatieve zorg
palliatievezorg
rehabilitatie & revalidatie
terminale
zorg
Continuüm van zorg voor patiënten met kanker
diagnose dood
ondersteunende zorgnazorg
symptoomlijden
symptomenkwaliteit van leven en van sterven
kwaliteit
van
rouwen
functieverliezen
stadium 1:
ziektegerichte pall
stadium 2:
symptoomgerichte pallstadium 3:
terminale pall
tijd
S.Thenunissen (2007)
Helianthus 06.11.2019 10
Persoonlijke afstemming
Helianthus 06.11.2019 11
Helianthus 06.11.2019 12
........
Vermoeidheid
een mechanisme dat mensen beschermt tegen
lichamelijke of geestelijke overbelasting
12
Helianthus 06.11.2019 13
Fysieke vermoeidheid
= afname spierspanning (kracht/capaciteit/vermogen) bij herhaalde stimulatie.
Objectiveerbaar door: Submaximaal
test (kwantiteitsbepaling)
Maximaal
13
Helianthus 06.11.2019 14
Trainingseffect
Indien na een periode van training vermoeidheid afneemt spreken we van een toename in functionele capaciteit
14
bewegen
• Normering: tenminste 30 min per dag aaneengesloten bewegen , waarbij je merkt dat de hartbeslag omhoog gaat en je buiten adem dreigt te raken; je moet de inspanningprikkkel voelen.
• Vormen: wandelen en fietsen(KISS)
• Ook hier is individualisering belangrijk!!!
Helianthus 06.11.2019 15
curatieve zorg
palliatievezorg
rehabilitatie & revalidatie
terminale
zorg
Continuüm van zorg voor patiënten met kanker
diagnose dood
ondersteunende zorgnazorg
symptoomlijden
symptomenkwaliteit van leven en van sterven
kwaliteit
van
rouwen
functieverliezen
stadium 1:
ziektegerichte pall
stadium 2:
symptoomgerichte pallstadium 3:
terminale pall
tijd
S.Thenunissen (2007)
Helianthus 06.11.2019 16
Helianthus 06.11.2019 18
Vermoeidheid bij kanker
een ongewone, abnormale, buitensporige,totale
lichamelijke vermoeidheid, welke niet persé gerelateerd is
aan lichamelijke activiteiten.
18
Hoe is vermoeidheid te verklaren?
Helianthus 06.11.2019 19
Helianthus 06.11.2019 20
karakter
omgeving
ernst ziekte
MTB
+
Helianthus 06.11.2019 21
Bio-Psycho-Sociale model(mogelijke) invloeden van kanker op de kwaliteit van leven
pijn
lichamelijkebeperkingen
Vermoeidheid
* depressie
* onbegrip
* afhankelijkheid van
anderen
21
problemen in
gezinssituatie
verminderde sociale
activiteiten
problemen met werk en
financiën (ziektewet / WAO)
Helianthus 06.11.2019 23
CRF
Cancer Related Fatique
meerdere oorzaken
vanuit het perspectief van de patiënt
23
Schokkende cijfers
50%-70% al voor diagnose
58%-94% tijdens behandeling80%-90% chemotherapie60%-93% radiotherapie
75% bij metastasering
60%-70% na behandelfase
Helianthus 06.11.2019 2424
Helianthus 06.11.2019 25
perspectief van de patiënt en de “deskundigheid” van ons als hulpverleners
0
10
20
30
40
50
60
70
patiënt zegt… specialist denkt…
vermoeidheid
misselijkheid
pijn
haarverlies
NIPO, maart 1999.
Helianthus 06.11.2019 26
Patroon van vermoeidheid(bij diverse behandelingen)
Chirurgie
Radiotherapie
Chemotherapie
(Hormoontherapie)
(Immunotherapie)
Biotherapie Biologische respons van bepaalde eitwitten
Herceptine®
26
2727Helianthus 06.11.2019 27
Welke factoren kunnen vermoeidheid beinvloeden?
Lichamelijke
Emotionele
Sociale
Spirituele
curatieve zorg
palliatievezorg-tumor palliatie-symptoom palliatie
rehabilitatie & revalidatie:controle functionele & sociale beperkingen
terminale zorg
Continuüm van zorg voor patiënten met kanker
diagnose dood
ondersteunende zorg: controle bijwerkingen van behandeling nazorg
kwaliteit
van
rouwen
kwaliteit van leven kwaliteit van sterven
Iedere fase van het proces brengt weer zijn eigenaardigheid met zich mee!
Helianthus 06.11.2019 28
fysiek psyche sociaal spiritueel
[0] Zelfstandigzelfredzaam
Helder van geest/zelfstandig denkend
Uitgebreid sociaal netwerk / vriendenkring
Helder,bewust wereld- en mensbeeld
[1] Veranderd belastbaar/ stress gevoelig
Verandering snelheid denken / geheugen functies
Netwerk gebonden aan activiteiten buitenshuis
[2] Niet-zelfredzaamZelfstandig= analyse trainbaarheid -eigenwaarde
Depressief= psycho-sociale ondersteuning/ medische interventie
Verlies sociaal netwerk=voorlichting/ zorg voor de zorgers
3] Niet –zelfredzaamNiet zelfstandig
Des-orientatie Geen sociaal netwerkA-sociaal
Paniek / verliesvan zekerhedenover zin leven
[4] VegetatiefPre-logisch
gemodificeerde WHO-indeling
de Jongh 2006
autonomie
Helianthus 06.11.2019 29
3030
Het verschil tussen wat er was en wat er is.......
Vermoeidheid
een mechanisme dat mensen beschermt tegen
lichamelijke of geestelijke overbelasting
Helianthus 06.11.2019 30
Helianthus 06.11.2019 31
Model van Levine (1991)conservation model, men as holistic being
Behoud van energie
Behoud van lichamelijke integriteit
Behoud van persoonlijke identiteit
Behoud van sociale identiteit
(niet opgenomen: spirituele aspect)
31
In balans brengen van energie output en
input: voorkoming van
oververmoeidheid
Behoud of herstel van de lichamelijke
eenheid: bevorderen gezond gedrag
Behoud of herstel van gevoel van
eigenwaarde en uniciteit
Behoud of herwinnen van de plaats in het
sociale netwerk
Helianthus 06.11.2019 32
Ganz ea 2002
Bij de vermoeiden vaker: Hoge bloeddruk
Diabetes
Hart- en vaatziekten
Reuma
Depressie
Pijn
Opvliegers
Angst voor terugkeer ziekte
Meer gecombineerde MTB, mn. chemo+bestraling
32
Helianthus 06.11.2019 33
Het is wat de “patiënt” zegt dat het is
33
Helianthus 06.11.2019 34
inzicht in:
CommitmentMotivatieMogelijkhedenWilskracht
34
35
wilskracht
Feitelijke situatie
bewegings-
geheugen
Niet volle batterij
35Helianthus 06.11.2019 35
Helianthus 06.11.201936
willen
moetenmogen
durven behoren
Rood=cognitieve trias Groen=ontische-
estetische trias
kunnen
Helianthus 06.11.2019
Helianthus 06.11.2019 38
39
wilskrach
t
Feitelijke situatie
bewegings-
geheugen
Niet volle
batterij
39Helianthus 06.11.2019 39
Truttentraininginzicht door body awareness
Helianthus 06.11.2019 40
Voorbeeld:
60 minuten trainen op de home trainer
2 minuten fietsen op lage weerstand
1 minuut rust / herstel van de beperkte inspanning
In 60 minuten fiets je 40 minuten en rust je 20 minuten. Door de rust = herstel te trainen ben je instaat om 40 minuten te bewegen zonder 40 minuten te belasten.
Binnen 2 weken gaat het je makkelijker af.
Dan kun je gaan variëren; 3-1, 4-2 etc
MAAR: steeds luisteren naar hoe het die dag/dat moment is.
Slecht geslapen, veel opvliegers, last van een nieuwe kuur etc pas je schema aan.
Helianthus 06.11.2019 41
Ernstig vermoeid; 1- 5
Meer tijd nemen = prioriteit geven aan herstel
Ja, maar…..
Helianthus 06.11.2019 42
Oefeningen belasting en belastbaarheid
Helianthus 06.11.2019 43
Letterlijk of figuurlijk op je tenen lopen
44
Tolerantie
grens
Frustratie
grens
Verandering
van
ademhaling
Verandering
van
spierspanning
Letterlijk of figuurlijk op je tenen lopen
45
Tolerantie
grens
Frustratie
grens
Hoogthoracale
ademhaling als
gewone ademhaling.
Hoge
spierspanning als
“gewone”
spierspanningVeranderi
ng op
gebied
van
interne
geneesku
nde
Detail
gevoelig
Belasting en belastbaarheid
Helianthus 06.11.2019 46
Gedachten en kracht
Helianthus 06.11.2019 47
• Body-awareness:• Spanning – en ontspanning
• Slaaptraining
• Bewust en onbewust: andullatie therapie
Helianthus 06.11.2019 48
Helianthus 06.11.2019 49
Opzoek naar een nieuwe balans
49
Helianthus 06.11.2019 50
Yellow and Red flags(reageren begeleiders anders dan normale mensen?)
50
Zorg voor de zorgers
Helianthus 06.11.2019 51
85% van de mantelzorgers (dreigende) fysieke burn-out
Wie wat waar en hoe
Helianthus 06.11.2019 52
Helianthus 06.11.2019 55
Welke vragen zijn beantwoord?
Zijn (ex)kankerpatiënten eigenlijk wel normale mensen?
Wat weten we van de impact van de medisch therapeutisch behandeling ?
Het principe van vermoeidheid.
Welke oefentherapeutische mogelijkheden zijn er?
Zorg voor de zorgers!
Wie wat waar en hoe?
Hoe bestrijden we een apenplaag in het zuiden van India?
Helianthus 06.11.2019 56
De kunst van het loslaten“stop, kijk en luister”guy finley: het geheim van loslaten
En nu?
Helianthus 06.11.201957
• Graag invullen van het evaluatieformulier
Helianthus 06.11.2019 58
Helianthus 06.11.201959
Gelegenheid tot vragen stellen