ści dla projektów inwestycyjnych realizowanych w …...Analiza powinna oprzeć się o aktualne dane statystyczne, których analiza potwierdzać będzie stan faktyczny (analiza podaży)

Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013

URZĄD MARSZAŁKOWSKI

WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 60 /08 Zarządu Województwa Małopolskiego

z dnia 24 stycznia 2008r. w sprawie „Wytycznych do studium wykonalności dla

projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego

Programu Operacyjnego na lata 2007- 2013 (MRPO)”

Wytyczne do studium wykonalności dla projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Małopolskiego Regionalnego

Programu Operacyjnego na lata 2007- 2013 (MRPO)

Niniejsze wytyczne nie mają zastosowania do projektów ubiegających się o dofinansowanie w ramach osi priorytetowej nr 2 i nr 9 oraz projektów

nieinwestycyjnych występujących w ramach osi priorytetowych nr 3 i nr 8 MRPO

Kraków, styczeń 2008r.

Instytucja Zarządzająca MRPO na lata 2007-2013 3

1. WSTĘP................................................................................................................... 5 2. Podstawowe informacje na temat projektu ............................................................. 5 3. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych ....................................................................... 5 4. Zidentyfikowane problemy ...................................................................................... 5 5. Logika interwencji ................................................................................................... 6

5.1 Cele ogólne projektu .....................................................................................................6 5.2 Cel główny/bezpośredni projektu ...................................................................................6 5.3 Produkty projektu ...........................................................................................................6 5.4 Rezultaty projektu...........................................................................................................6 5.5. Komplementarność z innymi działaniami ......................................................................7

6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu .............................................................. 7 6.1 Analiza instytucjonalna projektu .....................................................................................7 6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu.............................................................7 6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu...................................................................8 6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu..........................................................................8 6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu ......................9

7. Analiza odbiorców projektu/Analiza popytu ............................................................ 9 8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji................................................. 9

8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań......................................................................9 8.2 Analiza wariantowa ......................................................................................................10

9. Analiza oddziaływania na środowisko .................................................................. 10 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora.................................. 10 11. Analiza finansowa............................................................................................... 11

11.1 Założenia do analizy finansowej.................................................................................11 11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu ...............................................................13

11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne ..........................................................................15 11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych...................................................................15 11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych .........................................................................16 11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto ........................................................19

11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE......................................20 11.3.1Poziom dofinansowania dla projektów podlegających zasadom pomocy publicznej........................................................................................................................................21 11.3.2 Poziom dofinansowania dla projektów nie podlegających zasadom pomocy publicznej........................................................................................................................21

11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji.........................................................23 11.5 Źródła finansowania projektu .....................................................................................25 11.6 Weryfikacja finansowej trwałości projektu .................................................................25 11.7 Pro forma sprawozdania finansowe ...........................................................................26

12. Analiza ekonomiczno - społeczna ...................................................................... 27 12.1 Metoda wielokryterialna – dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł........................27 12.2 Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyżej 20 mln zł ...................28

12.2.1 Założenia do AKK................................................................................................28 12.2.2 Etapy przygotowania AKK...................................................................................29 12.2.3 Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym.....................................32

12.3 Analiza efektywności kosztowej .................................................................................32 13. Analiza wrażliwości/ryzyka ................................................................................. 32

13.1 Analiza wrażliwości ....................................................................................................33 13.2 Analiza jakościowa ryzyka..........................................................................................35

14. Wpływ na polityki horyzontalne........................................................................... 36


Załącznik 1 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda standardowa............................................................................................................. 40 Załącznik 2 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda różnicowa ................................................................................................................. 42 Załącznik 3 Wskazówki w zakresie sposobu przygotowania studium wykonalności dla projektów z wybranych schematów i działań MRPO. ............................................... 44

Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat A Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego........................................................................................................................44 Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat B Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego, w tym kształcenia zawodowego .........................................................................................46 Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat A Budowa regionalnego systemu informacji turystycznej.....................................................................................................................47 Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową........................................................................................................................................48 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat A Drogi regionalne ..................................................49 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu ................49 Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat C Drogi powiatowe ..................................................49 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat A Transport miejski .................................................50 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat B Tabor kolejowy.....................................................51 Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat C Regionalna sieć kolejowa ....................................52 Priorytet 7/ Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa ................................................53

Zaproponowana struktura i forma studium wykonalności (sw) jest wskazówką i powinna zostać wzięta pod uwagę przy tworzeniu dokumentu studium dla projektów inwestycyjnych ubiegających się o dofinansowanie w ramach MRPO 2007-2013. Istnieje możliwość przygotowania studium wykonalności w odmiennej - od wskazanej tutaj – formie, muszą one jednak zawierać wszystkie wskazane w dokumencie elementy i niezbędne informacje!, a metodologia wyznaczania wskaźników analizy finansowej i ekonomicznej musi być tożsama z wskazaną w Wytycznych. Oprócz podanych powyżej obligatoryjnych elementów, studium wykonalności może zawierać dodatkowe informacje dotyczące tych aspektów projektu, które zdaniem Beneficjenta zostały zbyt lakonicznie opisane we wniosku aplikacyjnym np. odnoszące się do stosowania przepisów Ustawy Prawo Zamówień Publicznych.


1. WSTĘP – krótkie wprowadzenie do projektu, będące równocześnie streszczeniem całego opracowania, agregującym podstawowe wnioski z przeprowadzonych analiz. Część ta nie powinna przekraczać 2 stron. Należy tu zamieścić kluczowe informacje o projekcie oraz wyniki przygotowanych analiz, a w szczególności:

1. cele projektu i ich kwantyfikacja w postaci wskaźników produktu i rezultatu, 2. planowany poziom nakładów inwestycyjnych z określeniem wysokości kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych, 3. ramy czasowe projektu, zgodnie z przyjętym harmonogramem, 4. wnioskowany poziom dofinansowania projektu, 5. wyniki i wnioski z analizy finansowej i ekonomicznej (wskaźniki rentowności, finansowa płynność projektu, społeczno-ekonomiczne efekty realizacji projektu) opis odbiorców projektu.

2. Podstawowe informacje na temat projektu – tytuł projektu, geneza projektu, ogólna definicja zakresu rzeczowego projektu, lokalizacja projektu. 3. Analiza otoczenia społeczno – gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych – w tym miejscu należy wskazać kluczowe cechy istotne z punktu widzenia projektu sektora/terenu na tyle dokładnie, aby zrozumieć problemy, do których rozwiązania ma się przyczynić realizacja projektu. Analiza powinna oprzeć się o aktualne dane statystyczne, których analiza potwierdzać będzie stan faktyczny (analiza podaży) , np. w przypadku projektów edukacyjnych (przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły wyższe) istotne będą dane demograficzne oraz dane nt. ilości funkcjonujących na danym terenie placówek edukacyjnych oraz ich oddziałów; w przypadku projektów turystycznych istotne będą informacje nt. potencjału atrakcji turystycznych występujących na danym terenie, charakterystyki turystów odwiedzających daną miejscowość lub atrakcję turystyczną (ilość, cel przyjazdu, miejsce zamieszkania itd.)oraz kwotę wpływów z tytułu ich pobytu do budżetu gminy, a także ilości przedsiębiorstw działających na danym terenie w sektorze turystyki. Zagadnienia o charakterze ogólnym, takie jak liczba mieszkańców gminy, ukształtowanie terenu etc., które nie mają bezpośredniego związku z tematyką projektu należy ograniczyć do niezbędnego minimum. Kolejnym istotnym elementem, który powinien zostać zaprezentowany w tym miejscu jest spójność ze Strategią Rozwoju Województwa, lokalnymi i sektorowymi strategiami rozwoju, a także strategią rozwoju instytucji Beneficjenta, jeśli taka istnieje. Istotne jest wykazanie spójności projektu ze strategicznymi założeniami rozwoju danego obszaru/ dziedziny na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. Wykazanie daleko idącej spójności z dokumentami strategicznymi na danym terenie/ w danym sektorze stanowi dowód, iż Beneficjent działa planowo i posiada lub też wpisuje się w spójną politykę rozwoju danego terenu/sektora.

4. Zidentyfikowane problemy - w tej części studium wykonalności należy określić najpoważniejsze, zidentyfikowane w toku analizy otoczenia społeczno- gospodarczego oraz strategicznych założeń rozwoju, problemy występujące na danym terenie/w danym sektorze. Należy następnie określić te problemy, które projekt ma rozwiązać lub przyczynić się do ich rozwiązania, uzasadniając równocześnie swój wybór. Informacje zawarte w tym punkcie powinny wynikać z analizy dokonanej w punkcie 3- Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego.


5. Logika interwencji – odpowiedzią na zidentyfikowane problemy występujące na danym terenie/w danym sektorze jest realizowany przez Beneficjenta projekt. Logika interwencji obrazuje logikę powiązania celów projektu, jego produktów oraz działań podejmowanych w spójną całość. W punkcie tym należy pokazać, w jaki sposób działania zaplanowane w ramach projektu, realizujące postawione przez Beneficjenta cele, przekładają się na likwidację lub ograniczenie zidentyfikowanych problemów.

5.1 Cele ogólne projektu - długofalowe konsekwencje zrealizowanego projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla Beneficjentów (poza harmonogram realizacji projektu) i będące opisem modelowej, docelowej sytuacji Beneficjenta i jego otoczenia. W przypadku projektów realizowanych w ramach MRPO, cele określone przez Beneficjenta musza wykazywać spójność z celami programu. Np. podniesienie atrakcyjności gminy X poprzez polepszenie jakości lokalnego środowiska naturalnego. 5.2 Cel główny/bezpośredni projektu - konsekwencje zrealizowanego projektu bezpośrednio związane z Beneficjentem i/lub jego sytuacją, które będą uzyskane po zakończeniu jego realizacji.. Z reguły projekt realizuje założone cele ogólne jedynie w części. A zatem cel bezpośredni projektu to efekt założony dla danego projektu. Z uwagi na czytelność projektu cel bezpośredni projektu jest tylko jeden, nie wyklucza to jednak możliwości zdefiniowania kilku celów głównych. Cel ten powinien zostać precyzyjnie określony za pomocą wskaźników rezultatu projektu, które bezpośrednio przełożą się na potrzeby odbiorców projektu. Np. zmniejszenie poziomu zanieczyszczenia wód powierzchniowych na terenie gminy X 5.3 Produkty projektu – bezpośredni, materialny efekt realizacji poszczególnych działań w ramach przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami (długość drogi, zwiększona nośność mostu, przepustowość stacji uzdatniania wody, długość gazociągu, oddana do użytku powierzchnia itp.). Beneficjent opisuje w tym punkcie inwestycje i inne dobra powstałe bądź pozyskane w ramach projektu, które po zakończeniu implementacji projektu przełożą się na rezultaty opisane w poprzednim punkcie. Produkty muszą zostać skwantyfikowane. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent może również przestawić szerszy zakres wskaźników produktu dla projektu Np. zmodernizowana oczyszczalnia ścieków 5.4 Rezultaty projektu – stanowią wskaźniki celu głównego; to bezpośrednie i natychmiastowe korzyści, jakie wynikną dla Beneficjenta po zakończeniu projektu w związku ze zrealizowanymi działaniami, tj. dostarczonymi mu usługami/dostawami materialnymi/ inwestycyjnymi. Rezultat jest w sposób bezpośredni powiązany z realizacją projektu. Rezultaty projektu powinny zostać precyzyjnie określone i przedstawione w skwantyfikowanej formie. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent może również przestawić szerszy zakres wskaźników rezultatu. Np. zwiększenie ilości oczyszczonych ścieków Jednym z rezultatów wspólnych niemalże dla wszystkich inwestycji są powstające w ich efekcie (w sposób bezpośredni lub pośredni) miejsca pracy. W ramach niniejszego punktu wnioskodawca winien odnieść się do bezpośrednich miejsc pracy. Opis winien zawierać liczbę i rodzaj (zakres stanowiska) powstających


(stałych) miejsc pracy. To, czy dane miejsce pracy kwalifikowane jest jako bezpośrednie czy pośrednie zależne jest od tego, kto ponosi koszty zatrudnienia. Jeśli jest to podmiot zarządzający produktem inwestycji, wówczas będzie to bezpośrednie miejsce pracy, w pozostałych przypadkach mówić można o pośrednich miejscach pracy. Ewentualny przyrost miejsc pracy, jako efekt pośredni realizacji inwestycji winien być uwzględniony w ramach analizy ekonomicznej projektu.

5.5. Komplementarność z innymi działaniami - potencjalny projekt planowany do realizacji może stanowić element szerszego przedsięwzięcia, lub programu. W punkcie tym należy przedstawić działania komplementarne w stosunku do realizowanej inwestycji. Dotyczy to zarówno powiązań z projektami realizowanymi ze środków unijnych, jak i krajowych, czy innych zagranicznych, które wykazują spójność i są nakierowane na realizację wspólnych celów strategicznych z proponowanym projektem lub mogą mieć jakikolwiek wpływ na jego realizację. Komplementarność może także dotyczyć projektów realizowanych przez inne podmioty. Analizę komplementarności należy rozpatrywać w kontekście projektów już realizowanych lub też będących w trakcie realizacji. W przypadku działań planowanych należy uwzględniać jedynie te, które są ujęte w dokumentach programowych zapewniających wysokie prawdopodobieństwo realizacji.

6. Analiza instytucjonalna, trwałość projektu 6.1 Analiza instytucjonalna projektu – w tym punkcie należy podać informacje nt.:

A) statusu prawnego Beneficjenta (formy prawnej), dokumentów regulujących jego funkcjonowanie oraz inne istotne dane dotyczące uwarunkowań prawnych funkcjonowania Beneficjenta

B) partnerów zaangażowanych w realizację projektu – status prawny partnera, charakter jego zaangażowania, zakres odpowiedzialności oraz prawa w odniesieniu do produktów projektu, a także wszelkie inne istotne informacje w zakresie partnerstwa.

C) podmiotu zarządzającego (o ile jest to inny podmiot niż Beneficjent) produktami projektu, wskazując status prawny takiego podmiotu, powiązania z Beneficjentem oraz w jaki sposób Beneficjent zagwarantuje zachowanie celów projektu przez podmiot zarządzający.

6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu - w tym punkcie należy odpowiedzieć na dwa podstawowe pytania:

A) czy wnioskodawca posiada stosowne struktury organizacyjne i zespół ludzki o kwalifikacjach zapewniających funkcjonowanie projektu w fazie zarówno realizacji jak i w fazie operacyjnej projektu (również zakładany rozwój kadr). W przypadku fazy realizacji projektu należy wykazać czy Beneficjent planuje skorzystać z usługi inwestora zastępczego lub inżyniera kontraktu, czy też planuje realizację zadania inwestycyjnego za pomocą własnych kadr. W przypadku realizacji zadania za pomocą własnych kadr należy opisać kompetencje osób, które będą czuwać nad prawidłową realizacją projektu. W zakresie fazy operacyjnej czyli fazy eksploatacji projektu należy wskazać jakie są kompetencje i doświadczenie w prowadzeniu podobnych przedsięwzięć osób wchodzących w skład zespołu zarządzającego eksploatacją projektu. W przypadku braku w/w struktur należy uwzględnić informację dot. planów


Beneficjenta w zakresie stworzenia odpowiedniego zespołu – skąd zostaną pozyskane osoby, jakie będą ich kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w w/w zakresie, zakres obowiązków oraz planowana perspektywa czasowa utworzenia takiego zespołu. W przypadku planów przekazania zarządu produktami projektu na rzecz innej jednostki, analogicznie jak w przypadku Beneficjenta należy wykazać, iż jednostka ta posiada doświadczenie oraz odpowiedni zespół ludzki dla celów zarządzania projektem w fazie eksploatacji. B) W przypadku projektów z zakresu kultury, turystyki, sportu, ochrony zdrowia, edukacji oraz innej infrastruktury społecznej - należy wskazać, czy Beneficjent dysponuje programem wykorzystania obiektu/urządzenia, czy zaplanował sposób i zakres eksploatacji produktów projektu oraz użytkowników obiektu. Element programu wykorzystania produktów projektu w przyszłości jest niezwykle istotny w przypadku projektów kulturalnych, turystycznych i edukacyjnych i powinien on zarówno uwzględniać przeszłe doświadczenia oraz dotychczasową aktywność Beneficjenta, jak również ukazywać przyszłościowe plany Beneficjenta.

6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu – w punkcie tym Beneficjent określa swoją zdolność do pokrycia kosztów przyszłego funkcjonowania projektu. Trwałość finansowa jest uwarunkowana naturą samego projektu (jego zdolnością do samofinansowania) i sytuacją finansową jednostki (zdolność do pokrywania kosztów funkcjonowania projektu nie generującego przychodów lub którego przychody są niewystarczające dla pokrycia kosztów jego funkcjonowania). Obydwa te elementy powinny zostać szczegółowo opisane, a zapisy tu zawarte muszą wykazywać spójność z analizą finansową projektu. 6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu - w punkcie tym należy opisać uwarunkowania prawne związane z realizacją projektu. Jest to istotne z punktu widzenia kalkulacji ryzyk zewnętrznych w odniesieniu do realizacji inwestycji. Punkt ten powinien zawierać zestawienie decyzji, uzgodnień, dokumentacji i innych informacji wynikających z unormowań prawnych, przykładowo:

- informacje na temat stanu własności gruntów/obiektów, gdzie projekt ma być realizowany,

- informacje na temat zgodności projektu z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym),

- decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (Prawo ochrony środowiska),

- decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym),

- pozwolenie na budowę, decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzje o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych (Prawo budowlane)

- dokumentacja konserwatorska / uzgodnienia konserwatorskie (ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami),

- pozwolenie wodno-prawne (Prawo wodne), - decyzja o kierunku rekultywacji, projekt rekultywacji, dokumentacja

rekultywacji, ew. decyzji o uznaniu rekultywacji za zakończoną w przypadku rewitalizacji terenów poprzemysłowych lub innych terenów zdegradowanych (ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych),

- i inne wynikające ze specyfiki danego projektu.


6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu W punkcie tym należy przedstawić założenia kampanii promocyjno-informacyjnej realizowanego projektu poprzez opis celu podjętych działań promocyjnych, wybranych sposobów (środków) dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu oraz najbardziej adekwatnych kanałów dystrybucji dla danego typu projektu. Należy również przedstawić planowany budżet tych działań i harmonogram ich realizacji. Do instrumentów promocji należy zaliczyć m.in. tablice pamiątkowe, plakaty i inne materiały informacyjne np. ogłoszenia prasowe, ulotki, broszury itp. Kwalifikowalność podjętych działań promocyjnych dotyczy jedynie założonych zadań w wymienionym zakresie jedynie do momentu zakończenia rzeczowej realizacji projektu, w związku z tym promocja projektu nie może stanowić odrębnego etapu realizacji projektu, nie związanego z samym momentem uruchomienia inwestycji, który w sposób znaczący przedłużałby harmonogram projektu. Ponadto na etapie planowania kampanii informacyjno-promocyjnej należy pamiętać o obowiązku promocji źródeł dofinansowania projektu w oparciu o wytyczne dotyczące informacji i promocji dla okresu programowania 2007-2013 tj. Rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006r. ustanawiającego szczegółowe zasady wykonania Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS oraz Rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie EFRR oraz regulamin konkursu opracowany przez Instytucję Zarządzającą.

7. Analiza odbiorców projektu/Analiza popytu – w punkcie tym należy przedstawić informacje nt. bezpośrednich odbiorców, czyli korzystających z projektu – szerszego kręgu odbiorców produktów i rezultatów projektu (np. społeczność lokalna, uczniowie itp.). Należy wskazać, jakie podmioty i grupy docelowe skorzystają na realizacji projektu oraz w jakim zakresie. Ważne jest także wskazanie zapotrzebowania na oferowane w ramach projektu dobra, usługi. W tym rozdziale należy określić także rynek (obszar) na jakim realizowany będzie projekt, określając jego potencjał i strukturę. Należy oszacować ilu odbiorców (osób/podmiotów) z danego rynku zgłasza zapotrzebowanie na usługi/dobra oferowane w ramach zrealizowanego projektu. Chodzi przede wszystkim o określenie, jaki jest w chwili obecnej popyt na dane dobra/usługi, a jaki będzie po zakończeniu realizacji projektu. Na tym etapie należy zwrócić także uwagę na zmiany jakościowe w zakresie oferowanych usług (szczególnie dotyczy to projektów z zakresu kultury, turystyki, edukacji, ochrony zdrowia itp. oraz zmiany ilościowe oparte na ekonomicznie akceptowalnych cenach za te usługi po uwzględnieniu cenowej i dochodowej elastyczności popytu – analizę ewentualnych zdolności odbiorców projektu do ponoszenia określonych opłat za oferowane usługi (np. w przypadku projektów wodno-kanalizacyjnych należy zwrócić uwagę na zagadnienie dochodu rozporządzalnego).

8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji

8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań Analiza technologiczna powinna w jasny i opisowy sposób przedstawiać przyjęte w projekcie rozwiązania architektoniczne, techniczne i technologiczne. Z analizy powinny wynikać następujące informacje:


Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie?

Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokojenia popytu ze strony użytkowników?

Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny? Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych

rozwiązań zastosowanych w projekcie a w przypadku projektów z zakresu społeczeństwa informacyjnego także otwartości zastosowanych rozwiązań technicznych/technologicznych?

8.2 Analiza wariantowa – w punkcie tym należy wskazać czy istnieją alternatywne niż przyjęte w projekcie warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej. Jeśli istnieją alternatywne warianty należy dokonać ich analizy, z której wynikać powinno, który wariant jest najodpowiedniejszy z punktu widzenia zarówno kosztów i potrzeb odbiorców. Analiza ta powinna wykazywać spójność z analizą finansową oraz ekonomiczno- społeczną projektu. W przypadku braku alternatywnych rozwiązań należy dokonać analizy skutków „wariantu 0” czyli pozostawienia sytuacji bez zmian.

9. Analiza oddziaływania na środowisko – punkt ten jest obowiązkowy dla projektów inwestycyjnych. Powinien on zawierać krótkie streszczenie np. Raportu z Oceny Wpływu na Środowisko (jeśli dokument ten jest wymagany), lub przedstawienie krótkiej informacji na temat wpływu projektu na środowisko. Dla projektów, dla których wymagane jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko, należy w tym rozdziale zawrzeć krótkie streszczenie tego dokumentu. W przypadku projektów, dla których nie jest wymagane sporządzenie w/w dokumentów, należy opisać, czy założenia projektu oraz przyjęte rozwiązania techniczne i technologiczne są przyjazne środowisku m. in. poprzez krótką charakterystykę środowiska, na które projekt może oddziaływać na etapie realizacji, opis uciążliwości realizowanego projektu dla środowiska oraz sposobów minimalizacji negatywnych oddziaływań, także w przypadku ewentualnej awarii lub likwidacji projektu.

10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora Beneficjent w tym punkcie może zamieścić analizy oraz informacje istotne z punktu widzenia danej branży lub sektora, w które wpisuje się projekt.


11. Analiza finansowa

Analiza finansowa powinna wykazać: rentowność projektu z punktu widzenia inwestora, wymagania w zakresie finansowania zewnętrznego oraz przepływy finansowe związane z projektem. Jej celem jest wykazanie, że zapewnione środki finansowe będą wystarczające do sfinansowania projektu w okresie jego realizacji, a następnie eksploatacji – przedstawiać weryfikację trwałości finansowej projektu. Istotne jest zwłaszcza wykazanie, że Beneficjent posiada środki na sfinansowanie wkładu własnego w realizację projektu. Analiza finansowa, przeprowadzona dla projektów aplikujących o środki UE, stanowi także podstawę do wyliczenia luki w finansowaniu, umożliwiającej oszacowanie wysokości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto1. Poprawnie przeprowadzona analiza finansowa winna zawierać informacje na temat: - planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych - przychodów i kosztów operacyjnych, - zapotrzebowania na kapitał obrotowy - źródeł finansowania, w tym określenie poziomu dofinansowania projektu, - wskaźników efektywności finansowej, - trwałości finansowej projektu.

W przypadku projektów nie generujących przychodów operacyjnych można zastosować tzw. uproszczoną analizę finansową, ograniczającą się do prezentacji:

- planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych, - źródeł finansowania, w tym określenia poziomu dofinansowania, - kosztów operacyjnych projektu oraz - weryfikacji trwałości finansowej projektu.

11.1 Założenia do analizy finansowej

I. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pieniężnych (ang. Discounted Cash Flow) zwaną dalej metodologią/analizą DCF). Metodologia DCF oparta jest na następujących założeniach: wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady

inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pieniężne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangażowanych jest więcej niż jeden podmiot (np. projekt realizowany przez związek międzygminny, centrum transferu technologii, urząd miasta i zarząd budynków komunalnych itp.). W tym przypadku należy przeprowadzić analizę finansową jedynie dla projektu.

1 Zgodnie z zapisami art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006r., ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, należy dokonać, w oparciu o metodę luki w finansowaniu, obliczenia wielkości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto, jeżeli:

wsparcie nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE , i wartość bieżąca (zdyskontowana) dochodów netto generowanych w ramach projektu jest dodatnia,


uwzględnia wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę pieniężną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepieniężne pozycje rachunkowe takie jak amortyzacja,

z uwagi na fakt, iż Podręcznik kwalifikowania wydatków objętych dofinansowaniem w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 dopuszcza możliwość wykonania robót dodatkowych w wysokości do 5% kosztów kwalifikowanych projektu wynikających z umowy o dofinansowanie projektu, rezerwa na nieprzewidziane wydatki będzie kosztem niekwalifikowanym.

uwzględnia przepływy pieniężne w tym roku, w którym miała miejsce rzeczywista zmiana stanu środków pieniężnych;

uwzględnia wartość rezydualną (końcową) projektu; uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie, co oznacza, że przepływy

środków pieniężnych, obliczone dla kolejnych lat projekcji, podlegają dyskontowaniu przy zastosowaniu stopy dyskontowej. Stopę dyskontową należy przyjąć na poziomie 5% (jednakową dla całego okresu referencyjnego).

II. Informacje na temat przyjętych danych i założeń (w tym założeń makroekonomicznych) wraz z podaniem źródła ich pozyskania, należy przedstawić w skoroszycie w postaci MS Excel, stanowiącym Załącznik nr 1 lub 2 do wytycznych. Punktem wyjścia prognoz finansowych powinny być dane finansowo–księgowe

podmiotów eksploatujących przedsięwzięcie/system w danej gminie/przedsiębiorstwie za rok poprzedni (jeżeli będą dostępne, jeżeli nie, projekcja winna opierać się na danych finansowo-księgowych obejmujących ostatni dostępny okres np. kwartał, półrocze).

W analizie należy wykorzystać informacje zawarte w koncepcji technicznej jak również wykorzystana może być wiedza ekspercka w przypadkach, kiedy dane historyczne nie będą dostępne.

Założenia makroekonomiczne przyjęte na potrzeby analizy winny opierać się na możliwie najbardziej aktualnych prognozach.

III. Za rok obrotowy przyjąć należy rok kalendarzowy. IV. Prognoza przepływów pieniężnych sporządzona winna być w jednostce pieniężnej -

w PLN (zaokrąglamy do pełnych zł). V. Poszczególne elementy przepływów pieniężnych należy kalkulować w cenach

stałych (tzn. nie uwzględniających wpływu inflacji). VI. Podawane ceny towarów i usług powinny być cenami netto, tj. bez podatku VAT w

przypadku, gdy Beneficjent może odzyskać VAT, w przeciwnym zaś razie, gdy podatek VAT nie podlega zwrotowi, powinien zostać uwzględniony w cenach. Niemniej jednak w przypadku wątpliwości, należy odnieść się do zasad kwalifikowalności, klasyfikujących VAT jako koszt kwalifikowany bądź niekwalifikowany. UWAGA! W sytuacji, gdy nakłady inwestycyjne projektu planowane są w cenach brutto, należy dokonać wyodrębnienia podatku VAT (tzn. podać wartość netto, podatek VAT, wartość brutto wraz z określeniem stawki podatku).

VII. Projekcja skumulowanych przepływów pieniężnych dokonywana na potrzeby

weryfikacji trwałości finansowej inwestycji winna być sporządzona w ujęciu rocznym. VIII. Okres odniesienia (horyzont czasowy, okres referencyjny), za który należy

sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez projekt winien stanowić sumę okresów: ponoszenia nakładów inwestycyjnych (obejmujących fazę realizacji) i okres fazy operacyjnej (eksploatacyjnej) wskazany poniżej (w zależności od sektora).

Długość okresu eksploatacji w zależności od sektora:


Energetyka - 20 lat, Gospodarka wodna i środowisko naturalne - 30 lat, Kolejnictwo – 30 lat, Porty morskie i lotnicze – 25 lat, Drogi – 25 lat, Przemysł – 10 lat, Inne (nie wymienione wyżej) – 15-20 lat.

Czyli:

okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji

Np. Inwestycja polega na budowie nowej drogi. Okres realizacji (ponoszenia nakładów inwestycyjnych) to 3 lata. Okres eksploatacji to 25 lat. Zatem długość projekcji finansowych to 28 lat.

Do obliczeń wszystkich wskaźników w ramach analizy finansowej stosujemy tę samą długość okresu referencyjnego. UWAGA: W Załączniku nr 3 do Wytycznych zamieszczono sugerowane okresy eksploatacji dla wybranych działań MRPO. Dla celów porównawczych oraz z uwagi na fakt, iż przyjęty okres referencyjny będzie wpływał na poziom dofinansowania projektów generujących dochód, powyższe wymogi w zakresie długości okresu eksploatacji, jak i sposobu obliczania okresu referencyjnego, winny być przestrzegane. Dopuszcza się skrócenie okresu eksploatacji w uzasadnionych - ekonomicznym czasem eksploatacji produktu/ów projektu – przypadkach.

IX. Przepływy pieniężne dyskontowane są na pierwszy rok przyjętego okresu referencyjnego, t=1.

11.2 Projekcja przepływów pieniężnych projektu

Podstawą wyznaczenia wskaźników rentowności projektu jest oszacowanie wielkości przepływów pieniężnych projektu w całym okresie obliczeniowym. Realizacja tego zagadnienia wymaga określenia i przygotowania projekcji finansowych następujących wielkości:

całkowitych nakładów inwestycyjnych obejmujących: nakłady fazy przed- i inwestycyjnej w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane oraz nakłady odtworzeniowe (wykazywane w fazie operacyjnej projektu),

przychodów operacyjnych, kosztów eksploatacji, zapotrzebowanie na kapitał obrotowy.

Zastosowane podejście do ustalenia przepływów pieniężnych projektu zależy od możliwości oddzielenia strumienia wpływów i wydatków tylko projektu od ogólnego strumienia wpływów i wydatków Beneficjenta. Z tego powodu wyróżnia się dwie kategorie inwestycji:

Kategoria 1 dotyczy inwestycji, dla których możliwe jest oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta (np. budowa nowej drogi, kanalizacja gminy itp.). W tej sytuacji stosuje się metodę standardową. Analiza w oparciu o tę metodę wymaga określenia przez


Beneficjenta wydatków oraz wpływów dla analizowanej inwestycji. Kategoria 2 dotyczy inwestycji, dla których niemożliwe jest rozdzielenie przepływów pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie. W tym przypadku analiza finansowa opiera się na różnicowym modelu finansowym. W ramach kategorii 2 dopuszczalne jest stosowanie dwóch podejść: (1) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami

finansowymi dla scenariusza „podmiot z projektem” (operator z inwestycją) oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza „podmiot bez projektu” (operator bez inwestycji) (zastosowanie tego podejścia wymaga przygotowania dla całego horyzontu czasowego dwóch prognoz poszczególnych wielkości finansowych Beneficjenta np. Gminy X. W pierwszym przypadku dla wariantu zaniechania, czyli gdyby inwestycja nie była realizowana i w drugim ujęciu pokazując projekcje finansowe Beneficjenta z uwzględnieniem realizacji projektu). Metoda ta ma zastosowanie w poniższych przypadkach: a) w branżach regulowanych i/lub branżach sieciowych, w tym w

szczególności dla projektów dotyczących wody, kanalizacji, odpadów i sieci grzewczych/ ciepłownictwa;

b) zalecana jest dla całego sektora regulowanego (gospodarka wodna, energetyka, telekomunikacja itd.), w którym wartość projektu inwestycyjnego jest znacząca (powyżej 20% wartości netto aktywów podmiotu).

(2) Strumienie finansowe szacowane są jako różnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza z projektem” oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza „działalność gospodarcza bez projektu”. Pojęcie działalności gospodarczej nie jest jednoznacznie zdefiniowane, można je rozumieć jako:

i) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w obrębie zdefiniowanego obszaru;

ii) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w ramach kilku regionów;

iii) nowy produkt wytwarzany w już istniejącej fabryce; iv) inne.

Np. w przypadku podmiotu działającego na obszarze całej Polski, nie ma potrzeby analizować jego finansów w skali całego kraju, wystarczy przeprowadzić analizę finansową w aspekcie danego regionu bądź usługi (działalności; o ile tego typu dane są możliwe do wyodrębnienia z ksiąg rachunkowych firmy). Zamiast poddawać analizie wielobranżowy podmiot, wystarczy przyjrzeć się przepływom pieniężnym generowanym przez fabrykę, która jest unowocześniana. W przypadku branż sieciowych (np. koleje), wystarczające będzie zatem przeprowadzenie analizy dotyczącej modernizowanej linii.

Zastosowany sposób określenia przepływów pieniężnych uzależniony jest od odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wpływów z projektu od ogólnego strumienia wpływów Beneficjenta?

2. Czy istnieje możliwość wyodrębnienia strumienia wydatków projektu od ogólnego strumienia wydatków Beneficjenta?

Jeżeli odpowiedź, na jedno z powyższych pytań jest negatywna należy zastosować w kalkulacji przepływów projektu podejście przyrostowe.


W przypadku, gdy projekt został określony jako kategoria 1, czyli inwestycja, dla której możliwe jest oddzielenie przepływów pieniężnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta powyższe plany należy opracować jedynie dla samego projektu. W sytuacji, gdy projekt został zaliczony do kategorii 2, czyli określony jako inwestycja, dla której niemożliwe jest rozdzielenie przepływów pieniężnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie projekcje należy przedstawić dla: „scenariusza bez projektu” i „scenariusza z projektem”, a następnie wyliczyć różnicę dla poszczególnych wielkości.

11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne W punkcie tym należy przedstawić szczegółowy harmonogram rzeczowo-finansowy nakładów inwestycyjnych wraz z określeniem źródła szacunków (np. kosztorys inwestorski, przetarg, doświadczenie inwestora, oferty potencjalnych wykonawców). Harmonogram ten powinien być przygotowany dla okresów kwartalnych (winien być spójny z analizą wykonalności technicznej przedstawioną w studium). Dodatkowo należy przedstawione nakłady inwestycyjne dotyczące realizacji projektu podzielić na wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane do dofinansowania z funduszy UE oraz określić wartość podatku VAT, w sytuacji gdy zostanie on potraktowany jako koszt kwalifikowany. Aby uwzględnić wszystkie wydatki w okresie eksploatacji należy przedstawić również plan nakładów odtworzeniowych, ponoszonych w okresie eksploatacji projektu (po zakończeniu jego realizacji), w celu odtworzenia zużytych składników majątku trwałego. Należy pamiętać, że pozycja ta powoduje wzrost wartości księgowej środków trwałych (podlegają amortyzacji) i nie należy jej mylić z kosztami bieżących napraw, remontów i konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych. W przypadku uwzględniania w ramach nakładów inwestycyjnych wydatków fazy przedrealizacyjnej należy je zgrupować w ramach osobnej podkategorii. Szczegółowe zestawienie przedstawiające plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych w ujęciu kwartalnym dla okresu realizacji jest bezwzględnie wymagane w formie załącznika, w arkuszu o nazwie „Obliczenia własne” – Załącznik nr 1 bądź nr 2 Wytycznych.

11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych UWAGA! Ten punkt analizy finansowej jest wymagany jedynie w przypadku inwestycji, w wyniku których będą w okresie eksploatacji świadczone odpłatne usługi, bądź dostarczane odpłatnie wyroby gotowe i towary. Przychody – oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych (np. zbędne maszyny, urządzenia, środki transportu, nieruchomości itp.). Opracowanie prognozy przychodów obejmuje:

1. opis założeń dotyczących popytu i określenie prognozy sprzedaży, 2. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji przychodów (ceny, taryfy itp.), 3. sporządzenie projekcji przychodów.

a) Program sprzedaży


W tej części analizy finansowej należy przedstawić plan sprzedaży ilościowej wyrobu/usługi/towarów w oparciu o analizę popytu/frekwencji itp. będącą częścią studium wykonalności. Projekcję ilościową należy przedstawić w rozbiciu na poszczególne wyroby/usługi/towary. W przypadku wyrobów/usług/towarów podobnych można je grupować ze względu na charakterystyczne cechy i jednakowe jednostki miary. W szczególności istotne jest:

oszacowanie istniejącego popytu, prezentacja danych historycznych oraz założonych trendów dotyczących

prognoz popytu na wyroby/usługi/towary, oszacowanie przyszłego popytu oraz przedstawienie założeń dla jego

wyliczenia. Założenia do prognozy należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych. Szczegółowe projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku 1 do wytycznych – w arkuszu „Obliczenia własne”. b) Prognozowane opłaty (ceny, taryfy) za produkty/usługi/towary Planowana wysokość opłat (cen, taryf), niezbędna do określenia poziomu przychodów winna uwzględniać specyfikę wyrobów/usług/towarów, a w szczególności:

wysokość opłat (cen, taryf) za wyroby/usługi/towary musi być ustalana z zachowaniem przepisów prawa, np.: w przypadku wody i ścieków m.in. ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków oraz wydanego do tej ustawy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie określenia taryf,

wysokość opłat (cen, taryf) ustalana winna być niezależnie dla poszczególnych mediów oraz dla poszczególnych grup odbiorców zgodnie z zasadą „zanieczyszczający płaci”,

wysokość projektowanych opłat (cen, taryf) powinna uwzględniać poziom akceptowalności społecznej cen mediów, usług i produktów dla gospodarstw domowych i innych odbiorców – patrz. Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód określające metodologię obliczania dochodu rozporządzalnego.

Założenia do prognozy opłat (cen, taryf) należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych, w arkuszu „założenia”. c) Prognoza przychodów operacyjnych Projekcję przychodów generowanych przez projekt z podstawowej działalności w okresie eksploatacji należy przedstawić (w zależności od charakteru projektu) w podziale na:

rodzaj produktów/usług/towarów (np. dostawa wody, odbiór ścieków, noclegi itp.)

grupy odbiorców (np. indywidualni odbiorcy, przedsiębiorstwa itp.). Obliczony poziom przychodów ze sprzedaży musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaży oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych – w arkuszu „Obliczenia własne”.

11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych


Koszty operacyjne – całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Przygotowanie prognoz kosztów operacyjnych obejmuje:

1. opis założeń przyjętych do sporządzenia projekcji kosztów operacyjnych, 2. sporządzenie projekcji kosztów operacyjnych według układu rodzajowego kosztów.

Dokonując zestawienia kosztów operacyjnych, należy wziąć pod uwagę konieczność korekty przepływów pieniężnych w ramach dalszej ich analizy. W związku z powyższym należy:

zidentyfikować w kosztach operacyjnych te pozycje kosztów, które zostaną wyeliminowane z przepływów pieniężnych analizy finansowej w ramach ich korekty o efekty fiskalne2 (np. podatek VAT, składki ZUS płacone przez pracodawcę, podatek od nieruchomości itd.),

wyeliminować z przepływów pieniężnych analizy finansowej te pozycje kosztowe, które nie stanowią rzeczywistego wydatku (tzw. koszty niepieniężne – amortyzacja).

Jeżeli efektem projektu będą tzw. oszczędności kosztowe (obniżenie kosztów operacyjnych wynikające ze zrealizowania projektu) to, w przypadku stosowania modelu różnicowego, powinny być prezentowane w kategorii kosztów operacyjnych, jako wpływy a nie koszty (czyli ze znakiem minus). Koszty należy przedstawić wg klasyfikacji kosztów rodzajowych wraz z określeniem przyjętych założeń. Koszty eksploatacji projektu powinny być prognozowane w podziale zgodnym z układem kosztów rodzajowych, uwzględniając w zależności od charakteru projektu, co najmniej poniższe grupy:

zużycie materiałów i energii, amortyzacja, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (narzuty na wynagrodzenia), podatki i opłaty, pozostałe koszty rodzajowe.

Dodatkowo należy również przedstawić plan remontów bieżących inwestycji za cały okres eksploatacji projektu. Remonty bieżące powinny zostać uwzględnione w rachunku zysków i strat w kosztach materiałów i surowców oraz usług obcych. Punktem wyjścia w projekcji kosztów eksploatacyjnych projektu powinny być informacje zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury oraz dane o poziomie kosztów, które zostały poniesione przez podmiot w ciągu ostatnich trzech latach. W przypadku, gdy informacje te będą niedostępne należy wziąć pod uwagę koszty z ostatniego dostępnego okresu bądź określone na podstawie najlepszej wiedzy konsultantów i dostępnych danych rynkowych. Poziom kosztów operacyjnych inwestycji należy określić w odniesieniu do danych zawartych w koncepcji technicznej przedsięwzięcia i cen rynkowych.

Zużycie materiałów i energii

W pozycji tej ujmowane są koszty zużytych materiałów podstawowych (a zatem koszty materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zużytej

2 Korekta fiskalna jest elementem analizy ekonomicznej opracowanej na podstawie Metody CBA.


energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, opakowania itp.).

Amortyzacja

Amortyzacja majątku trwałego powinna być szacowana w podziale na dwie grupy: amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i

wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu życia tego składnika,

amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Wysokość amortyzacji należy obliczyć oddzielnie dla każdej z grup majątku trwałego na koniec każdego z okresów prognozy. Okres amortyzacji dla każdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o rachunkowości3, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych4, Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych5. Wysokość amortyzacji należy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to również nakładów odtworzeniowych). Wartość netto aktywów trwałych projektu (z uwzględnieniem wartości netto nakładów odtworzeniowych) wyliczona na koniec horyzontu czasowego winna być uwzględniona jako wartość rezydualna inwestycji. Czyli Beneficjent powinien obliczyć wartość równą wartości netto aktywów (tj. wartość (brutto) poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup bądź wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego użytkowania) finansowanych w ramach środków UE.

Usługi obce

Przez pojęcie kosztów usług obcych należy rozumieć koszty nabycia usług, świadczonych na rzecz jednostki wskutek realizacji projektu przez inne podmioty. Do kosztów tych zaliczają się wydatki związane np z: najmem obiektów, leasingiem operacyjnym, remontami, serwisem i konserwacjami środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne), transportem towarów i osób, dozorem mienia przez obce jednostki, doradztwem, sprzątaniem obiektów, innymi świadczeniami zaliczonymi do usług (np. usługi informatyczne, wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Ich poziom należy określić w oparciu o planowane zapotrzebowanie na danego rodzaju usługi.

Wynagrodzenia

Koszty wynagrodzeń należy prognozować na podstawie planowanego zatrudnienia oraz przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia brutto wynikającego z wewnętrznych uwarunkowań jednostki. Plan i harmonogram zatrudnienia osób powinien być przyjęty w oparciu o analizę wykonalności technicznej projektu.

3 Ustawa z dnia 9 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 ze zm.). 4 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. 5 Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U. Nr 6, poz. 35 ze zm.).


Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia

Koszty wynagrodzeń należy obciążyć narzutami na płace (składki ZUS, składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP i inne) w wysokości, która wynika z obowiązujących przepisów prawa i danych finansowo-księgowych podmiotu. Podstawę wymiaru składek ubezpieczenia odprowadzanych do ZUS stanowi wynagrodzenie brutto.

Podatki i opłaty

Do podatków i opłat o charakterze kosztowym zalicza się przede wszystkim: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za wieczyste użytkowanie gruntów, opłaty skarbowe i notarialne, opłaty środowiskowe. Koszty zaliczane do tej grupy powinny być ustalane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (rozporządzeniami przedmiotowymi, uchwałami).

Pozostałe koszty rodzajowe

W tej grupie kosztów należy zaplanować koszty, które nie zostały uwzględnione powyżej. Należą do nich m.in.: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróży służbowych, koszty reprezentacji i reklamy itp. Założenia przyjęte do prognozy poszczególnych pozycji kosztów operacyjnych należy przedstawić w załączniku 1 bądź do wytycznych, w arkuszu dotyczącym założeń. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – w arkuszu „Obliczenia własne”.

11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto Uwaga! Punkt ten należy opracować dla tych projektów, w których występuje istotne zapotrzebowanie na środki obrotowe (np. projekty wodnokanalizacyjne itp.). W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej można pominąć. Projektując kapitał obrotowy netto, należy wykorzystać logiczne związki i zależności między strumieniami reprezentującymi przychody i koszty, a odpowiednio – należnościami krótkoterminowymi, zapasami i zobowiązaniami bieżącymi. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z założonego cyklu rotacji należności, zapasów i zobowiązań (bieżących) wyliczonego w następujący sposób:

należności krótkoterminowe - cykl odnoszony do wartości sprzedaży (przychodów operacyjnych),

=

Wskaźnik cyklu rotacji należności krótkoterminowych

Należności krótkoterminowe x 365 dni

Przychody operacyjne

zapasy - cykl odnoszony do kosztów działalności bez kosztów amortyzacji i

wynagrodzeń wraz z narzutami,


= Wskaźnik cyklu

rotacji zapasów

Zapasy x 365 dni

Koszty operacyjne pomniejszone o amortyzację i wynagrodzenia

z narzutami

zobowiązania bieżące - cykl odnoszony do sumy kosztów operacyjnych (bez

kosztów amortyzacji).

=

Wskaźnik cyklu rotacji zobowiązań krótkoterminowych

Zapasy x 365 dni

Koszty operacyjne pomniejszone o amortyzację

Podstawą wyznaczenia wskaźników cyklu rotacji powinny być dane finansowo-księgowe podmiotu oraz projektowane trendy w tych obszarach. W przypadku braku powyższych należy oprzeć się na danych branżowych. Założenia do prognozy kapitału obrotowego netto należy przedstawić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych, w arkuszu „Założenia”. Szczegółowe projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego netto należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Obliczenia własne”.

11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE Beneficjent na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania winien odpowiedzieć na następujące pytania, w kolejności jak poniżej: Odpowiedź (TAK/NIE)

Sposób postępowania

Pytanie 1. Czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej?

TAK ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu o zasady i limity wskazane we właściwym programie pomocy publicznej

NIE należy przejść do pytania nr 2.

Pytanie nr 2. Czy projekt (nie podlegający pomocy publicznej) generuje przychody?

TAK należy przejść do pytania nr 3

NIE do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w Uszczegółowieniu do MRPO

Pytanie nr 3. Czy projekt generuje dochód netto po zdyskontowaniu tj. czy występuje nadwyżka przychodów operacyjnych z projektu (wraz z wartością rezydualną) nad kosztami operacyjnymi (bez amortyzacji)? TAK ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu metodę luki w finansowaniu

NIE do projektu ma zastosowanie poziom dofinansowania wyznaczony w Uszczegółowieniu do MRPO


11.3.1Poziom dofinansowania dla projektów podlegających zasadom pomocy publicznej

W przypadku projektów podlegających zasadom pomocy publicznej wysokość dotacji powinna zostać określona zgodnie z poniższym wzorem:

Dotacja UE = Kkw × MaxWPP [1] gdzie: Kkw - wysokość kosztów kwalifikowanych projektu, ustalonych na podstawie stosownych wytycznych. Należy pamiętać, że w przypadku projektów objętych pomocą publiczną obowiązują nieco inne zasady kwalifikowalności kosztów (m.in. niemożność kwalifikowania wydatków fazy przedrealizacyjnej, krótszy okres kwalifikowania kosztów i in.). MaxWPP - maksymalna stopa współfinansowania określona w odpowiednim programie pomocy publicznej. Wartość dotacji wyliczona w powyższy sposób stanowi maksymalny poziom dofinansowania projektu ze środków UE.

11.3.2 Poziom dofinansowania dla projektów nie podlegających zasadom pomocy publicznej

11.3.2.1 Projekty nie generujące dochodu netto

Jeżeli projekt nie generuje dochodu netto (różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi bez amortyzacji, a w ostatnim roku horyzontu czasowego skorygowana o wartość rezydualną), poziom dofinansowania winien być obliczony zgodnie z pułapami wyznaczonymi w Uszczegółowieniu do MRPO, tzn.:

Dotacja UE = Kkw × MaxWF [2] gdzie: Kkw - wysokość kosztów kwalifikowanych projektu, ustalonych na podstawie stosownych wytycznych, MaxWF - maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu do MRPO np. 70%. Wartość dotacji wyliczona w powyższy sposób stanowi maksymalny poziom dofinansowania projektu ze środków UE.

11.3.2.2 Projekty generujące dochód netto

W przypadku projektów dochodowych, w rozumieniu art. 55 ust. 2 Rozporządzenia WE 1083/2006, obliczenie poziomu dotacji winno nastąpić przy wykorzystaniu „wskaźnika luki w finansowaniu”, czyli tej części sumy zdyskontowanego kosztu pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto projektu. Dochód netto – różnica pomiędzy przychodami operacyjnymi i kosztami operacyjnymi (bez amortyzacji). W ostatnim roku horyzontu czasowego różnica ta powinna być skorygowana o wartość rezydualną.


OBLICZENIE DOTACJI UE KROK 1. Określenie wskaźnika luki finansowej (LF):

ZDF NI

NKL = [3]

gdzie: NK – wysokość zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych, które nie znalazły pokrycia w sumie zdyskontowanych dochodów netto.

NK = NIZD - DNZD [4] DNZD – suma zdyskontowanych dochodów netto (suma zdyskontowanych przychodów operacyjnych oraz zdyskontowana wartość rezydualna pomniejszone o zdyskontowane koszty operacyjne bez amortyzacji).

( )∑=

+×=

n

1tttZD

r11DNDN [5]

NIZD – suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych projektu wraz z uwzględnieniem zmiany w zapotrzebowaniu na kapitał obrotowy netto i nakładów odtworzeniowych, r - finansowa stopa dyskontowa, n - długość horyzontu czasowego, t = 1,…,n- kolejne lata horyzontu czasowego.

( )∑=

+×∆+=

n

1ttttZD

r11)KONI(NI [6]

KROK 2. Maksymalny udział UE w wydatkach kwalifikowanych (MaxWF) MaxWF to maksymalna stopa współfinansowania ze środków UE zamieszczona w Uszczegółowieniu do MRPO określona dla każdego typu projektu np. dla projektów realizowanych w ramach Działania 1.1 Poprawa jakości usług edukacyjnych maksymalna stopa współfinansowania to 70%. MaxWF = ………(należy wpisać stopę z Uszczegółowienia MRPO) [7] KROK 3. Określenie wskaźnika rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE – (WrzF ) WrzF = LF x MaxWF [8] Gdzie: WrzF - wskaźnik rzeczywistego poziomu dofinansowania ze środków UE LF - wskaźnik luki finansowej MaxWF to maksymalna stopa współfinansowania ze środków UE

KROK 4. Określenie rzeczywistej kwoty dofinansowania („kwoty decyzji”). KD = Kkw × WrzF [9]


gdzie Kkw - wysokość kosztów kwalifikowanych projektu, ustalonych na podstawie stosownych wytycznych. Szczegółowe obliczenia należy przedstawić w formie tabelarycznej w załączniku nr 1 bądź nr 2 do Wytycznych – arkusz „Luka w finansowaniu”. Obliczenia poziomu dofinansowania w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu należy dokonać w Załączniku nr 1 bądź nr 2 do niniejszych Wytycznych. Arkusz o nazwie ”Luka w finansowaniu” zawiera również przykład obliczeniowy prezentujący sposób wyliczenia wkładu z funduszy UE dla projektu generującego dochód netto.

11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pieniężne projektu ustalone jako różnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej. W przypadku projektów finansowanych z dotacji UE, od Beneficjenta oczekuje się - w celu wykazania, że dotacja nie jest przeszacowana - obliczenia dwóch grup następujących wskaźników finansowych,:

I. wskaźniki efektywności finansowej inwestycji t.j.: • finansowa bieżąca wartość netto (FNPV/C), • finansowej stopy zwrotu (FRR/C), • wskaźnika Korzyści/Koszty z inwestycji (B/C-C), Wskaźniki te obrazują zdolność wpływów z projektu do pokrycia wydatków w okresie referencyjnym, bez względu na sposób finansowania nakładów inwestycyjnych.

II. wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego) tj.:

• finansowa bieżąca wartość netto kapitału własnego (FNPV/K), • finansowej stopy zwrotu kapitału własnego (FRR/K), • wskaźnika Korzyści/Koszty kapitału własnego (B/C-K). Przy ustalaniu tych wskaźników należy wyeliminować z przepływów wysokość nakładów sfinansowanych dotacją UE. Wkład kapitałowy powinien być uwzględniany na dzień, w którym został rzeczywiście wpłacony na rzecz projektu lub zwrócony (w przypadku pożyczek, kredytów).

Ad I. Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji

Wskaźniki efektywności finansowej inwestycji są obliczane z perspektywy całości inwestycji, bez względu na to, jak jest ona finansowana oraz z perspektywy podmiotu odpowiedzialnego za jego realizację. Określają one efektywność finansową projektu z uwzględnieniem całkowitych nakładów inwestycyjnych. Winny one obliczane na podstawie prognozy przepływów pieniężnych odpowiadającej przyjętemu horyzontowi czasowemu projektu obejmującej:

nakłady inwestycyjne i odtworzeniowe, koszty działalności operacyjnej, przychody generowane przez projekt wartość rezydualną aktywów na koniec okresu referencyjnego.

Obliczenia powyższych wskaźników należy zamieścić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Wyniki”.

Ad II. Wskaźniki efektywności finansowej z kapitału własnego (krajowego):


Powyższe wskaźniki oblicza się na podstawie tej samej prognozy przepływów pieniężnych z pewnymi modyfikacjami:

nakłady pokazuje się bez części sfinansowanej dotacją, nakłady sfinansowane kredytami, pożyczką bądź innymi zobowiązaniami finansowymi

uwzględnia się dopiero w momencie spłaty zaciągniętych zobowiązań. Do wyliczenia wskaźników efektywności finansowej z kapitału stosuje się następujące kategorie strumieni pieniężnych:

po stronie wpływów - przychody operacyjne, wartość rezydualna; po stronie wydatków: koszty operacyjne (bez amortyzacji), koszty finansowe, spłata

kredytów i pożyczek, kapitał własny prywatny (wolne środki Beneficjenta), krajowy wkład publiczny (na poziomie lokalnym, regionalnym i centralnym) inne wydatki. Nie bierze się w tym przypadku nakładów w części refinansowanej dotacją z UE.

Obliczenia powyższych wskaźników należy zamieścić w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Wyniki”.

Podstawą obliczeń wskaźników efektywności projektu są przepływy pieniężne dla inwestycji stanowiące różnicę pomiędzy przepływami pieniężnymi dla „scenariusza z projektem” oraz „scenariusza bez projektu”. Poniżej zamieszczone zostały wzory stosowane do obliczenia w/w wskaźników efektywności:

1. FNPV, czyli Finansowa Zaktualizowana Wartość Netto (NPV) wskazuje rzeczywistą wartość dokonywanej inwestycji, czyli wielkość, o jaką zmieni się kapitał inwestora, poprzez realizację projektu. Wartość FNPV informuje nas, o ile dzisiejsza wartość korzyści finansowych netto przekracza zdyskontowaną wartość nakładów i późniejszych kosztów utrzymania projektu. Jeżeli jest to wartość ujemna oznacza, że nakłady przekraczają korzyści finansowe, a tym samym projekt nie powinien być realizowany (z punktu widzenia inwestora) ponieważ jest finansowo nieefektywny (nawet gdyby był to jedyny projekt).

( )∑= +

=n

tt

t

rNCFFNPV

1 1 [10]

gdzie:

tNCF – to finansowe przepływy pieniężne netto projektu w roku t, (różnica pomiędzy wpływami i wydatkami p[rojektu w roku t).

n – ilość okresów (lat) analizy (długość okresu referencyjnego), t = 1,…, n – kolejny rok (np. dla 5-tego roku 20 letniego projektu n=20 a t=5) okresu referencyjnego, r - finansowa stopa dyskontowa.

2. Finansowa Wewnętrzna Stopa Zwrotu (FRR) jest obecnie najpowszechniej stosowaną względną miarą efektywności projektów inwestycyjnych. IRR (FRR) jest to stopa dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której zdyskontowana wartość korzyści netto (NPV lub FNPV) jest równa zero.

( )∑=

=+

n

tt

t

IRRNCF

10

1 [11]

Oznaczenia j.w. 3. Wskaźnik Korzyści/Koszty [B/C] jest również miarą zwrotu z projektu Swoją konstrukcją

jest on podobny do Zaktualizowanej Wartości Netto (NPV). Przy jego obliczaniu dzielimy zdyskontowane za cały horyzont czasowy korzyści przez zdyskontowane koszty projektu.


Wskaźnik B/C jest miarą relatywnego zwrotu nakładów projektu, pozwala określić, jaki zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu.

( )( )

( )

( )∑

∑

=

=

+

+== n

1tt

t

n

1tt

t

t

t

r1C

r1B

CNPVBNPV

CB [12]

gdzie: Bt - korzyści finansowe generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego, Ct - koszty generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego. Pozostałe oznaczenia j.w.

11.5 Źródła finansowania projektu W rozdziale tym należy przygotować analizę dostępnych źródeł finansowania analizowanego projektu. Przedstawić należy możliwą do osiągnięcia i optymalną, z punktu widzenia możliwości Beneficjenta, strukturę finansowania inwestycji (montaż finansowy). Szczegółowo należy omówić poszczególne źródła finansowania. W przypadku, gdy Beneficjent będzie korzystał z kredytów należy podać warunki kredytowe, a w szczególności:

oprocentowanie kredytu (należy również określić czy będzie stałe, czy zmienne),

okres kredytowania (wyrażony w miesiącach), prowizja za udzielenie kredytu, rodzaj spłat (miesięczne, kwartalne, roczne), okres karencji w spłacie(o ile się przewiduje).

Szczegółowe założenia dotyczące warunków kredytowych należy zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusze przedstawiające założenia. Analiza źródeł finansowania obejmować powinna również zagadnienie finansowania pomostowego niezbędnego do sfinansowania inwestycji w czasie oczekiwania na przekazanie transzy dotacji. W tym miejscu należy przedstawić wiarygodne źródła finansowania pomostowego wraz z kosztem ich pozyskania. Oznacza to, że Beneficjent powinien wskazać kroki, które zostały już podjęte w celu pozyskania wskazanych środków (Beneficjent posiada promesę kredytową, otwartą linię kredytową itp.). Szczegółowy plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) należy zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Obliczenia własne”. UWAGA! Odsetki od kredytów w okresie realizacji projektu stanowią nakłady inwestycyjne. Ponadto, w rozdziale tym omówić należy sytuację Beneficjenta/operatora, ich zdolności kredytowej oraz możliwości pozyskania przez nich wymienionych źródeł finansowania projektu. Należy także przedstawić ocenę możliwości finansowych i analizę zdolności do zaciągania zobowiązań finansowych przez Beneficjenta/operatora. W przypadku projektów realizowanych w ramach partnerstwa należy analizę przeprowadzić dla podmiotu zaciągającego zobowiązania finansowe w ramach projektu. Wyniki analizy zdolności kredytowej Beneficjenta przedstawić należy w załączniku do studium wykonalności.

11.6 Weryfikacja finansowej trwałości projektu Weryfikacja trwałości finansowej projektu polega na zbadaniu salda niezdyskontowanych (nominalnych) skumulowanych przepływów pieniężnych generowanych przez projekt. Projekt


uznaje się za trwały finansowo, jeżeli saldo to jest większe bądź równe zeru we wszystkich latach objętych analizą. Ważne jest zapewnienie, że Beneficjent będzie dysponował środkami pieniężnymi wystarczającymi do wdrożenia projektu oraz do zarządzania aktywami i wykorzystania ich zgodnie z normami technicznymi i środowiskowymi. Jest to szczególnie ważne, ponieważ metoda luki finansowej opiera się na przepływach pieniężnych netto generowanych w ciągu okresu referencyjnego, zaś weryfikacja trwałości finansowej zapewnia, że podmiot odpowiedzialny/Beneficjent pozostaje finansowo stabilny w każdym roku analizy. Beneficjent powinien zastosować model dla scenariusza z projektem przyjmując te same dane, co w obliczeniach wymaganych w przypadku analizy luki finansowej, z jednym wyjątkiem: taryfy/ceny za usługi nie są ograniczone przez zdolność do płacenia za usługi. Należy zauważyć, że w tym przypadku trzeba sprawdzić trwałość podmiotu odpowiedzialnego za inwestycję, a nie jedynie samej inwestycji. Jeśli operator zbankrutuje, trwałość samej inwestycji jest bez znaczenia. Analiza przepływów pieniężnych wskazuje, czy Beneficjent/operator ma dodatnie roczne saldo skumulowanych przepływów pieniężnych na koniec każdego roku wdrażania inwestycji i jej eksploatacji. Analiza trwałości finansowej powinna zatem obejmować analizę zasobów finansowych. W tym miejscu należy wykazać, że założone źródła finansowania projektu (wskazane w pkt. 11.5.) wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków zarówno w okresie jego realizacji, jak i eksploatacji. W tym celu należy określić przepływy pieniężne (niezdyskontowane) w ujęciu rocznym według następującego schematu:

Przychody operacyjne +Źródła finansowania - Całkowite nakłady inwestycyjne - Koszty operacyjne (bez amortyzacji) - Inne wydatki = Przepływy pieniężne netto

Podstawą weryfikacji trwałości finansowej jest skumulowane saldo obliczonych według powyższego schematu przepływów pieniężnych netto, które powinno być dodatnie bądź równe zero we wszystkich latach objętych analizą. Szczegółowe wyliczenia dotyczące weryfikacji trwałości finansowej należy zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Wyniki”.

11.7 Pro forma sprawozdania finansowe Niezależnie od formy organizacyjnej podmiotu eksploatującego projekt (zakład budżetowy, spółka prawa handlowego), prognoza finansowa dla wszystkich podmiotów musi być przygotowana w ujednoliconej formie, zgodnej z obowiązującym prawem dla podmiotów gospodarczych. Oznacza to, że dla wszystkich podmiotów sporządzić należy sprawozdania finansowe zgodne z wymogami Ustawy o rachunkowości. Dla projektów:

wartości całkowitej powyżej 20 mln zł należy przygotować pro forma sprawozdania finansowe:

- bilans, - rachunek zysków i strat, - sprawozdanie z przepływów pieniężnych

Sprawozdania te opracować należy dla: scenariusza bez projektu, scenariusza z projektem i dla projektu UE - a więc ująć zmianę poszczególnych wielkości finansowych wywołanych inwestycją (metoda różnicowa).

wartości poniżej 20 mln zł należy opracować jedynie sprawozdania z przepływów pieniężnych.


W przypadku sporządzania sprawozdań finansowych, należy pamiętać o poprawnym ujęciu dotacji UE. Zgodnie z zasadami rachunkowości powinna ona być rozliczana zgodnie z okresem amortyzacji pozyskanych dzięki niej środków trwałych: jako rozliczenia międzyokresowe bierne, a w rachunku zysków i strat jako pozostałe przychody operacyjne. Prognozowane sprawozdania finansowe należy zaprezentować w załączniku nr 1 bądź nr 2 do wytycznych – arkusz „Wyniki”.

12. Analiza ekonomiczno - społeczna Analiza ekonomiczna jest kolejnym etapem analizy projektu. Konieczność jej stosowania jest uzasadniona możliwością oszacowania kosztów i korzyści projektu z punktu widzenia całej społeczności. Analiza finansowa wykonywana jest bowiem jedynie z punktu widzenia Beneficjenta.

Opracowanie analizy ekonomicznej jest wymogiem stawianym dla projektów infrastrukturalnych dofinansowywanych z funduszy UE. Wymóg ten jest zawarty w rozporządzeniach ustanawiających te fundusze. Analiza ekonomiczna stanowi integralną część studium wykonalności.

Przygotowanie analizy ekonomicznej ma na celu ocenę oczekiwanego wpływu projektu na obszar społeczno-gospodarczy, na który będzie oddziaływać w okresie realizacji oraz po jej zakończeniu. Za pomocą analizy ekonomicznej należy sprawdzić, czy inwestycja jest uzasadniona z ogólnospołecznego punktu widzenia, jeżeli nawet z finansowego punktu widzenia (wyniki analizy finansowej) pociąga za sobą koszt netto. Ocena ekonomiczna projektów realizowanych w ramach MRPO powinna nastąpić w oparciu o:

1) Dla projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają łącznie 20 mln PLN należy dokonać społeczno-ekonomicznego wpływu inwestycji przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej.

2) W przypadku projektów o kosztach inwestycji powyżej 20 mln. PLN należy przygotować pełną analizę ekonomiczną, tzn. w oparciu o analizę kosztów i korzyści (CBA Cost-Benefit Analysis).

3) Analizę efektywności kosztowej, obliczenie tego wskaźnika wymagane jest bezwzględnie jedynie w przypadku projektów środowiskowych (bez względu na ich wielkość), składanych w ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony środowiska. Informacje na temat wymaganego wskaźnika i jego metodologii obliczania znajduje się w załączniku nr 3 do Wytycznych w części odnoszącej się do osi nr 7 MRPO. W pozostałych przypadkach nie ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego rodzaju wskaźników, zaleca się jednak stosowanie wskaźników efektywności kosztowej przy przeprowadzaniu analizy wariantowej. Wskaźniki efektywności kosztowej są bowiem jednym z lepszych narzędzi dowodzenia trafności wyboru danego wariantu inwestycji

12.1 Metoda wielokryterialna – dla projektów o wartości poniżej 20 mln zł W przypadku projektów, których nakłady inwestycyjne nie przekraczają 20 mln. PLN należy przygotować analizę ekonomiczną w oparciu o metodę wielokryterialną Ma ona na celu jakościową i ilościową ocenę ekonomicznych i społecznych korzyści, jakie generuje projekt dla otoczenia, a które nie zostały uwzględnione w ramach analizy finansowej. Metoda ta polega na szczegółowym opisie efektów zewnętrznych projektu, z kwantyfikacją tych wielkości, dla których jest to możliwe. W tym przypadku nie ma konieczności przeliczania wskazanych korzyści na wartości pieniężne.


Beneficjent powinien wymienić i opisać wszystkie istotne środowiskowe, ekonomiczne i społeczne skutki projektu i – jeśli to możliwe – ująć je ilościowo (np. wielkość rocznego zmniejszenia emisji zanieczyszczeń w tonach, liczba nowych zatrudnionych, skrócenie czasu dojazdu do pracy, zmniejszona liczba wypadków śmiertelnych itd.).

Prawidłowe zastosowanie metody wielokryterialnej w ramach analizy ekonomicznej wymaga:

prezentacji korzyści i kosztów społecznych (rezultaty i oddziaływania),

przypisanie im (w miarę możliwości) określonych wartości, niekoniecznie wyrażonych w pieniądzu. Może zostać zastosowana dowolna jednostka wartościująca zjawisko. Podstawowym kryterium wyboru powinna być wiarygodność wyrażanego efektu społecznego,

uzasadnienie przedstawionych korzyści i metodologii szacunków. Wykazanie związków przyczynowo-skutkowych osiągnięcia poszczególnych rezultatów i oddziaływań.

12.2 Analiza kosztów i korzyści - dla projektów o wartości powyżej 20 mln zł W przypadku projektów o budżecie powyżej 20 mln. PLN należy przeprowadzić pełną analizę ekonomiczną, tzn. przy wykorzystaniu analizy kosztów i korzyści.

Analizę należy przygotować zgodnie z wytycznymi przedstawionymi w przewodniku do AKK projektów inwestycyjnych przy projektach finansowanych z funduszy UE oraz Niebieskiej Księgi dla projektów transportowych.

12.2.1 Założenia do AKK 1. Punktem wyjścia analizy kosztów i korzyści są przepływy pieniężne określone w

analizie finansowej projektu. Oznacza to, że uwzględniamy jedynie pozycje, które powodują wpływy i wydatki u inwestora spowodowane projektem (w sytuacji gdy w ramach analizy finansowej stosowano metodę różnicową do określenia wielkości przepływów, dla potrzeb ekonomicznej analizy kosztów i korzyści stosujemy wielkości różnicowe).

2. Do oszacowania kosztów i korzyści ekonomicznych stosowana jest podobnie jak w analizie finansowej metodologia DCF.

3. W analizie ekonomicznej w wycenie kosztów i korzyści społecznych należy zastosować ceny stałe (tzn. bez uwzględnienia wpływu inflacji).

4. Rachunek korzyści i kosztów społecznych winien być przygotowany w jednostce pieniężnej - w PLN.

5. Okres referencyjny powinien być taki sam jak przyjęty w analizie finansowej.

6. Wartość ekonomicznej stopy dyskontowej, która zostanie zastosowana do wyliczenia wskaźników ekonomicznej efektywności, powinna wynosić 5%.

7. Wycena kosztów i korzyści społecznych odbywa się w cenach netto (tzn. bez uwzględniania podatku VAT).

8. W celu dokonania oceny ekonomicznej projektu należy posłużyć się następującymi ekonomicznymi wskaźnikami efektywności:

ekonomiczną wartością bieżącą netto (ENPV);

ekonomiczną stopą zwrotu (ERR);

relacją korzyści do kosztów (B/C).


9. Zaleca się, aby te czynniki społeczno-gospodarcze, których nie da się wyrazić w wartościach pieniężnych, zostały opisane ilościowo i jakościowo z uwzględnieniem wszystkich istotnych społecznych, ekonomicznych i środowiskowych skutków realizacji projektu.

12.2.2 Etapy przygotowania AKK I. Korekta o efekty fiskalne przepływów pieniężnych obliczonych w ramach analizy

finansowej.

II. Sporządzenie rachunku kosztów i korzyści społecznych.

III. Przekształcenie cen rynkowych w ceny kalkulacyjne (wyeliminowanie zniekształceń rynkowych).

IV. Obliczenie wskaźników efektywności ekonomicznej projektu. Ad.I. Korekta o efekty fiskalne Korekty o efekty fiskalne przeprowadza się w celu wyeliminowania płatności transferowych z przepływów pieniężnych wyliczonych w trakcie analizy finansowej. Płatności transferowe to przepływy pieniężne, które nie stanowią kosztów ani korzyści ekonomicznych, ponieważ wiążą się jedynie z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami pomiędzy grupami społecznymi. Z uwagi, iż ceny rynkowe, które służą do wyceny zasobów na etapie analizy finansowej zawierają płatności transferowe, w ramach analizy ekonomicznej należy przepływy pieniężne skorygować o te wielkości. Ten etap analizy polega na skorygowaniu przepływów pieniężnych sporządzonych w analizie finansowej o następujące pozycje:

a) odliczeniu podatków pośrednich od cen nakładów, produktów, usług itp. (np. podatku VAT, który w analizie finansowej jest uwzględniany w cenach, pod warunkiem, że nie podlega zwrotowi);

b) korekta o cła importowe na np. na wyposażenie, surowce itp., w przypadku, gdy dostawcą jest podmiot spoza UE;

c) płatności na ubezpieczenia społeczne będące kosztem dla pracodawcy,

d) uwzględnieniu w cenie tych konkretnych podatków pośrednich/subwencji/dotacji, które mają za zadanie zmienić efekty zewnętrzne (np. podatki od cen energii, które zostały wprowadzone w celu zniechęcenia Beneficjenta do wytwarzania negatywnych efektów zewnętrznych dla środowiska). Jednakże należy pamiętać, aby w trakcie analizy nie liczyć ich podwójnie (przykładowo jako podatek włączony do danej ceny na etapie analizy finansowej oraz jako szacunkowy zewnętrzny koszt środowiskowy w ramach rachunku kosztów i korzyści społecznych).

Ad. II. Rachunek kosztów i korzyści społecznych W rachunku kosztów i korzyści ekonomicznych należy zidentyfikować i wycenić efekty społeczno-ekonomiczne powstałe w wyniku realizacji projektu. Korekta ta ma na celu ustalenie wartości negatywnych i pozytywnych skutków projektu (odpowiednio kosztów i korzyści zewnętrznych).

Kwantyfikacja efektów zewnętrznych powinna zostać przeprowadzona według poniższego schematu:

1. Oddziaływanie zewnętrzne, zarówno pozytywne jak i negatywne należy zidentyfikować i opisać.

2. Przedstawione powyżej pozytywne i negatywne zjawiska należy określić ilościowo.


3. Przyjąć jednostkowe wartości dla potrzeb wyceny wskazanych efektów, które pozwolą wyrazić je w pieniądzu.

4. Wartościowe przedstawienie kosztów i korzyści społecznych na podstawie określonej ilości i przyjętej jednostki wyceny.

Istnieje szereg metod szacowania kosztów i korzyści społecznych dla celów CBA. Ogólna zasada ich określania wskazuje, iż nakłady na projekt powinny być określane poprzez ich koszt alternatywny natomiast korzyści (efekty) przedsięwzięcia powinno się mierzyć za pomocą gotowości społeczeństwa do zapłaty. Ponieważ badania „gotowości do zapłaty” są drogie (i czasochłonne), często ich przeprowadzenie dla pojedynczego projektu jest niemożliwe, najczęściej stosuje się technikę transferu korzyści, która polega na ekstrapolacji wyników przeprowadzonych już, podobnych badań do analizowanego projektu.

Inne podejścia do szacowania korzyści wynikających z realizacji inwestycji polegają na ustaleniu pozytywnych efektów (np. zdrowotnych, zmian w środowisku naturalnym itp.). Takie podejście wymaga jednak dokładnego zbadania zależności pomiędzy rezultatem projektu a oddziaływaniem (np. poprawą stanu zdrowia, mniejszą zachorowalnością wśród ludzi). Relacje tego typu określa się jako funkcje dawka-skutek. Wprawdzie badania w tym zakresie prowadzone są w krajach UE dla różnych rezultatów to ich zastosowanie dla różnych przedsięwzięć charakteryzuje się licznymi ograniczeniami. Na podstawie dostępnych badań i danych można dokonać opisu korzyści ekonomicznych wynikających z realizacji przedsięwzięcia. Niestety dość trudno jest je wycenić w kategoriach pieniężnych.

Z uwagi, iż brak jest jednej uniwersalnej metodologii dla wyceny wszystkich efektów jak również standardowych wartości jednostkowych, należy uzasadnić i podać przyjęcie danego wskaźnika wyceny.

Ad. III. Wyeliminowanie zniekształceń rynkowych Przekształcenie z cen rynkowych w ceny kalkulacyjne ma na celu uwzględnienie czynników mogących oderwać ceny od równowagi konkurencyjnej (tj. skutecznego rynku). W przypadku rynku konkurencyjnego, cena równowagi odzwierciedla koszt alternatywny dla społeczeństwa. W takiej sytuacji cena kalkulacyjna jest taka sama jak cena rynkowa. Problem powstaje w sytuacji, gdy mamy do czynienia z takimi niedoskonałościami rynku jak, monopol bądź rynek regulowany dla takich ważnych zasobów jako energia elektryczna czy siła robocza.

Rynek energii elektrycznej jest obecnie liberalizowany w całej Europie. Ponadto, taryfy w Polsce są na zbliżonym poziomie do taryf w pozostałych państwach UE. Jeśli nie jest do końca pewne, czy aktualne taryfy odzwierciedlają alternatywny koszt dla społeczeństwa, należy pamiętać, że wszelkie zniekształcenia znikną wkrótce dzięki liberalizacji. Tak więc nie ma potrzeby wprowadzania korekty w tym zakresie.

Rynek pracy jest regulowany poprzez minimalne wynagrodzenie. Może to zniekształcić rynek w odniesieniu do niewykwalifikowanych pracowników. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwo użyteczności publicznej mogłoby zatrudnić niewykwalifikowanych pracowników po niższych kosztach (poniżej płacy minimalnej), gdyby stosowne regulacje w tym zakresie nie istniały. Dlatego też zalecane jest, dla celów analizy, obniżenie kosztu nowych niewykwalifikowanych pracowników w regionach o dużym bezrobociu (tzn. powyżej średniej krajowej).

W praktyce, w większości projektów, jedynie rozrachunkowe koszty niewykwalifikowanej siły roboczej mogą różnić się znacząco od cen rynkowych. Jeżeli ceny rynkowe poszczególnych zasobów nie odbiegają istotnie od cen kalkulacyjnych, możliwe jest zastosowanie jednego standardowego współczynnika przeliczeniowego, eliminującego zniekształcenia rynkowe.


Standardowy wskaźnik korekty dla Polski dla ostatnich lat wynosi 0,96, co oznacza, że ceny kalkulacyjne są bliskie cenom rynkowym. Z tego powodu, można pominąć korektę wynikającą ze zniekształceń rynkowych. Ad. IV. Wskaźniki ekonomicznej efektywności projektu Przeprowadzone korekty przepływów pieniężnych z analizy finansowej: o efekty fiskalne, rachunek kosztów i korzyści zewnętrznych, zniekształceń rynkowych prowadzą do ustalenia nowych ekonomicznych przepływów pieniężnych, które są podstawą obliczenia wskaźników ekonomicznej efektywności projektu. Należą do nich:

Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto – ENPV, Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu – ERR, Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty – B/C.

Ekonomiczna Zaktualizowana Wartość Netto (ENPV) – obliczana jest poprzez zdyskontowanie wszystkich przepływów ekonomicznych netto związanych z projektem i zsumowanie tych strumieni. ENPV jest odpowiednikiem metody FNPV służącej określaniu finansowej efektywności inwestycji, różnica pomiędzy nimi sprowadza się do strumieni, które są dyskontowane. W FNPV uwzględniane są jedynie przepływy pieniężne dla inwestora (oceniana jest tym samym efektywność finansowa projektu z jego punktu widzenia), podczas gdy w ENPV uwzględniane są wycenione w pieniądzu korzyści ekonomiczne dla szerokiej grupy Beneficjentów (społeczności objętej projektem). Wartość ENPV informuje, o ile wartość spodziewanych korzyści społecznych netto projektu (wyrażona w jednostkach pieniężnych) przekracza wartość nakładów i przyszłych kosztów operacyjnych projektu.

ENPV inwestycji obliczamy według formuły:

( )∑= +

=n

ttt

rENCF

ENPV1 1

[13]

gdzie

tENCF – ekonomiczne przepływy pieniężne netto w okresie (t),

(jako wynik przeprowadzenia etapów I do III analizy kosztów i korzyści) n - długość okresu odniesienia/referencyjnego (w latach) t=1,…,n - kolejne lata okresu referencyjnego, r - ekonomiczna stopa dyskontowa.

Ekonomiczna Wewnętrzna Stopa Zwrotu (ERR) jest to stopa dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której ekonomiczna zdyskontowana wartość korzyści netto (ENPV) jest równa zero. Projekt należy uznać za efektywny, gdy wartość ERR jest wyższa od przyjętej do obliczeń ENPV stopy dyskontowej tj. powyżej 5%.

( )∑=

=+

n

tt

t

ERRENCF

10

1 [14]

Oznaczenia j.w.

Miarą zwrotu z projektu jest również Ekonomiczny Wskaźnik Korzyści/Koszty [B/C]. Swoją konstrukcją jest on podobny do Zaktualizowanej Wartości Netto (NPV). Przy jego


obliczaniu dzielimy zdyskontowane za cały horyzont czasowy korzyści przez zdyskontowane koszty projektu. Wskaźnik B/C jest miarą relatywnego zwrotu nakładów projektu, pozwala określić, jaki zysk (stratę) wygeneruje projekt z jednostki dodatkowego nakładu. Projekt należy uznać za rentowny z ekonomicznego punktu widzenia, jeżeli wskaźnik Korzyści/Koszty przyjmie wartość większą od jedności, co oznacza, że zdyskontowane korzyści projektu są większe od zdyskontowanych wydatków.

( )( )

( )

( )∑

∑

=

=

+

+== n

1tt

t

n

1tt

t

t

t

r1C

r1B

CNPVBNPV

CB [15]

gdzie: Bt - korzyści generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego, Ct - koszty generowane przez projekt w kolejnych latach okresu referencyjnego. Pozostałe oznaczenia j.w.

12.2.3 Koszty i korzyści projektu o charakterze niefinansowym W przypadku, gdy wyrażenie ich za pomocą wartości pieniężnych jest niemożliwe, należy skwantyfikować je w kategoriach materialnych w celu dokonania oceny jakościowej. Należy wówczas wyraźnie zaznaczyć, że nie zostały one ujęte przy obliczaniu wskaźników analizy ekonomicznej.

12.3 Analiza efektywności kosztowej

Wskaźnik efektywności kosztowej jest jedną z metod oceny efektywności ekonomicznej, która może być z powodzeniem wykorzystana do analizy inwestycji. Z uwagi na trudności w dobraniu uniwersalnego wskaźnika efektywności kosztowej, obliczenie tego wskaźnika wymagane jest bezwzględnie jedynie w przypadku projektów środowiskowych składanych w ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony środowiska. Informacje na temat wymaganego wskaźnika i jego metodologii obliczania znajduje się w załączniku nr 3 do Wytycznych w części odnoszącej się do osi nr 7 MRPO.

W pozostałych przypadkach nie ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego rodzaju wskaźników, zaleca się jednak stosowanie wskaźników efektywności kosztowej przy przeprowadzaniu analizy wariantowej. Wskaźniki efektywności kosztowej są bowiem jednym z lepszych narzędzi dowodzenia trafności wyboru danego wariantu inwestycji.

13. Analiza wrażliwości/ryzyka Analiza wrażliwości i ryzyka ma na celu identyfikację kluczowych czynników, jakościowych i ilościowych, mogących mieć wpływ na zakres, harmonogram, efektywność finansowo-ekonomiczną przedsięwzięcia oraz płynność finansową. Wykonanie analizy wrażliwości i ryzyka pozwala na zbadanie wrażliwości przedsięwzięcia, na zmianę kluczowych czynników wewnętrznych i zewnętrznych oraz wszelkich istotnych zagrożeń mogących się pojawić w trakcie realizacji przedsięwzięcia. Podstawowym zadaniem tej analizy jest wykazanie, czy określone czynniki ryzyka nie spowodują utraty trwałości finansowej projektu.


Ze względu na niepewność, która zawsze występuje w projektach inwestycyjnych, należy przygotować analizę wrażliwości i ryzyka dla wszystkich projektów (bez względu na ich wielkość). Analiza wrażliwości i ryzyka obejmuje badanie wpływu na stan środków pieniężnych, wskaźniki efektywności finansowej oraz ekonomicznej (o ile są obliczane) projektu (wskaźniki NPV i IRR) poszczególnych czynników ilościowych. Obejmuje ona: 1. Analizę wrażliwości, której celem jest wskazanie krytycznych zmiennych, które w istotny

sposób wpływają na zmianę badanych wielkości. Następnie należy przedstawić wyniki analizy przy czynnikach, które mogą ulec zmianie, zmienionych w pewnym zakresie (np. od -20% do +20%) w stosunku do wielkości założonej.

2. Przeprowadzenie jakościowej analizy ryzyka gdzie ocenić należy prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) i omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji.

13.1 Analiza wrażliwości Zakłada się, że w analizie wrażliwości poddane zostaną kluczowe czynniki ilościowe, które w sposób istotny mogą oddziaływać na stan środków pieniężnych i wskaźniki efektywności finansowej (bądź ekonomicznej) projektu. Przeprowadzając analizę wrażliwości należy kierować się poniższą procedurą:

1. identyfikacja wszystkich zmiennych służących do kalkulacji wpływów i wydatków określających przepływy pieniężne w analizie finansowej i ekonomicznej i zebranie ich w jednorodne kategorie (liczba kategorii i ilość zmiennych zależy od rodzaju projektu). Przykładową identyfikację przedstawia tabela 1.

Tabela. 1. Ustalenie zmiennych o decydującym znaczeniu

Kategorie Przykłady zmiennych

Parametry modelu stopa dyskontowa

Dynamika cen dynamika realnych wynagrodzeń, ceny nośników energii, zmiany w cenach towarów i usług

Nakłady inwestycyjne długość inwestycji budowlanej (opóźnienia w realizacji), godzinna stawka robocizny, wydajność na godzinę, koszt ziemi, stali, transportu, ilość zużytych materiałów, cena jednostkowa zakupu materiałów itd.

Ceny do kalkulacji przychodów operacyjnych

opłaty taryfowe, ceny sprzedaży produktów, ceny sprzedaży półproduktów

Koszty operacyjne Itd.

Wielkość zatrudnienia, stawka wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia, wielkość zużycia poszczególnych mediów, koszt jednostkowy zakupu mediów, okres amortyzacji, koszt usług obcych itd.

2. identyfikacja możliwych zmiennych w pełni zależnych, które mogą zniekształcić wyniki analizy i być przyczyną wielokrotnego uwzględnienia tych samych czynników.


3. wskazane jest dokonanie ilościowej analizy oddziaływania poszczególnych czynników, (do dalszej analizy należy wybrać te wielkości, których zmiana o 1% spowoduje co najmniej zmianę wskaźnika IRR o 1% i zmianę wskaźnika NPV o 5%),

4. do ostatecznej analizy wrażliwości należy przyjąć maksymalne pięć do siedmiu zmiennych. Jako kryterium dodatkowe należy przyjąć założenie, że w pierwszej kolejności uwzględnione zostaną czynniki wpływające na zmianę w poziomie nakładów inwestycyjnych i w dalszej kolejności kosztów operacyjnych projektu.

Przeprowadzenie analizy wrażliwości zgodnie z przedstawionymi zasadami pozwoli wskazać zmienne krytyczne, tzn. te, których negatywna zmiana może w istotny sposób zagrozić realizacji projektu i jego trwałości. UWAGA! Szczegółowej analizie należy poddać zmienne wpływające na poziom nakładów inwestycyjnych projektu. W sytuacji, gdy dla projektu trudna będzie do przeprowadzenia identyfikacja zmiennych w ujęciu poszczególnych kategorii (należy to uzasadnić), wówczas należy analizę wrażliwości i ryzyka przeprowadzić dla następujących zmiennych:

nakładów inwestycyjnych, kosztów mediów, kosztów materiałów i surowców, kosztów zatrudnienia, przychodów operacyjnych, innych istotnych w zależności od typu projektu i sektora, w którym będzie

realizowany. Analizę wrażliwości stanu środków pieniężnych i wskaźników efektywności finansowej i ekonomicznej projektu przeprowadzić należy przy uwzględnieniu następujących założeń:

zmianie poddawana być powinna jedna ze zmiennych, przy założeniu niezmienności pozostałych założeń i parametrów,

zakłada się zmianę czynnika w całym horyzoncie czasowym analizy. Prezentację wyników analizy wrażliwości należy wykonać w formie tabelarycznej, graficznej (wykres) oraz opisowej w odniesieniu do: 1. analizy trwałości finansowej. Na tym etapie ocena powinna wykazać, że określone

czynniki ryzyka nie spowodują utraty płynności finansowej systemu. Analiza wrażliwości powinna zbadać zmiany sald środków pieniężnych spowodowane zmiennością istotnych parametrów. Analizę należy przeprowadzić dla scenariusza pesymistycznego i porównać go do wariantu wyjściowego- scenariusz podstawowy - (por. tabela 2 – przedstawiono tu jedynie przykładowe zmiany). Dobór parametrów i poziom ich zmian zależy indywidualnie od typu i charakteru projektu. Zmiany wartości tych czynników powinny wynikać ze znajomości sektora i lokalnych (regionalnych) warunków rynkowych.). (Wypełniając tabelę 2, należy podać dla wskazanej zmiany parametrów krytycznych wartość skumulowanych przepływów pieniężnych (dla obu scenariuszy) dla kolejnych lat realizacji i 5-ciu lat eksploatacji projektu).

2. efektywności projektu mierzonej wskaźnikami NPV i IRR (finansowej i ekonomicznej). Należy wykazać, jak wyliczone wartości wskaźników finansowych i ekonomicznych (IRR i NPV) zmieniają się wraz ze wzrostem (spadkiem) parametrów służących do ustalenia kosztów i korzyści projektu (por. tabela 3 i 4). (W tabeli 3 i 4 należy przedstawić wartości wskaźników efektywności projektu policzone, przy założonych zmiana poszczególnych wielkości krytycznych. Uzupełnieniem tej części analizy może być przedstawienie wyników w formie graficznej (wykres tornada (dla wskaźników NPV), czy wykres liniowy (dla wskaźników IRR)).

Tabela 2. Analiza wrażliwości trwałości finansowej


Zmienna krytyczna Scenariusz podstawowy

Scenariusz pesymistyczny

np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych:

a) 1-wszy rok realizacji b) 2-gi rok realizacji c) …

20% wydłużenie okresu realizacji projektu:

a) 1-wszy rok realizacji b) 2-gi rok realizacji c) …

15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego

a) 1-wszy rok eksploatacji b) 2-gi rok eksploatacji c) 3-ci rok eksploatacji d) 4-ty rok eksploatacji e) 5-ty rok eksploatacji

Zmiana innych istotnych czynników… Tabela 3. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (NPV)

FNPV/C FNPV/K ENPV Zmienna krytyczna [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%]

Np. nakłady inwestycyjne

wielkość popytu Inne istotne czynniki…

Tabela 4. Wpływ zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności projektu (IRR)

FRR/C FRR/K EIRR Zmienna krytyczna [-20%] [+20%] [-20%] [+20%] [-20%] [+20%]

Np. nakłady inwestycyjne

wielkość popytu Inne istotne czynniki…

W przypadku projektów, do których stosowana jest uproszczona analiza finansowa należy przeprowadzić analizę wrażliwości jedynie w zakresie weryfikacji trwałości finansowej (Tabela 2). W przypadku projektów stosujących analizę wielokryterialną, Tabele 3 i 4 wypełnić należy w zakresie wpływu zmiennych krytycznych na wskaźniki efektywności finansowej.

13.2 Analiza jakościowa ryzyka Analiza ryzyka powinna mieć charakter jakościowy, gdzie ocenia się prawdopodobieństwo faktycznego wystąpienia danego ryzyka (niskie, średnie, wysokie) w odniesieniu do analizy trwałości finansowej projektu. Należy w tym miejscu również omówić okoliczności, które sprawią wystąpienie określonej sytuacji, dla zmiennych ustalonych na etapie analizy wrażliwości.


Zaleca się wykorzystanie poniższej tabeli 5. Tabela 5. Jakościowa analiza ryzyka trwałości finansowej

Ryzyko/Zmiana parametru Prawdopodobieństwo Niskie Średni Wysokie

Komentarz

np. 10% wzrost nakładów inwestycyjnych

20% wydłużenie okresu realizacji projektu

15% wzrost największego kosztu eksploatacyjnego

Zmiana innych istotnych czynników

14. Wpływ na polityki horyzontalne

Rozporządzenia WE Nr 1083/2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS oraz FS i uchylającego rozporządzenie nr 1260/1999 nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania zasady równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji, a także zasady zrównoważonego rozwoju i propagowania ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Beneficjent winien więc dowieść iż realizowana przez niego inwestycja, będzie zgodna z powyższymi zasadami. Oznacza to, iż wnioskodawca winien wykazać, co najmniej neutralny wpływ projektu w zakresie:

równości szans kobiet i mężczyzn, równości osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych, równości obszarów miejskich i wiejskich

zrównoważonego rozwoju. Neutralny wpływ oznacza, że projekt spełnia wyznaczone w danym zakresie minimum (np. limity zanieczyszczeń) lub też że brak jest bezpośredniego, logicznego powiązania między realizowanym projektem a daną polityką. Wszelkie zaś działania podejmowane przez Beneficjenta wykraczające poza niezbędne minimum, będą traktowane jako pozytywny wpływ (np. stosowanie technologii szczególnie przyjaznych środowisku). Zapisy dotyczące zasady zrównoważonego rozwoju i propagowania ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego, winny wykazywać spójność z zapisami rozdziału 8 Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji oraz rozdziału 9 Analiza oddziaływania na środowisko. W celu zapobieżenia dublowaniu istniejących już zapisów, dopuszcza się wskazanie w punkcie tym odniesienia do zapisów odpowiednich stron rozdziałów 8 i 9 studium.


Słownik pojęć Analiza ekonomiczna: analiza posługująca się wartościami ekonomicznymi, które odzwierciedlają wartości, jakie społeczeństwo byłoby gotowe zapłacić za określone dobro lub usługę. Mówiąc ogólnie, analiza ekonomiczna wycenia wszystkie czynniki zgodnie z ich wartością użytkową lub kosztem alternatywnym dla społeczeństwa. Ma taki sam sens jak analiza kosztów i korzyści. Analiza finansowa: umożliwia dokładne prognozowanie wpływów, które pokryją przyszłe wydatki. Wykonanie analizy finansowej pozwala:

1) ustalić poziom dofinansowania projektu, 2) obliczyć wskaźniki finansowej rentowności projektu inwestycyjnego w oparciu o

koncepcję zdyskontowanych przepływów pieniężnych netto, 3) zweryfikować i zagwarantować zrównoważone saldo przepływów pieniężnych

(weryfikacja trwałości finansowej). Analiza kosztów i korzyści: schemat analityczny, którym posłużyć się można w ramach dowolnej usystematyzowanej, ilościowej oceny wstępnej projektu prywatnego lub publicznego do ustalenia tego, czy lub w jakiej mierze dany projekt zasługuje na realizację z publicznego lub społecznego punktu widzenia. Analiza kosztów i korzyści różni się od zwykłej oceny finansowej tym, że uwzględnia wszystkie korzyści i koszty, niezależnie od tego, kto je ponosi. Wyniki analizy kosztów i korzyści można wyrazić na wiele sposobów, w tym w postaci wewnętrznej stopy zwrotu, zaktualizowanej wartości netto i wskaźnika Korzyści/Koszty. Analiza trwałości finansowej: ma na celu weryfikację tego, czy zasoby finansowe wystarczą na pokrycie wszystkich wydatków finansowych, rok po rok, na przestrzeni całego horyzontu czasowego projektu. Trwałość finansowa inwestycji zostaje potwierdzona, jeśli skumulowane przepływy gotówki netto w kolejnych latach horyzontu czasowego są dodatnie bądź równe zero. Ceny bieżące: (ceny nominalne) są to ceny występujące faktycznie w danym czasie. Ceny takie uwzględniają efekt ogólnej inflacji i należy je odróżniać od cen stałych. Ceny kalkulacyjne: alternatywny koszt dóbr, który zazwyczaj różni się od aktualnych cen rynkowych i od wysokości regulowanych taryf. Użycie cen kalkulacyjnych we wstępnej ocenie projektu pozwala ująć w bardziej adekwatny sposób rzeczywiste koszty nakładów i rzeczywiste korzyści dla społeczeństwa. Termin używany często jako synonim cen dualnych. Cena rynkowa: cena po której określone dobro lub usługa wymieniana jest na inne dobro/usługę lub na pieniądze. W tym drugim przypadku cena rynkowa może być wykorzystana w analizie finansowej. Ceny stałe: (ceny realne) ceny w roku bazowym, stosowanie których pozwala wyeliminować wpływ inflacji na dane ekonomiczne. Mogą to być ceny rynkowe lub ceny dualne. Należy odróżniać je od cen bieżących. Dyskontowanie: proces dostosowywania przyszłej wartości wpływu lub wydatku do ich bieżącej wartości przy użyciu stopy dyskontowej, tzn. na drodze przemnożenia przyszłej wartości przez współczynnik dyskontowy, który maleje wraz z upływem czasu. Efekty zewnętrzne: w analizie projektów efekt zewnętrzny jest to rezultat projektu odczuwany przez jego otoczenie i stąd nie uwzględniony w ewaluacji projektu jako takiego. Ogólnie rzecz biorąc, efekt zewnętrzny występuje wtedy, gdy fakt produkcji lub konsumpcji dobra lub usługi przez jedną jednostkę gospodarczą ma bezpośredni wpływ na poziom dobrobytu producentów lub konsumentów wchodzących w skład innej jednostki. Efekty zewnętrzne mogą być pozytywne lub niekorzystne. Faza inwestycyjna (faza realizacji projektu) – obejmuje szeroki zakres działań konsultingowych i inżynieryjnych. Podstawowe etapy tej fazy to: stworzenie prawnej, finansowej i organizacyjnej bazy dla realizacji projektu, projektowanie techniczne, nabycie nieruchomości, prace budowlane i instalacyjne, zakupy majątkowe itp., wdrożenie projektu; w ramach tej fazy może być również ujmowana faza przedinwestycyjna projektu.


Finansowa stopa zwrotu (FRR): wewnętrzna stopa zwrotu (zob. definicja poniżej) obliczona przy użyciu wartości finansowych i wyrażająca zyskowność finansową projektu. Kapitał obrotowy netto: różnica pomiędzy bieżącymi aktywami a bieżącymi pasywami. Koszty operacyjne: całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji przedstawione w układzie rodzajowym i podziale na zmienne i stałe. Nakłady inwestycyjne nakłady poniesione na realizację projektu (poniesione w okresie realizacji projektu – na poszczególnych jego etapach, obejmujące zarówno wydatki kwalifikowane, jak i niekwalifikowane), do momentu oddania do użytkowania majątku powstałego w wyniku realizacji projektu. Okres odniesienia (okres referencyjny, horyzont czasowy): okres, za który należy sporządzić prognozę przepływów pieniężnych generowanych przez analizowany projekt. Płatności transferowe: przepływy pieniężne, które nie stanowią kosztów ani korzyści ekonomicznych, ponieważ wiążą się jedynie z przekazaniem kontroli nad pewnymi zasobami pomiędzy grupami społecznymi. Projekt generujący dochód: w myśl art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 są to wszelkie operacje obejmujące inwestycję w infrastrukturę, korzystanie z której podlega opłatom ponoszonym bezpośrednio przez korzystających oraz wszelkie operacje pociągające za sobą sprzedaż gruntu lub budynków lub dzierżawę gruntu lub najem budynków, lub wszelkie inne odpłatne świadczenie usług. Przychody operacyjne: oczekiwane, należne jednostce kwoty za sprzedane produkty, towary, materiały i inne rzeczowe oraz finansowe składniki zasobów majątkowych. Przychód netto (dochód): w rozumieniu rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 jest to wartość bieżąca przepływów pieniężnych netto (różnica między zdyskontowanymi oczekiwanymi wpływami oraz oczekiwanymi zdyskontowanymi monetarnymi kosztami operacyjnymi) w takcie realizacji projektu oraz w późniejszym okresie funkcjonowania. Sytuacja scenariusz „bez projektu” lub „z projektem”: w analizie projektów porównanie między korzyściami netto w sytuacji „z projektem” a korzyściami netto w przy braku realizacji projektu („bez projektu”) pozwala zmierzyć dodatkowe korzyści, które można przypisać projektowi. Stopa dyskontowa: stopa względem której przyszłe wartości sprowadza się do wartości bieżącej. Finansowa stopa dyskontowa i ekonomiczna stopa dyskontowa są sobie równe. Wartość całkowita projektu: obejmuje wszystkie wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane projektu poniesione do zakończenia realizacji rzeczowo-finansowej. Wartość rezydualna: wartość netto majątku (wartość nominalna) w ostatnim roku okresu objętego analizą ewaluacyjną. Wewnętrzna stopa zwrotu: stopa dyskontowa, przy której zaktualizowana wartość netto strumienia wpływów i wydatków równa jest 0. Będzie to finansowa stopa zwrotu (FRR), jeśli szacunek wartości oparty jest na rynkowych cenach. Kiedy szacunki dokonywane są na podstawie cen kalkulacyjnych otrzymujemy ekonomiczną stopę zwrotu (EIRR). Inwestor przy podejmowaniu decyzji o realizacji projektu ocenia jego efektywność (opłacalność) przyrównując wewnętrzną stopę zwrotu projektu z wysokością wskaźnika wzorcowego (progowy wskaźnik opłacalności dla inwestora). Wpływ: to każde zwiększenie stanu środków pieniężnych podmiotu (projektu). Oznacza to, że nie wszystkie wpływy są jednocześnie przychodami. Przy porównywaniu wpływów z przychodami istnieje możliwość rozbieżności czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona jest w postaci zmiany stanu należności i rozliczeń międzyokresowych np. wystawienie dowodu sprzedaży z odroczonym terminem płatności (powstanie przychodu i należności) poprzedza wpływ środków pieniężnych (uregulowanie należności). Przykładem wpływów, które nie prowadzą do powstania przychodów są np. zaciągnięcie kredytów, pożyczek itp. Wskaźnik Korzyści/koszty (B/C): iloraz bieżącej wartości strumienia korzyści i aktualnej wartości strumienia kosztów. Tam, gdzie stosuje się wskaźnik kosztów i korzyści, kryterium wyboru projektu polega na akceptowaniu wszystkich niezależnych projektów ze wskaźnikiem Korzyści/Koszty w wysokości 1 lub więcej po zdyskontowaniu według stosownej stopy dyskontowej, która równa jest najczęściej alternatywnemu kosztowi zainwestowania kapitału.


Wskaźnik „luki w finansowaniu”: to ta część zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych pierwotnej inwestycji, która nie jest pokryta zdyskontowanym dochodem netto z projektu, generowanym w okresie referencyjnym. Wydatek: to każde zmniejszenie stanu środków płatniczych podmiotu (projektu). Wynika z tego, że nie wszystkie wydatki są jednocześnie kosztami. Przykładem wydatków, które nie prowadzą do powstania kosztów są np. spłata kredytów bankowych, wypłaty z zysku itp.; natomiast wszystkie koszty w podmiocie połączone są z koniecznością ponoszenia wydatków. Przy porównywaniu wydatków z kosztami istnieje możliwość rozbieżności czasowej pomiędzy nimi, która odzwierciedlona jest w postaci zmiany stanu zapasów, zobowiązań i rozliczeń międzyokresowych np. naliczanie wynagrodzeń dla pracowników (koszty wynagrodzeń) poprzedza wypłatę wynagrodzeń (wydatek z tego tytułu). Zaktualizowana wartość netto (NPV): suma otrzymana po pomniejszeniu zdyskontowanej wartości oczekiwanych wpływów inwestycji o zdyskontowaną wartość oczekiwanych wydatków. Ekonomiczna zaktualizowana wartość netto - ENPV. Finansowa zaktualizowana wartość netto - FNPV. Zasada kasowa w rachunkowości: metoda rachunkowości polegająca na ujmowaniu operacji księgowych tylko wtedy, gdy następuje wpływ środków pieniężnych lub ponoszone są wydatki. Zasadę tę należy odróżniać od zasady memoriału. Zasada memoriału w rachunkowości: metoda rachunkowości polegająca na ujmowaniu przychodów w sprawozdaniach finansowych za okres obrachunkowy, w którym przychody te zostały zarobione i zrealizowane, niezależnie od tego, czy odpowiednie transakcje pieniężne miały lub będą miały miejsce w tym samym okresie czy w przyszłości.


Załącznik 1 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda standardowa

Arkusz nr 1 „Założenia – projekt” Arkusz z założeniami przeznaczony jest do określenia wielkości będących podstawą szacowania wpływów i wydatków projektu - powinien zawierać wszystkie ręcznie wprowadzane dane (zarówno założenia opisowe, jak i dane liczbowe). W przedmiotowym arkuszu zamieszczono:

Tabela I. Założenia do projekcji dla projektu

Arkusz nr 2 „Obliczenia własne”. W arkuszu tym wnioskodawca winien zamieścić obliczenia własne ( tj. wg indywidualnego modelu) prezentujące (w zależności od charakteru projektu) m.in: Plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych (z wyodrębnieniem

podatku VAT). Plan nakładów odtworzeniowych (o ile te będą planowane ze względu na różny

okres ekonomicznego życia poszczególnych elementów majątku pozyskanego w ramach projektu).

Projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży (dla projektów generujących przychody ze sprzedaży usług/produktów/wyrobów).

Projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych. Projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych. Projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego. Plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) (o ile kredyt

jest planowany). Inne potrzebne, w zależności od typu projektu.

Obliczenia (wynikające z wcześniej postawionych założeń) należy zawrzeć w tylu wierszach, ile jest potrzebne. W tabelach przedstawionych w tym arkuszu nie należy wprowadzać ręcznie żadnych danych. Powinny być one powiązane formułami z arkuszem „Założenia - projekt”.

Arkusz nr 3 „Wyniki”. W arkusz tym zamieszczone są tabele obliczeniowe, na

potrzeby ustalenia wielkości przepływów finansowych, wyliczenia wskaźników efektywności inwestycji i kapitału własnego, prezentacji pro-forma sprawozdań finansowych. Arkusz powinien zawierać wszystkie tabele niezbędne do prawidłowego opracowania analizy finansowej studium wykonalności; nie powinny tam występować żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami. Cała zawartość arkusza o nazwie „Wyniki” powinna być pobierana albo z arkusza „Obliczenia własne”, albo z arkusza prezentującego założenia dla projektu. Wykaz tabel arkusza nr 3: Analiza finansowa

Tabela II. Nakłady inwestycyjne projektu Tabela III. Przychody i koszty operacyjne projektu Tabela IV. Kapitał obrotowy projektu Tabela V. Pozostałe wielkości finansowe projektu Tabela VI. Pro forma rachunek zysków i strat - Projekt UE Tabela VII. Pro forma bilans majątkowy - Projekt UE Tabela VIII. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych - Projekt UE Tabela IX. Finansowa efektywność inwestycji - Projekt UE Tabela X. Finansowa efektywność kapitału - Projekt UE Tabela XI. Weryfikacja trwałości finansowej – scenariusz z projektem

Analiza ekonomiczna Tabela XII. Ekonomiczna analiza kosztów i korzyści Projekt UE


Arkusz nr 4 „Luka w finansowaniu”. Arkusz zwiera tabele obliczeniowe dla potrzeb ustalenia wielkości dofinansowania UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu, stosowany w odniesieniu do projektów generujących dochód netto i nie podlegających zasadom pomocy publicznej. Nie powinny w nim występować żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami z arkuszem „Obliczenia własne”, albo z arkuszem prezentującym założenia do analizy finansowej. Wykaz tabel arkusza nr 4:

Tabela XIII. Obliczenia zdyskontowanego dochodu netto Tabela XIV. Obliczenia zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych

Ponadto arkusz zawiera przykład obliczeniowy prezentujący sposób wyliczenia wkładu z funduszy UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu.


Załącznik 2 Wzory tabel do analizy finansowej i analizy ekonomicznej – metoda różnicowa

Arkusz nr 1 „Założenia - scenariusz bez projektu” i nr 2 „Założenia - scenariusz

z projektem” Arkusze z założeniami przeznaczone są do określenia wielkości będących podstawą szacowania wpływów i wydatków projektu - powinny zawierać wszystkie ręcznie wprowadzane dane (zarówno założenia opisowe, jak i dane liczbowe). W przedmiotowych arkuszach zamieszczone są odpowiednio:

Tabela I. Założenia do projekcji dla "scenariusza bez projektu" Tabela II. Założenia do projekcji dla "scenariusza z projektem"

Arkusz nr 3 „Obliczenia własne”. W arkuszu tym wnioskodawca winien zamieścić obliczenia własne ( tj. wg. indywidualnego modelu) prezentujące (w zależności od charakteru projektu) m.in: Plan i harmonogram całkowitych nakładów inwestycyjnych (z wyodrębnieniem

podatku VAT). Plan nakładów odtworzeniowych (o ile te będą planowane ze względu na różny

okres ekonomicznego życia poszczególnych elementów majątku pozyskanego w ramach projektu).

Projekcje kształtowania się wielkości sprzedaży (dla projektów generujących przychody ze sprzedaży usług/produktów/wyrobów).

Projekcje kształtowania się poziomu przychodów operacyjnych. Projekcje kształtowania się poziomu kosztów operacyjnych. Projekcje kształtowania się poziomu kapitału obrotowego. Plan kredytowy wraz z wysokością kosztów finansowych (odsetek) (o ile kredyt

jest planowany). Inne potrzebne, w zależności od typu projektu.

Obliczenia (wynikające z wcześniej postawionych założeń) należy zawrzeć w tylu wierszach, ile jest potrzebne. W tabelach przedstawionych w tym arkuszu nie należy wprowadzać ręcznie żadnych danych. Powinny być one powiązane formułami z arkuszami „Założenia - scenariusz bez projektu” i „Założenia - scenariusz z projektem”.

Arkusz nr 4 „Wyniki”. W arkusz tym zamieszczone są tabele obliczeniowe, na

potrzeby ustalenia wielkości przepływów finansowych, wyliczenia wskaźników efektywności inwestycji i kapitału własnego, prezentacji pro-forma sprawozdań finansowych. Arkusz powinien zawierać wszystkie tabele niezbędne do prawidłowego opracowania analizy finansowej studium wykonalności; nie powinny tam występować żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami. Cała zawartość arkusza o nazwie „Wyniki” powinna być pobierana albo z arkusza „Obliczenia własne”, albo z arkusza prezentującego założenia dla scenariusza bez projektu i scenariusza z projektem; Wykaz tabel arkusza nr 4: Analiza finansowa

Tabela III. Nakłady inwestycyjne Tabela IV. Przychody i koszty operacyjne Tabela V. Kapitał obrotowy Tabela VI. Pozostałe wielkości finansowe Tabela VII. Pro forma rachunek zysków i strat scenariusz bez projektu Tabela VIII. Pro forma rachunek zysków i strat scenariusz z projektem Tabela IX. Pro forma rachunek zysków i strat - Projekt UE Tabela X. Pro forma bilans majątkowy scenariusz bez projektu


Tabela XI. Pro forma bilans majątkowy scenariusz z projektem Tabela XII. Pro forma bilans majątkowy - Projekt UE Tabela XIII. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych scenariusz

bez projektu Tabela XIV. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych scenariusz

z projektem Tabela XV. Pro forma sprawozdanie z przepływów pieniężnych - Projekt UE Tabela XVI. Finansowa efektywność inwestycji - Projekt UE Tabela XVII. Finansowa efektywność kapitału - Projekt UE Tabela XVIII. Weryfikacja trwałości finansowej – scenariusz z projektem

Analiza ekonomiczna Tabela XIX. Ekonomiczna analiza kosztów i korzyści Projekt UE

Arkusz nr 5 „Luka w finansowaniu”. Arkusz zwiera tabele obliczeniowe dla potrzeb

ustalenia wielkości dofinansowania UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu, stosowany w odniesieniu do projektów generujących dochód netto i nie podlegających zasadom pomocy publicznej. Nie powinny w nim występować żadne własne obliczenia; winny one być powiązane jedynie formułami z arkuszem „Obliczenia własne”, albo z arkuszami prezentującymi założenia do analizy finansowej; Wykaz tabel arkusza nr 5:

Tabela XX. Obliczenia zdyskontowanego dochodu netto Tabela XXI. Obliczenia zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych

Ponadto arkusz zawiera przykład obliczeniowy prezentujący sposób wyliczenia wkładu z funduszy UE w oparciu o wskaźnik luki w finansowaniu.


Załącznik 3 Wskazówki w zakresie sposobu przygotowania studium wykonalności dla projektów z wybranych Schematów i Działań MRPO.

Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat A Rozwój infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego

I. Analiza finansowa 1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 20 lat eksploatacji projektu. 2. Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie studentów

spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów związanych z wdrażaniem programu edukacyjnego lub innego związanego z realizacją infrastruktury technicznej. W przychodach należy uwzględnić wszelkie przychody, między innymi: czesne, usługi badawczo-naukowe, subwencje państwowe, inne ewentualne płatne usługi uboczne (np. wynajem powierzchni, aparatury itp.)

3. Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji projektu. Należy również przedstawić plan remontów na cały okres eksploatacji. II. Analiza ekonomiczna

Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. Korzyści społeczne projektu z zakresu infrastruktury dydaktycznej szkolnictwa wyższego mogą obejmować następujące elementy:

wzrost efektywnej stopy rekrutacji w porównaniu do wskaźników naboru potencjalnego,

osiągnięcie uprzednio przyjętych, mierzalnych standardów dydaktycznych, podniesienie jakości materiałów dydaktycznych, wzrost wyposażenia i wskaźnika jego wykorzystania, przyrost liczby badań, ilość nowych osób poddanych programowi edukacyjnemu dzięki realizacji

inwestycji; wzrost kapitału ludzkiego określany jako skrócenie czasu na poszukiwanie pracy

po uzyskaniu wykształcenia (punktem odniesienia powinien być czas na poszukiwanie pracy bez uzyskania wykształcenia),

wzrost wynagrodzenia (studenta) po uzyskaniu wykształcenia (punktem odniesienia winno być wynagrodzenie bez uzyskania wykształcenia)

wzrost dochodów dzięki innym pobudzonym przez inwestycję formom działalności (działalność handlowa, restauracja, zajęcia rekreacyjne itd.), tam gdzie można ich oczekiwać,

inne. Koszty społeczne: można je wycenić w kategoriach straty dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego:


utrata gruntów i innych surowców, utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z instalacją

infrastruktury. problem miejsc parkingowych. Inne.


Priorytet 1/ Działanie1.1/Schemat B Rozwój infrastruktury kształcenia ustawicznego, w tym kształcenia zawodowego

I. Analiza finansowa

1 Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 20 lat eksploatacji projektu,

2 Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie słuchaczy, uczniów szkół zawodowych spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów związanych z wdrażaniem programu edukacyjnego lub innego związanego z realizacją infrastruktury technicznej. W przychodach należy uwzględnić wszelkie przychody, między innymi: czesne, subwencje państwowe, inne ewentualne płatne usługi uboczne (np. wynajem powierzchni, wyposażenia itp.)

3 Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji projektu. Należy również przedstawić plan remontów na cały okres eksploatacji.

II. Analiza ekonomiczna Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. Korzyści społeczne projektu z zakresu rozwoju infrastruktury kształcenia ustawicznego mogą obejmować następujące elementy:

wzrost efektywnej stopy rekrutacji w porównaniu do wskaźników naboru potencjalnego,

osiągnięcie uprzednio przyjętych, mierzalnych standardów dydaktycznych, podniesienie jakości materiałów dydaktycznych, wzrost wyposażenia i wskaźnika jego wykorzystania, poszerzenie oferty kształcenia – liczba nowych kierunków, ilość nowych osób poddanych programowi edukacyjnemu dzięki realizacji

inwestycji; wzrost poziomu uczestnictwa mieszkańców Małopolski w kształceniu

ustawicznym (odsetek), skrócenie czasu na poszukiwanie pracy po uzyskaniu wykształcenia (punktem

odniesienia powinien być czas na poszukiwanie pracy bez uzyskania wykształcenia),

wzrost wynagrodzenia (słuchacza) po uzyskaniu wykształcenia (punktem odniesienia winno być wynagrodzenie bez uzyskania wykształcenia)

wzrost dochodów dzięki innym pobudzonym przez inwestycję formom działalności (działalność handlowa, restauracja, zajęcia rekreacyjne itd.), tam gdzie można ich oczekiwać,

wzrost kwalifikacji zawodowych (kalkulacja poprzez porównanie z cenami szkoleń tego samego typu i programów edukacyjnych działających na zasadach komercyjnych),

inne. Koszty społeczne to głównie strata dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego:

utrata gruntów, budynków i innych surowców, utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z

instalacją infrastruktury, problem miejsc parkingowych. Inne.


Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat A Budowa regionalnego systemu informacji turystycznej

I. Analiza finansowa W większości przypadków projekty dotyczące budowy regionalnego systemu informacji turystycznej w ramach MRPO nie będą generowały wpływów dla Beneficjenta. W tego typu przypadkach analiza finansowa wymagana będzie w formie uproszczonej. Analiza finansowa powinna ograniczyć się jedynie do wskazania: wysokości planowanych nakładów inwestycyjnych projektu, kosztów utrzymania powstałej infrastruktury, zatrudnienia oraz działań promocyjnych, określenia rodzaju i wysokości środków niezbędnych do sfinansowania inwestycji w całym horyzoncie czasowym, weryfikacji trwałości finansowej. 1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 10 lat eksploatacji projektu. 2. W większości projektów przychody operacyjne nie będą generowane, jeżeli będą miały

miejsce to należy ich obliczenia oprzeć na prognozowanej zmianie liczny użytkowników . Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do obsługi projektu. Należy również uwzględnić, w zależności od rodzaju projektu, koszty promocji i sprzedaży produktów i oferty turystycznej regionu (m.in. koszty przygotowywania i dystrybucji nieodpłatnych publikacji, materiałów multimedialnych i materiałów promocyjnych służących informacji turystycznej, koszty udziału w krajowych i zagranicznych targach turystycznych, podróże studyjne, warsztaty branżowe mediów i organizatorów ruchu turystycznego, badania ruchu turystycznego, szkolenia pracowników ip.)

II. Analiza ekonomiczna Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. Korzyści społeczne projektu z zakresu budowy regionalnego systemu informacji turystycznej powinny uwzględniać przede wszystkim kwantyfikację następujących elementów:

wzrost liczby turystów, wydłużenie średniego okresu pobytu turysty w regionie, wzrost dochodów w sektorze turystycznym dzięki realizacji projektu, dodatkowy wzrost dochodów dzięki innym możliwym formom działalności pobudzonym

przez projekt (działalność handlowa, gastronomiczna, aktywność rekreacyjna itp.), nowe pośrednie miejsca pracy, wzrost liczby przedsiębiorstw turystycznych i okołoturystycznych wzrost powierzchni terenów zagospodarowanych dla celów rekreacyjnych

(oznakowane trasy spacerowe, przygotowane stoki narciarskie itp.) wzrost liczby wydarzeń kulturalnych, sportowych, rekreacyjnych itp., wzrost liczby produktów lokalnych (powrót do tradycyjnych zawodów, rękodzielnictwo,

wyroby gastronomiczne itd.) wzrost wysokości średniej płacy w sektorze turystycznym i okołoturystycznym inne.


Priorytet 3/ Działanie 3.1/Schemat B Inwestycje w obiekty i infrastrukturę uzdrowiskową

I. Analiza finansowa 1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 20 lat eksploatacji projektu. 2. Planując przychody operacyjne należy wskazać zmianę w liczbie turystów, kuracjuszy

spowodowaną realizacją projektu. Z kalkulacji powinna wynikać zmiana przychodów związanych z realizacją projektu. W przychodach należy uwzględnić wszelkie przychody związane z odpłatnym udostępnianiem usług, bądź sprzedażą dóbr, inne ewentualne płatne usługi uboczne (np. wynajem powierzchni, aparatury itp.)

3. Koszty operacyjne obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach utrzymania infrastruktury powinny obejmować koszt personelu niezbędnego do eksploatacji projektu. Należy również przedstawić plan remontów i ich koszt na cały okres eksploatacji.

II. Analiza ekonomiczna

Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. Korzyści społeczne projektu z zakresu inwestycji w infrastrukturę uzdrowiskową mogą uwzględniać następujące elementy:

wzrost liczby turystów i kuracjuszy, podniesienie jakości infrastruktury turystycznej i uzdrowiskowej, wydłużenie średniego okresu pobytu turysty w regionie, wzrost dochodów w sektorze turystycznym, dzięki realizacji projektu (poprzez wzrost

liczby turystów i wydłużeniu średniego okresu pobytu turystów.), dodatkowy wzrost dochodów dzięki innym możliwym formom działalności pobudzonym

przez projekt (działalność handlowa, gastronomiczna, aktywność rekreacyjna itp.), nowe miejsca pracy, inne.

Koszty społeczne: można je wycenić w kategoriach straty dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego:

utrata gruntów i innych surowców, utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z instalacją

infrastruktury.


Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat A Drogi regionalne

Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat B Drogi w miastach na prawach powiatu

Priorytet 4/ Działanie 4.1/Schemat C Drogi powiatowe

I. Analiza finansowa Dla projektów dotyczących infrastruktury drogowej w ramach MRPO rozdział ten jest wymagany w formie uproszczonej z uwagi na brak generowania przez tego typu projekty przychodów. Analiza finansowa powinna ograniczyć się jedynie do wskazania: wysokości planowanych nakładów inwestycyjnych projektów, kosztów utrzymania infrastruktury drogowej powstałej (zmodernizowanej) w wyniku projektu, określenia rodzaju i wysokości środków niezbędnych do sfinansowania inwestycji w całym horyzoncie czasowym, weryfikacji trwałości finansowej

1 Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 25 lat eksploatacji projektu.

2 Przychody operacyjne dla tego typu projektów nie występują. 3 Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych ze zmianą w kosztach

utrzymania i eksploatacji infrastruktury drogowej powinny także uwzględniać plan remontów i ich koszt w całym okresie eksploatacji.


Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. W przygotowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych (jeżeli występują):

skrócenie czasu przejazdu, oszczędność w kosztach eksploatacji pojazdów, zmniejszenie wypadkowości, ograniczenie ruchu ciężarowego i osobowego w centrum miasta, wzrost dostępności do stref aktywności gospodarczej/turystycznej, węzłów

komunikacyjnych, zmiany środowiskowe (poprawa, pogorszenie):

• zanieczyszczenie powietrza, • poziom hałasu, • zmiany klimatyczne.

zmiana poziomu bezpieczeństwa, poprawa wykorzystania istniejącej infrastruktury, poprawa dostępu osób niepełnosprawnych zmiana komfortu korzystania z infrastruktury, poprawa jakości infrastruktury drogowej, utrata gruntów, budynków i innych surowców, utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z

instalacją infrastruktury.

Dokumentem pomocnym przy opracowywaniu analiz dla projektów z sektora transportu jest „Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych w sektorze transportu – Niebieska Księga – Podręcznik dla beneficjentów”


Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat A Transport miejski



2 W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego przychodami operacyjnymi mogą być:

w przypadku projektów infrastrukturalnych – zwiększone wpływ z opłat za dostęp infrastruktury pobierane przez zarządcę infrastruktury od przewoźników,

zwiększone przychody z opłat za świadczone usługi przewozowe pobierane przez przewoźników od użytkowników, np. wpływy ze sprzedaży biletów (wzrost ruchu pasażerskiego bądź zmiana taryf),

zwiększone wpływy z opłat za wynajem i dzierżawę powierzchni (przystanki itp.),

zmiana w wysokości dotacji przeznaczanych na podstawie umów z samorządami lokalnymi za świadczenie usług przewozowych oraz refundacja z tytułu ustawowych ulg od cen biletów,

wzrost wpływów z opłat za przewóz bagażu, dodatkowe wpływy z udostępniania taboru itp.

3 Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i eksploatacji infrastruktury, taboru itp. (koszty zużycia paliwa, remontów i przeglądów technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat (np. wzrost wynagrodzeń itp.)


Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści. W opracowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych (jeżeli występują w danym projekcie):

redukcja kosztów dzięki przyspieszeniu ruchu, skrócenie czasu przewozu pasażerów, poprawa bezpieczeństwa przewozów pasażerskich, poprawa dostępu osób niepełnosprawnych, poprawa komfortu podróżowania i dostępu do transportu miejskiego, sprawniejsze przemieszczanie się pojazdów komunikacji zbiorowej, zmniejszenie kosztów utrzymania taboru, dostosowanie taboru do standardów europejskich, sprawniejsze zarządzanie transportem publicznym (szybkość dostępu itp.), poprawa bezpieczeństwa – zmniejszenie wypadkowości, zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów

z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu (transport samochodowy) na transport miejski wyposażony w „ekologiczne” silniki,

zmiana w zanieczyszczeniu powietrza, zmiana w poziomie hałasu, utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z

realizacją projektu, inne.



Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat B Tabor kolejowy



2 W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego przychodami operacyjnymi mogą być między innymi:


wzrost wpływów z opłat za przewóz ładunków, zmiana w przychodach z tytułu naliczania opłat za przewóz bagażu,

przesyłek pocztowych i kurierskich, zmiana w wysokości dotacji przeznaczanych na podstawie umów z

samorządami lokalnymi za świadczenie usług przewozowych oraz refundacja z tytułu ustawowych ulg od cen biletów,

wzrost wpływów z opłat za przewóz bagażu, sprzedaż uprawnień przejazdowych, dodatkowe wpływy z udostępniania taboru itp.

3 Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i eksploatacji taboru itp. (koszty zużycia energii trakcyjnej, remontów i przeglądów technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat.



skrócenie czasu przewozu ładunków i pasażerów, poprawa bezpieczeństwa przewozów towarowych i pasażerskich, dostosowanie taboru do standardów europejskich, poprawa dostępu osób niepełnosprawnych, poprawa komfortu podróżowania, zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji taboru, poprawa bezpieczeństwa – zmniejszenie wypadkowości, oszczędność w kosztach eksploatacji transportu indywidualnego

wynikająca ze zmiany środka transportu na kolej, zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów

i/lub ładunków z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu (transport samochodowy) na transport kolejowy,

zmiana w zanieczyszczeniu powietrza, zmiana w poziomie hałasu, inne.



Priorytet 4/ Działanie 4.2/Schemat C Regionalna sieć kolejowa


1. Horyzont czasowy - faza realizacji (wyrażona w latach) plus 30 lat eksploatacji projektu.

2. W zależności od rodzaju projektu realizowanego w ramach transportu miejskiego przychodami operacyjnymi mogą być między innymi:


wzrost wpływów z opłat za przewóz ładunków, zmiana w przychodach z tytułu naliczania opłat za przewóz bagażu,

przesyłek pocztowych i kurierskich, zmiana w wysokości dotacji przeznaczanych na podstawie umów z

samorządami lokalnymi za świadczenie usług przewozowych oraz refundacja z tytułu ustawowych ulg od cen biletów,

wzrost wpływów z opłat za przewóz bagażu, sprzedaż uprawnień przejazdowych, dodatkowe wpływy z udostępniania taboru itp.

3. Projekcje kosztów operacyjnych obok pozycji związanych z kosztami utrzymania i eksploatacji taboru itp. (koszty zużycia energii trakcyjnej, remontów i przeglądów technicznych, itd.) powinny obejmować również koszty związane z pobieraniem opłat.



skrócenie czasu przewozu ładunków i pasażerów, poprawa bezpieczeństwa przewozów towarowych i pasażerskich, dostosowanie taboru do standardów europejskich, poprawa dostępu osób niepełnosprawnych, poprawa komfortu podróżowania, zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji linii, poprawa bezpieczeństwa – zmniejszenie wypadkowości, oszczędność w kosztach eksploatacji transportu indywidualnego wynikająca ze

zmiany środka transportu na kolej, zmniejszenie ekspresji transportu poprzez przeniesienie potoku pasażerów i/lub ładunków z mniej korzystnych dla środowiska gałęzi transportu (transport samochodowy) na transport kolejowy,

zmiana w zanieczyszczeniu powietrza, zmiana w poziomie hałasu, inne.


Priorytet 7/ Działanie 7.1 Gospodarka wodno-ściekowa PROJEKTY Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNEJ I. Analiza finansowa I. Jako horyzont czasowy należy przyjąć fazę realizacji (wyrażoną w latach) plus 30 lat

eksploatacji projektu. II. Prognoza przychodów operacyjnych

Punktem wyjścia w tej prognozie będzie określenie liczby odbiorców usług. W tym celu należy przedstawić poniższe parametry oddzielnie dla stanu aktualnego, zadań zgłoszonych do MRPO (stan po realizacji).

Odbiorcy usług w stanie aktualnym Liczba mieszkańców [osoby] Liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby]

Liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby] Średnioroczna liczba turystów [osoby] Ilość wody dla pozostałych [m3/dobę] Długość sieci [mb]

Dla każdego planowanego zadania

Wyszczególnienie Rok 1 Rok 2 Rok…. Dane po zrealizowaniu zadania

Liczba mieszkańców [osoby]

Prognozowana liczba mieszkańców [osoby]

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby]

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby]

Średnioroczna liczba turystów [osoby]

Prognozowana średnioroczna liczba turystów [osoby]

Ilość wody dla pozostałych [m3/dobę]

Prognozowana ilość wody dla pozostałych [m3/dobę]

Długość sieci [mb]

Liczba mieszkańców [osoby] - ilość mieszkańców zamieszkujących teren działania systemu wodociągowego w ramach tego zadnia, lub grupy zadań. Dla stanu istniejącego należy podać ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię terenów aktualnie objętych wodociągiem, zarówno podłączonych jak i nie podłączonych. Prognozowana – uzupełniona o zmiany uzasadnione trendami demograficznymi, oddziaływaniem programów inwestycyjnych na terenie zlewni. Należy opisać przyjęte


uzasadnienie założenia, logikę oddziaływania, dokumentację, czyli np. plan zagospodarowania przestrzennego i dotychczasowe realizacje na terenach położonych nieopodal o zbliżonych warunkach przyrodniczo-gospodarczych;

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą systemem wodociągowym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do wodociągu, czyli jest to ilość mieszkańców z danej zlewni pomniejszona o odbiorców, do których dociągnięcie sieci byłoby nieopłacalne;

Prognozowana liczba użytkowników (wg mieszkańców) [osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objęta systemem wodociągowym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do kanalizacji, którzy wyrażają chęć podłączenia do sieci, więc jest to ostateczna prognozowana ilość użytkowników z obszaru zlewni danego zadania, lub grupy zadań, a dla stanu aktualnego liczba aktualnych użytkowników;

Średniodobowa liczba turystów [osoby/dobę] – jest to uśredniona liczba turystów

odwiedzających miejscowość i tym samym korzystająca z systemu wodno-kanalizacyjnego, którą to liczbę należy uwzględniać przy obliczaniu prognoz zużycia ścieków i wody; aby ją osiągnąć należy najpierw: 1. wyliczyć osobodni poprzez pomnożenie liczby zarejestrowanych/zgłoszonych

miejsc noclegowych przez liczbę dni, w których miejsca te są wykorzystywane i przez obłożenie tych miejsc

2. wyrażoną w osobodniach liczbę turystów podzielić przez ilość dni w roku (365 dni) Np. przy założeniach, że mamy 50 miejsc noclegowych, które są zajmowane w 90% okresie letnim (90 dni) i 60% w okresie zimowym (90 dni), przez pozostałą część roku miejsca te nie są wykorzystywane; zgodnie z powyższą regułą: • (50 * 0,9 * 90) + (50 *0,6 * 90) = 4050 + 2700 = 6750 (osobodni/rok) • 6750 (osobodni) / 365 (dni) = 18,49 osób/dobę

(należy podać aktualną liczbę i prognozowaną – w przypadku założenia wzrostu należy uzasadnić)

Prognozowana ilość wody dla pozostałych [m3/dobę] - jest to ilość wody

dostarczana instytucjom, zakładom przemysłowym i innym podmiotom gospodarczym nie ujętym w definicji „prognozowana ilość użytkowników i turystów”. W przypadku założenia wzrostu odbiorców należy opisać źródła szacunków.

W przypadku znaczącej wartości jednego odbiorcy należy określić czynniki ryzyka związane z ciągłością usług, czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy i możliwości zmian zapotrzebowania na usługę.

Długość sieci [mb] – długość sieci wybudowanej w wyniku realizacji zadania.

Polityka cenowa

a) Aktualna i planowana polityka cenowa

1. Należy opisać obecną politykę cenową i po realizacji inwestycji wraz z uzasadnieniem (polityka zgodna z ustawą, poziom cenowy akceptowany społecznie, ceny zapewniające samofinansowanie i płynność przedsiębiorstwa, amortyzacja, dopłaty samorządu).

2. Należy również podać sposób kalkulacji opłat, określić metody naliczania amortyzacji.


3. Poza tym należy określić wartości dopłat właściciela - w przypadku, gdy przychody z opłat od użytkowników nie pokrywają kosztów operacyjnych.

4. Należy także odpowiedzieć na następujące pytania: Jaka jest strategia dostosowania spółki do warunków rynkowych i jaki będzie wpływ przedsięwzięcia na ten proces? Czy po realizacji inwestycji przedsiębiorstwo będzie finansować swoją działalność operacyjną i inwestycyjną (nakłady odtworzeniowe) wyłącznie z przychodów ze sprzedaży? Należy określić procentowo alokację opłat pomiędzy poszczególnych użytkowników. Możliwości alokacji należy przyjąć zgodnie z zaleceniami ustawowymi.

b) Określenie poziomu opłaty akceptowanej społecznie (dochodu do dyspozycji)

W niniejszym punkcie należy skalkulować opłatę dla mieszkańców na poziomie akceptowanym społecznie. Dla zapewnienia porównywalności wyników analizy do celów obliczeń zakładamy, że opłata za wodę i ścieki nie może pochłaniać więcej niż 4 % dochodu do dyspozycji (dochód do dyspozycji określają wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód). Alokacji pomiędzy opłatą za wodę i ścieki należy dokonać na podstawie kosztów jednostkowych usług. W przypadku braku kanalizacji opłatę za wodę należy przyjąć na poziomie umożliwiającym przeznaczenie 1,5% dochodu do dyspozycji na tą opłatę. Przedstawienie danych charakterystycznych dla terenu objętego inwestycją, na podstawie, których dokonano obliczenia opłaty:

• dochód gospodarstw domowych, • średnią ilość osób w gospodarstwie domowym, • średnie (aktualne) zużycie jednostkowe wody.

c) Zidentyfikowanie scenariusza bez projektu i kalkulacja opłat do celów analizy finansowej

W celu osiągnięcia spójności w ocenie przedsięwzięcia należy zastosować jednakowy sposób kalkulacji opłaty do potrzeb analizy finansowej przed i po realizacji przedsięwzięcia. Aby to osiągnąć należy zdefiniować wariant bazowy, jako „scenariusz bez projektu”. W tym celu aktualną ilość usług z przed inwestycji należy przemnożyć przez opłatę zgodnie z metodą kalkulacji, jaka zostanie zastosowana po realizacji (tak, aby osiągnąć jednakową bazę porównawczą). Taryfa powinna być skalkulowana zgodnie z przepisami prawa. Opłatę należy skalkulować co najmniej na poziomie pokrywającym koszty (przy założeniu amortyzacji w sposób uproszczony – liniowa, 30 letni okres amortyzacji). W ramach opłaty należy wyodrębnić część pokrywaną przez odbiorców i część pokrywaną z budżetu gminy (jeżeli taka sytuacja występuje). Dopłatę w analizie finansowej traktujemy jako przychód. Opłata po realizacji przedsięwzięcia nie może przekraczać jednak poziomu akceptowanego społecznie i powinna być w całości wnoszona przez odbiorców usług. Aktualny i przyszły popyt na usługi

1. Należy dokonać kalkulacji rocznej ilości sprzedawanych usług [m3/rok] poprzez przemnożenie ilości odbiorców przez zużycie jednostkowe. Dane dotyczą inwestora (operatora).

2. Analizę przeprowadzić należy przy założeniu stałych parametrów. Zużycie jednostkowe powinno być na poziomie aktualnym. W wyjątkowych przypadkach (w przypadku zmiany tendencji, prognozy znacznych zmian opłat) można założyć zmianę zużycia jednostkowego. W takim przypadku założenie to należy uzasadnić. Założenia należy


również uzasadnić w przypadku przyjęcia zużycia jednostkowego wody poza przedziałem od 90 l/Mk*d6 do 120 l/Mk*d.

3. Należy określić również ilość wody dostarczanej do poszczególnych grup odbiorców w poszczególnych latach eksploatacji oraz podać następujące wartości dla stanu aktualnego, oraz w okresie realizacji i eksploatacji:

ilość wody dostarczanej mieszkańcom mieszkańców (wraz z turystami); ilość wody dostarczanej dla pozostałych – określenie ilości wody oddzielnie

dla jednostek publicznych i podmiotów gospodarczych; ilość wody dowożonej do odbiorców; opłata za dowóz wody.

III. Prognoza kosztów eksploatacyjnych inwestora. Dla scenariusza bez projektu należy podać rzeczywiste koszty eksploatacyjne oddzielnie dla ujęć wraz z stacjami uzdatniania i wodociągu w układzie kosztów rodzajowych. Podobną prognozę należy przeprowadzić dla scenariusza z projektem. II. Analiza ekonomiczna I. Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu

może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści.

W opracowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych (jeżeli będą miały miejsce w danym projekcie):

zmniejszenie zachorowalności na choroby gastryczne, wzrost liczby turystów w sezonie, wzrost wartości gruntów na obszarze objętym projektem, rozwój sektora świadczącego usługi związane z wypoczynkiem (nowe podmioty

gospodarcze, nowe miejsca pracy itp.), obniżenie kosztów uzdatniania wody, podniesienie jakości produkowanej na obszarze objętym projektem żywności, np.

mleko, inne.

Koszty społeczne: można je wycenić w kategoriach straty dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego:

koszty utraconych korzyści związanych z alternatywną możliwością zagospodarowania terenu

utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z instalacją infrastruktury,

ograniczony dostęp do zbiorników wodnych, z których dostarczana będzie woda. PROJEKTY Z ZAKRESU GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ

I. Analiza finansowa I. Jako horyzont czasowy należy przyjąć fazę realizacji (wyrażoną w latach) plus 30 lat

eksploatacji projektu. II. Prognoza przychodów operacyjnych.

Punktem wyjścia w tej prognozie będzie określenie liczby odbiorców usług. W tym celu należy przedstawić poniższe parametry oddzielnie dla stanu aktualnego, zadań zgłoszonych do MRPO (stan po realizacji).

6 litry/mieszkańca dobę


odbiorcy usług w stanie aktualnym Liczba mieszkańców [osoby] Liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby]

Liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby] Średnioroczna liczba turystów [osoby] Ilość ścieków odbieranych od pozostałych [m3/rok] RLM pozostałych Długość sieci [mb]

dla każdego planowanego zadania

Wyszczególnienie Rok 1 Rok 2 Rok … Dane po zrealizowaniu zadania

Nakłady inwestycyjne (wg cen aktualnych) [tys. zł]

Liczba mieszkańców [osoby]

Prognozowana liczba mieszkańców [osoby]

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby]

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) [osoby]

Średnioroczna liczba turystów [osoby]

Prognozowana średnioroczna liczba turystów [osoby]

Ilość ścieków od pozostałych [m3/dobę]

Prognozowana ilość ścieków od pozostałych [m3/d]

Prognozowane RLM pozostałych Długość sieci [mb]

Liczba mieszkańców [osoby] - ilość mieszkańców zamieszkujących teren działania

systemu kanalizacyjnego w ramach tego zadnia, lub grupy zadań. Dla stanu istniejącego należy podać ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię terenów aktualnie objętych kanalizacją, zarówno podłączonych jak i nie podłączonych. Prognozowana – uzupełniona o zmiany uzasadnione trendami demograficznymi, oddziaływaniem programów inwestycyjnych na terenie zlewni. Opisać przyjęte uzasadnienie założenia, logikę oddziaływania, dokumentację, czyli np. plan zagospodarowania przestrzennego i dotychczasowe realizacje na terenach położonych nieopodal o zbliżonych warunkach przyrodniczo-gospodarczych;

Prognozowana liczba użytkowników (mieszkańców) możliwych do podłączenia [osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą systemem kanalizacyjnym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do kanalizacji, czyli jest to ilość mieszkańców z danej zlewni pomniejszona o odbiorców, do których dociągnięcie sieci byłoby nieopłacalne;


Prognozowana liczba użytkowników (wg mieszkańców) [osoby] – prognozowana ilość mieszkańców zamieszkujących zlewnię objętą systemem kanalizacyjnym w ramach tego zadnia, lub grupy zadań, dla których istnieją techniczne i ekonomiczne przesłanki do podłączenia do kanalizacji, którzy wyrażają chęć podłączenia do sieci, więc jest to ostateczna prognozowana ilość użytkowników z obszaru zlewni danego zadania, lub grupy zadań, a dla stanu aktualnego liczba aktualnych użytkowników;

Średniodobowa liczba turystów [osoby/dobę] – jest to uśredniona liczba turystów odwiedzających miejscowość i tym samym korzystająca z systemu wodno-kanalizacyjnego, którą to liczbę należy uwzględniać przy obliczaniu prognoz zużycia ścieków i wody; aby ją osiągnąć należy najpierw: 1. wyliczyć osobodni poprzez pomnożenie liczby zarejestrowanych/zgłoszonych

miejsc noclegowych przez liczbę dni, w których miejsca te są wykorzystywane i przez obłożenie tych miejsc

2. wyrażoną w osobodniach liczbę turystów podzielić przez ilość dni w roku (365 dni) Np. przy założeniach, że mamy 50 miejsc noclegowych, które są zajmowane w 90% okresie letnim (90 dni) i 60% w okresie zimowym (90 dni), przez pozostałą część roku miejsca te nie są wykorzystywane; zgodnie z powyższą regułą: • (50 * 0,9 * 90) + (50 *0,6 * 90) = 4050 + 2700 = 6750 (osobodni/rok) • 6750 (osobodni) / 365 (dni) = 18,49 osób/dobę (należy podać aktualną liczbę i prognozowaną – w przypadku założenia wzrostu należy uzasadnić)

Prognozowana ilość ścieków od pozostałych [m3/dobę] - jest to ilość ścieków obierana od instytucji, zakładów przemysłowych i innym podmiotów gospodarczych nie ujętym w definicji „prognozowana ilość użytkowników i turystów”. W przypadku założenia wzrostu odbiorców należy opisać źródła szacunków.

W przypadku znaczącej wartości jednego odbiorcy należy określić czynniki ryzyka związane z ciągłością usług. Czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy i możliwości zmian zapotrzebowania na usługę.

RLM pozostałych - jest to równoważna liczba mieszkańców dla ścieków produkowanych przez instytucje, zakłady przemysłowe i inne podmioty gospodarcze nie ujęte w definicji „prognozowana ilość użytkowników i turystów”. Aktualna i prognozowana wartość za kilka lat. W przypadku założenia wzrostu odbiorców należy opisać źródła szacunków.

RLM = (dobowa objętość ścieków [m3/d] x średnie BZT5 [gO2/m3]

60 [gO2/Md])

gdzie: BZT – biologiczne zapotrzebowanie tlenu

W przypadku znaczącej wartości jednego odbiorcy należy określić czynniki ryzyka związane z ciągłością usług. Czyli ocenić kondycję finansową odbiorcy i możliwości zmian zapotrzebowania na usługę.

Długość sieci [mb] – długość sieci wybudowanej w wyniku realizacji zadania.

Polityka cenowa


a. Aktualna i planowana polityka cenowa

1. Należy podać opis polityki cenowej aktualnie i po realizacji inwestycji wraz z uzasadnieniem (polityka zgodna z ustawą, poziom cenowy akceptowany społecznie, ceny zapewniające samofinansowanie i płynność przedsiębiorstwa, amortyzacja, dopłaty samorządu).

2. Poza tym należy podać sposób kalkulacji opłat, określenie metody naliczania amortyzacji.

3. Należy także określić wartości dopłat właściciela - w przypadku, gdy przychody z opłat od użytkowników nie pokrywają kosztów operacyjnych.

4. Jaka jest strategia dostosowania spółki do warunków rynkowych i jaki będzie wpływ przedsięwzięcia na ten proces? Czy po realizacji inwestycji przedsiębiorstwo będzie finansować swoją działalność operacyjną i inwestycyjną (nakłady odtworzeniowe) wyłącznie z przychodów ze sprzedaży? Należy określić procentowo alokację opłat pomiędzy poszczególnych użytkowników. Możliwości alokacji należy przyjąć zgodnie z zaleceniami ustawowymi.

b. Określenie poziomu opłaty akceptowanej społecznie (dochód do dyspozycji)

W niniejszym punkcie należy skalkulować opłatę dla mieszkańców na poziomie akceptowanym społecznie. Dla zapewnienia porównywalności wyników analizy do celów obliczeń zakładamy, że opłata za wodę i ścieki nie może pochłaniać więcej niż 4 % jak dla gospodarki wodnej dochodu do dyspozycji (dochód do dyspozycji określają wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód). Alokacji pomiędzy opłatą za wodę i ścieki należy dokonać na podstawie kosztów jednostkowych usług. Należy przedstawić dane charakterystyczne dla terenu objętego inwestycją, na podstawie, których dokonano obliczenia opłaty:

• dochód gospodarstw domowych, • średnią ilość osób w gospodarstwie domowym, • średnie (aktualne) zużycie jednostkowe wody

c. zidentyfikowanie scenariusza bez projektu i kalkulacja opłat do celów analizy finansowej

W celu osiągnięcia spójności w ocenie przedsięwzięcia należy zastosować jednakowy sposób kalkulacji opłaty do potrzeb analizy finansowej przed i po realizacji przedsięwzięcia. Aby to osiągnąć należy zdefiniować wariant bazowy, jako „scenariusz bez projektu”. W tym celu aktualną ilość usług z przed inwestycji należy przemnożyć przez opłatę zgodnie z metodą kalkulacji, jaka zostanie zastosowana po realizacji (tak, aby osiągnąć jednakową bazę porównawczą). Taryfa powinna być skalkulowana zgodnie z przepisami prawa. Opłatę należy skalkulować co najmniej na poziomie pokrywającym koszty (przy założeniu amortyzacji w sposób uproszczony – liniowa, 30 letni okres amortyzacji). W ramach opłaty należy wyodrębnić część pokrywaną przez odbiorców i część pokrywaną z budżetu gminy (jeżeli taka sytuacja występuje). Dopłatę w analizie finansowej traktujemy jako przychód. Opłata po realizacji przedsięwzięcia nie może przekraczać jednak poziomu akceptowanego społecznie, obliczonej w poprzednim punkcie i powinna być w całości wnoszona przez odbiorców usług.


Aktualny i przyszły popyt na usługi Należy przeprowadzić kalkulację rocznej ilości sprzedawanych usług [m3/rok] poprzez przemnożenie ilości odbiorców przez zużycie jednostkowe. Dane dotyczą inwestora (operatora). Analizę przeprowadzamy przy założeniu stałych parametrów. Zużycie jednostkowe powinno być na poziomie aktualnym. W wyjątkowych przypadkach (w przypadku zmiany tendencji, prognozy znacznych zmian opłat) możemy założyć zmianę zużycia jednostkowego W takim przypadku założenie to należy uzasadnić. Założenia należy również uzasadnić w przypadku przyjęcia zużycia jednostkowego wody poza przedziałem od 90 1/Mk*d7 do 120 l/Mk*d. Należy określić ilości ścieków odbieranych od poszczególnych grup odbiorców w poszczególnych latach eksploatacji oraz podać następujące wartości dla stanu aktualnego, oraz w okresie realizacji i eksploatacji:

• ilość ścieków odbieranych od mieszkańców (wraz z turystami); • ilość ścieków od pozostałych – określenie ilości ścieków oddzielnie od jednostek

publicznych i podmiotów gospodarczych; • ilość ścieków dowożonych do oczyszczalni; • opłata za przyjęcie ścieków do oczyszczalni (dotyczy ścieków dowożonych).

III. Prognoza kosztów eksploatacyjnych inwestora. Dla scenariusza bez projektu należy podać rzeczywiste koszty eksploatacyjne oddzielnie dla oczyszczalni i kanalizacji w układzie kosztów rodzajowych, wraz z aktualnymi kosztami utylizacji pozostałości poprocesowych. Podobną prognozę należy przeprowadzić dla scenariusza z projektem.

II. Analiza ekonomiczna 1. Dla projektów o budżecie poniżej 20 mln PLN ocena społecznego oddziaływania projektu

może zostać opracowana przy wykorzystaniu metody wielokryterialnej, w pozostałych przypadkach należy ją przeprowadzić wykorzystując analizę kosztów i korzyści.

2. W opracowaniu analizy ekonomicznej – wskazania kosztów i korzyści - rekomendowane jest w szczególności uwzględnienie następujących kategorii społeczno ekonomicznych (jeżeli będą miały miejsce w danym projekcie):

podniesienie jakości wód, do których odprowadzane będą ścieki, lepsza ochrona gatunków zwierząt i roślin żyjących w akwenach wodnych na

terenie objętym projektem, zwiększenie wykorzystania akwenów wodnych na potrzeby turystyki i rekreacji, wzrost wartości gruntów na obszarze objętym projektem, wzrost liczby turystów i wypoczywających w sezonie, zmniejszenie eutrofizacji jezior, ograniczenie strat w rybołówstwie, rozwój sektora świadczącego usługi związane z wypoczynkiem (nowe podmioty

gospodarcze, nowe miejsca pracy itp.), inne.

Koszty społeczne: można je wycenić w kategoriach straty dla społeczeństwa z powodu wykorzystania czynników w sposób odbiegający od optymalnego przeznaczenia alternatywnego, między innymi:

koszty utraconych korzyści związanych z alternatywną możliwością zagospodarowania terenu,

utrudnienia w przemieszczaniu się lub przeciążenie ruchem w związku z instalacją infrastruktury,

zanieczyszczenie powietrza ze spalarni osadów ściekowych, wzrost kosztów usuwania ścieków.

7 litry/mieszkańca dobę


III. Efekt ekologiczny W ogólnym ujęciu praktycznym efekt ekologiczny rozumiany jest jako zmniejszenie ilości zanieczyszczeń wprowadzanych do środowiska w relacji przed i po rozpoczęciu eksploatacji nowych urządzeń, będących przedmiotem inwestycji. W przypadku projektów z zakresu gospodarki ściekowej projekty dzielimy na dwie grupy. Grupa A - oczyszczalnie ścieków Dotyczy zadań związanych z modernizacją, rozbudową lub budową oczyszczalni ścieków.

Efektem ekologicznym dla tej grupy zadań jest zmniejszenie ilości zanieczyszczeń zawartych w ściekach oczyszczonych w stosunku do stanu przed realizacją zamierzenia:

efekt ekologiczny = (BZT5(1) - BZT5(2)) x ilość ścieków (m3/rok)

BZT5(1) - biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w ściekach surowych kg/m3 BZT5(2) – biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w ściekach oczyszczonych kg/m3 Grupa B - sieci kanalizacji sanitarnej Obejmuje budowę nowej lub rozbudowę już istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Efektem ekologicznym dla tej grupy zadań jest ilość ścieków odbieranych. ilość ścieków odbieranych = ilość osób podłączonych do kanalizacji x 0,15 m3/24h x 365 dni Beneficjent jest zobowiązany przedstawić listę adresów, które zostaną podpięte do kanalizacji wraz z podaniem liczby zamieszkałych tam osób. Beneficjent jest zobowiązany dostarczyć następujące dane ekologiczne:

Dane ekologiczne Jednostki Stan przed realizacją projektu

Stan po realizacji projektu

Ilość ścieków m3/rok

Jakość ścieków 1 Obciążenie oczyszczalni w RLM RLM

2 ChZT g / m3

3 BZT5 kg / m3

4 N ogólny g / m3

5 N-NH4 g / m3

6 P - ogólny g / m3

7 Zawiesina ogólna g / m3

Jakość osadów 8 Substancje organiczne %

9 Sucha masa %

10 Suma metali ciężkich g / tonę

11 Substancje toksyczne organiczne g / tonę

0dbiornik ścieków (nazwa):


12 Wymagana klasa czystości

13 Średni niski przepływ m3 / sek

14 Stopień rozcieńczenia QS: SNQ Wpływ na odbiornik (wzrost stężeń po zmieszaniu) 15 ChZT g / m3

16 BZT5 g / m3

17 N ogólny g / m3

18 N-NH4 g / m3

19 P ogólny g / m3

20 Zawiesiny g / m3

Objaśnienia do powyższej tabeli:

Jakość ścieków scharakteryzowana została za pomocą sześciu wskaźników.

Jakość osadów określono za pomocą czterech wskaźników. Jeżeli brakuje informacji na temat jakości osadu to należy wpisać [b.d.]. Jakość osadów wynika z projektu oczyszczalni. Procent substancji organicznych zależy od stabilizacji osadu. Procent suchej masy zależy od projektowanej technologii odwadniania osadu. Metale ciężkie mogą się pojawić w osadzie, gdy z kanalizacji korzysta zakład przemysłowy o specyficznym profilu produkcji.

Od wnioskodawcy nie wymaga się rozpoznania aktualnej jakości wody w odbiorniku. Musi on jednak znać średni niski przepływ i obliczyć teoretycznie o ile wzrasta stopień zanieczyszczenia wody, gdy odprowadza się ścieki nie oczyszczone, a następnie oczyszczone.

W pozycji 11 podaje się takie substancje jak: insektycydy (węglowodory chlorowane i inne), fenole beno(a)piren - pochodzące z przemysłu chemicznego.

W pozycji 14, w przypadku kanalizacji ogólnospławnej podaje się wartość Qs z okresu bezdeszczowego.

Wskaźnik efektywności kosztowej jest jedną z metod oceny efektywności ekonomicznej, obliczanie tego wskaźnika jest wymagane bezwzględnie tylko w przypadku projektów środowiskowych składanych w ramach osi priorytetowej nr 7 Infrastruktura ochrony środowiska. W pozostałych przypadkach nie ma wymogu obligatoryjnego stosowania tego wskaźnika, zaleca się jednak stosowanie wskaźników efektywności kosztowej, są one bowiem jednym z lepszych narzędzi dowodzenia trafności wyboru danego wariantu inwestycji.

Documents

ści dla projektów inwestycyjnych realizowanych w …...Analiza powinna oprzeć się o aktualne dane statystyczne, których analiza potwierdzać będzie stan faktyczny (analiza podaży)