CHUYÊN KHẢO HIV 2007 · Chuyên khảo HIV 2007 Biên soạn bởi Christian Hoffmann Jürgen K. Rockstroh Bernd Sebastian Kamps Nhà xuất bản Flying

CHUYÊN KHẢO HIV 2007

HIV Medicine 2007 www.HIVMedicine.com

Edited by Christian Hoffmann Jürgen K. Rockstroh

Bernd Sebastian Kamps

Flying Publisher

Chuyên khảo HIV 2007 www.HIVMedicine.com

Biên soạn bởi Christian Hoffmann Jürgen K. Rockstroh

Bernd Sebastian Kamps

Nhà xuất bản Flying

Tác giả Christian Hoffmann, M.D., Ph.D. Infektionsmedizinisches Centrum Hamburg (ICH) Grindelallee 35 D – 20146 Hamburg Phone +49 40 413 2420 www.HIVMedicine.com www.InfluenzaReport.com Jürgen K. Rockstroh, M.D., Ph.D. Department of Medicine I University of Bonn Sigmund-Freud-Str. 25 D – 53105 Bonn Phone: + 49 228 287 6558 Fax: + 49 228 287 5034 email: [email protected] Bernd Sebastian Kamps, M.D. Amedeo Paris Disclaimer HIV Medicine is an ever-changing field. The editors and authors of HIV Medicine 2006 have made every effort to provide information that is accurate and complete as of the date of publication. However, in view of the rapid changes occurring in medical science, HIV prevention and policy, as well as the possibility of human error, this site may contain technical inaccuracies, typographical or other errors. Readers are advised to check the product information currently provided by the manufacturer of each drug to be administered to verify the recommended dose, the method and duration of administration, and contraindications. It is the responsibility of the treating physician who relies on experience and knowledge about the patient to determine dosages and the best treatment for the patient. The information contained herein is provided "as is" and without warranty of any kind. The contributors to this site, including the editors and Flying Publisher, disclaim responsibility for any errors or omissions or for results obtained from the use of information contained herein. Y học HIV là một ngành luôn thay đổi. Các tác giả của cuốn HIV Medicine 2007 đã cố gắng hết sức để cung cấp các thông tin chính xác và hoàn chỉnh tính tới ngày xuất bản. Tuy nhiên, do tính chất thay đổi nhanh chóng của y học, việc dự phòng HIV và các chính sách về HIV, cũng như các lỗi mà con người có thể mắc phải, website này có thể vẫn còn một số điểm chưa chính xác về kỹ thuật, lỗi chính tả hoặc các lỗi khác. Người đọc nên kiểm tra lại thông tin được cung cấp hiện hành của nhà sản xuất mỗi thuốc để xác nhận liều dùng, cách dùng và thời gian dùng thuốc cũng như các chống chỉ định. Người bác sỹ có trách nhiệm phải dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của mình để quyết định phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân. Các thông tin trong cuốn sách này không đảm bảo bất cứ điều gì. Các tác giả, nhà xuất bản Flying, cũng như các dịch giả không nhận bất cứ trách nhiệm nào về các lỗi hoặc sai sót do việc sử dụng các thông tin cung cấp ở đây. © 2007 by Flying Publisher – Paris, Cagliari, Wuppertal Proofreading: Emma Raderschadt, M.D. Cover: Attilio Baghino, www.a4w.it ISBN: 3-924774-59-5 – ISBN-13: 978-3-924774-59-2

Tập thể tác giả Dirk Albrecht Medizinische Klinik Forschungszentrum Borstel Parkallee 1-40 23845 Borstel Phone: + 49 4537-188 312 Fax: + 49 4537-188 313 [email protected] Marcus Altfeld, M.D., Ph.D. Partners AIDS Research Center Massachusetts General Hospital Bldg. 149, 13th Street, 5th floor Charlestown, MA 02129 USA Phone: + 1 617 724 2461 Fax: + 1 617 724 8586 [email protected] Sven Philip Aries, M.D. Max Brauer Allee 45 D – 22765 Hamburg Phone: + 49 40 3903534 Fax: + 49 40 3903948 [email protected] Georg Behrens, M.D., Ph.D. Klinische Immunologie Zentrum Innere Medizin der Medizinischen Hochschule Carl-Neuberg-Straße 1 D – 30625 Hannover Phone: + 49 511 532 5393 Fax: + 49 511 532 9067 U. Fritz Bredeek, M.D. Assistant Clinical Professor Dept. of Infectious Diseases Olive View Medical Center University of California Los Angeles Phone: + 1 520 628-8287 Fax: + 1 520 628-8749 [email protected] Thomas Buhk, M.D. Grindelpraxis Hamburg Grindelallee 35 D – 20146 Hamburg Phone: + 49 40 41 32 420 [email protected] Laura Dickinson, BSc Liverpool HIV Pharmacology Group University of Liverpool Block H, First Floor

70 Pembroke Place GB – Liverpool, L69 3GF Phone: + 44 151 794 5565 Fax: + 44 151 794 5656 [email protected] Christian Eggers, M.D., Ph.D. Abteilung für Neurologie Krankenhaus der Barmherzigen Brüder Seilerstätte 2 A – 4021 Linz Phone: + 43 732 7897 25305 Fax: + 43 732 7897 25399 [email protected] Gerd Fätkenheuer, M.D., Ph.D. Klinik I für Innere Medizin Universitätsklinikum Köln Joseph-Stelzmann-Str. 9 D – 50924 Köln Phone: + 49 221 478 4886 Fax: + 49 221 478 3424 [email protected] Georg Friese, M.D. University Hospital Giessen Department of Internal Medicine Infectious Diseases Klinikstr. 36 D – 35392 Giessen Phone: + 49 641 99 42674 Fax: + 49 641 99 42679 Ardeschir Ghofrani, M.D. University Hospital Giessen Department of Internal Medicine Pulmonology/Intensive Care Medicine Klinikstrasse 36 D – 35392 Giessen Phone: + 49 641 99 42 421 Fax: + 49 641 99 42 419 Carole Gilling-Smith, M.A., FRCOG, Ph.D. Assisted Conception Unit Chelsea & Westminster Hospital 369 Fulham Road GB – London SW10 9NH Phone: + 41 20 8746 8922 Fax: + 41-20 8746 8921 e-mail: [email protected] Katrin Graefe, M.D. ifi Institute, Haus K Lohmühlenstrasse 5 D – 20099 Hamburg Phone: + 49 40 181885 3780

Fax: + 49 40 181885 3788 [email protected] Stephen Korsman, MMed FCPath (SA) Medizinische Virologie Tygerberg NHLS / Stellenbosch University PO Box 19063, Tygerberg 7505 South Africa Phone: + 27 21 938 9347 Fax: + 27 21 938 9361 [email protected] Peter Krings Klinik für Kardiologie Westdeutsches Herzzentrum Essen Universitätsklinikum Essen Hufelandstr. 55, 45122 Essen Phone: + 49 201 723 4878 Fax.: + 49 201 723 5488 Email: [email protected] Christoph Lange, M.D., Ph.D. Medizinische Klinik des Forschungszentrums Borstel Parkallee 35 D – 23845 Borstel Phone: + 49 4537 188 0 Fax: + 49 4537 188 313 [email protected] Thore Lorenzen, M.D. ifi Institute Lohmühlenstrasse 5 D – 20099 Hamburg Phone: + 49 40 181885 3780 Fax: + 49 40 181885 3788 [email protected] Hermione Lyall The Family Clinic and Imperial College St Mary's Hospital, Praed Street GB – London W2 1NY United Kingdom [email protected] Christoph Mayr, M.D. MVZ Ärzteforum Seestrasse Gemeinschaftspraxis HIV/AIDS und Hepatitiden, Hämatologie und Onkologie Seestrasse 64 13347 Berlin Tel: + 49 30 455095 0 Fax: + 49 30 455095 25 Grace A. McComsey, M.D.

Division of Pediatric infectious Diseases and Rheumatology Case Western Reserve University Cleveland, Ohio Phone: + 1 216 844 2460 Fax: + 1 216 832 4312 mccomsey.grace@clevelandactu. org Leonie Meemken ifi Institute Lohmühlenstrasse 5 D – 20099 Hamburg Phone.: + 49 40 181885 3796 [email protected] Oliver Mittermeier, M.D. Department of Psychiatry and Psychotherapy Asklepios Westklinikum Hamburg Suurheid 20 D – 22559 Hamburg [email protected] Fiona Mulcahy, M.D., FRCPI Department of Genito Urinary Medicine & Infectious Diseases St James's Hospital James's Street EI – Dublin 8 Phone: + 353 1 4162590 Fax: + 353 1 4103416 [email protected] Till Neumann, M.D. Universitätsklinikum Essen Klinik für Kardiologie Westdeutsches Herzzentrum Essen Zentrum für Innere Medizin Hufelandstr. 55 D – 45122 Essen Phone: + 49 201 723 4878 Fax: + 49 201 723 5401 [email protected] Tim Niehues, M.D., Ph.D. Zentrum für Kinder- und Jugendmedizin Klinik für Kinder-Onkologie, –Hämatologie und –Immunologie Ambulanz für Pädiatrische Immunologie und Rheumatologie Heinrich Heine Universität Moorenstr. 5 D – 40225 Düsseldorf Phone: + 49 211 811 7647

Fax: + 49 211 811 6539 [email protected] Falk Ochsendorf, M.D., Ph.D. Zentrum der Dermatologie und Venerologie Klinikum der J.W. Goethe- Universität Theodor-Stern-Kai 7 D – 60590 Frankfurt am Main Phone: + 49 69 6301 6819 [email protected] Mario Ostrowski, M.D. Clinical Sciences Division University of Toronto Medical Sciences Building, Rm 6271 1 King's College Circle Toronto, ON M5S 1A8 Canada Phone: + 1 416 946 5805 FAX: + 1 416 978 8765 E-mail: [email protected] Ansgar Rieke, M.D. Klinikum Kemperhof Koblenz II. Med. Klinik Immunologische Ambulanz Koblenzer Str. 115-155 56065 Koblenz Tel: + 49 261 499 2691 Fax: + 49 261 499 2690 [email protected] Wolfgang Preiser, M.D., Ph.D. University of Stellenbosch Discipline of Medical Virology Tygerberg Campus PO Box 19063, Tygerberg 7505, South Africa Phone: + 27 21 938 9353, -4 Fax: + 27 21 938 9361 [email protected] Thorsten Rosenkranz, M.D. Neurologische Abteilung Allgemeines Krankenhaus St. Georg Lohmühlenstraße 5 D – 20099 Hamburg Phone: + 49 40 181885 2241 Fax: + 49 40 181885 2971 [email protected] Andrea Rubbert, M.D., Ph.D. Medizinische Klinik I Universitätsklinik Köln

Joseph-Stelzmann Str 9 D – 50924 Köln Germany Phone: + 49 221 478 5623 Fax: + 49 221 478 6459 Dana L. Sachs, M.D. University of Michigan Department of Dermatology 1910 Taubman Center 1500 E. Medical Center Drive Ann Arbor, Michigan 48109 USA Phone: + 1 734 936 4081 [email protected] Bernhard Schaaf, M.D. Universitätsklinikum Schleswig- Holstein Campus Lübeck Medizinische Klinik III Pneumologie/Infektiologie Ratzeburger Allee 160 23538 Lübeck Tel: + 49 451 500 2344 Fax: + 49 451 500 6558 [email protected] Christiane Schieferstein, M.D. Medizinische Klinik II Uniklinikum Frankfurt Theodor-Stern-Kai 7 D – 60590 Frankfurt am Main Phone: + 49 69 6301 0 [email protected] Reinhold E. Schmidt, M.D., Ph.D. Abteilung Klinische Immunologie Zentrum Innere Medizin der Medizinischen Hochschule Hannover Carl-Neuberg-Straße 1 D – 30625 Hannover Phone: + 49 511 532 6656 Fax: + 49 511 532 9067 Schmidt.Reinhold.Ernst@MHHannover. de Helmut Schöfer, M.D., Ph.D. Zentrum der Dermatologie und Venerologie Klinikum der J.W. Goethe- Universität Theodor-Stern-Kai 7 D – 60590 Frankfurt am Main Phone: + 49 69 6301 6833 [email protected]

Ulrike Sonnenberg-Schwan, Clin. Psych. Wasserturmstr. 20 D – 81827 Munich Phone: + 49 89 43766972 Mirko Steinmüller, M.D. University Hospital Giessen Department of Internal Medicine Infectious Diseases Klinikstr. 36 D – 35392 Giessen Phone: + 49 641 99 42674 Fax: + 49 641 99 42679 [email protected] ni-giessen.de Matthias Stoll, M.D., Ph.D. Klinische Immunologie Zentrum Innere Medizin der Medizinischen Hochschule Carl-Neuberg-Straße 1 D – 30625 Hannover Phone: + 49 511 532 3637 Fax: + 49 511 532 5324 [email protected] Susanne Tabrizian, M.D. Department of Psychiatry and Psychotherapy Asklepios Westklinikum Hamburg Suurheid 20 D – 22559 Hamburg Zahra Toossi, M.D. Division of Infectious Diseases Case Western Reserve University School of medicine 10900 Euclid Avenue BRB 4th floor Cleveland, Ohio, USA Phone: + 1 441 06 4984 [email protected] Mechthild Vocks-Hauck, M.D. KIK Berlin-Kuratorium für Immunschwäche bei Kindern Friedbergstr. 29 D – 14057 Berlin Phone and Fax: + 49 30 3547421 [email protected] Bruce D. Walker, M.D., Ph.D. Partners AIDS Research Center Massachusetts General Hospital Bldg. 149, 13th Street, 5th floor Charlestown, MA 02129 USA Phone: + 1 617 724 8332

Fax: + 1 617 726 4691 [email protected] Ulrich A. Walker, M.D., Ph.D. Medizinische Universitätsklinik Abt. für Rheumatologie und Klinische Immunologie Hugstetterstrasse 55 D – 79106 Freiburg Phone: + 49 761 270 3384 Fax: + 49 761 270 3384 or -3306 [email protected]. de Jan-Christian Wasmuth, M.D. Department of Medicine I University of Bonn Sigmund-Freud-Str. 25 D – 53105 Bonn Phone: + 49 228 287 6558 Fax: + 49 228 287 5034 [email protected] Michael Weigel, M.D., Ph.D. Frauenklinik im Klinikum Mannheim Theodor-Kutzer-Ufer 1-3 D – 68167 Mannheim Phone: + 49 621383 2286 Fax: + 49 621 383 3814 [email protected]. de Thomas Weitzel, M.D. Institut für Tropenmedizin Charité, Humboldt-Universität Berlin Spandauer Damm 130 D – 14050 Berlin Phone: + 49 30 30116 816 Fax: + 49 30 30116 888 [email protected] Eva Wolf, Dipl. Phys. Univ.,M.P.H. MUC Research GmbH Karlsplatz 8 D – 80335 Munich Phone: + 49 89 558 70 30 Fax: + 49 89 550 39 41

Tập thể dịch giả Bs. Nguyễn Trung Cấp

Viện các bệnh Truyền nhiễm và Nhiệt đới Quốc gia

78 Giải Phóng

Hà Nội, Việt Nam

Bs. Vũ Đình Phú


78 Giải Phóng


Bs. Nguyễn Quốc Thái


78 Giải Phóng


Bs. Phạm Bá Đà

Khoa Truyền nhiễm, BV Đa khoa Tây Nguyên

Việt Nam

Bs. Nguyễn Bùi Đức

Foreword

Since the first HIV case reported in 1990, the number of HIV cases in Vietnam has

dramatically increased, especially in recent years. The epidemic has expanded to all 64

provinces with over 130,000 infections as of October 2007. Although ARV has become

more available in Vietnam, not many patients can access treatment, and doctors still

need to fight with opportunistic infections while step by step learning experience with

HAART. HIV medicine is a new field for Vietnamese doctors; therefore, a there is a

need for regular updates and reviews on HIV for them.

What you have in hand is the Vietnamese translation of “HIV medicine 2007”. Written

by a group of HIV experts from Europe and North America, HIV medicine is a

textbook that reviews the most updated knowledge on various aspects of HIV, from

basic science to HAART, OIs and other HIV-related contents. The book is considered a

very good resource of information for doctors, nurses, practitioners who participate in

the fight against HIV; it is also very helpful as a reference for other health care

workers. The authors remove the copyright for all readers and publish the book free on

internet at http://www.hivmedicine.com with support from Flying Publisher.

Realizing that the book could be served as a useful reference for Vietnamese doctors

and nurses working on HIV medicine, we decide to translate the 2006 and 2007 version

of the book to Vietnamese and upload the translation on the above website so it can be

accessible to all Vietnamese health care workers who want to learn more about HIV.

Please be informed that this translation could only be a “reference” and cannot replace

the current national guidelines. Physicians should rely on their knowledge and

experience to decide best treatment options for their patients. Please also refer to the

“disclaimer” by the authors.

Although we have tried our best to translate the book so that the language matches

current Vietnamese medical vocabularies, we cannot avoid mistakes. Therefore, should

you find any non-fluency, please refer to the original English version, which is also

available on the above website. Your comments will be valuable to us, so feel free to

contact Dr. Duc at [email protected]

By the time you receive this translation, new knowledge and updates will be available

and new drugs will be introduced. Information covered in this translation may be

outdated. Therefore, we strongly recommend readers to check for updates from various

sources to make sure their knowledge be consistent of the current HIV medicine.

Translation group, May 2008

http://www.hivmedicine.com/mailto:[email protected]

Lời nói đầu

Từ khi ca nhiễm HIV đầu tiên được thông báo vào năm 1990, số lượng người nhiễm

HIV ở Việt Nam đang ngày càng tăng. Dịch đã lan ra cả 64 tỉnh thành phố. Mặc dù

ARV đã phổ biến hơn ở Việt Nam nhưng còn rất ít bệnh nhân được tiếp cận với điều trị

và các bác sỹ vẫn phải đương đầu với các nhiễm trùng cơ hội, đồng thời tích lũy dần

các kinh nghiệm về HAART. Y học HIV vẫn là một lĩnh vực mới đối với các bác sỹ

Việt Nam, vì thế cần cập nhật thường xuyên kiến thức cho họ.

Bạn đọc đang có trong tay bản dịch tiếng Việt của “HIV medicine 2007”. Cuốn sách

này được viết bởi một nhóm chuyên gia về HIV của châu Âu và Bắc Mỹ. Cuốn sách

cập nhật và tổng quan những kiến thức cập nhật về nhiều lĩnh vực của HIV, từ khoa

học cơ bản đến HAART, nhiễm trùng cơ hội và các chuyên đề khác. Các tác giả cũng

đưa ra những kinh nghiệm của bản thân trong điều trị HIV. Đây có thể coi là một

nguồn thông tin hữu ích cho các bác sỹ, y tá và nhân viên y tế trong cuộc chiến chống

HIV. Các tác giả đã dỡ bỏ bản quyền và tải cuốn sách miễn phí lên mạng internet ở địa

chỉ http://www.hivmedicine.com với hỗ trợ của nhà xuất bản Flying.

Nhận thấy đây là một nguồn tài liệu tham khảo tốt cho các bác sỹ và y tá Việt Nam,

chúng tôi quyết định dịch ấn bản 2006 vaf 2007sang tiếng Việt và tải lên mạng. Các

bác sỹ Việt Nam có thể tải bản dịch này hoàn toàn miễn phí ở trang web trên. Bản dịch

này chỉ là tài liệu tham khảo và không thể thay thế các hướng dẫn quốc gia hiện hành.

Các bác sỹ cần dựa vào kiến thức và kinh nghiệm lâm sàng để đưa ra chẩn đoán và điều

trị tốt nhất cho bệnh nhân.

Mặc dù chúng tôi đã cố gắng hết sức để dịch và “Việt hóa” cuốn sách cho phù hợp với

thuật ngữ y học tiếng Việt và văn phong tiếng Việt, chúng tôi chắc chắn không thể

tránh khỏi các sai sót. Một số chương tương đối khó dịch, ví dụ “Cơ chế bệnh sinh” và

một số thuật ngữ tiếng Anh chúng tôi không thể tìm được từ tiếng Việt tương đương.

Vì vậy, nếu bạn đọc thấy có từ ngữ hoặc câu văn được dịch chưa thuận hoặc chưa chính

xác, mong các bạn xem lại nguyên bản tiếng Anh (có thể tải từ website trên). Chúng tôi

rất mong các bạn sẽ góp ý để bản dịch được hoàn thiện hơn. Mọi góp ý xin gửi cho BS.

Đức tại địa chỉ email [email protected]

Khi các bạn nhận được bản dịch này thì cũng đã có những cập nhật và thay đổi trong y

học HIV. Những kiến thức trong bản dịch này có thể sẽ lỗi thời. Vì vậy, chúng tôi

khuyến cáo bạn đọc tìm các thông tin cập nhật từ nhiều nguồn để đảm bảo kiến thức về

HIV của các bạn sẽ theo kịp với bước tiến của y học.

Nhóm dịch giả, tháng 5/2008

http://www.hivmedicine.com/mailto:[email protected]

1

Mục lục 1. Giới thiệu..............................................................................................................................................................16 Đường lây truyền………. ........................................................................................................................................16

Quan hệ tình dục .............................................................................................................................................17 Dùng ma túy đường tĩnh mạch .......................................................................................................................18 Lây truyền từ mẹ sang con..............................................................................................................................18 Tiêm hoặc truyền sản phẩm máu nhiễm HIV.................................................................................................18

Lịch sử tự nhiên...................................................................................................................................... ………….18 Hệ thống phân loại của CDC ...................................................................................................................................20 Dịch tễ học................................................................................................................................................................22 Kết luận ....................................................................................................................................................................23

Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................23 2. Nhiễm HIV-1 cấp.................................................................................................................................................28 Giới thiệu..................................................................................................................................................................28 Những sự kiện virus học và miễn dịch học xảy ra trong thời gian nhiễm HIV-1 cấp............................................28 Dấu hiệu và triệu chứng ...........................................................................................................................................30 Chẩn đoán.................................................................................................................................................................31 Điều trị......................................................................................................................................................................32

Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................34 3. Xét nghiệm HIV...................................................................................................................................................36 Làm thế nào để xét nghiệm......................................................................................................................................36 Chẩn đoán kháng thể HIV........................................................................................................................................37

Xét nghiệm sàng lọc ELISA ...........................................................................................................................37 Xét nghiệm chứng thực...................................................................................................................................40 Các xét nghiệm nhanh.....................................................................................................................................42 Loại bệnh phẩm...............................................................................................................................................43 Thực hiện xét nghiệm......................................................................................................................................44

Vấn đề: “cửa sổ chẩn đoán”.....................................................................................................................................46 Xét nghiệm acid nucleic của HIV (NAT)................................................................................................................48 Kết quả xét nghiệm ..................................................................................................................................................49 Trường hợp đặc biệt: trẻ em sinh ra từ những người mẹ nhiễm HIV.....................................................................50 Trường hợp đặc biệt: phơi nhiễm nghề nghiệp với HIV.........................................................................................51 Ứng dụng trong thực hành .......................................................................................................................................52 Những nguồn Internet hữu ích liên quan đến xét nghiệm HIV...............................................................................53

Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................54 4. Sinh bệnh học của nhiễm HIV-1 .........................................................................................................................57 Cấu trúc của HIV-1 ..................................................................................................................................................58

Cấu trúc hình thể của HIV-1...........................................................................................................................58 Tổ chức bộ gen của virus ................................................................................................................................59

Chu trình nhân bản của HIV ....................................................................................................................................63 Sự xâm nhập của HIV .....................................................................................................................................63 Các sự kiện sau khi hòa màng.........................................................................................................................68

HIV và hệ miễn dịch ................................................................................................................................................72 Vai trò của các tế bào trình diện kháng nguyên .............................................................................................72 Mô bạch huyết là nơi virus nhân bản..............................................................................................................74 Hệ HLA và đáp ứng miễn dịch với HIV ........................................................................................................76 Đáp ứng miễn dịch tế bào đặc hiệu chống HIV .............................................................................................78

2

Đáp ứng miễn dịch của TH1/TH2 ..................................................................................................................80 Các đáp ứng miễn dịch dịch thể đặc hiệu với HIV-1 .....................................................................................80 Một vacxin phòng HIV? .................................................................................................................................82 Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................83

5. ART 2007.............................................................................................................................................................88 Lịch sử ......................................................................................................................................................................88

Tài liệu tham khảo...........................................................................................................................................93 Tổng quan về các nhóm thuốc kháng virus .............................................................................................................94

Các thuốc dạng Nucleoside (NRTIs)..............................................................................................................95 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................105 Các thuốc ức chế sao chép ngược không nucleoside (NNRTI) ...................................................................109 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................114 Thuốc ức chế Protease (PI) ...........................................................................................................................117 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................126 Thuốc ức chế virus xâm nhập (Entry inhibitors)..........................................................................................130 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................132

ART 2007/2008: chân trời mới..............................................................................................................................135 “Tân trang” lại những thuốc cũ.....................................................................................................................135 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................136 Các thuốc nucleoside mới .............................................................................................................................137 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................140 Các NNRTI mới ............................................................................................................................................141 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................144 Thuốc ức chế protease mới (PI) ....................................................................................................................146 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................147 Thuốc ức chế virus xâm nhập (Entry inhibitors)..........................................................................................147 Thuốc ức chế quá trình hoàn chỉnh (trưởng thành) của virus ......................................................................163 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................164 Liệu pháp miễn dịch......................................................................................................................................165 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................170

Mục tiêu điều trị .....................................................................................................................................................174 Thành công và thất bại trong điều trị............................................................................................................174 Mục tiêu điều trị tiệt căn ...............................................................................................................................186 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................188

Khi nào bắt đầu HAART .......................................................................................................................................193 Kinh nghiệm từ thực hành ............................................................................................................................195 Những bệnh nhân có triệu chứng..................................................................................................................197 Những bệnh nhân không triệu chứng – CD4 dưới 200 tế bào/µl.................................................................198 Những bệnh nhân không có triệu chứng – CD4 từ 200-350 tế bào/µl.........................................................199 Những bệnh nhân không triệu chứng - CD4 trên 350 tế bào/µl...................................................................200 Những hệ quả ở giai đoạn muộn hơn của bệnh ............................................................................................202 Liệu có sự khác nhau nào giữa 200-350 và >350 tế bào T- CD4/µl............................................................205 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................208

Bắt đầu bằng phác đồ HAART nào? .....................................................................................................................211 Sơ bộ về các phác đồ ban đầu (bậc 1) được khuyến cáo..............................................................................211 Tiếp cận thực tiễn phác đồ bậc 1 – các nguyên tắc quan trọng....................................................................212 Cần phải làm rõ những gì trước khi bắt đầu? ...............................................................................................213

3

Nhóm thuốc nào sẽ được dùng?....................................................................................................................216 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................230

Khi nào thay đổi HAART......................................................................................................................................237 Thay đổi do tác dụng phụ cấp tính................................................................................................................237 Thay đổi thuốc do độc tính lâu dài ...............................................................................................................238 Thay đổi phác đồ do thất bại điều trị về virus ..............................................................................................242 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................245

Thay đổi HAART thế nào......................................................................................................................................246 Thay đổi do thất bại về virus.........................................................................................................................246 Thay đổi để đơn giản phác đồ - liệu “liệu pháp duy trì” có ổn không? .......................................................247 Hoán chuyển để giản lược – nhìn nhận lại phác đồ 3 nuke..........................................................................250 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................250

Phác đồ cứu cánh....................................................................................................................................................254 Đại cương ......................................................................................................................................................254 Cứu cánh bằng lopinavir/r, tipranavir/r, darunavir/r và T-20 ......................................................................256 Phác đồ cứu cánh PI kép ...............................................................................................................................257 Mega-HAART có hoặc không kèm theo ngắt đoạn điều trị ........................................................................259 Tăng nhạy cảm với NNRTI (hypersensitivity).............................................................................................260 Tái sử dụng các thuốc cũ...............................................................................................................................261 “Đợi và theo dõi” hoặc thậm chí giản lược ART .........................................................................................261 Các thuốc “cứu cánh” mới ............................................................................................................................263 Hướng dẫn thực hành điều trị virus đa kháng ..............................................................................................264 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................264

Khi nào ngừng HAART.........................................................................................................................................268 VL và CD4 trong thời gian ngừng điều trị ...................................................................................................268 Các nguy cơ: kháng thuốc, các vấn đề về lâm sàng, AIDS..........................................................................269 STI do yêu cầu của bệnh nhân và để giảm độc tính của thuốc ....................................................................271 STI – vì các lý do miễn dịch .........................................................................................................................271 STI trong chiến lược “cứu cánh” với virus đa kháng...................................................................................273 Điều trị ngắt quãng từng đợt có kiểm soát theo khoảng cách cố định.........................................................274 Ngắt đoạn theo CD4: SMART và hậu quả của nó .......................................................................................275 Lời khuyên cho ngắt đoạn điều trị ................................................................................................................278 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................278

Theo dõi điều trị .....................................................................................................................................................283 Tải lượng virus ..............................................................................................................................................283 Tế bào CD4 ...................................................................................................................................................287 Các xét nghiệm thường quy khác – cần theo dõi những gì? ........................................................................290 Đo nồng độ thuốc vì mục đích điều trị (TDM)?...........................................................................................291 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................292

Giá thành, Dự phòng, Tuân thủ .............................................................................................................................295 Giá thành .......................................................................................................................................................295 Phòng ngừa....................................................................................................................................................296 Duesbergians – một môn phái trong y học HIV...........................................................................................303 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................304

6. Điều trị các tác dụng phụ ...................................................................................................................................307 Các tác dụng phụ đường tiêu hóa ..........................................................................................................................307

Buồn nôn và nôn ...........................................................................................................................................308

4

Ỉa chảy ...........................................................................................................................................................308 Độc tính gan ...........................................................................................................................................................310 Các vấn đề về thận .................................................................................................................................................312 Các tác dụng phụ thần kinh....................................................................................................................................315

Bệnh lý thần kinh ngoại vi ............................................................................................................................315 Các rối loạn thần kinh trung ương .........................................................................................................................315 Các thay đổi huyết học...........................................................................................................................................317 Tăng các đợt chảy máu ..........................................................................................................................................317 Các phản ứng dị ứng ..............................................................................................................................................318

Các NNRTI....................................................................................................................................................318 Quá mẫn abacavir..........................................................................................................................................319

Toan lactic ..............................................................................................................................................................320 Hoại tử vô mạch .....................................................................................................................................................321 Loãng xương/xốp xương........................................................................................................................................322 Một số tác dụng phụ đặc biệt .................................................................................................................................323

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................324 7. Hội chứng rối loạn phân bố mỡ .........................................................................................................................329 Đại cương ...............................................................................................................................................................329 Biểu hiện lâm sàng .................................................................................................................................................329 HAART, hội chứng rối loạn phân bố mỡ và nguy cơ bệnh tim mạch..................................................................331 Bệnh sinh................................................................................................................................................................333

NRTI và rối loạn phân bố mỡ .......................................................................................................................333 Protease inhibitor và rối loạn phân bố mỡ....................................................................................................334

Chẩn đoán...............................................................................................................................................................336 Điều trị và dự phòng ..............................................................................................................................................337

Thay đổi lối sống...........................................................................................................................................338 Các can thiệp đặc hiệu ..................................................................................................................................339 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................342

8. Độc tính ty thể của các thuốc dẫn chất nucleoside............................................................................................345 Giới thiệu................................................................................................................................................................345 Bệnh sinh của nhiễm độc ty thể .............................................................................................................................345 Biểu hiện lâm sàng .................................................................................................................................................346 Theo dõi và chẩn đoán ...........................................................................................................................................350 Điều trị và dự phòng nhiễm độc ty thể ..................................................................................................................351

Tương tác thuốc.............................................................................................................................................351 Uridine...........................................................................................................................................................352 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................354

9. Xét nghiệm HIV kháng thuốc............................................................................................................................357 Các phương pháp xét nghiệm kháng thuốc ...........................................................................................................357

Xét nghiệm kháng thuốc kiểu hình...............................................................................................................358 Xét nghiệm kháng thuốc kiểu gen ................................................................................................................358 Các hệ thống phiên giải theo quy luật ..........................................................................................................359 Hệ thống phiên giải dựa trên dữ liệu và virtual phenotype..........................................................................359

Đại cương ...............................................................................................................................................................360 Cơ chế kháng thuốc.......................................................................................................................................361 Sự lây truyền các chủng HIV kháng thuốc...................................................................................................363 Các nghiên cứu lâm sàng ..............................................................................................................................365

5

Phiên giải kết quả gen kháng thuốc .......................................................................................................................366 NRTIs ............................................................................................................................................................366 NNRTIs .........................................................................................................................................................369 PIs ..................................................................................................................................................................369 Các thuốc ức chế gắn kết ..............................................................................................................................375 Các thuốc mới ...............................................................................................................................................375

Tổng kết..................................................................................................................................................................377 Bảng các đột biến kháng thuốc ..............................................................................................................................379

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................382 10. Thai nghén và HIV...........................................................................................................................................389 Điều trị HIV trong thai nghén................................................................................................................................389

Bắt đầu liệu pháp HIV trong thai kỳ.............................................................................................................389 Tiếp tục điều trị trong suốt thai kỳ................................................................................................................390 Gián đoạn điều trị trong 3 tháng đầu ............................................................................................................391 Phối hợp thuốc dùng trong thai kỳ................................................................................................................391 Theo dõi điều trị ............................................................................................................................................392 Các vấn đề đặc biệt về điều trị HIV trong thai nghén ..................................................................................392 Các thuốc kháng retrovirus trong thai nghén ...............................................................................................393 Phân loại thuốc của FDA trong thai nghén...................................................................................................395 Phòng ngừa nhiễm HIV chu sinh..................................................................................................................396 Điều trị dự phòng lây truyền mẹ-con bằng thuốc kháng retrovirus .............................................................397 Điều trị trong lúc sinh ...................................................................................................................................398

Điều trị trẻ sơ sinh..................................................................................................................................................401 Điều trị dự phòng chuẩn sau sinh .................................................................................................................401 Dự phòng trong trường hợp nguy cơ cao (đa thai, trẻ sinh non)..................................................................401 Dự phòng trong trường nguy cơ lây nhiễm rất cao ......................................................................................402 Quy trình trong trường hợp không được dự phòng trước và trong đẻ .........................................................402 Các nghiên cứu thêm về dự phòng nhiễm HIV ở trẻ sơ sinh .......................................................................402 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................403

11. Điều trị kháng retrovirus ở trẻ em ...................................................................................................................407 Đặc điểm của nhiễm HIV ở trẻ em ........................................................................................................................407 Chẩn đoán nhiễm HIV ở trẻ < 18 tháng tuổi .........................................................................................................410 Chẩn đoán nhiễm HIV ở trẻ > 18 tháng tuổi .........................................................................................................411 Khi nào bắt đầu điều trị kháng retrovirus ..............................................................................................................411 Những quan điểm chung về điều trị trẻ em nhiễm HIV........................................................................................413 Chiến lược ..............................................................................................................................................................415 Các nhóm thuốc kháng retrovirus..........................................................................................................................417

Các chất ức chế sao chép ngược dạng nucleos(t)ide (NRTIs) .....................................................................417 Các chất ức chế sao chép ngược non nucleoside (NNRTIs)........................................................................419 Các chất ức chế Protease (PIs)......................................................................................................................420 Các chất ức chế gắn kết (Fusion inhibitors = FIs)........................................................................................422

Tương tác thuốc......................................................................................................................................................422 Theo dõi hiệu quả điều trị và thất bại điều trị........................................................................................................422 Thay đổi điều trị .....................................................................................................................................................423 Điều trị hỗ trợ và dự phòng....................................................................................................................................424 Kết luận ..................................................................................................................................................................424

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................425

6

12. Các nhiễm trùng cơ hội (NTCH) ....................................................................................................................427 NTCH trong kỷ nguyên HAART...........................................................................................................................427

Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................429 Viêm phổi Pneumocystis (PCP) ............................................................................................................................430

Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................430 Chẩn đoán......................................................................................................................................................431 Điều trị...........................................................................................................................................................432 Dự phòng.......................................................................................................................................................433 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................436

Toxoplasma não .....................................................................................................................................................439 Dấu hiệu và triệu chứng ................................................................................................................................439 Chẩn đoán......................................................................................................................................................440 Điều trị...........................................................................................................................................................440 Dự phòng.......................................................................................................................................................442 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................444

Viêm võng mạc do CMV.......................................................................................................................................446 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................446 Chẩn đoán......................................................................................................................................................447 Điều trị...........................................................................................................................................................447 Dự phòng.......................................................................................................................................................449 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................450

Nhiễm Candida.......................................................................................................................................................453 Dấu hiệu và triệu chứng ................................................................................................................................453 Chẩn đoán......................................................................................................................................................453 Điều trị...........................................................................................................................................................454 Dự phòng.......................................................................................................................................................454 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................455

Lao..........................................................................................................................................................................457 Tương tác giữa HIV và MTB........................................................................................................................457 Biểu hiện lâm sàng ........................................................................................................................................458 Chẩn đoán......................................................................................................................................................459 Điều trị...........................................................................................................................................................462 Tác dụng phụ của thuốc ................................................................................................................................462 ART và điều trị lao........................................................................................................................................466 Điều trị lao tiềm tàng.....................................................................................................................................469 Lao kháng thuốc: lao đa kháng (MDR) và lao siêu kháng (XDR) ..............................................................470 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................471

Mycobacteria không điển hình (MAC) .................................................................................................................475 Dấu hiệu và triệu chứng ................................................................................................................................475 Chẩn đoán......................................................................................................................................................475 Điều trị...........................................................................................................................................................476 Dự phòng.......................................................................................................................................................477 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................478

Herpes simplex.......................................................................................................................................................479 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................479 Chẩn đoán......................................................................................................................................................480 Điều trị...........................................................................................................................................................480

7

Dự phòng.......................................................................................................................................................481 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................481

Herpes zoster ..........................................................................................................................................................482 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................482 Chẩn đoán......................................................................................................................................................482 Điều trị...........................................................................................................................................................483 Dự phòng.......................................................................................................................................................483 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................484

Bệnh não chất trắng đa ổ tiến triển (PML) ............................................................................................................485 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................485 Chẩn đoán......................................................................................................................................................486 Điều trị...........................................................................................................................................................487 Dự phòng.......................................................................................................................................................487 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................487

Viêm phổi vi khuẩn................................................................................................................................................489 Dấu hiệu và triệu chứng/Chẩn đoán .............................................................................................................489 Điều trị...........................................................................................................................................................489 Dự phòng.......................................................................................................................................................490 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................491

Cryptosporidiosis ...................................................................................................................................................492 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................492 Chẩn đoán......................................................................................................................................................492 Điều trị...........................................................................................................................................................492 Dự phòng.......................................................................................................................................................493 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................494

Cryptococcosis .......................................................................................................................................................495 Các triệu chứng và dấu hiệu..........................................................................................................................495 Chẩn đoán......................................................................................................................................................495 Điều trị...........................................................................................................................................................496 Dự phòng.......................................................................................................................................................497 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................498

Nhiễm trùng huyết do Salmonella .........................................................................................................................499 Dấu hiệu, triệu chứng và chẩn đoán .............................................................................................................499 Điều trị...........................................................................................................................................................499 Dự phòng.......................................................................................................................................................500 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................500

Hội chứng viêm phục hồi miễn dịch (IRIS) ..........................................................................................................501 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................504

Hội chứng suy mòn ................................................................................................................................................508 Chẩn đoán......................................................................................................................................................508 Điều trị...........................................................................................................................................................509 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................510

Các nhiễm trùng cơ hội hiếm.................................................................................................................................512 Nhiễm Aspergillus ........................................................................................................................................512 U mạch trực khuẩn ........................................................................................................................................513 Histoplasmosis ..............................................................................................................................................514 Isosporiasis ....................................................................................................................................................515

8

Coccidioidomycosis ......................................................................................................................................516 Leishmania phủ tạng .....................................................................................................................................517 Microsporidiosis............................................................................................................................................518 Nocardia ........................................................................................................................................................520 Penicillium marneffei....................................................................................................................................520 Rhodococcus .................................................................................................................................................521 Trypanosoma cruzi........................................................................................................................................522

13. Kaposi’s Sarcoma ...........................................................................................................................................523 Triệu chứng và chẩn đoán......................................................................................................................................524 Tiên lượng và giai đoạn .........................................................................................................................................526 Điều trị....................................................................................................................................................................527

Điều trị tại chỗ...............................................................................................................................................527 Hóa trị liệu.....................................................................................................................................................528 Miễn dịch liệu pháp.......................................................................................................................................530

Theo dõi và chăm sóc.............................................................................................................................................531 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................531

14. U lympho ác tính..............................................................................................................................................536 U lympho ác tính không Hodgkin (NHL) .............................................................................................................537

Các triệu chứng và dấu hiệu..........................................................................................................................537 Chẩn đoán......................................................................................................................................................538 Điều trị...........................................................................................................................................................539 HAART và các yếu tố nguy cơ cổ điển........................................................................................................542 Dùng HAART khi nào và phác đồ nào?.......................................................................................................543 Một số thể bệnh u lympho đặc biệt...............................................................................................................543 Điều trị khi tái phát, ghép tế bào gốc............................................................................................................545 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................546

U lympho ác tính tiên phát của hệ thần kinh trung ương......................................................................................549 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................549 Chẩn đoán......................................................................................................................................................549 Điều trị...........................................................................................................................................................550 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................551

Bệnh Hodgkin (HD)...............................................................................................................................................552 Các dấu hiệu và triệu chứng..........................................................................................................................553 Chẩn đoán......................................................................................................................................................553 Điều trị...........................................................................................................................................................553 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................554

Bệnh Castleman đa ổ (MCD).................................................................................................................................555 Dấu hiệu và triệu chứng ................................................................................................................................555 Chẩn đoán......................................................................................................................................................555 Điều trị...........................................................................................................................................................556 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................557

15. Bệnh nhân mới phát hiện nhiễm HIV.............................................................................................................559 Đối thoại ban đầu ...................................................................................................................................................559

Những gì bệnh nhân cần biết ........................................................................................................................559 Những gì bác sỹ cần biết...............................................................................................................................559

Các xét nghiệm.......................................................................................................................................................560 Khám bệnh .............................................................................................................................................................561

9

16. HIV và tiêm chủng..........................................................................................................................................563 Đánh giá lợi ích bảo vệ của tiêm chủng ................................................................................................................563 Đánh giá nguy cơ của tiêm chủng .........................................................................................................................564 Tiêm chủng cho người tiếp xúc .............................................................................................................................564 Tiêm chủng ở trẻ nhiễm HIV.................................................................................................................................564 Dự phòng sau phơi nhiễm......................................................................................................................................565 Thực hành tiêm chủng............................................................................................................................................565

Bản cam kết ...................................................................................................................................................565 Thời điểm tiêm chủng ...................................................................................................................................565 Vacxin lần đầu hoặc nhắc lại ........................................................................................................................565 Đường dùng vacxin .......................................................................................................................................566

Chi tiết từng loại vacxin.........................................................................................................................................566 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................574

17. Lữ hành cùng HIV ..........................................................................................................................................577 Chuẩn bị trước chuyến đi .......................................................................................................................................577 Thuốc kháng virus (ART)......................................................................................................................................577 Lưu ý chung............................................................................................................................................................578 Tiêm chủng.............................................................................................................................................................579 Dự phòng sốt rét .....................................................................................................................................................579 Thủ tục nhập cảnh và bảo hiểm khi du lịch...........................................................................................................580 Các nguy cơ đặc biệt ..............................................................................................................................................580

Nhiễm trùng đường ruột................................................................................................................................580 Sốt rét.............................................................................................................................................................581 Sởi..................................................................................................................................................................581 Leishmania ....................................................................................................................................................581 Lao .................................................................................................................................................................582 Các nấm lưu hành địa phương ......................................................................................................................582 Các bệnh lây qua đường tình dục .................................................................................................................582 Các ký sinh trùng khác..................................................................................................................................582

Các vấn đề y tế sau khi du lịch ..............................................................................................................................583 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................583

Các đường dẫn........................................................................................................................................................584 18. HIV và đồng nhiễm HBV/HCV .....................................................................................................................586 Đồng nhiễm HIV và HCV .....................................................................................................................................586

Dịch tễ học và đường lây truyền...................................................................................................................586 Diễn biến lâm sàng và bệnh sinh ..................................................................................................................586 Chẩn đoán......................................................................................................................................................587 Điều trị...........................................................................................................................................................590 Các lời khuyên khi theo dõi điều trị .............................................................................................................591 Viêm gan C cấp tính......................................................................................................................................597 Tài liệu tham khảo.........................................................................................................................................597

Đồng nhiễm HIV và HBV .....................................................................................................................................598 Giới thiệu.......................................................................................................................................................598 Diễn biến của viêm gan B ở bệnh nhân đồng nhiễm HIV ................................................................

Documents

CHUYÊN KHẢO HIV 2007 · Chuyên khảo HIV 2007 Biên soạn bởi Christian Hoffmann Jürgen K. Rockstroh Bernd Sebastian Kamps Nhà xuất bản Flying