สรปผลการดำาเนนงานการจดการแลกเปลยนเรยนร

หวขอ การครอบแกวกบความเขาใจทถกตองของประชาชน“ ”

คณะการแพทยแผนจน ครงท 1/2559

ประเดนขาวทเกยวของ

ปญหาและผลกระทบทเกดขนตอวงการแพทยแผนจนในไทย

1. กอใหเกดความเขาใจผดตอวธการรกษาของแพทยแผนจน โดยเฉพาะการครอบแกว รวมทงอาจมความเขาใจผดตอวธการรกษาอนๆดวย เชน ฝงเขม รมยา และยาจน เปนตน

2. กอใหเกดผลกระทบตอความเชอมนในศาสตรการแพทยแผนจนของบคคลทวไป

3. ทำาใหผปวยพลาดโอกาสทจะไดรบการรกษาดวยวธการครอบแกวทถกตอง รวมถงไดรบการรกษาดวยศาสตรการแพทยแผนจนวธอนๆดวย

4. ทำาใหบคคลทวไปหวาดกลวการรกษาโรคดวยศาสตรการแพทยทางเลอก

แนวทางการแกไขปญหาความเขาใจผดทเกดขนกบประชาชนทวไป

1. รวบรวมขอมลและองคความรทถกตองเกยวกบวธการครอบแกว ประโยชนและขอควรระวงในการครอบแกว

2. จดทำาคลงขอมลเกยวกบความรทางการแพทยแผนจนทถกตองในสอออนไลน เพอใหผทสนใจเขามาศกษาทำาความเขาใจดวยตนเอง และชวยกนเผยแพรออกสสาธารณะ

3. จดโครงการเผยแพรความรศาสตรการแพทยแผนจนสบคคลทวไป และถายทอดสดผานสอออนไลน

4. ชวยกนประชาสมพนธใหแพทยแผนจนในประเทศไทยสอดสองดแลไมใหมผกาวลวงวชาชพ หากพบผกระทำาความผดใหแจงสำานกงานสาธารณสขจงหวดหรอหนวยงานทเกยวของ

5. ชวยกนประชาสมพนธใหบคคลทวไปไดทราบวาใครสามารถทำาหตถการครอบแกวไดอยางถกตองตามกฎหมายบาง

องคความรทไดจากการแลกเปลยนเรยนร

การครอบแกวคออะไร          ครอบแกว หรอ Cupping therapy เปนหนงในวธบำาบดโรคดวย

แพทยทางเลอกซงคนพบมานานกวาพนปแลว โดยมบนทกอยในตำาราแพทย แผนจนเปนวธการรกษาอยางหนงทมมาตงแตโบราณ มบนทกไววาการครอบ

แกวมตงแตยคราชวงศจน ประมาณสองพนกวาปกอนแลว ซงสมยโบราณ ไมมแกว จะใชเขาสตวมาทำาเปนอปกรณครอบแกว กอนจะพฒนาการเรอยมา

จนกลายเปนแกวในปจจบน แตดวยความทเขาสตวเรมหายากขนเรอยๆ ‘ ’ แพทยผรกษาในสมยนนจงหนมาใช บองไมไผ ซงมเยอะและหางายกวาเขา

สตยและซงทกวนนกยงมคนใชอย ซงกมขอเสยอยพอสมควรเพราะ บองไม ไผ อาจจะมเสยน สรางความบาดเจบใหผวหนงไดเชนกน  ตอมาจงเลอกใช

‘ ’ ‘ ’ โถดนเผา และคอยพฒนามาเปน แกว ซงใชอยางแพรหลายในปจจบน ขอดคอ เวลาดงขนมาจะเหนขางในไดวาเวลาดง ผวหนงจะขนมามากหรอนอย

เพราะถามองไมเหน แลวดงแรงไปกจะเกดการอกเสบได จนทกวนนมการ พฒนามาใชตวดดสญญากาศ ซงมความปลอดภยกวา เพราะไมตองจดไฟให

เสยงเกดอบตเหตลวกผวหนงได แตขาดความคลาสสค            ทงนการครอบแกว โดยหลกการคอ จะนำาเอาถวย ซงอาจเปน แกว เขา

สตว เครองดนเผา บองไมไผ ฯลฯ ไปใสแอลกอฮอลแลวจดไฟ เพอทำาใหเกด สภาพสญญากาศ จากนนนำาแกวมาวางบนสวนตาง ๆ ของรางกาย โดย

เฉพาะบรเวณหลงซงเปนจดเสนลมปราณจนผวหนงและกลามเนอถกดด เขาไปในแกว อาจมการใชนำามนสมนไพรทาผวหนงกอน เพอใหการเคลอน

แกวเปนไปโดยงายขน แกวอาจถกครอบนานประมาณ ๕- ๑๕นาท หรอตามแต แพทยพจารณา จงคอยนำาแกวออก ซงจะเกดรอยแดงชำาจำาๆ ซงรอยทเกด

ขนนนจะหายไปไดเองภายใน 1-2 สปดาห ครอบแกว เปนวธการรกษาตำารบแพทยแผนจนโบราณ ซงใชแกวครอบ

ลงบนผว ภายในแกวทถกทำาใหเปนสญญากาศจะมความดนภายในลดลง ทำาใหผวบรเวณนนถกดดเขาไปในแกว เกดเลอดคงอยางจงใจเพอการรกษา

โรค และแมวาผวหนงบรเวณทถกครอบแกวจะมสนากลว แตกไมไดเจบอยาง ทเหน เนองจากผวของคนไขหลายคนชำางายอยแลว และแกวทครอบกอาจ

ปรบใหเหมาะกบคนไขได สงสำาคญกคอคณควรบอกกบแพทย หากรสกเจบ ปวดจรง ๆ

ถงตรงนคงจะเขาใจวธทำาคราวๆเกยวกบการครอบแกวแลว แตท อธบายมานไมใชสนบสนนใหไปทำากนเองทบาน หรอทำาเพอความสนกสนาน

หรอลองวชา เพราะมนมความอนตรายอย แคใหเขาใจวามนคออะไร มหลก การอยางไรในการรกษา และไมใชไครกไดทจะทำาการครอบแกวน วาแตอย

วางๆจะซาดสม มาโซคสต ทำารายผวหนงตวเองทำาไมกน อนนมนมสาเหต การครอบแกวนนทางแพทยแผนจนเชอวาเปนการดดพษตาง ๆออกมาทาง

ผวหนงผานเสนเลอดฝอยทแตกตว เนองจากสาเหตของโรคนนเกดจากสอง หลกใหญๆ หนงคอพษทเขาสรางกาย ( เชอโรคตาง ๆ) สองคอภมตานทาน

ซงมองตรงนอาจจะคลายกบทางแพทยปจจบน แตแพทยจนมองงายกวานน เมอพษเขาสรางกาย พษกคอ สสาร มตวตน พอมนเขามาในรางกายกไปอด

ตนเสนเลอด เสนลมปราณ เลอดลมเดนไมด กกลายเปนโรคขนมา การครอบ แกวกเปนการมาดดพษตรงนออกไป ทำาใหเลอดลมไหลเวยนด เมอเลอดลม

ไหลเวยนด อาการปวดกจะหายไป     สวนทางดานวทยาศาสตรกสามารถ อธบายไดวา การครอบแกวจะทำาใหเสนเลอดฝอยแตก เมดเลอดกจะแตก ฮโม

โกลบนกจะกระจายออกมาตามโครงสรางของรางกาย ซงจรงๆแลวไมใชทอย ของมน ภมคมกนรางกายคดวามนเปนของแปลกปลอมจงรบออกมากำาจด

มนทง ถอเปนการกระตนภมคมกนของรางกายแบบหนงทปลอดภยเพราะไมไดฉดเชอโรคอะไรเขาสรางกาย

การครอบแกวไมใชมายากล หากเปนศาสตรเทคนคแพทยทางเลอกทผทำาการรกษาตองมวชา

ดงนนคนททำาครอบแกวตองเปนหมอมวชา สวนคนทคดจะไปครอบแกว รกษาสขภาพ ตองไปหาแพทยผเชยวชาญเทานน  ซงแพทยจะรวาควรครอบ ตำาแหนงไหน ตำาแหนงไหนไมควรครอบ ตำาแหนงไหนไดผล ตำาแหนองไหนไม

ไดผล รวมทงขนาดของแกวทใชเพอทำาใหอาการปวดบรรเทาลง ถาคนทไม เชยวชาญ ไมมความรเปนพวกครพกลกจำา อาจไปครอบตำาแหนงทปวดมาก

แตไดผลนอย หรอทำาใหเกดการอกเสบ เพราะไมรวาควรใชแรงระดบไหน หรอ จะตองทงเวลานานเทาไร ซงแทนทจะเปนประประโยชน อาจจะเปนโทษไปโดย

ไมรตว          ชนดของวสดทใชครอบแกวมอยมากมาย ในปจจบนทใชกนบอย ๆ ม

อยสามชนด ไดแก ไมไผ กระเบอง และแกว ซงมคณสมบตตางกนไป อยาง เชน ไมไผ ถงแมจะเปนวสดทหางาย มราคาถก แตกมแรงดดไมพอ เกดการ

ราวและรวงาย สวนกระเบองนนมแรงดดด ปากเรยบ ไมคม แตตกแตกงาย จนถงถวยแกวทมลกษณะคลายลกบอล ซงมขอดเหมอนกบกระเบอง และยง

มลกษณะใส จงสามารถสงเกตผวหนงเวลาครอบไดชดเจน สวนขอเสยกคอแตกงายเชนเดยวกน

อยางทเราไดกลาวไปแลววา การครอบแกวจะใชความรอนเพอลดแรง ดนภายในถวยแกว ( หรอวสดชนดอน ๆ) และกมหลายวธเชนกนในการให

ความรอน เชน การจดไฟเผาลำาสแอลกอฮอลแลวนำาเขาไปวนในถวยแกวกอน ครอบ ซงเปนวธทคอนขางปลอดภย เชนเดยวกบวธการตมดวยนำา ซงจะทำา

กบบองไมไผ แตหากเปนวธอน ๆ เชน การเผาภายในถวยแกวโดยใส แอลกอฮอลเขาไป แกวทครอบอาจมเปลวไฟลกตดอย จงตองระมดระวง

อยางมาก ไมใหลวกหรอโดนผวหนง และไมควรลองครอบแกวดวยตนเองทบานเดดขาด          โดยแพทยผทำาการรกษาจะเปนผพจารณาและวนจฉยวาตองใชวธใด

จงจะเหมาะสมกบผปวยเปนราย ๆ ไป อธบายคราวๆไดดงน       1. วธหลวกวาน (Leaving Cupping)  คอ การครอบแกวทงไว

บนผวหนงเปนเวลา 5-15 นาท หรอขนอยกบแพทยจะพจารณา แลวจงดง ออก ซงในทกขนตอนตองทำาอยางระมดระวงเปนพเศษ โดยเฉพาะเรองเวลา

แพทยจนผเชยวชาญจะตองเปนผประเมน เนองจากถาครอบทงไวนานเกน อาจทำาใหเกดตมนำาพพอง แตทงนขนอยกบแรงดด อาการของโรค และ

บรเวณททำาการรกษา ซงผปวยในแตละรายอาจใชจำานวนแกวไมเทากน บาง คนครอบแกวใบเดยว บางคนครอบแกวหลายใบ วธนเหมาะสำาหรบแกโรค

ปวดตางๆ เชน ปวดหลง ปวดเอว ปวดทอง เปนตน 2.วธสานกวาน (Flashed Cupping) คอการครอบแกวแบบดงเรว

คอหลงจากครอบแกวเสรจแลวจะตองรบดงเอาแกวออก ไมวางท งไว และทำาเชนนซ ำา ๆ หลายครงจนกวาผวหนงบรเวณดงกลาว จะเปลยนเปนสแดงระเร อ คอ มภาวะเลอดคงแลวจงหยด วธนเหมาะทจะทำาบรเวณทกลามเนอหยอนคลอย ครอบแกวทงไวไมอย สวนมากใชรกษาผปวย ทมอาการปวดและชาทผวหนง สมรรถภาพเสอมถอย หรอกลามเนอออนแรง

3.วธโจวกวาน (Moving Cupping) หรอเรยกอกอยางวาทยกวนหรอการเดนแกว เปนการครอบแกวแบบเคลอนไหว คอจะใชวาสลน หรอนำามนหลอลนหรอยาหมองทาลงไปบนตำาแหนงทจะทำาการครอบแกว หรอทาไวทปากกระบอก เพอเพมความลน จากนน จงนำาแกวครอบลงไปแลวเคลอนไปยงตำาแหนงขน-ลง หรอซาย-ขวา ตามทตองการจนกวาผวหนงจะแดงระเรอจากการทเลอดคง จงเอากระบอกแกวออก มกใชกบเนอทขนาดใหญและมกลามเนอมาก เชน แผนหลง เอว กน ตนขา เพอรกษาโรคปวดจากลมและความชน และขบพษรอนจากอาการไข ลมพษ รวมทงอาการชาดวย 4.วธซอลวปากวาน (Bleeding Cupping) เปนการครอบแกวทประสานกบการใชเขมเพอแทงสะกดปลอยเลอด หลงจากการฆาเชอตำาแหนงทต องการท ำาการครอบแก วแล ว จะมการใช เขมซานหล งหรอ เขมหวสามเหลยม(ปจจบนนยมใชเขมฉดยา)จมใหเลอดออก หรอใชเขมดอกเหมยเคาะต หลงจากนน จงครอบแกวลงไปเพอเพมประสทธภาพของการรกษา เหมาะสำาหรบรกษาอาการผวหนงคนอกเสบ (Neurodermatitis) สว ฝหนอง ไฟลามทง (Erysipelas) โรคหด หรอเคลดขดยอก เปนตน 5. วธหลวเจนปากวาน (Needle Cupping)  คอ การฝงเขม

พรอมกบการครอบแกว เรยกงาย ๆ วา เจนกวน หรอวธการคาเขมครอบ แกว วธการรกษานใชเพอเพมประสทธภาพการฝงเขม และการครอบแกว

ควบคกน คอ หลงจากฝงเขมลงไปแลว จงนำาแกวครอบลงไปอกทโดยมเขมท ปกอยเปนจดศนยกลาง วางไวประมาณ 5-10 นาท รอจนผวเปนสแดงหรอม

เลอดคงจงเอาแกวและถอนเขมออก  6.วธเยากวาน (Medicinal Cupping) คอ การครอบแกวยา โดย

เรมจากนำายาสมนไพรจนมดใสผาขาวบางแลวนำาไปตมจนเดอดขน จากนนใสกระบอกไมไผลงไปตมนาน 15 นาท โดยใชตำารบยาสมนไพรจนตามชนดของ

โรคและการวนจฉยของแพทยจน สวนใหญวธนจะใชรกษาโรคปวดบรเวณตางๆ โรครมาทอยด เปนตน

สของผวหนง หลงการครอบแกว ตามจดทครอบแกวจะกลายเปนสตาง ๆ บงบอกถงสภาวะภายใน

รางกาย สมวงคลำา แสดงวาภายในมเลอดคงมความเยนชนอดตนอย สเขยวคลำาแกมมวง แสดงวาชออนแอ เลอดพรอง สแดงสด แสดงวาภายในมความรอนสะสมอย สชมพระเรอ แสดงวามสขภาพด เลอดลมไหลเวยนสะดวก

ประโยชนจากการครอบแกว    ปจจบนมกใชการครอบแกวเพอบรรเทาอาการปวด แตกสามารถรกษา

อาการเจบปวยอนไดเชนกน อยางเชน โรคระบบทางเดนอาหาร โรคระบบทาง เดนหายใจ โดยเฉพาะไอเรอรง หรอหอบ และอมพฤกษ อมพาต นอกจากน

ยงเชอวาความรอนจากถวยทไปกระตนพลงงานช (Qi) จะทำาใหจตใจของผ ปวยรสกเหมอนไดรบการเยยวยา จงอาจเปนอกหนทางหนงในการรกษาโรค

ซมเศรา   การครอบแกวทำาใหมการเพมการไหลเวยนโลหตไปยงบรเวณนน ในทางสรรวทยา  การครอบแกวมผลกระตนภมคมกนของรางกายโดยกลไก 2

ประการ ไดแก การกระตนกลไกการอกเสบเฉพาะทและเพมการไหลเวยนของ นำาเหลอง นอกจากน การครอบแกวมผลใหมการหลงสารสอประสาทและ

กระตนปลายประสาทรบสมผสบางชนด ทำาใหมฤทธลดปวด จงทำาใหมการนำา การครอบแกวมาใชรกษาอาการปวดตาง ๆ ทงการปวดในระบบกระดกและ

กลามเนอ เชน อาการปวดคอ ปวดหลง หรออาการปวดของเสนประสาท เชน ปวดจากงสวด เปนตน แตประโยชนของการครอบแกวไมไดมเพยงรกษา

อาการปวดเทานน ปจจบนยงนำามาใชในการรกษาโรคตาง ๆเพมขน เชน สว ฝา อมพาตใบหนา (Bell's palsy) ออนเพลย ซมเศรา รวมถงเพมภม

ตานทานใหแกรางกาย นอกจากนยงมสมมตฐานทเชอวาการครอบแกวชวยปรบปรงประสทธภาพการทำางานของระบบประสาทและกลามเนอทกระดบและยงชวยใหรสกผอนคลายอกดวย

โรคตาง ๆ ทสามารถรกษาดวยการครอบแกว   อาการปวดเมอยของกลามเนอ เสนเอน หมอนรองกระดกทบเสน

ประสาท อาการปวดจากเสนประสาท เชน งสวด ไหลตด โรคทางระบบหายใจ ( ไขหวด เจบคอ คออกเสบ ไซนส ไอเรอรง ภมแพ

หอบหดด ความดนโลหตสง เบาหวาน โรคทางระบบทางเดนอาหาร ( ทองผก ปวดกระเพาะ ฯลฯ) ปวดศรษะ ไมเกรน นอนไมหลบ อมพฤกษ อมพาต Bell’s palsy วยทอง รกษาเรองความงาม สว ฝา กระ ตอมลกหมากโต เสอมสมรรภาพทางเพศ ปวดประจำาเดอน

โรคทไมเหมาะกบการครอบแกว แมวาการครอบแกวหากทำาโดยแพทยผเชยวชาญดวยอปกรณทได

มาตรฐาน ถอวาเปนหตถการทปลอดภย มผลขางเคยงตำา อยางไรกตาม มขอหามบางประการทไมควรไดรบการรกษาดวยการครอบแกว

คนไขมจตใจวาวนสบสน หรอกลามเนอทวไปเปนตะครวอยางรนแรง ผปวยเรอรง รางกายออนแอมาก ผมปญหาเลอดไมแขงตว เลอดออกงาย โรคเลอดออก ผวหนงเปนจำาส

มวงไดงาย เกลดเลอดตำา มผวดางมวง ผวหนงขาดความยดหยน โรคผวหนงตาง ๆ ผวหนงแพงาย กลากเกลอน ผวมแผลเนาเป อย

พพอง

ผปวยมะเรงระยะลกลาม มะเรงเมดโลหตขาว โรคหวใจ หญงทตงครรภสามเดอนแรก (หลงจากนนกหามไมใหใชการครอบแกว

บรเวณครรภ หรอบรเวณหลงเอว และกระเบนเหนบเดดขาด) ผทมไขขนสง มอาการชก มเนองอกในสมองหรอมแนวโนมวาจะม ภาวะเสนเลอดดำาอดตน (Deep vein thrombosis) หรอในบรเวณ

ทผวหนงมบาดแผล รวมไปถงการครอบแกวในบรเวณทไมเหมาะสม หรอคาไวนานเกนไป

อาจทำาใหเกดอนตรายได 

การปฏบตตวเมอไปครอบแกว กอนการครอบแกว

พกผอนไหเพยงพอ ไมควรทำาหลงการกนอาหารทนท หรออมจนเกนไป ควรพกอยาง

นอย 30 นาท และไมควรทำาขณะทองวาง หวจนเกนไป เนองจากอาจทำาใหเปนลมได

ควรอาบนำาเตรยมรางกายใหพรอม ขณะครอบแกว

ควรอยในทาทสบาย ไมเกรงไมขยบตวเปลยนทา เพอปองกนอนตรายจากแกวทอาจตกแตกและไฟลวก

กำาหนดลมหายใจเขา-ออกลกๆ ชาๆ เปนจงหวะ สม ำาเสมอ เพอบรรเทาความเจบปวดขณะครอบแกว

 หลงครอบแกว ควรใสเสอผาเนอหนาเพอปกปดบรเวณทครอบแกวใหมดชด รอย

ชำาจะหายไปเองประมาณ 1 สปดาห ทงนขนอยกบสภาพรางกายของแตละคน

หลงจากครอบแกวประมาณ 3 ชวโมงไมควรอาบนำาทนท เพราะรขมขนยงเปดอย อกทงควรรอใหรางกายปรบอณหภมกอน หลกเลยงการกระทบอากาศเยนหรอความชน การตากลมหรอเครองปรบอากาศโดยตรง เพราะทำาใหเกดโรคใหมตามมาไดงาย

ควรดมนำาอนหนงแกวแลวพกผอน เนองจากการครอบแกวจะชวยเปดรขมขนเพอขบนำาในรางกายออกมาเปนเหงอและปสสาวะ

  ผลขางเคยงจากการครอบแกว          การครอบแกวในบางคนอาจเกดผลขางเคยงขนกบรางกายได เชน

อาจมอาการระบมบรเวณรอยชำา หรอมไขตำา ๆ เกดขน ซงสามารถทานยาลด ไขได แตหากเปนมากอาจมอาการปวดบรเวณทครอบแกว ผวไหมเพราะถกไฟ

และความรอนจากแกว มอาการชำาหอเลอด หรอตดเชอโรคทผวหนงกรณอปกรณไมสะอาด  ตองยำาวาการครอบแกวนนตองทำาโดยแพทยผเชยวชาญ ทมใบ

ประกอบวชาชพสาขาการแพทยแผนจน โดยคำานงถงความปลอดภยของผ ปวยเปนสำาคญ นอกจากนการครอบแกวตองกระทำาในสถานประกอบพยาบาล

หากไมใชดงทกลาวมาหรอผทำาการครอบแกวไมใชแพทยทมความเชยวชาญ การครอบแกวอยางไมถกวธกอาจเปนอนตรายตอสขภาพได ฉะนนการครอบแกวควรทำาโดยแพทยจนทมความรความเชยวชาญศาสตรแพทยจนอยาง

แทจรง จงจะเกดประสทธภาพและความปลอดภยตอผปวยสงสด