coù moät vöôøn thô ñaïotaäp 2

nhö song loäc trieàu nguyeân

COÙ MOÄT VÖÔØN THÔ ÑAÏOSöu taäp

kyû nieäm 100 naêm ngaøy sinh

HAØN MAÏC TÖÛ

TRAÊNG THAÄP TÖÏchuû bieân

Taäp 2

NHÖ SONG LOÄC TRIEÀU NGUYEÂN

NHOÙM THÖÏC HIEÄN

CAO HUY HOAØNG – LEÂ ÑÌNH BAÛNG – LEÂ HOÀNG BAÛO – MAÏC TÖÔØNG – NGUYEÂN ÑÌNH DIEÃN NGUYEÃN THANH XUAÂN – THIEÄN CHAÂN – TRAÀN NHÖ LUAÄN – TRAÀN VAÏN GIAÕ – VUÕ THUÛY TRAÊNG THAÄP TÖÏ

6

ÑOÂI LÔØI CUÛA NHOÙM SÖU TAÄP

Doøng thô Coâng giaùo Vieät ñaõ khôi nguoàn ngay töø nhöõng ngaøy Tin Möøng môùi ñeán treân queâ höông naøy, vôùi nhöõng ca veø truyeàn khaåu, vôùi nhöõng lôøi kinh ñöôïc vieát nhòp nhaøng coù vaàn coù ñieäu. Nhöõng aùng thô thaønh vaên ñöôïc löu giöõ tôùi nay phaûi keå ñeán Taïo Ñoan Kinh cuûa linh muïc Löõ Y Ñoan, nhöõng baøi xöôùng hoïa cuûa Thaùnh Philippheâ Phan Vaên Minh,…

Nhaø thô Leâ Ñình Baûng ñaõ hình dung ra thöôïng nguoàn cuûa moät doøng chaûy vaø ñaõ thöïc hieän boä saùch ñoà soä saùu quyeån, mang töïa ñeà ÔÛ Thöôïng Nguoàn Thi ca Coâng Giaùo Vieät Nam (NXB Toân Giaùo, 10-2009). Boä saùch Coù Moät Vöôøn Thô Ñaïo khoâng khôûi ñi töø ñaàu nhö coâng trình cuûa Leâ Ñình Baûng nhöng chæ quy tuï nhöõng taùc giaû sinh töø sau 22-9-1912, nghóa laø nhöõng ngöôøi sinh sau Haøn Maïc Töû. Sau taäp AVE MARIA veà chính nhaø thô Haøn Maïc Töû, taäp thöù hai naøy mang teân theo caâu ñaàu cuûa baøi thô AVE MARIA: Nhö song loäc trieàu nguyeân.

Nhö song loäc trieàu nguyeân – nhö hai con nai ngöôõng voïng leân nguoàn suoái. Ñaây laø nguoàn suoái aân suûng, laø chính Thieân Chuùa, laø nguyeân uûy toái cao cuûa muoân vaät muoân loaøi, laø Ñaáng maø linh hoàn tín höõu noùi chung vaø linh hoàn ngöôøi thô noùi rieâng haèng khaùt khao ao öôùc.

Nhö nai röøng mong moûi Tìm veà suoái nöôùc trongHoàn con cuõng troâng mongÑöôïc gaàn Ngaøi, laïy Chuùa! (Tv 42,2).

7

Thieân Chuùa laø nguoàn coäi voâ hình, hieän dieän khaép nôi, giôø ñaây ñang hieån linh ñeå môû maøn cho ôn cöùu roãi nhaân loaïi baèng söï nhaäp theå cuûa Ngoâi Lôøi trong loøng Ñöùc Trinh Nöõ Maria. Söï hieån linh ñöôïc dieãn taû nhö nguoàn suoái ñang tuoân traøo ôn phöôùc, caøng luùc caøng daâng cao voâ taän. Nguoàn suoái vöøa laø ñieåm phaùt xuaát vöøa laø toaøn caûnh cuûa giaây phuùt truyeàn tin cho Ñöùc Maria vaø cuõng laø giaây phuùt Ngoâi Lôøi maëc laáy xaùc phaøm nhaân loaïi, cho neân Haøn Maïc Töû ñaõ nhaäp ñeà:

Nhö song loäc trieàu nguyeân ôn phöôùc caûDaâng cao daâng thaàn nhaïc saùng hôn traêng.

Do chòu aûnh höôûng thô Phaùp, Haøn Maïc Töû cuõng nhö nhieàu nhaø thô môùi theá heä ñaàu laém khi dieãn yù lieàn maïch, ñuoâi caâu thô treân noái lieàn vôùi ñaàu caâu thô döôùi. Nhö theá, ôn phöôùc caû cao daâng laø lieân quan meänh ñeà dieãn nghóa cho nguyeân (nguoàn suoái); coøn song loäc laø hình töôïng minh hoïa cho thaàn nhaïc. Hai beø nhaïc traàm boång nhö ñoâi loäc vöøa chaàu chöïc vöøa ca tuïng nguoàn ôn phöôùc caû. Hai doøng nhaïc aáy goàm moät töø coõi voâ hình cuûa trieàu thaàn thieân quoác vaø moät töø nhaân loaïi höõu hình ñöôïc ñaïi dieän bôûi Haøn Maïc Töû vaø nhöõng ngöôøi laøm thô deät nhaïc muoân theá heä maø giôø ñaây ta seõ thöôûng thöùc moät soá aâm ñieäu daët dìu…

*

Sau taäp 2 goàm hôn 40 taùc giaû coù naêm sinh töø 1912-1940, taäp 3 seõ goàm hôn 40 taùc giaû coù naêm sinh töø 1941-1955 vaø taäp 4 goàm hôn 40 taùc giaû coù naêm sinh töø 1956-1990. Chuùng toâi khoâng laøm coâng vieäc bình thô. Thay vaøo ñoù moãi taùc giaû seõ coù phaàn chia seû caûm nghieäm noäi taâm, neáu thieáu phaàn chia seû, chuùng toâi coá gaéng tìm moät baøi ngöôøi khaùc vieát veà taùc giaû. Caû hai ñeàu nhaèm giuùp ñoäc giaû deã gaëp gôõ taùc giaû hôn.

8

Sau cuøng, do hoaøn caûnh vaø thôøi gian eo heïp, moät soá taùc giaû chöa coù aûnh chaân dung, phaàn thoâng tin caù nhaân coøn sai soùt. Öôùc mong quyù taùc giaû vaø ñoäc giaû löôïng thöù vaø giuùp chuùng toâi bieát sôùm nhöõng döõ kieän chính xaùc hôn ñeå kòp ñieàu chænh trong laàn taùi baûn. Xin chaân thaønh caùm ôn.

TRAÊNG THAÄP TÖÏ

9

BAØNG BAÙ LAÂN Teân thaät: Giuse Baøng Baù Laân - Sinh ngaøy 01-12-1912, nguyeân quaùn laøng Ñoân Thö, toång Ngoâ Xaù, huyeän Bình Luïc, tænh Haø Nam. Thi phaåm: Tieáng thoâng reo (1934), Xöa (1941), Tieáng voõng ñöa (1957), Vaøo Thu (1969). Nghieân cöùu: Vieät Vaên Bình Giaûng (1962), Vaøi kyû nieäm veà caùc thi só hieän ñaïi (2 taäp, 1962-1963).

10

OÂng laõnh nhaän pheùp Thaùnh Taåy vôùi teân thaùnh Giuse, vaøo ngaøy 11-2-1988 vaø qua ñôøi ngaøy 20-8-1988.

CHIA SEÛ VEÀ BAØNG BAÙ LAÂNPHAÏM ÑÌNH KHIEÂM

Baøi thô toân giaùo ñaàu tieân cuûa Baøng quaân, nhan ñeà “Ñeâm Giaùng Sinh” ñaêng treân soá ñaëc bieät Giaùng Sinh 1959 cuûa tuaàn baùo Vaên Ñaøn, ñaõ ñöôïc ñoäc giaû löông cuõng nhö giaùo nhieät lieät hoan ngheânh vaø sau thöôøng ñöôïc ngaâm nga trích daãn trong caùc buoåi sinh hoaït vaên ngheä vaø ñaëc san veà Giaùng Sinh.

OÂng cuõng coù moät baøi thô nhan ñeà Caàu nguyeän Ñöùc Meï do chính oâng ñem ñeán ñoïc tröôùc toøa Ñöùc Meï nhaø thôø Bình Trieäu naêm 1979.

Thaùng 6 naêm 1984, oâng bò tai bieán maïch maùu naõo laàn thöù nhaát, phaûi ñieàu trò taïi beänh vieän. Dòp naøy oâng ñöôïc hai hoïc troø laø hai chò em Haûi vaø Thanh ngaøy ñeâm thay phieân vôùi gia ñình oâng ñeán beänh vieän saên soùc oâng. Hai chò em naøy laø ngöôøi Coâng giaùo, nhöõng luùc vaéng veû ñaõ haùt thaùnh ca caàu nguyeän cho oâng vaø xoa dòu côn ñau cuûa oâng. Xuaát vieän roài, ngaøy 11 thaùng 9, oâng saùng taùc baøi thô Caûm hoùa taëng hai em vaø gôûi toâi moät baûn. Qua baøi thô naøy toâi caûm kích nhaän thaáy oâng ñaõ gaàn Nöôùc Chuùa hôn bao giôø. Vaø toâi trôû laïi thaêm oâng. Nhöõng laàn thaêm vieáng tröôùc, toâi thöôøng mang theo moät cuoán saùch choïn loïc ñeå trao ñoåi vôùi oâng. Laàn naøy vì gaàn ñeán leã Thaùnh nöõ Tieân Sa Haøi Ñoàng Gieâsu ngaøy 1 thaùng 10, toâi mang theo cuoán “Histoire d’ une aâme” (Chuyeän moät linh hoàn) coù in theâm Conseils et Souvenirs, Prieøres – Lettres

11

– Poeùsies (Lôøi khuyeân vaø kyù öùc – Kinh nghieäm – Thö tín – Thi ca) moät “Tieân sa toaøn taäp” maø toâi ñaõ mua taïi ngoâi nhaø “Les-Buisonnets” nay ñaõ trôû thaønh baûo taøng veà Thaùnh nöõ, trong dòp haønh höông Lisieux naêm thaùnh 1950 cuøng vôùi cha Nguyeãn Kim Ñieàn (sau laø toång giaùm muïc Hueá) vaø baïn Phaïm Ñình Taân. Toâi ñaõ môû ñaàu caâu chuyeän vôùi oâng baèng chuyeán haønh höông naøy ñeå roài giôùi thieäu taùc phaåm cuûa Thaùnh nöõ, khoâng queân gôïi yù oâng löu taâm chuyeån sang thô Vieät ngöõ, moät vaøi baøi thô cuûa Thaùnh nöõ maø oâng taâm ñaéc nhaát.

Thôøi gian troâi qua. Ñaàu naêm 1988 Baøng quaân bò tai bieán laàn thöù hai. Beänh tình coù veû traàm troïng. OÂng khoâng caàm buùt ñöôïc nöõa, phaûi ñoïc cho moät nghóa töû, thi só Quoác Sôn, vieát cho toâi moät böùc thö khaån, ñeà ngaøy 9-2-1988, môøi toâi ñeán thaêm ñeå lo vieäc linh hoàn cho oâng. Toäi nghieäp nhaø thô laõo thaønh Giang Kim tình nguyeän mang thö ñi nhöng laïi khoâng tìm ñöôïc nhaø toâi, vì moät con soá vieát sai ñòa chæ. Maëc daàu vaäy, do thaàn giao caùch caûm hay ñuùng hôn, do tieáng goïi thieâng lieâng hay söï xui khieán cuûa thaùnh nöõ Tieân Sa, ngay ngaøy hoâm sau toâi ñaõ töï ñoäng ñeán thaêm Baøng Quaân vaø chuaån bò taâm hoàn cho oâng. Keá ñoù laø ngaøy 11-2-1988 ngaøy kyû nieäm Ñöùc Meï Voâ Nhieãm hieän ra taïi Loä Ñöùc toâi daønh buoåi saùng ñeå ñi döï leã ôû moät tu vieän ngoaïi thaønh vaø cuøng caû tu vieän caàu nguyeän cho oâng cuõng nhö toâi ñaõ xin Doøng Kín caàu nguyeän.

Buoåi chieàu nhö ñaõ heïn, toâi môøi moät linh muïc coù quen bieát oâng tröôùc, cha Traàn Trung Löông, ñeán laøm pheùp Thaùnh taåy cho oâng treân giöôøng beänh vôùi teân thaùnh laø Giuse nhö oâng ñaõ coù loøng kính meán vaø naêng caàu nguyeän cuøng Ngöôøi.

OÂng coøn soáng theâm taùm thaùng nöõa treân giöôøng beänh ñau ñôùn, baùn thaân teâ lieät, tieáng noùi theàu thaøo roài maát haún. Ñoù laø

12

giöôøng Thaùnh giaù thanh luyeän vaø cöùu ñoä oâng, oâng ñaõ chaáp nhaän vôùi troïn nieàm Tin, Caäy, Meán, vôùi caû tinh thaàn hy sinh, töï hieán, phoù thaùc.

Nhieàu baïn thô ñaõ ñeán ñoïc sinh ñieáu cho oâng ngay treân giöôøng beänh, nhöng oâng ñaõ ñöôïc khích leä hôn heát khi nghe nhöõng lôøi sau ñaây keát thuùc sinh ñieáu cuûa baïn Voõ Long Teâ:

Thi só Giuse Baøng Baù LaânTuïng ca Thieân Chuùa vôùi Thieân ThaànTieán veà Nöôùc Chuùa queâ höông thaätHöôûng phuùc tröôøng sinh Chuùa höùa ban(Trích Sinh ñieáu ngaøy 5-7-1988)

Khi chòu pheùp Thaùnh taåy, oâng khoâng cho gia ñình hay tröø ngöôøi tröôûng nöõ laø moät thieáu taù ñaõ toøng giaùo vaø coù choàng con Coâng giaùo. Nhöng loái soáng cuûa oâng treân giöôøng beänh ñaõ toû roõ ñöùc tin cuûa oâng cho caû gia ñình. OÂng veà vôùi Chuùa dòu eâm nhö ñi vaøo giaác moäng, hoài 1 giôø 30 ngaøy 20-8-1988, töùc ngaøy 10-9 naêm Maäu Thìn, thoï 77 tuoåi. Theo ñuùng di chuùc, oâng ñöôïc hoûa taùng taïi Bình Höng Hoøa.

(Trích theo Leâ Ñình Baûng, Mieàn Thô Kinh Caàu Nguyeän, tt. 248-253)

13

TUYEÅN THÔ

TEÂREÂXA, TOÂI RAÁT CAÛM ÔN NGÖÔØI(Caûm xuùc sau khi ñoïc Truyeän moät linh hoàn cuûa nöõ thaùnh Teâreâxa Haøi Ñoàng Gieâsu)

Môùi ba tuoåi nguyeän hieán mình cho ChuùaNaêm möôøi laêm quyeát chí choïn ñöôøng tuVaän ñoäng ñoù ñaây, chaúng ñöôïc ñeàn buøQua La maõ caàu Giaùo hoaøng chaáp thuaän...Bao thöû thaùch gian nan vui veû nhaänMieãn laøm sao voâ ñan vieän Caùt MinhChín naêm trôøi thöông khoù soáng thu mình1 Thaät beù nhoû nhö khoâng laø gì caû!Nieàm vui lôùn laø ñöôïc nhieàu ñau khoåCaøng khoå ñau caøng gaàn Chuùa thöông yeâuDuø khoå ñau ñeán maáy vaãn chöa nhieàuLaáy baùc aùi vò tha laøm leõ soángTình yeâu Chuùa bao la nhö bieån roängLoøng thöông ngöôøi daèng daëc töïa tröôøng giangMoïi vieäc laøm ñeàu laáy Chuùa laøm göông,Haêm boán tuoåi cöûa Thieân ñöôøng ñoùn môû2Vaø sau ñoù hieån linh nhieàu pheùp laïMöa hoa hoàng thôm töôùi xuoáng traàn gianRoõ raøng nay Ngöôøi ñaõ nhaäp Thieân ÑaøngNgoài beân Chuùa thaät xöùng laø Nöõ ThaùnhMoät taâm hoàn soáng aâm thaàm khoâng caàu caïnh

1 Töø ngaøy vaøo Ñan Vieän Caùt Minh ôû Lisieux ñeán luùc maát ñöôïc 9 naêm (1888-1897).2Thaùnh nöõ maát naêm 24 tuoåi (1873-1897)

14

Thaät nhoû nhoi maø thaùnh thieän khoâng haiHaêm taùm naêm thaém thoaùt coù bao daøiMaø Giaùo hoäi ñaõ toân phong Thaùnh Nöõ 1Haøng trieäu sinh linh daâng mình laøm ñeä töûToân vinh Ngöôøi sau Ñöùc Meï Maria..Ñoïc truyeän Ngöôøi laïi ngaãm ñeán ngöôøi taNôi traàn theá tranh giaønh nhau danh lôïiCheùm gieát nhau, gaây neân bao toäi loãiÑeå laøm chi vaø coù ñöôïc gì ñaâu?Maáy chuïc naêm nhö nöôùc chaûy qua caàuVaø caùt buïi laïi trôû veà caùt buïiBao tham voïng phuùt bieán thaønh maây khoùiCoù roài khoâng nhö maây gioù maø thoâi 2Teâreâxa, toâi raát caûm ôn NgöôøiÑaõ cho toâi moät nhaân sinh trieát lyùKhoâng tham voïng, soáng thu mình nhoû beùChòu khoå ñau laáy thöông khoù laøm vuiQueân mình ñi, thöông taát caû moïi ngöôøiSeõ ñöôïc heát, duø khoâng mong öôùc ñöôïc

1 Ñöôïc phong thaùnh (canonisee) naêm 1925, sau khi maát 28 naêm thôøi gian ngaén nhaát so vôùi caùc vò thaùnh khaùc.2 Do chöõ vaân caåu, thô Ñoã Phuû: “Thieân thöôïng phuø vaân nhö baïch y, tu du hoát bieán vi thöông caåu” nghóa laø “Treân trôøi maây noåi nhö aùo traéng, phuùt choác bieán thaønh con choù xanh”. YÙ noùi vieäc ñôøi ñoåi thay raát mau choùng.

15

ÑEÂM GIAÙNG SINHÑeâm hoâm nay, oâ, muoân vì sao moïcTröôùc muoân nhaø, raïng rôõ tröôùc muoân daân,Töø nôi xa xoâi tuyeát ñoå maây vaànÑeán choán hoang vu ñaát caèn caùt boûng Sao le loùi tröôùc nhaø xieâu maùi hoångSao huy hoaøng raïng rôõ tröôùc cung moânCoù nhöõng sao saùng quaéc töïa traêng troønCoù sao nhoû chaäp chôøn nhö löûa ñoùmDuø leo leùt hay caû chuøm sao lôùnMoãi vì sao tieâu bieåu moät loøng tinÑeâm hoâm nay xa laï cuõng anh emVì taát caû cuøng caûm thoâng lôøi Chuùa

Töø em nhoû beân Trôøi Taây hôùn hôûQuaø noel chöa roõ thöù gì ñaây?Ñeán baø giaø thaàm kính chaép hai tayMaét caàu khaån ngöôùc leân nhìn töôïng ChuùaNôi thaønh thò cuõng nhö mieàn thoân daõNgöôøi xoân xao chôø ñôïi phuùt thieâng lieângNaøo khoâng trung vang daäy tieáng chuoâng reànHoa tin töôûng nôû ngaùt loøng nhaân theá.

Ñeâm hoâm nay toâi thaáy mình nhoû beùNhöng hoàn toâi toûa roäng khaép meânh moângÑeán cao xa, voøi voïi ñeán voâ cuøngOÂi Thaùnh Chuùa, Ngöôøi ñaõ ban hôi thôûCho xaùc phaøm nhaày nhuïa cheát hoâi tanh Ñem pheùp maàu, Ngöôøi caûi töû hoaøn sinhCho nhöõng keû maø thieân löông ñaõ cheátHoa baùc aùi laø hoa thôm baát dieät

16

Nuï nhaân töø laø nuï keát tinh anhBao möu cô, thuû ñoaïn seõ tan taønh Vì xaûo quyeät chæ laø maàm ung xaáuToâi khoâng phaûi moät tín ñoà Coâng giaùoThieáu nieàm tin, khoâng quyø laïy caàu kinhNhöng ñeâm nay, loøng raïng rôõ bình minhVaø xao xuyeán nhö tín ñoà xao xuyeánOÂi, Jeùsus, oâi Jeùsus kính meánNgöôøi laø thaàn Baùc aùi – Chuùa hy sinhToâi tin raèng chung söùc taïo hoøa bìnhHaún coù Chuùa, cuøng toâi con cuûa Chuùa...

Ñeâm hoâm nay, toâi meâ say ngöøng thôûNhìn töôïng Ngöôøi, chôø ñôïi phuùt lieâng lieângBeân tai toâi vang daäy tieáng chuoâng reàn.

CAÛM HOÙA Thöông göûi hai em Haûi, ThanhTa voán thieáu nieàm tin töø thuôû nhoûKhoâng bao giôø tin laø coù Thieân ÑöôøngVì chæ ham khoa hoïc vôùi vaên chöôngCuõng chaúng bieát Nieát baøn laø ñaâu heátTöøng thaáy nhöõng söï soáng khoâng thanh khieátVaø gaëp nhieàu linh muïc chaúng chaên daânCuõng haùm lôïi danh, chöùc vò coõi traànBoû baùc aùi, töø bi laøm chính tròTa chaùn ngaùn boïn lôïi danh tu sóCaïo troïc ñaàu chöa haún laø söAÙo chuøng thaâm khoâng thaønh ñöôïc thaày tuTa buoàn chaùn khoâng muoán laøm Phaät töûCoøn nhieàu baïn thöông ta töø laïi cöù

17

Muoán ta thaønh ñeä töû Chuùa Gieâsu Ñöùc Meï Maria, Ñöùc Meï hieàn töøTaëng kinh saùch muoán khieán ta nghieàn ngaãmNhöng ta thaáy ñöùc tin chöa caàn laémMieãn laøm sao khoâng haïi ñeán gia thanhNgöûa troâng leân chaúng hoå vôùi cao xanhCuùi nhìn xuoáng khoâng theïn mình vôùi ñaátSong caøng ngaøy caøng thaáy ñôøi baïc aùcNgöôøi vôùi Ngöôøi, lang soùi cuõng coøn thua!Thieáu nieàm tin, ta caûm thaáy bô vôNhöng choã döïa tinh thaàn chöa nhaát quyeátTöø gaëp hai em, nghe loøng tha thieátCaûm meán thöông hôn ruoät thòt ngöôøi thaân

Em ñoái vôùi ta cuõng raát aân caànNhaát töø luùc ta gaëp hoài vaän naïnChaêm soùc thaày thaät heát loøng khoâng quaûnSôùm chieàu voâ beänh vieän chaúng heà saiTieáp thöùc aên vaø an uûi ñeâm ngaøyThanh coøn haùt thaày nghe kinh caàu nguyeänGioïng du döông laøm ta theâm quyeán luyeánYeâu thöông Ngöôøi, yeâu caû Chuùa cao sangGioïng haùt ñöa ta vaøo coõi mô maøng Ñaõ töôûng thaáy cöûa Thieân Ñaøng roäng môûVaø töø ñoù nhìn nhaø thôø ngôø ngôïPhaûi chaêng nay laø choã döïa tinh thaàn?Vì tình thöông daønh cho khaép con daânGiaøu baùc aùi aáy laø con cuûa ChuùaBaây giôø nay ta thaät loøng caûm hoùaNhôø hai em, con cuûa Chuùa cao sangCaøng thöông em, caøng meán Chuùa muoân vaøn... 11-9-84

18

NGUYEÄN CAÀUTöøng nghe noùi Meï ban nhieàu pheùp laïChöõa laønh cho bao keû taät nguyeànCöùu khoå cho bao nhieâu ngöôøi khoán khoùCon ñeán nay caàu xin ñöôïc Ôn treân.

Ñaát nöôùc con traûi bao naêm chinh chieánNgöôøi cheát, nhaø tan, vöôøn ruoäng ñieâu taønMaáy chuïc naêm tröôøng bao nhieâu tai bieánSoáng ñoïa ñaøy vaø cheát ngaäm hôøn oan!

Xin Ñöùc Meï ban pheùp thaàn maàu nhieämQueâ höông con sôùm ñöôïc höôûng thanh bìnhDaân toäc ñöôïc hieân ngang khoâng hoå theïnLaø con ngöôøi, con Thöôïng Ñeá uy linh.

Con chæ coù baáy nhieâu ñieàu mong muoánXin Ngöôøi ban ôn öôùc nguyeân mau thaønhCon ñöôïc thaáy ngaøy toaøn daân vui söôùngSeõ laäp baøn thôø Ñöùc Meï anh linh.

Seõ caàu nguyeän sôùm chieàu khoâng xao laõngVaø daâng leân Ñöùc Meï troïn nieàm tinCon thaønh khaån ñôïi hoàng aân cuûa MeïÑeå heát taâm hoàn kính caån caàu xin.

19

GIUSE MARIA TRAÀN VAÊN THI Teân thaät: Gisue Maria Traàn Vaên Thi – sinh naêm 1912 – Queâ quaùn: Keû Sôû, Haø Nam, thuoäc giaùo phaän Haø Noäi – Thuï phong linh muïc: 1945 – Chính xöù Baéc Haø giaùo phaän Saøi Goøn (1961-1991) – Qua ñôøi ngaøy: 09-12-1991 Taùc phaåm: Giaùo Lyù Dieãn Ca, Kinh nguyeän, Huaán ca.

20

TUYEÅN THÔ

TOÅ TOÂNGAi ôi, xin nhôù laáy lôøi:“Con chim coù toå, con ngöôøi coù toâng”Soáng ñôøi maø soáng boâng loângChim khoâng choã ñaäu, thuyeàn khoâng beán chôø.Chaïy theo theá tuïc vu vôSoáng khoâng goác reã, bieát nhôø vaøo ñaâuSoáng khoâng lyù töôûng trong ñaàuSoáng khoâng tìm hieåu tröôùc sau ñôøi mìnhAi cho nhaäp cuoäc nhaân sinhNhaäp roài, mình seõ tieán haønh ra saoCuoäc ñôøi xaây döïng theá naøoCho mình cuøng vôùi ñoàng baøo tieán leânAn vui, haïnh phuùc vöõng beànDaân giaøu, nöôùc maïnh laøm neân coâng trìnhÑeå göông cho keû haäu sinhTheo ñöôøng loái cuûa Cha, anh böôùc ñeàuGaëp thôøi nhö gioù thoåi dieàuVaên minh, tieán boä ñuoåi theo kòp ngöôøiPhaùt huy aân hueä cuûa Trôøi Laøm cho trí tueä tìm toøi caên nguyeânÑaâu laø haïnh phuùc voâ bieânKhi mình keát thuùc ñôøi treân coõi traànGaùnh ñôøi phuùc toäi ai caânThöôûng laønh, phaït döõ, ai phaân cho töôøng Ñôøi sau chaúng theå coi thöôøngBôûi vì hoûa nguïc, thieân ñöôøng khaùc nhauCon ngöôøi mình seõ veà ñaâu

21

Tuøy theo toäi phuùc ñöa vaøo ñaáy thoâiLaønh thì ñöôïc thöôûng, chaéc roàiDöõ thì phaûi phaït ñôøi ñôøi traàm luaânSoáng theo ñaïo Chuùa laø khoânCon ñöôøng phuùc thaät laø con ñöôøng naøyÑöùc Kitoâ ñaõ giaûi baøyRaèng ôn cöùu ñoä qua tay cöûa NgaøiNgaøi thöông cöùu, chaúng tröø aiMieãn laø chaïy ñeán nhôø Ngaøi cöùu choLuoân luoân Ngaøi vaãn ñôïi chôøCöùu ngöôøi hoaïn naïn treân bôø dieät vongQuæ ma ñaët baãy, ñaët troøngCon ngöôøi phaûi bieát ñeå hoøng traùnh xaNhö con tìm kieám meï cha,Con ngöôøi tìm kieám, aét laø an taâmÑôøi naøy soáng chaúng bao laêm Ñôøi sau seõ ñöôïc hæ hoan voâ cuøngCon ngöôøi veà vôùi Toå toângChính laø Thieân Chuùa, Hoùa coâng taïo thaønhChính laø goác reã cuûa mìnhChính Ngaøi nuoâi döôõng, taùc sinh muoân loaøiTöø soâng nuùi ñeán con ngöôøiCuõng nhö tinh tuù, maët trôøi, maët traêngÑeàu ca tuïng Chuùa toaøn naêngToaøn chaân, toaøn thieän, tình thöông traøn treàÑôøi ta, soáng göûi, thaùc veàPhaûi lo chuaån bò moïi beà môùi khoân

22

TIEÁNG CHIM HOÙTCon chim noù hoùt treân caønhNeáu Trôøi khoâng coù, coù mình laøm saoCon chim noù hoùt treân caoNeáu Trôøi khoâng coù thì sao coù mìnhTrôøi ñaây laø Ñaáng sinh thaønhLuoân luoân saên soùc, vaän haønh caøn khoânNhö cha nuoâi döôõng ñaøn conMoãi ngaøy phaùt trieån lôùn khoân khoâng ngöøng.Beå khôi, ñoàng ruoäng, nuùi röøngLaø kho löông thöïc thöôøng thöôøng nuoâi daânCon ngöôøi sinh soáng, laøm aênSao cho ñôøi soáng muoân phaàn tieán leânCoù gan, coù chí vöõng beànCoù taøi suy luaän, bieát tìm xa hôn.Ñi töø vaät chaát coâ ñônLaàn laàn leân maõi tôùi nguoàn taùi sinhÑi töø nhöõng caùi höõu hìnhNhaän ra coù Ñaáng taïo thaønh thieâng lieângMuoân loaøi chuyeån dòch lieân lieânÑeàu do quyeàn pheùp Chuùa Treân giöõ gìnSao cho söï soáng noái lieànTöøng giaây töøng phuùt laøm neân tuoåi ñôøiTraàn gian, saân khaáu nhaát thôøi:Moãi ngöôøi bieåu dieãn tuøy nôi cuûa mìnhTuøy theo naêng löïc baåm sinhTuøy theo hoaøn caûnh taäp taønh khaùc nhauMoãi ngöôøi chaúng gioáng nhau ñaâuTuøy theo ôn Chuùa ban trao moãi ngöôøiMoät khi ñaõ naëng ôn Trôøi

23

Con ngöôøi nhôø ñoù tuøy thôøi phaùt huyGaây neân thaønh quaû tuøy nghiCoù phaàn höôûng duïng ngay khi ôû ñôøiNhöng maø aân hueä cuûa TrôøiCoøn ban soáng thaät cho ngöôøi nöõa kiaBôûi vì soáng göûi, thaùc veà Tröôøng sinh baát töû troïn beà muïc tieâuTraêm naêm ñôøi taïm bao nhieâuÑôøi sau vónh cöûu laø ñieàu quyù hônLaøm ngöôøi phaûi ôû cho khoânÑôøi naøy ñaõ vaäy, laïi coøn ñôøi sauÑoù laø khaùt voïng thaúm saâuMaø ai cuõng coù khi vaøo traàn gianKìa göông bao vò thaùnh nhaânTu thaân tích ñöùc, gian nan chaúng neàQuyeát tìm haïnh phuùc beân kiaÔn nôi vónh phuùc laø queâ muoân loaøiTieáng chim vui hoùt beân taiGôïi cho ta nhôù moät baøi hoïc khoân.

CAÄU HAI BUÏI ÑÔØI Caûm höùng Luca 15,11 – 21

Trong nhaø cha coù thieáu chiMaø con daïi doät boû ñi hoang ñaøngRa ñi, tay xaùch naùch mangBao nhieâu cuûa caûi baïc vaøng cha choCon theo tieáng goïi buïi bôøNghe phöôøng löøa gaït phænh phôø aên theo

24

Röôïu cheø be beùt sôùm chieàuBaïc tieàn phung phí bao nhieâu tieác gìChoã naøo baïn cuõng keùo ñiBao nhieâu laïc thuù cuõng chi aøo aøoTuùi tieàn ngaøy cöù tieâu haoÑeán khi heát nhaün, hoûi naøo coøn aiBaây giôø laø luùc traéng tayMaát muøa ñoùi keùm, bieát vay nôi naøoÑoùi aên, söùc khoûe coøn ñaâuMuoán ñi laøm möôùn deã haàu ai thueâLang thang phoá chôï, ñoàng queâGaëp ngöôøi chuû traïi cho veà chaên heoÑau thöông, nhuïc nhaõ ñuû ñieàuAÊn khoâng no buïng, laøm nhieàu chaúng quenThaáy heo aên cuõng phaùt ghenMuoán giaønh caùm baõ ñeå ñeâm aên daànNghó maø tuûi nhuïc taám thaânÔÛ nhaø xöa coù bao laàn ñoùi ñaâuCuûa aên thöùc uoáng doài daøoThôï thuyeàn chaúng coù ngöôøi naøo thieáu aênÔÛ ñaây cöïc khoå traêm phaànÑoùi aên ñaõ vaäy, laïi gaàn chuoàng heoXoâng muøi hoâi thoái ñaõ nhieàuTieáng keâu nhöùc oùc, thieáu ñieàu inh taiThaân naøy khoå chaúng gioáng aiCuõng vì troùt daïi, laïc loaøi ñi hoangBaây giôø vaát vaû, lang thangLôõ ñau, oám, cheát hoï haøng ai hayChi baèng tính laïi theá naøyBoû chuoàng heo ñaáy, trôû ngay veà nhaø

25

Tröôùc laø xin loãi meï chaXin ngöôøi xoùa boû, thöù tha toäi tìnhXin ngöôøi thöông laáy phaän mìnhÑöôïc laøm ñöùa ôû cuõng vinh laém roàiMieãn laø no buïng thì thoâiBôûi mình ñaõ troùt boû ngöôøi ra ñiNeân nay chaúng daùm mong gìChaúng mong ñöôïc laïi nhö khi ôû nhaøCaäu veà, coøn ôû ñaøng xaThoaét troâng, cha voäi chaïy ra ñoùn lieànMuoân vaøn laïy taï cha hieànXin cha roäng löôïng, boû queân toäi tìnhCha thöông con thaät heát mìnhOÂm con, boãng xoùt xa tình nhôù thöôngBaûo ngöôøi ñaày tôù môû röôngLaáy quaàn aùo môùi cho mang töùc thìXoû giaøy, ñeo nhaãn, mau ñiCho con ta chaúng thua gì keùm aiBôûi ta töôûng nhôù, khoân khuaâyMaø nay phuùc ñöùc coù ngaøy naøy ñaâyTrong nhaø, ngoaøi ngoõ sum vaàyRöôïu ngon, thòt beùo hoâm nay aên möøngRoän raøng ñaøn haùt töng böøng Töôûng con ñaõ cheát, boãng döng laïi veà….

26

BUØI TUAÂN Buøi Tuaân sinh naêm 1913 taïi Ngoïc Laâm, Quyønh Löu, Ngheä An, nhöng lôùn leân vaø thaønh danh taïi Bình Ñònh, Hueá vaø Saøi Goøn… OÂng coäng taùc thöôøng xuyeân vôùi caùc tôø baùo: Lôøi Thaêm, Vì Chuùa, Vinh Sôn, Toå Quoác, Vaên Ñaøn, Duyeân Ngheøo, Haït Caûi…. OÂng qua ñôøi naêm 1966. Ngoaøi haøng traêm baøi vieát trong ñoù coù moät soá baøi thô ñaêng treân caùc baùo, oâng coøn ñeå laïi moät soá taùc phaåm:

27

- Theá Löïc Ñoái Ngoaïi cuûa Toøa Thaùnh (1950)- Xaây döïng treân nhaân vò 1(1945).- Con heo vaøng (truyeän 1962)- Haøn Maïc Töû theo toâi bieát.- Toân Giaùo trong thô Haøn Maïc Töû- Haøn Maïc Töû vaø söù ñieäp cuûa nhaø thô (Di caûo)- Chuùa Cöùu Theá (dòch cuûa A.Boyer. NXB An Phong. Hueá, 1949)

1 Giaûi thöôûng boä moân khaûo luaän naêm 1957 do Vaên hoùa Vuï khôûi xöôùng vaø trao giaûi ngaøy 25-9-1957. Caùc boä moân:Khaûo luaän: Vaên chöông Bình daân cuûa Lm. Thanh Laõng (haïng I)Xaây Döïng Treân Nhaân Vò cuûa Buøi Tuaân ( haïng II)Ngöôøi Xöa cuûa Traàn Ñình Khaûi ( Ñoàng haïng II)Ngoaøi ra, coøn coù caùc giaûi thöôûng veà Tieåu thuyeát, Thô vaø Kòch.

28

TUYEÅN THÔ

NHAÄP THEÅ

Gôûi Voõ Long TeâÑaâu phöôïng nôû, heø ñi veà roän ròpHeø laø ñaây, tình phöôïng nôû nôi naoVaøng soâng Höông, beán cuõ laéng chieâm baoSaàu Baïch Hoå, ñoø xuoâi khoâng veà kòp

Ñöôøng tô thaém trong tieáng ñaøn loãi nhòpBuoàn naéng chieàu noãi nhôù cuûa muoân saoThuôû tieãn ñöa nöôùc thaúm voïng trôøi caoHöông quyeän saéc, saéc höông naøo yù hieäp.

Yeâu laø lôùn trong tình thôm baát dieätTieáng traàn gian xoùa nhaït caùnh hoàng töôiHôõi thieân thaàn, ta chæ muoán laø ngöôiNgöôøi queân baüng? Ngoâi Lôøi ñaõ nhaäp theå

Yeâu thöông veà maàu nhieäm hoùa traàn gianSuoát muøa yeâu laø caû moät thieân ñaøng.

MEN TÌNHEm coù nhôù, moät chieàu xanh muøa haïTraêng queân leân maø gioù cuõng queân leân…Ñeâm thanh bình, thoâng ñænh Ngöï vaày duyeânTình maëc khaùch, leânh ñeânh xuoâi Vyõ Daï.Treân caàu vaéng, tieáng ai ñi voäi vaõAnh laëng nhìn nhòp böôùc cuûa em quaSaéc vaø höông vaø uyeån chuyeån thöôùt thaCöôøi chôùm nôû treân hoàn anh roän raõ…

29

Töø thuôû aáy, anh ñi vaøo xa laïMaø em laø xöù sôû môùi bao laTìm saéc höông moãi phuùt moät luøi xa.

Saéc höông quyeán ruõ ngöôøi vaøo taøn taïMuoân aân tình thaém maõi giöõa ñoâi taTrong men noàng suoái röôïu tieäc Cana.

30

PHAÏM ÑÌNH TAÂN Teân thaät: Pheâroâ Phaïm Ñình Taân, buùt hieäu Baûo Long. Sinh naêm 1913 taïi Baûo Long, huyeän Myõ Loäc, Nam Ñònh. Coäng taùc vôùi caùc baùo: Phuï Nöõ Thôøi Ñaøm, Thanh Nghò, Phuïng Söï, Tinh Thaàn (Haø Noäi). OÂng cuøng vôùi oâng Phaïm Ñình Khieâm chuû tröông hai tôø baùo Thanh Nieân vaø Vaên Ñaøn, roài laäp tuû saùch Thanh Nieân Chuyeân San (1946) vaø Tinh Vieät Vaên Ñoaøn (1950). Naêm 1984, oâng sang Bæ vaø Phaùp ñoaøn tuï vôùi gia ñình roài qua ñôøi taïi Paris, 1992.

31

Thi phaåm: Tieáng Thaàm (Haø Noäi, 1952); Lôøi Thieâng (Vaên Ñaøn, Saøi Goøn 1960); Nghieân cöùu: Ozanam vôùi Hoäi Thaùnh (1953), Toøa Thaùnh La Maõ (1960), Treân ñöôøng veà (1963), Tình Queâ Höông qua thi ca (1964), Chuùa Cöùu Theá vôùi gia ñình; Chuùa Cöùu Theá vôùi Thôøi Nay; Ñöùc Meï giöõa chuùng ta; Chìa khoùa môû cöûa thaønh coâng; Kieán thieát Tinh thaàn; Thaân phaän lao ñoäng; Tieåu thuyeát giaùo duïc: Duy Ñöùc, hoïc sinh trinh thaùm. Nhieàu dòch phaåm.

TIEÁNG THAÀM THEÁ LÖÕ

Taùc giaû taäp thô naøy, khi ñeå toâi giôùi thieäu vôùi baïn ñoïc, coù leõ ñaõ töôûng lôøi noùi cuûa moät ngöôøi quen thuoäc vôùi caùc baïn yeâu thô seõ ñöôïc caùc baïn tin theo vaø do ñoù seõ chuù yù ñeán caùi taùc phaåm oâng ñem trình baøy. Söï khieâm toán cuûa oâng thöïc laøm toâi boái roái vì khoâng lôøi giôùi thieäu naøo xöùng ñaùng vôùi thô oâng baèng nhöõng lôøi du döông ñeïp ñeõ cuûa thi só.

Vaäy muoán chieàu yù baïn, toâi töôûng chæ môøi baïn ñoïc ngaâm nhoû nheï trong nhöõng giôø thaân maät nhö nhaéc laïi nhöõng Tieáng thaàm laëng cuûa taâm tình. Bôûi vì thô cuûa baïn chuùng ta cuõng laø nhöõng lôøi laëng leõ.

Ñoù laø nhöõng tieáng ñìu hiu cuûa buoåi chieàu thu, nhöõng vang nheï xa xaêm cuûa thôøi dó vaõng, ñieäu laïnh leõo cuûa nhöõng gioït möa thu suøi suït khi taâm hoàn tænh thöùc “ñeâm naèm laéng tieáng giôø qua laïnh luøng”.

Ñoù cuõng laø nhöõng noãi u uaån cuûa hoàn chí khí, yù thöông nhôù saâu kín cuûa taâm tö, buoàn hoái haän cuûa taám loøng quyù

32

trong nhöõng chaâu ngoïc bò tan oá. Ñoù quaû laø nhöõng “Tieáng thaàm” nhö thi só ñaõ maùch cho ta bieát tröôùc ngay treân ñaàu taäp thô.

Baïn ñoïc seõ laàn giôû töøng trang ñeå cho loøng laån chìm trong caùc haøng chöõ ñeå ñöôïc thaáy nhöõng caûm xuùc môùi meû, thaám thía vaø ñeå yeâu moät taâm hoàn kín ñaùo, “aån boùng nöông hình” sau nhöõng tình, nhöõng caûnh, nhöõng yù maø oâng gôïi ñeán baèng nhöõng lôøi thaân maät, tha thieát, eâm dòu nhö gioïng voã veà.

Haûi Phoøng, Quyù Thu Nhaâm Ngoï (1942)

(Theá Löõ – Ñeà töïa thi phaåm Tieáng Thaàm cuûa Phaïm Ñình Taân, trích theo Leâ Ñình Baûng, Mieàn Thô Kinh Caàu Nguyeän, tt. 284)

33

TUYEÅN THÔ

CAÀU NGUYEÄN

Laïy Chuùa, söông ñeâm xuoáng tróu caønhXin thöông laän ñaän keû ñieâu linhCon: ngöôøi thi só coâ ñôn quaùÑôøi ñaõ qua Xuaân vaãn khaùt tình!

AÂn aùi traàn gian noùng löûa rômLöûa taøn, tro laïnh daäy u buoàn!Mieäng chöa phai vò höông yeâu daáuMaét ñaõ röng röng moïng leä hôøn!

Ñôøi gian giaûo laém, laïi tham lamLoøng meán say söa giaác moäng phaømThaém, nhaït maøu thay ngaøn saéc maëtÑoøi nhieàu, cho ít, vaãn chöa cam.

Daâng maõi loøng son, yù nhieäm thôCon theo ngöôøi böôùc: vaãn bô vôBao laàn than thôû trong canh vaéng:Ngöôøi vaãn ñi qua, chaúng ñôïi chôø!

Laïy Chuùa, xin thöông keû moät mìnhNöûa ñôøi ñeám maõi böôùc ñieâu linhCho con, thi só trong tay ChuùaCa haùt ñeâm nay moái Thaùnh Tình.

34

CAÀU NGUYEÄN

Laïy Chuùa anh linh, Chuùa nhieäm maàu!Baøn tay taïo döïng ñaõ töø laâuTrong nôi thaàm kín nôi saâu laëngTöøng vuoát ve xoa nhöõng saéc maøu.

Hoàn con ñaâu roäng töïa khoâng gianÑaâu thaúm xa nhö beå nuùi ngaønNhöõng noãi xuyeán xao thaàm thaéc maécChuùa haèng nghe, ñeám tieáng than van.

Ñaây chôï muoân ngöôøi ñeán baùn muaMuoân ngöôøi maùnh khoùe, yù dö thöøaKhoân ngoan, giaû doái tranh nhau thaéngTreân maûnh hoàn xuaân loûng daäu thöa.

Ñaây khoái tình nguyeän töï thuôû naøoTroùt ñeâm baøy giaõi giöõa xoân xaoÑeå baøn tay quyû tham lam quaùVaïch maõi khoâng ngöøng daáu veát saâu.

Gioù thoåi lieân mieân nhöõng thoái thaCuûa ñôøi meâ ñaém, thoùi yeâu maThaùng ngaøy tanh lôïm traøn taâm khaûmNaøy taám loøng thô chaùn naûn qua.

Laïy Chuùa anh linh, Chuùa nhieäm maàu!Vaãn haèng an uûi noãi loøng ñauXin tay nhaân aùi, trong yeân laëngVe vuoát hoàn con nhöõng phuùt saàu.

35

TROÂNG LEÂN

Bieån trôøi maây soùng, thuyeàn chimTroâng leân: Thaân beù töôûng chìm ñaùy saâuNao nao hoàn ngôïp yù maàuCao thaâm xa caûm moái saàu traàn gian?Bao la, vuõ truï baït ngaønKhoâng gian taêm taép: muoân ngaøn taâm tö!Nhìn thoâi, maét hoûi mòt muø:Trí Thieâng muoân thuôû! Coõi bôø laø ñaâu?Xanh xanh baèn baët moät maøu!Cao cao baøng baïc maây ñaâu laëng trôøi!Boùng chim moãi phuùt xa vôøi!Ngaøn truøng hun huùt khoâng lôøi voïng ñöa!Voâ cuøng, cao caû ngaøn xöa!Döôùi caây hoàn nhoû troâng chôø yù thôNoùi leân, daàu tieáng mô hoàCho traàn gian truùt khaéc giôø hoaøi u.

OÂI MEÏ OÂI!

OÂi, Meï oâi! Thaùnh Taâm laân tuaát maõiCon veà ñaây, loøng raàu ró keâu van:Meï cho con ngöôùc nhìn leân tình aùiCuûa Meï hieàn traøo ñoå xuoáng traàn gian!Ñau ñôùn quaù, Meï oâi ñau ñôùn quaù!Xaùc, hoàn con kieät nhöôïc bôûi vì ñaâu?Meï thöông con, Meï thöông con Meï nheù!Meï thöông con aáp uû traùi tim saàu!

36

Con nhìn Meï, Meï nhìn con: thoûa maõn!Loøng traàn gian hoøa nhòp yù thieân cung!OÂi phuùt giaây, oâi phuùt giaây xaùn laïn!OÂi phuùt giaây thanh thoaùt töôûng khoâng cuøng!

NGOÂI NHAØ THÔØ COÅ Taëng Phaïm Ñình Khieâm

Ai ñaõ qua ñaây moät buoåi chieàuMoät laøng nho nhoû, gioù hiu hiuNgoâi nhaø thôø coå sau haøng truùcLaúng laëng nghe ñeâm xuoáng daët dìu.Tieáng ñoäng ngöøng treân böïc ñaù trônCoû cao laùch keõ beä xaây moønMoác reâu veõ caûnh treân khung goãCaùnh cöûa coâ ñôn heù ngaäm buoàn.

AÙnh saùng vieàn hoa meùp chieáu sôBeân trong ñaãm toái neán hoa môøVaøng, son thöa thôùt lung lay boùngAÙnh löûa nhaït taøn theá kyû xöa!

Khoâng khí thieâng lieâng xuùc ñoäng loøngHoàn daâng cung kính tôùi meânh moângBoãng ñaâu döôùi cuoái aâm thaàm toáiTieáng haït laàn kinh nheï thoaûng rung.

Chieàu naøo cuõng tôùi giôø naøyNgöôøi muø choáng gaäy veà ñaây cuùi ñaàuGioïng kinh nhöôøng tieáng nôi ñaâu!Thôøi xöa ngheïn moái u saàu voïng leân.

37

ÑOÁI THOAÏI

Suoát ñeâm thöùc vôùi ngöôøi xöaLaù ngoaøi lay ñoäng, song thöa gioù vaøoÑeøn chong, hoa ngoïn böøng chaoBoùng hình môø thoaùng, daøi cao coät töôøngVaät vôø tô khoùi vaán vöôngLaëng thaàm tieáng voïng ñoâi ñöôøng cuõ, nay.Giaáy môø, möïc nhaït, muøi gaây.Ngöôøi ngoài buoàn thoaûng chau maøy döôøng nhö…Thoaét thoâi töôïng laïnh traàm töThoaét thoâi naém chaët aùn thö nghieâng mình.Maét chöa dòu aùnh long lanhMoâi thanh caùnh heù nuï tình trao duyeânTrôøi khuya eâm möôït toùc hieànSao caøi caùnh ngoïc, traêng vieàn maây nhungMaûi meâ caâu chuyeän töông phuøngGaø xa gaùy vaúng beân soâng luùc naøo!Baâng khuaâng nhìn möùc daàu haoLöûa ñeøn nhaït luïi, saùng vaøo khe pheân!

38

GEÙRARD GAGNON NHAÂN Teân thaät: GEÙRARD GAGNON NHAÂN – sinh ngaøy: 08-05-1914 – taïi Sacreù-Coeur, Queùbec, Canada Tu só Doøng Chuùa Cöùu Theá. Khaán laàn ñaàu ngaøy 15-08-1935 - Tham gia nhoùm Taäp Sinh Doøng Chuù Cöùu Theá ñaàu tieân tình nguyeän sang truyeàn giaùo taïi Vieät Nam (08-11-1935) - Khaán troïn ñôøi taïi Haø Noäi (16-12-1938) - thuï phong chöùc linh muïc taïi Haø Noäi (06-06-1940).

39

Vôùi khaû naêng thieân baåm ñaëc bieät veà ngoân ngöõ, oâng mau choùng tieáp thu vaø am hieåu töôøng taän tinh hoa cuûa vaên hoïc Vieät Nam, thuoäc loøng raát nhieàu ca dao, tuïc ngöõ Vieät Nam vaø troïn veïn 3.254 caâu thô luïc baùt cuûa truyeän Kieàu. Laø moät nhaø giaûng thuyeát thieân taøi, ñöôïc môøi giaûng daïy vaø tham gia nhieàu buoåi hoäi thaûo chuyeân ñeà trong ñaïo, ngoaøi ñôøi. Ngaøy 20-04-1975, oâng veà nöôùc. Qua ñôøi ngaøy 12-09-1994, taïi Phaùp. Taùc phaåm: - Baûn dòch troïn boä Thaùnh Kinh vaø Thaùnh Vònh (1962-1963).- Huaán Luyeän Coâng Giaùo Tieán Haønh- Con Ñöôøng Haïnh Phuùc.- Hoäi Thaùnh Coâng Giaùo.- Taâm Hoàn Vieät Nam .- Sinh Vieân Coâng Giaùo.- Boâng Sen Giöõa Ñaàm Laày- Caùc Toân Giaùo Taïi Vieät Nam.

40

NHÖÕNG NAÊM THAÙNG NHÔÙ ÑÔØI ÔÛ VIEÄT NAM 1

LEÂ ÑÌNH BAÛNG

Tuyeân khaán ñöôïc vaøi tuaàn, oâng tham gia nhoùm Taäp sinh Doøng Chuùa Cöùu Theá ñaàu tieân sang truyeàn giaùo taïi Vieät Nam.

Ngaøy 8 thaùng 11 naêm 1935 caû ñoaøn tôùi nôi.

Taäp vieän Haø Noäi chaät heïp: hai ngöôøi soáng chung moät phoøng, baïn cuøng phoøng cuûa oâng laø moät ñoàng söï ngöôøi Vieät, cha Dong. Vôùi khaû naêng thieân baåm ñaëc bieät veà ngoân ngöõ, oâng mau choùng tieáp thu vaø am hieåu töôøng taän tinh hoa cuûa vaên hoïc Vieät Nam. Cuoái naêm 1953, oâng tham döï kyø thi Vaên chöông Vieät Nam caáp quoác gia taïi Ñaø Laït, vaø ñoaït giaûi nhì. Ñoái vôùi caùc moân Trieát hoïc vaø Thaàn hoïc, oâng cuõng gioûi khoâng keùm. OÂng xuaát saéc trong vieäc trình baøy moät caùi nhìn toång hôïp quaùn xuyeán baát cöù ngaønh Lòch Söû, Trieát Hoïc hoaëc Thaàn hoïc naøo. Toát Nghieäp ñaïi Taäp Vieän, oâng ñöôïc boå laøm giaùo sö Trieát hoïc, roài Xaõ hoäi hoïc, Coâng giaùo Tieán Haønh vaø Thuyeát giaùo . OÂng giöõ cöông vò giaùo sö suoát 13 naêm. Ngoaøi ra, oâng cuõng nhieät tình töï nguyeän coäng taùc vôùi caùc hoaït ñoäng giaùo xöù: Giôùi Treû, Ca Ñoaøn, ñaët bieät laø coâng taùc Tuyeân UÙy Höôùng ñaïo. OÂng thaønh laäp Lieân Minh Thaùnh Taâm, vôùi caùc buoåi chaàu thöù naêm haøng tuaàn (töø 21 giôø ñeán 22 giôø) trong nhaø thôø Thaùi Haø ñoâng ngheït ngöôøi. Naêm 1951, oâng tham döï vôùi vai troø noøng coát trong moät khoùa hoïp caùc Tuyeân uùy Coâng giaùo Tieán Haønh, töø ñoù oâng ñöôïc caùc Giaùm Muïc vaø Khaâm Xöù Toøa Thaùnh Dooly ñaëc bieät quan taâm, Giaùm muïc Haø Noäi giao cho oâng coi soùc Chuûng Sinh. OÂng boá trí chuûng vieän trong moät cô sôû phuï cuûa tu vieän Thaùi Haø. Boán trong soá caùc Chuûng Sinh cuûa oâng sau naøy ñaõ trôû thaønh Giaùm muïc.

1 Töïa ñeà do ngöôøi bieân soaïn ñaët (TTT)

41

Ngay sau Leã Giaùng Sinh 1950, hoïc vieän di chuyeån vaøo Ñaø Laït. Linh muïc G.Gagnon ñaõ ñi theo caùc Chuûng sinh nhöng roài phaûi boû lôùp. OÂng thaønh laäp Giaùo xöù Haø Ñoâng, ñi giaûng thuyeát taïi caùc hoï ñaïo quanh vuøng. Naêm 1953, theo caùc Beà treân, vôùi söï chaáp thuaän cuûa linh muïc Buys, oâng laøm Toång tuyeân uùy Coâng giaùo Tieán haønh, truï sôû ñaët taïi Haø Noäi, trong Toøa Khaâm xöù, Naêm 1945, oâng quay veà Ñaø Laït, phuï traùch Nhaø taäp hai.

Nhö vaäy, khi xaûy ra cuoäc di cö lòch söû cuûa giaùo daân mieàn Baéc, oâng ñang ôû Ñaø Laït. Luùc ñoù, oâng laäp Trung taâm Caám phoøng vaø Hoïc taäp daønh cho giaùo daân vaø giôùi Tuyeân uùy Coâng giaùo Tieán haønh ôû Laøng Thaùnh Taâm, nguyeân laø Taïi Thaùnh Vincent de Paul. Suoát töø moàng 3 thaùng 11 naêm 1995 tôùi 1973, hoaït ñoäng cuûa Trung taâm tieáp dieãn ñeàu ñaën. Hai linh muïc Nhung vaø Maïnh thay nhau phuï taù. Naêm 1957, Ñöùc cha Chi laõnh ñaïo Coâng giaùo Tieán haønh. Lôïi duïng dòp naøy, oâng xin taïm nghæ ñeå veà Canada. Quay laïi Vieät Nam, Ñöùc cha Chi vaø cha Nhung naên næ linh muïc Phoù giaùm Tænh Tremblay: “Coâng taùc Laøng raát caàn cha Gognon”, vaø linh muïc Phoù giaùm Tænh nhöôïng boä. Moïi hoaït ñoäng trôû laïi neà neáp toát ñeïp khi xöa. Ngoaøi vieäc giaûng cho cho nhieàu nhoùm khaùc nhau tôùi taäp huaán, oâng coøn ñi giaûng taïi caùc giaùo xöù thuoäc moïi Giaùo phaän, toå chöùc caùc buoåi noùi chuyeän trong Nhaø haùt. OÂng vieát nhieàu cuoán saùch veà caùc ñeà taøi noùng boûng mang tính thôøi söï. OÂng dòch troïn boä Kinh Thaùnh baèng ngoân ngöõ bình daân. Dòch tôùi ñaâu phaùt haønh tôùi ñoù, thaønh nhöõng taäp nhoû.

Naêm 1968, laøng Thaùnh Taâm bò bom ñaïn taøn phaù, OÂng töï löïc söûa taát caû. Coâng vieäc naëng nhoïc, toán keùm, oâng phaûi laáy tieàn nhuaâïn buùt vaø baùn saùch ñaép vaøo. Caùc giaùo phaän khoâng heà taøi trôï.

42

Naêm 1973, tình traïng treân khoâng theå keùo daøi, Trung Taâm ñoùng cöûa. Linh muïc Gagnon quay veà tu vieän, doác söùc vaøo thuyeát giaùo. OÂng hoïc tieáng Bahnar vaø leân coâng taùc taïi giaùo phaän Kontum, theo yeâu caàu cuûa oâng baïn coá tri Seitz, vò Giaùm muïc Phaùp cuoái cuøng taïi Vieät Nam, coâng vieäc khoâng keùo daøi. Ngaøy 20 thaùng 04 naêm 1975, oâng phaûi ñi theo lôøi khuyeân cuûa caùc ñoàng söï ngöôøi Vieät. Döï ñònh phuïc vuï taïi Nhaät, nhöng ngöôøi tính khoâng baèng trôøi tính, cuoái cuøng oâng trôû veà Canada vónh vieãn.

Töø khi trôû veà Canada, oâng tieáp tuïc rao giaûng Tin Möøng, vaø ñöôïc môøi tham gia Taäp vieän Phuï Tænh Vieät Nam môùi thaønh laäp treân xöù ngöôøi.

Nhöng daáu hieäu cuûa söï meät moûi, kieät söùc, buoäc oâng phaûi nghæ ngôi ôû nhaø nhieàu hôn. OÂng doàn söùc löïc nhöõng naêm cuoái cuøng ñeå vieát Naêm möôi naêm nhôù ñôøi ôû Ñoâng Döông (L’inoubliable histoire de 20 ans d’Indochine).

Tình traïng söùc khoûe caøng luùc caøng teä hôn, oâng nhaäp vieän vaøo thaùng taùm. Luùc ra vieän, oâng buoäc phaûi naêm lieät giöôøng ôû nhaø Ñieàu döôõng.

Buoåi toái tröôùc khi cheát, Chuùa nhaät ngaøy 11, oâng hoân meâ, Boán nöõ tu Caùt Minh Vieät Nam treân ñöôøng ñi qua Ste-Anne ñaõ gheù thaêm oâng. Hoï haùt cho oâng nghe moät baûn Thaùnh ca baèng tieáng Vieät….Cöù töôûng oâng coøn hoân meâ, nhöng ñuøng moät caùi, oâng ñaùnh nhòp baøi haùt, roõ raøng oâng bieát heát nhöõng gì xaûy ra, vaø loøng traøn ngaäp sung söôùng khi ñöôïc nghe cung gioïng cuûa ñaát nöôùc maø oâng khoân xieát yeâu thöông.

(Chuyeån dòch töø R.P. Geùrard Gagnon, Missionnaire Reùdemptoriste CSsR.VN)

43

TUYEÅN THÔ

THAÙNH VÒNH 95,1-2Naøo ta ñeán, troåi daâng lôøiHaùt khen, möøng chuùc Chuùa Trôøi cao xaNaøo ta lôùn tieáng ngôïi caThaïch kieân cöùu ñoä cuûa ta muoân ñôøi.

Naøo ta haõy tôùi nhan Ngöôøi Vôùi lôøi ca haùt, vôùi lôøi ngôïi khenHaõy tung hoâ Chuùa vang reànBaèng vaàn cuûa khuùc thi thieân tuyeät vôøi.

THAÙNH VÒNH 8,4 Con say ngaém neàn trôøi muoân saéc Vieäc ngoùn tay Chuùa taùc taïo thaønhVaàng traêng, tinh tuù long lanhChuùa ñeàu xeáp ñaët, vaän haønh tinh vi.

THAÙNH VÒNH 10,1OÂi, laïy Chuùa treân ngoâi chí thaùnh Sao Chuùa nhö xa traùnh, voâ tìnhVaø sao nhö muoán aån mìnhNhöõng khi xaûy ra noãi baát bình, ñau thöông.

44

THAÙNH VÒNH 24,1-2Ai ñöôïc daãn veà nôi trôï löïcÑeå treøo leân nuùi Ñöùc Chuùa TrôøiVaø ai ñöôïc ñöùng vöõng ngöôøiNôi vuøng ñaát thaùnh raïng ngôøi uy linh.

THAÙNH VÒNH 148,8-12Hôõi ngoïn löûa hoàng, möa ñaù ôiHôõi baêng tuyeát laïnh, söông muø rôiHôõi luoàng gioù loác gieo gioâng toáHôõi keû thöøa haønh leänh Chuùa Trôøi.

Hôõi nuùi, hôõi ñoài ôû khaép nôiCaùc caây sinh traùi, baù höông ôiHôõi bao muoâng thuù vaø gia suùcHôõi gioáng boø tröôøn, ñieåu troåi khôi.

Vöông ñeá, hoaøn caàu vôùi chuùng nhaânCoâng haàu, laõnh tuï choán nhaân gianThanh nam, thieáu nöõ, hoàn trinh khieátPhuï laõo, haøi nhi khaép theá traàn.

THAÙNH VÒNH 130,1-2Töø ñaùy vöïc thaúm saâu ñaày hoå nhuïcCon keâu caàu leân Chuùa, Chuùa trôøi ôiXin thaáu töôøng, Chuùa hôõi, heát moïi lôøiXin tai Chuùa laéng nghe con naøi khaån

45

THAÙNH VÒNH 18,3Con meán Chuùa, Chuùa oâi, bao chan chöùaVì Chuùa laø nguoàn söùc maïnh cuûa conLaø ñoùa hoa, laø chieán luõy, aûi ñoànVaø laø ñaáng cöùu naâng con moïi luùc

Chuùa laø Chuùa, laø kieân thaønh xaây ñuùcÑoù laø nôi con aån naùu, töïa nöôngChuùa laïi laø khieân thuaãn ñôõ ñau thöôngÔn cöùu roãi, phaùo ñaøi haøng che chôû.

THAÙNH CA ÑAVÍT (1Sb 29,10-13)Ngay tröôùc maët toaøn coäng ñoàng trung chính, Ñavít daâng ngôïi chuùc Ñöùc Chuùa TrôøiÑavít vöông ñaày hæ laïc thoát lôøi.“Chuùa traøn phuùc raïng ngôøi khoân xieát keå

Chuùa thaät xöùng ngôïi ca, oâi Thöôïng Ñeá!OÂi Chuùa Trôøi, Chuùa cuûa IsraelThuoäc toâng doøng toå phuï ngôïp ôn treânNguyeän lôøi chuùc traûi ñôøi ñôøi maõi maõi

ÔÛ nôi Chuùa, Chuùa ôi, traøn troïng ñaïi,Ñaày duõng uy, ngôïp laãm lieät raïng ngôøiTraûi laâu ñaøi, giaõi hieån haùch cao vôøi, Moïi söï khaép ñaát trôøi ñeàu thuoäc Chuùa.

Suoái phuù tuùc, nguoàn quang vinh danh döïToûa lan traøn ngay tröôùc Chuùa, Chuùa ôi.Vì Chuùa laø chuû teå khaép nôi nôi,Laø chuû teå muoân loaøi luoân tieáp dieãn.

46

Trong tay Chuùa, quyeàn naêng haèng theå hieän,Söùc duõng uy thöôøng phaùt trieån trieàn mieânTay Chuùa naâng vaø höôùng daãn vöõng kieânHeát thay thaûy nhöõng ai ñang thöïc taïiChuùa laø ñaáng ñaày khoan töø nhaân aùi,Giôø naøy ñaây, hôõi Chuùa chuùng con ôi!Chuùng con ñoàng taùn tuïng Chuùa heát lôøi,Ñoàng möøng chuùc thaùnh danh traøn choùi loïi.”

THAÙNH VÒNH 67 (66)Nguyeän thöông xoùt chuùng con ñaây muoân thuûa,Vaø nguyeän xin Chuùa Giaùng phuùc saét son,Nguyeän giaõi lan treân heát thaûy chuùng conNguoàn töôi saùng vinh sang nôi nhan thaùnh.Ñeå thieân haï thaáu töôøng, tin vöõng maïnhÑöôøng loái Trôøi, ngay taïi maët ñaát naøy;Vaø thaáu töôøng ôn cöùu chuoäc dö ñaàyNgay giöõa caùc quoác gia nôi traàn theá.

THAÙNH VÒNH 147 B (147)Haõy toân chuùc Chuùa Trôøi vang vang daäy, Hôõi Salem traøn ngaäp laãm lieät ôi!Haõy ngôïi khen Ñaáng Thöôïng Ñeá cuûa ngöôi;Simon hôõi, haõy ca möøng chan chöùa.Vì Chuùa ñaõ vöõng caøi then choát cöûa,Chuùc phuùc cho con caùi noäi thaønh ngöôi,Laäp hoøa bình ôû caûnh giôùi muoân ñôøi,Cho ngöôøi ñöôïc luùa mì luoân ñöôïc dö daät,

47

Chuùa truyeàn phaùn leänh Ngöôøi treân traùi ñaátLôøi Chuùa lan mau choùng khaép moïi mieàn,Chuùa laøm möa tuyeát traéng töïa loâng chieân,Giaõi söông giaù nhö taøn tro bay lieäng

Chuùa tung neùm ñaù baêng thaønh töøng mieáng,Tröôùc laøn hôi laïnh leõo, nöôùc cöùng ñoâng;Chuùa tuyeân ngoân, vaø khieán chuùng chaûy thoâng,Laøm gioù thoåi, nöôùc tan troâi lôùp lôùp.

Ngöôøi ban giaùng thaùnh ngoân cho Giacoùp,Ban luaät vaø leänh ôû Israel,Vôùi tha daân, Ngöôøi chaúng phuù nhö treân,Chaúng cho ñöôïc thaáu töôøng quy taéc Chuùa.

DIEÄU CA

Töï khuùcÑaây laø khuùc dieäu ca cuûa vua Salomon: Naøng.Nguyeän haõy hoân em hôõi hôõi anh, Töï laøn moâi thaém ñaém chaân thaønh! Tình anh ngon ngoït say hôn röôïu Khích ñoäng loøng em deät moäng laønh.

Höông anh ngao ngaùt khaép muoân phöông; Teân tuoåi löøng vang vaïn neûo ñöôøng, Nhö nöôùc hoa thôm traøn khoûi loï, Khieán bao thanh nöõ roän yeâu thöông.Haõy daãn em theo neûo loái anh,Khieán em raûo goùt böôùc nhanh nhanh;Haõy ñöa em tôùi nôi cung ñieän,Hôõi suoái haân hoan, maïch dieäu thanh!

48

Tình anh man maùc ñaäm ñaø thay, Taän höôûng suoái nguoàn em ñaém say,Röôïu quyù ngoït ngon khoân saùnh ví,Yeâu anh töôûng nhôù suoát ñeâm ngaøy.

Thi khuùc moätThanh nöõ Salem dòu meán ôi!Em tuy ñen ñuùa vaãn xinh töôi,Ñeïp hôn leàu traïi Keâña noï,Maøn tröôùng Salma keùm raïng ngôøi.

Xin ñöøng nhìn ngaém nöôùc da emAÙnh naéng maët trôøi nhuoäm nhuoác nhem.Em bò con trai cuøng moät me,Giaän hôøn, xua ñuoåi laïi cheâ gieøm.

Baét em saên soùc traïi nho ngöôøi,Ñaày ñoïa thaân em ôû khaép nôi,Coøn maûnh vöôøn rieâng em quyù meán,Chaúng cho vun töôùi, buoäc xa rôøi.

Hôõi chaøng em meán ñaém say loøng,Haõy toû roõ ñieàu em öôùc mong:Ñaâu choã thaû chieân cho kieám coû?Ñaâu nôi giôø ngoï chuùng thong dong?

Ñeå em khoûi phaûi ruoåi lang thang,Khoûi phaûi chòu bao noãi beõ baøng,Khoûi phaûi hoûi tìm trong khaép choán,Gaàn baày cöøu laï baïn beø chaøng.

49

VUÕ NGOÏC BÍCH Sinh ngaøy 17-8-1914 taïi Kim Sôn, Ninh Bình (giaùo phaän Phaùt Dieäm). Thuï phong linh muïc naêm 1942 taïi nhaø thôø Doøng Chuùa Cöùu Theá Thaùi Haø, Haø Noäi. Qua ñôøi ngaøy 08-6-2004. Cha Vuõ Ngoïc Bích laø moät vò chaân tu ñaïo ñöùc, moät nhaø baùo – moät nhaø nghieân cöùu vaø laø moät nhaø thô. Nhöõng taùc phaåm cuûa ngaøi (hôn 40 taùc phaåm chuû yeáu veà tu ñöùc) xuaát baûn töø nhöng naêm 1940-1950 cuûa theá kyû tröôùc, thöïc söï ñaõ nuoâi döôõng nhieàu taâm hoàn thaùnh thieän vaø daãn ñöa nhieàu ngöôøi daán thaân ñôøi tu trì phuïc vuï tha nhaân.

50

TUYEÅN THÔ

NAÊM SÖÏ VUINghe tin Thieân Söù trình baøyMaria hoûi laïi vieäc naøy ra sao?Chuùa Trôøi laø Ñaáng Chí CaoLaøm con Trinh Nöõ toâi naøo hieåu neân?

Nhöng vöøa roõ yù Thöôïng ThieânMaria ñaùp öùng. Chuùa lieàn xuoáng thai!Khieâm nhöôøng ñöôïc troïng thöôûng thayCon xin ôn bieát ngaøy ngaøy noi göông.

Ñöôïc nghe tin khaùc ñaùng möøngSave son seû ñaõ töøng thuï thaiMari töï hoûi: Nay maiÑi thaêm chò hoï vaøi ngaøy neân chaêng?

Haønh trình daãu raát khoù khaênVì yeâu, Meï ñaõ goø baêng nuùi treøoCon xin ôn bieát noi theoGöông laønh baùc aùi meï treo saùng ngôøi.

Meï ñem con Ñöùc Chuùa Trôøi Theo choàng khai soå taän nôi queâ nhaøBieát mình saép ñöôïc khai hoa.Thieáu nôi truù troï Meï ra chuoàng boø.

Khai hoa tuyeät ñoái thôm tho:Gieâsu Cöùu Theá, Meï cho loaøi ngöôøiChuùa sinh ngheøo quaù Meï ôi!Con xin theo Chuùa soáng ñôøi khoù khaên.

51

Thaùnh gia ngaøy thaùng chuyeân chaêmTuaân haønh heát thaûy ñieàu raên Chuùa truyeànLaïi coøn giöõ caùc lôøi khuyeânNeân göông nhaân ñöùc khaép mieàn queâ höông

Haøi nhi ñöôïc aüm leân ñöôøngDaâng mình taïi chính Thaùnh ñöôøng SalemCon ñaây toäi loãi phaän heønQuyeát taâm toân troïng moïi quyeàn quaûn cai.

Gieâsu ñeán tuoåi möôøi haiÑi theo cha meï möøng ngaøy leã toLeã xong töø giaõ Giaùo ñoâ Ngöôøi ngöôøi caùc giôùi ñoå xoâ ñaêng trình

Meï cha khoâng thaáy con mìnhÑi tìm gaëp Chuùa giaûng Kinh trong ÑeànCon xin ñöôïc chí trung kieânLo tìm gaëp Chuùa ôû lieân trong hoàn.

NAÊM SÖÏ SAÙNGChuùa vöøa chòu röûa nhö daânSöï laï muoân phaàn ñöôïc phaùn nhö ñaâyCaùc ngöôi neân bieát ngöôøi naøyLaø con yeâu quyù laøm ñaày loøng ta.

Ñöôïc trôøi coù leänh ban raChuùng con vaâng giöõ môùi laø khoân ngoanÑeán khi giôø cheát Chuùa banThöôûng coâng vinh hieån hoaøn toaøn muoân naêm

52

Taïi Cana ôû trong thaønhChuùa laøm nöôùc laõ trôû thaønh röôïu thômChuùng con xin tröôùc moät ônÑöùc tin ñang yeáu maïnh hôn theâm nhieàu

Roài coøn ñau khoå bao nhieâuTin Chuùa caäy Meï thaûy ñeàu heát tanÑôïi ngaøy leân choán Thieân ñaøngCuøng bao thaàn thaùnh ca vang lôøi möøng.

Moät laø saùm hoái loãi laàmHai laø tin nhaän Phuùc AÂm Tin MöøngLôøi naøy ai daùm coi thöôøngLôøi troïng voâ chöøng (phaûi noùi thì hôn).

Lôøi naøy ñaùng goïi ñaïi ônCon xin cho bieát hoïc trôn moãi ngaøyHoïc cho maõi ñeán no sayHoïc luoân ñeán luùc hoàn bay veà trôøi

Tieáng treân cao vaãn khoan thaiGoïi ai muoán chaéc Con Ngaøi phaûi theoNhöng coøn neân bieát bao nhieâuBa thuø baùm saùt ñi theo ñeå rình.

ÔÛ ñaây môùi thaät chieán binhTa neân chaêm chæ caàu kinh vôùi Trôøi“Laïy trôøi cao caû Cha ôi”Keùo con leân vôùi tôùi nôi Thieân ñaøng.

Baùnh röôïu ñöôïc hoùa pheùp xongNgöôøi laønh laõnh laáy vaøo loøng uoáng aênVaø daâng leân Ñaáng chuû chaênNhöõng ñieàu caûm taï nhieàu laàn veà sau.

53

Duø con soáng cheát ñi ñaâuCon coøn ñoùi khaùt con caàu Chuùa lieânLaïy Cha vaø Chuùa ñöøng queânMoïn con ôû choán öu phieàn laém thay

NAÊM SÖÏ THÖÔNGVaøo nôi caàu nguyeän trong vöôønChuùa leân côn soát lo buoàn ñaéng cayToäi ngöôøi nhö maùy nghieàn xayKhieán moà hoâi maùu traøn ñaày khaép thaân

Khoâng luøi tröôùc caûnh gian truaânQueân mình, Chuùa chòu vì phaàn roãi conCon xin ôn bieát lo buoànVì bao toäi chaát naëng hoàn con ñaây.

Hieåu sao hình khoå sau naøyDo keû döõ baøy laøm khoå Chuùa conNghe quan xuoáng leänh ñaùnh ñoønChuùng thi nhau ñaùnh chaúng coøn tieác thöông

Ñaùnh cho naùt thòt giô xöôngÑaùnh theâm quaù soá thoâng thöôøng luaät ghiTheá thì coøn ngaïi noãi chiChaúng lo haõm xaùc tuøy nghi moïi ngaøy.

Khoå hình ruøng rôïn thöù hai“Laø troø uùp chuïp traø gai treân ñaàu”AÁn gai ngaäp xuoáng cho saâuTrao tay Chuùa giöõ que vaàu nöùa chi?

54

Roài thay nhau chuùng baùi quyøTaâu vua Do Thaùi uy nghi döôøng naøyNoi göông Thaùnh Chuùa töø nayDuø sao sæ nhuïc loøng ñaây chaúng sôøn.

Khoå roài Chuùa laïi khoå hônVaùc mang thaäp giaù treân ñöôøng Can veâTheo ñi nhieàu keû cöôøi cheâMeï Con gaëp maët taùi teâ taâm hoàn!

Chuùa ñi chaäm vaáp ngaõ luoânLính caøng tay ñaùnh, mieäng tuoân tuïc taènCaûm thöông Thieân Chuùa toaøn naêngCon xin theo Chuùa treân ñaøng khoå ñau.

Tôùi ñoài quaân döõ baûo nhauPhaân coâng haêng haùi laøm mau ñeå veàLoät traàn xaùc dính maùu meTay giaèn ngöûa Chuùa, tay ñeø ñoùng ñinh!

Ñöùng beân, Ñöùc Meï xoùt tìnhThöông con chòu aùn töû hình vì ai?Chính vì con khoán naïn ñaâyCon xin laùnh toäi töø nay ñeán cuøng.

NAÊM SÖÏ MÖØNGKìa sao moà Chuùa môû tungLính canh tænh daäy haõi huøng khieáp kinhHoï tìm quanh traán baùo tin….Phaøm ai nghe cuõng ngaïc nhieân raát nhieàu.

55

Vôùi ngöôøi Chuùa vaãn rieâng yeâuHieän ra Chuùa nhaéc laïi ñieàu tieân triChuùa ñaø soáng laïi uy nghiCon muoán soáng vì Chuùa soáng trong con.

Boán möôi ngaøy nöõa vuoâng troønTrong thaân xaùc môùi Chuùa coøn soáng theâmRoài cuøng moân ñeä Chuùa leânOÂ liu nuùi aáy haøn huyeân töï tình.

Vaø sau heát Chuùa caát mìnhBay thaúng Thieân Ñình moân ñeä ngaát ngaâyCon xin chaúng boû moät ngaøyÑeå mong veà choán vui vaày Thieân Cung.

Ñoaøn con coù Meï soáng chungHôïp nhau caàu nguyeän ñôïi troâng Thaùnh ThaànThì vaøo quaõng giöõa giôø thaânLöôõi löûa Thaùnh Thaàn hieän xuoáng phoøng yeân.

Töøng ñaàu bay ñeán ngöï treânMeï con caû thaáy taêng nieàm caäy tinCon xin ñöôïc Chuùa Thaùnh LinhGiuùp con ngaøy thaùng saûn sinh phuùc nhieàu.

Noùi veà Thaùnh Maãu thaân yeâuGioan phuïng döôõng sôùm chieàu taän trungKòp khi ñeán luùc laâm chungEÂm aùi laï luøng Meï ñaõ quy Thieân.

Giöõa ñoaøn Thaàn Thaùnh Meï leânNgöï treân toøa Chuùa ôû treân Thieân ÑìnhCon xin Meï giuùp doïn mìnhThaùc veà beân Meï tröôøng sinh sau naøy.

56

Treân toaøn Thieân Quoác ngaøy nayCuøng Ba Ngoâi Chuùa quaûn cai hoaøn caàuMeï khoâng höôûng phuùc thoâi ñaâuMeï Haèng Cöùu Giuùp ai ñaâu coøn caàn.

Meï thaàn theá – Meï töø nhaânKho ôn Chuùa. Meï chia phaàn phaùt banCon xin laøm ñöùa con ngoanRao truyeàn khaép choán vinh quang Meï hieàn

KINH MÖÔØI ÑIEÀU RAÊNThöù nhaát thôø laïyChuùa döïng ñaát trôøi Thöù hai nhôù lôøiChôù theà gian traùThöù ba leã caûHöu nhaät giöõ ngaøyThöù boán thaûo ngayVaâng lôøi phuï maãuThöù naêm nhaân haäuChôù haïi ngöôøi taThöù saùu laùnh xaTaø daâm hoa nguyeätThöù baûy kò tuyeätTroäm caép gian phiThöù taùm ñöøng khiNoùi lôøi chuùng doáiThöù chín ñöøng thoâiÖôùc söï laû lôiThöù möôøi cuûa ngöôøi

57

Chôù tham muoán laáy.Caû möôøi söï aáyToùm laïi hai lôøi:Kính meán Chuùa trôøiHôn treân vaïn vaät.Thöông yeâu ngöôøi thaätNhö laø mình taMöôøi ñieàu raên raPhaûi lo hieåu bieátGiöõ cho ñeán cheátMôùi ñöôïc thieân ñình

58

MAI LAÂM Teân thaät cuûa oâng laø Giuse ÑOAØN VAÊN THAÊNG, sinh ngaøy 28-04-1915 taïi Hoaøng Mai, tænh Baéc Giang. Mai Laâm ñaêng thô treân moät soá taïp chí ñaïo ñôøi coù tieáng taêm nhö: Ñöôøng soáng, Baùch Khoa, Phoå Thoâng, Ñöùc Meï Haèng Cöùu Giuùp, Soáng Ñaïo, Löûa Meán, Lieân Laïc vv… 13 giôø ngaøy 08-11-1992, nhaø thô laõo thaønh Mai Laâm vónh bieät traàn gian ñeå ñaët chaân vaøo ñaát Höùa treân trôøi.

59

Taùc Phaåm: Baûy Thaùnh Vònh Thoáng Hoái (1958) - Khuùc Ca Leân Ñeàn (thô dòch,1960) - Truyeän Toâbia (Saøi Goøn, 1960) - Kinh Nhaät Tuïng Ñöùc Meï(Saøi Goøn 1963) - Keû Giaûng (thô dòch 1963) - Nhaõ Ca (thô dòch 1963) - Thaùnh Ca Tuyeån Taäp (Saøi Goøn, 1967) - Taân Öôùc Toaøn Taäp (baûn dòch) - Ngoâi Sao Laï (thô,1958) - Thaùnh Vònh Toaøn Taäp (1964).

THAÙNH VÒNH QUA NGOÂN NGÖÕ VAØ TAÂM TÌNH NGÖÔØI VIEÄT

Lm. NGUYEÃN HUY LÒCH O.P.

“Lôøi maø mình seõ coi nhö cuûa mình laø lôøi mình ñaõ nghe thaáy trong chính baûn thaân mình moät vang aâm” 1. Taäp Thaùnh Vònh maø Daân Thieân Chuùa beân ñaát Palestina caùch ñaây ba möôi theá kyû ñaõ töøng nhaéc ñeå noùi leân nieàm tin ôû ñaáng Giaveâ Chí Thaùnh; taäp Thaùnh Vònh maø Giaùo hoäi Chuùa Gieâsu Cöùu Theá töø ngoùt hai ngaøn naêm vaãn coøn ngaøy ñeâm tuïng nieäm ñeå daâng leân Ba Ngoâi loøng caäy troâng, trieàu meán, taäp Thaùnh Vònh baát dieät naøy cuõng ñaõ gieo trong taâm hoàn ngöôøi tín höõu Ñoâng Phöông moät xuùc ñoäng khaù maïnh, moät vang aâm khaù lôùn, ñeå ngöôøi tín höõu ñoù sau nhieàu naêm suy ngaãm, caûm thaáy mình phaûi chia seû cuøng ñoaøn theå caùi kho taøng quyù baùu haøm chöùa trong Thaùnh Kinh. “Vì tin, neân môùi noùi – Credidi prop-ter quod locutus sum” (Tv 115, 10). Vì ñaõ ñoïc, ñaõ chieâm ngöôõng, ñaõ thöôûng thöùc, ñaõ thaám nhuaàn caùi tinh tuùy cuûa Thaùnh Vònh, neân oâng Mai Laâm – Ñoaøn Vaên Thaêng ñaõ dòch ra Vieät Vaên taát caû 150 baøi cuûa taùc phaåm linh thieâng.

1 “La parole qu’on fera sienne est cella don’t on a entendu en soi un eùcho” (H.Bergson).

60

Dòch giaû ñaõ baét tay vaøo coâng trình naøy vôùi öôùc voïng mang ñeán cuøng anh em ñoàng baøo lôøi maø chính Thieân Chuùa coøn soáng trong mong chôø, mong chôø ñaáng cöùu ñoä. Lôøi ñoù ñaõ giaùo huaán bieát bao theá heä, thaám nhieãm nôi hoï tinh thaàn toân giaùo, khuyeán khích hoï soáng theo luaät thaùnh. Thaùnh Vònh ñaõ noùi leân taát caû noãi nieàm, taát caû saéc thaùi cuûa con ngöôøi treân ñöôøng tìm ñeán Thieân Chuùa. Thaùnh Vònh laø lôøi nguyeän cuûa toå tieân ta trong ñöùc tin, ñaõ ngôïi khen uy quyeàn Ñöùc Giaveâ, ñaõ hoan hoâ tình yeâu thuûy chung nôi Ngaøi, nhöng Thaùnh Vònh cuõng khoâng queân thuaät laïi nhöõng coá gaéng cuûa con ngöôøi, duø ñaõ toäi loãi, duø ñaõ bao phen boäi phaûn: coá gaéng ñeå hoái caûi, ñeå chuyeån höôùng, ñeå tieán veà cuøng ñaáng Tuyeät ñoái, ñeå ñaùp laïi lôøi môøi neân thaùnh. Nhöõng lôøi tha thieát ñoù, sau khi Chuùa Cöùu Theá giaùng traàn, hy sinh, hieán mình treân Thaäp Giaù, laïi vaãn coøn giaù trò vì hôn luùc naøo heát, Thaùnh Vònh trong nhòp böôùc cuûa Giaùo hoäi ñaõ thaønh khuùc ca khaûi hoaøn cuûa caû ñoaøn theå tín höõu khaép naêm chaâu cuøng tieán theo Vò ñaõ thaéng “Ba Thuø” daãn ñöa nhaân loaïi veà cuøng Thieân Chuùa laø Vua muoân ñôøi, laø Chuùa Thanh Bình, laø Cha dòu hieàn vinh quang vaïn thuôû.

OÂng Mai Laâm ñaõ thöïc hieän coâng trình dòch thuaät vôùi caû moät loøng chaân thaønh suøng kính: qua nhöõng ngoân ngöõ, taâm tình maø mình loät taû, dòch giaû cuõng hieåu raèng ñoù laø lôøi leõ, laø taâm tình Thieân Chuùa dun duûi treân moâi mieäng phaøm nhaân, ñeå con ngöôøi ñöôïc thoâng coâng vôùi chính thöïc taïi sieâu linh vónh cöûu. Do ñoù dòch giaû ñaõ thaän troïng coá sao cho vaên baûn trung thaønh vôùi ñöôøng tö töôûng, vôùi caùch thöùc dieãn ñaït cuûa Kinh Thaùnh, laïi cuõng thích hôïp vôùi ngoân ngöõ mình söû duïng. Coâng vieäc thaät khoâng phaûi deã. OÂng Mai Laâm ñaõ goùp phaàn, caùi phaàn thanh cao nhaát cuûa oâng ñeå daâng leân Chuùa lôøi ca muoân thuôû qua aâm thanh, nhòp ñieäu cuûa daân ta.

61 Trong khi ñaây ñoù taâm hoàn ngöôøi Coâng giaùo chôùm nôû moät mong muoán thieát tha, laàn veà nguoàn chaùnh cuûa Maïc Khaûi; trong luùc Ñeä nhò Coâng ñoàng Vatican döôùi aùnh saùng Ngoâi Ba Thaùnh Thaàn ñoàng nhieät thaønh tìm ñöôøng phaùt trieån ñöùc tin, canh taân neáp soáng cuûa Daân Thieân Chuùa, thieát töôûng cuûa “giaùo daân” ñeå tham döï maät thieát vaøo ñôøi soáng thieâng lieâng, vaøo nhòp caàu nguyeän chung laø ñieàu ñaùng meàn phuïc. Hy voïng raèng “giaùo daân Vieät Nam” ta seõ möôïn lôøi Thaùnh Vònh oâng Mai Laâm dòch ñaây ñeå tung hoâ Ñaáng ñaõ döïng neân muoân daân toäc, ñaõ ban cho muoân ngoân ngöõ, vôùi bieát bao saéc thaùi rieâng tö phong phuù, nhöng laïi cuõng ñaõ ñuùc keát moïi taâm hoàn trong moät nieàm tin beàn bæ. Thaùnh Vònh seõ naâng ñôõ ta treân ñöôøng veà queâ thaät, nhö Thaùnh AÂu Tinh ñaõ thieát tha ao öôùc.

Con cuûa Thanh Bình, con cuûa moät Coâng giaùo hôõi! Ngöôøi ñi vaøo ñöôøng, vöøa haùt vöøa ñi!

Khaùch ñi ñöôøng laøm theá ñaáy, cho bôùt nhoïc nhaèn. Treân con ñöôøng tröôøng, ngöôøi haùt leân ñi!

Toâi van naøi ngöôøi, vì ñöôøng ngöôøi ñi, ngöôøi haùt leân ñi, Treân con ñöôøng naøy, haùt khuùc Taân Ca! Ai coù maët, chôù coù haùt nhöõng caùi ngaøy xöa,

Ngöôøi haùt nhöõng baûn Tình Ca cuûa Toå Quoác ngöôøi ñi! Ñöøng haùt nhöõng chuyeän cuõ laøm chi!

Ñöôøng môiù, khaùch ñöôøng môùi vôùi khuùc Taân Ca!1

1 Thaùnh AÂu- tinh. Enarr, in psalm 66,6.

62

TUYEÅN THÔ

KEÛ LÖU ÑAØY KHAÅN NGUYEÄN (TV 61)Haõy nghe tieáng toâi keâu, hôõi Chuùa!Xin laéng tai nghe toû lôøi toâi.Töø nôi cuøng ñaát cuoái trôøi,Toâi keâu caàu Chuùa raõ rôøi taâm can! Xin Chuùa daãn böôùc chaân toâi tôùi.Taûng ñaù cao voøi voïi khoù leân.Vì nhö ngoïn thaùp vöõng beàn,Chuùa laø nôi ñeå naùu yeân keû thuøÖôùc gì maõi Chuùa cho aån laùnhTrong traïi Ngöôøi, boùng caùnh Ngöôøi cheVí lôøi toâi nguyeän Chuùa nghe,Chuùa ban cô nghieäp keû e danh Ngöôøi.Xin ban vua ngaøy daøi naêm thoïVöõng ngai vaøng tröôùc Chuùa lieân lieânXin sai Ñöùc Tín, Loøng HieànCuûa Thieân Chuùa xuoáng giöõ gìn vua yeânVaø toâi, lôøi khaán khoâng queânHaèng ngaøy danh Chuùa ngôïi khen khoâng ngöøng.

KHUÙC CA LEÂN ÑEÀN (TV 122)Vui bieát maáy! Töø nghe baïn ruû.“Naøo anh em! Ñeàn Chuùa cuøng leân..!”Hôõi thaønh Gieâruùtsalem!Ta döøng chaân ngaém cöûa tieàn giôø ñaây!OÂi! Thaønh Thaùnh ñöôïc xaây traùng leäÑaù beàn nhö ñoaøn theå keát lieân!

63

Caùc doøng hoï Israel,Laø daân con Chuùa, cuøng leân choán naøyDoøng Giacoùp ñeàu hay luaät ChuùaDaïy tôùi ñaây suøng moä danh NgöôøiNôi ñaây Chuùa ñaõ ñaët ngoâi,Cho nhaø Davit xeùt coi daân hieàn.Haõy nguyeän chuùc bình yeân thaønh ThaùnhAi meán thaønh, yeân tænh soáng vui.Bình yeân cho caùc laâu ñaøiBình yeân cho khaép moïi nôi trong thaønhVì nghóa baïn, vì tình huynh ñeäTa mong thaønh beàn bæ an ninhVì ngoâi ñeàn thaùnh Chuùa mìnhTa caàu haïnh phuùc cho thaønh, thaønh ôi!

TÖØ ÑAÙY VÖÏC (TV 130)Töø ñaùy vöïc chìm trong ñeâm toáiCaát tieáng keâu toâi goïi teân Ngöôøi.Chuùa oâi! Xin haõy laéng tai.Nghe toâi thaûm thieát van naøi Chuùa thöôngChöùa hôõi, neáu Chuùa haèng chaáp toäi.Hoûi ai, ngöôøi soáng noåi ñöôïc ru?Nhöng Chuùa haèng thöù tha cho,Khieán ngöôøi kính sôï loøng töø Chuùa toâi.Toâi troâng caäy ôû nôi Thieân Chuùa.Ñôïi lôøi Ngöôøi tha thöù cho toâi.Hoàn toâi troâng ñôïi Chuùa Trôøi,Hôn chôø höûng saùng bao ngöôøi tuaàn canh!Hôn caùc keû tuaàn haønh ñôïi saùng.

64

Israel haõy voïng Chuùa Trôøi!Vì loøng nhaân thöù nôi NgöôøiVaø ôn cöùu chuoäc muoân ñôøi voâ bieân.Chính Ngöôøi seõ chuoäc daân rieâng,Cöùu toâi thoaùt khoûi toäi khieân muoân voøng,

HOÀN TOÂI KHAO KHAÙT CHUÙA (TV 63)Hôõi Chuùa laø Chuùa Trôøi toâi,Toâi troâng tìm Chuùa ngay hoài sôùm mai.Hoàn toâi khaùt Chuùa khoâng nguoâi,Thaân toâi moøn moûi nhöõng hoaøi nhôù mong,Ñaát khoâ kieät vì khoâng coù nöôùcNhö loøng toâi heùo haét, uùa taønÖôùc sao cung thaùnh tôùi gaàn,Xem quyeàn pheùp Chuùa toûa laøn vinh quang.Ôn nghóa Chuùa coøn hôn söï soáng(Mong lôøi toâi xöng tuïng cho neân)Hai tay caàu Chuùa giô leânDanh Ngöôøi caûm taï, ngôïi khen haèng ngaøy.Hoàn toâi seõ traøn ñaày vui thoûa,Nhö no loøng nöôùc môõ, tuûy xöôngMoâi toâi chan chöùa noãi möøngÑöôïc ca ngôïi Chuùa töng böøng khoâng ngôi.Treân giöôøng nguû, canh daøi töôûng nhôù,Toâi gaãm suy, loøng Chuùa aân caànThöông toâi cöùu chöõa bao laànCho nöông boùng caùnh, muoân phaàn möøng vuiTay höõu Chuùa naâng toâi vöõng chaéc,Vì hoàn toâi töïa saùt beân ngöôøi

65

Ñaát kia nuoát chuùng cho roàiNhöõng phöôøng möu haïi toâi hoaøi baáy nay!Göôm kia haõy cheùm bay luõ ñoùÑeå thòt xöông nuoâi choù ven röøng!Trong Chuùa, vua seõ vui möøngVôùi ai quen vaãn theà baèng teân vuaCoøn phöôøng gian ñoái giôû troøSeõ caâm mieäng heán, heát khua muùa xaèng

ÑAÁNG CHAÊN CHIEÂN LAØNH (TV 22)Chuùa laø ñaáng chaên nuoâi toâi ñoùCoøn thieáu chi ñoàng coû xanh töôiVaø doøng suoái maùt thaûnh thôiChuùa ñem toâi ñeán, cho toâi thoûa hoànVì Danh Ngöôøi chí toân chí thaùnhChuùa daãn toâi ñöôøng chính, neûo laønhDaãu khi luõng toái lieàu mìnhGaàn ngay söï cheát, chaúng kinh naïn gì!Vì Chuùa vaãn ôû keà beân caïnhCoù gaäy taày ñeå ñaùnh soùi langTay caàm roi ñeå chæ ñaøngXem roi gaäy Chuùa, toâi caøng vöõng taâmChuùa ñaët cho ñaày maâm myõ vòTröôùc maét ngay caùc keû thuø toâiDaàu thôm, Chuùa xöùc cho roàiCheùn ngon, Chuùa roùt khoâng vôi luùc noøaÔn hueä Chuùa chaúng bao giôø boûDoõi theo toâi suoát caû cuoäc ñôøiVaø toâi seõ ôû ñeàn NgöôøiNhöõng ngaøy thaùng, nhöõng naêm daøi, khoâng thoâi

66

LAØ HÖ KHOÂNG (TV 48)Caùc daân hôõi, laéng nghe ta nhuûHôõi caùc ngöôi ñöông ôû theá gianNgöôøi heøn vôùi caû ngöôøi sangKeû giaøu coù, keû ngheøo naøn, haõy ngheLoøng ta bieát, daãu tuy saùng suoátÑeå noùi lôøi chaân thaät, khoân ngoanTai ta bieát doõi cung ñaønLeõ saàu, yù nhieäm, giaûi baøn nhö khoâng!Nhöng ngöôøi theá coù vaøng khoân chuoäcMaïng soáng kia ôû tröôùc Chuùa TrôøiLinh hoàn ñaét quaù ñi thoâiAi hoøng soáng maõi treân ñôøi ñöôïc ru?Daãu chaúng muoán vaøo moà, ñaâu thoaùtBaäc khoân ngoan naøo soùt moät aiThaèng ñieân, ñöùa ngoác cuõng toiÑeå tieàn cuûa laïi cho ngöôøi khaùc tieâuNhöõng naám moä coù reâu bao phuûÑaáy, ngoâi nhaø phaûi nguû nghìn thuDuø ai chí lôùn, ngoâi toTöøng ñem danh hieäu ñaët cho bao mieànGiaøu sang maø ôû khoâng neânCho ngöôøi ñeán cheát, vaän heøn khaùc chi

LÔØI NGUYEÄN LUÙC TUOÅI GIAØ (TV 70)Laïy Chuùa, toâi aån mình nôi ChuùaÑöøng ñeå toâi xaáu hoå ñôøi ñôøiChuùa coâng bình haõy laéng taiGiaûi vaây, cöùu thoaùt nhö lôøi toâi xin

67

Xin haõy nhö thaønh beàn, ñaù vöõngChôû che toâi cho ñaëng an toaønChuùa laø thaønh ñaù dung thaânKhoûi tay gian aùc, hung taøn, cöùu cho!Tin caäy Chuùa ngaøy töø tuoåi treûûVaø ngay töø loøng meï mang thaiToâi nöông töïa ôû Chuùa roàiNeân toâi haèng ngôïi khen Ngöôøi lieân lieânHoï nhìn toâi nhö nhìn söï gôûNhöng Chuùa laø nôi truù vöõng vaøngHaøng ngaøy, toâi vaãn haùt vangÑeå möøng vinh hieån, cao sang Chuùa Trôøi Nay, nhieàu tuoåi, tôùi thôøi söùc ñuoáiXin Chuùa ñöøng cheâ choái toâi chi!Kìa bao keû nghòch keùo beøBaøn nhau, chæ nhöõng toan beà haïi toâi….

CA NGÔÏI KHEN CUÛA ÑÖÙC MARIA (Luca 1,46 – 55)

Linh hoàn toâi ngôïi khen Thieân ChuùaTaâm thaàn toâi hôùn hôû möøng vuiTrong Chuùa Cöùu Chuoäc, vì NgaøiÑoaùi nhìn phaän moïn cuûa toâi taù heønBôûi roài ñaây, muoân nghìn ñôøi thuûaSeõ khen toâi, keû coù phuùc laønhVì ñaùng quyeàn pheùp ñaõ daønhNhöõng ñieàu cao caû taùc thaønh nôi toâiDanh Ngaøi Thaùnh, loøng Ngaøi thöông xoùtKhaép muoân daân traûi suoát muoân ñôøi

68

Traøn laøn treân heát nhöõng aiVôùi loøng kính sôï, laøm toâi con hieànNgaøi ñaõ toû uy quyeàn, pheùp taécÑaõ ra tay thaúng phaït keû naøoTrong loøng töï ñaïi, töï caoChuùng ñeàu tan taùc, möu saâu chaúng thaønhNgaøi ñaõ truaát quyeàn haønh vua chuùaNhöõng ngai vaøng suïp ñoå bao phenVaø Ngaøi ñaõ caát nhaéc leânKeû loøng khieâm nhöôïng, khoù heøn baáy nayNgaøi ñaõ ban cho ñaày phuùc caûKeû ñoùi loøng heát daï keâu vanCoøn phöôøng giaøu cuûa theá gianNgaøi thöôøng ñuoåi chuùng, veà baøn tay khoângNgaøi ñaõ saên soùc doøng daân cuõDaân Ích Dieân, toâi tôù cuûa NgaøiNhôù loøng thöông xoùt laùng laiHöùa cuøng toå phuï vôùi noøi gioáng lieân

69

HOÀ DZEÁNH Teân thaät: Haø Trieäu Anh, buùt danh: Hoà Dzeánh – sinh naêm 1916 taïi tænh Thanh Hoùa, hoïc nhöõng naêm ñaàu taïi tröôøng Nhaø Chung Thanh Hoùa; sau ra Haø Noäi hoïc tieáp vaø ñi thaúng vaøo söï nghieäp thô vaên, ñoàng thôøi laøm giaùm ñoác vaên chöông cho nhaø xuaát baûn AÙ Chaâu. Laõnh pheùp Thaùnh Taåy vôùi teân thaùnh Phaoloâ Teâreâxa, ngaøy 23-3-1941, taïi Nhaø thôø Chính Toøa Haø Noäi, do cha Quyù töùc linh muïc Villebonnet, thuoäc Hoäi Thöøa sai Paris. Qua ñôøi naêm 1991.

70

Thi phaåm: Queâ Ngoaïi (1943). Hoa Xuaân Ñaát Vieät (1946) Queâ Ngoaïi II: Tieáng haùt thieân nga (1993) Tieåu thuyeát: Moät chuyeän tình 15 naêm veà tröôùc (1942), Coâ gaùi Bình Xuyeân (1946), Nhöõng Vaønh Khaên Traéng (vôùi buùt hieäu Lö Thò Haïnh, 1944), Phong Lan (1944). Truyeän ngaén: Chaân trôøi cuõ (1942); Hoài kyù: Quyeån truyeän khoâng teân (1993); Kòch: Ngöôøi nöõ cöùu thöông Trung Hoa (1947), Ñi hay ôû (1955).

THI SÓ HOÀ DZEÁNH VAØ KITOÂ GIAÙONGUYEÃN KHAÉC XUYEÂN

Hoà Dzeánh laø moät nhaø thô vaø nhaø vaên thuoäc theá heä tieàn chieán, soáng ôû Mieàn Baéc suoát hai thôøi kyø khaùng chieán.

Nhöng oâng chæ ñöôïc noùi töông ñoái nhieàu sau khi oâng maát (13-8-1991, thoï 75 tuoåi). Môùi ñaây naêm 1993, Hoäi nhaø vaên ôû Haø Noäi cho xuaát baûn cuoán “Hoà Dzeánh thi só” goàm nhieàu baøi trích trong caùc taùc phaåm thi vaên cuûa tieân sinh.

Tuy nhieân veà maët toân giaùo, veà quan nieäm cuûa oâng ñoái vôùi Kitoâ giaùo thì chöa ai noùi tôùi. Sau ñaây laø maáy suy nghó vaø tìm toøi cuûa chuùng toâi.

Hoà Dzeánh khoâng vieát nhieàu, coù maáy taùc phaåm chính yeáu cuûa oâng thöôøng ñöôïc nhaéc nhôû tôùi: Chaân trôøi cuõ (1942), truyeän ngaén. Moät Truyeän Tình 15 Naêm Veà Tröôùc (1942), kyù Löu Thò Haïnh, tieåu thuyeát. Queâ Ngoaïi (1943) thô, Hoa Xuaân Ñaát Vieät (1946) tieåu thuyeát. Nhöõng Vaønh Khaên Traéng (tieåu thuyeát. Hai taùc phaåm xuaát baûn khi nhaø thô maát: Queâ Ngoaïi

71

2, Tieáng haùt thieân nga (1993) thô, Quyeån Truyeän Khoâng Teân, hoài kyù (1993).

Hoà Dzeánh thaät ra khoâng vieát veà toân giaùo, khoâng laøm thô ñaïo. Trong Chaân trôøi cuõng coù moät baøi nhan ñeà. “Mô Veà Nöôùc Chuùa”, trong ñoù oâng noùi tôùi em beù Thi ngöôøi Coâng giaùo ôû vuøng Thanh Hoùa vaø nhôø ñoù oâng nghe noùi tôùi xöng toäi, röôùc leã, ñoïc kinh ôû nhaø thôø. OÂng cuõng thöôøng theo em vaøo nhaø thôø nghe giaùo daân ñoïc kinh xem leã. Nhöng sau kyû nieäm vôùi em beù Thi, thì Hoà Dzeánh vieát veà söï trôû laïi ñaïo cuûa mình. OÂng cho bieát oâng ñaõ hoïc tröôøng Nhaø Chung ôû Thanh Hoùa. ÔÛ ñaây nghe cha beà treân giaûng veà söï toäi, veà hoûa nguïc, hình phaït, oâng ñaõ coù yù ñònh baét ñaàu theo ñaïo, nhöng moät vieäc naøo ñoù chöa cho pheùp oâng thöïc hieän. Roài sau khi ra Haø Noäi tieáp tuïc hoïc, oâng ñaõ theo ñaïo. OÂng khoâng noùi roõ tröôøng hôïp trôû laïi ñaïo cuûa oâng, nhöng oâng cho bieát taâm tình oâng luùc ñoù vaø caûm nghó cuûa oâng veà toân giaùo. Ñaây laø ñieàu laøm cho chuùng ta phaûi ñeå yù vaø suy nghó. Chuùng toâi khoâng vieát nhieàu, chæ bieát laø oâng ñaõ quan nieäm ñaïo nhö moät caùi gì thieâng lieâng.

OÂng vieát: “Toâi queân maát toâi laø ngöôøi coù ñaïo, moät ngöôøi ñaõ giao keát haún hoi vôùi cuoäc soáng thieâng lieâng veà sau” (Hoà Dzeánh, Chaân trôøi cuõ tr. 89). YÙ nghóa söï cam keát, giao keát raát ñuùng. Ñoù laø moät ñieàu ñaùng ñöôïc giaûng giaûi nhieàu hôn. Roài oâng cuõng thaáy vieäc theo ñaïo thuoäc veà nieàm tin, maø oâng thaáy mình vaãn chöa maïnh ñöùc tin, chöa tin cho ñuû: “Toâi chæ laø ngöôøi trôû laïi ñaïo, hieåu nghóa ñaïo maø theo, nhöng chöa chaéc ñaõ maïnh loøng tin töôûng” (Sñd tr. 91). ÔÛ maáy doøng treân oâng coøn vieát: “Toâi chöa ñöôïc röûa toäi nhöng toâi vaãn ñeán nhaø thôø vì quen leä hôn laø vì loøng hoaøn toaøn tin töôûng. Toâi coá gaây laáy moät ñöùc tin maïnh” (Sñd tr. 90).

72

Ngoaøi vieäc ñi leã nhaø thôø Haø Noäi ngaøy chuû nhaät, ngoaøi vieäc ñoïc kinh, oâng vaãn coøn toû ra luyeán tieác moät caùi gì ñaõ qua, maø caùi ñoù ñeïp ñeõ thích hôïp vôùi coäi nguoàn goác reã cuûa baûn thaân oâng, cuûa ngöôøi Meï giaø cuûa gia ñình coå truyeàn cuûa oâng. Ñieàu oâng vieát laøm chuùng ta phaûi suy nghó “Toâi ñua ñoøi chaïy tìm caùi chaân trôøi xa laï, nhöng moãi luùc döøng chaân, toâi vaãn thích quay veà queâ Meï. ÔÛû ñoù môùi thöïc roän raõ vaø soâi leân caùi gì laø loøng khoâng vay möôïn khoâng cheá taïo, thieát thöïc vaø ñôn sô” (Sñd tr. 91). Lôøi leõ naøy phaûi ñöôïc giaûi thích vaø ñaëc bieät ñeå yù. OÂng muoán noùi: “Ñaïo Kitoâ coù theå vaãn coøn nhöõng gì thuoäc ngoaïi lai, chöa ñi vaøo loøng daân toäc, noù vöøa môùi meû quaù, vöøa thieáu tinh thaàn thích nghi vaøo vaên hoùa daân toäc”.

Daãu sao oâng theo ñaïo nhöng vaãn tieác ñaïo coå truyeàn cuûa cha oâng, nhaát laø cuûa ngöôøi Meï giaø maø oâng trìu meán. OÂng vieát ñeå keát thuùc baùi: “Amen!” nhöng beân caïnh chöõ Amen than oâi! Laïi coøn caâu: A di ñaø Phaät (Sñd tr. 92).

Taâm tö cuûa moät ngöôøi ñaïo môùi nhö oâng, thaät khaùc vôùi moät ngöôøi khaùc cuõng ñaïo môùi nhö oâng: Pierre Ñoã Ñình, moät nhaø trieát hoïc vaø y só. Ñoã Ñình naêm 1932 luùc trôû laïi ñaïo ñaõ vieát baøi thô baèng tieáng Phaùp nhan ñeà Le Grand Tranquille (Ngöôøi raát thanh bình, thanh thaûn) trong ñoù oâng noùi leân söï luyeán tieác quaù khöù vaên hoùa, toân giaùo cuûa oâng nhöng oâng ñaõ tìm ñöôïc moät nieàm tin vöõng chaéc. OÂng cho quaù khöù cuûa oâng ñaõ laøm troïn söù meänh tieân tri, quaù khöù aáy ñaõ ñöa oâng veà vôùi ñaïo Chuùa, quaù khöù aáy khoâng voâ ích, khoâng neân tieác, noù ñaõ laøm troøn söù meänh cuûa mình: quaù khöù aáy ñaõ ñöôïc phuïc sinh. Hoà Dzeánh khoâng coù caùi saâu saéc suy nghó aáy, coù theå oâng khoâng ñöôïc hoïc hoûi nhö Ñoã Ñình, khoâng coù caùi nhìn trieát hoïc vaø thaàn hoïc nhö Ñoã Ñình.

73

Toùm laïi söï trôû laïi cuûa thi nhaân chöa coù moät cô sôû vöõng chaéc. Cuõng trong Chaân trôøi cuõ, coøn truyeän vöøa Moät Kieáp Ngöôøi trong ñoù coù ñoaïn oâng noùi oâng ñaõ caàu nguyeän cho ngöôøi anh cuûa oâng vaø ñoàng thôøi ngöôøi meï giaø cuõng caàu nguyeän nhöng hai ngöôøi hai ñaïo khaùc nhau. OÂng vieát:”Giôø naøy Meï toâi chaéc cuõng ñang laàn haït, vaø tuy theo hai toân giaùo khaùc nhau, lôøi caàu xin cuûa chuùng toâi vaãn laø moät: mong cho keû ôû xa choùng ñöôïc yeân oån trôû veà” (Sd. Tr. 116).

Cuõng neân ghi ôû ñaây laø hai truyeän ngaén treân ñaây trích trong Chaân trôøi cuõ ñeàu khoâng ñöôïc tuyeån vaøo Taùc phaåm choïn loïc, vaên hoïc Haø Noäi, 1988. Traùi laïi trong boä vaên xuoâi laõng maïn Vieät Nam Haø Noäi 1990 thì coù ñuû toaøn quyeån Chaân trôøi cuõ (Xem tr. 55-60, Vöøa moät kieáp ngöôøi tr. 71-79, taäp 7).

Treân ñaây laø veà vaên xuoâi, coøn veà thô, thì trong Queâ Ngoaïi vaø Hoa Xuaân Ñaát Vieät, khoâng coù baøi thô toân giaùo naøo. Phaûi ñôïi cho tôùi Queâ Ngoaïi 2 (1993), ngöôøi ta môùi ñoïc ñöôïc moät vaøi baøi ngaén nguûi, vaø cuõng khoâng nhieàu, chæ laø moät vaøi baøi trong moät hoaøn caûnh beù nhoû. Ngöôøi ta ñöôïc bieát, ngöôøi yeâu cuûa oâng luùc oâng coøn thanh xuaân, thöôøng ñöôïc goïi sau naøy laø Ngöôøi Em Gaùi, laø moät ngöôøi Coâng giaùo. Naêm 1938, oâng gôûi cho coâ baøi thô tình ñôn sô giaûn dò:

Ngöôøi yeâu toâi ñeo caây thaùnh giaù Töï ngaøn xöa Chuùa chòu cöïc hình Toâi khoâng thích giaùo löông gì caû Toâi nguyeän kinh raèng “Anh nhôù em”.

(1938)

Maáy naêm sau oâng gôûi ñi moät caùnh thieäp vôùi baøi thô nho nhoû:

74

Anh gôûi veà em chieác aûnh buoàn Maét anh thôø thaãn maét söng luoân Mieãn laø ôû choán xa xoâi aáy Laïy Chuùa xin naøng nhôù ñeán con

(1941)

Baüng ñi hôn moät nöûa theá kyû, thi nhaân cuûa chuùng ta vieát bìa Hoa Maãu Ñôn taëng ngöôøi em gaùi thuôû xöa trong ñoù coù caâu ñaàu vaø caâu cuoái nhaéc tôùi ñaïo:

Em aï queâ ta thaùp giaùo ñöôøng Saùng chieàu vaãn voïng nhöõng hoài chuoâng Ai ñi xem leã toâi ñi vôùi Gioù ñaïo lôøi kinh toaû vaán vöông Ñeâm giaùng sinh naøy em ôû ñaâu Nghe chuoâng coù nhôù thuôû ban ñaàu Öôùc chi soáng laïi thôøi xöa nhæ Ñeå treû ra vaø ñeå heïn nhau!

(Noel 1989)

Baøi thô naøy cuõng khoâng trích trong taùc phaåm choïn loïc. Thöïc ra ñaây laø moät trong nhöõng baøi thô oâng vieát maáy naêm tröôùc khi lìa ñôøi vaø raát coù theå chæ ñöôïc coâng boá khaù chaäm, hoaëc sau khi nhaø thô maát. Hoà Dzeánh ñaõ baét lieân laïc ñöôïc vôùi Ngöôøi Em Gaùi vaø nguoàn thô laïi daøo daït khoâng keùm Thuôû Ban Ñaàu do ñoù môùi coù Queâ Ngoaïi 2, taäp thô xuaát baûn sau khi nhaø thô ñaõ qua ñôøi, nhö ñaõ noùi ôû treân.

Coøn veà Quyeån Truyeän Khoâng Teân, cuõng coù moät ñoaïn noùi veà toân giaùo vaø laø ñieàu laøm chuùng ta suy nghó. Hoài kyù naøy thi nhaân ñaõ vieát dôû vaøo cuoái ñôøi mình, naêm 1989 hoaëc leân treân hôn moät chuùt. OÂng keå laïi thôøi gian maáy naêm soáng raát

75

gian lao ôû vuøng Thanh Hoùa, nhöõng naêm 1948-1951. Luùc naøy oâng vaø gia ñình soáng raát cô cöïc, côm khoâng ñuû aên, aùo khoâng ñuû maëc, vôï con ñau yeáu khoâng coù tieàn thuoác thaùng. Khi sinh beù trai thöù hai, baø Huyeàn Nhaân vôï thi só doø yù xem choàng coù muoán môøi cha tôùi röûa toäi, thì oâng ñaõ noùi laûng khoâng nhaän.

Anh coù ñònh môøi cha veà röûa toäi cho con khoâng?

- Noù coù toäi gì ñaâu maø röûa. Maø röûa ñeå laøm gì, khi coõi ñôøi naøy vaãn coøn voâ vaøn caùi ñaùng röûa.

Ngaãu nhieân ngay luùc ñoù, hoài chuoâng giaùo ñöôøng noåi leân trong caûnh chaïng vaïng, loaõng ra theo noãi hiu quaïnh treân caùnh ñoàng. Cha toâi chaéc khoâng nhôù tôùi baûn kinh thöôøng ñoïc, nhöng ñöông caûm thoâng vôùi nhöõng Tieáng thaàm thì gì khaùc. Con ngöôøi ñaõ gaëp Thöôïng Ñeá töø laâu, trong loøng thöông con, xoùt vôï, trong nieàm chua xoùt ôû ñôøi (Quyeån Truyeän Khoâng Teân, ñoaïn 9).

Phaûi ñaët mình vaøo hoaøn caûnh soáng cuûa thi nhaân luùc ñoù. Thi nhaân gaëp khaù nhieàu oan traùi treân ñôøi, laïi luùc naøy heát söùc cô cöïc veà tinh thaàn vaø veà vaät chaát, trong moät phuùt tuyeät voïng, oâng ñaõ nhö theå maát nieàm tin ñaïo. Nhöng con ngöôøi Hoà Dzeánh laø con ngöôøi raát deã yeâu, giaûn dò, coù tình coù nghóa, khoâng chaïy theo danh voïng, tieàn taøi, soáng thanh baàn laïc ñaïo, thaø laøm thôï ñuùc theùp hôn ba chuïc naêm, hôn laø caàm buùt. Taát caû nhöõng ai quen bieát oâng ñeàu laøm chöùng nhöõng ñöùc tính naøy cuûa oâng vaø oâng ta meán oâng, phuïc oâng ca tuïng oâng. Khi oâng maát, baùo chí ñaõ leân tieáng thöông tieác, naêm gioã ñaàu ñaõ laøm leã truy ñieäu vaø caùc baùo tieáp tuïc noùi veà thaân theá vaø söï nghieäp cuûa oâng. Naêm 1993 naøy coøn cho xuaát baûn cuoán saùch rieâng noùi veà oâng.

76

Rieâng phaàn chuùng toâi, moãi laàn veà Haø Noäi, chuùng toâi ñeàu ñeán thaêm oâng vaø giö