Embed Size (px)
Citation preview
CỜ VUA CHIẾN THUẬT KHAI CUỘC - NHỮNG ĐIỀU PHẢI NHỚ
CỜ VUACHIẾN THUẬT KHAI CUỘC - NHỮNG ĐIỀU PHẢI NHỚ
Tác giả: MAI LUÂN
LỜI NÓI ĐẦU
Cờ Vua là môn thể thao trí tuệ, các nước đi luôn thay đổi thiên biến vạn
hóa và chiến thuật thi đấu lại rất phong phú đa dạng tùy thuộc vào trình độ của
người cầm quân.
Những năm gần đây có rất nhiều cuốn sách viết về cờ Vua đã và đang
được sự quan tâm của đông đảo quần chúng không chỉ vì nó là môn chơi trí tuệ
mà còn là những nhu cầu muốn tìm hiểu, nghiên cứu về giá trị của cờ Vua đối
với sự phát triển tư duy logic và sức khỏe cho người chơi.
Để giúp bạn đọc có thêm tư liệu trong việc tìm hiểu học tập và nghiên cứu
được thuận lợi, tiếp theo cuốn “Tự học chơi cờ Vua” của Nhà xuất bản, xuất bản
năm 2005 và tái bản năm 2006. Nhà xuất bản tiêp tục xuất bản cuốn “Cờ Vua –
chiến thuật khai cuộc, những điều phải nhớ” của tác giả Mai Luân. Đây cũng là
một trong những cuốn trong tủ sách Bạn yêu cờ của Nhà xuất bản. Với nội dung
phong phú bao gồm những nguyên tắc và phương pháp vận dụng chiến thuật
trong khai cuộc, cũng như những sai lầm tai hại nếu không tuân thủ triệt để và
linh hoạt các nguyên tắc đó. Bằng cách trình bày ngắn gọn thông qua các ví dụ
đã được chọn lọc từ những ván đấu, tác giả đưa ra các dạng chiến thuật cụ thể
hy vọng sẽ giúp bạn học chơi cờ Vua đạt được nhiều tiến bộ trong quá trình học
tập và thi đấu cờ Vua.
Trong quá trình biên soạn và biên tập, mặc dù đã cố gắng đáp ứng nhu
cầu của bạn đọc, song chắc không tránh khỏi thiếu sót, mong nhận được sự góp
ý chân thành của các đồng nghiệp và bạn yêu cờ để lần xuất bản sau được
hoàn chỉnh hơn.
Chúc các bạn thành công!
NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA THÔNG TIN
Chương 1. NHỮNG NGUYÊN TẮC CỦA CHIẾN THUẬT KHAI CUỘCTrong khai cuộc, nguyên tắc quan trọng nhất là phải triển khai quân
nhanh, đều và cố gắng chiếm giữ những vị trí xung yếu phù hợp cho tấn công và
phòng ngự. Hiện nay đã có rất nhiều sách viết dành riêng cho khai cuộc, đã cụ
thể hóa các nguyên tắc này như sau:
- Phải phát triển quân nhẹ trước rồi mới đên quân nặng.
- Không nên đi một quân hai lần khi các quân khác chưa phát triển.
- Ngay từ đầu ván cờ khi triển khai các quân phải đặc biệt chú ý đến các ô
f7, f2 là những ô xung yếu nhất.
- Nên tìm cách nhập thành sớm để bảo đảm an toàn cho Vua và đưa xe
vào cuộc chiến.
Đây là những nguyên tắc được rút ra trong thực tiễn cuộc đấu, song trong
mỗi ván đấu cụ thể, tùy thuộc vào tình hình cụ thể diễn ra, nó cũng không phải là
những điều bất di bất dịch mà người đấu thủ đều có thể vận dụng sáng tạo cho
phù hợp. Đây chính là chỗ khó của nghệ thuật vận dụng trong chơi cờ và cũng là
chỗ tạo cho người chơi thả sức suy nghĩ sáng tạo để có thể tìm ra những nước
cờ tuyệt diệu theo suy nghĩ của mình. Tuy nhiên nếu vi phạm nguyên tắc khai
cuộc thì hậu quả cũng không lường được.
Chiến thuật khai cuộc là một vấn đề rất quan trọng của một ván đấu, vì
vậy mọi kỳ thủ cũng cần tìm hiểu sâu và nắm vững mọi diễn biến trong phương
pháp dùng quân mới có thể hy vọng tăng nhanh thành tích.
Sau đây là một số ví dụ cụ thể về sự vận dụng chiến thuật trong khai cục
không tuân thủ các nguyên tắc dẫn đến thất bại đáng tiếc để bạn đọc tham khảo
và áp dụng.
Ví du 1: Sai lầm khi không tuân theo nguyên tắc khai cuộc.
1. e2 - e4 e7 - e5
2. f2 - f4
Ngay từ nước thứ hai, bên Trắng đã thí ngay quân Tốt cột f. Đây là một
kiểu khai cuộc gọi là gambit cánh vua với ý đồ đoạt lấy khu trung tâm, mở cột f
tạo điều kiện nhòm ô xung yếu f7.
Tuy nhiên bên Đen cũng không bao giờ chấp nhận thí Tốt, nên đã không
ăn mà đi.
2… d2 - d5
3. e4xd5 Vd8xd5
Ngay ở nước thứ ba mà Đen đã đưa Hậu lên ăn Tốt, điều này đã phạm
một sai lầm là không tuân theo nguyên tắc phát biểu quân (nhẹ trước, nặng sau).
Ở nước này theo lời khuyên của các chuyên gia thì bên Đen nên đi Tốt lên
e4 (3...e5-e4) nhằm làm đảo lộn chiến thuật triển khai quân của bên Trắng để
giành quyền chủ động.
4. Mb1=c3 Hd5-e6
5. f4xe5 He6xe5+
6. tf1-e2 Tc8-g4
7. d2-d4 He5-e6
8. Hd1-d3
Qua một số nước trên, ta thấy rõ là sau khi đưa Hậu lên ăn Tốt ngay từ
nước thứ ba, bên Đen lại phải di chuyển Hậu thêm 2 lần nữa trong khi các quân
khác còn chưa được triển khai. Bên Trắng đến lúc này đã triển khai đồng đều
hơn và đang tạo điều kiện để có thể nhập thành cánh Hậu (nhập thành xa).
8... c7-c6
Bên Đen đi nước này không ngoài ý đồ ngăn nước 9.d5 của Trắng.
9. Tc1-f4 Mg8-f6
10. 0-0-0 Tg4xe2
11. Mg1xe2 Tf8-d6
Hình 1
Nhìn vào cục diện ván cờ lúc này ta thấy ưu thế về triển khai quân trong
khai cục đã nghiêng hẳn về bên Trắng. Trong khi các quân bên Trắng đã triển
khai đều và chiếm giữ những vị trí xung yếu ở khu trung tâm thì bên Đen chưa
nhập thành; Hai Xe còn chưa xuất.
Ở nước 11 này, nếu Đen không đi Tượng lên d6 mà thay bằng 11... Tf8-
e7 thì 12.d4-d5 c6xc5; 13. Me2-d4 He6-g4; 14. Tf4xb8 Xa8xb8; 15. Xh1-e1, bên
Trắng cũng có ưu thế. Nước hợp lý ở đây là 11... Mb8-d7 còn ổn định hơn.
Chính Đen đi nước 11... Tf8-d6 đã dẫn đến thua cờ nhanh.
12. d4-d5
Ý đồ của Trắng đi nước này là giải tỏa ô d4 và mở cột để lợi dụng nhanh
ưu thế tiếp tục triển khai kế hoạch tấn công.
12. … Mf6xd5
Nếu Đen đi 12... He6-d7 thì 13. Tf4xd6 Hd7xd6; 14.d5xc6 Hd6xd3,
15.c6xb7 Hd3-e3+; 16.b7xVa1. Bên Trắng lúc này đã tạo được một Hậu mới,
đồng thời lại lợi thêm được 1 Xe.
13. Mc3xd5 c6xd5
14. Hd3-g3 Td6xf4+
15. Me2xf4 He6-h6
16. Xh1-e1+ Ve8-f8.
Nếu ở nước này bên Đen thay bằng đi 16... Vd8 thì 17.Xxd5+ Vc8 (nếu
17... Md7 thì 18. Hg4 rồi chiêu hết); 18.Xh5 Hf6; 19.Md5, bên Đen sẽ mất Hậu.
17. Hg3-a3+
Đến đây bên Đen đành chịu thua, bởi vì nếu 17... Vg8 thì 18. Xe8 hết cờ.
Để giành được lợi thế trong chiến thuật triển khai quân trong khai cuộc,
ngươi ta có thể quyết định thí Tốt, có khi thí một lúc liền 2 Tốt, hoặc cần thiết
người ta cũng có thể thí ngay cả một quân nhẹ. Điều này sẽ làm cho đối phương
cứ tập trung vào ăn Tốt, ăn quân mà triển khai quân chậm và sẽ rơi vào thế bị
động đối phó với những đợt tấn công bất ngờ. Sau đây là một ví dụ cụ thể về thí
quân giành thế.
Ví dụ 2: Thí quân giành thế
1. e2-e4 e7-e5
2. d2-đ4 e5xd4
3. c2-c3 d4xc3
4. Tf1-c4 C3xb2
5. Tc1xb2
Đây là loại hình khai cuộc gọi là khai cuộc trung tâm. Vừa vào trận bên
Trắng thí ngay 2 Tốt để giành lợi thế về phát triển quân. Kết quả là Trắng đã
nhanh chóng đưa được cả 2 Tượng lên chiếm những vị trí tích cực.
5... Tf8-b4+
6. Mb1-d2 Hd8-g5
Bên Đen đưa quân Hậu lên trước khi phát triển các quân nhẹ là vi phạm
vào nguyên tắc phát triển quân. Bên Đen có ý đồ nhòm ô g2 và có âm mưu đưa
Hậu lên g5 để bảo vệ ô g7. Nhưng liệu cách đi này có phải là một ngoại lệ sáng
tạo trong phát triển quân không?
7. Mg1-f3 Hg5-g2
8. Xh1-g1 Tb4xd2+
Hình 2
Bên Đen, ngay từ khi đi nước thứ 6... Hg5 đã có sự tính toán trước diễn
biến những nước tiếp theo cho đến 8... Txd2+, nhưng lại cho rằng thế trận sau
nước thứ tám (8... Txd2+) là có lợi cho bên Đen, vì bây giờ bên Trắng buộc phải
ăn quân Tượng đang chiếu Vua ở d2 bằng Vua thì 9... Hxf2+ rồi tiếp tục có thế
tấn công; còn nếu ăn bằng Hậu thì 9... Hxf3, bên Đen cũng hơn quân. Nhưng
diễn biến mà bên Trắng đi nước tiếp theo lại khác hẳn.
9. Ve1-e2
Bên Trắng đi nước này đã ra ngoài sự dự kiến của bên Đen. Bây giò thì
Hậu của bên Đen không thể đứng ở g2 được nữa. Không ăn được vào quân Mã
f3 hoặc Tốt f2.
9. … Hg2-h3
10. Hd1-d2
Bên Trắng đã lật lại thế cờ sau khi ăn được quân Tượng Đen. Thế tấn
công của Trắng lúc này rất mạnh.
10. … Mg8-f6 +
11. Tc3-f7+ V38-d8
Nước này bên Đen không đi 11... Vxf7 vì tiếp đó Trắng sẽ 12. Mg5+ ăn
Hậu. Đen cũng không đi 11... Vf8 vì sẽ 12. Ta3+ Vxf7; 13. Mg5+ ăn Hậu.
12. Xg1xg7 Mf6xe4
13. Hd2-g5+ Me4xg5
14. Tb2-f6# Đen thua
Qua ví dụ này cho thấy bên Trắng giành ưu thế bằng cách thí 2 Tốt rồi lợi
dụng ưu thế đó để kết thúc nhanh ván cờ bằng một đòn phối hợp tuyệt đẹp bao
gồm nhiều nước thí quân kể cả thí Hậu.
Ví dụ 3: Sai lầm về chậm triển khai quân
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. e4xd5 Mf6xd5
Ở nước này bên Đen nên đi 4... exd5, không để cho bên Trắng khống chế
trung tâm.
5. Mg1-f3 c6-c5
Đen đi nước này chỉ làm mất thời gian. Nước này Đen nên đi 5... Te7 rồi
6... 0-0; 1... b6 và 8... Tb7. Tuy nhiên sau nước thứ năm của Đen 5... Te7 bên
Trắng sẽ đáp lại bằng 6. Me4 rồi 7.c4, bên Trắng vẫn có lợi thế.
6. Mc3xd5 Hđ8xd5
7. Tc1-e3! C5xd4
8. Mf3xd4 a7-a6
9. Tf1-e2
Lúc này ưu thế hoàn toàn thuộc về bên Trắng, cả 3 quân nhẹ còn lại đã
được phát triển và chiếm được những vị trí tích cực. Còn bên Đen thì cả mấy
quân nhẹ còn lại đều nằm nguyên tại chỗ ở các vị trí ban đầu, thế mà bên Đen
vẫn mải mê ăn Tốt.
9... Hd5xg2
10. Te2-f3 Hg2-g6
11. Hd1-d2 e6-e5
12. 0-0-0
Bên Đen đi nước 11... e5 là muốn đuổi quân Mã rời khỏi ô d4. Song bên
Trắng đã không chạy Mã mà đi 12.0-0-0; tranh thủ đưa Xe vào tham chiến, mặc
cho bên Đen ăn Mã.
12... e5xd4
13. Te3xd4 Mb8-c6 (H.3)
Đến đây thì ưu thế rõ ràng đã thuộc về bên Trắng và từ đây Trắng có thể
kết thúc ngay ván cờ bằng một đòn phối hợp.
14. Td4-f6 Hg6xf6
Đen ăn Tượng g6 một nước bắt buộc, bởi vì nếu không thì 15. Hd8+Mxd8;
16. Xxd8 Đen hết cờ. Còn
Hình 3
nếu nước này Đen đi Tốt g6 ăn Tượng f6 (14... g6xf6) thì 15. Txc6+ bxc6;
16. Hd8 Đen hết cò.
15. Xh1 – e1+ Tf8-e7.
Nếu nước này Đen đi 15... Te6 thì 16. Hd7 hêt cờ. Còn nếu đi 15... Me7
thì 16. Hd8 Đen hết cờ.
16. Tf3xc6+ Ve8-f8
Nếu bên Đen đi 16...bxc6 hoặc 16... Hc6 thì 17. Hd8 Đen hết cờ.
17. Hd2-d8+ Te7xd8
18. Xel-e8 Đen hết cờ.
Ở ván này, ngưòi cầm quân Đen vẫn chưa dứt bỏ được bệnh tham ăn Tốt,
ăn quân đã dẫn tới sai lầm từ việc chậm triển khai quân. Khi bên Đen đi 9...
Hxg2 là đã có sự tính đến diễn biến của các nước tiếp sau, nhưng lại cho rằng
với các nước: 10... Hg6 rồi 11... e5 bên Đen vẫn có thể giữ được thế bình ổn.
Đây lại là một bài học về vận dụng chiến thuật trong khai cuộc, đặc biệt là
mỗi khi định đi một nước cờ, định ăn một quân của đối phương nhất thiết phải
được cân nhắc, tính toán cho kỹ, cho hết những diễn biến tiếp theo. Nếu không
tính hết, chỉ một sơ sót cũng có thể dẫn đến sự thất bại nhanh chóng.
Đúng là các nguyên tắc về khai cuộc chỉ có tính chất hướng dẫn chứ
không phải là sự bất di bất dịch cứng nhắc, do đó khi vận dụng các nguyên tắc
đó nhất thiết phải thông qua sự phân tích cụ thể tình hình thế trận và cố gắng
đừng để sai sót nước dẫn đến hậu quả đáng tiếc.
Ví dụ 4: Sự sai lầm trong chiến thuật phát triển quân.
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 d7-d6
3. TY1-b5+ Tc8-d7
4. Tb5xd7 Hd8xd7
5. c2-c4 Hd7-g4
Bên Đen đưa Hậu lên với ý đồ nhòm 2 Tốt của bên Trắng (e4 và g2).
Nhưng Đen không hiểu rằng đưa Hậu lên giữa bàn cờ trong thời điểm này trong
khi chưa phát triển các quân khác là vi phạm nguyên tắc phát triển quân - vừa
rất nguy hiểm lại vừa mất thời gian. Bên Đen chắc cũng đã nghĩ tới nhưng có lẽ
cho là vẫn giữ được sự bình ổn.
6. 0-0 Hg4xe4
7. d2-d4 Mb8-c6
8. Mb1-c3 He4-g4
9. Mc3-b5 Hg4-d7
10. d4xc5 d6xc5
11. Tc3-f4! 0-0-0
Ở nước này nếu Đen đi 11... Hxd1 thì 12. Mc7+Vd8; 13. Xxdl+ Vc8;
13.Mxa8... Bên Trắng hơn ngay 1 Xe và quân Mã đứng ở a8 thoát ra dễ dàng vì
đã có Tượng ở f4 bảo vệ ô C7.
12. Hd1-a4
Trắng đi nước này là có ý đồ dọa đi tiếp 13. Hxa7 Mxa7; 14. Ma7 Hết cờ.
12... Hd7-f5
Đen đi nước này nhằm giải thoát cho Vua. Nếu Đen đổi thành 12... a6 thì
13. Me5 Mxe5; 14. Txe5 rồi 15. Ma7 Hết cờ.
13. Tf4-g3 a7-a6
Đen đi Tốt lên a6 với ý đồ buộc quân Mã Trắng phải rời khỏi ô b5 để có
điều kiện phát triển quân bên cánh Vua.
14. Xa1-d1 Xd8xd1
Đen không đi 14...axb5, vì biết chắc nước 15.Ha8, Hết cờ.
15. Xf1xd1 Mg8-f6
Hình 4
Đi nước này ý đồ của Đen là bảo vệ ô e8, ngăn Trắng đánh đòn tiếp theo
16.Ma7+ MxaT: 17 He8. Nhưng Đen không biết rằng bên Trắng còn có một đòn
khác cũng kết thúc ngay ván cờ.
16. Ha4-a5
Đến đây thì Đen đã giơ tay chịu thua vì: Nếu 16... Mxa5 thì 17. Ma7 Hết
cờ. Còn nếu 16... Me8 thì 17. Hd8+Mxd8; 18. Ma7 Hết cờ. Nếu 16... Hd7 thì 17.
Ma7+Mxa7; 18. Xxd7 Vxd7; 19. Hc7+Ve6; 19. Hxb7... Cuối cùng vẫn thất bại.
Cũng như ví dụ này, các bạn hãy tham khảo thêm một ví dụ nữa về sai
lầm trong thứ tự triển khai quân.
Ví dụ 5: Triển khai Hậu khi các quân khác chưa triển khai
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 d5-d6
3. Tf1-b5+ Tc8-d7
4. Tb5xd7+ Hd8xd7
5. c2-c4 Hd7-g4
6. 0-0 Hg4xe4
7. d2-d4 c5xd4
Ở nước này, như ở ví dụ 4 thì Đen đi 7... Mc6, nhưng ở đây Đen không
theo nước cũ mà đi 7... Cxd4.
8. Xf1-e1 He4-c6
9. Mf3xd4 Hc6xc4
Qua mấy nước đi trên đây, ta thấy: Bên Đen đã đưa Hậu lên tham chiến
sớm lại di chuyển Hậu tới 5 lần (d7; g4; e4; c6; c4) trong khi đại bộ phận các
quân còn lại vẫn chưa được triển khai. Ngược lại bên Trắng thì đã nhập thành, 1
Xe đã di chuyển ra khống chế cột e, quân Mã Trắng đã nhanh chóng chiếm giữ ô
d4 rõ ràng đã giành được ưu thế.
Nếu ở nước 9, bên Đen không đi Hxc4 mà đổi thành 9... Hd7 thì 10. Mb5
e6; 11. Tf4 e5; 12. Mc3 a6; 13. Ha4 (nếu Đen 12... Mf6 thì 13. c5).
10. Mb1-a3 Hc4-c8
11. Tc1-f4 Hc8-d7
12. Ma3-b5 e7-e5 (H. 5)
Hình 5
13. Tf4xe5 d6xe5
14. Xe1xe5+ Tf8-e7
Nếu nước này Đen đi 14... Me7 thì 15. Mf5 hoặc 14... Vd8 thì 15. Hb3 rồi
16. Xd5.
15. Xe5-d5 Hd7-c8
Nếu Đen 15... Hxd5 thì 16.Mc7+ ăn Hậu Đen.
16. Md4-f5 Ve8-f8
Đen đi nước này là có ý tránh đòn 17.Me6+Td6; 18.Mxd6+ ăn Hậu Đen.
17. Mf5xe7 Vf8xe7
Nếu Đen 17... Mxe7 thì 18.Xd8+ rồi 19.Hxd8 Hết cờ.
18. Xd5-e5+
Đến đây thì Đen chịu thua vì không đỡ được đòn đánh tiếp theo của
Trắng: 19. Hd6 chiếu Tướng, rồi hết cờ hoặc ăn Hậu.
Ví dụ 6: Chủ động triển khai chiếm giữ trung tâm
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-c4 Tf8-c5
4. C2-C3 Mg8-f6
5. d2-d4 e5xd4
6. c3xd4 Tc5-b6
Nước này Đen nên đi 6... Tb4+ là hợp lý. Ở đây Đen đi 6... Tb6, có nghĩa
là bên Đen đã bỏ cho bên Trắng chiếm mất trung tâm, ngăn cản việc phát triển
quân của bên Đen, làm cho Đen luôn bị động trong điều chỉnh đội hình khai
cuộc.
7. d4-d5 Mc6-e7
Nước này nếu Đen 7... Ma5 thì 8.Td3 rồi 9.b4 bắt chết Mã Đen. Còn nếu
Đen đáp lại Trắng đi nước 8.Tf3 bằng 8... He7 ngăn nước 9.b4 của Trắng thì
9.0- 0 0-0; 10.a3 Mxe4; 11.b4 bên Trắng vẫn bắt được Mã.
Còn nếu Đen đi nước 8... c5 thì 9.d6 làm tê liệt hoàn toàn các quân cánh
Hậu của bên Đen.
8. e4-e5 Mf6-g4
Hình 6
Qua 8 nước triển khai quân của hai bên cho thấy: bên Trắng đã nhanh
chóng đưa hai Tốt chiếm giữ hai ô d5 và e5 làm cho việc phát triển quân của bên
Đen càng ngày càng gặp khó khăn.
9. d5-d6
Quân Tốt Trắng chiếm được ô d6 đã có uy lực rất lớn làm tê liệt hẳn các
quân của bên Đen.
9... c7xd6
10. e5xd6 Mg4xf2
Bên Trắng tuy mất quân Xe, nhưng lại có thế tấn công rất mạnh. Nếu ở
nước này Đen đi 10... Tf2+ thì 11. Ve2 Mc6; 12.h3. (nếu 11... Mf5 thì 12.Hd5).
Nước đáp trả tốt nhất của Đen là 10... Mc6, nhưng cũng sẽ bị Trắng đi 11. Tg5
làm bên Đen lúng túng.
11. Hd1-b3 Mf2xh1
12. Tc4xf7+ Ve8-f8
13. Tc1-g5
Đến đây bên Đen chịu thua.
Đoạn cuối của ván cờ này cho thấy tác dụng của các quân Tốt đứng vững
được ở các ô trung tâm, đặc biệt là khi nó chiếm được những vị trí xung yếu. Ở
đây quân Tốt ở ô d.6 của Trắng đã trở thành một cái nêm chèn chặt vào thế trận
bên Đen làm tê liệt toàn bộ quân Đen bến Cánh Hậu.
Tóm lại: Những ví dụ cụ thể trên đây đã một phần nào cho chúng ta thấy
được những hậu quả đáng tiếc của việc không tuân thủ theo nguyên tắc về khai
cuộc. Những điều này cũng cho thấy mọi hậu quả đáng tiếc cũng không xảy ra
ngay sau khi vừa mắc sai lầm trong vận dụng, mà còn phụ thuộc vào sự khéo
vận dụng những sai lầm, sơ hở đó để tiến tới giành thắng lợi.
Điều này cũng chỉ cho chúng ta thấy: Mọi sai lầm, nếu không được phân
tích kỹ thì rất có thể chỉ đơn giản nghĩ rằng thất bại là do một sai lầm chiến thuật
nào đó chứ không ai nghĩ rằng lý do thua cờ đã xuất hiện ngay từ khi một bên
mắc sai lầm.
Chương 2. CHIẾN THUẬT ĐÁNH ĐÒN PHỐI HỢPĐòn phối hợp là một chuỗi (hay một xê ri) các nước đi mang tính bắt buộc
đã có sự tính toán của người cầm quân bao gồm một số nước đi, nước đáp lại,
nước thí quân được một bên dự kiến nhằm đạt được mục đích cuối cùng là làm
thay đổi về chất của cục diện ván đấu!
Dưới đây xin được trình bày một số điểm cụ thể như sau:
- Một chuỗi các nước đi bắt buộc là sự diễn biến mà bên sử dụng đòn phối
hợp dự kiến là không thể khác được. Dự kiến này bao gồm cả những nước bên
mình sẽ đi và những nước bên đối phương sẽ đáp lại.
- Thí quân là tự nguyện bỏ cho đối phương ăn quân của mình.
- Mục đích (mục tiêu) cuối cùng là hướng tới những kết quả dự kiến sẽ thu
được như ăn hơn quân, lợi hơn về thế, nhiều khi là thắng cờ bằng nước mắt
hoặc một ưu thế quyết định. Trong thời điểm đang gặp khó khăn thì mục tiêu đó
có thể là cứu vãn tình thế thoát khỏi thua cờ bằng cách đẩy cục diện ván cờ vào
thế Hoà cờ (Pat), nước chiếu liên tục... Nói cách khác mục tiêu tích cực là nhằm
đạt đến một bước nhảy vọt về chất, một sự bùng nổ làm thay đổi hẳn cách đánh
giá thế trận.
Trong chiến thuật sử dụng đòn phối hợp, người ta thường phân biệt mục
tiêu, luận chứng và phương án. Chúng tôi đã phân tích mục tiêu - luận chứng là
những điểm cụ thể của cục diện dẫn đến sự quyết định phương hướng tìm tòi.
Ví dụ: thế đứng trống trải của Vua, sự ngăn cách giữa Vua và các quân có chức
năng bảo vệ, sự suy yếu của các ô xung yêu, sự bố trí trên cùng một cột, một
hàng hoặc một đường chéo của Vua và Hậu đối phương... Phương án đòn phối
hợp là những thủ pháp, những nước đi được dự kiến để lợi dụng những sơ hở
đã được dự kiến nhằm đạt tới mục tiêu cuối cùng đặt ra.
Dưới đây xin giới thiệu một số phương án thường được sử dụng trong
chiến thuật đòn phối hợp và những điều cần đặc biệt lưu ý khi vận dụng chúng.
1. Chiến thuật đánh lạc hướngPhương án này thường được sử dụng thủ pháp thí quân để thu hút quân
đối phương rời khỏi vị trí đang canh giữ một ô xung yếu.
Ví dụ 1. Bên Đen đánh lạc hướng buộc Mã Trắng rời ô f3.
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 Mg8-f6
3. Mb1-c3 d7-d5
4. e4xd5 Mf6xd5
5. Mc3-e4 e7-e6
6. d2-d4 c5xd4
7. Mf3xd4 Tf8-e7
8. Tf1-b5+ Tc8-d7
9. c2-c4 Md5-f6
10. Me4-c3 0-0
11. 0-0 Hd8-c7
12. Hd1-e2 Mb8-c6
13. Md4-f3 Xf8-e8
14. Tc1-g5 Mf6-g4
Nước thứ 14, bên Đen đi 14... Mg4 đã chứa đựng một bước chuẩn bị tung
ra một đòn đánh lạc hướng, quân Mã rời khỏi ô f3 để đánh vào ô h2. Đáp lại
nước này đáng nhẽ bên Trắng phải đi ngay 15. g3, thì bên Trắng đã không nhận
thấy âm mưu đó nên vào Tượng.
15. Tg5xe7 (H.7)
Hình 7
15... Mc6-d4
Đến đây nếu Trắng 16.Mxd4 thì Đen 16... Hxh2 Trắng thua. Nếu Trắng
16.g3 thì Đen 16... Mxe2 ăn Hậu +
Vì vậy bên Trắng nhận thua
Ví dụ 2. Đen giải tỏa ô, đưa xe vào tham chiến
1. e2-e4 e7-e5
2. f2-f4 e5xf4
3. Mg1-f3 g7-g5
4. h2-h4 g5-g4
5. Mf3-e5 Mg8-f6
6. Tf1-C4 d7-d5
7. e4xd5 Tf8-d6
8. d2-d4 Mf6-h5
9. Tc4-b5+
Bên Đen cho rằng nước này Trắng nên nhập thành 9.0.0. Nếu 9... Hh4 thì
10. He1
9... c7-c6
10. d5xc6 b7xc6
11. Me5xc6 Mb8xc6
12. Tb5xc6+ Ve8-f8
13. Tc6xa8 Mh5-g3
14. Xh1-h2 Tc8-f5
15. Ta8-d5 Vf8-g7
Giải tỏa ô e8 nhường chỗ cho Xe Đen ra tấn công, một ý đồ rất hay.
16. Mb1-c3 Xh8-e8+
17. Ve1-f2
Nếu nước này Trắng đi 17.Vd2 thì Đen 17... He7 dọa 18... He3 chiếu hết.
Nếu Trắng 18.Me4 thì 18... Mxe4; 19. Txe4 Hxe4. Bên Trắng không ngăn
được đòn 20... He3 Hết cờ.
Nếu Trắng 18. Hg1 thì 18... Me2; 19. Hf2 (nếu 19. Mxe2 thì 19... Hxe2+;
20. Vc3 Hết cờ) 19... g3;
20. Hxe2 gxh2; Bên Trắng cũng thua.
17... Hd8-b6
Bên Đen có thể đi ngay 17... Te5. Nếu 18.dxe5 thì 18... Hb6; 19. Vel Hg1+;
20. Vd2 He3 Hết cờ.
18. Mc3-a4
Hình 8
18... Hb6-a6
Lúc này bên Đen có thể đánh ngay 18... Xe2+. Nếu Trắng đi 19.Hxe2 thì
19... Hxd4+; 20. Te3 fxe3+; 21. Hxe3 Me4+; 22.Txe4 g3+; 23.Vf3 Tg4+; 24. Vxg4
Hxe3+; 25. Mc3 Hf4+; 26. Vh5 f5; 27. Txf5 Hxf5. Hết cờ.
Nếu 19. Vg1 Ha5; 20. c3 Tc2. Bên Trắng mất Hậu.
19. Ma4-c3 Td6-e5
Đen đánh đòn nhử mồi. Nếu tiếp theo 20.dxe5 thì Đen 20... Hb6+’ 21. Vel
Hgl+; 22. Vd2 He3 Hết cờ.
20. a2-a4
Hình 9
Đi nước này bên Trắng với ý đồ định đi tiếp 21. Mb5 ngáng đường chéo
của Hậu Đen, nhưng muộn mất rồi. Bên Đen đã chuẩn bị triển khai đòn kết thúc.
Bên Trắng nhận thua, vì: Nếu 23.Vg1 thì 23... Xe1, Hết cờ. Còn nếu bên
Trắng đi nước nào khác đi nữa thì 23... Xe2, Trắng thua.
2. Chiến thuật nhử mồiKhi sử dụng phương án chiến thuật này, bên vận dụng chiến thuật,
thường là thí đi một quản có giá trị làm mồi cho đối phương ăn bằng một quân
đang đứng ở một vị trí xung yếu, với mục đích buộc quân của đối phương khi ăn
phải rời khỏi vị trí đang đứng, tạo điều kiện có lợi cho bên mình đánh những đòn
chiến thuật đã dự định một cách thuận lợi và hiệu quả. Vì vậy khi cầm quân bạn
phải luôn tỉnh táo, tránh bị sập bẫy của đối thu.
Ví dụ 1. Thận trọng khi ăn quân đối phương:
1. Mg1-f3 Tc8-f5
2. c2-c4 Mg8-f6
3. g2-g3 Tc8-f5
4. c4xd5 Mf6xd5?
Hình 10
Ở nước này bên Trắng đã đánh một đòn nhử bằng cách đưa Tốt c4 ăn
sang d5. Bên Đen đã không tính nên rơi vào bẫy của Trắng (ăn Mã vào d5) dẫn
đên mất quân ở nước tiếp sau.
5. e2-e4!
Bằng nước đi của Tốt, bên Đen sẽ mất một trong hai quân (Tượng hoặc
Mã) bởi vì nếu nước này Đen mà đi 5... Txe4 thì 6.Ha4+ rồi 7.Hxe4.
Qua đây cho thấy mỗi một nước đi, bất kể là ở khai cuộc, trung cuộc hay
tàn cuộc cũng đều phải được tính suy cho kỹ lưỡng. Đặc biệt là sử dụng quân ở
các vị trí xung yếu.
Ví du 2. Đen thua do không nhìn thấy bẫy của Trắng
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 c7-c5
3. Mg1-f3 g7-g6
4. g2-g3 Tf8-g7
5. Tf1-g2 0-0
6. 0-0 c5xd4
7. Mf3xd4 Mb8-c6
0. Mb1-c3 a7-a6
Hình 11a
Ở nước này bên Đen nên cân nhắc nước đi của mình. Nước này Đen có
thể 8... Mxd4, nếu nước tiếp 9.Hxd4 thì 9... d6. Sau nước 8 Đen đi 8... a6, bên
Trắng có thể đưa quân Mã ở đ4 về c2, rồi đẩy con Tốt cột b lên b3, chuẩn bị đưa
Tượng Trắng lên b2 và không sợ gì Đen đưa Mã lên e4, vì quân Xe ở a1 đã
được bảo vệ vững chắc.
Bên Đen ở nước 8 đi a6 là có ý đồ sẽ đưa Tốt cột b lên b5 nhòm ô c4 của
Trắng.
9. Md4-c2 d7-d6
10. b2-b3 Tc8-e6
11. Tc1-b2 Xa8-c8
12. Xa1-c1 Mf6-d7
13. Hd1-d2 b7-b5
14. c4xb5 a6xb5
15. Tg1xC6...
Ở những nước vừa qua, hai bên thực hiện đổi quân là có ý nhanh chóng
đơn giản hóa cục thế, nhằm thực hiện kế hoạch đã vạch sẵn của mỗi bên.
Ở nước 15 bên Trắng đi 15.Txc6 là một nước trông chờ vào sai lầm của
Đen. Nếu ở nước này Đen có nước đối phó chính xác thì Trắng sẽ thiệt quân.
Nước đúng của Trắng ở đây phải là: 15. Me3, mới giữ vững được ưu thế.
15... Xc8xc6
16. Mc2-b4 Xc6-b6
Ở nước này Đen nên đi 16... Xc8 có lẽ hay hơn vì nếu 17. Mb5 thì 17...
Txb2; 18.Hxb2 (nếu Trắng 18.Xxc8 thì Đen 18... Hxc8; 19.Mc6 Xxc6; 20.XxC6
Hxb5.
17. Mc3-d5! Tg7xb2
Hình 11b
Ở nước này nếu Đen đi 17... Xb8 thì 18. Mc6; còn nếu 17... Txd5 thì
18.Mxd5Xb8; 19. Txg7 Vxg7; 20. Hd4+f6 (nếu Đen 20... Vg8 thì 21.Xc7 e6;
22.Xxd7); 21.Xc7 e6; 22.Ha7. Bên Trắng có ưu thế rõ ràng.
Ở nước này Đen đi 17... Txb2 là chưa nhìn thấy cái bẫy của bên Trắng.
18. Xc1-c8
Bây giờ mà Đen đi 18... Hxc8 thì 19.Mxe7+ đe dọa Hậu Đen, còn nếu 19...
Vg7 thì 20.Hxb2+ rồi 21.Mxc8
Bên Đen đến đây thấy được sai lầm nên đã chịu thua.
Ví dụ 3. Đen thua cờ do chưa tính hết nước đi
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. e4xd5 e6xd5
4. c2-c4 Tf8-b4+
5. Mb1-c3 Mg8-e7
6. Mg1-f3 Tc8-g4
7. Tf1-e2 d5xc4
8. 0-0 Tg4xf3
Bên Đen muốn bảo vệ quân ở c4
9. Te2xf3 c7-c6
10. Hd1-e2 Hd8xd4
Bên Đen đi nước này vô hình chung đã tạo điều kiện cho Trắng đưa
nhanh Xe vào cuộc tham chiến, tạo thuận lợi cho phát động cuộc tấn công mạnh
mẽ vào bên Đen.
11. Xfl-d1 Hd4-f6
Nếu nước này Đen thay bằng 11... Hb6 thì thế cờ có thể vững hơn.
12. Mc3-e4 Hf6-e6
13. a2-a3 Tb4-a5
Hình 12
14. Tf3-g4 He6-g6 (H.12)
Nếu ở nước này Đen đi 14... f5 thì 15.Md6+Vf7; 16. Mf5+, bên Đen sẽ mất
Hậu.
15. Tg4-f5
Ở nước này Trắng đã đi một nước chính xác, bởi vì nếu: Đen: 15... Hf5 thì
16.Md6+ ăn Hậu Đen. Còn nếu 15...Mxf5 thì 16.Mf6++ rồi 17.He8 Đen hết cờ.
15... Me7xf5
16. Me4-f6++ Ve8-f8
17. He2-e8 chiếu Tướng - Đen thua.
Ví dụ 4. Đổi quân sai lầm dẫn đến thua cuộc
1. e2-e4 Mg8-f6
2. e4-e5 Mf6-d5
3. Mg1-f3 d7-d6
4. d2-d4 Tc8-g4
5. Tf1-e2 d6xe5
Bên Đen đi nước 5... e5 đổi quân là một nước đi sai lầm, đã tạo cho Trắng
có cơ hội giành được ưu thế. Cách đi đúng của Đen ở nước này phải là: 5... e6
hoặc 5... Mc6.
6. Mf3xe5 Tg4xe2
7. Hd1xe2 Md5-b6
Bên Đen đi nước này có ý cho là bên Trắng lúc này đang còn phải bảo vệ
con Tốt ở d4. Nước này Đen nên đi f... c6 có thể ngăn được 8.Hb5V+ của Trắng.
8. 0-0 Hd8xd4
Nhìn vào thế trận của Đen lúc này ta thấy, Đen đã triển khai quân quá
chậm, song ở đây lại còn cố lượm thêm Tốt thì đó chưa phải là một biện pháp
hay. Đáng lẽ ở nước này Đen phải tự kiềm chế và đi 8...Md7 thì hay hơn nhiều.
9. Xf1-d1 Hd4-h4
10. Tc1-g5
Hình 13
Bên Trắng có ý đồ thí Tượng để kéo Hậu Đen về ô g5 rồi thí luôn quân Xe
để thực hiện chiếu Vua Đen bằng Mã ăn lại Hậu, một nước cờ đã được tính toán
kỹ. Nếu ở nước này mà Trắng đi 10.Hf3 nhòm ngay cả f7 và b7 thì 8... Hf6 và
bên Đen vẫn vững vàng.
10.... Hh4xg5
Bắt buộc Đen phải ăn về g5, không còn cách nào tốt hơn bởi vì: Nếu Đen
có chạy quân Hậu đến 10... Hb4 hoặc 10... Ha4 thì 11. Hf3 hoặc f6; 12. Hh5+g6;
13.Mxg6...
11. Xd1-d8+!
Trắng đã đi một nước quyết định, chính xác. Lại thí Xe kéo Vua Đen ra d8
để rồi 12.Mxf7+ ăn lại Hậu của Đen.
Nếu sau nước thứ 9 của Trắng (9.Xd1) bên Đen không đáp lại bằng nước
9... Hh4 mà đổi thành 9...d4-c5 (H.14) thì liệu có ổn không?
Hình 14
Nếu trong thế trận như ở hình 14, ta thấy bên Trắng vẫn ăn được Hậu Đen
bằng một đòn phối hợp khác. Cục cờ được diễn biến như sau:
10. He2-h5 g7-g6; H.Xd1-d8+Ve8xd8; 12. Me5xf7+rồi 13.Hh5xc5.
Ví dụ 5. Đen đổi quân sai lầm dẫn tới thua nhanh
1. e2-e4 c7-c6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mg8-f6
5. Hd1-d3
Bên Trắng đi nước này là một nước đi đã có nhiều sách viết về khai cuộc
ghi lại, song thực tế nó không có lợi ích gì ngoài việc không cho Đen đưa ngay
Tượng ở c8 lên f5. Bởi vì nếu 5... Tf5 thì 6.Mxf6+ ăn thêm Tượng ở f5.
5... e7-e5
Nước mở đầu của một đợt đổi quân, chúng ta thường gặp ở dạng khai
cuộc caro khan, ở ván cờ này đổi quân như vậy là không có lợi cho bên Đen.
Nước đúng của bên Đen ở đây là: 5...Mxe4. Tiếp đó có thể diễn ra 6.Hxe4
Hd5
6. d4xe5 Hd8-a5+
7. Td1-d2 Ha5xe5
8. 0-0-0
Dĩ nhiên nước này bên Đen không thể đi 8... Hxe4 vì nước tiếp sau Trắng
sẽ 9.Xe1. Sau khi suy nghĩ Đen đã đi một nước sai lầm.
8... Mf6xe4? (H.15)
Hình 15
9. Hd3-d8+
Thí Hậu để rồi chiếu đôi (lưỡng chiếu) cả Xe và Tượng, bên Trắng đã
buộc Vua bên Đen phải di chuyển để rồi tiếp tục chiếu Vua hết cờ.
9... Ve8xd8
10. Td2-g5++
Đến đây thì bên Đen đành phải giơ tay xin thua vì nếu 10... Ve8 thì 11.
Xd8 hết cờ.
Nếu 10... Vc7 thì 11. Td8 hết cờ.
Bên Trắng đã hoàn thành đòn phối hợp kết thúc ván cờ với sự tiếp thu
kinh nghiệm của các kỳ thủ đi trước, đó là: Thí Hậu, chiếu đôi bằng Xe và Tượng
rồi chiếu hết cờ ở hàng cuối bàn cờ. Một lối đánh đã trở thành phổ biến ở thời kỳ
đầu của thế kỷ 20.
Ví dụ 6. Dương bẫy nhưng đối phương không sai lầm
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 e5xd5
4. Mf3xd4 Mc6xd4
Bên Đen đổi Mã ngay ở nước thứ 4 này là một sai lầm, nước này chỉ tạo
cho bên Trắng có thêm cơ hội giành lợi thế về không gian. Tốt hơn Đen nên đi
4... Mg8-f6 hoặc 4... Tf8-c5 theo những cách đi mà chúng ta thường thấy trong
khai cuộc Scốtlen.
5. Hd1xd4 Mg8-e7
6. Tf1-c4 c7-c7
Đen đi nước 6... Mf7-c6 có vẻ hợp lý hơn, nhưng bị ngay 7.Hd5 Hf6; 8.
Mc3 Tb4; 9. Td2 d6; 10. Tb5. Bên Trắng có ưu thế hơn.
7. Mb1-c3 d7-d6
8. Tc1-g5 Hd8-b6
9. Hd4xd6 Hb6xb2 (H.16)
Hình 16
10. Xa1-d1 Hb2xc3+
11. Tg5-d2
Bên Đen nghĩ rằng thế trận như hiện nay là cột d bị cắt ngang và bên
Trắng không thí Hậu được. Chính vì tính như vậy nên bên Đen mới dám ăn vào
Mã Trắng ở c3. Nhưng Đen không biết được là bên Trắng đã thấy rõ là lúc này
mà Hậu chạy đi thì bây sẽ sập ngay lập tức.
11... Hc3xc4
12. Hd6-d8+ Ve8xd8
13. Td2-a5++ Vd8-e8
14. Xd1-d8 (Đen thua)
Tới đây để các bạn có thể rõ hơn, chúng ta thử xem lại thế trận của ván
cờ này từ sau nước thứ 10 của bên Trắng (10.Xd1) xem Đen có cách nào hay
hơn? (Hình 17)
Hình 17
Nếu lúc này bên Đen không đi 10... Hb2xc3+ mà đổi thành
10. …. Hb2-b6
Thì ván cờ cũng sẽ có kết thúc như sau:
11. Mc3-a4 Hb6-a5
12. Tg5-d2 Ha5xa4
13. Hd6-d8+ Ve8xd8
14. Td2-a5++ rồi đi tiếp
15. Xd1-d8+ Đen thua
Hoặc cũng có thể đi:
11. Mc3-b5 C6xb5; 12. Tc4xb5+ Me7-c6; 13. Hd6- d8+ Hb6xd8; 14.
Xd1xd8+ Hết cờ.
Ví dụ 7. Đổi quân không tính dẫn đến sai lầm.
1. e2-e4 c7-c6
2. đ2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mg8-f6
5. Tf1-d3
Bên Trắng đi nước thí Tốt để buộc bên Đen phải đưa Hậu lên, lại lùi Hậu
về. Một ý đồ đã có sự tính toán.
5... Hđ8xd4
6. Mg1-f3 Hd4-d8
7. Hd1-e2 Tc8-f5
Dĩ nhiên không phải Đen đi 7... Tf5 là bên Đen để mất ngay quân Tượng
đó, bởi vì nếu Trắng nước 8.Mxf6+ rồi 9.Txf5 thì bên Đen vẫn còn có nước 9...
Ha5+ ăn lại Tượng Trắng. Nhưng ở nước này bên Đen nên thay bằng nước 7...
Mxe4 (thay cho Tf5 đã đi) và 8.Txe4 Md7, bên Đen vẫn giữ được sự bình ổn.
8. Mf4xf6+ g7xf6
9. Td3xf5 Hd8-a5+
10. Tc1-d2 Ha5xf5
11. 0-0-0 Hf5-e6
Đến đây bên Đen muốn đổi bỏ Hậu để đơn giản hóa cục diện và giữ được
thế hơn Tốt. Hay nói cách khác, đúng hơn là lúc này bên Đen nên đi 11... Mb8-
d7 rồi 12... 0-0-0 giữ thế bình ổn là hay nhất.
12. He2-d3
Bên Trắng với ý đồ thí Tốt a2, nhử cho bên Đen đi 12... Hxa2 để đánh đòn
kết thúc. Lúc này nếu bên Đen nhìn thấy được âm mưu của bên Trắng, không
ăn vào a2 thì hoàn toàn bình ổn. Tiếc rằng Đen không nhìn ra và đã đưa Hậu ăn
Tốt. Sai lầm này đã bị trả giá bằng thua cờ ngay.
12... He6xa2 (H.18)
Hình 18
Nước này bên Đen nên đổi thành: 12... Md2 hoặc 12... Ma6 thì vẫn còn
giữ được không thua ngay.
13. Hd3-d8+ Ve8xd8
14. Td2-a5++ Vd8-e8
15. Xd1-d8+ Đen thua
Ví dụ 8. Sai lầm khi tính chưa hết nước đi
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 Mg8-f6
4. d2-d4 e5xd4
5. e4-e5
Ở nước này Trắng không đi e5 mà thay bằng nước nhập thành gần (5.0-0)
là lợi hơn cả.
5. … Mf6-e4
6. Tc1-f8 f7-f5
Ở nước này bên Đen nên đổi thành 6... Te7 rồi 1... 0-0. Cả hai bên triển
khai quân đều có sự lúng túng trong khai cuộc.
7. Tb5xc6
Ở nước này nếu Trắng thay bằng đi 7.Mxd4 thì bên Đen sẽ gặp nhiều khó
khăn hơn.
7... d7xc6
8. Hd1xd4 Hd8-d5
Đen thay bằng 8... Te6 có lẽ thế cờ bình ổn hơn.
9. Mb1-c3 Hd5-a5
10. Xa1-d1 Tf8-e7
11.Tf4-d2 Ha5-b6
12. Mc3-e2
Lúc này bên Đen chủ quan cho rằng, hiện tại cột d không còn mở như
trước vì Tượng Trắng đã trở về d2 chia cắt giữa Xe và Hậu. Vì vậy bên Đen nghĩ
rằng có thể không cần thiết phải để Tượng Đen ở e7 bảo vệ ô d8 mà hiện tại có
thể đưa Tượng Đen lên c5 nhòm cả Hậu d4 và Tốt f2 của Trắng.
12… Te7-c5
Hình 19
Bên Đen sau khi đi nước Tượng lên c5, hoàn toàn nghĩ rằng bên Trắng
chưa phát hiện ra ý đồ của nước thí Tượng của Đen vào ô f2.
13. Hd4-d8+! Ve8xd8
14. Td2-g5++ Vd8-e8
15. Xd1-d8++ Ve8-f7
Đến đây bên Trắng đã thực hiện một nước đi rất hay bằng cách đẩy Tốt
e5 chiếu Vua, một nước tuyệt hay.
16. e5-e6+! Vf7xe6
17. Me2-f4+ Ve6-f7
18. Mf3-e5+ Đen thua
Để kết thúc ván cờ này, bên Trắng đã sử dụng một đòn chiến thuật khá
phức tạp so với các ván đã giới thiệu ở trên, vì bên Trắng đã phải tính đến cả
mấy nước chiếu chiến thuật, đặc biệt là nước thí Tốt ở e6.
Ví dụ 9. Nước đi sai lầm dẫn đến thua nhanh
1. d2-d4 e7-d6
2. e2-e4 d7-d5
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4.e4-e5 c7-c5
5.Hd1-g4
Hiện nay nước này ít được các kỳ thủ sử dụng.
5... Mg8-e7
6. Mg1-f3
Nước này bên Trắng không đi theo cách cũ: 6.Hxg7 Xg8; 7. Hh6 cxd4 vì
như vậy có nhiều nguy cơ dẫn đến những đòn đối công mạo hiểm. Nếu đi theo
cách trên mà ở nước 7, bên Trắng đi 7.Hxh7 (chứ không phải 7.Hh6) cxd4; 8.a3
Ha5; 9. Xb1 dxc3; 10.axb4 Ha2 bắt chết Xe.
6... Mb8-C6
7. Tf1-d3
Trắng đi nước này có ý nhử cho Đen nhập thành 7... 0.0 và sẽ
8.Txh7+Vxh7; 9.Mg5+ Vua bên Đen sẽ bị liên tục săn đuổi rất khó chạy thoát.
Nhưng Đen đã nhìn ra và không sa vào bẫy. Đen đi.
7... c5xd4
8. Mf3xd4 Mc6xe5
9. Td3-b5+ Tc8-d7
10. Hg4xg7 Me5-g6
11. Hg7-f6
Bây giờ thì Tốt trung tâm của bên Đen xông vào cuộc chiến.
11... e6-e5
12. Tb5xd7+ Hd8xd7
13. Md4-e2 d5-d4
14. a2-a3 Tb4xc3
15. b2xc3 d4-d3
16. c2xd3 Hd7xd3
17. Xa1-a2
Nếu nước này Trắng đi 17.f3 thì Đen 17... Hc2 rồi 18... Xd8 cũng dẫn đến
bên Trắng thua cờ.
Ở nước này bên Trắng đi 17.Xa2 là có ý muốn ngăn không cho Hậu bên
Đen tiến lên hàng 2.
17... Me7-d5
18. Hf6-d6
Nếu nước này Trắng thay bằng đi 18.Hf3 thì còn có thể trụ được một thời
gian, tuy nhiên vẫn kém thế và cuối cùng vẫn thua.
18... Xa8-d8
19. Hd6-c5
Hình 20
19... Hd3-đ1+
Đánh đến đây bên Trắng chịu thua.
Các nước tiếp như sau: 20.Vxd1 Me3+; 21. Vel Xd1 hết cờ.
3. Chiến thuật diệt quân phòng- thủTrong khi vận dụng chiến thuật thi đấu thì phương án diệt quân phòng thủ
thường hay được vận dụng. Trong phương án này, bên đánh đòn phối hợp
nhằm thẳng vào quân đang phòng thủ hay nói cách khác là đang làm nhiệm vụ
bảo vệ một số (quân) then chốt mà tiêu diệt với mục đích làm phá vỡ thế trận
của đối phương, tạo cơ hội để giành thế cho mình. Sau đây xin giới thiệu một số
ví dụ để các bạn tham khảo.
Ví dụ 1. Trắng lợi dụng sai lầm diệt quân bảo vệ (Tượng) giành thắng lợi
1. d2-d4 Mg8-f6
2. C2-C4 e7-e6
3. Mb1-C3 Tf8-b4
4. Hdl-c2 d7-d5
5. c4xd5 e6xd5
6. Tc1-g5 Hd8-d6
7. e2-e3 Mf6-e4
8. Tg5-f4 Hd6-g6
Ở nước này, nếu Đen đổi thành 8... He7, tiếp đó nếu 9.Td3 f5; 10.Mge2 0-
0; 11. 0-0 c6; 12.f3 Mxc3; 13.bxc3 Td6; 14. Txd6 Hxd6; 15.e4, bên Đen vẫn giữ
được sự bình ổn, mặc dù bên Trắng vẫn giành được ưu thế.
9. Hc2-b3
Tránh đòn 9... Mxc3; 10. Hxg6 Me4+ rồi 11... Hxg6 bên Đen ăn hơn quân
Mã Trắng.
9... c7-c5.
Ở nước này Đen nên đi 9... Ta5 là hay hơn.
10. f2-f3 Me4xc3
Đen thực hiện nước đổi quân sai lầm dẫn đến thiệt quân. Nước này Đen
nên 10... Mf6, tuy rằng sau 11.a3 Txc3; 12.Hxc3 bên Trắng vẫn ưu hơn.
11. b2xe3 Tb4-a5 (H.21)
Hình 21
12. Tf4xb8
Bằng cách đổi bỏ quân Mã Đen ở b8, bên Trắng đã thực hiện chiến thuật
diệt quân bảo vệ quân Tượng ở a5, làm cho Đen lâm vào khó khăn rất lớn. Giả
sử nước tiếp Đen đi 12... Xxb8 thì 13. Ha4+rồi 14.Hxa5... Từ đây bên Đen đã
nhìn thấy sự thất bại (các bạn sẽ giải tiếp).
Ví du 2. Trắng tìm cách diệt Tượng Đen bảo vệ e7 để giành thắng lợi
1. d2-d4 f7-f5
2. e2-e4
Trắng đi nước này là đã có ý đồ muốn thí con Tốt cột e để tạo cho mình
một thế phát triển quân tốt hơn. Trong cách ra quân này bên Đen cũng nên coi
chừng sự suy yếu của cánh Vua do nước đi 1... f5 của mình.
2... f5xe4
Ở nước này bên Đen đẩy Tốt lên b6 là một nước hiện nay ít dùng. Hiện tại
ở nước này bên Đen nên đi 4... Mc6 và nước cờ diễn biến như sau: 5.d5 Me5; 6.
Hd4 Mf7, hoặc 4... c6 thì 5.f3 Ha5; 6. Hd2 e5; (hoặc 6.Td2 e3; 7.e3 e5).
5. f2-f3 Tc8-b7
Nếu Đen 5...exf3 thì 6.Mxf3 Tb7; 7.d5, bên Trắng có một thế tấn công rất
hay. Còn nước này Đen, đi 5... Tb7 thực ra là một nước không tốt. Nước đúng ở
đây phải là 5... e3 thì 6.Txe3 e6; 7.Hd2 d5; 8.0-0 c5...
6. f3xe4 Mf6xe4
7. Mc3xe4 Tb7xe4
8. Mg1-f3 Hd8-c8
Ở nước này nếu Đen 8... g6 thì 9.Me5 Tg7; 10. Tc4. Đến đây chúng ta có
thể thấy được quân tích cực nhất bảo vệ cánh Vua bên Đen là quân Tượng ở ô
e4, vì vậy bên Trắng tìm mọi cách để đổi bỏ quân đó.
9. Tf1-d3 Te4xd3
10. Hd1xd3 Hc8-a6
11.Hd3-e4 Mb8-c6
12.d4-d5 Mc6-a5
Hiện tại các quân trung tâm của bên Trắng đã chiếm được những vị trí
xung yếu. Song hiện tại nếu đi ngay 13.d6 hoặc 13.Txe7 rồi 14.d6 thì bên Đen
vẫn còn có cách chống đỡ kéo dài ván cờ. Ví dụ: 13.d6 thì 13...Hb7 hoặc
13.Txe7 thì 13... Txe7; 14.d6 Mc6; 15.dxe7 Ha5+; 16.c3 Hc5...
13. Mf3-e5 d7-d6
Nước này Đen nên đổi thành 13... Mb7, nếu 14.c4 thì 14...0-0-0; 15.0-0
(nếu 15.Mf7 thì 15... Md6). Bên Trắng mặc dù có ưu thế, nhưng bên Đen thì trụ
được lâu.
14. Me5-f7
Đây là nước nhử của Trắng, với ý đồ kéo Vua Đen ra cột f để rồi phát huy
tác dụng của quân Xe.
14... Ve8xf7
15. Xh1-f1+ Vf7-e8
Hình 22
Lúc này là thời điểm tốt nhất để bên Trắng thực hiện ý đồ diệt quân Tượng
Đen ở f8 đang làm nhiệm vụ bảo vệ ô e7.
16. Xf1xf8+ Ve8xf8
17. Tg5xe7+ Vf8-e8
18. Te7xd6+ Ve8-d8
19. He4-e7+ Vd8-c8
20. He7xc7 Đen thua
4. Chiến thuật vây hãmChiến thuật vây hãm là phương án mà bên sử dụng tìm mọi cách dồn một
quân nào đó của đối phương buộc phải đi vào một ô có vị trí sống còn đối với
việc phát triển quân của đối phương.
Chiếu thắt cổ là một dạng điển hình của chiến thuật vây hãm dùng thủ
pháp thí quân để buộc một quân của đối phương lấp tắc vào một ô làm cho Vua
đối phương bị kẹt cứng không còn lối nào thoát được, để rồi tìm cách chiếu hết
cờ.
Sau đây là một số ví dụ cụ thể được trích từ các ván đấu đã diễn ra của
các kỳ thủ để bạn đọc tham khảo và học tập.
Ví du 1. Tự mình làm tắc lối thoát của Vua dẫn đến thua cờ nhanh chóng
1. e2-e4 d7-d5
2. e4xd5 Hd8xd5
3. Mb1-c3 Hd5-a5
4. Tf1-c4 Mg8-f6
5. d2-d4 Tc8-g4
6. f2-f3 Tg4-h5
7. Tc1-d2 c7-c6
8. Hd1-e2 Mb8-d7
9. Mc3-b5 (H.23)
Hình 23
Đây là một nước đi rất sai lầm của bên Đen. Chính từ nước này bên Đen
đã tự mình lấp tắc lối thoát duy nhất của Vua. Trắng không bỏ lỡ cơ hội giành
thắng lợi từ một sai lầm.
10. Mb5-d6 Đen thua
Ví dụ 2. Mắc bẫy, bị chiếu thắt cổ ngay khi vừa triển khai quân
1. d2-d4 d7-d5
2. c2-c4 e7-e5
Đây là một kiểu khai cuộc được gọi là phản gam-bit. Bên Đen vừa vào đã
thí ngay tốt e với ý đồ làm rối loạn sự phát triển quân của bên Trắng.
3. d4xe5 d5-d4
4. Mg1-f3 Mb8-c6
5. Mb1-d2 Hd8-e7
6. a2-a3
Bên Trắng muôn đổi bỏ quân Tốt ở e5 lấy quân Tốt ở d4 của Đen đang
gây khó khăn cho việc phát triển quân của mình.
6... Mc6xe5
Nếu ở nước tiếp theo bên Trắng đi 7.Mxe5 thì 7...He5; 8.Mf3 Ha5+; 9.Td2
Hb6; 10.Hc2. Như vậy cục diện sẽ có lợi hơn cho bên Trắng. Nhưng trên thực tế
bên Trắng vẫn giữ ý đồ là diệt bỏ quân Tốt Đen ở d4 vì nó là quân gây khó chịu
cho việc phát triển quân, nên đã đi ngay.
7. Mf3xd4
Đi nước này Trắng đã mắc vào bẫy của bên Đen, bị ngay Đen thực hiện
đòn chiếu thắt cổ dẫn đến thua nhanh.
7... Me5-d3 (H.24)
Hình 24. Trắng thua cờ
Ví dụ 3. Sai lầm trong triển khai quân dẫn đến thua cờ nhanh
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-C4 Tf8-c5
4. c2-c3 Mg8-f6
5. d2-d4 e5xd4
6. c3xd4 Tc5-b4+
7. Mb1-c3 0-0
8. d4-d5
Ở nước này bên Trắng không đi 8d5 mà đổi thành 8.e5 thì hay hơn nhiều
vì: 8.e5 Me4; 9.0-0 Mxc3; 10.bxc3 Txc3; 11. Mg5 Txa1; 12. Hh5 h6; 13. Mxf7
Xxf7; 14. Hxf7+ Vh7; 15. Tg5 Hxg5; 16. Td3+ Vh8; 17. Hf8, Đen thua.
8... Mf6-e4
9. d5xc6?
Bên Trắng đi 9.dxc6 là sai lầm. Nước chính xác ở đây là nhập thành gần
9.0-0; nếu đáp lại Đen đi 9... Mxc3 thì 10.bxc3 Txc3; ll.dxc6 Txa1; 12.Tg5. Bên
Trắng hoàn toàn có thể tấn công mạnh.
Trắng đi nước 9.dxc6 là đã tạo điều kiện tốt cho Đen phản công.
9... Me4xc3
10. Hd1-b3 Mc3xa2+
11. Ve1-f1 Ma2xc1
12. Hb3xb4
Lúc này quân Mã Đen nằm ở c1 sẽ đi đâu?
12... b7-b5 (H.25)
Hình 25
Hiện tại một vấn đề đặt ra lúc này là bên Trắng cần phải quyết ngay việc
ăn Tốt b5 bằng Tượng hay bằng Hậu, còn chuyển Tượng đi mà rời khỏi đường
chéo c4f1 thì để sổng mất quân Mã Đen đang bị mắc kẹt ở c1.
13. Tc4xb5
Sau nước đi này, các nhà chuyên môn đã có những phân tích cho rằng
bên Đen sẽ giành được ưu thế nếu nước cờ tiếp theo được diễn biến như sau:
13.Hxb5 dxc6; 14.Ha4 Md3; 15-Xd1 Mxb2. Nhưng thực ra ở nước 16 bên Trắng
có thể đi 16.Txf7+ Vxf7; (nếu 16... Vh8 thì 17.Xxd8 Xxd8; 18.Ha2); 17.Me5+ Vf6;
18. Hf4 Ve6; 19.Hg4+ chiếu liên tục là Hòa; nếu 19...Vxe5 thì 20.He2+ rồi
21.Xd8...
13... d7xc6
14. Tb5xc6
Nước này nếu Trắng đi 14.Xxc1 thì mặc dù kém Tốt nhưng còn giữ được
một thời gian nữa.
14... Hd8-d3+
Hình 26
15. Vf1-g1 Mc1-e2+
16. Vg1-f1 Me2-g3++
17. Vf1-g1 (H.26) Hd3-f1+
Đến đây bên Trắng chịu thua vì nếu 18.Xa1xf1 thì 18... Mg3-e2+ Trắng
thua.
5. Chiến thuật giải tỏa ô (hoặc đường)Trong quá trình triển khai thi đấu có những trường hợp chính quân của
mình đang chiếm giữ một ô hoặc một đường làm cản trở đến việc thực hiện một
đòn chiến thuật hoặc một thao tác cần thiết trong một kế hoạch tấn công hoặc
phòng thủ. Nếu gặp trường hợp này thì phải chủ động tìm cách giải tỏa ô đó
hoặc đường đó. Đó là mục tiêu được nghiên cứu trong phương án chiến thuật
này.
Sau đây là một số ví dụ để các bạn tham khảo và nghiên cứu, học tập.
Ví dụ 1. Giải tỏa ô, bắt Hậu giành thắng lợi.
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 d7-d5
4. c4xc5 e6xd5
5. Tc1-g5 Tf8-e7
6. e2-e3 c7-c6
7. Hd1-c2 Mb8-d7
8. Tf1-d3 Md7-f8
9. Mg1-e2 Mf8-e6
10.Tg5-h4 g7-g6
11. 0-0-0 Mf6-g7
12. f2-f3 Mg7-f5
13. Th4-f2 Hd8-a5
14. Vc1-b1 Tc8-e6
15. h2-h3 0-0-0
16. e3-e4 Mf5-g7
17. Tf2-g3 Mg7-e8
18. Tg3-e5 Xh8-f8
19. Mf2-c1...
Bên Đen ra quân ở những nước vừa qua là rất lúng túng. Các quân nhẹ bị
dồn vào những vị trí thụ động. Hậu đương lâm nguy vì bị đe dọa. Nếu giả sử
nước tiếp theo sẽ là 20.Mb3 Hb4 thì 21.a3 Hb6; 22. Ma4... Hậu Đen hết đường
chạy. Vì vậy chỉ còn một cách duy nhất là phải mở thông đường chéo cho
Tượng Đen e6 không cho Mã Trắng lên b3.
19... d5xe4
20. f3xe4 Mf6-d7
21.Te5-h2 Md7-b8
22.d4-d5 Te6-d7
23.Mc1-b3 Ha5-b6
24.d5-d6 (H.27)
Hình 27
Bên Trắng giải tỏa ô d5 để dọn chỗ cho Mã ở c3 lên thực hiện ý đồ bắt
chết Hậu Đen.
Đánh đến đây (như hình 27) cho thấy: Mặc dù hai bên đã đi được 24
nước, nhưng mỗi bên chỉ mất 2 quân Tốt. Nhưng tình thế lúc này đã tuyệt vọng
với bên Đen. Bởi vì không còn cách nào ngăn được nước tiếp theo 25.Md5 của
Trắng. Đen chịu thua.
Ví dụ 2. Giải tỏa hàng, đưa Hậu chiếu Vua giành thắng lợi
1. e2-e4 c7-c6
2. d2-d4 d7-d5
3. e4xd5 c6xd5
4. c2-c4 Mg8-f6
5. Mb1-c3 e7-e6
6.Mg1-f3 Tf8-e7
7.Tc1-g5 0-0
8. Xa1-c1
Ở nước này Trắng có thể đổi thành 8.c5, nếu Đen 8...b6 thì 9.b4 a5;
10.a3; như vậy bên Trắng sẽ có được một hệ thống Tốt rất đẹp ở cánh Hậu.
8... d5xc4
Thông thường thì bên Đen chờ khi nào bên Trắng đưa Tượng cánh Vua
lên d3 hoặc e2 thì mới thực hiện đổi Tốt ở c4 Đen sẽ được lợi hơn. Cho nên ở
nước này bên Đen nên thay bằng 8... b6 hoặc 8... Me4.
9. Tf1xc4 Mb8-d7.
Nước này nếu Đen thay bằng đi 9... Mc6 thì hay hơn vì vẫn có thể nhòm
Tốt Trắng d4.
10. 0-0 Md7-b6
11. Tc4-b3 Mf6-d5
12. Tg5xe7 Hd8xe7
13. Xf1-e1 Xf8-d8
14. Hd1-d3 Md5xc3
15. b2xc3 Tc8-d7
16. Mf3-e5 Td7-e8
17. f2-f4 g7-g6
Đen đi nước này có ý ngăn nước Tốt của bên Trắng tới ô f5, nhưng lại làm
yếu các ô Đen cánh Vua. Tốt hơn là ở nước này Đen nên đi 17... Hd6.
18. Hd3-g3 He7-f6
19. Mf5-g4 Hf6-g7
20. Hg3-h4 Tf8-c6
21. Xe1-e3 h7-h5
22. Mg4-f6+ Vg8-f8 (H.28)
23. f4-f5
Bên Trắng có ý đồ thí con Tốt cột f rồi Tốt cột d, giải tỏa hàng ngang số 4
để đưa Hậu sang b4 chiếu Vua Đen.
23... e6xf5
Nếu nước này Đen đi 23... gxf5 thì 24.Xg3. Còn nếu đi 23... g5 thì 24.Hxh5
Hxf6; 25.fxe6 dọa 26.e7+ và 27.Xf1.
Hình 28
24. d4-d5
Bây giờ bên Đen phải làm sao ngăn được đòn chiếu mat 25.Hb4.
24... Xd8-d6
25. Mf6xh5 Hg6-h6
Ở nước này nếu Đen đi 25...gxh5 thì 26.Xg3.
26. Hh4 -e7+ Vf3-g8
27. d5xc6 Xa8-f8
28. Xc1-e1 Xd6xc6
29. Mh5-f6+ Vg8-g7
30. Xf3-h3 Bên Đen nhận thua.
Ví dụ 3. Giải tỏa đường chéo - Đưa Hậu chiếu Vua giành thắng lợi
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 Mg8-f6
5. 0-0 Tf8-e7
6. Tz4xc6 b7xc6
7. Xf1-e1 d7-d6
8. d2-d4 e5xd4
9. Hd1xd4 0-0
10. Mb1-c3 d6-d5
Bên Đen đi nước này (10...d5) thực chất đã làm yếu ô c5.
11. e4-e5 Mf6-e8
Nước này Đen cũng nên cân nhắc nước 11... Md7
12. Mc3-a4 Xa8-b8
13. a2-a3
Trắng đi nước này là có ý ngăn nước 13... Xb4 của Đen.
13... g7-g6
14. Tc1-h6 Me8-g7
15. Hd4-c3
Trắng đi nước này nhằm một lúc 3 ý đồ: Tránh đòn Đen đi 15... Mf5 vừa
bắt Hậu lại vừa bắt Tượng ở h6; Nhóm Tốt Đen ở c6; Nhử cho Đen đi 15... Td7
sẽ đi tiếp 16.e6 Tg6; 17.e7.
15... Hd8-e8
16. Mf3-d4 Tc8-d7 (H.29)
Hình 29
Nước này Đen nên đổi thành 16... Tb7, tuy rằng vẫn bị 17.Mc5 bên Trắng
vẫn ưu thế.
17. e5-e6!
Trắng đã đi một nước chính xác với ý đồ giải tỏa đường chéo lớn để đưa
Hậu của mình chiếu hết cờ.
17... f7:e6
18. Th6xg8 Vg8xg7
19. Md4-f5++ Vg7-g8
20. Mf5-h6 Đen thua.
Ví dụ 4. Kết thúc ván đấu bằng nước chiếu của Tượng Trắng với Vua bên
Đen
1. Mg1-f3 d7-d5
2. c2-c4 d5-d4
3. b2-b4 g7-g6
4. Tc1-b2 Tg8-g7
5. Mb1-a3 e7-e5
6. Ma3-c2 Tc8-g4
7. e2-e3
Bên Trắng đã để cho bên Đen xây dựng được một hệ thống Tốt ở trung
tâm, để rồi tìm cách đoạt lại ô d4.
7... Mg8-e7
Nếu nước này Đen đi 7... d3, thì Trắng 8.Ma3, bên Đen không giữ được
quân Tốt cột d. Còn nếu Đen đi 1... e4 thì Trắng 8.h3 exf3; 9.hxg4 fxg2; 10.
Txg2. Bên Trắng có ưu thế, cho nên thay cho đi 1... Me7, Đen nên đổi thành ăn
con Tốt Trắng ở e3 rồi tìm cách bảo vệ con Tốt ở e5.
8. e3xd4 e5xd4
9. h2-h3 Tg4xf3
Ý đồ của Đen là muốn bảo vệ con Tốt ở d4.
10. Hd1xf3 c7-c6
11. h3-h4
Ở nước này Trắng cũng có thể đi 11. He4 thêm một quân nhòm Tốt d4.
11... 0-0
Lúc này bên Trắng có ý đồ đánh vào cánh Vua bên Đen, còn bên Đen lại
muốn đánh vào cánh Hậu, tình thế hai bên còn phức tạp. Nếu ở nước này Đen
thay bằng 11... h5 thì 12. He4. Còn nếu Đen đi 11...Mf5 thì 12. He4+ He7; 13.
Td3.
12. h4-h5 Xf8-e8
13. 0-0-0 a7-a5
14. h5xg6 h7xg6
15. Hf3-h3 a5xb4 (H.30)
16. Mc3xd4!
Hình 30
Trắng đi nước này với ý đồ nước tiếp sẽ là 17.Hh7+ Vf8; 18. Hxg7+Vxg7;
19.Me6++Vg8; 20. Xh8 mat. Nhưng ở nước này nếu bên Đen dùng Tượng ăn
ngay Mã Trắng ở d4 thì sao?
16... Tg7xd4
17. Hh3-h8+
Lúc này Bên Trắng kết ván cờ bằng nước chiếu Vua dựa vào tầm khống
chế của quân Tượng ở b2 vượt qua đầu quân Tượng Đen ở d4.
17... Td4xh8
18. Xh1xh8 Đen thua.
6. Chiến thuật ngáng cản, chia cắtBằng cách thí quan vào một ô xen giữa hai quân đối phương cùng đứng
trên một đường, nhằm cắt đứt mối liên hệ giữa hai quân đó, hoặc chỉ để ngáng
đường không cho quân của đối phương tiến vào một ô then chốt.
Sau đây là một số ví dụ để bạn đọc tham khảo và học tập.
Ví dụ 1. Thực hiện chia cắt giữa Xe và Tượng để thừa cơ giành thắng lợi
1. Mg1-f3 d7-d5
2. c2-c4 e7-e6
3. g2-g3 Mg8-f6
4. Tf1-g2 Tf8-d6
Nước này nếu Đen đổi thành đi 4... Te7 thì có lợi hơn.
5. 0-0 0-0
6. b2-b3 Xf8-d6
Bên Đen có ý đồ nước tiếp sau sẽ là 17...e5, nhưng ở nước này nếu đi
ngay 6...c5 thì sẽ lợi hơn.
7. Tc1-b2 Mb8-f7
8. d2-d4 c7-c6
9. Mb1-d2 Mf6-e4
Ở nước này nếu Đen đi 9... e5 thì sẽ hợp lý hơn. Nếu 10.cxd5 cxd5;
11.dxe5 thế trận hai bên cân bằng. Ở đây Đen đi 9... Me4 bên Trắng đáp lại
bằng những đòn mạnh giành được một ưu thế rõ ràng.
10. Md2xe4 d5xe4
11. Mf3-e5 f7-f5
12. f2-f3 e4xf3
13. Tg2xf3 Hd8-c7
Nếu ở nước này Đen đi 13... Mxe5 thì 14.dxe5 Tc5+; 15. Vg2 Td7; 16.e4.
Bên Trắng vẫn ưu.
14. Me5xd7 Tc8xd7
15. e2-e4
Do ở nước Trắng đi 10. Me4 đã dẫn đến chỗ bên Đen bỏ hẳn trung tâm và
làm cho thế trận suy yếu. Hiện giờ bên Trắng đương dọa 16.e5 rồi 17.d5.
15... e6-e5
16. c4-c5 Td6-f8
17. Hd1-c2
Thế trận mở tạo cho bên Trắng một khả năng tấn công mạnh mẽ.
17... e5xd4
18. e4xf5 Xa8-d8
Ở nước này nếu Đen đi 18... He5 thì 19.Hc4+. Còn nếu đi 18... Xe5 thì
Trắng vẫn đi 19.Hc4+Vh8.
19. Tf3-h5
Trắng đi nước này là mở đầu một đòn chiến thuật đã được cân nhắc tính
toán rất kỹ.
19... Xe8-e5
20. Tb1xd4 Xe5xf5
21. Xf1xf5 Td7xf5
22. Hc2xf5 Xd8xd4
23. Xa1-f1 Xd4-d8
Nếu Đen đổi thành 23... He7 thì 24. Tf7+Vh8; 15. Tđ5 Tf6; 16. Hc8.
Hình 31
24. Th5-f7+ Vg8-h8 (H.31)
25: Tf7-e8! Đen nhận thua
Trắng đã đi một nước Tượng chia cắt giữa Xe và Tượng Đen tuyệt vời.
Đến đây bên Đen hoàn toàn tuyệt vọng, buộc phải đầu hàng vì 25... Xe8; 26.
Hfô+ Xxf8; 27. Xxfô+ Hết cờ.
Ví dụ 2. Ngáng đường, chuyển Xe tấn công giành thắng lợi
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 d7-d6
3. d2-d4 Mg8-f6
4. Mb1-c3 c5xd4
5. Mf3xd4 e7-e6
6. Tf1-c4 a7-a6
7. Tc4-b3 b7-b5
8. 0-0 Tf8-e7
Nước này nếu Đen mà đi 8... b4 thì 9.Ma4 Mxe4. Bên Trắng mất Tốt e4,
nhưng có thế công mạnh.
9. f2-f4 0-0
10. e4-e5
Đây là một nước đi dẫn tới nhiều diễn biến phức tạp, trong đó bên Đen mà
chống đỡ chính xác thì giữ được sự bình ổn. Nếu không thì sẽ ngược lại.
10.... d6xd5
11. f4xe5 Mf6-f7
Ở nước này Đen cũng có thể đi 11...Tc5 trước; nếu 12.Te3 thì Đen mới đi
Mfd7.
12. Hd1-h5 Mb8-c6
Ở nước này Đen cũng có thể đi 12... Mc5; 13. Te3 Mxb3, 14. axb3 Tb7 rồi
15... Mc6.
13. Md4xc6 Hd8-b6+
14. Tc1-e3 Hb6xc6
Nếu nước này Đen ăn vào e3 thì nước cò diễn biến như sau: 14... Hxe3+
thì 14. Vh1 Hc5; 16. Mxe7+Hxe7; 17. Me4 với những triển vọng tấn công Tốt cho
bên Trắng.
15. Xf1-f3 Tc8-b7
Nước này bên Đen nếu đi 15... Tc5 để ngăn các đòn đánh của bên Trắng,
làm giảm sức ép của Trắng trên đương chéo lớn thì có thể tạo được cơ hội
giành thế chủ động. Tuy nhiên nước đi này của Đen cũng có thể chấp nhận
được.
16. Xf3-g3 g7-g6
17. Hh5-h6 Md7xe5? (H.32)
Hình 32
Đây là nước sai lầm của Đen. Nước đúng và chính xác ở đây phải là 17...
Tc5. Tiếp đó có thể là 18.Vh1 Txe3; 19. Hxe3 Mc5. Bên Đen vẫn giữ được sự
bình ổn.
Tình thế như trên hình 32 cho thấy: Bên Trắng mà đưa được quân Xe ra
h3 thì bên Đen hết cách chống đỡ đòn hết cờ do quân Hậu đánh vào h7. Nhưng
thực tế Trắng chưa dời được quân Xe này ra khỏi cột g vì đang phải bảo vệ ô g2
đang bị Hậu Đen nhòm. Đây là một vấn đề buộc bên Trắng phải nghĩ đến việc
tìm cách ngáng đường chéo c6 g2 để tạo điều kiện chuyển Xe từ g3 đến h3.
18. Tb3-d5
Đến đây bên Đen chịu thua, vì tình thế không thể chống đỡ. Các nước còn
lại như sau: Nếu 18... Hxd5 thì 19. Mxd5; còn nếu 18... e6xd5 thì 19.Xh3 rồi sau
đó là nước chiếu hết.
7. Chiến thuật giằng quânCó thể nói đòn giằng quân xuất hiện ở tất cả các ván cờ. Một quân bị
giằng trong trường hợp quân đó bị một quân Hậu, một quân Xe hoặc một quân
Tượng của đối phương bắt mà nếu rời khỏi vị trí đang bị tấn công thì lập tức sẽ
bị mất ngay một quân khác, vì quân đó cũng đang đứng trên cùng đường với
quân bị giằng và quân đang tấn công quân bị giằng. Nếu quân khác nói trên là
Vua thì quân bị giằng là hoàn toàn tê liệt, nó không thể nhúc nhích ra khỏi đường
mình đang đứng cùng với Vua. Khi quân khác đó không phải là Vua thì bên có
quân bị giằng còn có thể cân nhắc xem có nên dời quân bị giằng đi và thí bỏ
quân mà quân bị giằng đang che chở, nếu thấy cách đó là có lợi cho bên mình
trong một kế hoạch phản công nào đó.
Sau đây xin đưa ra một số ví dụ thực chiến để các bạn tham khảo và học
tập.
Ví dụ 1. Tập trung lực lượng ở cột d,
1. d2-d4 Mg8-f6
2. Mg1-f3 b7-b6
3. g2-g3 Tc8-b7
4. Tf1-g2 g7-g6
Đây là một kiểu khai cuộc được kết hợp giữa Đông và Tây Ấn Độ. Ở nước
này bên Đen nên đi 4... c5.
5. 0-0 Tf8-g7
6. c2-c4 0-0
7. Mb1-c3 d7-d6
8. Hd1-c2 Mb8-d7
9. Xf1-d1 Xf8-e8
10. e2-e4 e7-e5
11. d4xe5 d6xe5 (H.33)
Hình 33
Nếu ở nước này bên Đen đưa Mã ăn lên 11... Mxe5 thì 12. Mxe5 Xxe5;
13. f4 Xe8; 14. e5, bên Trắng lợi dụng tình hình quân Tượng Đen ở b7 không có
quân bảo vệ. Nếu 14... Txg2 thì 15.exf6 bên Đen mất quân.
12. Tc1-g5
Cả hai quân Mã của bên Đen đều bị giằng trên cột d và đường chéo g5d8,
bên Đen đang rất lúng túng không biết làm cách nào thoát ra được. Ngoài ra
quân Tượng g2 của bên Trắng còn đang dập dình muốn lên h3, tăng thêm quân
nhòm bắt Mã Đen ở d.7. Các quân khác của bên Trắng cũng đang sẵn sàng
tham gia tấn công.
12... c7-c6
Bên Đen đi nước này có ý ngăn không cho Mã Trắng c3 lên d5, nhưng lại
dẫn đến làm cho Đen mất quân.
Nếu 12... Hc8 thì 13. Th3. Hoặc nếu Đen đi 12... He7 tương đối ổn định
hơn. Nếu bên Trắng đi 13. Md5 thì Đen 13... Txd5; 14. cxd5, bên Trắng tuy có
ưu, nhưng Đen còn giữ được.
Nếu 14... Tc8 thì 15. Xd6 Te7; 16. Xxc6 Tb7; 17. Txd7 Hxd7; 18. Mxe5
Hd4; 19. Xc7 Txe4; 20. Hxe4 Hxe4; 21. Mxe4 Td8. Bên Trắng vẫn hơn Tốt
nhưng như vậy bên Đen còn có khả năng chống đỡ.
15. Xd1-d6 Hd8-c7
16. Xa1-d1 Xa8-đ8
Bên Đen hy vọng Trắng sẽ 17. Txđ7 để Đen 17... Xxd7; 18. Xxf6 Vg7, bên
Trắng thoát được Xe. Nhưng Trắng đã đi khác
17. Hc2-d2
Giằng quân ở cột d thực sự là đòn trí mạng.
17... Tb7-C8
18. Xd6xf6
Đánh đến đây bên Đen cảm thấy tình thế không thể thay đổi được đành
chịu thua (các bạn hãy giải tiếp).
Ví dụ 2. Tính cho thật kỹ khi tấn công vào quân bị giằng ở thời điểm thích
hợp
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 Mg8-f6
5. 0-0 Tf8-e7
6. Hd1-e2
Thông thường sau khi Trắng đi 6. He2 thì Đen sẽ đáp lại bằng nước đi 6...
d6 hoặc 6...b5. Nhưng ở đây bên Đen đã đi một nước khác.
6… 0-0
7. Ta4xc6 d7xc6
8. Mf3xe5 Hd8-d4 (H. 34)
Hình 34
9. Me5-f3 Hd4xe4
Nước đi của Đen sai lầm đã dẫn đến mất quân.
10. He2xe4 Mf6xe4
11. Xf1-e1 Tc8-f5
12. d2-d3
Bên Đen mất quân sẽ thua, nguyên nhân là do ở nước thứ 9... Hxe4.
Ở ván cờ này chỉ muốn nói lên một điều là: Mỗi một nước đi cần phải
được cân nhắc, tính toán một cách cụ thể cũng như so sánh lực lượng trong khu
vực bị tấn công hoặc đương định tấn công.
Nếu lực lượng cân bằng thì khi định chuyển quân phải biết được so sánh
lực lượng có sự thay đổi hay không.
Đòn tấn công vào một quân bị giằng là một đòn tấn công rất mạnh. Bắt
một quân đang bảo vệ quân bị giằng là một biện pháp thường thấy để tấn công
quân bị giằng và cả vào quân mà quân bị giằng đang che chắn.
Ví dụ 3. Tạo thêm thế giằng quân, chuyển hướng tấn công giành thắng lợi
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. e4xd5 e6xd5
5. Tc1-g5 Tf8-e7
6. Tf1-d3 Mb8-c6
7. Mg1-e2 Mc6-b4
8. Me2-g3 Mb4xd3
Đen đi nước đổi quân quá vội, nước này nên đi 8... 0-0.
9. Hd1xd3 g7-g6?
Nếu nước này Đen thay bằng 9... 0-0 thì 10. 0-0-0
Thế trận căng thẳng mỗi bên tấn công mỗi phía. Bên Đen sợ đối phương
đưa Mã lên f5, nên đã đi 9... g6 đã tự làm suy yếu hẳn các ô đen bên cánh Vua.
10. 0-0 c7-c6
11. Xa1-e1 0-0 (H.35)
Hình 35
Nếu Đen đi 11... Te6 thì 12. f4 rồi 13.f5. Sau nước 11... 0-0 bên Đen đã
tạo cho bên Trắng có cơ hội dùng đòn phối hợp giằng quân Mã ở f6, làm cho
bên Đen rất lúng túng.
12. Xe1xe7 Hd8xe7
13. Hd3-f3 Vg8-g7
Ở nước này Đen có thay bằng nước 13... Tf5 cũng khó có thể cứu vãn
được tình thế vì: 14. Mxf5 gxf5; 15. Hg3 Vg7; 16. Txf6++ Vxf6, 17. Hh4+ Ve6; 18.
Xe1 bên Đen mất Hậu.
Bây giờ quân Mã bị giằng ở f6 đã có hai quân nhằm tới, nhưng cũng đủ
hai quân bảo vệ, song bên Trắng vẫn tìm cách tạo thêm một mũi tấn công khác
để rồi có điều kiện đánh đòn quyết định.
14. Mg3-e4 d5xe4
15. Mc3xe4 He7-e6 Không làm sao khác được
16. Tg5xf6+
17. Hf3-f4
Đánh đến đây bên Đen tuyên bố nhận thua vì xét thấy không thể nào tránh
được đòn tiếp theo 18. Hh6 rồi 19. Hg7 chiếu hết.
Ví dụ 4. Một sơ xuất nhỏ cũng dẫn đến thua cờ
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4. e2-e3 0-0
5. Tf1-d3 c7-c6
6. Mg1-f3 d7-d5
7. 0-0 d5xc4
8. Td3xc4 Mb8-c6
9. Tc4-d3 c5xd4
10. e3xd4 Tb4-e7
Ở nước này dĩ nhiên Đen không thể đi 10.. Mxd4 vì ngay lập tức Trắng sẽ
11. Mxd4 Hxđ4; 12. Txh7+ ăn Hậu Đen.
11. a2-a3 a7-a6
12. Td3-c2 b7-b5
13. Hd1-d3 Tc8-b7
14. Xf1-e1
Bên Trắng đi nước 14. Xe1 thoạt nhìn tưởng là một nước đi bình thường,
nhưng thực chất nó đã che dấu một mối đe dọa nguy hiểm.
14... Xa8-c8 (H.36)
Đen đi nước này đã gieo mầm cho tai họa. Nước đúng và chính xác ở đây
phải là 14... g6.
15. d4-d5 e6xd5
16. Tc1-g5 g7-g6
Hình 36
17. Xe1xe7 Hd8:e7
18. Mc3xd5
Đánh đến nước này mọi người đều có thể thấy được là Trắng đã có thể
cầm chắc thắng cuộc. Song không phải thua ngay mà còn phải trải qua một đòn
phối hợp phức tạp.
18... He7-e6
19. Md5xf6+ Vg8-g7
Nước này Đen cũng có thể đổi thành 19... Vh8 cũng được.
20. Xa1-e1 He6-f5
21. Hd3-d2 Hf5-c5
22. Mf6-d7 Hc5-c4
23. Tg5-f6+ Vg7-g8
24. Hd2-h6 Đen thua
Ví dụ 5. Một dạng dùng quân chưa đúng dẫn đến thua cờ
1. e2-e4 e7-e5
2. f2-f4 e5xf4
3. Mg1-f3 g7-g5
4. d2-d4 h7-h6
Bên Đen đi nước 4... h6 là có ý định giữ Tốt g5 để bảo vệ Tốt f4. ở đây
Đen không đi 4... g4 vì 5. Tc4 gxf3, 6. Hxf3 d5; 7. Txd5 Mf6 bên Đen có hy vọng
phản công lại.
5. Mb1-c3 Tf8-g7
6. Tf1-c4 Mb8-c6
7. Mc3-d5 d7-d6
Nếu bên Đen đi 7... g4 thì 8.c3 gxf3; 9. Hxf3 với thế trận mạnh bù lại quân
Mã đã thí. Bên Đen cố giữ quân Tốt ở f4 để giữ không mở cột f.
8. C2-C3 Mg8-e7
9. 0-0 Me7xd5
10. Tc4xd5 Mc6-e7
11. Td5-b3 Me7-g6
Bên Đen đi nước này là muốn tăng thêm quân bảo vệ cho Tốt f4.
12. g2-g3 f4xg3
Nên cân nhắc nước 12... g4. Nếu 13. Me1 thì Đen 13... f3; 14. Mxf3 gxf3;
15. Hxf3 0-0; 16. Txf7Vh7; 17. e5 Xxf7; 18. Hxf7 dxe5, 19.dxe5 Th3, bên Đen có
triển vọng phản kích. Ở nước này bên Đen cũng có thể đi 12... Te6 thách đổi bỏ
quân Tượng b3; tiếp theo có thể là 13. Txe6 fxe6; 14. gxf4 gxf4; 15. Mel Hf6 (nếu
15... Hg5+ thì 16. Vh1 dọa 17. Xg1 và 18. Hh5 hoặc 18. Hg4).
13. Mf3xg5 0-0
Nếu nước này Đen đi 13... hxg5 thì 14. Txf7+ rồi 15.Txg6
14. Hd1-h5 g3xh2+
15. Vg1-h1 h6xg5
16. Hh5xg6 Hd8-e8
Sai lầm? Đen nên đi 16...d5; Nếu 17. Txd5 thì 17... Hxd5. Như vậy thế trận
bên Đen tốt hơn và còn có triển vọng phản kích. Nếu sau nước 16... d5 mà
17.Xxf7 Xxf7; 18. Txd5 thì 18... Hf6. Bên Đen cũng vẫn vững. Cho nên sau nước
16...d5 bên Trắng sẽ 17. Hh5 giữ quyền chủ động, nếu Đen 17... He7 thì 18. e5.
Nhưng ở đây bên Đen đã đi 16…He8 thì bên Trắng tấn công cách nào?
17. Tclxg5 Tc8-e6 (H.37)
Bên Đen đi nước này, cho rằng đã ngáng được đường chéo của quân
Tượng Trắng ở b3 là sẽ ngăn được tất cả các ngả tấn công của bên Trắng, bên
Trắng sẽ phải lùi Hậu lúc đó bên Đen sẽ 18... Txb3 rồi 19... Hxe4+. Còn nếu như
bên Trắng không lùi Hậu mà đi 18.Txe6 thì Đen sẽ 18... Hxe6 cũng làm tiêu tan
các đòn tấn công của bên Trắng. Nhưng thực tế thì Đen lại đi khác.
Hình 37
18. Xf1xf7 Te6xf7
Nếu nước này Đen đi 18... Xxf7 thì 19. Txe6 Vf8; 20. Txf7 Hxf7; 21. Hxf7
Vxf7; 22. Vxh2, bên Trắng hơn Tốt sẽ thắng. Nước này Đen đi 18... Txf7 bên
Đen thua nhanh.
19. Tg5-f6
Đánh đến đây bên Đen đành nhận thua
- Sau đây chúng ta có thể tham khảo tiếp một số khai cuộc do vận dụng
chiến thuật có sai lầm nên đã phải chịu thất bại ngay trong giai đoạn khai cuộc,
mặc dù cả hai bên quân chủng vẫn còn hầu như nguyên vẹn.
Ví dụ 6. Ăn quân không tính dẫn đến thua nhanh
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 e5xd4
4. Tf1-c4 d7-d6
5. c2-c3 d4xc3
6. Mb1xc3 Tc8-g4
Bên Đen đi nước g4 là sai lầm, do vậy bên Trắng có thể đáp ngay bằng
7.Hb3 tấn công mạnh. Nước đúng của Đen ở nước này là 6... Mf6.
7. 0-0
Bên Đen mà đi 1... Mf6 thì 8. Hb3 Hd7; 9. Txf7+ Hxf7; 10. Hxb7, bên Trắng
ăn lại quân và có thể phát động tấn công. Nếu Đen 7... Txf3 thì 8. Hxf3 Me5; 9.
He2 Mxc4; 10. Hxc4 Hd7.
7... Mc6-e5 (H.38)
Hình 38
8. Mf3xe5 Tg4xd1
Bên Trắng đi nước M:e5 thực chất là một nước nhử. Nếu Đen không tham
ăn quân Hậu Trắng ở d1 thì bẫy dương chưa thể sập và Đen chưa thể thua
nhanh.
9. Tc4xf7+ Ve8-e7
10. Mc3-d5+ Đen thua
Ví dụ 7. Sai lầm trong tính nước đi dẫn đến thua cờ nhanh
1. e2-e4 e7-e5
2. Mb1-c3 Mb8-e6
3. f2-f4 e5xf4
4. Mg1-f3 Tf8-b4
Đen đi một nước không có lực, nước này chỉ tạo thêm cho bên Trắng có
điều kiện phát triển quân nhanh hơn.
5. Mc3-d5 Tb4-a5
6. Md5xf4 d7-d6
7. c2-c3 Ta5-b6
8. d2-d4 Tc8-g4
9. Tf1-b5 Ve8-f8
Bên Đen đi Vua, vì đề phòng Trắng 10.d5 bắt chết Mã và bên Đen nghĩ
rằng bên Trắng mà đi 10. 0-0 thì Đen sẽ 10... Me5, như vậy sẽ đạt được thế tấn
công mạnh. Bên Trắng đã đi đúng như dự tính của bên Đen.
10. 0-0 Mc6-e5 (H.39)
Hình 39
Lúc này bên Đen nghĩ rằng Mã Trắng ở f3 đã bị giằng và không thể đi đâu
được. Nhưng thực ra đây là đòn nhử của Trắng, do đó Mã Trắng f3 đã đánh
thẳng vào Mã Đen e5, thí ngay Hậu Trắng để mưu nước hết cờ của Đen.
11. Mf3xe5
Do Đen tính không hết, tham ăn Hậu nên đã thua nhanh
12. f4xg6+ hxg6
13. Me5xg6+ Đen thua
Ví dụ 8. Đổi quân sai lầm dẫn đến thua cờ
1. e2-e4
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 d7-d6
5. Mb1-c3 Tc8-g4
6. Mc3-d5 Mg8-e7
7. c2-c3 b7-b5
8. Ta4-b3 Mc6-a5 (H.40)
Hình 40
9. Mf3xe5 Tg4xd1
Ở nước này nếu Đen 9... Mxb3 thì 10. Mxg4 Mxa1, 11. Mgf6+ gxf6; 12.
Mfx6 Trắng thắng. Nếu Đen đi nước 10 thay bằng 10... Mxd5 (thay Mxa1) thì
11.axb3. Bên Đen kém Tốt. Còn ở đây Đen đã tiện tay đi 9... Txd1 nên dẫn đến
thua nhanh.
10. Md5xf6+ gxf6
11. Tb3xf7+ Đen thua
Ví dụ 9. Sai lầm do ăn Hậu dẫn đến kém Tốt thua nhanh
1. e2-e4 Mg8-f6
2. Mb1-c3 d7-d5
3. e4xd5 Mf6xd5
4. Tf1-c4 Md5-b6
5. Tc4-b3 c7-c5
6. d2-d3 Mb8-c6
7. Mg1-f3 e7-e5
8. 0-0 Tc8-g4
9. h2-h3 Tg4-h5 (H.41)
Hình 41
10. Mf3xe5
Ở đây nước thí Hậu của bên Trắng được xuất hiện sau khi đã đẩy Tốt cột
buộc Tượng Đen phải lui khỏi ô g4 và sau khi Tượng Đen ăn vào Hậu của
Trắng, bên Trắng phải săn đuổi Vua Đen thêm 7 nước nữa mới có thể kết thúc.
10... Th5xd1
Nếu nước này Đen không ăn Hậu mà đổi thành 10... Mxe5 thì 11. Hxh5
Mg6; 12. Xe1+, bên Trắng vẫn có ưu thế.
11. Tb3xf7+ Ve8-e7
12. Tc1-g5+ Ve7-e6
13. Mc3-e4+
Ở nước này nếu Trắng đổi thành ăn Hậu Đen ở d8 thì: 13. Txd8 Mxd5; 14.
Xaxd1 Xxd8, bên Đen hơn quân.
13... Vd6xe5
Nếu Đen đổi thành 13... Vc7 thì 14. Txđ8+Xxd8; 15. Mxc6 Vxc6; 16.
Xaxd1, bên Trắng hơn 2 Tốt sẽ thắng.
14. f2-f4+ Ve5-d4
Nếu Đen đổi thành 14... Vf5 thì 15. Mg3 mát (Đen thua).
15. Xaxd1
Bên Trắng đi nước này có ý ở nước tiếp
16. c3+Ve3; 17. Xfe1 mat (Đen thua).
15... Vd4-e3
16. Xf1-f3+
Ở nước này Trắng cũng có thể đi 16.Xfe1+ Vd4; 17. c3 mat (Đen thua)
16... Ve3-e2
17. Xd1-d2+ Ve2-e1
18. Xf3-f1+ Đen thua
Ví dụ 10. Quyết định thí Tốt giành thế chủ động
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 Mg8-f6
5. 0-0 Tf8-e7
6. Xf1-e1 b7-b5
7. Ta4-b3 0-0
8. c2-c3 d7-d5
Đây là một dạng khai cuộc phức tạp. Bên Đen thí Tốt e5 nhằm giành
quyền chủ động, tạo thế tấn công mạnh.
9. e4xd5 Mf6xd5
10. Mf3xe5 Mc6xe5
11. Xe1xe5 Md5-f6
12. h2-h3 Te7-d6
13. Xe5-e1 Mf6-g4
Trong quá trình này, liệu bên Trắng có ăn quân Mã Đen g4 không?
14. g2-g3 (H.42)
Trắng đi nước này (14.g3) là một nước không được hay lắm, bởi vì để cho
bên Đen thí ngay hai quân, diệt lá chắn Tốt của Vua bên Trắng. Nước đúng ở
đây phải là 14. Hf3.
Hình 42
14… Mg4xf2
15. Vg1xf2 Td6xg3+
16. Vf2-g2
Nếu nước này Trắng đổi thành 16.Vxg3 thì 16... Hg5+; 17. Vf2 Hh4+;
18.Ve2Xe8 (nếu Trắng 17.Vh2 thì 17... Hf4+; 18.Vg2 Tb7+; 19.Vg1 Hg3+; 20.
Vf1 Hg2 mat (Trắng thua).
16... Hd8-h4
17. Tb3xf7+ Vg8-h8
18. Hd1-h5 Tc8-b7+
19. Vg2-g1 Tg3-h2+
20. Vg1-f1
Nếu nước này Trắng đổi thành 20. Vxh2 thì 20... Hf2 mat
20... Hh4xh5
Đến đây bên Trắng xét thấy không thể chống lại, tuyên bố nhận thua.
Ví dụ 11. Sai lầm do triển khai quân chậm
1. e2-e4 c7-c6
2. Mb1-c3 d7-d5
3. Mg1-f3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mb8-d7
5. d2-d4 Mg8-f6
6. Me4-g3 e7-e6
7. Tf1-d3 c6-c5
8. 0-0 Tg8-e7
9. c2-c3 0-0
10. Mf3-e5 c5xd4
11. c3xd4 Md7-b8
Hiện tại ta thấy quân Tốt cột d của bên Trắng đứng lẻ loi ở d4, nhưng thực
ra nó có một địa bàn kiểm soát rộng. Hầu như toàn bộ các quân nhẹ của bên
Trắng đều chĩa vào cánh Vua của đối phương. Cột e mở cho Xe ra chiếm lĩnh.
Còn bên Đen các quân còn chưa phát triển được bao nhiêu, Tượng c8 còn
nguyên vị trí. Nước 11... Mb8 là muốn nhòm con Tốt d4 của Trắng, nhưng kế
hoạch đó quá chậm và còn tạo điều kiện cho bên Trắng nắm chắc thêm quyền
chủ động.
12. Tc1-e3 b7-b6
13. f2-f4 Mf6-d5
14. Hd1-h5 f7-d5
Nếu nước này Đen đi 14... g6 thì 15. Mxg6 fxg6; 16.Txg6 hxg6; 17.
Hxg6+Vh8; 18. Mh5 Tf6; 19. Xf3, bên Đen không chống đỡ được.
15. Xa1-e1 Tc8-b7 (H.43)
Nước này Đen đi 15... Tb7 không hay lắm. Nước đúng phải là 15... He8.
Hình 43
16. Mg3xf5 e6xf5
17. Td3xf5 g7-g6
Nếu Đen đi 17... Xxf5 thì 18. Hxf5 Mxe3; 19.He6+ Vh8; 20. Mf7+ ăn Hậu.
18. Me5xg6 Xf8xf5
19. Hh5xf5 h7xg6
20. Hf5xg6+ Vg8-f8
21. f4-d5 Md5xe3
22. f5-f6
Đánh đến đây bên Đen chịu thua
8. Chiến thuật đưa Tốt lên ô phong cấpTrong thực tế thì Tốt không chỉ có thể đi đến ô phong cấp ở cờ tàn, mà
ngay cả ở giai đoạn khai cuộc có trường hợp anh lính trơn đã vượt qua cả bãi
chiến trường, mà không hề bị sứt mẻ để bước vào hàng cuối bàn cờ lên đài
phong cấp và chuyển thành lực lượng quyết định trong ván cờ.
Sau đây chúng ta có thể tham khảo một số ví dụ về loại hình này.
Ví dụ 1. Tốt Trắng cột c lên phong cấp, một sai lầm của bên Đen
1. d2-d4 d7-d5
2. c2-c4 c7-c6
3. Mg1-f3 Mg8-f6
4. e2-e3 Tc8-f5
5. Hd1-b3 Hd8-b6
6. c4xd5 Hb6xb3
7. e2xb3 Tf5xb1
Bên Đen cho rằng nên đổi bỏ quân Mã Trắng ỏ b1, vì nếu nước này Đen
đổi thành 7... exd5 thì 8. Mc3 rồi 9.Mb5. Nhưng thực ra Đen có trừ được tai họa
này thì lại tạo điều kiện cho một tai họa khác còn lớn hơn.
8. d5xc6
Bên Đen suy nghĩ hồi lâu rồi cho rằng bên Trắng đi nước này là mất quân
vì thực tế bên Đen đã ăn hơn được Mã rồi, bây giờ rút ngay quân Tượng đang
đứng ở b1 về e4 thì có thể bảo vệ được ô b7, không sợ gì quân Tốt Trắng ở c6.
Nhưng thực ra Đen đã tính sót nước.
8... Tb1-e4 (H. 44)
Hình 44
9. Xa1xa7 Xa8xa7
10. c6-c7
Thế là bên Đen không có cách nào ngăn được quân Tốt Trắng ở c7 lên
hàng 8 để được phong cấp Hậu và quyết định thắng lợi cho bên Trắng.
Thực ra trong ván cờ này, nếu bên Đen nhìn thấy nước đánh Xe của
Trắng là nhử để Đen ăn lại Xe và Đen không tham ăn Xe thì chưa thể thua ngay
được. Các bạn hãy tự giải tiếp ván này, ví dụ nước 8 Đen không đi 8... Te4 mà
thay bằng đi 8... Mxc6 xem kết cục ra sao?
Ví dụ 2. Đen thí Hậu để tạo Hậu mới
1. c2-c4 c7-c5
2. Mb1-c3 Mg8-f6
3. g2-g3 d7-d5
4. c4xd5 Mf6xd5
5. Tf1-g2 Md5-c7
6. b2-b3 Mb8-c6
7. Tc1-b2 e7-e5
8. Mg1-f3 Tf1-e7
9. Mc3-e4
Trắng đi nước này là một nước sai lầm, đã không có lợi mà lại tạo điều
kiện cho bên Đen đi 9... f5 rồi 10... e4 có được hai quân Tốt chiếm giữ vị trí trung
tâm, ưu thế rất mạnh.
9... f7-f6
Đen đi nước này, đã bỏ lỡ cơ hội như đã phân tích ở trên.
10. Xa1-c1 b7-b6
11. Mf3-h4 Hd8-d7
Nếu nước này Đen thay bằng 11... f5 thì 12. Mxc5 bxc5; 13. Txc6+ rồi 14.
Txa8 hơn phân.
12. g3-g4
Bên Trắng đi nước này có ý nhử cho Đen 12... Hxg4 sẽ có nước 13.
Mf6+gxf6; 14. Txc6+ rồi 15. Txa8. Mặc bên Trắng, bên Đen nước tiếp theo vẫn
ung dung đi.
12... Hd7xg4
13. Me4-f6+ g7xf6
14. Tg2xc6+ Tc8-d7
15. Tc6xa8 Mc7xa8
16. Xc1-c4
Nước đi sai lầm? Trắng nên cân nhắc nước 16. Mf3 còn có thể giữ được
và hơn phân.
16... e5-e4
17. Mh4-f3 Hg4-g2
18. Xh1-g1 (H.45)
Hình 45
Trắng đi nước này, đinh ninh là buộc Đen phải chạy Hậu và sẽ mất quân
Tốt Đen ở e4. Nhưng bên Đen đã có sự tính toán kỹ lưỡng cho nước đi tiếp theo
của mình, đó là sẵn sàng thí Hậu để rồi tạo ra Hậu mới.
18... e4xf3
Lúc này bên Trắng mà đi 19.Xg1xg2 thì Đen sẽ
19... f3xg2, bên Đen bỏ Hậu, nhưng lại tạo được Hậu mới, hơn quân sẽ
thắng dễ.
Trên đây là một dạng Tốt tiến lên phong Hậu, mà các bạn khi vận dụng
chiến thuật triển khai quân cần phải nhớ, tránh mắc phải sai lầm để đối phương
lợi dụng.
Ví dụ 3. Đen sai lầm để Tốt Trắng cột h lên phong Hậu
1. e2-e4 c7-c6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xd4
4. Mc3xe4 Tc8-f5
5. Me4-g3 Tf5-g6
6. Mg1-h3 e7-e6
Đen đi nước này không hay lắm. Nước đúng phải là 6... Md7. Nếu tiếp
theo Trắng đi 7. Tc4 thì Đen 7... Mgf6; 8. Mf4 e5; 9.Mxg6 hxg6; 10. Dxe5 Ha5+;
11. Td.2 Hxe5, bên Trắng thế cờ chỉ hơn Đen không đáng kể.
7. Mh2-f4 Tf8-d6
8. h2-h4 Hd8-c7
9. h4-h5 Td6xf4?
Nước này Đen nên thay bằng nước 9... Txc2; 10. Mxe6 Txd1; 11. Mxc7
Txc7; 12. Vxd1 Me7; 13.h.6 (nếu Đen 12... Tg3 thì 13. fxg3). Bên Trắng có 2
Tượng mạnh.
10. h5xg6 Tf4xg3 (H.46)
Hình 46
Nước này Đen nên đổi thành 10... fxg3 thì hay hơn.
11. Xh1xh7 Xh8xh7
12. g6xh7 Hc7-a5+
Bên Đen đi nước này là có ý sau khi chiếu Vua Trắng thì tìm cách diệt Tốt
Trắng h7.
13. c2-c3
Trắng không đi 13. Td2 vì Đen sẽ 13... Tf2+; 14. Vxf2 Hf5+ ăn được Tốt
h7. Còn nếu 13. Ve2 thì 13... Hh5 cũng ăn được Tốt Trắng h7.
13... Tg3xf2+
14. Ve1-d2
Nếu Trắng đi nước 14. Vxf2 thì 14... Hf5+ ăn Tốt Trắng h7.
14... Tf2-e3+
15. Vd2-c2
Nước này nếu Trắng thay bằng 15. Vxe3 thì Đen 15... Hg5; 16. Ve2 Hh5+
ăn Tốt Trắng h7.
15... Ha5-f5+
16. Tf1-d3
Thế là bên Đen không ăn được Tốt Trắng h7. Tốt Trắng h7 sẽ tiếp tục tiến
lên ô phong cấp thành Hậu là lực lượng quyết định cho bên Trắng giành thắng
lợi.
9. Chiến thuật kết hợp nhiều phương ánTrong thực chiến thi đấu, đôi khi chúng ta bắt gặp những kỳ thủ sử dụng
tổng hợp nhiều dạng phương án chiến thuật khác nhau. Song để làm được điều
này, không phải ai cũng làm được mà đòi hỏi người sử dụng phải có kỹ thuật
cao siêu và ý thức chiến thuật rộng lớn mới có thể vận dụng và thành công theo
ý muốn.
Dưới đây xin giới thiệu một số ví dụ về đòn phối hợp sử dụng nhiều
phương án, mà không phân biệt được phương án nào là chính, phương án nào
là phụ.
Ví dụ 1. Bên Trắng sử dụng đòn phối hợp
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 c5xd4
4. Mf3xd4 e7-e6
5. Mb1-c3 Hd8-c7
6. Tc1-e3 a7-a6
7. Tf1-e2 Mg8-f6
8. a2-a3 Tf8-e7
9. 0-0 0-0
10. f2-f4 d7-d6
11. Hd1-e1 Tc8-d7
12. He1-g3 Vg8-h8
13. Xa1-d1 Xf8-e8
Nếu nước này Đen đổi thành 13... Mxd4 và 14. Txd4 thì 14... Tc6; 15. e4
dxe5; 16. Txe5 Hb6+. Hoặc 13... Xac8 cũng là một nước đi của Đen.
14. Md4-f3 e6-e5
Đen đi nước này có ý ngăn không cho Trắng đi 15.e5.
15. Mf3 g5
Do bên Đen đã đi những nước non như: 12... Vh8 rồi 13... Xfe8 vừa qua,
nên thế trận của bên Đen lúc này đang có khó khăn bên cánh Vua.
15... Mc6-d8
16. f4xe5 d6xe5
17. Xf1xf6
Bên Trắng quyết định thí Xe để mở đầu cho đòn phối hợp đánh vào đối
phương
17... Te7xf6
18. Mc3-d5 Hc7xc2
19. Md5xf6 g7xf6
20. Xd1xd7 Hc2xe2 (H.47)
Hình 47
21. Xd7xd8
Bên Trắng thực hiện chiến thuật diệt quân phòng thủ. Lúc này Đen không
thể 21... Xxd8, vì 22. Mf7 chiếu Tướng hết cờ. Còn nếu Đen đi 21... fxg5 22.
Txg5, rồi 23. Tf6 chiếu Tướng, hết cờ. Vậy lúc này Đen phải bảo vệ ô f7 bằng
cách nào?
21... He2-c4 (H.48)
Hình 48
22. Mg5-e6
Trắng quyết định đi nước thí Mã. Bên Đen buộc phải ăn Mã, vì nếu không
ăn thì không có cách nào ngăn được đòn tiếp 23.Hg7 chiếu Tướng, hết cờ.
Nhưng một vấn đề đặt ra là Đen phải ăn bằng Hậu hay Tốt để có lợi hơn?
22… fxe6
Đây là một nước quyết định chính xác, vì nếu Đen 22... Hxe6 thì 23.Th6,
rồi 24.Hg7 chiếu Tướng hết cờ.
Nếu Trắng 23.Th6 thì Đen 23... Hc7 ngăn đòn 24.Hg7 của Trắng. Nhưng
hiện tại bên Trắng đã tung ra một đòn hoàn toàn khác.
23. xd8-d7 Xe8-g8
24. Hg3-h4 Xg8-g7
25. Hh4xf6 Xa8-g8
26. Tf3-h6
Đánh đến đây Đen thấy không còn cách nào đỡ được đòn tiếp 27:Txg7+
Xxg7; 28. Hxg7 chiếu Tướng hết cờ, đành nói câu chịu thua bên Trắng.
Ví dụ 2. Bên Đen sử dụng đòn phối hợp
1. e2-e4 e7-e5
2. f2-f4 e5xf4
3. Mg1-f3 Mg8-f6
4. e4-e5 Mf6-h5
5. Mb1-c3 d7-d6
6. Tf1-c4 d6xe5.
Đen đi nước này là một nước sai lầm. Nước này Trắng có thể lợi dụng
đáp trả ngay 7.Txf7+ Vxf7; 8.Mxe5+ rồi 9.Hxh5, bên Trắng có thế tấn công rất
mạnh.
Ở nước này, đúng ra Đen nên đi 6... Mc6, nếu 7.He2 thì Đen 1... Te6;
8.Txe6 fxe6; 9.exd6 Txd6; 10.Hxe6+ He7 thế trận hai bên cân bằng.
7. Mf3xe5
Bên Trắng đi nước này đã bỏ đi cơ hội tấn công ngay như đã phân tích ở
trên.
7... Hd8-d4+
8. Ve1-f1 Tc8-e6
Bên Đen sau khi bao quát tình hình lực lượng hai bên thấy rằng hàng một
của bên Trắng không được bảo vệ đầy đủ, Mã Đen ở h5 có thể đi ngay ở nước
thứ 8 (8... Mg3+) ít nhất cũng có thể ăn hơn chất, nhưng bên Đen không đi vì đã
có ý đồ cao hơn, Đen đi 8... Te6 là muốn kéo quân Tượng Trắng đang đứng ở ô
trắng c4 rời khỏi đường chéo c4-f1 để tạo cho Đen có điều kiện đánh đòn quyết
định tiếp theo. Đen bắt đầu phản kích.
9. Tcxe6
Nếu Trắng đổi thành đi 9.Vg1 để tránh đòn 9... Mg3+ của Đen, thì Đen sẽ
đi 9... Txc4; 10. Mxc4 Tc5+; 11. d4 Txd4; 12. Hxd4 He1 Trắng hết cờ.
9... Mh5-g3+
10. Vf1-g1 Tf8-c5+
11. d2-d4 (H.49)
Hình 49
Bên Trắng đẩy Tốt lên d4 tưởng rằng như vậy là ổn, vì đương dọa
12.hxg3 và nếu 11... Mxh1 thì 12. Txf7+ rồi 13.dxc5. Nhưng bên Đen đã chuẩn bị
những đòn đánh khác đó là:
11... Tc5xđ4+
12. Hd1xd4 Mg3-e2+
Đánh đến đây bên Trắng thấy không thể chống đỡ được đã xin thua. Các
nước còn lại diễn biến như sau: 13. Mc3xe2 thì 13... Hh4-e1 mat. Còn nếu 13.
Vg1-f1 thì 13... Me2xd4 và bên Trắng cũng sẽ thua.
Chương 3. CHIẾN THUẬT ĐÁNH ĐÒN QUYẾT ĐỊNHỞ chương II, chúng ta đã tìm hiểu và tham khảo nhiều ví dụ về các loại
hình phương án đòn phối hợp thường gặp. Để có thể thực hiện các phương án
đó, chúng ta thấy cần phải vận dụng hàng loạt các thao tác chiến thuật, trong đó
thí quân được coi là một loại thao tác quan trọng. Nhưng thực tế từ những trận
chiến cũng cho thấy có nhiều trường hợp để đáp lại những sai lầm chiến thuật
của đối phương chỉ cần một nước đi quân chính xác đã đủ để lợi dụng sơ hở do
sai lầm đó gây ra. Điểm mấu chốt ở đây là sự phát hiện kịp thời và chính xác sai
lầm để ra đòn quyết định chính xác.
Sau đây xin giới thiệu một số ví dụ để các bạn tham khảo.
Ví dụ 1. Lợi dụng Trắng sai lầm, Đen đánh đòn quyết định
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-d2 c7-c5
4. e4xd5 e6xd5
5. d4xc5 Tf8xc5
Bên Trắng do muốn chặn quân Tốt Đen d5, nhưng lại thực hiện ý đồ đó
một cách triển khai quân ngoắt ngoéo bằng cách: đưa Mã g lên e2 để rồi sau đó
đưa Mã d2 lên b3.
6. Mg1-e2 (H.50)
Hình 50
Nước này là một sai lầm chiến thuật tai hại của bên Trắng.
Đối với bên Đen lúc này chỉ cần một đòn chiến thuật chính xác là đã ăn
được hơn quân. Vậy đòn đó là gì?
6... Hd8-b6
Bằng nước đưa Hậu lên b6 của Đen đã làm cho bên Trắng ít nhất cũng
phải mất Mã.
Trong số các đòn quyết định cần ghi nhớ đặc biệt những đòn đôi, nghĩa là
một quân nhóm một lúc hai mục tiêu của đối phương. Trong các ví dụ về
phương án nhử mồi ở trên chúng ta đã thấy một trong những đòn đôi là gọng
kìm Mã. Sau đây là một số ví dụ về đòn đôi Hậu.
Ví dụ 2. Đòn đôi Hậu
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mc8-d7
5. Mg1-f3 Mg8-f6
6. Me4xf6+ Md7xf6
7. Tc1-g5 Tf8-e7
8. Tf1-d3 0-0
9. Hd1-e2 b7-b6 (H.51)
Hình 51
Ý đồ của bên Đen là đưa Tượng màu trắng lên b7, nhưng nước thứ 9,
Đen 9... b6 là sai lầm tạo điều kiện cho bên Trắng diệt ngay quân Mã Đen ở f6
rồi đưa Hậu lên đánh đòn đôi.
10. Tg5xf6 Te7xf6
11. He2-e4
Bên Trắng đi nước này là thực hiện đòn đôi Hậu. Hậu Trắng nhòm 2 mục
tiêu: Vừa có thể ăn vào Tốt Đen h7 chiếu Tướng hết cờ; lại vừa có thể ăn vào
con Xe Đen ở a8 (nước đi như sau: 12. Hxh7 mat và 12.Hxa8).
Ví dụ 3. Hậu đánh đòn đôi, kết hợp với các quân khác
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-c4 Tf8-c5
4. c2-c3 Mg8-f6
5. d2-d4 Tc5-b6
Ở nước này nước thường đi của Đen là 5... exd4; 6.cxd4 Tb4+ ở đây bên
Đen đi ngay 5... Tb6 đã tạo điều kiện cho bên Trắng phát động tấn công mạnh
mẽ ngay lập tức.
6. d4xe5 Mf6xe4 (H. 52)
Hình 52
7. Hd1-d5
Đòn đôi của Hậu nhòm vào quân Tốt Đen f7 và quân Mã Đen e4. Trong
tình huống này bên Đen ít nhất cũng mất Mã.
Trong nhiều trường hợp một mình Hậu nhòm được cả hai mục tiêu, nhưng
cũng có trường hợp Hậu thực hiện đòn đôi kết hợp với một hoặc nhiều quân
khác.
Ví du 4. Đòn đôi Hậu, phối hợp với Tượng
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 Mg8-f6
5. 0-0 b7-b5
6. Ta4-b3 Tf8-e7
7. d2-d4 Mc6xd4
Đen đi nước này là nước dẫn đến thua cờ nhanh. Nếu Đen đổi thành 7...
exd4 cũng không hay bởi vì tiếp theo Trắng sẽ 8.e5 Me4; 9. Td5 Mc5; 10. Mxd4
Tb7; 11. Mf5 g6; 12. Mg7+Vf8; 13. Th6 Vg8; 14.f4, bên Trắng tiếp tục tấn công.
Ở nước này Đen nên đổi thành 7... d6 còn hay hơn.
8. Mf3xd4
Trước đây ở nước này bên Trắng thường đi 8. Txf7+Vxf7; 9.Mxe5+, rồi
10.Hxd4, bên Trắng hơn Tốt.
8... e5xd4
9. e4-e5 Mf6-e4 (H.53)
Hình 53
10. Hd1-f3
Trắng đi nước này là đã thực hiện được ý đồ đưa Hậu đánh đòn nhòm
đôi. Hậu lúc này có thể ăn vào Tốt Đen f7 mat và cũng có thể ăn vào Mã Đen e4.
Nếu nước này Đen đi 10... Md6 thì 11. Hxa8; Nếu 10...d5 thì 11.exd6 Mxd6;
12.Hxa8.
Ví du 5. Đòn đôi Hậu phối hợp với Tượng
1. d2-d4 Mg8-f6
2. Mg1-f3 e7-e6
3. Tc1-g5 Tf8-e7
4. Mb1-d2 d7-d5
5. e2-e3 Mb8-d7
6. Tf1-d3 c7-c5
7. c2-c3 b7-b6
8. Hd1-a4
Hậu bên Trắng nhòm ô c6 và có ý định chuyển sang h4.
8... 0-0
Ở nước này bên Đen nên đổi thành 8... a6, rồi 9... b5; 10... c4, xây dựng
một trận tuyến Tốt mạnh ở cánh Hậu thì hay hơn.
9. Mf3-e5 Md7xe5
Bên Đen thực hiện đổi bỏ quân Mã Trắng đang nhòm ô c6. Nhưng tốt hơn
nước này Đen nên đi 9... Tb7 cùng cánh ô c6. Nếu 10. Mc6 thì 10... Txc6; 11.
Hxc6 Xc8.
10. d4xe5 Mf6-d7 (H. 54)
11. Ha4-h4
Trắng đi nước này đã đạt được ý đồ Hậu nhòm Tốt h7 và phối hợp với
Tượng của mình nhòm cả ô e7 của Đen. Bên Đen chịu thua.
Hình 54
Ví dụ 6. Triển khai chậm, mất quân dẫn đến thua
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. e4-e5 c7-c5
4. c2-c3 Mb8-c6
5. f2-f4
Bên Trắng có ý bảo vệ chắc chắn ô e5, nhưng đã mất nhiều thời gian
chuyển quân và để cho Đen tranh thủ phát triển quân tạo ra sức ép rất lớn ở
cánh Hậu.
5... Hd8-b6
Ở nước này bên Trắng đi 7.Td3 là có ý gài bẫy nhử cho bên Đen đi nước
7... cxd4 và cục cờ sẽ diễn biến như sau 8.cxd4 Mxd4; 9.Mxd4 Hxd4; 10. Tb5+
ăn Hậu. Hiện tại Đen đã đi 7... Td7 lấp ngay đường chéo b5-e8 để rồi sẽ 8...
cxd4 bên Trắng phải làm sao bảo vệ ô d4.
8. Td3-c2 Xa8-c8
9. b2-b3
Trắng muốn giải thoát cho quân Tượng mầu không phải bảo vệ ô b2,
nhưng lại làm suy yếu ô c3.
9... c5xd4
10. c3xd4
Nếu nước này Trắng đổi thành 10.Mxd4 thì Đen 10... Mxd4; 11. cxd4 Hc7,
bên Trắng khó tránh khỏi mất quân.
10... Mc6-b4
11. Mb1-a3 (H.55) Hb6-c7
Bên Trắng mất quân và sẽ thua vì bên Đen dọa sẽ 12... Mc2+; Nếu Tượng
Trắng rời khỏi ô c2 thì
12... Hc7-c3+ (các bạn sẽ giải tiếp thế cờ này).
Hình 55
Ví dụ 7. Hậu hỗ trợ đế các quân lập công
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 e5xd4
4. Mf3xe4 Tf8-c5
5. Tc1-e3 Hd8-f6
6. c2-c3 Mg8-e7
7. Tf1-C4 Mc6-e5
8. Tc4-e2 d7-d5
9. 0-0 h7-h5
Đen đi nước này (9...h5) là sai lầm; Đúng ra Đen phải đi 9... Hg6; nếu
10.exd5 thì Đen 10... Th3 (chứ không 10... Mxd5 vì 11. Tb5+c6; 12. Mxc6 bxc6;
13. Hxd5); 11. Tf3 0-0-0. Bên Đen thế trận vững chắc.
Ở đây Đen đi 9... h5 với ý đồ nếu Trắng 10.f4 thì 10... Mg4. Nếu nước này
Đen không đi 9... h5 mà thay bằng đi 9...dxe4 thì Trắng sẽ 10.Mbd2, nếu Đen đi
10... Hg6 thì 11. Th5 bên Trắng cũng có ưu thế.
10. Md4-b5 Hf6-b6
Bên Đen do tính chưa hết nước nên dẫn đến bị mất quân.
11. Tf3xc5 Hb6xc5 (H.56)
Hình 56
12. Hd1-d4
Bên Trắng quyết định đổi Hậu, một nước đã được tính sẵn.
Bên Đen đánh đến đây bèn chịu thua vì: 12... Hxd4 thì 13.cxd4, bên Đen
bị dọa đôi Tốt d4 bắt Mã e5 và Mã Trắng ở b5 nhảy tới c7 chiếu Vua ăn Xe. Còn
nếu Đen không đổi Hậu thì cũng mất Mã Đen ở e5.
Trong ván cờ này bản thân Hậu không nhòm 2 mục tiêu mà tạo điều kiện
thuận lợi cho hai quân khác đánh đòn song song nhòm 2 mục tiêu của đối
phương.
Ví dụ 8. Hậu và Tượng phối hợp đánh đòn song song
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. Tf1-b5 Tf8-b4
5. 0-0 0-0
6. d2-d3 d7-d6
7. Tc1-g5...
Đây là một loại hình khai cuộc 4 Mã.
7... Tb4xc3
Ở đây bên Đen cũng có thể đổi thành 7... Tg4, nhưng ví dụ này không đi
sâu, dành cho phần sau.
8. b2xc3 Hd1-e7
9. Xf1-e1 Mc6-d8
10. d3-d4 Md8-e6
11. Tg5-c1 c7-c5
Bên Trắng đánh đến đây đã nhìn thấy quân Tốt Đen ở e5 không được bảo
vệ đầy đủ, do vậy đã quyết định dùng Tốt đánh vào e5
12. d4xe5 d6xe5
13. Mf3xe5 (H.57)
Hình 57
13... Me6-c7
Đi nước Mã, bên Đen đã thực hiện đòn đôi, Mã Đen c7 dọa bắt Tượng
Trắng ở b5 và Hậu Đen ở e7 dọa bắt Mã Trắng ở e5.
Đến đây mời các bạn giải tiếp ván cờ này.
Chương 4. CHIẾN THUẬT VẬN DỤNG ĐÒN PHỐI HỢP ĐÃ DỰ ĐỊNH SẴN
Một đòn phối hợp được thực hiện thông qua hàng loạt những nước đi đã
được dự kiến từ trước theo một trình tự bắt buộc. Bên đánh đòn phối hợp đã có
sự tính trước các nước này theo một kế hoạch bao gồm những nước mình định
đi và cả những nước sẽ được đối phương đáp lại. Nếu đối phương bị chiếu Vua
thì sự lựa chọn nước đáp bị hạn chế, nên dự kiến dễ dàng. Nhưng nếu chỉ là
một mối đe dọa khác, kể cả các nước dọa chiếu Vua thì bên đánh đòn phối hợp
nhất thiết phải có sự tính toán cho hết nước, không thể bỏ sót một nước nào.
Bởi vì trong điều kiện như vậy chỉ cần bỏ sót hoặc tính chưa hết một nước đáp
lại đều có thể làm đảo ngược tình hình và như vậy mọi sự tính toán cũ đều
không mang lại như ý muốn.
Sau đây là một số ví dụ cụ thể để các bạn tham khảo.
Ví dụ 1. Tính chưa hết nước đã xin thua
1. e2-24 g7-g6
2. d2-d4 Tf8-g7
3. Mb1-c3 d7-d6
4. Tc1-e3 c7-c6
5. Hd1-d2 b7-b5
6. Tf1-d3 a7-a5
7. f2-f3 Mb8-d7
8. d4-d5 c6xd5
9. Mc3xb5 d5xe4
10. Td3xe4 Xa8-b8
11. Hd2-e2
Nếu Trắng đi 11.c4 thì đơn giản hơn, nhưng bên Trắng đã chọn một cách
đi có khả năng tạo được một thế uy hiếp mạnh.
11... Md7-c5
Đen đi nước này có ý đồ ngăn nước đi tiếp theo của Tượng Trắng tới a7
(12. Ta7) bắt chết Xe.
12. Te3xc5 d6xc5
13. Xa1-d1 Hd8-b6
14 Xa1-d6 (H.58)
Hình 58
Theo như bên Trắng thì ván cờ đến đây đã kết thúc vì bên Đen chỉ có thể
đi 14... e7xd6 và Trắng sẽ có nước đi tiếp là 15. Te4-c6++, rồi 16,He8 mat. Nếu
14... Hxb5 thì Trắng cũng 15.Tc6+Hc6; 16. Xxc6.
Bên Đen lúc này suy nghĩ một hồi lâu, rồi cuối cùng cũng đưa ra quyết
định xin thua.
Sau khi tuyên bố nhận thua, bên Đen bình tĩnh phân tích lại thì thấy rằng:
mình xin thua là do tính sót nước. Nếu sau nước 14.Xd6 của bên Trắng, bên
Đen tính kỹ và không bỏ sót nước thì có một cách đi có thể làm lật ngược tình
thế (kết quả) đó là:
14... Tg7-c3+
Giải tỏa được ô g7 để có chỗ thoát cho Vua
15. b2xc3 e7xd6
16. Te4-c6++ Ve8-f8
17. He2-e8+ Vf8-g7
Nếu nước tiếp theo Trắng đi 18.Mxd6 thì 18... Te6 vừa bảo vệ ô f7 vừa bắt
chết quân Hậu Trắng.
Nếu ở nước 16 bên Trắng không 16.Tc6++ mà đổi thành 16.Tg6+ thì 16...
Vf8; 17. Td3 Td7 doạ 18... Xe8 và 19... Txb5. Đến đây các bạn giải tiếp.
Trong thực tế thi đấu cũng có trường hợp bên tấn công do tính sót một
nước mà bỏ lỡ cả một cơ hội duy nhất giành thắng lợi.
Ví dụ 2. Do tính chưa hết nước đã làm thay đổi kết quả ván cờ
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 f7-f5
Cách đi này do một kiện tướng cờ người Nga tên là Ganisch đề xuất từ
giữa thế kỷ 19. Cho đến nay chưa có cách đáp phá được một cách trực tiếp và
có hiệu quả kiểu gambit cánh Vua của bên Đen độc đáo này. Tuy rằng trong
nhiều trường hợp bên Đen đã phải trổ hết tài năng của mình.
4. Mb1-c3
Cách đáp lại nước 3 của Đen như này (4.Mc3) đã được coi như một trong
những cách đáp trả hay nhất, ơ đây Trắng cũng có thể đi 4.d3 cũng được,
4... f5xe4
Nếu Đen đổi thành 4... Mf6 thì 5.exf5 e4; 6. Mh4 d5; 7.d4.
5. Mc3xe4 Mg8-f6
Nếu Đen đổi thành 5...d5 thì tình hình sẽ phức tạp lên 6. Mxe5 dxe4;
7.Mxc6 Hd5; 8.c4.
Bên Trắng hơn, cũng có thể đi 6.Mg8.
6. Me4xf6 g7xf6
Nếu Đen đi 6... Hxf6 thì 7.He2 d6; 8,d4 Tg4; 9. dxe5 Txf3; 10.exf6 Txe2;
11.fxg7 Txg7; 12.Vxe2, bên Trắng hơn 1 Tốt.
Mới đây các nhà chuyên môn còn đưa ra một cách đi khác sau nước thứ 7
cho Đen đó là: 7.He2, bên Đen đáp lại bằng 7... Te7; 8. Txc6 bxc6; 9. Hxe5 Hf7;
10. Hxc7 0-0; 11.0-0 Hg6. Bên Đen tuy kém 2 Tốt, nhưng có ưu thế 2 Tượng.
7.d2-d4 d7-d6
Nước này Đen có thể thay bằng 7...e4; 8.Mg5Tb4+ (nếu 8... fxg5 thì
9.Hh5+); 9.c3 fxg5; 10.Hh5+ Vf8; 11. Tg5 Me7; 12. Tc4d5; 13. Td5 Hxd5; 14.
Th6+ Vg8; 15. He8 mat. Nếu nước 13 Đen không đi 13... Hxd5 mà thay bằng
13... He8 thì 14. Hh6 mat.
8.0-0
Nếu Trắng thay bằng 8.d5 cũng mạnh. Nếu nước này Đen đi 8...a6 thì
9.Te2 Me7; 10. Mh4.
8... Tc1-d7
9. Xf1-e1 He8-e7
Bên Đen đang có ý định nhập thành xa
10. d4xe5 d6xe5 Nếu 10... fxe5 thì 11. Tg5.
11. Tb5xc6 Td7xc6
12. Mf3xe5 f6xe5
13. Hd1-h5+ He7-f7 (H.59)
Sau nước 13, thế trận như ở hình 59. Bên Trắng sau khi tính toán đã
không đi 14. Hxe5+ vì thấy rằng bên Đen sẽ đáp lại bằng 14... Vd7; Nếu 15.
Hxh8 thì 15... Tc5 bên Trắng phải đối phó với đòn 16... Hxf2+ rồi 17... Hxg2 mat,
do đó phải mất Hậu ở h8. Bên Trắng buộc phải đi 14.Xxe5+ rồi sau đó là ván cờ
Hòa.
Hình 59
Sau khi đã đồng ý hòa cờ, các nhà chuyên môn đã phân tích lại một cách
kỹ càng và cho rằng: ở ván cờ này bên Trắng hoàn toàn có thể đánh thắng được
bên Đen bằng cách sau đây:
14. Hh5xe5+ Ve8-d7
15. He5-d4+
Nước đệm này buộc bên Đen phải lùi Vua về hàng 8.
15... Vd7-c8
16. Hd4xh8
Bây giờ Tượng bên Đen ở f8 không rời được khỏi hàng 8. Nếu ở nước 15
bên Đen không đi 15... Vc8 mà đi bằng nước 15... Td6 thì 15. Hg4+ Vd8; 17.
Tg5+ bên Đen cũng mất quân.
Nếu 15... Td5 (thay cho 15... Td6) thì 16.c4 bên Trắng ăn lại Tượng, hơn
Tốt và có thế trận tấn công mạnh.
Ví dụ 3. Chỉ một nước tính sai đã dẫn đến thua cuộc
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 d7-d6
5. c2-c3 Mg8-e7
6. d2-d4 Tc8-d7
7. Ta4-b3 h7-h6
8. Mb1-d2 Me7-g6
9. Md2-f1
Bên Trắng đang chuyển Mã từ cánh Hậu sang cánh Vua để tham gia phối
hợp tấn công.
9… Tf8-e7
10. Mf1-e4
Bên Đen đã có ý đồ muốn đổi Mã để đơn giản cục thế, nhưng thực ra đã
để mất đi ưu thế và tự phơi mình cho Trắng tấn công. Đáng lẽ bên Đen nên đổi
bỏ quân Mã Trắng ở e3 bằng nước đi 10... Tg5, nếu Trắng đi tiếp 11.0-0 thì 11...
Txe3 rồi 12... Tg4 như vậy thế trận sẽ bình ổn hơn nhiều. Nhưng bên Trắng
nước 11 cũng có thể đi 11. Mxg5 (thay cho 11.00) thì Đen 11... hxg5; 12.Hf3.
11.0-0 Mh4xf3
12. Hd1xf3 0-0
13. d4xe5 d6xe5
Bên Đen đi nước 13... Mxe5 thì có lợi hơn, tuy rằng Đen vẫn trong thế
lúng túng.
14. Xf1-d1 Te7-g5
15. Me3-f5 Tg5xc1 (H.60)
16. Xd1xd7 Hd8xd7
17. Hf3xg4
Hình 60
Hiện tại bên Đen đang bị doạ 18.Hxg7 mat và 18.Mxh6+ ăn Hậu Đen. Để
đỡ khỏi thua bên Đen chỉ còn có cách đi 17... Hxf5; 18.exf5Tg5; 19.h4 Te5; 20.
Xd1 Xad8; 21.Xd5 Tf6; 22. Xxd8 Xxd8; 23. Hh5 Xd7; 24. g4 e4; 25.g5...
Bên Đen nhận thua
Chương 5. SỰ PHÂN TÍCH VÀ NHẬN ĐỊNH CHIẾN THUẬTQuá trình diễn biến các ván cờ, xét cho cùng là quá trình đấu trí thông qua
sự cọ sát, phân tích, nhận định và đưa ra quyết sách cuối cùng đối với từng cục
diện cụ thể của hai kỳ thủ. Trong quá trình đó, các luận chứng của mỗi bên được
thể hiện cụ thể bằng các nước đi thông qua sự phán quyết cuối cùng có hiệu
quả hay không hiệu quả.
Sau đây là một số ví dụ về sự nhận định của các đấu thủ thông qua ván
đấu để các bạn tham khảo.
Ví dụ 1. Sự nhận định của các đấu thủ không giống nhau
1. c2-c4 Mg8-f6
2. Mg1-f3 g7-g6
3. Mb1-c3 d7-d5
4. c4xd5 Mf6xd5
5. g2-g3 Tf8-g7
6. Tf1-g2 Md5xc3
7. b2xc3 c7-c5
8. Xa1-b1 0-0
9. 0-0 Hd8-c7
10. Hd1-a4 b7-b6
Nước này Đen đi 10... b6 là một nước không hay lắm vì đã mở ngay
đường chéo lớn cho bên Trắng đang có Tượng trực sẵn ở ô g2. Nước đúng ở
đây phải là 10... e5; nếu 11. Hh4 thì 11... e5.
11. Ha4-h4 Mb1-c6
12. d2-d4
Trắng đi nước 12.d4 rõ ràng là có ý lợi dụng ngay sơ hở của Đen đi nước
kém 10... b6 để dọa 13.d5 bắt Mã Đen c6. Nếu quân Mã rời khỏi ô c6 thì nước
tiếp theo 14.d6 bắt Hậu, Hậu Đen rời khỏi c7 sẽ có nước 15.Mg5 đánh đòn song
Hậu nhòm nước mat ở h7 và Tượng g2 nhòm bắt Xe ở a8.
12... c5xd4
13. c3xd4
Trắng vẫn chưa từ bỏ ý đồ đẩy Tốt: 14.d5 rồi 15.d6 và 16.Mg5.
13... Tc8-b7
14. Tc1-f4 Hc7-d7
15. Xf1-d1 Mc6-a5
16. d4-d5 Hd7-a4
Nước này Đen không thể đi 16... Txd5 vì đáp lại Trắng sẽ 17. Xxd5 Hxd5;
18. Mg5 bên Đen sẽ mất Hậu.
17. e2-e4
Trắng đi nước này vẫn nằm trong chiến thuật gài bẫy Đen. Nếu Đen 17...
Hxe4 thì 18. Mg5.
17.... Xf8-e8
18. e4-e5 Ha4xa2
19. Mf3-g5 h7-h6
20. Mg5-e4 Vg8-h7
21. g3-g4 Ma5-c4 (H.61)
Nhìn toàn cục thì hiện tại là bên Trắng đang ở thế hơn hẳn và chỉ vài nước
nữa là có thể thắng cờ. Tuy nhiên bên Đen đi 21... Mc4 cũng nuôi âm mưu phản
kích, nhưng thật ra cũng chỉ là cầu may, hy vọng vào sai sót của bên Trắng.
Hình 61
22. Tf4xh6
Nước này bên Trắng chỉ cần đổi thành 22. Xb1-c1 là thắng cờ, vì bên Đen
không có cách nào ngăn được nước 23.Xc3 rồi 24. Xh3. Nhưng ở đây người
cầm quân Trắng lại muốn trình diễn một kết thúc đẹp hơn.
22... Tg7xh6
23. g4-g5 Mc4xe5
Bên Đen gài bẫy nhử cho Trắng rời quân Hậu ra khỏi ô h4 để đánh đòn
phản kích.
24. Hh4xh6+ Vh7-g8
25. Me4-f6+ e7xe6
26. g5xf6 (H.62)
Đánh đến đây, bên Trắng đã nghĩ rằng phần thắng đã cầm chắc trong tay,
khi chỉ còn một nước Hậu là kết thúc. Thực tế đúng là ván cờ đến đây đã kết
thúc, nhưng thắng lợi không thuộc về bên Trắng mà lại thuộc về bên Đen.
Hình 62
Nhận định của hai bên sau nước 26 Trắng đi 26. gxf6 là trái ngược nhau.
Phán quyết thuộc về Đen vì lúc này đến lượt Đen đi.
26... Ha2xf2+
Bên Trắng chịu thua vì 27. Vxf2 thì 27... Mg4+ ăn Hậu Trắng, bên Đen hơn
quân sẽ thắng. Còn nêu nước 27 bên Trắng không ăn f2 mà chuyển Vua tới h1
(27. Vh1 thì 27... Hxf6) bên Đen cũng hơn quân sẽ thắng.
Ví dụ 2. Nhận định sai dẫn đến thua cuộc
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 Tf8-b4
Trắng sử dụng nước thường thấy, không có gì đáng sợ cho Đen.
4... c7-c5
5. a2-a3
Thông thường nước này Trắng nên đi 5.dxc5
5... Hd8-a5
Bên Đen lợi dụng nhược điểm con Xe a1 của Trắng không có quân bảo
vệ.
6. Tc1-d2 Mb8-c6
Nước này nếu Đen thay bằng 6... cxd4 thì 7. Hxb4 Hxb4; 8. axb4 dxc3; 9.
Txc3, như vậy bên Trắng giữ được ưu thế hai Tượng.
7... Mc6xd4 (H. 63)
Đến đây hai bên nhận định hoàn toàn trái nhau về thế trận. Bên Đen cho
rằng nếu bây giờ Trắng đi 8. axb4 thì Đen sẽ 8... Hxa1; 9. Hxa1 Mc2+ ăn lại
quân Hậu Trắng. Nhưng bên Trắng lại có lối nhận định khác.
Hình 63
8. e2-e3
Bên Đen lúc này buộc phải chạy Mã d4 và như thế tất nhiên sẽ mất Tượng
b4 rồi dẫn đến thua cờ.
Ví du 3. Tính sót nước dẫn đến thua cuộc
1. d2-d4
2. c2-c4
3. Mb1-c3
4. e2-e4
5. d4-d5
Theo lý thuyết thì nước này Trắng nên đổi thành 5. Mf3
5… a7-a6
Nước này Đen nên đổi quân Tốt Trắng ở e5, bằng cách đi 5... exd5; 6.
Mxd5 Mf6; 7. Txc4 Mxd5; 8. Txd5 Te7, thế trận hai bên cân bằng. Tiếp theo nếu
Trắng đi 9. Hb3 thì Đen nhập thành gần 9... 0-0 và 10. Tb7 c4; 11. Hb5 a6; 12
Hd5 Tb4+; 13. Ve2 Txb7. Bên Trắng không dám đi 14. Hxb7 vì Đen sẽ 14... Hd3
mat.
6. a2-a4 Mg8-f6
7. Tflxc4 e6-e5?
Đen đi nước này có ý chặn các Tốt trung tâm của Trắng, nhưng thực ra lại
tạo điều kiện cho bên Trắng thiết lập được ưu thế về không gian.
8. f2-f4 Tf8-d6
Đen không thể ăn ngay được Tốt Trắng f4 vì nếu ăn thì sẽ bị ngay nước
tiếp 9.e5.
9. Mg1-f3
10. 0-0
Đen vẫn không thể đi 10... exf4 vì 11. e5 Mxe5; 12. Mxe5 Txe5; 13. Xel
Md7; 14. Txf4 f6; 15. d6, như vậy bên Đen vẫn trong thế rất lúng túng không phát
triển được quân.
11. f4-e5
Thế đứng vững chắc của các quân ở trung tâm tạo cho bên Trắng khả
năng chuẩn bị tấn công vào bên cánh Vua.
11... Hd8-c7
12. Tc1-g5 Md7-b6
Bên Đen đến đây đã có sự nhận định về thế cờ sắp tới như sau: Nước
tiếp theo nếu Trắng đi 13. Txf6 thì Đen sẽ đi 13... Mxc4 và nước 14 Trắng sẽ
chạy Tượng về g4 (14. Tg4) thì Đen lại 14... f6. Nhưng thực tế diễn ra lúc đầu
đúng với dự kiến của Đen và sau đó bên Trắng đã đi theo một kế hoạch đã vạch
sẵn.
13. Tg5xf6 Mb6xc4 (H. 64)
Hình 64
14. Mf3-g5
Trắng đã đi nước Mã lên g5, một nước Đen chưa tính đến. Bên Trắng
quyết định thí Tượng f6. Hiện tại nếu Đen 14... gxf6 thì 15. Mxh7 Vxh7; 16. Hh5+
rồi 17. Xf3. Bên Đen không đỡ được. Cách đi này chứng tỏ sức mạnh của ưu
thế về không gian và thế đứng các quân.
14... h7-h6
15. Hd1-h5 Xf8-e8
Nếu nước này Đen thay bằng đi 15... gxf6 thì 16. Hh6. Còn nếu Đen đi
15... hxg5 thì 16. Hxg5.
16. Tf6xg7 Vg8xg7
17. f5-f6+ Bên Đen chịu thua
Ví dụ 4. Tính sót nước dẫn đến thua cờ
1. d2-d4 e7-e6
2. e2-e4 d7-d5
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4. e4-e5 c7-c5
5. a2-a3 Tb4xc3
6. b2xc3 Mg8-e7
7. Hd1-g4 0-0
Ở nước này bên Đen có thể đổi thành 1... cxd4; 8. Hxg7 Xg8; 9. Hxh7
Ha5, nhưng cách đi này mang tính mạo hiểm. Bên Đen dự định tổ chức phòng
thủ vững chắc cánh Vua. Bên Trắng lúc này tuy có ưu thế một chút về không
gian, nhưng khó có thể tấn công ngay được mà cũng phải lo bảo vệ cánh Hậu
của mình.
8. Mg1-f3
Nếu Trắng đổi thành 8.Tg5 thì Đen 8... Ha5; 9. Hh3 Mg6.
8... c5-c4
Đen đi nước này có ý ngáng đường ra của Tượng Trắng, nhưng lại bỏ cho
đối phương rảnh tay ở cánh Vua. Thông thường ở nước này bên Đen đi 8...
Mc6, nếu 9. Td3 thì 9... f5. Như vậy bên Đen có thế trận vững hơn. Nước này
Đen đi 8... c4 là cho rằng tới lúc này bên Trắng chưa có thể làm gì gây khó khăn
nhiều cho Đen.
9. h2-h4 Me7-f5
10. Tc1-g5
Bên Trắng không vội đẩy Tốt h là đã có sẵn ý đồ ở những nước tiếp sau.
10... Hd8-a5
11. Ve1-d2 Mb8-d7
Nước này nếu bên Đen đổi thành 11... h6 thì Trắng sẽ 12. Hf4 hxg5; 13.
hxg5 rồi 14. Hh2. Chính vì lý do đó mà bên Trắng không đẩy Tốt h.
Nếu ở cách đi trên, sau nước 12. Hf4 của Trắng mà bên Đen chưa đi hxg5
mà thay bằng 12... Mc6 thì Trắng 13.g4 hxg5; 14. hxg5 Mfxd4; 15. Mxd4 Mxd4;
16. Hxd4 Hb6; 17. Hf4 Xd8; 18. g6 fxg6; 19. Td3 cxd3; 20. Xh8+ Vxh8; 21. Hf7.
12. Tg5-f6 Vg8-h8 (H.65)
Hình 65
13. Hg4-h5
Bên Trắng đi nước này là đã có dự định 14. Mg5, dù biết nước đáp của
Đen sẽ ăn vào f6. Nước cờ diễn ra như sau: 13... gxf6; 14. Mg5 fxg5; 15.hxg5
h6; 16. g4. Nếu Đen không đi 13... gxf6 mà thay bằng 13... h6 thì 14. Tg7 Vxg7;
15. g4 Me7; 16. g5 Mf5; 17. Xg1 Xh8; 18. gxh6++ Vf8; 19. h7 Hd8; 20. Th3 bên
Đen không đỡ được.
13... Md7xf6
14. e5xf6 g7xg6
Nếu Đen đi 14... gxf6 thì 15. Mg5 đúng như thế trận đã được phân tích.
Cục diện ván đấu sau nước 14... g6 được cả hai bên chấp nhận. Bên Đen
cho rằng sẽ ăn được quân Tốt khó chịu ở f6 bằng Mã và như vậy họ có thể ngăn
được các đòn tấn công của bên Trắng ở h7, đồng thời còn có điều kiện ăn được
quân Hậu đứng lẻ loi ở cánh Vua. Còn bên Trắng thì lại cho rằng cục diện như
lúc này là rất thuận lợi cho họ thực hiện ý đồ kế hoạch tấn công của mình.
15. Hh5-g5 Ha5-d8
Nếu 15... Md6 thì 16. Hh6; Nếu 15... h6 thì 16. Hf4 rồi 17.g4.
16. g2-g4 Mf5-d6
17. Xa1-e1
Nếu Đen 17... Me4+ thì 18. Xxe4 dxe4; 19. Hh6 Xg8; 20. Mg5. Bên Đen
không đỡ được nước mat.
17... Md6-e8
Thế là Đen thực hiện được ý đồ diệt được Tốt Trắng ở f6.
18. Hg5-h6 Me8xf6
19. Mf3-g5 (H. 66)
Hình 66
Bây giờ Trắng có ý định đưa Xe ở h1 lên h3, rồi f3 để diệt bỏ quân Mã Đen
ở f6. Bên Đen thì lại muốn đưa Xe ở f8 vào g7, sau đó quân Mã ở f6 sẽ thoát ra
ô g4 bắt Hậu Trắng ở h6,
19... Hd8-e7
20. Xhl1h3 Xf8-g8
21. Xh3-f3 Xg8-g7 (H. 67)
Hình 67
Hai bên lúc này đều thỏa mãn cho rằng cục diện lúc này đang có lợi cho
mình. Bên Đen cho rằng Xe Đen lên được ô g7 là có thể bảo vệ được ô h7, do
đó Mã Đen sẽ ăn g4 và bắt chết Hậu Trắng. Nhưng bên Trắng thì đã chuẩn bị
sẵn cho mình đòn kết thúc thắng lợi.
22. Xfôxf6
Bên Trắng đã đi nước quyết định để giành thắng lợi.
Để đáp lại Đen đi 22... Hxf6; 23. Mxh7 Hx£2+; 23. Xe2 Hxh4; 24. Hxh4
Xxh7; 25. Hf6+, đến đây Đen nhận thua - còn mấy nước các bạn giải tiếp.
Trên đây là 4 ví dụ về sự nhận định và phân tích trong thi đấu để các bạn
tham khảo. Tuy nhiên trong thực tiễn luôn xuất hiện các tình huống rất đa dạng,
do đó để đạt được như ý muốn các bạn hãy suy tính kỹ với những ý đồ chiến
thuật mà mình sẽ vận dụng trong từng trường hợp cụ thể mới hy vọng chắc
thắng.
Chương 6. BIỆN PHÁP CHIẾN THUẬT VÀ ĐÒN PHỐI HỢP MẪUĐấu cờ không phải là thi tài nhớ bài nhớ sách, mà thực tế là một thú chơi
trí tuệ, không hạn chế sự sáng tạo của người chơi... Tuy nhiên để có được trình
độ phát triển và nâng cao, các kỳ thủ cũng cần làm quen và nắm được những
biện pháp chiến thuật điển hình; những đòn chiến thuật phối hợp mẫu để có thể
giúp bạn có được sự nhạy bén trong nhận định, tính toán nước đi chính xác
trong những trường hợp gay cấn khi thực hành thi đấu bằng cách đưa ra những
xử lý nước đi hay nhất.
Sau đây là một số biện pháp chiến thuật cụ thể mà bạn cần phải ghi nhớ
1. Chiến thuật săn đuổi VuaVua chưa nhập thành rất dễ bị đe dọa, đặc biệt là khi bị vướng ngay quân
của mình. Mấy ví dụ dưới đây là những đòn phối hợp mẫu về vận dụng chiến
thuật thí Tượng, Mã vào ô f7 kéo Vua đối phương ra khỏi nơi ẩn náu để tập
trung quân tấn công cho đến chiếu mat.
Ví dụ 1. Thí Tượng buộc Vua di động
1. e2-e4 d7-d6
2. d2-d4 Mb8-d7
Nếu theo trình tự khai cuộc một cách logic thì nước này Đen thường đi 2...
Mf6; 3. Mc3 g6.
3. Tf1-c4 g7-f6
4. Mg1-f3 Tf8-g7 (H.68)
Hình 68
5. Tc4xd7+
6. Mf3-g5+
Bên Đen thua vì nếu Đen đi 6... Vf6 thì 7. Hf3 mat. Còn nếu Đen đi 6... Vf8
thì 7. Me6+ ăn Hậu Đen. Còn nếu Đen đi 6... Ve8 thì 7. Me6, sau đó cũng bắt
Hậu.
Ví dụ 2. Thí Tượng vào f7 để buộc Vua phải di động
1. d2-d4 d7-d5
2. c2-c4 d5xc4
3. e2-e3
Ở đây nước đi của Trắng chính xác hơn phải là 3. Mf3 ngăn được nước
e5.
3... e7-e5
4. Tflxc4
Nếu Trắng đi nước 4. dxe5 thì không ăn được Tốt c4. Vì nếu 4. dxe5
Hxd1; 5. Vxd1 Te6.
4... e5xd4
5. e3xd4 Mg8-f6
6. Mb1-c3 Tf8-e7
7. Mg1-f3 Mb8-d7 (H.69)
Hình 69
Đen đi nước này (7... Md7) là một nước không hay lắm vì đã lấp mất lối
thoát của Vua, tạo điều kiện cho bên Trắng đánh ngay đòn thí quân để săn đuổi
Vua. Nước đúng ở đây phải là 1... 0-0.
8. Tc4xf7+ Ve8xf7
9. Mf3-g5+ Vf7-g6
Nước bắt buộc, bởi vì nếu Đen đi 9... Vg8 thì 10. Hb3+ Vf3; 11. Hf7 mat.
Còn nếu 9... Ve8 thì 10. Me6 bắt chết Hậu Đen.
10. Hd1-d3+ Vg6-h5
Nếu Đen đi 10... Vh6 thì 11. Mf7++ rồi 12. Hf5 mat.
11. h2-h3
Trắng đi nước này có ý dọa sẽ đi 12. g4+ Mxg4; 13. hxg4+ Vxg4 mat. Nếu
ở nước 12 Đen đi 12... Vh6 (thay cho 12... Mg4) thì 13. Mf7++ mat. Đen thua.
Ví dụ 3. Đen sai lầm tạo cơ hội cho Trắng đánh đòn f7
1. e2-e4 c7-c6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xe4
4. Mc3xe4 g7-g6
Ở nước này ít khi thấy bên Đen đi nước g6 mà thông thường là các nước:
4... Tf5, 4... Mf6, 4... Md7 rồi 5... Mgf6.
5. Tf1-c4 Tf8-g7
6. Mg1-f3 Mb8-d7
Đen đi nước Mã sai lầm, đã ngáng mất đường thoát của Vua. Đúng ra
nước này phải đi 6... Mgf6. Tiếp có thể có 7. Mxf6 Txf6; 8. Th6 Ha5+; 9. c3 Hh5;
10. Hd2 Th3. Bên Đen có ưu thế. Hoặc 8. c3 (thay cho 8. Th6) thì Đen 8... Tg7...
Ở đây Đen đi nước 6... Md7 rõ ràng tạo cơ hội cho bên Trắng thí Tượng
vào f7 ở nước tiếp sau: 7. Txf7+Vxf7; 8. Mfg5; Nhưng có điều là ở đây quân Hậu
Đen vẫn còn lối thoát theo đường chéo d8-a5, cho nên khi Trắng thí quân vào f7
phải có phương án sau đó như thế nào cho rõ ràng.
7. Tc4xf7+ Ve8xf7
8. Mf3-g5+ Vf7-e8
9. Mg5-e6 Hd1-b6
Nếu Đen đổi thành đi 9... Ha5 thì sẽ bị 10. Td2 rồi 11. Mc7+ ăn được Xe.
10. Me6xg7+ Ve8-f7 (H. 70)
Hình 70
11. Mg7-e6 Vf7xe6
12. Mf4-g5+
Lúc này bên Đen không thể lùi Vua về phía sau được.
12... Ve6-d5
Nếu Đen đi 12... Vd6 thì 13. Tf4+. Còn nếu 12... Vf6 thì 13. Hf3+- rồi 14.
Me6 mat.
13. Hd1-f3+ Vd5-c4
Nếu Đen đi 13... Vxd4 thì 14. Te3+ ăn Hậu.
14. b2-b3+ Vc4-b4
15. Tc1-d2+
Rồi 16... Hd3 mat
Ví dụ 4. Mã thí vào f7, buộc Vua di động
1. e2-e4 c7-c6
2. Mb1-c3 d7-d5
3. d2-d4 d5xe4
4. Mc3xe4 Mb8-d7
5. Tf1-c4 Md7-f6
Đen đi nước này đơn giản hơn đi 5... Mgf6.
6. Me4-g5 Mf6-d5
7. Mg1-f3 h7-h6 (H. 71)
Nếu nước này Đen đi 7... Tf5 thì Trắng sẽ 8. g4! Tg6 (nếu 8... Txg4 thì 9.
Mxf7 Vxf7; 10.Me5+ rồi 11. Hxg5); 9. Me5 f6; 10. Mxg6 hxg6; 11. Me4, thế trận
bên Trắng hơn hẳn.
Hình 71
8. Mg5xf7 Ve8xf7
9. Mf3-e5+ Vf7-e6
Đen đi nước Vua bắt buộc bởi vì: nếu đi 9... Ve8 thì 10. Hh5+ rồi 11. Hxg6
mat.
10. Hd1-g4+ Ve6-d6
11. Me5-f7+
Đến đây thì bên Đen chịu thua vì: 11... Vc7; 12. Hg3+ rồi 13. Mxd8...
Các bạn có thể giải tiếp.
Ví dụ 5. Sai lầm tạo cho đối phương đánh đòn phối hợp dứt điểm
1. e2-e4 Mg8-f6
2. e4-e5 Mf6-d5
3. c2-c4 Md5-b6
4. c4-c5 Mb6-d5
5. Mb1-c3 Md5xc3
6. d2xc3 d7-d6
7. Tc1-g5 …
Nước này nếu Trắng đi 7. Tc4 thì Đen 7... d5; 8. Hxd5 Hxd5; 9. Txd.5 e6
thế trận cân bằng.
7... d6xe5
Bên Trắng thí một Tốt để phát triển quân cánh Hậu.
Ở nước này bên Đen chưa nên ăn Tốt Trắng e5 vội, mà nên đi 7... f6. Tiếp
có thể 8.exf6 exf6 (nếu 8. Th4 thì mới đi 8... dxe5; 9. Hb3 e6; 10. Xd1 He7 thế
trận bên Đen vẫn vững chắc.
8. Hd1-b3 Tc1-e6
Bên Đen muốn tránh đòn 9. Xd1. Nhưng bên Đen đi 8. Te6 là tạo cho bên
Trắng điều kiện để giành ưu thế rõ ràng.
Cũng nhằm tránh đòn 9. Xd1 bên Đen nên đổi thành 8... Hd7, tiếp theo có
thể diễn biến như sau: 9. Xd1 Hf5; 10 Tc4 Mc6; 11. Td5 h6; 12. Hb5 Hg6; 13.
Mf3 a6; 14. Ha4 Td7; 15. Te3 e6; 16. Te4 Hf6; 17. Hb3 0-0-0. Bên Trắng vẫn giữ
chủ động, nhưng Đen hơn Tốt và thế trận vững vàng.
9. Hb3xb7 Mb8-d7
10. b2-b4 f7-f6
11. Tg5-e3 Ve8-f7
12. Mg1-f3 Hd8-c8
13. Hb7-c6 a7-a6 (H. 72)
Hình 72
Bên Đen đẩy Tốt cột a, tránh được nước tiếp theo 14. Ta6, nhưng lại để
cho Trắng có điều kiện mở đòn phối hợp tuyệt vời.
14. Hc6xe6 Vf7xe6
15. Tf1-c4+ Ve6-f5
16. Mf3-b4+ Vf5-e5
Nếu nước này Đen đi 16... Vg4 thì 17. Te2+ Vxh4; 18.h3 rồi 19.g3 mat.
17. Ve1-e2
Đây là nước đi tưởng như không có gì, nhưng thực ra lại là nước quyết
định thắng cờ, vì tiếp theo Đen không có cách nào ngăn được đòn 18.f3 mat.
2. Chiến thuật thí quân vào h.7Đây là một loại hình chiến thuật đòn phối hợp đã có từ lâu, song nhất thiết
những người cầm quân không thể bỏ qua vì: Trong đòn phối hợp này 3 nước là:
Txh7+, Mg5+ và Hh5+ luôn được thực hiện ở những thời điểm thích hợp với sự
gắn bó chặt chẽ với nhau để đưa ván cờ từ tình trạng trầm lặng sang một thế
trận bùng nổ sôi động.
Sau đây là một số ví dụ để các bạn tham khảo.
Ví dụ 1. Dùng Tượng đánh thẳng vào h7
1. e2-e4 c7-c6
2. Mb1-c3 d7-d5
3. Mg1-f3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mb8-d7
5. d2-d4 Mg8-f6
6. Me4-g3 e7-e6
7. Tf1-d3 Tf8-e7
Nước này Đen nên đổi thành 7... c5. Tiếp theo nếu 8. 0-0 thì 8... cxd4; 9.
Mxd4 Tc5; 10. Mf3 0-0; 11. He2 b6; 12. Tf4 Tb7; 13. Xad1 Hc8. Bên Trắng hơi
ưu, nhưng thế trận bên Đen vẫn ổn định.
8. 0-0 0-0
Nếu Đen đổi thành 8... c5 thì 9. Xe1 b6; 10. c4 cxd4; 11. Mxd4 Tb7; 12.
Mdf5, bên Trắng hơn thế.
9. Hd1-e2 c6-c5
10. Xf1-d1 Hd8-c7
11. Tc1-g5 b7-b6
Hiện tại ta thấy ô h7 đang được Mã Đen f6 bảo vệ và Mã f6 lại được Mã
d7 bảo vệ. Thế nhưng bên Trắng vẫn cố tìm cách làm cho tình hình khác đi để
thực hiện kế hoạch đã định.
12. d4-d5 Mf6xd5
13. Tg5xe7 Md5xe7 (H.73)
Hình 73
Sau khi thí Tốt ở d5 rồi đổi bỏ Tượng ở e7, bên Trắng đã buộc quân Mã
của bên Đen rời ô f6 về ô e7 không còn bảo vệ được ô h. Nhưng nếu ngay bây
giờ bên Trắng đưa Hậu lên e4 với ý đồ vừa nhòm ô h7 vừa bắt Xe ở a8 thì lập
tức bên Đen sẽ 14... Mf6, bên Trắng nếu đi 15. Hxa8 thì Đen 15... Tb7; 16. Ha7
Xa8, bên Đen bắt được Hậu. Thấy rõ tình hình như vậy nên bên Trắng quyết
định đánh Tượng thẳng vào ô h7.
14. Td3xh7 Vg8xh7
15. Mf3-g6+ Vh7-g8
16. Xd1xd7 Hc7xd7
17. He2-h5 Xf8-d8
18. Hb5xf7 Vg8-h8
19. h2-h4 Hd7-e8
20. Mg3-h5
Bây giờ mà Đen đi 20... Hxf7 thì 21. Mxf7+ Vg8; 22. Mxd8, do vậy bên Đen
đã không đổi Hậu. Thực ra nếu tính kỹ hơn bên Đen vẫn nên đổi ngay Hậu vì
sau nước 22. Mxd8 bên Đen có thể 22... Td7; 23. Mb7 Mf5; 24. Xdl Tc6; 25. Md8
Td5; 26. Mf4 Xxd8; 27. c4 Md4, như vậy bên Đen vẫn giữ được thế cân bằng.
Tuy nhiên ở đây bên Trắng đã không tính được hết nước.
20... He8-f8
21. Mh5-f6
Bây giờ thì Đen không thể đổi được Hậu nữa
21… Me7-g8
22. Hf7-h5+
Đến đây bên Đen chịu thua vì nếu 22... Mh6 thì 23. Hg6.
Ví dụ 2. Chọn thời điểm dùng Tượng đánh vào h7
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Tf1-d3 C7-C5
4. e4xd5
Nếu nước này Trắng thay bằng 4. Mf3 thì 4... Mf6; 5. Mc3 Mc6; 6. exd5
Mxd5; 7. Me2 Te7; 8. 0-0- 0 0-0; 9. c3 b6. Thế trận cân bằng giữa hai bên.
4... Hd8xd5
5. Mb1-c3 Hd5xd4
Nếu Đen đi 5... Hxg2 thì 6. Te4 bắt được Hậu.
6. Mg1-f3 Hd4-d8
7. Tc1-f4 Mg8-f6
8. Hd1-e2 Mb8-c6
9. 0-0 Tf8-d6
10. Tf4xd6 Hd8xd6
11. Xa1-d1 Hd6-f4
Nếu Đen thay bằng 11... 0-0 thì 12. Txh7+ ăn Hậu.
12. Mc3-e4 Mf6xe4
13. Td3xe4 0-0
14. Xf1-e1 Hf4-c7
15. He2-c4 b7-b6 (H.74)
Hình 74
16. Xd1-d3 Tc8-b7
Thế là bên Đen bị mắc bẫy của Trắng
17. Te4xh7+ Vg8xh7
18. Hc4-h4 Vh7-g8
19. Mf3-h5
Đến đây bên Đen nhận thua vì: 19... Xfd8 thì 20. Hh7+ Vf8; 21. Hh8+Ve7;
22. Xxe6 fxe6; 23. Hxg7 mat.
Bình chú:
Trong ván cờ này nếu ở nước 16 bên Trắng không đi 16. Xd3 mà thay
bằng nước 16. Txh7 chiếu Vua thì sao?
Nếu Trắng đi 16. Txh7+ thì Đen 16... Vxh7; 17. Hh4+Vg8; 19. Mg5 Xd8;
20. Hh7+Vf8; 21. Hh8+Ve7; 22. Hxg7 Xf8; 23. Mh7; Đến đây nếu Đen: 23... Td7
thì 24. Hf6+ Ve8; 25. Mxf8 Vxf8; 26. Hh8+ rồi 27. Hxa8.
Còn nếu 23... Tb7 thì 24. Xxe6+ Vxe6; 25, Hf6 mat.
Ví dụ 3. Chớp thời cơ thí Tượng h7 giành thắng lợi
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-d2 Mg8-f6
4. e4-e5 Mf6-d7
5. Tf1-d3 c7-c5
6. c2-c3 Mb8-c6
7. Mg1-e2
Bên Trắng định đưa Mã ở d2 lên f3 bảo vệ các vị trí xung yếu ở trung tâm.
7... c5xd4
8. c3xd4 Hd8-b6
9. Md2-f3 Tf8-b4+
Nước này nếu Đen đổi thành 9... f6 thì 10. exf6 (nếu Trắng đi 10. Mf4 thì
10... fxe5; 11. Mxe6 e4; 12. Tf4 Mde5) 10... Mxf6; 11. 0-0 Td6; 12. Mf4 0-0, thế
cờ bên Đen vững chắc hơn. Nhưng trong cách đi này, ở nước 12, nếu bên
Trắng đi 12. Mc3 (thay cho Mf4) thì bên Trắng có ưu thế vì: 12. Mc3 0-0; 13. Te3
Td7 (nếu 13... Hxb2 thì 14. Mb5).
10. Ve1-f1
Nếu thay bằng 10. Td2 thì 10... Txd2; 11. Hxd2 Hb4.
Bên Trắng có ý không muôn đổi Hậu, do đó đã chuyển Vua đi và từ bỏ
quyền nhập thành.
10... 0-0 (H. 75)
Hình 75
Nếu Đen đi 10...f6 thì 11. Mf4 fxe5; 12. Mxe6 Mf6; 13. Mxg7+ Vf8; 14. Th6
Vg8; 15. Hc1, bên Trắng có thể tấn công. Nước này Đen cũng có thể đổi thành
10... Te7; 11. a3 Mf6; 12.b4. Bên Trắng ưu hơn.
Còn ở đây Đen thực hiện nước nhập thành chỉ để cho bên Trắng có điều
kiện thí Tượng vào h7.
11. Td3xh7+ Vg8xh7
12. Mf3-g5+ Vh7-g8
Nếu nước này Đen đi 12... Vg6 thì 13. Mf4+Vf5 (nếu 13... Vxg5 thì 14.
Mxd5+ ăn Hậu Đen); 14. Hd3 Vg4; 15. Hh3+ Vxg5; 16. Hh5 mat.
Nếu 12... Vh6 (thay cho Vg6) thì 13. Hd3 Xh8; 14. Mxf7++ Vh5; 15. Mf4+
Vg4; 16. Hg3+Vf5; 17. Hg6 mat.
13. Hd1-d3
Nếu bây giờ Đen đi 13... f5 hoặc 13... g6 thì 14. Hh3.
13... Xf8-e8
14. Hd3-h7+ Vg8-f8
15. Hh7-h8+ Vf8-e7
16. Hh7xg7 (H.76)
Hình 76
Ở nước này nếu Đen đi: 16... Xf8 thì 17. Mxe6 Vxe6; 18. Mf4+ Vf5 (nếu
18... Ve7 thì 19. Md5+ ăn Hậu); 19. Hh7+ Vg5; 20. Md5+ ăn Hậu.
Nếu Đen đi 16... Md8 thì 17. Mxf7 Mxf7; 18. Tg5+ Ve6; 19. Mf4+ Vf5; 20.
Hg6+ Vg4; 21. f3 mat.
16... Ve7-d8
17. Hg7xf7
Bên Đen thoát được nước mat và không mất Hậu, nhưng vẫn ở thế bị
động.
17... Md7-f8
18. h2-h4
Bên Trắng đẩy Tốt cột h, có ý muốn thông cột h.
18... Tc8-d7
Bên Đen không dám đi 18... Mxd4 vì sẽ 19. Te3.
19. Tc1-e3 Xa8-c8
20. h4-h5 Mc6-e7
Bên Đen đi nước này là có ý ngăn Tốt cột h, không cho lên phong cấp.
21. Me2-f4 Me7-f5
22. h5-h6 Mf5xe3+
23. f2xe3 Td7-b5+
24. Vf1-g1 Vc8-c7
25. h6-h7 Xc7xf7
26. Mg5xf7+ Vd8-d7
27. h7-h8H
Đến đây khi bên Trắng Tốt cột h đã phong Hậu thì bên Đen chịu thua, vì
nếu nước 26... Ve7 thì 27.h8H Vxf7; 28. Hf6+ Vg8; 29. Xh8 mat.
Ví dụ 4. Tượng thí vào h7 với sự hỗ trợ của Mã Hậu
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 Mb8-c6
3. Mg1-f3 Tf8-e7
4. c2-c3 Mg8-f6
5. Tf1-d3 0-0
6. h2-h4 d7-d5
7. e4-e5 Mf6-e8 (H. 77)
Hình 77
8. Td3xh7+ Vg8xh7
9. Mf3-g5+ Te7xg5
Nếu nước này Đen đổi thành 9... Vg6 thì 10.h5+Vf5; 11. Hf3 mat.
10. h4xg5
Ở nước này nếu Đen đi 10... Vg8 thì 11. Hh5 f5; 12. g6... bên Đen không
đỡ được nước 13. Hh8 mat.
Còn nếu Đen đi 10... Vg6 thì 11. Hh5+Vf5; 12. g6Ve4; 13. Hf3 mat. Bên
Đen chịu thua.
Ví dụ 5. Chủ quan không đề phòng dẫn đến thua cờ
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-d2 Mg8-f6
4. Tf1-d3 c7-c5
5. e4-e5 Mf6-d7
6. c2-c3 Mb8-c6
7. Mg1-e2 Tf8-e7
8. Md2-f3 0-0
9. Me2-f4 b7-b6
Bên Đen luôn nghĩ rằng cánh Vua của mình là an toàn tuyệt đối, thực ra
ngay từ nước này bên Đen đã phải chú ý đề phòng đòn thí quân vào h7 của
Trắng bằng nước 9... Xe8 và 10... Mf8.
10. h2-d4 Xf8-e8 (H. 78)
Đen đi nước này là chậm, ở nước này Đen nên đi 10... h6, nhưng bên
Trắng sẽ 11.g4. Trắng vẫn giữ được thế tấn công Đen.
11. Td3xh7
12. Mf3-g5+
13. Hd1-h5
14. h4xg5
15. Hh5-h8+
16. Mf4-g6+
17. Hh8xg7+
Ví dụ 6. Diệt quân bảo vệ cánh Vua mở đường cho đánh đòn h7
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. Tc1-g5 Tf8-e7
5. Tg5xf6
Trắng quyết định diệt quân Mã Đen f6 là quân phòng thủ bảo vệ cánh Vua
để lợi dụng ưu thế về địa bàn mở ngay đợt tấn công vào cánh Vua của Đen. Bên
Đen ở nước này cũng cần tính đến sự phản công cánh Hậu vì ở đó bên Đen có
khá nhiều cơ hội có thể lật ngược thế trận.
5... Te7xf6
6. Mg1-f3
Nước này Trắng có thể đi ngay 6.e5 Te7; 7.Hg4 0- 0; 8.Td3 hoặc 8.0-0-0.
6... 0-0
Nước này Đen nên đổi thành 6...c5 thì hay hơn.
7. e4-e5 Tf6-e7
8. Tf1-d3 Tc8-d7
Đen đi nước này chỉ thêm mất thời gian vô ích. Nước này nên đi 8... h6
còn có thể cứu vãn được cục diện. Nước đi được diễn ra như sau: 8... h6; 9.h4
c5; 10. Txh7+Vxh7; 11. Mg5+Txg5; 12.hxg5 Hxg5).
9. h2-h4 f7-f6 (H.79)
Hình 79
Ở nước này Đen vẫn có thể đi 9...h6. Bên Đen tưởng rằng sau khi đẩy Tốt
f6 thì Trắng sẽ không thể đi 10.Mg5 được và như vậy bên Trắng không giám thí
quân mạo hiểm vào h7. Nhưng bên Đen đã không tính đến đòn tấn công phối
hợp của bên Trắng đã được chuẩn bị sẵn.
10. Mf3-g5 f6xg5
11. Td3xh7+
Một điều nữa cần phải ghi nhớ là: Nếu sau nước: 10.Mg5 mà bên Đen đi
10...f5 (thay cho 10...fxg5) thì 11.g4 h6; 12.gxf5 hxg5; 13.f6gxf6 (nếu nước này
Đen thay bằng 13... Txf6 thì vẫn 14.Hh5); 14.Hh5 f5; 15.hxg5.
11... Vg8xh7
Nếu nước này Vua Đen không ăn h7 mà đi 11... Vh8 thì 12. Hh5.
12. h4xg5+ Vh7-g8
Nếu Đen đi 12... Vg6 thì 13.Hh5+ Vf5; 14.g6+Vf4; 15.g3 mat.
13. Xh1-h8+
Trắng quyết định thí Xe là một đòn chiến thuật rất hay để có thể kết thúc
nhanh ván cờ. Nếu Đen đi 13... Vxh8 thì 14.Hh5+Vg8; 15.g6
13... Vg8-f7
14. Hd1-d5+ g7-g6
15. Hh5-h7+ Vf7-e8
16. Hh7xg6+ Đen thua
Ví dụ 7. Sai lầm trong đi quân dẫn đến thua cuộc
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. Tc1-g5 Tf8-e7
5. Tg5xf6 Te7xf6
6. e4-e5 Tf6-e7
7. Hd1-g4 0-0
8. Tf1-d3 c7-c5
Bên Đen nên cân nhắc nước 8... f5, tiếp theo có thể 9.Hh3 c5.
9. d4xc5 Mb8-d7
Nước này Đen vẫn nên đi 9...f5, bên Trắng sẽ phải 10. Hh3 lúc đó sẽ 10...
Mc6 hoặc 10...Txc5 rồi 11...Hb6, thế trận của Đen vẫn bình ổn.
10. Mg1-f3 Md7xc5
11.0-0-0 Hd8-a5 (H.80)
Đen đi Hậu lên a5, một nưóc đi tiện tay. Đã đến lúc buộc Đen phải đi 11...
f5 hoặc 11... Mxd3+
Hình 80
12. Td3xh7+ Vg8xh7
13. Hg4-h5+ Vh7-g8
14. h2-h4
Trắng đi Tốt cột h là có ý dọa 15. Mg5 để mở cột h. Nếu 14... f6 thì Trắng
vẫn đi 15.Mg5.
14... Xf8-e8
15. Mf3-g5 Te7xg5
16. h4xg5 Vg8-f8
17. g5xg6 f7xg6
Nếu Đen đổi thành 17... Hc7 thì 18.Hh8+Ve7;
19. Hxg7 Xf8; 20.Hf6+Ve8; 21.g7 Xg8; 22. Xh8.
Nếu 17... Ve7 thì 18.Hg5+Vd7; 19.gxf7 Xf8;
20. Hxg7 Ve7; 21. Hf6+Vd7; 22. Mxd5...
Đến lúc này Trắng đã sẵn sàng ra đòn cuối cùng
18. Hh5xg6 Tc8-d7
19. Xh1-h7
Hiện tại ở tình thế này Đen muốn bảo vệ ô g7 thì chỉ còn cách 19... Xe7,
nhưng lại bị ngay đòn 20.Xh8 mat. Bên Đen chịu thua.
3. Chiến thuật tấn công vào g7 (g2)Đây là một dạng tấn công cổ, trong đó một bên đưa được 2 quân: quân
Hậu và quân Tượng hoặc quân Hậu và quân Tốt vào khu vực vua đối phương
đã nhập thành để đánh chiếm các ô h6, f6 hoặc h3, f3 rồi chiếu mát (chiếu hết
cờ) bằng Hậu ở g7 hoặc g2. Sơ đồ vị trí các quân trước khi thực hiện đòn chiếu
mat cuối cùng bằng Hậu (xem hình 81-abcd).
Hình 81 ab
Hình 81 cd
Sau đây xin giới thiệu một số ví dụ cụ thể để bạn đọc tham khảo và vận
dụng trong thi đấu.
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4. e4-e5 Mg8-e7
5. Hd1-g4 0-0
6. Tf1-d3 c7-c5
7. Tc1-g5 c5xd4 (H.82)
Hình 82
Nếu nước này Đen đi 7... Hc7 thì 8.Txh7 Vxh7; 9.Hh4+ Vg8; 10. Txe7
Xxe8; 11, Td6 Ha5; 12.Me2, bên Trắng chiếm ưu thế lớn.
8. Tg5-f6 g7-g6
9. Hg4-g5 d4xc3
Nên đổi thành 9... Md7 vì nếu 10.Hh6 thì 10...Mxf6; 11.exf6 Mf5; 12. Txf5
Hxf6, như vậy bên Đen vẫn giữ được bình ổn.
Nếu trong cách đi trên 9... Md7 mà 10.a3 thì Đen 10...dxc3; 11.axb4 cxb2;
12. Xb1 Mxf6; 13.exf6 Mf5, bên Đen vẫn ổn định.
10. Hg5-h6 c3xb2
11. Ve1-e2
Đến đây Đen thấy không có cách chống đỡ nên nhận thua.
Ví dụ 2. Sai lầm trong triển khai quân dẫn đến thất bại
1. e2-e4 e7-e5
2. Mb1-c3 Tf8-c5
3. Tf1-c4 Mg8-e7
4. d2-d3 Mb8-c6
5. Hd1-h5 0-0
6. Tc1-g5 Hd8-e8
7. Mg1-f3 Me7-g6
8. Mc3-d5 Tc5-b6 (H.83)
Bên Đen lúng túng trong khai cuộc, phát triển quân chậm chạp, bên Trắng
các quân chiếm lĩnh các vị trí then chốt có sự hỗ trợ cho nhau. Hiện tại Trắng có
thể thực hiện ngay đòn quyết định kết thúc ván cờ.
Hình 83
9. Md5-f6+ g7xf6
10. Tg5xf6
Bây giờ thì không còn cách nào ngăn nổi sự phối hợp của bên Trắng thực
hiện các đòn tiếp theo: 10. Hh6 và 11. Mg5
Bên Đen nhận thua
Ví dụ 3. Phối hợp Hậu Tượng Mã đánh vào g7
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 d7-d5
4. Mg1-f3 c7-c5
Đây là một kiểu khai cuộc thường gọi là phòng thủ Tarrasch cải tiến. Thực
ra nó không hoàn toàn giống với kiểu chính thống, vì ở đây bên Đen có thể ăn
Tốt ở d5 bằng Mã để tránh khỏi bị Tốt yếu đứng lẻ loi ở d5.
5. c4xd5 Mf6xd5
6. e2-e4
Cách đi này cho phép bên Trắng đoạt ngay được vị trí trung tâm, nhưng
bên Đen lại có điều kiện đơn giản hoá cục thế bằng cách đổi bỏ Tượng. Nước
này Trắng cũng có thể đi 6.e3 rồi 7.Td3 hoặc 7. Tc4.
6... Md5xc3
7. b2xc3 Tf8-e7
Nước sai lầm, đúng ra Đen phải đi 7...cxd4 để 8.cxd4 Tb4+; 9.Td2 Txd2,
10. Hxd2 0-0; 11. Tc4 Mc6, bên Đen tạm thời ổn định.
8. Tf1-d3 Mb8-d7
9. 0-0 Hd8-c7
10. Hd1-e2 0-0
11. e4-e5
Trắng tăng thêm lực lượng nhòm cánh Vua của Đen.
11.... Xf8-đ8
Đen đi Xe là có ý dọn chỗ cho con Xe d7 lui về f8 bảo vệ ô h7.
12. Mf3-g5 Md7-f8
Nước này nếu Đen 12... Txg5 thì 13. Txg5, bên Trắng vẫn có điều kiện tấn
công vào h7 và Tượng Trắng còn nhòm Xe ở d8.
13. He2-h5 g7-g6
14. Hh5-h6
Bên Trắng thí Tốt d4. Nếu 14... cxd4 thì 15. Tf4 bảo vệ Tốt ở e5 là lực
lượng quyết định làm chỗ dựa để quân Mã có thể thực hiện đường đến thắng lợi
(e4 rồi f6) 15... dxc3; 16. Me4 Xxd3; 17. Mf6+Vh8; 18. Me8 rồi mat ở g7.
14... Tc8-d7
15. Mg5-e4 Td7-c6
16. Me4-f6+ Vg8-h8
17. Tc1-g5 c5-d4 (H. 84)
18. Xa1-e1
Đến đây bên Đen chịu thua vì xét thấy không thể ngăn được nước 19.Mh5
rồi 20.Hg7 mat.
Nếu 18... Txf6 thì 19.Txf6. Ngay từ nước 18 bên Trắng cũng có thể đi
ngay 18.Mh5 nếu 18... Hxe5 thì 19.Txe7 gxh5; 20. Tf6+
Hình 84
Ví dụ 4. Sai lầm do ăn quân dẫn đến thất bại
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 c5xd4
4. Mf3xd4 Mg8-f6
5. Mb1-c3 d7-d6
6. Tf1-c4 e7-e6
7. Tc4-b3 Tf8-e7
8. Tc1-e3 a7-a6
9. Hd1-e2
Bên Trắng chuẩn bị nhập thành cánh Hậu và quân Tượng c4 lùi về b3
cung để làm chỗ dựa cho Tốt cột f lên f4 rồi f5 nhòm các ô e6, f7 có ý làm suy
yếu trung tâm bên Đen.
9... Mc6xd4
10. Te3xd4 b7-b5
11. 0-0-0 0-0
12. g2-g4
Bên Trắng chuẩn bị xông vào cánh Vua bên Đen và phá lá chắn Tốt,
nhưng bằng cách nào?
12... Hd1-c7
Nếu Đen đổi thành 12... e5 thì 13. Txe5 Txg4; 14. f3. Bên Trắng mở được
cột g và nhòm ô d5 yếu của bên Đen.
13. g4-g5 Mf6-d7
14. He2-h5
Bên Trắng đang có ý tìm mọi cách tiếp cận Vua Đen.
14... Md7-c5
15. Xh1-g1 b5-b4 (H. 85)
Ý đồ của bên Đen là đuổi quân Mã Trắng rời khỏi ô c3 để có thể ăn Mã
vào e4.
16. Td4-f6
Hình 85
Sau khi Trắng đi 16.Tf6 thì bên Đen liệu còn có ý đồ ăn Mã Trắng ở c3 hay
không? Đây chính là nước ngăn không cho quân Tốt cột f ngoi lên khỏi ô f7.
16... b4xc3
17. Hh5-h6
Do bên Đen vẫn tham ăn quân Mã Trắng ở c3 và không nhìn thấy sự nguy
hiểm, nên sau khi Trắng đi nước 17.Hh6 thì bây giờ bên Đen không thể nào đỡ
được đòn tấn công của Trắng.
Nếu 17... gxh6 thì 18.gxh6 mat.
Nếu 17... gxf6 thì 18.gxf6 rồi 19.Hg7 mat.
Nếu 17... Txf6 thì 18.gxf6 rồi 19.Hxg7 mat.
Nếu sau khi Trắng đi nước 16. Tf6, bên Đen không đi 16... bxc3 mà đổi
thành đi 16... Xe8 hoặc 16... Xd8 mở ô f8 thì Trắng cũng vẫn đi 17. Hh6 Tf8.
Đen chịu thua
Ví dụ 5. Thí Hậu một nước đi đã được tính sẵn
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 c5xd4
4. Mf3xd4 Mg8-f6
5. Mb1-c3 d7-d6
6. Tf1-c4 e7-e6
7. Tc1-e3 Tf8-e7
8. Hd1-e2 a7-a6
9. 0-0-0 Hd8-c7
10. Xh1-g1 0-0
Bên Trắng sau khi nhập thành xa rồi lại đi 10.Xg1 là đã có ý tập trung lực
lượng tấn công cánh Vua của Đen, do vậy ở nước này đáng nhẽ ra Đen chưa
cần nhập thành vội mà nên tìm cách tiến hành triển khai ở cánh Hậu. Ví dụ có
thể đi 10... Ma5, tiếp có thể là 11. Td3 b5; 12. g4 b4; 13. Ma4 Ma7. Thế trận hai
bên cân bằng. Hoặc cũng có thể đi 10... Td7 rồi 11... b5, hoặc 10... b5 nếu
11.Mxc6 thì 11...Hxc6; 12. Mxb5 Td7; 13. Mc3 Mxe4...
Với nước nhập thành cánh Vua của Đen 10... 0-0, bên Trắng đã không
còn ngần ngại gì đưa ngay quân Tốt cột g lên g4 rồi g5 rồi điều chuyển quân chủ
lực sang cột h.
11. g2-g4 Mc6xd4
12. Te3xd4 b7-b5
13. Tc4-b3 Mf6-d7
14. g4-g5 Md7-c5
Bên Đen chuẩn bị đưa Tốt cột b lên b4 với ý đồ đẩy quân Mã Trắng rời
khỏi ô c3, nhằm đẩy lui, làm giảm thế tấn công của bên Trắng. Nhưng đúng hơn
Đen phải đẩy Tốt b trước, sau đó mới nhảy Mã (14... b4, 15... Mc5).
15. He2-h5 b5-b4
16. Td4-f6
Rõ ràng là Đen không thể ăn Mã mà cần phải bảo vệ ô g7.
16... Xf8-d8
17. Xg1-g3
Trắng lại có ý đồ đưa Xe ra cột h phối hợp tấn công.
17… b4-c3
Nước này nếu Đen đi 17... g6 thì 18.Hxh7+ rồi 19. Xh3+ rồi 20.Xh8+ mat.
18. Xg3-h3 h7-h6 (H.86)
Hình 86
Nếu nước này Đen đi 18... Txf6 thì 19.gxf6 gxf6; 20. Hh6 rồi 21.Xg3+ (nếu
Đen đi 20... Mxe4 thì 21. Xg1+Mg5; 22. Hxf6)
19. Hh5xh6
Trắng quyết định thí Hậu, một nước đã được tính sẵn, nếu 19...gxh6 thì
20. Xxh6 Txf6; 21.gxf6 rồi 22. Xgl+ và 23.Xh8+ mat.
19… Mc5-d3+
Đen đi nước Mã này là một nước cài bẫy, nhử cho Xe ở d1 của Trắng ăn
vào d3, lúc đó sẽ có cục cờ diễn biến như sau: 20. Xd1xd3 gxh6; 21. Xxh6 Txf6;
22. gxf6 d5; 23. Xg3+ Hxg3 hoạc 23.Xdh3 Hf4+ và 24... Hxh6, như vậy kết quả là
bên Trắng kém quân thua lại Đen.
Nếu nước 20 Trắng không đi Xd:d3 mà thay bằng đi 20.Vb1 thì 20... gxh6;
21. Xxh6 Txf6; 22. gxf6 Mf4, bên Đen cũng sẽ thắng. Nhưng bên Trắng đã có sự
tính toán kỹ lưỡng ở từng nước đi nên không mắc bẫy của Đen dương ra.
20. c2xd3 c3xb2++
21. Vc1xb2
Nếu Trắng đi 21.Vb1 thì lập tức bị Đen 21... Hc1+; 22. Xxc1 bxc1H+ rồi
23.Vxc1 gxh6. Bên Trắng sẽ thua lại.
Nhưng Trắng đi 21.Vxb2 một nước chính xác Đen không làm gì được - và
Đen chịu thua, các bạn có thể giải tiếp.
4. Chiến thuật chiếu hết bằng- Tượng và MãĐây là loại hình chiến thuật vận dụng thường gặp, song cũng rất dễ mắc
phải sai lầm dẫn đến tai biến, vì vậy mọi người học chơi cờ cũng cần phải lưu ý
và bỏ thời gian nghiên cứu tìm hiểu, mới có thể vận dụng hiệu quả.
Sau đây là một số ví dụ thực tiễn trong khai cuộc để các bạn tham khảo,
học tập.
Ví dụ 1. Nước sai lầm dẫn đến thua nhanh bằng Tượng và Mã
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Mb1-c3 g7-g6
Nước này Đen đi 3...g6 là có ý đồ đưa Tượng lên g7.
4. d2-d4 e5xd4
5. Mc3-d5
Nước này Trắng cũng có thể đi 5.Mxd4, tiếp đó Đen sẽ 5... Tg7; 6. Te3
Mf6 (nếu đổi thành 6... d6 hay hơn); 7. Mxc6 bxc6; 8.e5 Mg8; 9. Td3 He7; 10.
He2. Bên Trắng có ưu thế.
5... Tf8-g7
6. Tc1-g5 Mg8-e7
Nước dẫn đến tai biến. Nếu đi 6... f6 thì 7.Tf4, nếu Đen đi 7...d6 thì
8.Mxd4, bên Trắng vẫn có lợi.
Nếu Đen đi 6...Mce7 thì 7.Mxd4 c6, bên Đen có thể giữ được cân bằng.
7. Mf3xd4 Tg7xd4 (H. 87)
Hình 87
8. Hd1xd4 Mc6xd4
9. Md5-f6+ Ve8-f8
10. Tg5-h6+ Đen thua
Đây là một ván cờ ngắn được giới thiệu ở hầu hết các sách nói về khai
cuộc như một dạng trong cái gọi là khai cuộc 3 Mã.
Ví dụ 2. Trắng mắc bẫy của Đen nên thua nhanh
1. e2-e4 Mg8-f6
2. Mb1-c3 d7-d5
3. e4xd5 Mf6xd5
4. Mg1-e2 Mb8-c6
5. g2-g3 Tc8-g4
6. Tf1-g2 Mc6-d4
Trắng đã đi hai nước 5.g3 và 6.Tg2 là nưóc yếu, đã tạo điều kiện cho bên
Đen giằng được quân Mã Trắng ở e2. Hiện tại bên Đen đang dọa đi 7...Mxc3 rồi
ăn thêm Mã ở e2 của Trắng.
7. Tg2xd5 (H. 88)
Hình 88
Trắng do không tính kỹ đã bị sập bẫy của Đen.
7… Hd8xd5
8. f2-f3 Hd5-xf3
9. Xh1-f1 Hf3-g2
Do đi nước sai lầm và bị sập bẫy của Đen nên đến đây bên Trắng thấy
không có khả năng chống đỡ nên đã nhận thua, bởi vì:
Nếu Trắng đi 8.Mxd5 thì 8... Mf3+; 9. Vh1 Th3 mat.
Nếu Trắng đi 8.0-0 thì 8... Mf3+; 9. Vh1 Mg5+; 10. Mxd5 Tf3+; 11. Vg1
Mh3 mat.
Sơ đồ đòn chiếu mat bằng 1 Tượng, 1 Mã trong trường hợp Vua bên Đen
đã nhập thành (H. 89)
Hình 89
1. e2-e4 c7-c5
2. Mb1-c3 Mb8-c6
3. g2-g3 Mg8-f6
4. Tf1-g2 e7-e6
5. d2-d3 d7-d5
6. e4xd5 e6xd5
7. Mg1-e2 Tf8-e7
8. 0-0 0-0
9. Tc1-g5 Tc8-g4
Bên Đen bỏ Tốt d5 để giằng ngay Mã e2. Nếu nước này Đen đổi thành 9...
Te6 bảo vệ Tốt d5 thì 10. Tf4 bên Trắng thế trận vững vàng.
10. Tg5xf6
Trắng nên cân nhắc nước 10.h3 rồi 11.g4.
10... Te7xf6
11. Mc3xd5
Nếu nước này bên Trắng đi 11.Txd5 thì Đen sẽ 11... Txc3; 12.Txc6 Txb2;
13.Xb1 bxc6; 14.Xxb2 Hf6; 15. c3 Hf3; 16. Xe1 Xad8; 17. Xd2 Xf8. Bên Đen
chiếm ưu.
11... Mc6-d4
12. Md5-c3 Hd8-e7
13. Tg2-e4 Md4-f3+
14. Vg1-g2 Mf3-g5
15. Mc3-d5 (H.90)
Hình 90
15... He7xe4+
16. d3xe4 Tg4-f3+
17. Vg2-g1 Mg5-h3+
Trắng thua
Ví dụ 4. Hậu Mã phối hợp chiếu Vua 1. Mg1-f3 c7-c5
2. b2-b3 Mg8-f6
3. Tc1-b2 Mb8-c6
4. e2-e3 d7-d5
5. Tf1-b5 e7-e6
6. Mf3-e5 Hd8-c7
7. 0-0 Tf8-d6
8. Tb5xc6+ b7xc6
9. f2-f4 0-0
10. Xf1-f3 Mf6-d7
11. Xf3-h3 g7-g6
Bên Đen triển khai quân thụ động và đến đây đã để cho bên Trắng triển
khai tấn công. Nước 11... g6 là một nước đi sai lầm đã để cho bên Trắng lợi
dụng. Nước đúng ở đây phải là 11... Mxe5; 12.fxe5 Te7, nếu Trắng đi tiếp 13.
Hh5 thì Đen đi 13... h6, bên Đen còn giữ được sự ổn định.
12. Hd1-h5 (H.91)
Đánh đến đây hình thế như ở hình 91. Bên Đen sau khi suy nghĩ đã chịu
thua vì nghĩ rằng: Nếu 12... gxh5 thì 13.Xg3+ Hh8; 14.Mxf7++mat.
Còn nếu 12... Mf6 thì 13.Mg4 Mxh5; 14.Mh6 mat.
Hình 91
Nếu nước 13...gxh5 (thay cho Mxh5) thì 14. Mf6+Vg7; 15. Me8++Vh6; 16.
Tg7+Vg6; 17.Xg3 Vf5; 18.Xg5+ Ve4; 19. Mc3+ mat.
* Sau khi Đen nhận thua cờ; Để làm rõ nguyên nhân dẫn đến thua cờ, các
nhà chuyên môn và cầu thủ đã bình tĩnh cân nhắc lại ván cờ này và cho rằng:
Bên Đen còn có một cách đi để khỏi bị thua nhanh như vậy.
Cụ thể là sau nước 14.Mf6+ như phân tích ở trên bên Đen có thể đáp lại
bằng 14... Vh8 (thay cho Vg7).
Sau đây là nước đi cụ thể để các bạn tham khảo.
Thế trận của ván cờ sau nước 12.Hh5 (Hình 91). Theo phân tích thì ván
cờ được tiếp tục như sau: Đen đi tiếp 12... Mf6; 13. Mg4 gxh5; 14. Mf6+Vh8
(thay Vg7 đã đi). Đến đây nếu Trắng đi 15. Mxh5+ hoặc 15. Me8+ thì bên Đen sẽ
đi 15... f6. Cho nên lúc này nhất định sẽ là 15. Xxh5 (dọa 16.Xxh7 mat) và Đen
sẽ 15...h6; 16.Xxh6+Vg7; 17.Xh7+Vg6; 18.h4 (dọa 19.h5+ rồi 20. g4 mat) 18...
Tf4. Như vậy bên Đen không thua mà còn có khả năng phản kích.
Nếu ở nước 14 bên Trắng đi 14.Mh6+ (thay cho 14.Mf6) thì Đen sẽ 14...
Vg7; 15. Xg3+Vxh6; 16. Txf6 Xg8; 17. Xxg8 Txf4...
Ví dụ 5. Phối hợp Hậu Mã Tượng chiếu Vua Trắng
1. c2-c4 f7-f5
2. d2-d4 Mg8-f6
3. Mb1-c3 e7-e6
4. Mg1-f3 Tf8-b4
5. Hd1-c2 0-0
6. e2-e3 b7-b6
7. Tf1-e2 Tc8-b7
8. 0-0 Tb4xc4
9. Hc2xc3 Mf6-e4
10. Hc3-c2 Xf8-f6
11. Mf3-d2 Xf6-h6
12. g2-g3 Hd8-h4
13. Md2-f3
Ở nước này Trắng không thể đi 13.gxh4 vì 13... Xg6+; 14. Vh1 Mxf2 mat.
13... Me4-g5 (H.92)
Hình 92
Sau khi Đen đi nước 13... Mg5 (như hình thế 92), Trắng suy nghĩ một lúc
và chịu thua vì:
Nếu 14.Mxh4 thì 14... Mh3 mat.
Nếu 14.gxh4 Mxf3+; 15.Txf3Xg6+; 16. Tg2 Xxg2+; 17. Vh1 Xxf2+; 18. d5
Xxc2. Bên Đen hơn quân cuối cũng vẫn thắng.
Ví dụ 6. Hậu Mã Tượng phối hợp tấn công vua Trắng
1. d2-d4 Mg8-f6
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4. Hd1-c2 d7-d6
5. Mg1-f3 0-0
6. Tc1-d2 …
Nước này nếu Trắng đổi thành đi 6. Tg5 thì lợi hơn.
6… Mb8-d7
7. a2-a3 Tb4xc3
8. Td2xc3 Hd8xe7
9. e2-e3
Thông thường ở nước này bên Trắng nên đi 9.e4 rồi 10. Td3 để ngăn đòn
Mã Đen lên e4 nhòm cánh Vua. Nhưng bên Trắng lại có kế hoạch khác đó là tập
trung cho tấn công mạnh ở cánh Hậu và chỉ giữ thế bảo vệ vững ở cánh Vua.
9... b7-b6
10. Tf1-e2 Tc8-b7
11. b2-b4
Bên Đen có ý đồ đưa Mã lên e4 mở đường đẩy Tốt f lên giải tỏa ô f6 để
đưa Xe lên phối hợp tấn công cánh vua khi Trắng ngập thành sang đó.
11… Mf6-e4
12. Tc3-b2 f7-f5
13. 0-0 Xf8-f6
14. d4-d5
Bên Trắng nên cân nhắc nước 14.c5 nhử cho bên Đen đi 14... dxc5 rồi sẽ
15.dxc5 đánh đòn song song vừa bắt Xe ở f6 vừa dọa 16. c6 bắt cả Tượng b7
và Mã d7, bên Đen mất quân. Nước này bên Trắng đi ngay 14.d5 không có lợi gì
vì bên Đen đã có ý đồ chuyển Xe ra h6.
14… Xf6-h6
Nếu Đen đi 14... e5 làm tắc đường chéo của Tượng ở b7.
15. d5xe6
Đây là nước sai lầm tai hại của Trắng vì đã mở đường chéo cho Tượng
Đen b7. Nước này bên Trắng phải đi 15. Xad1 để bảo vệ Tốt d5.
Ở nước này bên Đen có các phương án sau:
Nếu Đen đi 15... g5 thì 16.Md4 g4; 17.g3, bên Trắng vẫn vững, Đen không
thể đi 17... e5 hoặc 17... exd5 vì 18.MT5 bắt cả Hậu và Xe.
Nếu Đen đi 15... e5 thì 16. Md2 Hh4; 17.h3 Mxd2 (nếu Đen 17... Mdf6 thì
18.Mf3); 18. Xxd2 Mf6; 19. Hxf5 Tc8; 20. Hf3 Tg4; 21. Hg3 Hxg3 22. fxg3 Me4.
Còn nếu sau nưốc 18... Mf6 mà bên Trắng đi các nước khác thì bên Đen có thể
tấn công bằng đẩy Tốt g lên g5; nếu 19. f4 thì Đen 19... Hg3. Nếu 18.Hxd2 (thay
cho Xxd.2) thì Đen đi 18...g5); 19. f3 Hg3. Bên Đen vẫn có thế tấn công.
15... Md7-f8
Bên Đen định ăn Tốt Trắng e6 bằng Mã, đưa được Mã lên e6 để tăng lực
lượng đánh vào cánh Vua bên Trắng theo kế hoạch đã định.
16. g2-g3
Nếu Trắng đi 16. Md2 thì 16... Hh4; 17. h3Xg6 hoặc 17... Mg5. Ở đây bên
Trắng đi 16.g3 là có ý đồ ngăn không cho Hậu Đen lên h4, nhưng lại làm yếu
đường chéo lớn đang có Tượng Đen chờ cơ hội để tấn công.
16... Mf8xe6
17. Mf3-d4 (H.93)
Nước này bên Trắng nên đổi thành 17.c5 tìm mọi cách phản kích thì hay
hơn.
Lúc này bên Đen huy động lực lượng tìm mọi cách phát huy tác dụng của
quân Tượng b7.
17.... He7-h4
Bên Trắng không thể đi 18.gxh4 vì 18... Xg6+ rồi 19... Mxf2 mat.
18. Md4-f3 Hh4-h3
Đến đây bên Đen đã có thể tiến gần đến thắng lợi. Nếu 18... Mg5, Trắng đi
19. Mxh4 thì 19... Mh3 mat. Còn nếu 19.gxh4 thì Đen 19... Mxf3+; 20. Txf3 Xg6+;
21. Tg2 Xxg2; 22. Vh1 Xxf2+; 23. Vg1 Xxc2.
Hình 93
Nếu nước 20 Trắng đi 20. Vg2 (thay cho Txf3) thì 20... Me1++; 21. Vg3
Xg6+; 22. Vh3Tg2+ mát
Nếu 20.Vh1 (thay cho Txf3 và Vg2) thì 20... Me1+ rồi 21... Mxc2...
Tuy nhiên Đen đi nước này 18... Hh3 cũng kết thúc được ván cờ.
19. Xf1-d1 Me6-g5
20. Mf3-h4 Xh6xh4
21. g3xh4 Me4-g3
Đến đây bên Trắng chịu thua vì thấy không còn cách nào chống đỡ được.
Bởi vì: Nếu Trắng 22.f3 thì 22...Mxe2+; 23. Hxe2 Mxf3+; 24.Vf2 Hh4+; 25. Vfl
Mh2+; 26. Vg1 Hg3+ rồi mat.
5. Chiến thuật chiếu hết bằng 2 TượngTrước khi đưa ra sơ đồ mẫu của dạng chiếu hết này, xin bạn đọc hãy
tham khảo một số ví dụ sau:
Ví dụ 1. Tính toán sai lầm dẫn đến thua cờ
1. e2-e4 d7-d5
2.e4xd5 Hd8xd5
3. Mb1-c3 Hd5-a5
4. d2-d4 c7-c6
5. Mg1-f3 Tc8-g4
6. Tc1-f4 e7-e6
7. h2-h3 Tg4xf3
8. Hd1xf3 Tf8-b4
9. Tf1-e2 Mb8-d7
10. a2-a3 0-0-0 (H. 94)
Bên Đen cho rằng quân Tượng ở b4 là an toàn. Đúng là nếu bên Đen
không đi nước 10... 0-0-0 mà đổi thành 10... Mgf6 thì bên Trắng không ăn được
vào Tượng ở b4. Nhưng bên Đen đã nhập thành xa là mất ngay Tượng và mất
cả ván cờ. Diễn biến nước đi như sau.
11. a3xb4 Ha5xa1 +
Hình 94
12. Ve1-d2 Ha1xh1
13. Hf3xc6+ b7xc6
14. Te2-a6+ Đen thua
Ví dụ 2. Nước đi sai lầm dẫn đến thua nhanh
1. e2-e4 c7-c6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 d5xe4
4. Mc3xe4 Mg8-f6
5. Me4xf6 g7xf6
6. Mg1-f3 Tc8-g4
7. Tc1-e3 e7-e6
8. Tf1-c4 Tf8-d6
9. Hd1-e2 Hd8-a5+
10. c2-c3 Mb8-d7
11. 0-0-0 0-0-0
Bên Trắng muôn đẩy quân Tượng Đen đứng ở ô g4 đi chỗ khác để tháo
giằng cho quân Mã f3, đưa Mã này về d2 rồi b3.
12. h2-h3 Tg4-h5
13. g2-g4 Th5-g6
14. Mf3-d2 (H. 95)
Hình 95
Sau khi đi xong nước 14. Md2, bên Trắng giật mình biết mình đã đi một
nước sai lầm tai hại, một nước đi đã tạo điều kiện cho bên Đen đánh ngay đòn
kết thúc bằng 2 Tượng. Bên Trắng đã đẩy bàn cờ chịu thua. Bởi vì Đen đáp lại
ngay bằng nước 14... Hxc3+; 15.bxc3 Ta3 mat.
Ví dụ 3. Từ nước đi sai lầm dẫn đến thua cờ
1. d2-d4 d7-d5
2. Mg1-f3 c7-c5
3. Tc1-f4 Mb8-c6
4. e2-e3 Mg8-f6
5. Mb1-c3 Tc8-g4
6. Tf1-b5 e7-e6
7. h2-h3 Tg4-h5
Đen đi nước này không được hay lắm vì đã tạo điều kiện cho bên Trắng
giữ quyền chủ động. Nước này Đen nên đi 7... Txf3 tiếp có thể có 8. Hxf3 a6
hoặc 1... cxd4; 8. exd4 rồi mới đi 8... Th5.
8. g2-g4 Th5-g6
9. Mf3-e5 Hd8-b6
10. a2-a4 a7-a5
Đen không đi 10... cxd4 vì Trắng sẽ 11.a5.
11. h3-h4 h7-h5
12. Me5xg6 f7xg6
13. g4xh5 g6xh5
14. Hd1-e2 0-0-0
15. 0-0-0 (H. 96)
Ở nước 15 bên Trắng đi nước nhập thành (15.0-0-0) là bỏ cho bên Đen ăn
vào Tốt d4 (ba quân tấn công chỉ có 2 quân bảo vệ). Nhưng thực ra đó là chiếc
bẫy mà bên Trắng đang dương lên. Cụ thể là:
15... cxd4; 16.exd4 Mxd4; 17. Xxd4 Hxd4; 18. Hxe6+ Md7; 19. Hc6+ bxc6;
20. Ha6 mat.
Nếu ở nước 18 bên Đen mà đi 18... Xd7 (thay cho 18... Md7) thì 19. Txd7+
Mxd7; 20. He8 mat.
Ở đây bên Đen đã sớm nhìn thấy bẫy của Trắng nên không ăn vào Tốt d4.
15... Tf8-d6
16. Tf4xd6 Xd8xd6
17. Tb5-d3
Bên Trắng lui Tượng có ý đồ bảo vệ Tượng.
17… c5-c4
18. Td3-g6
Quân Tượng chui vào bụi rậm khó thoát.
18… Mc6-e7
19. Xh1-g1 Hb6-b4
20. Vc1-d2 Xd6-b6
Nếu Đen đi 20... Hxb2 thì 21. Xbl Ha3; 22. Mb5 bên Đen mất Xe.
21. f2-f3
Bên Trắng phát hiện Đen sẽ 21... Mxg6; 22. Xxg6 Hxb2; 23. Xb1 Hxc3+;
24. Vxc3 Me4 mat, nên phải đi ngay 21.f3.
21... Xh8-h6
Bên Trắng tránh được đòn thí Hậu hiểm độc, nhưng hiện tại làm sao cứu
được Tượng đang lâm nguy ở g6.
22. Tg6-f7 Me7-f5
23. He2-h2 Hb4-e7
Nước đi tiếp theo nếu Trắng 24. Tg6 thì Đen 24... Mxh4; 25. Hxh4 Me4+
ăn Hậu. Trắng thấy được đòn này nên đành bỏ quân Tượng để tìm cách phản
công.
24. Mc3-b5 He7xf7
25. Mb5-a7+ Vc8-d7
26. Hh2-b8 Mf5-d6
27. Xg1-g5 Mf6-e8
28. Xd1-g1 Xh6-f6
29. f3-f4 g7-g6
30. Vd2-c1 Hf7-h7
31. c2-c3 Hh7-f7
32. Vc1-b1 Hf7-e7
33. Vb1-a2 Xf6-f8
34. Ma7-b5 Md6xb5
35. a4xb5 Me8-c7
36. Hb8-a7 Hd7-d6
Đến đây bên Trắng chịu thua vì nếu 37. Xxg6 thì 37... Mxb5; 38. Xg7++
Vc6; 39. Hxa5 Xa6, bên Trắng sẽ mất Hậu.
6. Chiến thuật chiếu hết ở hàng cuối bàn cờChiến thuật ở dạng này chúng ta ít gặp ở khai cuộc và cả ở trung cuộc
Ví dụ 1.
1. d2-d4 d7-d5
2. Mg1-f3 Mg8-f6
3. e2-e3 e7-e6
4. Tf1-d3 Mb8-d7
5. Mb1-d2 Tf8-d6
6. e3-e4 d5xe4
7. Md2xe4 Mf6xe4
8. Td3xe4 0-0
9. 0-0 f7-f5
Thông thường nước này Đen đi 9... Mf6, nếu 10. Tg5 thì 10... h6. Còn ở
đây Đen đi 9... f5 là đã làm yếu ô e6.
10. Te4-d3 e6-e5
11. Tc1-g5 Hd8-e8
12. d4xe5 Md7xe5
13. Xf1-e1 He8-h5
Bên Đen định đổi bỏ Mã lấy Tượng, nhưng không thấy đi, như vậy là tạo
điều kiện để bên Trắng triển khai đòn phối hợp kết thúc ván cờ. Đáng lẽ ngay
nước này bên Đen phải đi 13... Mxf3+ buộc bên Trắng phải 14.Hxf3 Hd7 (nếu
Đen 14... Hf6 thì 15. Te7); 15. Xe2.
14. Mf3xe5 Hh5xg5
15. Td3-c4+ Vg8-h8 (H. 97)
16. Hd1xd.6
Trắng thí Hậu diệt Tượng Đen là lực lượng duy nhất bảo vệ ô f8. Nếu
nước này Đen đi 16... c:d6 thì 17. Mf7+. Lúc này nếu Đen đi 17... Xxf7 thì 18.
Xe8+ mat. Nếu 17... Vg8 thì 18. Mxg5+, bên Trắng hơn quân sẽ thắng.
Hình 97
Cần chú ý một số điểm sau đây:
Phải thực hiện những thao tác chiến thuật cuối ván cờ theo đúng thứ tự;
nếu không đúng thứ tự đó thì tình hình có thể ngược lại.
Cụ thể nếu ngay ở nước 16 bên Trắng đi 16. Mf7+ (thay cho 16. Hxd6) thì
16... Xxf7, 17. Hxd6 thì bên Đen sẽ 17... Td7; 18. Hxc7 Tc6. Kết quả bên Trắng
chỉ hơn có 1 Tốt. Đen sẽ thắng cờ.
Đòn kết thúc trên thường gọi là đòn phối hợp colle theo tên một kiện
tướng cờ người Bỉ. Ván cờ ở ví dụ 2 dưới đây cũng là đòn phản công của Đen ở
hàng cuối bàn cờ.
Ví dụ 2.
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-c4 Mg8-f6
4. d2-d4 e5xd4
5. 0-0 d7-d6
6. Mf3xd4 Tf8-e7
7. Mb1-c3 0-0
8. f2-f4
Nước này, đúng ra bên Trắng nên đi 8. Tf4 với ý đồ đổi bỏ quân Mã ở c6
rồi đưa Tốt e lên e5 hoặc cũng có thể đi 8.b3.
8... Tc8-g4
9. Md4-c6 b7xc6
10. Hd1-e1 d6-d5
11. Tc4-d3 d5xe4
12. Mc3xe4 Xf8-e8
13. He1-g3...
Đúng là không nên để Hậu ở cột e có quân Xe đối phương chiếm lĩnh và
có khả năng khống chế. Nhưng Trắng đi nước 13. Hg3 lại là một nước sai lầm
dẫn đến thua cờ nhanh. Bởi vì đưa Hậu lên như vậy là thúc cho Đen đổi ngay
Mã tạo điều kiện để tiếp tục tấn công theo đòn phối hợp colle.
Đáng nhẽ ra nước này bên Trắng phải đi 13. Mxf6+. Nếu Đen đi 13... Txf6
thì nước tiếp theo sẽ là 14. Hg3 (không đi 14... Hf2 vì 14... Td4) và Đen sẽ 14...
Te2, bên Đen vẫn ưu hơn.
13... Mf6xe4
14. Hg3xg4
Bên Đen ở nước 13 đi 13... Mxe4 là đã có ý đồ sẽ 14... Tc5+ rồi 15... Hxd3
và 16... Mf2+... Nhưng nếu bên Trắng không đi nước 14. Hxg4 mà thay bằng đi
14.Txe4 thì cũng bị 14... Tc5+; 15. Vh1 Te2; 16. Xe1 Xxe4, bên Đen hơn quân.
14... Te7-c5+
15. Vg1-h1 (H.98)
Hình 98
Đến đây bên Trắng đẩy bàn chịu thua, vì nếu 16. cxd3 Mf2+; 17. Xxf2
Xe1+mat.
7. Chiến thuật đưa hậu đối phương vào chỗ chếtNhư ta đã biết Hậu là quân mạnh nhất, nhưng lại là quân cần được bảo vệ
nhất. Nhưng Hậu mà đi ẩn náu an toàn thì không phát huy được sức mạnh,
ngược lại nếu Hậu tiến quá sâu vào trận địa đối phương hoặc xông xáo quá xa
ra phía trước thì nhiều khi lợi không bao nhiêu mà hại thì lại quá lớn, vì Hậu rất
dễ bị các quân kém giá trị của đối phương săn đuổi, bao vây triệt đường rút lui
về. Cho nên việc điều hành binh chủng tinh nhuệ này phải hết sức thận trọng
sao cho vừa phát huy hết sức mạnh của Hậu nhưng lại bảo vệ an toàn cho Hậu.
Nên nhớ rằng Hậu rất khó đổi với các quân khác.
Ví dụ 1. Sai lầm dẫn đến mất Hậu
1. e2-e4 e7-e5
2. f2-f4 e5xf4
3. Mg1-f3 g7-g5
4. Tf1-C4 g5-g4
5. Mf3-e5 Hd8-h4+
6. Ve1-f1 Mg8-h6
7. d2-d4 d7-d6
Nước này bên Đen nên 7... f3, nếu 8.g3 thì 8... Hh3+; 9. Vf2 Hg2; 10. Ve3
f5. Bên Đen có ưu thế.
8. Me5-d3 f4-f3
9. g2-g3 Hh4-h3+
Đen đi nước này với hy vọng có thể dùng sức mạnh của Hậu để đè bẹp
ngay đối phương, nhưng thực ra đây là nước sai lầm tai hại. Đúng ra ở nước
này Đen phải đi 9... He7 thì vẫn giữ được ưu thế.
10. Vf1-e1 Hh3-g2 (H.99)
Hình 99
11. Md3-f2
Đến đây thì Hậu Đen đã bị mắc kẹt không thể thoát đi đâu được và nước
tiếp sau Trắng sẽ dùng Tượng bắt chết Hậu 12. Tf1.
Đây là một sai lầm của Đen không tuân thủ nguyên tắc chiến thuật đi
quân.
Ví dụ 2. Ăn quân không tính dẫn đến mắc kẹt Hậu
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 e7-e6
3. d2-d4 c5xd4
4. Mf3xd4 Mg8-b4
5. Mb1-c3 Tf8-b4
Đen đi nước này không có lợi gì. Bên Trắng có thể đi ngay nước 6.e5
giành ưu thế.
6. Tf1-d3 d7-d5
Nước này Đen nên đổi thành 6...e5 thì hay hơn.
7. e4-e5 Hd8-c7 (H.100)
Hình 100
Nước này Đen nên 7... Me4, tuy vẫn bị 8. Txe4 dxe4; 9. 0-0. Ở đây Đen đi
nước 1... Hc7 là có ý muốn ăn lại quân.
8. e5xf6 Tb4xe3+
9. b2xc3 Hc7xc3+
10. Hd1-d2 Hc3xa1
Nếu Đen đi 10... Hxd4 thì 11. Tb5+ ăn Hậu
Nếu Đen đi 10... Hxd2 thì 11. Txd2, bên Đen kém quân.
11. c2-c3
Trắng đi nước này, Hậu Đen đã bị mắc kẹt và nước tiếp sau của Trắng sẽ
là 12. Mb3 bắt chết Hậu.
Ví dụ 3. Hậu Trắng bị kẹt do ăn Xe a8
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-d2 Mb8-c6
4. Mg1-f3 Mg8-f6
5. e4-e5 Mf6-d7
6. c2-c3 f7-f6
7. e5xf6 Hd8xf6
8. Tf1-b5 a7-a6
9. Hd1-a4 (H.101)
Hình 101 9... a6xb5
10. Ha4xa8 Md7-b6
Bên Trắng chịu thua vì Hậu hết chỗ chạy.
Ví du 4. Bên Đen mất Hậu dẫn đến thua nhanh
1. e2-e4 d7-d5
2. e4xd5 Hd1xd5
3. Mb1-c3 Hd5-a5
4. Mg1-f3 Tc8-g4
5. h2-h3 Tg4xf3
6. Hd1xf3 Mb8-c6 (H.102)
Đúng ra nước này Đen phải đi 6... c6.
Hình 102
7. Tf1-b5 Ha5-b6
8. Mc3-d5 Hb6-a5
Nếu Đen đi 8... Hxb5 thì 9. Mc7+.
9. b2-b4!
Trắng đi một nước hay, đã bắt chết Hậu Đen dẫn tới bên Đen thua cờ.
Ví dụ 5. Tính sót nước dẫn đến mất Hậu
1. e2-e4 c7-c5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. d2-d4 c5xd4
4. Mf3xd4 Mg8-f6
5. Mb1-c3 d7-d6
6. Tc1-g5 Tc8-d7
7. Hd1-d2 Xa8-c8
8. f2-f4 h7-h6
9. Tg5xf6
Nếu Trắng đi 9. Th4 thì Đen sẽ 9... g5; 10. fxg5 hxg5; 11. Txg5 Tg7, bên
Đen kiểm soát ô e5 và có một thế trận lý tưởng bù lại tình hình chậm nhập
thành.
9... gxf6
10. 0-0-0 Mc6xd4
11. Hd2xd4 Hd8-a5
12. Vc1-b1 Ha5-c5
13. Hd4-d2 Td7-c6
Nước này Đen nên đổi thành 13... e6 thì hay hơn.
14. Mc3-d5
Bên Đen không muốn đổi quân ở d5, vì như vậy là tiến tới mở thông cột e.
Nhưng để Mã Trắng ở d5 cũng khó chịu, vì thế bên Đen đã quyết định đẩy Tốt
e6 bằng cách đi 14... e6; 15. Mxf6 thì 15... Ve7; 16. Mg4 Txe4.
Nếu sau nước 15... Ve7 mà Trắng đi 16.e5 thì Đen 16... dxe5; 17. Md7
Hd5.
14... e7-e6 (H. 103)
Hình 103
15. b2-b4
Bên Đen không tính đến nước này, bây giờ thì Hậu bị chết.
8. Chiến thuật đưa Hậu vào thế Việt vịTrong thực chiến thi đấu, có nhiều trường hợp Hậu không chết, nhưng bị
vướng mắc không thể lùi về ứng cứu được ở khu vực tấn công. Do đó mặc dù
so sánh lực lượng bên đối phương có thể yếu hơn, nhưng vẫn có thể tập trung
phát động tấn công làm cho đối thủ còn Hậu vẫn thua cờ.
Ví dụ 1.
1. e2-e4 e7-e6
2. d2-d4 d7-d5
3. Mb1-c3 Tf8-b4
4. Tf1-d3 d5xe4
5. Td3xe4 c7-c5
6. Mg1-e2
Ở nước này cũng thường thấy bên Trắng đi 6. a3 Txc3; 7. bxc3 Mf6; 8.
Td3 (cũng có thể đi 8. Tf3) Mbd7; 9. Mf3 Hc7; 10. 0-0 c4; 11. Te2 Md5, bên Đen
bình ổn. Nhưng Trắng cũng có cách thí Tốt để phát huy sức mạnh của quân
Tượng ô đen bằng đi tiếp 12. a4 Mxc3; 13. Hd2 Mxe2+; 14. Hxe2 0-0; 15. Ta3
Xd8.
6... c5xd4
Nước này, hiện nay Đen thường đi là 6... Mf6; 7. Tf3 Mc6 bên Đen có thế
vững chắc.
7. Me2xd4 Tb4xc3
Nước này Đen nên đi 1... Mf6; 8. Tf3 e5 thế trận cân bằng.
8. b2xc3 Hd8-a5
9. Hd1-f3
Nước này Trắng nên đổi thành 9.0-0 Hxc3; 10. Mb5 Hxa1; 11. Mc7+. Bên
Đen rất khó chống đỡ dễ đi đến mất Hậu và thua. Trắng đi nước này là có ý đưa
Hậu lên bảo vệ quân Tốt ở c3, đồng thời nhòm Tốt b7. Nhưng bên Đen không
sợ.
9… Mg8-f6 (H. 104)
Hình 104
10. Te4xb7 Tc1xb7
11. Hf3xb7 Ha5xc3+
12. Ve1-e2 Hc3xd4
13. Hb7xa8 0-0
Lúc này Vua bên Đen an toàn, còn Vua bên Trắng sắp phải đơn độc đối
phó những đòn tấn công tiếp theo.
Hiện tại nếu Trắng đi 14. Te3 thì 14... Hc4+ rồi 15... Mc6 và 16... Xb8. Bên
Đen đã dồn được Hậu Trắng vào thế việt vị để rảnh tay tấn công.
14. Xa1-b1 Hd4-c4+
15. Ve2-e1 Mb8-c6
16. Ha8-b7 Mc6-d4
Bây giờ mà Trắng đi 17. Vd2 thì 17... Md5 Bên Trắng không chống đỡ
được nên chịu thua.
Chương 7. COI CHỪNG BỊ SẬP BẪY ĐỐI PHƯƠNGLịch sử cờ vua đã có rất nhiều ván cờ kết thúc bằng một nước đi đã được
đối phương bày sẵn mà các kỳ thủ thường gọi là bẫy. Vậy bẫy là gì? Bẫy là một
nước đi đã được tính toán để đánh lừa đối phương, người thực hiện luôn có
mục đích lôi kéo đối phương đi vào con đường đã được sắp đặt nhằm làm cho
đối phương phạm sai lầm. Theo nghĩa rộng thì bất kỳ cách đi nào thu hút, dẫn
dắt được đối phương vào con đường mắc sai lầm đều gọi là bẫy. Dưới đây là
một số ví dụ cụ thể để các bạn tham khảo và học tập.
Ví du 1. Hai bên đều có ý đồ riêng
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-c4 Tf8-c5
4. C2-C3 d7-d6
5. d2-d4 e5xd4
6. c3xd4 Tc5-b4+
7. Ve1-f1
Đây là nước gài bẫy của Trắng, ý đồ của Trắng sẽ 8.d5 đuổi Mã Đen c6
rồi 9. Ha4+ ăn Tượng b4.
7... Tc1-g4 (H.105)
Đen gài bẫy lại bên Trắng.
8. d4-d5 Tg4xf3
9. g3xf3 Mc6-e5
10. Hd1-a4+ Hd8-d7
11. Ha4xb4
Bên Trắng ăn được Tượng Đen b4 nhưng bị phản kích ngay.
11… Hd7-h3+
12. Vf1-e1 Hh3xf3
13. Xh1-f1 Hf3xe4+
Thế là bên Đen ăn lại được Tượng hơn Tốt và thế trận bên Trắng là tuyệt
vọng.
Do muốn ăn hơn quân mà không tính hết các nước đáp lại, nên Trắng đã
bị sập bẫy và thua cờ.
Nếu sau nước 7... Tg4 (Hình 105), bên Trắng tỉnh táo đi ngay 8. Ha4 (thay
cho d5) thì bên Đen rất khó đối phó. Mối đe dọa d.5 vẫn còn đó, nếu 8... Txf3 thì
9. gxf3 Hd7; 10. Tb5 bên Đen mất quân vì nếu 10... 0-0-0 thì Trắng sẽ 11. Vg2.
Ví dụ 2. Bên Đen dương bẫy - Trắng phạm sai lầm
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 Mg8-f6
4. d2-d3 Mc6-e7 (H. 106)
Hình 106
Bên Đen để cho bên Trắng tự do ăn vào e5 - một nước bẫy.
5. Mf3xe5 c7-c6
Bên Trắng lúc này mà chạy Tượng b5 thì 6... Ha5+ ăn được Mã e5.
Thực ra nếu bên Trắng tính kỹ hơn không đi 5. Me5 thì rõ ràng bên Đen
kém Trắng về triển khai quân.
Ví dụ 3. Đẹn thả mồi dương bẫy nhử Trắng
1. d2-d4 d7-d5
2. c2-c4 e7-e6
3. Mb1-c3 Mg8-f6
4. Tc1-g5 Mb8-d7
5. c4xd5 e7xd5
Thí Tốt ở d5 là một nước rất hay của Đen nước bẫy.
6. Mc3xd5 (Hình 107)...
Hình 107
6... Mf6xd5
7. Tg5xd8 Tf8-b4+
8. Hd1-d2 Tb4xd2
9. Ve1xd2 Ve8xd8
Bên Đen ăn lại Hậu và ăn hơn 1 quân
Ví dụ 4. Trắng bỏ quân là một nước bẫy
1. e2-e4 e7-e5
2. Mg1-f3 Mb8-c6
3. Tf1-b5 a7-a6
4. Tb5-a4 d7-d6
5. Ta4xc6+ b7-b6
6. d2-d4 f7-f6
7. Mb1-c3 Xa8-b8
8. Hd1-d3 Mg8-e7
9. h2-h4 h7-h5
10. Tc1-e3
Trắng không bảo vệ Tốt b2 là một nước bẫy. 10... Xb8xb2 (H. 108)
11. d4xe5 d6xe5
Hình 108
12. Hd3xd8+ Ve8xd8
13. 0-0-0+
Đến đây bên Đen chịu thua vì mất thêm Xe ở b2. Dĩ nhiên nếu ở nước 11
bên Đen đổi thành 11... fxe5 (thay dxe5); 12. Mxe5 thì 12... Xb8, bên Đen sẽ
không mất quân và chưa thua.
Trên đây là 4 ví dụ về những nước đi của đối phương có ý dụ ăn nếu
không tỉnh táo và có sự tính toán kỹ trong mỗi nước đi thì rất dễ “sập bẫy” dẫn
đến phạm sai lầm không cứu vãn được.
MỤC LỤCLời nói đầu
Chương 1. Những nguyên tắc của chiến thuật khai cuộc
Chương 2. Chiến thuật đánh đòn phối hợp
1. Chiến thuật đánh lạc hướng
2. Chiến thuật nhử mồi
3. Chiến thuật diệt quân phòng thủ
4. Chiến thuật vây hãm
5. Chiến thuật giải tỏa ô (hoặc đường)
6. Chiến thuật ngáng cản chia cắt
7. Chiến thuật giằng quân
8. Chiến thuật đưa Tốt lên ô phong cấp
9. Chiến thuật kết hợp nhiều phương án
Chương 3. Chiến thuật đánh đòn quyết định
Chương 4. Chiến thuật vận dụng đòn phối hợp đã dự định sẵn
Chương 5. Sự phân tích và nhận định chiến thuật
Chương 6. Biện pháp chiến thuật và đòn phối hợp mẫu
1. Chiến thuật săn đuổi Vua
2. Chiến thuật thí quân vào h7
3. Chiến thuật tấn công vào g7 (g2)
4. Chiến thuật chiếu hết bằng Tượng và Mã
5. Chiến thuật chiếu hết bằng 2 Tượng
6. Chiến thuật chiếu hết ở hàng cuối bàn cờ
7. Chiến thuật đưa Hậu đối phương vào chỗ chết
8. Chiến thuật đưa Hậu vào thế việt vị
Chương 7. Coi chừng bị sập bẫy đối phương
---//---
CỜ VUACHIẾN THUẬT KHAI CUỘC - NHỮNG ĐIỀU PHẢI NHỚ
Tác giả: MAI LUÂN
NHÀ XUẤT BẢN VĂN HÓA THÔNG TIN
43 Lò Đúc, Hà Nội.
ĐT: (04) 9719512 – 9724514
Chịu trách nhiệm xuất bản: NGUYỄN VĂN KHƯƠNG
Chịu trách nhiệm bản thảo: VŨ THANH VIỆT
Biên tập: LINH CHI
Trình bày: PHẠM HÀ
Vẽ bìa: HUYỀN LINH
In 3.000 cuốn, khổ 13 x 19cm. Tại Công ty TNHH In - Thương mại Thuận Phát.
Số ĐKKHXB: 171-2010/CXB/225/02-01/VHTT. In xong nộp lưu chiểu năm 2010.
