DE

RUINA CΗALI FATUS BAGDADICI.

DISSERTATIO ACADEMICA

"/ 11 "—■—"~

CUJUS PARTEΜ PRIOREM

CONSENSU AMPL, FAC, PHILOS. UPSAL.

F. P.

Mag. CHRIST. ER. FAHLCRANTZST IP. JBIELKIANUS

ET

JOH. AXEL. ORBOM3MED ELPAD O » J EMTLANDUS

IN AUDIT. GUST. DIE ΧΙΙΣ DECEMB, MDCCCXX.

Η. A. JM. S.

U Ρ S A L I JE

EXCUDEBANT REGIA: ACADEMIiE TYPOGRAPHI.

J

IN

5ACRAM REGIAM MAJESTÄTEN

ΑΙΑXIMAK FIDEI VIRO

A CONSILIIS JUSTITIAE UNI

REGII ORDINIS DE STELLA POLARI EQUITI

CAROLO JOHANN! ÖRBOMΡ A T R IT Ο C Α R I S S I Μ Ο

Pia 8ζ grata mente Semper colendo

S ACR ü Ät

volüifc, debuitAxel Örbom,

BRUKSPATRONEN

HOGÅDLE;■

'' ~ - 5

herr bau Wim..

Min Vördade Morbror

tacksamt och vordnadsfullt

tillegnadt

4

ÄXJEL ORBOM»

konungens

trotjenare majoren,

hogådue

HERR AND, GUS T. GRSOMsamt

majorskan hogådla

fru CHRIST. JULIE ÖRB'OMfodd Μ igΜjKWZWS

Huldaste Foråldrar!

Emottagen med vanlig godhet detta 'offer, som tacksam¬heten och vördnaden för.. Eder ' nedlägger; det är dennaöfvertygelse, som Ijuft tillfredsställer

Eder

lyclig.s te SonAxel

RUIN A CHALIFATUSB A G D A D I C I.

fA·*"f^ •^2—Λ—J |V—^ V—AJC\3[ ^jfo fXÄAbulfeda

quid unquam exhibuerit Hiftoria, magis fplendi.dum, ftupendum prorfus, quam ipfa orientis Islamismiprineipia fummique lmperii Moslemici origines et primafata, nefcio, an multas praebeat periodos, quae mentemuberiore erudirionis materie allieiant, dele&ent, ditent,quam illa, quae cafus exponit, quibus fenfim labefa&atus fun-ditus tandem fubveriüs eft Thronus Chalifarum, facilisdubito. Dignisfima, quae Hiftoriae imperii Romani con-feratur. Hinc virtus libi confcia, quae ardua quaevis ten-tans et moliens, moderatione vi£trix, faftigia tener; il-linc facer furor, qui fubiti inftar terrae motus, omnia cor-ripienris, terrae faciem vel uno die mutar. Quae per fae-cula latuit, vixit et fuccrevit, invicli ignis materia jamuno fulmine coelitus vel inferne accenfa, fulgura fulgiiragignunr, donee novus repente enafcitur rerum ordo, quemnaturam tranquille agentem vix faequlis parituram credi-deris. / At nil in terris aeternum. Opera mortaliummortales deftruent. Ünus fuperftes et vi£tor Geniushumani generis, aequo pasfu pregrediens, formas omnesrumpit antiquatasj Roma rnit, ruit Bagdadum.

Innumqri quidem fcatent HiftöriieGhalifärum fonres,•a Fsrfis et Arabibus semulo ftudio eruri, quibus nimirumiblenne quondam er necesfariuai fere doétrinse infignio-ris ipeeimen habebatnr congeftio Chronjci ab iniriismundi ad fuum usque aevum perducendij fumma veroHiftoriae elementa diu fruftra requires, nam paucis, alio ordi-ne quam annorurn opus esie videbatur. Qua culpa ne quidemomnino ca re η t nobiiisiimi, quös mihi adire licuit s Δ hül¬fe da, Abulfaragius, Elmacinus, quamquam- meriris, qui¬bus ciuent, aliis minirne detrahere velim. Quare fi au-fui juvenili, praecipua, quae excidium imperii iagdadicimaturaverint, fara, ferie Hi'ftorica difponendi, haud faveritfuccesfus, aufus ipfe tuam B. L. ne dicam approbationem,conniventiara fairem merearur.

Hiftoriäm Chalifatus Hiiloriarn iimul ruinte ejus rne-riro dicas, quam brevisfima enim orienti ftorentique rem¬por a concesia ; quare ad origines imperii ornnino rede-updum. Praeter externos enim, quibus tandem fuccubuir,caius, h is potiora me η rem Hiftorici requiiunt et exercentinterna hujus ruinte principia et femina, quae nempe inintimo Islamismi chara&ere er natura delitefcanr. Selma-no enim ex fragmentis doflrinae Chriftianse et sd fpe-ciem.ejus externam Islamum (truenti non licuit operi fuofpiritum indere fanålum et ftibliinern ilüus, quam tunc cer-te non deferuisfer> religionis. Hoc voluit, hoc egit Mu¬hammed, ut Thronum conideret in rerris aternum, quip-pe qui coelo affixus, aeternis et intimis, qute hominumanimis infunr, voris et deiideriis inniteretur, Unicumvero, quod in terris obtinear, regnurn divinum, jam con-

") Abu Abdallah Selman al Farii, 1 ibernis Muhammedis; exJudaso Chrihianus, tandem inter fumrnos Moslemios habi-tus; de iilo dicitur, quod 1_a_u. d'Herbelotρ. 3<5i.

3

dirurn esfe, et neminem alia fu η damen ta jacere posfe,quam quse ja£h erant, hoc Muh'ibedem fugisfe, quism »retur? Ac quanta culpa, quanta poena in Sacris ludi-tur et Divinis, horrendum in modum conteftata TuntImperii Muharntnedici . fata, aterno, quocf a fe exftru-£tum credidit, fal i o in ararn abeunte, juge fanguinis Ha¬ie hem it ici toner» te foedandam.

Primo Ch a li fa tum crefcentem eulminantemque bre-visfimo exordi o exponarrsus, deinde exci<iium ejus all-quantulum fufius pertra&aturi. Tantilltim propheta de-cedens novo itnperio virium tereilrium reliquir, ut non riifimiracuio crederes ta 11 fundarnento regnum vei mediocrefuperilrui. Prserer urbes enirn fic di£hs Propheticas, Mec-cam arque Medinam , et aliquot demum fpaiTos Arabiavicos, ceterum ab infeitisiirnis Corand hoftibus occirp&rae,tota fpes in armis repofira erat, armis vero, qualia vixrefringunt humanae vires, non refringunt arma, nifi parivirtute, fanaticam intelligo et quaii divinam, a£ia. Atii vel uno die citius obierir Muhammed, non vero abfimileed, Asvadismo cesfurom fuisfe Islamismum, Asvado +) jampotiorem Arabia? partem tenente , quando perfido ferrooccubueiit. At Amruo Chaledoque primis ariginem debetImperium Chalifarum. Heraclio enim ad Mutam cumcentenis armatorum millibus fufo a parva Mosiemiorummanu, duce Chaledo, huic, gladio Dei a fuis nominato,

cesfit Syria, Chaideca-, Mefopotamia, Media. Amru,tentorium ***) apud Mesram fixo, Aegyptum Chalifistributariam reddidit, Hierofolyma quoque, Alexandria,

.*) Abhala ben Caab du-I-Chemar, vulgo Asvad-eh Anfi, A-bulfeda i. 198.

Χαλεπός, cv hsyaat μαγ^αίξοιν ra Θεα. Theophanes pag. 287,5,**) lat, tentorium, noiaenf urbii ab Amruo jux*

ta Mesram conditav Abulfeda 1. «46.

Pcntapoli, Barca, Cyrene et toro ad hodiernam usqueTripoün littore potnas. Saad demque fplendisiim.am Chos-rois Thronum evertens, Perfiatn novo regno addidit,JVlodaina vero irnmenfos Sasfanidarum rhefauros reporta-vit, ilmplici Araburn ingenio puroque enibuiiafmo inimi-cisfimos Quae ornnia Cere fub Gmaro, qui primus Prin-ceps fideliurn Calutari coepit, vix decennio poit decesiumMuharnmedis peraclo, geda Tunt. Chorafanam et Magrebad Ceutam usque ChaliCatui addit Ochmanns, primus li-le, quem Tibi viclimarn popofcit vefanum, quod jam fu-per rumulum Muhamrnedis accenditur, odium. SolisJHaschemiis facrum succedendi jus dcberi, ciamitant Ali,Arabia et Chaldeea ; at vmdl&am fangmnis Othmaniciilagitant Moavia, Syria et Aegyptus. Ali ficariis fuccum-bit, seternas invidiee fignum; devotisiinkis cultus et diraeexfecrationes cineres ejus exinde quaü aemuio ardore cir-cumftrepunr. AtOmmiadae novurn Darriafci Collum tenent etrecenti indies Alidarurn ilrage cornmuniunt. Caedes Hafa-ni et Hufeini seternum odium obCignant. Quo abiit jamprima Islamismi indoles, quum illrpi Muhammedic« vixMedinae afylum pateat, er Coranum Principes Cideiium im-punepedibus calcent ** ? Attamen imperium suum exten-dunt, in hoc faltem primo Islamismi confilio congruen-ter agentps. Trans Oxum, trans Tajum et Rhoüanumengitur Raiat el Eslam; paver ipfa Conflantinopolis.Verum turbae immanes regni praecoidia vexant; clamiratfangvi's Alii vindicram poscens, quem Omar vano ftudioexpiare conatur ***). Praeter Alidas furgnnr et alii exftirpe Haschemitica, ongines fuas vendirantes. Immineta Chorafana Dynaftias Ommiadicse exitialis dies. Muham¬rnedis, pronepotis Abbafi, figna fequuntür innumeri. Ri-*) Elmacin. p. 26. Abuifeda. I. 234.**) Elm. p. 62. 102.***) Elm. p. 90,

===== 5

xantibus casca invidia de principatu Ibrahimo et Merva-no, Thronum· confcendit jfilius Mubanimedis, Abdalla,Sanguinarius *) merito cognominatus, propter horribi-lem, quam cx genere Ommiae exegit Haicheaäii fanguinisvindi£Um **). Vix unus fupereit, qui in remotisiimoimperii anguio capuc attollere audeat *·*).

Tenent igitur Abbasiidse Chalifarum, et facris prat-Tunt et Corhb<r, exciuiis irerum Aiidis, jufta Muham-

/ medis profapia; pacem itaque ne fperent iiii. Medinaeet Basforae exfurgunr contra Manforem Abdalla fihiqueejus Muhammed et Ibrahim, infignibus Chalifatus deco-raci, contra Hadium Hufein, contra Haronem Jahia Dai-lomitide. Quibus facile domitis, novis vi£loriis exten-duntur nnes imperiij occuparis a Manfore Artnenia, Cap»padocia, Cilicia. Scdes Chalifatus a Saffah Cufam, etinde Anbararn vel Hafchemiam tranilatae, jamja Manforein ripa Tigridis figunrur, ja£lis ibi Bagdadi fundamentis,Conferunt ibi Chalirae pretioiisfimas omnium undique ter-rarum opes, theiauros, ornamenta, quaii praevidentesbrevi hane unicain ex ta η tis po*sfesiionera ipfis fuperfore.Quis vero ex florentisfimo rerum fhtu tam funefta aufpi-bia captarer, quuin jam, Harrone Rafchido filio Mahdiiad Chalitaturn accedeure, arbor Abbasiidica pulecrrimosexphcat flbres, ineifabili jubare circumfufa, quum fceptrumBagdadicum maxima mundi pars venerarur et timet, quumfolium utrinque fukiunt Barmacidse, fplendidisiima cingitdoclorum et vatum corona. Treimini Irene et Nicepho-rus, imperatores Graeci, inrer maximos fui fteculi He-roas poiiti, ab occidente Carolum Magnum, ab OrienteRafchidum, qui, ut sapientia, fortitudine furnmisque vir-turibus de primatu contendunt, in hoc etiam perinde*) Abulfeda I. 450.**) Abuii. i. 492. >

***) Elm. tal.

6

reprehendendi videntnr, quod nimio fbrfan pietatis erjuititiae ftudio ducli, regna fua inter filios diviferint *),unde quantae rurba enatae fint, fiacile pater. Decedenteenim Rafchido decidisfe etiam fcias florem Chalifatus Bag.dadici. Fruftra Caabee legem illam fancivir, qua concor«diam ftirpis Cux munitam crediclit. Barmacidas ex mirain t a π to hornine invidia e medio tollens, ipse impcrioct filiis fuis fidisfima fulcra fubripuit, Spetnit Aminpatris memoriam, Mamonemque fine caufa ad arma pro·vocans, interkum iibi psrac. Mamon, Juftinianus IsU-irtismi faciie dicendus, pacem prarpoftero pacis ftudio di-vellit. Poreniisfimam Abasfidarum familiam ***) fedtamqueHanbali vehementer incendunt ediéta ejus, quibus Cora-num creatum esfe decernit, Alio fumtrunn poft Muham-medem honorem déberi, facrumque fuccesfionem ad feri-em Imamorum pertinere, atque in iilps per adoptionemftarim transferendam esfe, quurn, maxi nis, quae minanrur,bellis inteftinis interventu mortis Riddae****=) fedatis, Mamo-ni in Chorasana exfuli Metropolis fua redditur. Idem inAlidas er Motazalitas Favör etiam Watheco et Motasemoinvidiam parat. Quare a Motafemo, novas turbas evi.taturo, sedes Chalifatus Samirram rransftruntur, excubiaevero et prccfe£lurae legionum ju venibus Turcis traduntur.Hinc illa mala, quae Chalifatum tamdiu oppresferunt, equibus nunquam emergere valuit, Turcre jam duodecimChalifarum nomine imperium tenent. Nomina Wasfifi,Bagheri, Bugarum majoris et minoris, ibn-Raiei, Turu-ni, lbn~Schir£ad<i Hiftorico majoris momenti funr,quam nomina hujus a5vi Chafifarum,, quorum pedes illi*) Elm. 147. Teixfeira ρ. 333.

Abulfecia 2: 8°.**'') Abulf. 2. 110.

D;0 2 ; ■,·■■■■■'

mot

?

ofculabantur, er quorum manus ligåVerant.· Chslifatum e-nirn ad infimum digniraris .gradum, ad nudum titulum etmeram umbram deprimentes. fumma ramen roajeftatis-

'

pompa er ornnibus iroperii Γι g η t s captivos fuos decora-runt. Maner ertim Chalifis adhuc imperium Islamismifpirituale, quamquam regnum illorum terreftre undiquearterirur.qiumquatn Ommiadis Hifpania cesferir, Ma-greb AgJabiis; quamquam prsefedlurae provinciarüm inSultanatus hereditärios abierint; quamquam Zinghii Cu-ia? Basföra mägnisque Arabiae er Chaldaeae partibus po-tiantur, Carniatsröe röras regiones vaftaverint, fancfuariunxMecciE violaverinr, Caabam abducentes et rributa ex fa-cris perigrinantium carervis ex igen res ρ quamquam Fate-imidre. in Africa furrex-erint, er Mahadiam condiderint;quamquam SofFaridis er S-amanidis Perfia cesferir er CHo-rafana, Thuluoitis et Thagagitis Aegyptus; qiiimquamnova Dailommde Dynaiha orca iit; quamquam Carmati-tis fuccesierint Baridaei, his vero Hamdanidm er Buidae.At ne faftidium moveamus enumerando omnes, quas haepagellm vix capere pösfunr, revolutiones provmciarum,quas numquam tub imperium Chalifarum redibunr, potiusmaximi Uhus quondajrt imperii itarum 1100 momento con«fideremus, iilo nimirurn tempore, quo ßuidae Turcis fuc-cedere incipiunr. Rbadium prae ceteris eligo, ultimumChalifarum, cui fumtus ftipendia , reditus et Thefauri,ceferaque omnis aulica pompa priorum Chalifarum ad in-ifar comparata füerint. Ad nihiium paene redierat, ver-ba funt Abulfedae *), priihnus nie Chalifarum fplendoret venerabiiis quondam majeitas. Kam ron tantum Cha¬lifis, praeter B gdadum eique annexas practuras, nihil re-liquerant, qui provinciis pasfim piseexant, easque fuljuris feceranr,· (ed ne in i ρ (a quidern urbe fua ulla eratChalifae audlorir s verum fo lus reg η a bar Raiekides, qtw prae-terea Vafitam et Basram ut peculjum tenebat. Baridicusf) Abuif. Ann, Mösl, 2. 298,

a

tenebat Cbuzifl:anam,Emad-ed-Daula filius Bujae Perfidem:Abu Ali-Muhammed, filius Eliafi, Samanitra Kermanam:elrer Buida, Rocn-cd-Daula, cum Vafchmekiro, de Raia,Isfahane, et Gabal (feu Parthia^) dimiéabat ; Harndanidaeinter fe partiri fuerant MaufeUm, Deiar Reer, Deiar Mo-dar, et Deiar Rabla; Aegypto srque Syr1« dcminabaturAchfchid Muhammed, filius Tagagn Liby« et Maurita-nioe Caiem, filius Mahdi, Alida; Η i lp ania parebat Abd*er-Rahmano, Nafero, filio Muhamuedis, Ommiadae;Chorafana et quae ultra Oxum, Nafro, fil ib Ahmedis',Satnanitaey Tabareftana AbuTahero, Carmatitae.

Illa, quae nunc fequitur, Periodus nullam flatus Cha-Λ lifarum exhibet mutationem, niii quod ethm externo im-perii fplendore privantur. Videtur Nemefis, qu«dam inmanus profapiae veterum Sasfanidarum fceptrum Ragda-dicum remifisfe, quo a fuperbis Prophet« vicariis vindi-ftatn fubverfi Throni Chosroici crudeliter exigant, JärnSchirazi et Isfahanae fedes imperii fui collocaverant, quan-do opem illorum implorat Bagdadurn contra violentiamEmirorum Turcicorum, a quibus Chalifae fruftra a-pud Hamdanidas MaufeJae refugium fibi optant.Fugetur quidem Schirzadides a Moez-edd-Daula, qui ta¬rnen ftatim oftendit, quam parum de imperio Chalifarumerigend© et fuftinendo follicitus fit, cujus ramen imperiifulcra et columnas *) denominari Buidae quafi farcaflicacontentione aemulanrtir. Cfialifae autem impotente trepi-datione vi£lorem quemvis iignis principatus decorant, deqtiibus fcilicet Buid« perpetuo bello contenduut. Mostas-fi, Mothi,Thai, quanto ludibrio Emiris habit!! quam-quam valeat Cader, dimicantibus filiis Baha-ed Daulae deimperio Oirpi Buidicae brevi omnino eripiendo, auStori-tatem quandam Chalifatui reddere, nova rurfus leth*rgia

& —y. cet.

9cito commuVandam. Prominent enim ex oriepre nova etmaxima imperia, quae omnem tollunt reihtuendae urnquamgenen Albasiidico priftinae dignitatis fpem. Deieta nam-que dynaftia Samanidarum novum vix condiderat Mah¬mud, hlius Sebektekini, Gaznidarum imperium, magna quo*que india? parte audum, quum Choiafana inde devellituca Selguko, ex antiquo regum Turkeiianenfium genereorto, qui Nifchaburi coronatus novi jacit fundamenta re-gni, quod fub terrio jam Sukanorurn, Malekfc haho, ma·ximam veteris Cbalifarus partem, ab Urkendo fctlicetTürke ihnae ad Annochiam Syriae usque comprehendit.Ar Cader vehementisiimas filio fuo turbss paraverat,quum, nimio Buidarum in Alidas favori grarificaturus,genuinem flirpis Faremidicae ex Aiio originem sgnoicerenégat, H-inc illae, quae regnum Caiemi dilaceränt, calami-tares. Ipfe Maufelam fugiens, Metropolim fuam reliquitBafafraro, qui urbe mifere vaiiata, Moitanierum Fatemi-ram Chalifam publice pronnnriar. Carem igitur fe iuas-que res Selgukidis fupplex tommirtir, quum Buidae Cha-lifatum diunus defendere hsud valeant. Malicranimo igi¬tur fceprrum in manus TogrulBeki rradente, nova qui-dem oritur Bagdadi Dyuaftia . nova vero in HTtaria Cha-lifatus Periodus vix dicenda, quum unius mutationis fru-ftus iit liberalior quaedam inter Ghalifas novosque imperiidominos amicitiae fpecies, et figoa externa dignitctis ite-rum concesfa, quae vero nuda figna esfe commonitratBarkfarok, ipfam urbem Chalifarum ditioni fuae adjun-gens. Acerbaro quoque luunr remeritatis poenam Mo«ftarsched, nomen Masfudi ex publicis precibus exclude-re aufus, quapropter Adherbigianam deportarus ßathenio.rum ficis oecubuit, et Rafched, qui, negato Suitanis tri-buto, a Bagdado expugnato Mauselam fugiens, trucidatur.Modafium igitur, exftindo Mssfudo, in tantam emer-iisfe audoritatem, ut non modo imperium Arabise et Chal-

B

deae recuperaverif, verum etiarn ipfum Melicschahumquodammodo iuo arbicrio continere videatur, jufto mire-ris, niii fimuj reputans, vehementer jam decesfisfe im¬perium Selgukidarum, enatis feniirn tot Atabekis, qui pro-vincias ejus mter fe diviierint. Quos inter praccipue e-minct gens Zenkica, domini Iraci.

Nur-ed-din nempe , per arma Saiah-ed« d i η i / maximiillius Eiubitarum, Aegypcum Flfemitis eripiens, MoiladioMisrae folenniter Chahfa pronuntiato, novum labenti im-perio fplendorem addit. Interea revoiutiones maxtmaefaciem Orientis mutavere. Ruit enim cum ChosrufcbahoDynaftia Gaznevidarum, cui fuccesfit imperium Gorenfe*ab Ala-ed-dino Hofainide conditum. Quo etiam ioluto,totum Orientalem mundi Moslemici partem tenent Choua-rezmii, quorum Schaho nunc contra Bagdadum cum in-rumero exercitu progrediente, fuperna quaedam vis Na-ferum foliumque Chalifarum defendere videtur, ne prae-maturae {orti fuccumbat, *J aliquot adhuc annos confer-vandum immenfse iili alluviei, quae omnia inundans aSeptentrione prorumplt. Veiuri morienti placidum quod-dam intervallum illud annuntiare folet momentum, quodomnem fpem tollet, fic etiam Chalifatus ultimis tempo-ribus qUaii emergere videtur & fpiritum trahere vitalem.Abauit quidem Daher imperii dignitatem ominofa qua-dam di&ionis duplicitate: non operae, inquiens, pretiumesfe, jsm vespera ingruente officinam aperire. Profunditquidem Moftanfer cumulätas d u Chalifarum opes,quafiprae-νίΓο,ηοη amplius thefaurisopusfore. Moftafem unusfatali Γο·cordia throno ruenti infidet, periculorum, quae undique mi-nantur, fuperbe ignarus. ·—Adeft enim fatalis hora, qua pres-

*J de benedidione Ismaelis cujuslitteras numerice eßiciunt 656, vide Abulfragii Hiß. Dy.nah. 81.