Communicable diseases

Халдварт өвчин судлал

А/У доктор , дэд профессор Б.Баярмагнай

Лекц 1-3 /Ерөнхий хэсэг/

1. Халдварт өвчний тухай үндсэн ойлголтууд2. Халдварт өвчинг оношлох ба халдвараас сэргийлэх

арга зарчим3. Эмнэлгээс шалтгаалах халдвар ба түүнээс сэргийлэх

Õàëäâàðò ºâ÷èí

• Õàëäâàð ( infectio áîõèðäîõ, õàëäâàðëàõ)• Õàëäâàðûí ïðîöåññ• Õàëäâàðò ºâ÷èí

Õàëäâàð

• Ýìãýã òºð¿¿ëýã÷ áè÷èëáèåòýí ººð ºíäºð çîõèîí áàéãóóëàëòòàé ¿ëýìæ ìàõáîäèòîé õàðèëöàí ¿éë÷ëýõèéã õàëäâàð (õàëäâàðëàõ) ãýíý.

Õàëäâàðûí ïðîöåññ

• Ýìãýã òºð¿¿ëýã÷ áè÷èëáèåòíèé ýñðýã õàìãààëàõ óðâàë áàéñààð áàéõàä õÿçãààðëàãäìàë öàã õóãàöàà, ãàäààä îð÷íû òîäîðõîé íºõöºëä áè÷èëáèåòíèé íºëººãººð ¿ëýìæìàõáîäîä ¿¿ñ÷ áàéãàà ýìãýã ººð÷ëºëòèéí öîãöûã õàëäâàðûí ïðîöåññ ãýíý.

Õàëäâàðò ºâ÷èí

• Øàâüæ áîëîîä áóñàä òºðëèéí äàìæóóëàã÷èä àìüñãàëäàã àãààð, óóäàã óñ, ãèøãýæ ÿâàà ãàçàð øîðîîãîîð äàìæèí ýñâýë øóóä õàâüòëààð õ¿í áà àìüòíààñ õ¿íèé áèå ìàõáîäèä îðæ ¿¿ñãýäýã ºâ÷íèéã õàëäâàðò ºâ÷èí ãýíý.

ÄÝÌÁ

Õàëäâàðò ºâ÷èí

• Õàëäâàðûí ïðîöåññûí ä¿íä áèåìàõáîäü îð÷èíòîéãîî òýíöâýð÷ñýí áàéäëààñ ãàðâàë õàëäвàðò ºâ÷èí ¿¿ñíý.

• Õàëäâàð á¿ð áóþó ìèêðî áîëîí ìàêðîîðãàíèçìûí õàðèëöàí ¿éл÷ëýë áîëãîí õàëäâàðò ºâ÷èí ¿¿ñãýäýãã¿é.

ÕÀËÄÂÀÐЫН ГИНЖИН ХЭЛХЭЭ

• 1. Õàëäâàðûí ýõ óóðõàé, ãîëîìò• 2. Õàëäâàð äàìæèõ çàì• 3. Õàëäâàðò ºðòºìõèé îðãàíèçì

Õàëäâàðын хэлбэрүүд

• Эмнэлзүйн ил хэлбэр (манифест)• Эмнэлзүйн далд хэлбэр

• Нийтлэг• Нийтлэг бус

• Цочмог хэлбэр• Архаг хэлбэр

Бодоо буюу цагаан цэцэг өвчин

20-р зуунд 300 сая хүний амийг бүрэлгэсэн нь энэ зуунд болсон бүх дайн, тулаанд амиа алдагсдын тооноос 3 дахин их байна.

• Öàãààí öýöýã (variola vera) ºâ÷íèé õ¿íèé ºâ÷ëºëèéí ñ¿¿ë÷èéí òîõèîëäîë-

1977 îíä Àôðèêèéí Сомали óëñàä á¿ðòãýãäæýý.

• ÄÝÌÁ 1980 îíä öàãààí öýöýã ºâ÷èí äýëõèé äàõèíä á¿ðýí óñòñàíûã áàòàëæýý.

Edward Jenner

Famous Doctor

Born 1749.Died 1823.

Үхрийн цэцэг (Variola vaccinae)

Edward Jenner & Smallpox

1796-05-14 Вариолизаци арга хэрэглэсэн туршилт

хийсэн.

13 хүүхэд, 11 сартай өөрийн хүү

Edward Jenner

• Үхрийн цэцэг өвчнийг өдөөгч бодисыг

“вирүс” virus

• Сэргийлэх тарилга “вакцин” vaccine

Хүний өвчин үүсгэгчийн амьдрах орчин

• хүний бие• Амьтан• амьгүй орчин, хөрс, ус, зарим

ургамлууд

Õàëäâàðûí àíãèëàë

• Àíòðîïîíîç (òîìóó, ÒÒª, áàëíàä, óëààíáóðõàí, ñàõóó)

• Çîîíîç (ñàëüìîíåëëåç, áðóöåëëåç) • Ñàïðîíîç (óðâàõ òàõàë, ëåãèîíåëëåç)

Õàëäâàðûí àíãèëàë Ë. Â Ãðîìàøåâñêèé

1941

1. Ãýäýñíèé õàëäâàð ( ºòãºí ìºð àìààð äàìæèõ ìåõàíèçì )

2. Àìüñãàëûí çàìûí õàëäâàð3. Öóñàí õàëäâàð ( öóñ ñîðîã÷îîð äàìæèõ

ìåõàíèçì )4. Ãàäàð á¿ðõ¿¿ëèéí õàëäâàð ( õàâüòëààð

äàìæèõ ìåõàíèçì )5. ßíç á¿pèéí çàìààð äàìæèõ õàëäâàð

ªâ÷ëºëèéí îëîí óëñûí 10–ð àíãèëàë ÄÝÌÁ

I. Õàëäâàð áà ïàðàçèò ºâ÷èí

• Ãýäýñíèé õàëäâàð• Ñ¿ðüåý• Íÿíãèéí çîîíîç• Áóñàä íÿíãèéí õàëäâàð• Õàëäâàð ñàà áà áóñàä òºâ ìýäðýëèéí òîãòîëöîîíû ýíòåðîâèð¿ñèéí õàëäâàð• Âèð¿ñèéí òóóðàëòàò õàëäâàð• Áýëãèéí çàìûí ºâ÷í¿¿ä• Ìººãºíöºðèéí ºâ÷í¿¿ä

Àãààð äóñëûí õàëäâàð

Àãààð äóñëûí õàëäâàð

Àãààð äóñëûí õàëäâàð

• Òîìóó, óëààí áóðõàí, óëààíóóä, óëààí • ýñýðãýíý, ãàõàéí õàâäàð, ñàõóó, • õîìõîé, ñ¿ðüåý, SARS

Àðüñ õàëèìûí õàëäâàðò ºâ÷èí

• Áîîì, ¨ëîì, Òàòðàí

Àìüòíààñ õ¿íä õàëääàã õàëäâàðò ºâ÷èí

• Áðóöåëëåç• Òàðâàãàí òàõàë• Ãàëçóó

Brucellosis

Ãýäýñíèé õàëäâàðò ºâ÷èí

• Öóñàí ñóóëãà - Äèçåíòåðèÿ• Ñàëüìîíåëëåç • Âèðóñò ãåïàòèò À - Å• Óðâàõ òàõàë• Ãýäýñíèé áàëíàä

Õàëäâàðò ºâ÷íèé õàëäâàðã¿é ºâ÷íººñ ÿëãàðàõ ¿íäñýí îíöëîã

• ªâ÷èí ¿¿ñãýã÷ ç¿éë íü àìüä ìàõáîä• ªâ÷èí á¿ð ºâºðìºö ¿¿ñãýã÷òýé• ªâ÷èëæ áàéãàà õ¿í õàëäâàð òàðààã÷

áîëäîã.• Äàðõëàë ¿¿ñýõ ç¿é òîãòîëòîé• Õàëäâàðò ºâ÷èí íü ìº÷ëºã ÿâöòàé• Өвчин бүр дамжих замтай • Үүсгэгч нь тодорхой эрхтэнг

сонгомлоор гэмтээнэ

Õàëäâàðò ºâ÷íèé ìº÷ëºã, ò¿¿íèé ýìãýã æàì, ýìíýëç¿éí îíöëîã

1–ð ¿å: ªâ÷èí ¿¿ñãýã÷ íýâòðýí îðîõ ¿å

2 –ð ¿å: Äàëä ¿å (èíêóáàöèîííûé, incubatio)3–ð ¿å: Óðüäàë ¿å (ïðîäðîìàëü, prodromos) 4–ð ¿å: Èä ¿å ( ïåðèîä ðàçãàðà manifestio)5–ð ¿å: Ýäãýõ ¿å ( ïåðèîä ðåêîíâàëåñöåíöèÿ,

reconvalestentio)

Ýäãýõ ¿å ( ïåðèîä ðåêîíâàëåñöåíöèÿ)

• Ýìíýëç¿éí • Íÿí áà âèð¿ñ ñóäëàëûí• Áèîëîãèéí ( ýñðýã áèåèéí òèòðýýð )

øàëãàäàã• Ýìãýã á¿òöèéí ( áèîïñè,ðåòðîìàíîñêîïè)

Ýäãýõ ¿å ( ïåðèîä ðåêîíâàëåñöåíöèÿ)

• Õàëäâàðò ºâ÷íèé òºãñãºëä ìºí õóðöäàõ áóþó öî÷èðäîõ ( îáîñòðåíèå ) áà äàõèõ ( ðåöèäèâ ) ãýæ ãàðäàã.

Õàëäâàðûí ïðîöåññûí õ¿íäðýë

• ªâºðìºö (ãýäýñíèé áàëíàä ºâ÷íèé ¿åä ãýäýñ öîîðîõ, âèð¿ñò ãåïàòèòèéí ¿åä ýëýãíèé êîìà, ìåíèíãîêîêêèéí õàëäâàðûí ¿åä Ẻðíèé äýýä áóë÷èðõàéí öî÷ìîã äóòàãäàë ã.ì.,)

• ªâºðìºö áóñ (òóõàéí ºâ÷íººñ ººð òºðëèéí áè÷èë áèåòíýýð ¿¿ññýí ºâ÷íººð õ¿íäðýõ)

Õàëäâàðûí ïðîöåññûí õ¿íäðýë

• Õàëäâàð õîðäëîãûí • Øèíãýí àëäàëòûí• Öóñàðõàãèéí• Àíàôèëàêñèéí øîê

Õàëäâàðò ºâ÷íèéã îíîøëîõ àðãà, çàð÷èì

Òàðõâàð ñóäëàëûí àñóóìæÝìíýëç¿éí ¿çëýãªâ÷íèé çîâèóð

Ëàáîðàòîðè, áàãàæèéí øèíæèëãýý

Õàëäâàðò ºâ÷íèé ñýðãèéëýëò

• 1. Åðºíõèé • 2. Òóñãàé /òºðèéí áîäëîãî,

âàêöèíæóóëàëò/

• Õàëäâàðààñ õóâü õ¿í á¿ð ñýðãèéëýõýä ºíäºð ¿íýòýé áàãàæ òºõººðºìæ, ýì òàðèà õýðýãã¿é,õóâèéí àðèóí öýâðýý ñàõèæ ñóðàõ íü ë ÷óõàë

Эх уурхайд чиглэсэн 1. Антропоноз / эрт илрүүлэх, тусгаарлах,

хөл хорио тогтоох, эмчлэх/2. Зооноз / байгалийн голомт, мал

эмнэлэг/3. Сапроноз / орчны эрүүл ахуй/

Дамжих замыг таслан зогсоох

1. Агаар дуслын 2. Гэдэсний 3. Арьс салстын 4. Цусаар дамжих халдварын5. Янз бүрийн замаар дамжих халдварын

Өртөмтгий организмд нөлөөлөх

1. Дархлаажуулалт Өргөн, нэмэлт, нөхөн, халдвар судлалын

заалтаар 2. Өвөрмөц бус

Зохиомол идэвхитэй / вакцин/ зохиомол идэвхигүй / гаммаглобулин/

Nosocomial infection

Ýìíýëãýýñ øàëòãààëñàí

õàëäâàð

Òóõàéí ºâ÷òºíä ýìíýëýãò õýâòýõ ¿åä áàéãààã¿é õàëäâàðûã ýì÷ë¿¿ëýõ

ÿâöäàà àâ÷ ºâ÷ëºõèéã õýëíý

• Ìºí ºìíº íü ýìíýëýãò õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëæ áàéãààä ýñâýë ýìíýëãèéí ººð òºðëèéí õàâüòëààð (¿çëýã, øèíæèëãýý, àæèëáàð, ýìí. àæèë÷äààñ) õàëäâàð àâààä îäîî ýìíýëýãò õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëæ áàéãààã õýëíý

ЭМЯ-ы сайдын 2010-05-04-ны 165-р тушаал-ЭШХ-с сэргийлэх ажлыг

эрчимжүүлэх тухай

Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãààð ¿éë÷ë¿¿ëýõ, õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëýõ, ýìíýëãèéí àæèëòàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõ ÿâöàä õàëäâàð àâñàí òîõèîëäëûã ÝØÕ ãýíý.

ÝØÕ-ûí ãîëîìò- ýõ áóëàã

• ªâ÷òºí• Òýýã÷èä , ýìíýëãèéí àæèë÷èä-

òýýã÷èä• Ãîëîìò – áàãàæ, ýä þìñ, óñ,

àãààð

ÝÄÕ- ûí äàìæèõ çàì

• 1. Òýýã÷ áà ºâ÷òºíººñ • 2. Ýìíýëãèéí áàãàæ ýä þìñààð• 3. Ãýìòñýí àðüñ ñàëñò, öóñààð• 4. Àãààð äóñëûí çàìààð• 5. äàìæóóëàã÷ àìüòäààð

ªâ÷ëºã÷ ýçýí áà ¿¿ñãýã÷

• 1. ªâ÷òºí

2. ¿¿ñãýã÷ , öººí òîîòîé, • àíòèáèîòèêò òýñâýðòýé áàéäàã • õîðóó ÷àíàð èõòýé

• Ýïèäåìèê• Ýíäåìèê

• Ýìíýëãýýñ øàëòãààëñàí õàëäâàðûí ¿íäñýí øàëòãààí áîë îð÷èí ¿åä Àíòèáèîòèê• Àíòèáèîòèêèéí õýðýãëýý ìàíàé îðîíä “ ýðõ ÷ºëººòýé”

Àíòèáèîòèêò òýñâýðòýé áîëîõ• Àíòèáèîòèêò òýñâýðòýé íÿí ýìíýëýãò

ë ¿¿ñäýã • ëàêòàìèí + ïëàçìèä• Á¿õ ë íÿíã óñòãàã÷ òºãñ àíòèáèîòèê

õýçýý ÷ áàéõã¿é. Íÿí áîë àìüä àìüòàí. • Õýäèé÷èíýý çàìáàðààã¿é õýðýãëýíý,

òºäèé÷èíýý àìàðõàí òýñâýðòýé áîëíî.

• Ìóëüòèðåçèñòåíò ìèêðîá

Àíòèáèîòèê áà ýìíýëãèéí äîòîîä õàëäâàð

• ªâ÷òºí

• Àíòèáèîòèê

• Ýìíýëãýýñ øàëòãààëñàí õàëäâàð

• Àíòèáèîòèê / âàíêîìèöèí /

Халдвараас ñýðãèéëýх программ Халдвараас сэргийлэх суурь арга хэмжээ Эмнэлгийн ажилчдад бîëîâñðîë îëãîõ,

дадлагажуулах Ýìíýëãèéí àæèë÷äûã ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ,

халдвараас сэргийлэх ªâ÷òºíã õàìãààëàõ ïðîãðàìì Ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéã áóóðóóëàõ Àíòèáèîòèêèéí õýðýãëýýã õÿíàõ Òóñãààðëàõ Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ

Халдвараас сэргийлэх программ

• Стандарт сэргийлэлт• Нэмэлт сэргийлэлт

Халдвараас сэргийлэх суурь арга хэмжээ

• Стандарт сэргийлэлт • 1. Гар угаах• 2. Хувийн хамгаалах хэрэгслийг хэрэглэх• 3.Хурц үзүүртэй зүүгээр хатгуулахаас

сэргийлэх• 4. Ариутгал, халдваргүйтгэл• 5. Эмнэлгийн хог, хаягдлын менежмент

ЭШХ-с сэргийлэх үндсэн зарчмууд

• Òóñãààðëàõ (îëîí çýðýãëýëòýé)• Õààëãà ñàéí õààãääàã áàéõ• ªìñãºë çààâàë ºìñ• Áîõèð ç¿éëñèéã õàëäâàðã¿éæ¿¿ë

• Ýìíýëãýýñ øàëòãààëñàí õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ 1 ¿íäñýí àðãà áîë

• Àíòèáèîòèêèéí çîõèñòîé õýðýãëýý

Hand Hygiene

procedure for handwashing

thumb wrist

fingernailsdorsum of handpalm

interdigital

Ãàðûí ýð¿¿ë àõóé

• Ãàð óãààõ – Óðñãàë óñààð-1 ìèí óãààõàä 250 ñàÿ áè÷èë áèåòýí ¿õäýã.

• Ñàâàí – Õóóðàé, ñïèðò àãóóëñàí øèíãýí, õýìæýý íü æèæèã

• Ýíãèéí ñàâàí, íÿíãèéí ýñðýã áîäèñòîé, ñïèðòýíä ñóóðèëñàí ñàâàí

• Ãàðàà õàòààõäàà öýâýð àë÷óóðò ýñâýë àãààðò

• Ãàð àð÷ëàõ - 纺ëºí, õàãàðààã¿é

Ñàíàìæ

• 1. Ñàâàí áàéíãà õóóðàé áàéëãà• 2. Ãàðàà ò¿ìïýíä óãààõààñ çàéëñõèé• 3. Êðàíòíû óñ áàéõã¿é òîõèîëäîëä

êðàíòòàé õóâèí, ãîîæóóð, ýâýë ñïèðòýýð ãàðàà àð÷èõ

• 4. Ãàðàà àãààðò ýñâýë ººðèéí àë÷óóðò àð÷èíà. Àë÷óóðàà áàéíãà á¿ñýíäýý áóþó õàëààñàíäàà àâ÷ ÿâ.

Masks

3 types of Mask• Standard face mask (paper mask)• Surgical mask• N95 mask

How to wear the Surgical mask ?

Bend the nasal bar

Put the chin into the mask

Эмч, эмнэлгийн ажилтан ХДХВ-ын халдварт өртөх

Ýðñäýëä îðñîí íýã óäààãèéí òîõèîëäëîîð õàëäâàð àâàõ áîëîìæ

Âèðóñ Õàòãàëòààð

Салстаар Эмчээс өвчтөнд

HBV ~ 5% (HbeAg -)

~ 40%

(HbeAg+)

Á¿ðòãýãäñýí

0.24%-0.024%(1/417-1/4167)

HCV 3% (1-10%) Á¿ðòãýãäñýí

0.24%-0.024%(1/417-1/4167)

HIV ~ 0.3% 0.1% (0.09%)

100 äàõèí áàãà

(1/41667-1/416667)

Àíõ 1984 îíä HIV-1-èéí õàëäâàð ýìч, ýìíýëãèéí àæèëòíû (HCW) äóíä á¿ðòãýãäñýí (HIV-2 á¿ðòãýãäýýã¿é)

HBV ýðñäýë 4-5 äàõèí èõ Ìýñ çàñëûí ýìч íàðûí ýðñäýë áóñàä ÝÝÀ-ñ

2-3 äàõèí èõ

Ç¿¿íä õàòãóóëàõ äàìæóóëàí õýðýãëýõÕºíäèé ç¿¿ áèò¿¿ ç¿¿

Эмч, эмнэлгийн ажилтан ХДХВ-ын халдварт өртөх

Õàëäâàðòàé áèåèéí øèíãýí

Ýðñäýë ºíäºðòýé- öóñ, ¿ðèéí øèíãýí, ¿òðýýíèé ø¿¿ðýë

Õàëäâàð äàìæóóëæ áîëîõ- ïëåâðèéí øèíгэн, íóãàñíû óñ, õýâëèéí ãÿëòàíãèéí, ¿íõýëöýãèéí, ¿åíèé, àìíèîíû øèíãýí ã.ì.)

Õàëäâàð äàìæóóëàõ ýðãýëçýýòýé- ºòãºí, Ẻëæèñ, øýýñ, ø¿ëñ, õºëñ, íóëèìñ

Эмч, эмнэлгийн ажилтан ХДХВ-ын халдварт өртөх

Ýðñäýëèéã áóóðóóëàõ Áýýëèé ºìñºõ (50%, 2äàâõàð áýýëèé 60-

80%) Ìýñ çàñëûí òåõíèê ¿/à, áàãàæèéã

áîëîâñðîíãóé áîëãîõ Õàìãààëàëòûí õóâöàñ

Ãýìòýë àâñíû äàðààõ òóñëàìæ Ãýìòýë àâñíû äàðààõ çºâëºë㺺 Øèíæèëãýý (ñóóðü áîëîí äàâòàí

øèíæèëãýý) Óðüäчèëàí ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý

Эмч, эмнэлгийн ажилтан ХДХВ-ын халдварт өртөх

Ç¿¿ áà áóñàä õóðö èðìýãòýé ç¿éë¿¿äýýñ õàëäâàðëàõ ýðñäýë

• Õýðýãëýñíèé äàðàà ç¿¿ã äàõèí òàãëàõ• Õóðö ç¿éëñèéã õýðýãëýñíèé äàðàà áà

õàÿõûí ºìíº• Ìýñ çàñëûí ¿åä• Õóðö ç¿éëèéã õàìãààëàëòã¿é áàðüæ

áàéãààä ãýíýòèéí îãöîì õºäºëãººíººð, äàìæóóëàõ ÿâöàä / ãàð ÷ºëººòýé àðãà/

• Õóðö ç¿éëèéã òàâèõ ¸ñã¿é ãàçàð òàâèõ• Òàðèà õèéæ áàéõàä ºâ÷òºí îãöîì õºäëºõ –• Òóñëàõ àæèë÷èä àæëûíõàà ¿åýð

Õóðö ç¿éëýýð ¿¿ñýõ ãýìòëýýñ ñýðãèéëýõ

• Õóðö ¿ç¿¿ðòýé ç¿éëñòýé õàðüöñàíû äàðàà àëü áîëîõ õàâüòàõã¿é áàéõ

• Õýðýãëýñíèé äàðàà àëü áîëîõ ò¿ðãýí õóãàöààíä õàòãàëòàä òýñâýðòýé ñàâàíä õèé

• Õýðýãëýã÷äýä ñàâûã îéðõîí òàâü• Ñàâ 4/3 õ¿ðòýë ä¿¿ðýõýä òàãèéã ñàéí

õàà. Ä¿¿ðñýí áîë òàãëàõ ãýæ õ¿÷èëñíèé õýðýãã¿é

• Õóðö ç¿éëòýé õàðüöñàíû äàðàà ñàéòàð óãààæ áýýëèéã õàëäâàðã¿éæ¿¿ëíý

ÝÌÍÝËÃÈÉÍ ÀÆÈËÒÀÍ ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-ÛÍ ÕÀËÄÂÀÐÒ ªÐÒªÕ ¯ÅÄ ÀÂÀÕ ÀÐÃÀ ÕÝÌÆÝÝ

Äàðóé àâàõ àðãà õýìæýý(õóâü õ¿í ººðºº õèéæ ã¿éöýòãýíý)

(1) Õàëäâàðã¿éòãýë:Àðüñ: ñàâàíòàé óñààð ñàéòàð óãààõÍ¿ä: àðèóí óóñìàë, öýâýð óñààð ñàéí çàéëàõÀì, õàìàð: öýâýð óñààð ñàéí çàéëàõ

- Шарх шалбархайнаас цусыг шахаж гаргах нь эрсдэлийг

бууруулахгүй, мөн цайруулагч, ариутгал, халдваргүйтгэл

хэрэглэхийг зөвлөхгүй

(2) Õàëäâàð àâàõ áîëîìæèéã ¿íýëýõ - ýíý òàëààð áýëòãýãäñýí ìýðãýæèëòýí

õèéíý

Халдвараас сэргийлэх суурь арга хэмжээ

• Стандарт сэргийлэлт • 1. Гар угаах• 2. Хувийн хамгаалах хэрэгслийг хэрэглэх• 3.Хурц үзүүртэй зүүгээр хатгуулахаас

сэргийлэх• 4. Ариутгал, халдваргүйтгэл• 5. Эмнэлгийн хог, хаягдлын манежмент

Нэмэлт сэргийлэлт

• Энэ нь халдвар дамжих замыг таслахад чиглэгдсэн арга хэмжээ юм.

• Агаараар дамжихаас сэргийлэх• Дуслаар дамжихаас сэргийлэх • Хавьтлаар дамжихаас сэргийлэх

Лекц 1-3 /Ерөнхий хэсэг/

Нэмж унших материалууд 1. Халдварт өвчин. Сурах бичиг

2006,2010,2012,/Я.Дагвадорж нар/2. Эмнэлгийн дотоод халдвар . 2000 он.

Я.Дагвадорж, Н.Цэнд нар3. ЭМС-ын 165-р тушаал4. Эмнэлгийн ажилтныг халдвараас сэргийлэх,

хянах. Гарын авлага. М.Цолмон, Б.Баярмагнай нар. 2012 он

5. Халдварт өвчний сувилахуй. Э.Ариунцэцэг,2012 он

6. www.who.infection control