Colofon - doa-site.nldoa-site.nl/index_htm_files/Occ90.pdf · A.A.Gerritsen > Rakende sterbedekkingen Rosa Spierlaan 280 > Eclipsen 1187 PH Amstelveen > Contactpersoon IOTA ... Hans

Nederlandse Vereniging van Waarnemers van Sterbedekkingen

2

C

o

n

t

a

c

t

a

d

r

e

s

s

e

n

Colofon

Occultusis een uitgave van deNederlandse Vereniging van Waarnemers van Sterbedekkingen

Bestuur

President:H.G.J.Rutten

Secretaris:H. de Groot

Penningmeester:J.M.Winkel

Bestuurslid:H. Govaarts

Postbanknummer:836.56.00t.n.v. NederlandseVereniging van Waarne-mers van Sterbedek-kingen te Zeddam

K.v.K.V483445te Utrecht

Contributie:2007: 15 euro

Home-Pagewww.doa-site.nl

Eindredakteur:J.M.Winkel

Digitale vormgeving:J.Adelaar

Redaktie-adres:J.M.WinkelBenedendorpsstraat 187038 BC Zeddam

C

o

n

t

a

c

t

a

d

r

e

s

s

e

n

H.J. Bril > Vice-voorz. waarneemcieBurg. F.A. Cortenplein 28 > Waarnemingsleider Zuid

6118 GA NieuwstadtTelefoon: 046 - 4858456

E-Mail: > [email protected]

A.A.Gerritsen > Rakende sterbedekkingenRosa Spierlaan 280 > Eclipsen

1187 PH Amstelveen > Contactpersoon IOTATelefoon: 020 - 6476458 > Rekenaar

> Waarnemingsleider WestE-Mail: > [email protected]

H. Govaarts > Voorzitter waarneemcieAgaatdreef 66 > Waarnemingsleider Noord

7828 AE Emmen > Totale sterbedekkingenTelefoon: 0591 - 679003 > Contactpersoon ILOC


H. de Groot > Correspondentie-adresDe Gildekamp 10-116545 KA Nijmegen

Telefoon: 024 - 3783510E-Mail: > [email protected]

H.G.J. RuttenBoerenweg 32

5944 EK ArcenTelefoon: 077 - 4731347


J.M.Winkel > Bedekkingen planetoïdenBenedendorpsstraat 18 > Ledenadministratie

7038 BC Zeddam > RedaktieTelefoon: 0314 - 652476 > Verkoop

> Waarnemingsleider MiddenE-Mail: > [email protected]


3

Inhoud

De Japetus overgang 4Willem Kivits

De bedekking van Umbriel door Ariel 6John S. Sussenbach

Totale sterbedekkingen 8

Elmaharu II 10Harrie Rutten

Waarnemingen van het afgelopen jaar 12Hans Govaarts

Rakende sterbedekkingen 13

Hemelflitsen 14Harrie Rutten en Henk Masselink

Agenda 16

Bedekkingen van de manen van Uranus 17Harrie Rutten

Sterbedekkingen door Planetoïden 22Jan Maarten Winkel

902007

Redaktioneel

Iedereen heeft wel eens eenschaduwovergang op Jupiter ge-zien, maar iets dergelijks bij Sa-turnus met als schaduw die vanJapetus is wel iets uitzonderlijks.Willem Kivits uit het ons welbe-kende Siebengewald is het geluktom dit verschijnsel vast te leggen.

Jaren geleden klokten we ook hettijdstip van verdwijnen en weder-verschijnen van de Galileïschemanen in cq uit de schaduw vanJupiter. Ook bestaan er campag-nes voor het waarnemen van on-derlinge bedekkingen van dezemanen (PHEMU). Dat wordt ookwel gedaan met de manen van Sa-turnus. Nu is er een periode aan-gebroken dat ook de manen vanUranus elkaar onderling bedek-ken. Het is John Sussenbach ge-lukt om de bedekking vanUmbriel door Ariel vast te leggen.

Ik wens u veel leesplezier toe metdeze Occultus.

Jan Maarten Winkel


4

De Japetus overgangDoor Wil lem Kivi ts

Ik ben afgelopen winter bezig ge-weest om veel opnamen te makenvan het Saturnus manenstelsel omdat uiteindelijk in verschillende le-vendige filmpjes weer te gaan ge-ven. Eerder heb ik dat ook al ge-daan met de Marsmanen,Uranusmanen en met Triton. Zo-doende ben ik gewoon bij elke gele-genheid uit de veren gegaan om ruwmateriaal te verzamelen, ook op detalrijke mindere nachten. Op de 7ejanuari was dat dus ook weer zo -niet veel soeps- maar toch maarweer opgestaan. Veel dikkeresluierwolken met hier en daar eengaatje. Tijdens het filmen merkte ikdat Japetus niet te vinden was, dusde software er maar opnageslagen en toenbleek dat die maan zichvóór Saturnus bevond.Dus maar opnamen vande planeet gemaakt zogoed en zo kwaad alshet bij seeing 3-4 gingen met die sluiers, maarer niet veel hoop op ge-had dat ik er wat op zouhebben staan.De volgende dag evenhet internet er opnageslagen en ik dachtte moeten zoeken naareen helder vlekje tegeneen donkerder SEB.Kon die zo gauw nietvinden en daarom dezaak maar weggelegd.Ik vertelde Richard(Bosman) dat die over-

gang had plaatsgevonden en dat iker bij was geweest maar niks op deopnamen kon vinden en diekwam wat dagen later aan met fo-to’s van een paar Fransen die hetwat beter hadden gehad en dieovergang duidelijk hadden vastge-legd. Bleek dat ik naar een donkervlekje had moeten zoeken en toen ikde ruw opnamen met de hand haduitgefilterd op opnamen die op dejuiste plek een verdonkering lietenzien en deze daarna gestackt had,kwam het maantje nu duidelijk tevoorschijn.Stom geluk dus dat ik op het juistetijdstip op de juiste plaats was endankzij de hulp van Richard is het

dus toch gelukt. Daarna ben ik dezaak over de jaren gaan nakijken enkwam tot de conclusie dat dit deenigste vanuit Nederland zichtbareovergang van die maan was tussenhet eind van de vorige ringpassageen die we ergens in de jaren 2020 tezien gaan krijgen. Een zeer zeld-zaam gebeuren dus. (Geluk is metde domme).Hier dus de opnamen en de gege-vens erbij. Ik had een Avi van 1600frames gemaakt, in een gaatje tus-sen de wolken door. Het Japetus vlekje is watversmeerd door de slechte seeing,maar toch goed zichtbaar.

Foto 1


5

Foto 3 is een combinatie opnamemet een Saturnus opname van eenpaar dagen eerder onder veel be-tere seeing, gewoon om er een watmooiere esthetische eindopnamevan te maken. Verder zijn de manen

Fot

o 2

Fot

o 3

van de 7eJanuari erbij in ge-monteerdzodat eenleuk totaaloverzichtontstaanis.

Alles bijelkaar dusniet dekwaliteit-sopnamendie ik ge-woonlijk

maak, maar ik ben toch wel blij hetgeluk te hebben gehad bij dit zeld-zaam gebeuren er bij te zijn geweesten er toch ook nog een resultaatvan te hebben.

Hier ook nog de links naar de Fran-sen die ik van Richard kreeg.

Hi all,On january 7th, two french ama-teurs have casually caught Japet intransit in front of Saturn, it looks likean exceptional work I think ?Image by Christophe Guillou :http://www.astrosurf.com/ubb/Fo-rum3/HTML/012846.htmlImages + animation (!) by Jean-Marc Lecleire, in fact whiletesting my future 10" cassegrain(it looks to work well ;) ) :http://www.astrosurf.com/ubb/Fo-rum3/HTML/012839.html (readnear bottom)Regards and happy new yeareveryoneChristophe


6

De gedeeltelijke bedekking

van Umbriel door Ariel13 augustus 2007 Door John S. Sussenbach

In de vroege ochtend van 13 augustus vond een bijzonder fenomeen plaats, dat waarschijnlijk maar door weinigamateurs is waargenomen, nl. de partiële verduistering van Umbriel door Ariel, beide manen van Uranus. Dit ver-schijnsel trad op omdat de Aarde op 16 augustus 2007 door het equatorvlak van de planeet Uranus trok. Dit vlak isook het vlak waarin de grote Uranusmanen liggen en daardoor kunnen een aantal dagen vóór en na deze datum on-derlinge bedekkingen van de Uranusmanen optreden. Op 13 augustus 2007 vond de gedeeltelijke bedekking vanUmbriel door Ariel plaats, nl. voor ongeveer 26%. Er werd een daling van de helderheid van Umbriel verwacht vanongeveer 0,2 magnitude (http://www.skyandtelescope.com/news/8552022.html ).

Fig. 1. Opnamen van Uranus metmanen. Belichtingstijd 3 sec,links opname met overbelichteUranus; rechts overbelichteUranus vervangen door opnamevan slechts 1/25 sec belicht. T =Titania, A = Ariel en U = Umbriel

De bedekkingHet is begrijpelijk dat dit fenomeende nodige aandacht van de beroeps-astronomen trok, maar ook ama-teurs werden uitgenodigd dit ver-schijnsel waar te nemen. Nu zijnbeide manen betrekkelijk lichtzwak:Ariel is van magnitude 14.1 enUmbriel van magnitude 14.8. Omdeze manen vast te leggen is eenwebcam nodig, die belichtingstijdenvan verschillende seconden toe-staat. Het was in de nacht van 12op 13 augustus oorspronkelijk lichtbewolkt, maar de hemel klaarde opop het “moment suprème”. De be-dekking zou beginnen om 2h59m00sUT, het maximum bereiken om3h4m10s UT en eindigen om3h9m18s UT.

De opnameopstellingIk beschik over een C11 telescoopvoorzien van een ATK 2HS ca-mera. De ATK 2HS camera werdgebruikt in de extended cachingmode, zodat lange belichtingstijdenkonden worden gebruikt. De opna-men van Uranus en zijn manen wer-den gemaakt in het primaire brand-punt van de good old C11 telescoop.Na enig experimenteren bleek eenbelichtingstijd van 3 seconden tot

bruikbare opnamen teleiden (zie fig. 1).

Daarbij werd de helder-heid van het scherm watopgeschroefd, zodat demanen steeds goed ophet scherm waarneem-baar waren. De eersteopnamen werden ge-maakt vanaf 2h40m UT, maar hetserieuze werk begon om 2h57mUT. De laatste opnamen werdenom 3h17m UT gemaakt en de totaleoogst was 352 frames.

Beeldbewerking en helderheid-metingOm de helderheid van de Ariel/Umbriel combinatie in de periodevan 2h40m UT tot 3h17m UT vastte stellen werden de frames inbatches van 20 stuks met Registax4 gestacked (zie fig. 2).

Vervolgens werd een lichteverscherping met wavelet 1 uitge-voerd (3% bij initial layer 3 enincrement 0) en werden de helder-heden van de Ariel/Umbriel combi-natie en de maan Titania (m=13,8)met Photoshop CS2 opgemeten.Hierbij werd gebruik gemaakt van

de color sampling tool PhotoshopCS2, waarbij venstergrootten vanresp. 3x3 en van 5x5 pixels werdengebruikt. Vóór de meting werd deopname op 300% gebracht om hetopmeten te vergemakkelijken. Degenoemde vensters vielen ruim bin-nen de satellietbeeldjes.Van elkestack van 20 werd de hoogste ge-middelde pixelwaarde uitgelezenvan de background dicht bij deAriel/Umbriel combinatie, de Ariel/Umbriel combinatie zelf en van demaan Titania. Uiteindelijk werd hetverschil in helderheid tussen de


7

Fig.2. Representatieve beelden van Uranus met manen. Voor elk beeld werden 20 frames gestacked metRegistax. Let op de toename van de helderheid van de achtergrond door de eindigende schemering.

Ariel/Umbriel combinatie en Titaniaberekend en werden de resultatenin een grafiek uitgezet (zie fig. 3).

ResultatenIn figuur 3 zijn enkele representa-tieve opnamen te zien en geeft deblauwe lijn de resultaten met het5x5 pixel venster en de roze lijn dewaarden met het 3x3 pixel vensterweer. De helderheidcurven vanbeide vensters vertonen een dip inde helderheid van de Ariel/Umbrielcombinatie, die begint om 3h01mUT, is maximaal rond 3h05m UT eneindigt om ongeveer 3h9m UT (ziefig.4).

Een complicatie bij de metingen isdat de hemelachtergrond tijdens dewaarneemperiode steeds helderderwerd vanwege de beëindiging vande schemering en de pixelwaardenvan de achtergrond zelfs verdubbel-den (van 50 tot ongeveer 100). Om-dat de helderheiddaling slechts en-kele pixelwaarden bedraagt is metname aan het einde van de bedek-king de nauwkeurigheid niet groot.Dit verklaart mogelijk ook dat dehelderheid van de Ariel/Umbrielcombinatie niet naar de uitgangs-waarden terugkeert. Het feit dat deonafhankelijke metingen met het3x3 en 5x5 pixelvenster vergelijk-bare resultaten opleverden, recht-vaardigt de voorzichtige conclusiedat de waargenomen helderheid-daling van de Ariel/Umbriel combi-natie wel reëel is. De waargenomen

Fig. 3. Helderheidmeting van debeeldjes van Ariel/Umbriel. Voorde methode, zie de tekst

Fig.4. De gemiddelde helderheid-waarden van de 3x3 en 5x5 ven-sters van de Ariel/Umbriel combi-natie. De theoretische tijden vande bedekking zijn aangegeven

tijden zijn globaal in overeenstem-ming met de theoretische tijden,maar de nauwkeurigheid is natuur-lijk niet groot.Helaas zijn dergelijke onderlinge be-dekkingen tamelijk zeldzaam zodatde kans om de methodiek te verbe-teren erg klein is. Desalnietteminlaat de hier gerapporteerde bedek-king zien, dat tegenwoordig ook ditsoort verschijnselen binnen het hand-bereik van amateurs zijn gekomen.


8

Algemeen

De voorspellingen zijn gemaakt voor sterrenwacht ‘De Sonnenborgh’ te Utrecht (5,129 OL; 52,086 NB), waarbij isuitgegaan van een onervaren waarnemer die beschikt over een teleskoop met een diameter van 10 centimeter ofminder.

Totale sterbedekkingen

Toelichting op de tabel

Gebruikte eenheden

h Urenm Minutens Secondeno Graden‘ Boogminuten“ Boogseconden

% Percentagecm Centimeter

Omrekening naar een andere lokatie

De tijdstippen dienen te worden gecorrigeerd indien vanuit een andere lokatie wordt waargenomen. Maakdaarvoor gebruik van onderstaande formule:

(1) correctie_minuten = (5,129 - L) x CFA + (B - 52,086) x CFB(2) UT_nieuwe_lokatie = UT_tabel + correctie_minuten

Hierin vertegenwoordigt L de geografische (ooster)lengte van de nieuwe waarneemplaats en B degeografische (noorder)breedte, beide uitgedrukt in decimale graden en positief.De waarde van UT_tabel dient uit de lijst met bedekkingstijdstippen te worden afgelezen. Houdt er rekeningmee dat de correctie is uitgedrukt in minuten.

De kolommen

Date DatumDay Dag van de week

Time Tijdstip begin/einde bedekking in Universal TimeA Nauwkeurigheid van voorspellingP Verschijnsel; D = intrede, R = uittrede

XZ XZ nummer van de sterMag Magnitude van de ster

Al Hoogte van de sterAz Azimut van de sterSn Hoogte van de zon

CA Cusp angleK Maanfase; + = wassend, - = afnemend

Dterm Afstand van de ster tot meest namije verlichte detailPA Positiehoek

W A Watts angleCFA Omrekeningsfaktor voor lengte (zie verder)CFB Omrekeningsfaktor voor breedte (zie verder)Dia Minimaal benodigde kijkerdiameter


9


10

Elmaharu IIDoor Harrie Rut ten

In New York hadden ze de TwinTowers. Op Hawaii staat de dub-bele Keck Telescoop. En nu heeftNederland ook zijntwin....ahum...ahum.....

Nee, niet overdrijven maar ik denktoch wel dat het wat bijzonders is.In het voorjaar van 2000 berichtte ikin Occultus van de bouw van mijnsterrenwacht in de tuin: Elmaharu.Elmaharu staat voor ELly,MAurice, HArrie RUtten. Dusniets Stille Zuidzee achtigs, maargewoon Hollandse ....nee,Limburgse hemels.

Elmaharu I is een sterrenwacht van3,8x3,2m2. Daarbij is daar gekozenvoor een naar het noorden afrolbaardak. Deze sterrenwacht is zo grootomdat ik daar regelmatig bezoekersontvang, bijv. tijdens de nationalesterrenkijkdagen of andere bijeen-komst van de Venlose afdeling vande KNVWS waar ik ook nog voor-zitter van ben. Elmaharu II is bedui-dend kleiner. Slechts 1,6x2,6m2. Eenschuifdak zou te veel van het goedezijn. Dus heb ik hier gekozen vooreen klapdak constructie. Het dakklapt in twee helften open. Omdatelke dakhelft toch nog zo’n 80 kiloweegt, wordt er gewerkt met eenflinke hefboom die ook als paaldient en contragewichten. De laat-ste moeten nog aangebracht wor-den. Maar dat is een kwestie vantijd.Deze sterrenwacht was echt goed-koop. Op Marktplaats.nl kocht ik

een tweedehands tuinhuisje voor200 Euro (nieuwprijs nu 699 Euro !)en met wat extra hout (binnenin eenskelet om de scharnieren van hetdak goed te kunnen bevestigen zon-der dat het ding uit zijn verbandwordt getrokken) kom ik totaal, in-clusief een nieuwe schilderbeurt, opnog geen 700 Euro.

In Elmaharu II staat een Meade 10”Schmidt Cassegrain met eenopeningsverhouding van F/6,3. Dezemaakt Meade intussen niet meer.De kwaliteit van deze is redelijk totgoed, maar dat komt omdat ik deandere kijker gewend ben en dat iseen 250 mm F/20 SchmidtCassegrain van Opticon. Het groot-ste nadeel ten opzichte van deOpticon is dat deze Pyrex optiekheeft en de Opticon Zerodur.Zerodur heeft in het gebied van -50tot100oC geen uitzetting. Daardoorhoeft de telescoop, behoudensthermische convectie in de tubus,niet op temperatuur te komen.

De Meade is uitgerust met eenLX50 vork met GOTO (MagelhaenII). Deze moet je met de hand eengroot deel in de richting brengen ende rest doet de Magelhaen II. Dereden dat hij het niet helemaal zelfkan is omdat op de declinatie-asgeen wormwiel zit maar een gaffel.Die met een wormwiel zijn ook tekoop, maar die zijn me te duur.Alleen de afleesresolutie van deMagelhaen is niet zo nauwkeurigdan die van de FS2 bij de Opticon.

Daar is de resolutie 0,1 tijdminutenin uurhoek en 1 boogminuut indeclinatie. Bij de Magelhaen is datmaar liefst 1 tijdminuut en 5 boog-minuten. Dat maakt instellen watlastiger, zeker als je veld maar kleinis. Maar als de poolas van demontering zuiver naar het noordenstaat én de juiste breedte, danmaakt dat het een stuk gemakkelij-ker. De target ster kun je dan tochwel vinden. Dan helpt het dat hetmet de Watec 120N het mogelijk islangere belichtingstijden te kiezen.Dan komen meer sterretjes te voor-schijn en kun je samen met Guide(of een andere planetarium pro-gramma) de juiste ster vinden.

De kijker wordt uitsluitend gebruiktvoor digitale waarnemingen. Stan-daard zit er dus de Watec 120N metflipmirror en focal reducer. Defocal reducer verhoogt de licht-sterkte van het systeem tot F/4.Daarmee is hij geschikt voor licht-zwakke sterretjes (bij 25 beeldjesper seconde kom ik bij een donkerehemel op m=11,7, bij 10 beeldjes perseconde zelfs m=12,7). Dat gaatstraks mijn werkpaard worden voorsterbedekkingen door Maan enplanetoïden. Bij een eerdere testkwam ik bij een belichtingstijd van10s zelfs op m=15.7. Maar dat isniet voor bedekkingen. Daar kun jewel planetoïden mee verschalken.Als je een paar uur later weer eenopname maakt van het zelfde stukjeaan de hemel zie je dat hij verplaatstis.


11

Met de Watec heb ik een veld vanca. 15x20’. Het toeval wil dat hetveld identiek is aan het veld inGuide bij instelling 10. De camerazet ik zo dat de lange zijde evenwij-dig staat met de evenaar. Dan isNoord boven. Als ik die stand instelzijn de bewegingen die ik maak lo-gisch. Dit in tegenstelling tot visueelwaarnemen waarbij ik instel datzenit boven is. Op de meridiaanmaakt dat niet uit, maar op elke an-dere plaats wel. Patroontjes herken-nen gaat gemakkelijker als ze in degoede stand staan en niet geroteerdten gevolge van de positie aan dehemel.

Dat zoeken van het goede sterretjebij de Watec is toch wel van eenandere orde dan visueel. De kaartenvan Guide zijn weergegeven in defotopische helderheid. Dat is de hel-derheid zoals wij die met ons oogzien. De Watec echter heeft eenveel bredere en hogere gevoelig-heid. Zie grafiek.

Zoals je in de grafiek ziet is de ge-voeligheid in het blauw flink hogerdan visueel en in het rood gaat hijzelfs ver door in het NIR (nabijinfra rood). Dat betekent dat jongeblauwe sterren veel helderder wor-den weergegeven dan in Guide (ofelke andere atlas) en bij rode ster-ren is het nog veel erger. Je moet

Fig. 1. De Meade 10” F/6.3-> F/4 nog op de zware parallactischewig. Hij komt op een zuil.Rondom is het extra skelet te zien.(Foto: Geert Ottenheijm)

Fig. 2. Gevoeligheid van de Watec t.o.v. het menselijk oog bij kleur-zien (met de kegeltjes). Met staafjes schuift de ooggevoeligheidscurve40 nm naar links. Dan ligt de top op 510 nm i.p.v. 550 nm.

Fig. 3. Elmaharu Observatory. Links Elmaharu I (1999) met een afrol-baar dak en een 250 mm F/20 SCT van Opticon op een Satic Goto metFS2 besturing. Rechts Elmaharu II (2007) met een klapdak en een totF/4 gereduceerde 10” F/6.3 SCT van Meade op een LX 50 met Magel-haen II besturing. Intussen hebben beide een schilderbeurt gehad.

dus nu echt op de patroontjes letten.Ik weet nog dat, toen ik voor deeerste keer in M45 keek (dePlejaden), ik een uur nodig hadvoordat ik wist waar ik in die groepsterren zat te kijken.

Bij de bedekking van Erida werdhet zoeken bemoeilijkt omdat depoolas niet nauwkeurig op de pool

gericht was. De afwijking was maargering, maar door het kleine ge-zichtsveld was het extra moeilijk.Uiteindelijk lukte het toch. Strakskomt de telescoop op een stevigezuil. Die wordt vast geschroefd opeen blok beton van 1,2 (NZ) x 0,8(OW) x 0,5 diep met daaronder een5-tal poten van een cm of 10 die 3meter de grond in gaan om de stabi-liteit te verhogen.

Dan wordt de kijker welzo zuiver mogelijk ophet noorden gericht.Dat zal wel effe duren,maar dan is het vindenvan objecten net zo’npeuleschil als met deFS2 in Elmaharu I....hoop ik.


12

Waarnemingen van het

afgelopen jaarDoor Hans Govaarts

Normaal gesproken worden eens in het halfjaar de resultaten bekend gemaakt. Door de privé-situatie van onderge-tekende is dat helaas niet gelukt, waarvoor excuses. Tijdens de sterbedekkersdag is hierover melding gemaakt. On-derstaand derhalve een tweetal schema’s. De eerste betreffen de waarnemingen over 2006. De tweede zijn de re-sultaten over de eerste helft van 2007.

Overzicht waarnemingen 2006

1e halfjaar 2e halfjaarWaarnemer Intredes Uittredes Rakenden Intredes Uittredes Rakenden Totaal

Ballegoij, Erwin van 3 3Boschloo, Roelof 20 3 23Gerritsen, Adri 13 13Groot, Henk de 1 1Hazendonk, Jan 17 5 22Kock, Monique de 20 2 22Limburg, Eric 1 1Schaffer, Frank 10 10Scholten, Alex 12 7 19Son A.T. 5 5Tenbergen, Jeroen 1 1Tenbergen, Tom 3 3Winkel, Jan Maarten 24 4 28Zanstra, Wim 3 2 2 7

Totaal 121 35 2 158

Met het aantal waarnemingen vanEric Limburg valt het direct op dater over de eerste helft van dit jaarmeer waarnemingen zijn dat hetjaar daarvoor. Met name het slechteweer in de tweede helft van 2006zorgde ervoor dat slechts 37 waar-nemingen gemeld zijn. Tien daarvanzijn niet eens in Nederland waarge-nomen, maar zijn voor rekening vanFrank Schaffer die de waarnemin-gen in Duitsland heeft verricht.

012007032619541047 X 100957 1V MS000031 22110 AAA Video showed gradual from 10.47s until 10.57s

In 2007 merk je tevens de invloedvan de Watec-camera die een aan-tal leden hebben aangeschaft; veelzwakkere sterren worden waarge-nomen waardoor het aantal ster-bedekkingen wordt verhoogd. Daar-naast valt toch op dat het Watec-systeem accuraat kan werkenwaardoor je onder andere onder-staande melding krijgt:

Met het blote oog kun je niet een-voudig een ster “gradual” zien be-dekken in een dergelijke korte tijd.Door de camera wordt het feilloosvastgelegd, waarbij opgemerkt moetworden dat een frame een gemid-delde tijdsduur heeft van 0,03 sec.

Met betrekking tot de verwerkingvan de waarnemingen het volgende.Het ILOC heeft aangegeven dat dewaarnemingen niet meer op papier


13

Overzicht waarnemingen 2007

1e halfjaar 2e halfjaarWaarnemer Intredes Uittredes Rakenden Intredes Uittredes Rakenden Totaal

Ballegoij, Erwin van 6 6Boschloo, Roelof 5 5Gerritsen, Adri volgt 0Govaarts, Hans 12 12Groot, Henk de 10 10Hazendonk, Jan 2 2Kock, Monique de 16 1 17Limburg, Eric 48 9 57Rutten, Harrie 21 21Scholten, Alex 15 1 16Tenbergen, Tom 7 7Winkel, Jan Maarten 15 1 16Zanstra, Wim 7 1 8

Totaal 164 12 1 177

(of ingescand) aangeleverd mogenworden. Alleen digitale waarnemin-gen kunnen nog in behandeling wor-den genomen. Het verzoek is danook om deze niet meer op papieraan te leveren.

Verder dient het formaat van de be-standen van tekstformaat te zijn.Een aantal waarnemers heeft ver-moedelijk met een tekstverwerkerde resultaten aangepast, of heeft

een ANSI-instelling aanstaan. Opzich is dit geen probleem maar die-nen de waarnemingen weer intekstformaat zonder ANSI, maarmet DOS-regeleinden te wordenopgeslagen. Houd er rekening meedat de waarnemingen zelf recht on-der elkaar komen te staan. Er zijneen paar lijsten hierdoor aangepast.Verder zou ik het waarderen als hettotaal aantal intredes, uittredes,rakenden e.d. in de e-mail wordt

aangegeven zodat geen verwarringkan ontstaan. Een paar waarnemershebben een rakende opgegeven ter-wijl een uittrede bedoeld werd. Hetkan ermee te maken hebben door-dat een uittrede elders als een ra-kende waarneembaar is. Verderwordt een periode van twee maan-den gehanteerd voor het opsturenvan de halfjaarlijkse waarnemingen.

Rakende sterbedekkingen – expedities rest 2007

Cat. Datum Dag Tijd (UT) SAO-No. Magn h Az Zon CA Maan Org. Plaats

A 07-10-07 za/zo 05:41 98967 1,3 35 120 -2 -8N 14- KNVWS NieuwlandeB 21-10-07 zo 18:45 164808 8,0 23 167 11S 75+ KNVWS Haler

Hebelermeer DB 30-10-07 di 05:04 78401 7,8 57 231 10S 78- KNVWS EmmenA 19-11-07 ma 17:31 146645 6,6 31 152 -16 13S 69+ KNVWS Tiel?

GoirleOosterwolde

B 19-11-07 ma 22:13 146712 7,6 22 232 11S 71+ KNVWS OosterwoldeB 20-12-07 do 19:46 93033 7,1 57 164 -38 13S 85+ KNVWS Doesburg

HeeschA 21-12-07 vr 21:44 76126 5,4 64 190 -55 12S 93+ KNVWS Montzen BA 24-12-07 zo/ma 03:55 Mars -1,6 36 269 84S 100-B 27-12-07 wo/do 03:03 98430 7,7 55 197 14S 88- KNVWSMaasmechelen BA 30-12-07 za/zo 03:23 138298 4,5 36 154 -40 14S 61- VVS


14

HemelflitsenDoor Harrie Rutten en

Henk Massel ink

We hadden geen expeditie geplandnaar de rakende van SAO 75531 op5 augustus (UT) cq 6 augustus(MEZT) Het was een catagorie Brakende en de Maan staat amper 15graden boven de horizon. Allemaalingrediënten die een succesvollewaarneming negatief beïnvloeden.Henk Bril kon ik niet bereiken omalsnog een voorstel te doen: hij wasmet vakantie. Rakende fanaatEberhard Bredner overwoog om bijmij in de buurt (10 km afstand) tekomen waarnemen. Ja, dan beginter hier en daar toch wel wat te jeu-ken. Het was al zolang geleden datik een rakende had waargenomen.Alleen waarnemen, daar had ik nietzo zeer zin in en aangezien HenkMasselink ook vrij dicht in de buurtwoont had ik die gemaild of hij zinhad. En ja, hij had heel veel zin. Dusad hoc wat georganiseerd en nogeen mailtje gestuurd naar Jan Maar-ten Winkel, Erwin van Ballegoij enHenk de Groot. Dat was pas deochtend voor de avond van de ra-kende. Duidelijk te kort vooraf.Snel wat posten uitgezet metGoogle Earth en hopen dat het watwordt.Helaas kreeg ik LOW 3.1 niet goedaan de praat en moest het doen metde predictions van Eberhard Riedel.Er is dus sinds de crash nog steedsiets niet goed met mijn PC.

In de loop van de dag belde Henkof het doorgaat. Natuurlijk gaat hetdoor. De hemel is zo transparant alsmaar kan. Een dikke duim voor dezon en pal daarnaast is de hemel

blauw. Ofschoon geen sterbedek-kers onderwerp wil ik toch wel effekwijt dat er op de Zon een gewel-dige uitbarsting te zien was met mijnPSTtje.Henk kon komen wanneer hij wildeen tegen de klok van half tien ver-scheen Henk. Hij was dus fijn optijd en we hadden tijd genoeg om tekletsen en mijn nieuwe observato-rium te zien (zie elders in dezeOccultus).

Ik vroeg Henk of hij het gemakkelijkhad kunnen vinden. “ Nou, dat is mewat” was zijn reactie. Hij had eerstnog wat langs de Maas gekuierd enmoest toen naar de Boerenweg.Dus vroeg hij de eerste de beste diehij tegen kwam naar de weg. Maarnog voordat Henk wat kon vragenzei de corpulente persoon in deauto: “Ik weet al waar je naar toewilt: naar Harrie Rutten.” Vol ver-bazing vroeg Henk waar hij dat nouvan wist. “Wel,” zei die persoonweer, “ ik zie het aan je sterren-kijker die je in de auto hebt liggenen Harrie is onze buurman.....”

Op ons terras en genietend van eenlekker kopje koffie viel Henk’s oogop een heldere satelliet die voorbijtrok. Dat was niets minder dan hetISS die een helderheid bereikte vanca. m=-2.4. Een flinke kanjer dus.Elly (mijn vrouw) vertelde enthou-siast over de iridium flares die wewel eens zien. Eerder die weekhadden we er een gezien van m=-8.Het was toen wel bewolkt, maarzo’n kanjer die priemt gewoon door

de wolken heen.Tot onze verbazing vertelde Henkdat hij nog nooit een iridium flarehad gezien. Hoe is het mogelijk! Opwww.heavens-above.com kun jealle voorspellingen zien, ook die vanhet ISS en vele, heel veel, anderesatellieten tot m=4,5.Het werd tijd voor de rakende tegaan waarnemen. Henk en ik ver-trokken naar het große Vaterlanden tuften op de rondweg vanStraelen en vandaar uit richtungWankum. We werden blij verrastmet een fantastisch mooi opko-mende maan. Bloedrood en door-klieft met een smalle wolk. Auto-navigatiepunt 1 was bereikt. Datwas bij een zijstraatje waarin zichde waarneempost van Henk be-vindt. Die hadden we uitgezochtmet Google Earth. Alleen kun jedaarbij niet zien dat de maïs hoogstaat en dat er hoge struiken staan.Dus ging hij wat verderop.

Zelf reed ik door naar de anderekant van Wachtendonk. Heel strate-gisch op een hoekpunt.Alleen … ik kwam op de binnen-plaats van een boerenerf uit. Binnenging het licht aan, de gordijn werdopzij geschoven en een zeer corpu-lente gestalte keek naar buiten. Diezal wel aan Sinterklaas gedachthebben. “Er is een vreemdeling ze-ker, die verdwaald is zeker…”. Ter-wijl ik weg reed zag ik dat het gor-dijn weer dicht ging en ook het lichtging uit. Die boer heeft wellicht het-zelfde slaappatroon als zijn kippen.Vroeg op stok en ook er weer vroeg


15

Fig. 1. De voorspelling van de rakende door Riedel.

af. Effe voor de boerderij had ikeen prachtige standplaats. Later zagik op Google Earth dat ik eenstraatje te vroeg was ingedraaid.Toen ik uitstapte was de Maan nogmaar een graad of drie boven dehorizon. Gaf dus nog niet veel licht.De omgeving was fantastisch don-ker en ik aanschouwde een fantas-tisch mooie sterrenhemel. De Melk-weg was een duidelijke grijze bandaan de hemel en dat midden in dezomer, nog tijdens de grijze nachten.Alles in gereedheid gebracht. Henkhad zijn C8 met webcam en ik deOMC-140. Nog zonder Watec wantmijn oude laptop is zo oud dat hijzelfs geen USB poort heeft. Een

aanschaf zit in de pen. De pips vande ACH77 was het enige dat denachtelijke rust verstoorde. Nou ja,rust. Ver weg blafte een hond maarverder was het vrij stil. Totdat je jerealiseert dat je omgevingsgeluidgewend bent. De A40 (de Duitsenaam voor de A67) was loodrechtgemeten 775m (lang leve GoogleEarth) ver weg, maar je hoorde dui-delijk het geronk van de motorenvan de auto’s en het fluiten van me-nig bandje. Op een gegeven mo-ment hoorde ik wel een hele snellemotorrijder. Tjonge jonge, volgensmij reed die niet maar vloog die erglaag.Nog 20 minuten tot de rakende.

Maar waar is dat verdomde sterre-tje? Alle apparatuur doet het, de re-corder, dat oude bakbeest, liep danwel met horten en stoten en kraaktebehoorlijk, de ACH-77, de kijker.Maar geen sterretje te zien. Ikdacht het al: we zitten te zuidelijk.De ster zit achter de Maan. Plotse-ling zag ik een zeer heldere weder-komst. Dat was m-Aries met eenhelderheid van m=5.7 en timede diemeteen. Het was alsof er een bril-jant op een zwart fluwelen kussen-tje lag. En daar was ook SAO75531 en timede die ook. De sterverdween niet meer. Dan maar dietimingen noteren. Tot mijn grote el-lende was het display van de ACH-77 donker. Geen tijden te zien. Watik ook deed, ik kreeg ze niet tevoor-schijn getoverd. Deze storing had iknog niet eerder gehad. Dan maar deband afluisteren. Daar hoorde ik al-leen maar het suizen van de wind.Zonder dat ik het in de gaten hadgehad was de microfoon zijwaartsgerold van mijn stemgeluid vandaan.Verd******, och ik schrijf het uit:Verdraaid, nu heb ik helemaal niets.Inpakken een wegwezen. Henkstond bij de afslag al klaar en hadeen vergelijkbaar relaas. Hij had dester ook niet gezien en de andereheldere pit was net buiten het veldvan de webcam. Hij had wel de stergezien, maar toen fonkelde die alwat langer aan de hemel. Ook geentijden dus. Terug naar huis om eenkop koffie. Thuis aangekomenvroeg ik me af, wie drinkt er numidden in de nacht bij een tempera-tuur van nog 21 graden een kop kof-fie. eh…..”Henk, zin in glas alcohol-vrij witbier?” “Ha lekker was dereactie.” Het Erdinger alcoholfreiWeißbier is een heerlijk witbier. Jeproeft niet dat er geen alcohol in zit.Dus werd een mooi Bayrisches Biergeschonken in een echte halve literglas met een mooie schuimtop.“Goh”, zegt Henk, “net echt, hetlijkt wel vakantie.”We gingen op ons terras zitten enkaarten nog lekker na en genoten


16

van een fantastisch mooie sterren-hemel. “Zullen we ook effe met de250 SCT van Opticon naar de Maankijken”, vroeg ik aan Henk. Ik hadme verbaasd als er een ontkennendantwoord op zou komen. Dus togenwe naar de sterrenwacht, ElmaharuI, en richtten de kijker op de Maan.Daarmee bezig zijnde zegt Henk:“Kijk daar een satelliet en wat dieineens helder wordt.” Nou, dat wasHenk’s eerste waarneming van eenIridium flare. Hij was –2.3.Terwijl we de steeds zwakker wor-dende satelliet nog nakeken werdenwe beiden verrast met een enormheldere meteoor, schatting minstens–4, misschien wel –5, in deonmiddelijke nabijheid van hetsatelliettrack. Knalrood van kleur eneen breed nalichtend spoor van wel10 seconden! Nou we hadden alle-bei geen resultaat met de rakendemaar kregen wel twee toetjes diealles goed maakten. Toch nog meteen goed gevoel ging Henk terugnaar Geldrop, ik sloot het dak vande sterrenwacht en ging met dat-zelfde gevoel naar bed.Morgen moet er weer gewerkt wor-den.... behalve Henk dan, die is almet pre-pensioen. Jammer dat de57½ + regeling bij ons is afge-schaft....

Na wat gekeken te hebben dronkenwe ons biertje op en namen af-scheid. Henk richting Geldrop en ikde sterrenwacht sluiten en een ver-dieping hoger. We kwamen tot de

Fig. 2. Heldere vuurbol, zo eentje (ook de kleur) zagen Henk en ik.(Bron: ESA)

conclusie dat het jammer was datde rakende geen succes was maardat het een hele gezellige expeditiewas geweest. Henk had er veel vangeleerd met het omgaan van zijnwebcam en ik, ja ik moet nog eensgoed kijken wat ik verkeerd hebgeïnterpreteerd aan het kaartje vanRiedel. Daags erna een mailtje vanEberhard Bredner dat hij een mooierakende had gezien. Hij zat 1,5 km

onder de raaklijn. Wij zaten veelverder. Volgende keer beter dus.Later bleek dat Eberhard ook pechhad gehad. Hij had dan wel eenmooie rakende gezien en mooi kun-nen volgen via de monitor van zijnapparatuur, maar toen hij de bandafspeelde stond er niets op. Dezerakende bedekking stond kennelijkonder een ongunstig gesternte...

Agenda

3 november 2007 – amateur bijeenkomst te Goirle26 april 2008 – amateur bijeenkomst te Roden31 mei 2008 – Sterbedekkersdag te Bussloo14 juni 2008 – jaarvergadering KNVWS22-27 augustus 2008 ? – ESOP XXVII te Drebach, Duitsland


17

Onderlinge bedekkingen

van de manen van UranusEen komende waarneemcampagne Door Harrie Rut ten

(met plaatjes van John Sussenbach)

We weten allemaal dat de hellingvan de as van Uranus heel sterk ge-kanteld is. Meer dan 90 graden.Daarom lezen we ook in ouderepublicaties dat de rotatie vanUranus retrograde, tegen de keer inplat gezegd, is. Tegen de keer in be-staat niet en dus kwam men tot deconclusie dat de as meer dan 90graden gekanteld moet zijn. Niet al-leen de as, maar ook het hele satel-lieten (manen) systeem van Uranusheeft deze sterke helling. Datbrengt met zich mee dat wij, vanuitde aarde gezien, dan eens in hetvlak van de satellieten kijken en daneens loodrecht erop. Deze periodeswisselen elkaar af in stappen vaneen kwart omlooptijd, zo’n 84/4=21jaar. Dus elke 42 jaar kijken we opde noordpool en 42 jaar later op dezuidpool en dus ook halverwege dieperiode linksdraaiend resp. rechts-draaiend in het vlak van de evenaarc.q. satellieten.

Op dit moment staat Uranus weerzodanig dat we in het vlak van hetsatelliet systeem kijken. Dat heefttot gevolg dat er onderlinge bedek-kingen van satellieten op kunnentreden. Als je deze kunt waarnemenis het mogelijk achter allerlei zakente komen dat betrekking heeft op degeometrie en gesteldheid van dezeobjecten. Het is niet alleen dat jenauwkeurig de afmetingen kunt be-palen, maar het zegt ook iets of eratmosferen zijn (hoewel we datdoor de waarnemingen met ruimte-sondes nu zeker weten) en opper-

vlakte gesteldheid (reflectie-vermogen, etc). Ook daar is door devluchten van ruimtesondes al hetmeeste werk verzet.

Daarom blijft er relatief weinig overom te ontdekken. Dat neemt nietweg dat het waarnemen van dezeevents erg interessant is. Zeker alsje dit doet met een video camera. Jehebt er wel een lichtgevoelige voornodig, bijv. de Watec 120N. Dezeheeft het voordeel dat hij inwendigbeeldjes integreert doorbelichtingstijden van 1/25 tot ruim10 seconden (elke keer eenverdubbeling van de tijd). Daardoorkun je ook zwakke occultatieswaarnemen, zij het dat de tijd-resolutie minder is. Dit hoeft niet di-rect een bezwaar te zijn. Met een25 cm telescoop kom je bij 5 secbelichtingstijd tot ca. m=15,5.

Bijgaand plaatje en uitwerking isvan John Sussenbach (zie figuren 2en 3 in het artikel door JohnSussenbach elders in dit nummer).Ons allen wel bekend. (Nog) geenlid van onze vereniging maar onmis-kenbaar geïnteresseerd in deze ma-terie.

John omschrijft als volgt:13 augustus 2007, gedeeltelijke be-dekking (46,5%) van Umbriel(m=14,8) door Ariel (m=14,1). Alsvergelijkingsster is Titania (m=13,8)gebruikt. C11 (primaire focus) metATK 2HS camera. Belichtingstijd 3seconden per frame. Stack van 20frames werden gemaakt metRegistax en de hoogste pixelwaardevan elke satelliet werd bepaald metPhotoshop CS gebruik makend vaneen 3x3 of een 5x5 pixel samplingtool.

Fig. 3. Het tweede plaatje van John. Gegevens als boven.De bedekking werd berekend dat hij begon om 2:59:00 UT, middenwas 3:04:10 en einde 3:09:18.


18

John verraste mij met zijn waarne-ming. Ik had ook op internet geziendat deze aanstaande waren. Maarof het was bewolkt, of er waren an-dere hindernissen die mij belettenom waar te nemen (bijv. een valvan 4,5 m van een ladder met alsresultaat behoorlijke kwetsuren).

Sinds kort is mijn observatorium uit-gebreid met een extra observatie-post voor een digitale kijker. Eldersin deze Occultus vind je daar eenverslagje van.Zo gauw de situatie zich voordoeten de omstandigheden er zijn om re-sultaat te kunnen boeken staat detelescoop in volle bepakking gerichtop Uranus. Na het opnemen van debeeldjes moet de uitwerking nog

volgen. Daar moet nog softwarevoor worden aangeschaft. Het iseffe zoeken welke het meest ge-schikt is. Volgens Helmut Denzau,een zeer ervaren fotometrischwaarnemer van planetoïden én ster-bedekkingen kun je het beste deprogramma’s van Richard Berrygebruiken: AIP4Win 2.0 dat ver-krijgbaar is bij het boek TheHandbook of Astronomical ImageProcessing. Zie http://www.willbell.com/aip/index.htm.Het is nogal prijzig, direct bij de uit-gever kost het $ 99.

Hieronder een lijst van events.Deze zijn gedestilleerd uit een grootoverzicht van Armagh Observato-rium in Noord-Ierland.

Let er wel op dat de verschillen vande helderheid tijdens het event ergklein kan zijn. Vaak maar enkeletienden van een magnitude of nogminder. Visueel waarnemen zalnauwelijks lukken, ook al niet van-wege de helderheid van de objectenop zich. Het is dus een specifiekeactiviteit voor digitale waarnemers,dus zij met een Watec of een an-dere CCD-camera.

Overzicht van events voor de restvan 2007 na zonsondergang.(voor de lijst tot 2010 zie http://www.arm.ac.uk/~aac/uranus/mutuals_ura.html#desc )

Verklaring:

The table below contains these columns:· Type of event and satellites involved.

An occultation (“O”) can either be partial (“P”), total (“T”) or annular (“A”).An eclipse (“E”) can either be penumbral (“P”), umbral (“U”), total (“T”) or annular (“A”).Grazing (“G”) events are allowable given the ephemeris uncertainties.Satellite identification is as follows: Ariel (1), Umbriel (2), Titania (3), Oberon (4), Miranda (5).

· Year (YYYY), Month (MMM), Day (DD). Note that date corresponds to event start.· Penumbra ingress time (eclipses only). Note that all times are given in UTC with deltaT fixed at 64.184 sec.· Umbra Ingress (eclipses) or Partial event start (occultations).· Start of Totality or Annularity.· Middle of event· End of Totality or Annularity.· Umbra Egress (eclipses) or Partial event end (occultations).· Penumbra egress time (eclipses only).· Time between penumbra ingress and egress (eclipses only).· Time between umbra ingress and egress (eclipses) or partial phase start and end (occultations).· Duration of totality/annularity.· Impact parameter in units of the eclipsed/occulted satellite’s apparent radius.· Fractional drop in light flux of eclipsed satellite.· Fractional drop in cumulative flux of satellites involved in event (occultations and eclipses).· Distance from uranian limb at onset of event in units of the apparent planetary radius.


19


20


21


22

Sterbedekkingen door

Planetoïden1 oktober 2007 - 1 januari 2008

Door Jan Maarten Winkel

Onderstaande tabel geeft aan welkesterbedekkingen door planetoïden inde genoemde periode zichtbaar zijn.De kaartjes t.b.v. de genoemde be-dekkingen treft u op de volgendepagina’s aan. Mocht u een tekortaan waarnemingsformulieren heb-ben, geef ondergetekende dan eenseintje, dan zorgt hij dat u nieuweformulieren krijgt.

De voorspellingen zijn, als vanouds,tot ons gekomen via EAON terwijlEdwin Goffin de berekeningen ver-zorgd heeft.

Sechenov

Op 25 juli heeft Henk de Groot naar(5234) Sechenov gekeken met deWatec camera, maar had geen be-dekking. Janik (Tsjechië) had weleen bedekking, maar is er niet zekervan.

Erida

Op 31 juli hebben Eberhard Bredner(op de centrale lijn in de buurt vanLuik), Jan Hazendonk, Marion Irisvan der Linden en Wim Nobel naar(718) Erida gekeken, maar haddengeen bedekking. Andere waarne-mers in Nederland hadden bewol-king. Alleen Van Den Abbeel (Bel-gië) had een bedekking van 4,0 en2,6 seconden met een interval van0,6 seconden (een rakende bedek-king!). Er was sprake van een shiftvan bijna 1 padbreedte. Zie figuur 1.

Honkasalo

Op 4 september hebben EberhardBredner, Wim Nobel en HarrieRutten naar (1699) Honkasalo ge-keken, maar hadden geen bedek-king. Alleen Van Den Abbeel (Bel-gië) had een bedekking van 1,05 se-conden. Het 10 km brede pad wasongeveer 30 km opgeschoven. Ziefiguur 2 voor het voorspelde pad ende waarnemers.

Het afgelopen kwartaal

Op 14 juni werd door 6 waarnemersin Frankrijk, Oostenrijk, Hongarije,Roemenië en Rusland een bedek-king door (676) Melitta waargeno-men met een duur tussen 1,6 en11,0 seconden.Op 25 juni werd vanuit de TAROTsterrenwacht (Frankrijk) een bedek-king door (1409) Isko waargenomenmet een duur van 1,33 seconden.Op 5 juli werd door Tagliaferri (Ita-

Fig

uur

1


23

lië) een bedekking door (482)Petrina waargenomen met een duurvan 4,8 seconden.Op 12 juli werd door Dangl (Duits-land) een bedekking door (654)Zelinda waargenomen met een duurvan 8,16 seconden.Op 16 juli werd door 6 waarnemersin Frankrijk en Italië een bedekkingdoor (225) Henrietta waargenomenmet een duur van 4,1 tot 14,26 se-conden.Op 24 juli werd door Christou enElliott (Engeland) een bedekkingvan respectievelijk 13,0 en 11,66 se-conden waargenomen door (137)Meliboea.Op 26 juli werd door Tsamis (Grie-kenland) een bedekking door (168)Sibylla waargenomen met een duurvan 6,1 seconden.

Op 5 augustus werd door Audejean(Frankrijk) een bedekking door(445) Edna waargenomen met eenduur van 0,9 seconden.Op 11 augustus werd door deTAROT sterrenwacht (Frankrijk)en door Leiter en Graf (Duitsland)een bedekking door (1030) Vitjawaargenomen met een duur van 3,6tot 7,63 seconden.Op 13 augustus werd door Frappa(Frankrijk), Dentel en Rothe (Duits-land) een bedekking van 4,83 tot9,08 seconden waargenomen door(260) Huberta.Ook op 13 augustus werd doorJanik en Moravec (Tsjechië) eenbedekking van 2,1 tot 2,4 secondenwaargenomen door (2352)Kurchatov.Op 27 augustus hebben Denisenko

en Khamitov vanuit Turkije een be-dekking van 10,1 seconden waarge-nomen door (130) Elektra.Op 10 september hebben 3 waarne-mers op dezelfde plek in Grieken-land een bedekking van 9,8 tot 10,4seconden waargenomen door (654)Zelinda.Op 11 september hebben 7 waarne-mers in Oekraïne en Italië een be-dekking waargenomen door (713)Luscinia. Alleen van Savio is eenrapport binnen met een duur van 7,6seconden.Ook op 11 september werd door deTAROT sterrenwacht (Frankrijk)een bedekking door (227)Philosophia waargenomen met eenduur van 3,72 seconden.Op 16 september hebben 7 waarne-mers in Duitsland en Tsjechië eenbedekking waargenomen door(1330) Spiridonia met een duur van2,24 tot 4,28 seconden.Op 21 september hebben 4 waarne-mers in Duitsland en Polen een be-dekking waargenomen door (663)Gerlinde met een duur van 4,28 tot7,0 seconden.

Het komende kwartaal

Voor de komende maanden zijn er 6bedekkingen geselecteerd. Maarhoudt ook de last minute astrometryop PLANOCCULT in de gatenvoor de andere sterbedekkingen.Kijk in alle gevallen van 10 minutenvoor tot 10 minuten na het opgege-ven tijdstip.

Niet geselekteerd

Mochten er waarnemers zijn dieook andere (niet in de lijst opgeno-men) potentiële bedekkingen willenwaarnemen, dan kan men terechtop internet op pagina http://astrosurf.com/EAON/ Op deze pa-gina staan ook de zoekkaartjes zoalsdeze in Occultus gepubliceerd wor-den.

Figuur 2


24

STERBEDEKKINGEN DOOR PLANETOIDEN - 1 OKTOBER 2007 - 1 JANUARI 2008

Bron berekeningen/ kaarten: Edwin Goffin/ EAON.

Datum Tijd UT ho AZo Planetoïde Diam. magn. Bedekkingszone

ma 05-11 20.32 50 91 584 Semiramis 56 km 10.7 Engelandma 12-11 19.05 15 203 40 Harmonia 111 km 11.4 Frankrijkvr 23-11 21.18 25 97 201 Penelope 71 km 12.6 Italiëvr 23-11 23.39 34 156 329 Svea 81 km 13.5 Zwitserland

vr/za 01-12 02.02 50 132 1285 Julietta 46 km 15.8 Scandinaviëzo/ma 24-12 01.04 33 267 198 Ampella 59 km 11.5 Duitsland

Datum Sternaam magn. alfa (2000.0) delta (2000.0) d m T max

ma 05-11 TYC 2353-00176-1 9.3 03h25m.9 36o22' 1.6 8sma 12-11 TYC 6355-01269-1 10.8 21h14m.2 -20o27' 1.1 5svr 23-11 TYC 1328-01870-1 10.7 06h27m.4 15o15' 2.1 9svr 23-11 TYC 4753-01273-1 10.6 05h28m.8 -01o01' 2.9 7s

vr/za 01-12 TYC 1404-01186-1 10.2 09h06m.3 19o24' 5.6 14szo/ma 24-12 TYC 1783-00860-1 10.0 03h08m.0 23o08' 1.7 12s

Verklaring symbolen:ho: hoogte ster boven de horizonAZo: azimut ster (0o=Noord;90o=Oost;180o=Zuid;270o=West)d m: helderheidsafname bij bedekkingT max: maximale tijdsduur bedekking


25


26


27

Documents

Colofon - doa-site.nldoa-site.nl/index_htm_files/Occ90.pdf · A.A.Gerritsen > Rakende sterbedekkingen Rosa Spierlaan 280 > Eclipsen 1187 PH Amstelveen > Contactpersoon IOTA ... Hans