ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ - ΕΛΛΑΔΑ

Μέρος Α : Βασικές εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο, την απασχόληση και τις εργασιακές σχέσεις, 2008-

2011.

1. Επιπτώσεις της κρίσης στον κλάδο και σε βασικά δεδομένα των Τραπεζών.

Από τις αρχές του 2008 η Ελλάδα βιώνει τις συνέπειες μιας πρωτόγνωρης διεθνούς κρίσης, που ξεκίνησε από το Χ/Π σύστημα και από τις φούσκες των τιτλοποιήσεων, μεταδόθηκε στην πραγματική οικονομία και στα δημοσιονομικά μεγέθη και από εκεί ξαναγύρισε στο Χ/Π σύστημα.

Μάλιστα, εδω και καιρό η χώρα μας, εξαιτίας του υψηλού σωρευμένου χρέους, των ελλειμμάτων και του γεγονότος ότι ήταν η πρώτη χώρα της Ευρωζώνης που χρειάστηκε να ενταχθεί σε ειδικό Μηχανισμό Στήριξης, λόγω αδυναμίας πρόσβασης στις διεθνείς αγορές για την εξυπηρέτηση του χρέους της, βρίσκεται στο επίκεντρο της διεθνούς προσοχής, σ’ ένα πραγματικά κρίσιμο σταυροδρόμι επιλογών. Επιλογών που συνδέονται:

- με μια παγκόσμια συστημική κρίση, που απειλεί να εγκλωβίσει πλήθος χωρών σε φαύλους κύκλους υπερχρέωσης-παραγωγικής απαξίωσης και καταστροφής θέσεων εργασίας. Ο ρυθμιστικός μηχανισμός- «γέφυρα» της υπερμόχλευσης (overleverage), που επέτρεψε κατά τις τελευταίες δεκαετίες μια ομαλή συμπόρευση των μισθών με την υψηλή κερδοφορία των επιχειρήσεων και με μια συνεχή αύξηση της κατανάλωσης και των επενδύσεων, αποδείχθηκε αντιφατικός και πεπερασμένος.

- με την ίδια την αρχιτεκτονική και τη λογική του ευρώ. Μια λογική που δεν προώθησε, ούτε οδήγησε σε πραγματικές συγκλίσεις στην ευρωζώνη, με ανάλογα συγκλίνουσες πολιτικές, στοχευμένες στην ανάπτυξη και την απασχόληση. Μια λογική που εξαρχής στερείτο τους κατάλληλους ρυθμιστικούς μηχανισμούς, που θα τη θωράκιζαν απέναντι σε χρηματοπιστωτικές και δημοσιονομικές «φούσκες», αλλά και κερδοσκοπικές επιθέσεις.

1

- με σωρευμένα, στη χώρα μας, θεσμικά και διαρθρωτικά προβλήματα και με άστοχες πολιτικές του παρελθόντος σε θέματα δημόσιου χρέους, λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού, δημοσιονομικής διαχείρισης, ισοζυγίου πληρωμών, βιώσιμων στηριγμάτων της ανάπτυξης, της κατανάλωσης και των επενδύσεων.

Στην Ελλάδα, είναι πλέον διάχυτη η εντύπωση ότι ο Μηχανισμός Στήριξης ΕΕΤ-ΕΚΤ-ΔΝΤ, τη μετέτρεψε σε διεθνές πειραματικό εργαστήρι άσκησης πρωτοφανών πολιτικών λιτότητας, αποδόμησης του κοινωνικού κράτους, ευρύτατης αναδιανομής εισοδήματος και πλούτου σε βάρος του κόσμου της εργασίας.

Και τούτο γιατί τα μέχρι σήμερα προκρινόμενα «φάρμακα» για το δημοσιονομικό έλλειμμα, την ανταγωνιστικότητα και το χρέος, πυροδοτούν στην Ελλάδα ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, φτώχυνσης, εκτεταμένης ανεργίας και κοινωνικής όξυνσης. ‘Ενα φαύλο κύκλο υποβάθμισης, αν όχι μαζικής καταστροφής κοινωνικών στρωμάτων, παραγωγικών μέσων και δυναμικού, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την παραγωγή, τα εισοδήματα, την εργασία, την κοινωνική συνοχή.

Σε ότι αφορά ειδικότερα στον κλάδο μας, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα δεν είχε ενεργά εμπλακεί με «τοξικά» Χ/Π προϊόντα, όπως συνέβη σε άλλες χώρες. Ωστόσο, το τραπεζικό μας σύστημα πιέστηκε και συνεχίζει να πιέζεται σοβαρά:

από την κρίση χρέους και την υποβάθμιση των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, που αυξάνουν τα προβλήματα ρευστότητας και το κόστος χρήματος, γιατί επηρεάζουν την πιστοληπτική διαβάθμιση των Ελληνικών Τραπεζών και μπλοκάρουν την ομαλή τους χρηματοδότηση από τη διατραπεζική αγορά,

από τη συνεχή αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, λόγω των δραστικών μέτρων μείωσης εισοδήματος βάσει του Προγράμματος Στήριξης Ε.Ε-ΕΚΤ-ΔΝΤ και της έντονης αβεβαιότητας για το μέλλον, που διακατέχει επιχειρήσεις και νοικοκυριά στη χώρα.

2

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 2007 - 2011

(σε εκατ. Ευρώ) 2007 2008 2009 2010 Ιούνιος 2011

Ενεργητικό 377.497 455.825 482.812 499.804 483.328

Κόστος Εργασίας στο Ενεργητικό

0,96% 0,81% 0,80% 0,79% 0,76%

Κεφαλαιακή Επάρκεια

Δείκτης Κεφ. Επάρκειας

13,3 13,3 13,2 13,8 10,6

Ρευστότητα 9,3 8,7 12,0 12,2 11,0

Λόγος Χορηγήσεων / Καταθέσεις

Ποιότητα χαρτοφυλακίου

101,1 108,3 106,6 114,4 115,8

Δείκτης NPLs 3,5% 6,3% 8,8% 11,9%

Αποδοτικότητα

Λειτουργικά έξοδα / Έσοδα

52,6% 61,0% 57,4% 61,9% 58%

Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος (Ιούνιος 2011)

Κυριότερα προβλήματα των ελληνικών τραπεζών

• Απόσυρση των καταθέσεων (περίπου 80 δισ. την διετία 2009 – 2011) λόγω κρίσης-αβεβαιότητας για εξελίξεις-φυγής κεφαλαίων.

• Σημαντικό μερίδιο (55 δισ. περίπου) απαξιούμενων κρατικών ομολόγων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών

3

• Πρόβλημα Ρευστότητας / υψηλή εξάρτηση από την ΕΚΤ αντί του συνήθους διατραπεζικού δανεισμού

• Αύξηση μη εξυπηρετούμενων δανείων/αύξηση επισφαλειών κατά 35% και λόγω πολιτικών Μνημονίου.

• Νέες και σοβαρές πιέσεις από PSI και ενδεχόμενο haircut δημόσιου χρέους.

• Σοβαρές ανάγκες ανακεφαλαιοποίησης μέσω ΤΧΣ-EFSM, παρά τα πακέτα στήριξης που ήδη τους δόθηκαν από το Δημόσιο, με ακριβοπληρωμένα δανεικά.

ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ – Διάρθρωση 2008-2011

2008 2009 2010 2011

Ελληνικές Εμπορικές τράπεζες

20 20 19 19

Ξένες Τράπεζες 30 29 30 27

Συνεταιριστικές Τράπεζες 16 16 16 16

Ειδικοί Πιστωτικοί Οργανισμοί

1 1 1 1

Σύνολο 67 66 65 62

Πηγή: Ενωση Ελληνικών Τραπεζών

Μετοχική Σύνθεση Τραπεζών:

- Θεσμικοί Επενδυτές 45%

- Ιδιώτες μέτοχοι 37%

- Δημόσιο /Ασφ. Ταμεία 18%

Χρηματιστηριακές εξελίξεις:

-15 εμπορικές τράπεζες εισηγμένες στο ΧΑΑ (10 ελληνικές)

-Υποχώρηση των τιμών των μετοχών τη διετία 2010-2011

Κεφαλαιοποίηση εισηγμένων ελληνικών τραπεζών:

4

- 28 δισ. Ευρώ (2009)

- 14 δισ. Ευρώ (2010)

- 8,5 δισ. Ευρώ (Αύγουστος 2011)

Παρουσία Ελληνικών Τραπεζών στο εξωτερικό:

Χώρες Αριθμός τραπεζών Αριθ.Υποκ/των

Προσωπικό

Παρουσία ελληνικών τραπ. 7 6 4114.859

Ελεγχόμενες τράπεζες εξωτ. 14 33 3.066 43.184

Πηγή: Ένωση Ελληνικών Τραπεζών

2. Εξελίξεις στην Απασχόληση.

Ο συνολικός αριθμός των απασχολουμένων στα πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα εμφάνιζε στην πενταετία 2003-2008 συνεχή αυξητική τάση, καθώς από 61.775 εργαζόμενους το 2006 έφτασε, στα τέλη του 2008, τις 65.304 (χωρίς την τράπεζα Ελλάδος) Εμφάνιζε, μέχρι τότε, υψηλούς ρυθμούς αύξησης της απασχόλησης, 8,3%, έναντι 6,5% στα τραπεζικά συστήματα των λοιπών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ-27: 2008: 3.335.210 απασχολούμενοι, 2003: 3.130.447 απασχολούμενοι). Αυτή η αυξητική πορεία ανακόπηκε για πρώτη φορά το 2009, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος ο συνολικός αριθμός των απασχολουμένων στα 65 συνολικά πιστωτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στην χώρα ανήλθε στους 64.635 υπαλλήλους, σημειώνοντας ετήσια μείωση -1,2%. .Στις εμπορικές Τράπεζες, η μείωση της απασχόλησης γίνεται σημαντικότερη από το 2010 και μετά.

Απασχόληση στις Εμπορικές Τράπεζες

Ετος 20062007200820092010 30/6/201Μεταβο

5

1* λή

Aριθμός προσωπικού

57751

59600

63560

63581

61409

57.479

Ποσοστιαία μεταβολή -

3,20%

6,64%

0,03%

-3,42%

-6,40% 0,07%

• Αφορά διαφορά μεταξύ 30/6/2010 και 30/6/2011,

Πηγή : Ετήσιες Εκθέσεις Τραπεζών

Απασχόληση στα Πιστωτικά Ιδρύματα

(εκτός Τράπεζας Ελλάδος)

Ετος 200620072008 2009

Μεταβολή 2006-2009

Αρ. Προσωπικού

61775

64350

6530464635

Ποσοστιαία μεταβολή -

4,17%

1,48%

-1,02% 4,63%

Πηγή: Ελληνική Ενωση Τραπεζών

Οι μέχρι σήμερα μειώσεις προσωπικού οφείλονται κυρίως στον δραστικό περιορισμό των εργασιών σε χορηγήσεις-επενδυτική τραπεζική.

Ωστόσο, δεν έχουμε μέχρι σήμερα μαζικές απολύσεις στον κλάδο.

Οι μειώσεις στο ανθρώπινο δυναμικό οφείλονται κυρίως στη μη αντικατάσταση σημαντικού αριθμού αποχωρήσεων εργαζομένων (για να προλάβουν τις συνέπειες της πρόσφατης και ιδιαίτερα δυσμενούς αλλαγής του ασφαλιστικού, με μεγαλύτερα όρια ηλικίας και χαμηλότερες συντάξεις), σε εθελούσιες προσυνταξιοδοτήσεις (που σήμερα γίνονται δυσκολότερες), σε σημαντικότερη μείωση

6

προσωπικού σε θυγατρικές εξωτερικού και εσωτερικού, ή και σε υπεργολάβους και ευέλικτο δανεικό προσωπικό, που δεν προσμετρώνται στα μεγέθη απασχόλησης του κλάδου. Ο «σκληρός πυρήνας» της απασχόλησης του κλάδου δεν έχει ακόμα σοβαρά θιγεί, υπάρχουν όμως ενδείξεις πως και αυτός, πλέον, απειλείται άμεσα, όταν θα αρχίσουν να υλοποιούνται οι αναμενόμενες αναδιαθρώσεις και συγχωνεύσεις στον κλάδο.

3. Ε ξελίξεις στην αγορά εργασίας και στη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων.

Kρίσιμο νέο στοιχείο αυτής της περιόδου είναι οι όροι που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα μέσω του Μνημονίου με Ε.Ε-ΕΚΤ-ΔΝΤ και των ανα τρίμηνο επικαιροποιούμενων όρων του, σε αντάλλαγμα για το Πακέτο Στήριξης 110 δις ευρώ.

Οι όροι αυτοί επιδρούν καταλυτικά σε όλες τις πλευρές της καθημερινότητας, του διαθέσιμου εισοδήματος, του κόστους διαβίωσης και της ζωής των εργαζομένων της χώρας.

Η αύξηση της ευελιξίας στην εργασία –κυρίως της ποσοτικής- αποτελεί, ανάμεσα στα άλλα, δηλωμένο στόχο όλων των αλλαγών που έγιναν στην Εργατική Νομοθεσία, κατ’ επιταγή του Μνημονίου ή με πρόσχημα το Μνημόνιο, ενώ ήδη ασκούντο έντονες πιέσεις από τους εργοδότες γι’ αυτό και στο προηγούμενο διάστημα.

Οι αλλαγές αυτές, σε συνδυασμό με τις απολύσεις και την κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας σε όλους σχεδόν τους κλάδους της οικονομίας, διευκολύνουν τους εργοδότες να επιβάλλουν πιο ασταθείς μορφές απασχόλησης και αμοιβής, ευέλικτα ωράρια αλλά και στο να αποσταθεροποιήσουν ή και να ακυρώσουν προηγούμενες μισθολογικές και θεσμικές κατακτήσεις.1

1 Με βάση στοιχεία του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας, το 2010 χαρακτηρίστηκε από έκρηξη των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, που όπως δείχνει συνεχίζεται και το 2011. Τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας που ίσως ξεπερνούν πλέον στην πραγματικότητα το 20%, λειτουργούν ως μοχλός "ανάδειξης" των ελαστικών μορφών εργασίας. Με βάση όλα τα στοιχεία είναι εμφανής η μετατροπή ολοένα και περισσότερων υφιστάμενων συμβάσεων πλήρους απασχόλησης σε συμβάσεις μερικής ή εκ περιτροπής εργασίας. Το 2010 μετατράπηκαν 26.253 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης σε άλλες μορφές ευέλικτων συμβάσεων εργασίας. Ο αριθμός αυτός είναι κατά 54,6% αυξημένος σε σχέση με το 2009. Ήδη τους πέντε πρώτους μήνες του 2011 έχουν μετατραπεί 24.641 συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης είτε σε συμβάσεις μερικής είτε σε συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2009 οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν

7

Οι γενικότερες εργασιακές παρεμβάσεις της Κυβέρνησης, στο πλαίσιο του Μνημονίου, λειτουργούν στην κατεύθυνση της μονομερούς κατάργησης σημαντικών εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, δικαιωμάτων συλλογικής διαπραγμάτευσης και διαλόγου, προς διευκόλυνση των επιχειρήσεων, που εδω και χρόνια –και πολύ πριν την κριση- ήθελαν να απαλλαγούν από αυτά.

Ουσιαστικά, οι παρεμβάσεις αυτές λειτουργούν σήμερα ως όχημα επιβολής μιας ευρείας εσωτερικής υποτίμησης της Εργασίας2

και απαξίωσης σημαντικής μερίδας κεφαλαίων, στον κλάδο και στην Ελλάδα, υπό την απειλή, βέβαια, των «πολύ χειρότερων» συνεπειών για τον κλάδο, τη χώρα αλλά και την ίδια την Ευρωζώνη,

το 79% των νέων συμβάσεων, το 2010 αντιπροσώπευαν το 66,9% και το πρώτο πεντάμηνο του 2011 το 60,2%. Η αναλογία των συμβάσεων μερικής απασχόλησης στο σύνολο των νέων συμβάσεων αυξήθηκε από 16,7% το 2009 σε 26,1% το 2010 και σε 31,1% το πρώτο πεντάμηνο του 2011. Τέλος, οι συμβάσεις εκ περιτροπής εργασίας αντιπροσώπευαν το 4,3% του συνόλου των νέων συμβάσεων το 2009, το 6,9% των νέων συμβάσεων εργασίας το 2010 και το 8,7% των νέων συμβάσεων εργασίας κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2011.

2- Η θεωρία της εσωτερικής υποτίμησης, υποθέτει ότι μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας τιμής, δηλαδή μέσω της μείωσης των τιμών εξαγωγών και προϊόντων για εσωτερική κατανάλωση, θα αρχίσει πλέον να αυξάνεται η ζήτηση και να ανακάμπτει η παραγωγή. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ (‘Εκθεση για την Απασχόληση, 2011), αυτό δεν είναι καθόλου δεδομένο για την Ελληνική οικονομία, διότι:

•Πρώτον, οι επιδόσεις στο εξωτερικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών της Ελλάδας δεν εξαρτώνται μόνον από τις τιμές, αλλά και από την διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα. Τα προβλήματα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας είναι διαρθρωτικά, αφορούν κυρίως σε τι είδους προϊόντα παράγονται στην Ελλάδα. •Δεύτερον, το εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδας δεν έχει μεγάλη συμβολή στην διαμόρφωση του ΑΕΠ. •Τρίτον, οι εγχώριες τιμές δεν ευθυγραμμίζονται αυτομάτως με το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος, διότι οι επιχειρήσεις μεγιστοποιούν το κέρδος τους υιοθετώντας αυξήσεις (ή μειώσεις) των τιμών ανάμεσα στις μεταβολές των τιμών των εισαγομένων και στις μεταβολές του μοναδιαίου κόστους εργασίας. •Τέταρτον, είναι ήδη αρκετές και θα είναι ακόμη περισσότερες οι ανταγωνίστριες χώρες που θα εφαρμόσουν την ίδια πολιτική εσωτερικής υποτίμησης. •Πέμπτον, το κόστος εργασίας υπολογίζεται ανά μονάδα προϊόντος, ισούται δηλαδή με τις μεταβολές των μισθών μείον τις μεταβολές της παραγωγικότητας της εργασίας. Η παρατεταμένη ύφεση θα μειώσει τους μισθούς, πλην όμως θα μειώσει και την παραγωγικότητα. •Έκτον, η διαδικασία της προσαρμογής, δηλαδή η ολοκλήρωση της εσωτερικής υποτίμησης θα είναι της τάξης της δεκαετίας. Η επιβράδυνση του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού μειώνει την παραγωγικότητα της εργασίας, άρα και την ανταγωνιστικότητα τιμής, και επιπλέον, περιορίζει τις δυνατότητές της χώρας να βελτιώσει την ποιότητα των προϊόντων και να παράγει νέα προϊόντα για τα οποία αυξάνεται η διεθνής ζήτηση. •Έβδομον, η εσωτερική υποτίμηση, επειδή έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά, είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε μικρότερο αριθμό επιχειρήσεων ανά κλάδο, σε αύξηση της ολιγοπωλιακής ισχύος των επιχειρήσεων στις αγορές προϊόντων και σε ακαμψία των τιμών προς τα κάτω.

8

στην περίπτωση που η Ελλάδα αφηνόταν να αθετήσει τις υποχρεώσεις αποπληρωμής του σωρευμένου χρέους της.

Ο κύριος όγκος των αλλαγών στα εργασιακά θέματα, δεν έγιναν με κοινωνική συναίνεση, ούτε μέσα από κοινωνικό διάλογο (κάτι που ωστόσο δεν αποκλειόταν από το Μνημόνιο), αλλά με ευθείες παρεμβάσεις της Κυβέρνησης για αλλαγές στο εργατικό δίκαιο, με τους νόμους 3845/2010, 3863/2010, 3899/2010, 3920/11, 3979/11, 3986/11 που αφορούν, άμεσα ή έμμεσα και τον τραπεζικό κλάδο. Με τις διατάξεις αυτών των νόμων που αφορούν στον ιδιωτικό τομέα:

α) Μειώνεται δραστικά ο χρόνος προειδοποίησης για την καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου. Στην πράξη, ο εργοδότης γλυτώνει πλέον το 50% της αποζημίωσης απόλυσης. Εισάγονται, ωστόσο, αντικίνητρα στην απόλυση εργαζομένων 55-64 ετών, με συμμετοχή του ΟΑΕΔ και του εργοδότη στην κάλυψη εισφορών, ώστε να καλυφθεί τουλάχιστον το ελάχιστο όριο απαιτούμενων εισφορών για μειωμένη σύνταξη από το ΙΚΑ (4.500 ένσημα), αλλιώς η απόλυση είναι άκυρη, καθώς και αυξημένη προστασία των εγκύων μέχρι και 18 μήνες από τον τοκετό.

β) Αυξάνεται το ποσοστό των ομαδικών απολύσεων σε 5% του προσωπικού και μέχρι 30 εργαζόμενους για επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 150 μισθωτούς.

γ) Εξαπλασιάζεται η δοκιμαστική περίοδος πρόσληψης, για την οποία δεν οφείλεται αποζημίωση (από 2 μήνες σε ένα χρόνο) και αυξάνεται η διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε 3 χρόνια.

δ) Εισάγονται ηλικιακές διακρίσεις, με τους νέους 18-25 ετών να αμείβονται πλέον με το 84% των κατώτατων αποδοχών της ΕΓΣΣΕ.

ε) Προβλέπονται συμβάσεις μαθητείας διάρκειας μέχρι ενός έτους για ανηλίκους 15-18 ετών, «για την απόκτηση δεξιοτήτων», χωρίς ωστόσο να ορίζονται κάποιες συγκεκριμένες αντίστοιχες υποχρεώσεις του εργοδότη, με μισθό στο 70% του κατώτατου της ΕΓΣΣΕ. Οι μαθητευόμενοι δεν υπόκεινται στις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, παρά μόνο στις διατάξεις για την υγιεινή και ασφάλεια.

στ) Η χρήση μερικής απασχόλησης γίνεται φθηνότερη, ενω χαλαρώνουν οι προϋποθέσεις μετατροπής της απασχόλησης

9

«δανεικών εργαζόμενων» σε κανονική απασχόληση στον έμμεσο εργοδότη.

ζ) Μειώνονται οι προσαυξήσεις στα καταβαλλόμενα ωρομίσθια λόγω υπερεργασίας, υπερωριακής απασχόλησης. Δηλαδή σε περίοδο εκτόξευσης της ανεργίας πανελλαδικά, οι υπερωρίες γίνονται φθηνότερες και ενθαρρύνονται, ενω στην πλειονότητά τους δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά «έκτακτες και απρόβλεπτες» ανάγκες, αλλά σε πάγιες και τακτικές, που θα μπορούσαν να καλυφθούν από ανέργους. Παράλληλα, εισάγονται νέα «μενού» διευθέτησης του χρόνου εργασίας- ανταλλαγής υπερωριών με ελεύθερο χρόνο.

η) Αυξάνεται σε 9 μήνες για κάθε ημερολογιακό έτος η δυνατότητα του εργοδότη να θέτει σε διαθεσιμότητα το προσωπικό.

θ) Εισάγονται σημαντικές αλλαγές στο σύστημα επίλυσης συλλογικών διαφορών εργασίας του ν. 1876/90 (Μεσολάβηση-Διαιτησία του ΟΜΕΔ). Οι διαδοχικές παρεμβάσεις στη διαδικασία και στο «ανεκτό περιεχόμενο» των αποφάσεων της Διαιτησίας, ουσιαστικά καταργούν το ρόλο της στην προαγωγή του ισότιμου Κοινωνικού διαλόγου και στην προστασία των συλλογικών ρυμίσεων. Η Διαιτησία περιορίζεται, πλέον, στην επίλυση συλλογικών διαφορών που αφορούν αποκλειστικά στον βασικό μισθό ή ημερομίσθιο και μάλιστα στην κατεύθυνση μείωσής τους. Οι λοιπές διαφορές (θεσμικά, απασχόληση, ωράρια κλπ), παρ’ότι υπάρχει αντίθετη διάταξη στο Ελληνικό Σύνταγμα, θα μπορούν ακόμα και να μένουν αρύθμιστες, να μην ανανεώνονται, συνεπώς να καταργούνται.

ι) Οι «ειδικές επιχειρησιακές ΣΣΕ», που μπορούν να συνάπτονται και σε επιχειρήσεις με λιγότερα από 50 άτομα, αρκεί να συναινούν, όταν δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο, το αντίστοιχο πρωτοβάθμιο κλαδικό ή η αντίστοιχη κλαδική ομοσπονδία3, μπορούν να αλλάξουν επ’ αόριστο και σε δυσμενέστερη βάση μισθολογικά θέματα και όροι εργασίας των κλαδικών ΣΣΕ, με κατώτατο όριο μόνο τις αντίστοιχες ρυθμίσεις της ΕΓΣΣΕ (εθνικά κατώτατα για ανειδίκευτο εργάτη-εργαζόμενο).

ια) Στις εισηγμένες Τράπεζες που τελούν υπό τον έλεγχο και την πλειοψηφική συμμετοχή του Δημοσίου επιβάλλεται μείωση, από 1-11-2011, κατά 35% στο μέσο κατα κεφαλή κόστος (πάσης φύσεως αμοιβές, αποζημιώσεις κλπ, χωρίς τις εισφορές) των εργαζομένων,

3 Αυτές καταργήθηκαν πρόσφατα, γιατί δεν προχώρησαν, επειδή απαιτείτο συμφωνία του σωματείου (βλ. ιγ, στη συνέχεια).

10

σε σχέση με αυτό που ίσχυε την 31-12-2009, δημιουργώντας «τρύπα» στο κλαδικό Ε.Μ. και δίνοντας ένα γενικότερο μήνυμα στους εργοδότες για μείωση μισθών και ακύρωση κλαδικών κατακτήσεων. Η παρέμβαση αυτή είναι προάγγελος του τι θα συμβεί στις Τράπεζες που θα προσφύγουν στο ΤΧΣ, εφόσον το κράτος αποκτήσει σε αυτές πλειοψηφία, με τη μετατροπή της συμμετοχής του ΤΧΣ σε κοινές μετοχές, όπως νόμιμα προβλέπεται, ή με τη διάσπαση προβληματικών Τραπεζών σε «μεταβατικά ιδρύματα-bridge banks», επίσης κρατικής ιδιοκτησίας.

ιβ) Επεκτείνεται η δυνατότητα σύναψης επιχειρησιακών ΣΣΕ και από ενώσεις προσώπων, εφόσον αυτές συγκεντρώνουν τουλάχιστον τα 3/5 των απασχολουμένων της επιχείρησης και εφόσον δεν υπάρχει σωματείο. Αν δεν υπάρχουν ούτε ενώσεις προσώπων, τότε οι επιχειρησιακές ΣΣΕ θα μπορούν να συνάπτονται από τυχόν υπάρχουσες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον αντίστοιχο εργοδότη. Η εισαγωγή τής «ένωσης προσώπων» ως συνδικαλιστικού υποκειμένου, αυτή τη φορά με αόριστη και όχι πεπερασμένη διάρκεια, σε χώρους που δεν υπάρχουν (ή θα γίνει προσπάθεια να καταργηθούν...) σωματεία και κυρίως σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διευκολύνει και εργοδότες που θα θελήσουν να στήσουν «το δικό τους» κίτρινο συνδικαλιστικό μόρφωμα, για να περικόψουν μισθούς, αλλά και να διευρύνουν τα πεδία φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, συμφωνώντας μισθούς με μοναδικά όρια τα κατώτατα της ΕΓΣΣΕ.

ιγ) Καταλύεται η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης στη συρροή κλαδικών-επιχειρησιακών ΣΣΕ. Οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ θα υπερισχύουν σε κάθε περίπτωση των Κλαδικών για ευκολότερες μειώσεις μισθών-κατάργηση δικαιωμάτων, με μόνο όριο τα οριζόμενα από την ΕΓΣΣΕ. Η ρύθμιση αυτή θα ισχύει μέχρι και το 2014 . ‘Ετσι, ακόμα και όταν οι εργαζόμενοι αντιτάσσονται στη μισθολογική μείωση, ή ζητούν εγγυήσεις προστασίας της απασχόλησης κλπ, ο εργοδότης μπορεί να κινήσει διαδικασία επιχειρησιακής ΣΣΕ, χωρίς ειδική αιτιολογία ή δέσμευση, και αν δεν συμφωνήσουν, να προσφύγει στον ΟΜΕΔ και να πάρει μειώσεις μισθών μέσω της Διαιτησίας, αφήνοντας όλα τα υπόλοιπα αρύθμιστα, αφού η Διαιτησία αποφαίνεται μόνο επί περιορισμένων μισθολογικών θεμάτων (βασικός μισθός/ημερομίσθιο).

Οι ειδικές επιχειρησιακές ΣΣΕ (που δεν περπάτησαν...) και τώρα οι... ενισχυμένες επιχειρησιακές ΣΣΕ, δεν αποβλέπουν στη διάσωση, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, προϋποθέσεων και προπαντός

11

αμοιβαίων κατ’ εξαίρεση δεσμεύσεων, μόνο των επιχειρήσεων που θα βρίσκονταν σε κρίσιμη κατάσταση.

Προορίζονται να λειτουργήσουν ευρύτερα, ως κομβικό όχημα γενικευμένης εσωτερικής υποτίμησης της αμοιβής και των όρων εργασίας, με σκοπό «τη –δήθεν- γενικότερη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων», δημιουργώντας σοβαρά και εκτεταμένα ρήγματα τόσο στην ισχύ των κλαδικών ΣΣΕ, όσο και στους όρους ανταγωνισμού μεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου.

Ουσιαστικά, δρομολογούν «ελεύθερη πτώση» των αμοιβών κλπ. δικαιωμάτων, παράλληλα με τη διάλυση κάθε είδους κλαδικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, καθώς δεν θα υπάρχει πλέον αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης για τη σύναψη κλαδικών συμβάσεων.

Ο κάθε ακραίος εργοδότης, που θα είναι σε θέση να εκβιάσει ή να ελέγξει το σωματείο της επιχείρησης, την ‘Ενωση προσώπων ή γενικότερα το προσωπικό του, ο εργοδότης που θα αποχωρεί από την εργοδοτική οργάνωση για να μη δεσμευτεί από την κλαδική ΣΣΕ, θα μπορεί πλέον να ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό στους νομοταγείς και διαλλακτικούς εργοδότες «και με την άδεια του νόμου», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλότητα των αγορών, τους μισθούς και την ποιότητα των εργασιακών σχέσεων.

Είναι προφανείς οι συνέπειες αυτών των διατάξεων στις εργασιακές μας σχέσεις και στις κλαδικές, αλλά και στις επιχειρησιακές μας ρυθμίσεις, αφού η πρωτοκαθεδρία των επιχειρησιακών ΣΣΕ, χωρίς κλαδικό πάτωμα ασφαλείας, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη μονοσήμαντη, εξατομικευμένη ρύθμιση των αμοιβών και των όρων εργασίας από τους εργοδότες.

‘Ομως, η «αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης», που πλέον καταλύεται, δεν είναι κάποια «περίεργη ελληνική εφεύρεση». Ισχύει από τη δεκαετία του 1950 σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Με βάση τα σημερινά δεδομένα, η κατάργησή της θα δρομολογήσει μειώσεις μισθών μέχρι και τα ελάχιστα επίπεδα της ΕΓΣΣΕ, μειώσεις που μπορεί να ξεπεράσουν το 30%. Το αντέχουν, όμως, αυτό η οικονομία και η κοινωνία; Που θα πάει η ζήτηση; Που θα πάει η ύφεση4 και η φοροδοτική ικανότητα; Θα καλύψουν το κενό -μόνο- 4 Σύμφωνα με εκτιμήσεις, πίνακες και συγκεκριμένα παραδείγματα που έδωσε η απελθούσα Υπουργός Εργασίας Κα Λούκα Κατσέλη, μια απότομη μείωση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα από 10-30%, που θα προκύψει ως αποτέλεσμα αυτών των διατάξεων, θα αφαιρέσει 4,5-13,5 δις ευρώ από

12

οι εξαγωγές; ‘Οταν όλοι στην Ευρώπη και σχεδόν παγκοσμίως ακολουθούν σήμερα υφεσιακές συνταγές, ποιός θα πουλάει σε ποιόν;

Και που θα πάει, με όλα αυτά, η ανεργία;

Είναι δυνατόν να θέλουν να καταπολεμήσουν την ύφεση, που βάθυνε μετά την πρώτη μείωση μισθών-εισοδημάτων και την αυξημένη φοροαφαίμαξη, με νέα μείωση μισθών –συνεπώς με νέα, εκτεταμένη ύφεση...- για ν’ ...αυξήσουν, δήθεν, την απασχόληση;;;

Είναι δυνατόν να πιστεύουν, σε πείσμα όλων των ενδείξεων και μελετών, πως οι μισθοί είναι, σήμερα, το καίριο πρόβλημα της ελληνικής ανταγωνιστικότητας;

ιδ) Παγώνει η δυνατότητα επέκτασης των κλαδικών ΣΣΕ, βάσει Υπουργικής Απόφασης και στους μη συμβαλλόμενους εργοδότες ή/και στους μη συνδικαλισμένους εργαζόμενους, μέχρι και το 2014. 5 ‘Ετσι, αν κάποιες επιχειρήσεις του κλάδου δεν θέλουν να δεσμεύονται από κλαδική ΣΣΕ, δεν έχουν παρά να... αποχωρήσουν από την αντίστοιχη εργοδοτική οργάνωση οπότε γι’ αυτούς το μόνο «πάτωμα» θα είναι οι όροι της ΕΓΣΣΕ για... ανειδίκευτους εργάτες και υπαλλήλους!!!

Πρόκειται για διατάξεις που επιχειρούν να διεμβολίσουν, να διασπάσουν και εν τέλει να εξαφανίσουν την κλαδική ΣΣΕ της ΟΤΟΕ και άλλες σημαντικές κλαδικές ΣΣΕ (λ.χ. υπηρεσιών, εμπορίου, επισιτισμού, ξενοδοχείων, ασφαλιστικών εταιρειών κλπ) νομιμοποιώντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό και ένα χωρίς αρχές και όρια κοινωνικό dumping , που δεν υπάρχει στις χώρες της Ε.Ε, ειδικά στη Γερμανία που κατά τα άλλα μας την προβάλλουν ως πρότυπο.

ιε) Προδιαγράφεται (πρόσφατη έκθεση τρόϊκας για την καταβολή της 6ης δόσης) μείωση και των κατώτατων μισθών της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, στη λογική της εσωτερικής υποτίμησης, που δρομολογεί «ελεύθερη πτώση» μισθών, σε συνδυασμό με συνεχιζόμενη αύξηση φορολογικών

την Ελληνική οικονομία, δηλαδή θα προκαλέσει πρόσθετη μείωση του ΑΕΠ κατά 2,09-6,26 % !!! Επομένως, η ύφεση που προβλέπεται στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2012 (-2,5%) θα ξεπεράσει, με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, το -5%.

5 Σύμφωνα με τον ν. 1876/90, οι κλαδικές ΣΣΕ δεσμεύουν μόνο τα μέλη των συμβαλλομένων οργανώσεων. Με την επέκταση, όμως, δεσμεύουν το σύνολο του κλάδου, επιχειρήσεις και εργαζόμενους σε αυτές.

13

επιβαρύνσεων για τους μισθωτούς και με αύξηση του κόστους διαβίωσης.

Συνολικά, στο όνομα του Μνημονίου ή με πρόσχημα το Μνημόνιο:

- οι μέχρι σήμερα «γκρίζες» εργασιακές πρακτικές, που προϋπήρχαν στην Ελληνική αγορά εργασίας με τη μορφή συνεχών παραβιάσεων της νομοθεσίας, γίνονται πλέον (και με τη «σφραγίδα» του νόμου) καθεστώς στις εργασιακές σχέσεις,

- οι διαφορετικές ταχύτητες της αγοράς εργασίας επιδιώκεται να συγκλίνουν στο κατώτατο δυνατό επίπεδο, ενώ οι όποιοι θύλακες σχετικά προστατευμένης εργασίας, που είναι πιο εκτεταμένοι στον τραπεζικό κλάδο, επιχειρείται να εκλείψουν και να απαξιωθούν. Η πλήρης και σταθερή απασχόληση, με αξιοπρεπή μισθό, μετατρέπεται από δικαίωμα σε «προνόμιο». Σε αυτή τη λογική, οι τραπεζοϋπάλληλοι και οι κατακτήσεις τους αποτελούν συχνά «στόχο» κυβερνητικών επιθέσεων και εργοδοτικών συμφερόντων να τους στιγματίσουν ως «προνομιούχους. Αυτός ο κοινωνικός αυτοματισμός, που προσπαθεί να στρέψει τη μια ομάδα εργαζομένων (και ευρύτερα την κοινή γνώμη) ενάντια στην άλλη, έχει ως απώτερο στόχο την ισοπέδωση των εργασιακών κατακτήσεων στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο για όλους. Η Οργάνωσή μας κάνει συνεχείς προσπάθειες να τεκμηριώσει τον αντίλογό της σε αυτή τη διαλυτική και ισοπεδωτική λογική, δείχνοντας τις ιδιομορφίες και τις ευθύνες της εργασίας, την πραγματική κατάσταση των αμοιβών και των δήθεν «προνομίων» των συναδέλφων. Παρεμβαίνει αποφασιστικά στις εξελίξεις, όχι μόνο για τα κατ’ εξοχή «δικά της» εργασιακά θέματα, αλλά και για θέματα που απασχολούν ευρύτερα τους πελάτες και την κοινή γνώμη.

- οι συνεχείς μισθολογικές περικοπές στο Δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα οδηγούν σε μια αντιπαραγωγική ισοπέδωση αμοιβών, δεξιοτήτων, εμπειρίας και συνθηκών εργασίας. Σε συνδυασμό με τη γενικότερη κρίση, η ισοπέδωση ενισχύει τις τάσεις φυγής νέων με προσόντα, επιστημόνων και στελεχών, σε αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών και όρων εργασίας στο εξωτερικό. Αυτή η απογύμνωση του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού από τα πιο

14

δυναμικά του στοιχεία, έχει σοβαρές και διαχρονικές συνέπειες για την εγχώρια ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.

- προωθείται εκτεταμένη ηλικιακή αναδιάρθρωση προσωπικού, με τη διευκόλυνση απολύσεων «ακριβών» παλιότερων εργαζόμενων, ώστε στη θέση τους να προσληφθούν νεότεροι, με λιγότερα δικαιώματα και χαμηλότερο κόστος, με αμοιβές ακόμα και κάτω από τα κατώτατα της ΕΓΣΣΕ. Στόχος, η όποια θετική ατομική ωρίμανση (λ.χ. με τα επιδόματα πολυετίας) να μετατραπεί, στο σύνολο της επιχείρησης, σε αρνητική. Να εξαλειφθούν «κατεστημένες νοοτροπίες», πρακτικές και δικαιώματα που θεωρούνται «βαρίδια». ‘Ομως, μαζί με αυτά, απαξιώνεται ή εκπαραθυρώνεται και πολύτιμη παραγωγική, οργανωτική και λειτουργική εμπειρία.

- οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, η Μεσολάβηση και η Διαιτησία δεν αντιμετωπίζονται πλέον ως εργαλείο τεκμηριωμένου διαλόγου και αναζήτησης αμοιβαία αποδεκτών λύσεων, αλλά ως όχημα γενικευμένης υποβάθμισης των αμοιβών και των όρων εργασίας στα νέα δεδομένα ενός εξαιρετικά άνισου συσχετισμού εργοδοτών-εργαζομένων.

- νέο πρότυπο, ο «απασχολήσιμος» εργαζόμενος-λάστιχο, με απεριόριστες υποχρεώσεις, ελαχιστοποιημένες προσδοκίες και μηδενικά δικαιώματα, απέναντι σε εργοδότες απεριόριστης δικαιοδοσίας και σχεδόν μηδενικών υποχρεώσεων.

-Αυτό προβάλλεται ως το όχημα μιας δήθεν ενισχυμένης «υγιούς ανταγωνιστικότητας», για την έξοδο της οικονομίας από την κρίση και τη δημιουργία νέων διεξόδων εξωστρεφούς ανάπτυξης, που εξ ορισμού βάζουν σε δεύτερη μοίρα τη σημασία και τη ρυθμιστική δυναμική των μισθών, ως παραγόντων της εγχώριας ζήτησης. ‘Ομως, όταν όλοι στην Ευρώπη θα συμπιέζουν την εγχώρια αγοραστική δύναμη για να εξάγουν, ποιοί και σε ποιές αγορές θα έχουν τα χρήματα να αγοράζουν όλα αυτά τα εξαγόμενα; Μια ανταγωνιστικότητα στηριγμένη στη δραστική υποβάθμιση μισθών και όρων εργασίας, στην αποσταθεροποίηση της απασχόλησης και στη βίαιη προσαρμογή των πολιτών και των εργαζομένων, μια

15

προσαρμογή με όχημα τον φόβο, τον αποπροσανατολισμό και την ανασφάλεια, δεν μπορεί να υπηρετήσει την ανάπτυξη συνθηκών ποιότητας, καινοτομίας, υψηλής παραγωγικότητας και αειφορίας. Την ανάπτυξη, με άλλα λόγια, συνθηκών σύγχρονης ποιοτικής ανταγωνιστικότητας, που είναι απαραίτητες για να μην εγκλωβιστεί η Ελλάδα σε έναν αδιέξοδο, τριτοκοσμικού τύπου κατήφορο. Σ’ έναν κατήφορο όπου αυταρχικά καθεστώτα και χώρες με μεγάλα αποθέματα εξαθλιωμένου πληθυσμού, εκ των πραγμάτων θα την ανταγωνίζονται από πολύ καλύτερη θέση.

‘Ολα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τις επικείμενες αναδιαρθρώσεις στον κλάδο, τα προβλήματα κεφαλαιακής επάρκειας και ρευστότητας των Τραπεζών, αλλά και τη γενικότερη έξαρση της ανεργίας στη χώρα, σε πραγματικά ποσοστά που ξεπερνούν το 20%, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα ανασφάλειας για τους εργαζόμενους στον κλάδο.

4. Λύσεις που διεκδικεί η ΟΤΟΕ .

Στα σοβαρά προβλήματα που δημιουγεί για τους συναδέλφους μας η νέα κατάσταση που σκιαγραφήσαμε παραπάνω, η ΟΤΟΕ και τα επιχειρησιακά συνδικάτα-μέλη της αντιτάσσουν τις διεκδικήσεις τους, που για κάθε θεματική είναι συνοπτικά οι ακόλουθες:

Για τον τραπεζικό κλάδο

- Αποτελεσματικότερη εποπτεία, ρύθμιση και διαφάνεια στο Τραπεζικό σύστημα.

- Ανακεφαλαιοποίηση-εξυγίανση-σταθεροποίηση του Τραπεζικού συστήματος. Ξεπέρασμα της κρίσης ομολόγων και των επισφαλειών, κατάλληλες ρυθμίσεις για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

- Αποκατάσταση ρευστότητας, ώστε να είναι σε θέση να χρηματοδοτεί ομαλά την πραγματική οικονομία.

- Τραπεζικό σύστημα στην υπηρεσία της ανάπτυξης και του ευρύτερου κοινωνικού συμφέροντος.

Για τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις

16

- ‘Εγκαιρη ενημέρωση-διαβούλευση με συνδικάτα

- Επιχειρηματικό και κοινωνικό σχέδιο για ομαλή υλοποίηση

- Ρήτρα και διαδικασίες διασφάλισης απασχόλησης και εργασιακών δικαιωμάτων.

- Συντονισμένη και συστηματική συμμετοχή των συνδικάτων σε όλες τις φάσεις.

-Για την Προστασία της Απασχόλησης

- Πρόληψη και αποτροπή απολύσεων. ‘Εχοντας λάβει δεκάδες δις σε κρατικές ενισχύσεις, οι Τράπεζες οφείλουν να απέχουν από κάθε ενέργεια που θα έπληττε την απασχόληση και τα εισοδήματα. Κάθε απώλεια θέσης εργασίας στον κλάδο μας, ισοδυναμεί με απώλεια άλλων 3 στο σύνολο της οικονομίας.

- Εξάντληση εναλλακτικών λύσεων για την αποτροπή απολύσεων

- Δραστικός περιορισμός ή και απαγόρευση υπερωριών-μείωση πραγματικού χρόνου εργασίας, μετά από την επί χρόνια de facto επιμήκυνσής του, ακόμα και με απλήρωτες υπερωρίες. (που συνήθως δεν πληρώνονται και ισοδυναμούν με τουλάχιστον 5% της απασχόλησης του κλάδου) και απαγόρευση του δανεισμού εργαζόμενων, καθώς και των υπεργολαβιών, όταν χρησιμοποιούνται για κάλυψη μόνιμων και τακτικών τραπεζικών αναγκών.

- Αποτροπή μαζικής και ανεξέλεγκτης επιβολής ευέλικτων μορφών απασχόλησης και υπεργολαβιών-εξωτερίκευσης (outsourcing) στον κλάδο.

-Για τις Αμοιβές

- Αντιμετώπιση των συνεχών πιέσεων Κυβέρνησης-εργοδοτών για μείωση αμοιβών και για δημιουργία πολλών μισθολογικών ταχυτήτων, ιδιαίτερα σε βάρος των νέων.

- Αποτροπή αντικατάστασης τακτικών αποδοχών από μεταβλητές και αβέβαιες αποδοχές (bonus, αμοιβές βάσει στόχων)

- Αντιμετώπιση ατομικών συμφωνιών για μείωση μισθών και παροχών.

-Για τον Κοινωνικό διάλογο και τιςσυλλογικές διαπραγματεύσεις

17

- Διασφάλιση ρόλου και σημασίας της κλαδικής ΣΣΕ, ως κορυφαίου θεσμού ασφαλείας για τις αποδοχές και τις συνθήκες εργασίας ολόκληρου του κλάδου, αλλά και ως εγγύησης για υγιή ανταγωνισμό-αποτροπή κοινωνικού dumping.

- Αποτροπή εμπλοκής σωματείων-μελών μας σε λογικές «ειδικών επιχειρησιακών ΣΣΕ», που να επιτρέπουν χειρότερους όρους από την κλαδική ΣΣΕ ή/και την κατάλυση των Κανονισμών Εργασίας.

- Διασφάλιση σταθερού κλαδικού εργοδοτικού συνομιλητή της ΟΤΟΕ, για διαπραγμάτευση και συστηματική διαβούλευση στα θέματα του κλάδου.

- Ανάπτυξη των επιχειρησιακών ΣΣΕ συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά έναντι της κλαδικής ΣΣΕ, με συντονισμό σωματείων-ΟΤΟΕ.

-Για τον χ ρόνο εργασίας

- Τήρηση συμβατικού ωραρίου, αντιμετώπιση συνεχούς επιμήκυνσης ωραρίων και απλήρωτων υπερωριών, σωστότερος καταμερισμός εργασίας και φιλικά ωράρια για την οικογένεια, για δημιουργία/διατήρηση απασχόλησης.

-Για θ έματα Υγιεινής και Ασφάλειας

- Πλήρης εφαρμογή κοινοτικής και εθνικής νομοθεσίας για την προστασία των εργαζομένων.

- Αντιμετώπιση εργασιακού στρες και παραγόντων που το επιτείνουν (λ.χ. ανασφάλεια στην εργασία, κυνήγι στόχων/πρόσθετων αμοιβών κλπ)

- Προστασία πελατών και εργαζομένων από αύξηση εγκληματικότητας-ληστείες.

-Για την ε κπαίδευση και την αναβάθμιση δεξιοτήτων

- Αξιόπιστα συστήματα διάγνωσης, κάλυψης και πιστοποίησης αναγκών

- Επένδυση στο υφιστάμενο δυναμικό

- Φιλικές μέθοδοι και ωράρια εκπαίδευσης

- Ισότιμη πρόσβαση

18

-Για τις ε υέλικτες αμοιβές και τα bonus

- Ελαχιστοποίηση. Ιδίως για τα ανώτερα στελέχη, τα bonus είναι πηγή κοντόφθαλμων και ριψοκίνδυνων πρακτικών, αδιαφανών διακρίσεων, συχνά και αθέμιτων συμπεριφορών παραπλάνησης του πελάτη.

- Κατάργηση αμοιβών βάσει ατομικών στόχων, για τους ίδιους όπως πιο πάνω λόγους + το εργασιακό στρες + την αθέμιτη μετάθεση ρίσκου στον μισθωτό, για το αποτέλεσμα αποφάσεων και διαδικασιών, στις οποίες δεν έχει ούτε λόγο,ούτε έλεγχο.

Μέρος Β ’ : Κοινωνικός Διάλογος και Συλλογικές Διαπραγματεύσεις στον κλάδο.

Το κύριο επίπεδο συλλογικής διαπραγμάτευσης στον κλάδο μας είναι το εθνικό κλαδικό, στο οποίο αρμόδια να διαπραγματεύεται, από την πλευρά των εργαζομένων, είναι η ΟΤΟΕ. Από την πλευρά των εργοδοτών, επειδή η ΕΕΤ δεν αποδέχεται την εργοδοτική της ιδιότητα, κατά κανόνα συμβάλλονται οι Τράπεζες, με κοινά εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο ή εκπροσώπους τους.

Η κλαδική ΣΣΕ ΟΤΟΕ-Τραπεζών ορίζει τους ελάχιστους, γενικά υποχρεωτικούς όρους αμοιβής και εργασίας για ολόκληρο τον κλάδο. Με εξαίρεση τις «ειδικές επιχειρησιακές ΣΣΕ», που νομοθετήθηκαν πρόσφατα, δεν επιτρέπεται σε καμιά επιχείρηση του κλάδου να πληρώνει συνολικά χαμηλότερες αμοιβές, να εφαρμόζει δυσμενέστερα ωράρια ή να δίνει λιγότερες παροχές - δικαιώματα στους εργαζόμενους, από αυτά που ορίζει η κλαδική ΣΣΕ.

Τα σημαντικότερα θέματα που ρύθμιζαν μέχρι σήμερα οι κλαδικές ΣΣΕ είναι:

• τους ελάχιστους κλαδικούς βασικούς μισθούς (Ενιαίο μισθολόγιο για 3 κατηγορίες προσωπικού, κύριο, βοηθητικό και καθαριότητας) και τα κοινά σε όλο τον κλάδο επιδόματα (προϋπηρεσίας, οικογενειακά, σπουδών, ανθυγιεινής εργασίας). Το μισθολόγιο της κλαδικής ΣΣΕ δεν προβλέπει αμοιβή ανά ειδικότητα ή θέση, με εξαίρεση τα 2 ειδικά (ανώτατα) κλιμάκια του Ενιαίου Μισθολογίου, που αφορούν τους Διευθυντές και τους Υποδιευθυντές.

• το ωράριο εργασίας και συναλλαγών των επιχειρήσεων.

19

• βασικές άδειες (κανονική ετήσια άδεια, γονικές, τοκετού, εργαζομένων σε ανθυγιεινούς χώρους κλπ)

• γενικές παροχές των επιχειρήσεων στο προσωπικό (επίδομα βρεφονηπιακού σταθμού, κατασκήνωσης για τα παιδιά, τοκετού κ.α)

• την ενίσχυση της ερευνητικής, της αθλητικής και της πολιτιστικής δραστηριότητας της ΟΤΟΕ από τις Τράπεζες του κλάδου

• διμερείς επιτροπές κοινωνικού διαλόγου, εξελίξεων στο Χ/Π σύστημα, Παρατηρητήριο Απασχόλησης, Διατραπεζικής Εκπαίδευσης, Υγιεινής και Ασφάλειας-Τραπεζικής Ασφάλειας, Ισότητας Ευκαιριών κλπ. Στην περίοδο που εξετάζουμε, όλες αυτές οι επιτροπές είναι ανενεργές, λόγω μη ανταπόκρισης των εργοδοτών.

• θέματα προστασίας της απασχόλησης σε περίπτωση τεχνολογικών μεταβολών, εκπαίδευσης, Ισότητας, συνδυασμού εργασιακής και οικογενειακής ζωής (άδειες και διευκολύνσεις για τους γονείς).

Επιχειρησιακές διαπραγματεύσεις και συμβάσεις έχουμε στο σύνολο σχεδόν των Τραπεζών κλπ. επιχειρήσεων του κλάδου, εκεί που υπάρχει αντίστοιχο επιχειρησιακό σωματείο-μέλος της ΟΤΟΕ.

Οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ, που συνάπτονται από το πιο αντιπροσωπευτικό επιχειρησιακό σωματείο και τον αντίστοιχο εργοδότη, λειτουργούν συμπληρωματικά στις κλαδικές κατά κανόνα ρυθμίζουν:

• πρόσθετα ειδικά επιδόματα, που δεν τα προβλέπουν οι κλαδικές ΣΣΕ, ανάλογα με τη θέση ευθύνης, την εξειδίκευση, τις ειδικές συνθήκες ή απαιτήσεις της εργασίας. (λ.χ. για tellers, dealers, ειδικούς πληροφορικής κ.α)

• πρόσθετες παροχές για τους εργαζόμενους της επιχείρησης σε θέματα αδειών, ενίσχυσης της οικογένειας κλπ.

• ζητήματα πρόσθετης αναγνώρισης προϋπηρεσίας (σε σχέση με την κλαδική ΣΣΕ), εκπαίδευσης, ομαδικά bonus και (σπανιότερα) συστήματα αξιολόγησης απόδοσης, προαγωγών, ανάδειξης στελεχών.

Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ δεν διαπραγματεύονται το κανονικό ωράριο εργασίας. Με βάση γενικό πλαίσιο, που καθορίστηκε στην κλαδική ΣΣΕ 2006-2007, μπορούν ωστόσο να διαπραγματεύονται ορισμένες απολύτως αναγκαίες εξαιρέσεις στο γενικό (κανονικό) ωράριο

20

εργασίας και συναλλαγών και αυτό για μεμονωμένα καταστήματα και επιτελικές υπηρεσίες, με βάση τα ελάχιστα πλαίσια και τους κανόνες που θέτει η κλαδική ΣΣΕ.

Η κλαδική ΣΣΕ, είτε με απευθείας συμφωνία με τους εργοδότες, όπως γινόταν επί δεκαετίες, είτε ως απόφαση της Διαιτησίας, όπως έγινε το 2008 και το 2009, καλύπτει τους συμβαλλόμενους εργοδότες, εφόσον όμως αυτοί ξεπερνούν το 50% του κλάδου, επεκτείνεται στο σύνολο του κλάδου. Αυτό ίσχυε μέχρι πρόσφατα, οπότε άλλαξε η νομοθεσία, η οποία πλέον επιτρέπει να υπάρξει «κλάδος 2 ταχυτήτων», άλλοι με ελάχιστο την κλαδική σύμβαση (για τα συνδικάτα και τους εργοδότες που την υπογράφουν) και άλλοι με ελάχιστο την ΕΓΣΣΕ, που ορίζει τα κατώτατα για τον ανειδίκευτο υπάλληλο και τον εργάτη.

Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ καλύπτουν, εκ του νόμου, το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης-εργοδότη που τις υπογράφει. Μέχρι πρόσφατα, οι επιχειρησιακές ΣΣΕ λειτουργούσαν μόνο συμπληρωματικά και όχι ανταγωνιστικά προς την κλαδική ΣΣΕ.

Το 2008-2009 στο κλαδικό επίπεδο υπήρξε σαφής επιδείνωση και στις διαδικασίες και στην ουσία του κοινωνικού διαλόγου. Οι εργοδότες ισχυρίζονταν, προκειμένου να αποφύγουν τη σύναψη κλαδικής ΣΣΕ και να περιθωριοποιήσουν την ΟΤΟΕ, πως δεν υπάρχει εργοδοτική οργάνωση και πως η ΕΕΤ δεν είναι η εργοδοτική οργάνωση του κλάδου.

Γι’ αυτό, δεν υπήρξε καθόλου διάλογος για διάφορα θέματα και διεκδικήσεις που έθετε η ΟΤΟΕ (για την προστασία της απασχόλησης, την αιτιολογημένη απόλυση, την κατάργηση των αμοιβών βάσει ατομικών στόχων κλπ), ούτε καν η στοιχειώδης συνεργασία που απαιτούσε η συγκυρία για την αντιμετώπιση τρεχόντων προβλημάτων του κλάδου (λ.χ. ασφαλιστικό, ρευστότητα και βιωσιμότητα τραπεζικού συστήματος, θέματα δανειοληπτών κλπ)΄.

Οι προβλεπόμενες από παλαιότερες συμβάσεις διμερείς κλαδικές επιτροπές και το Παρατηρητήριο Απασχόλησης δεν λειτούργησαν, παρ’ ότι υπήρχε αρκετά μακρόχρονη παράδοση στο παρελθόν, ούτε δημιουργήθηκαν νέες.

Στο δεύτερο επίπεδο διαπραγμάτευσης, (επιχειρησιακό), ιδιαίτερα σε μεγάλες Τράπεζες με ισχυρά επιχειρησιακά σωματεία,

21

διατηρήθηκαν δίαυλοι επικοινωνίας και λειτούργησαν διμερείς επιτροπές, για εξειδικευμένα θέματα του προσωπικού, Κανονισμούς Εργασίας κλπ.

-Το 2008 και το 2009 ήταν χρονιές με σημαντικές αντιπαραθέσεις στην κλαδική διαπραγμάτευση, λόγω της άρνησης διαπραγμάτευσης από τους περισσότερους τραπεζίτες, που δήλωναν ότι προτιμούν «αποκεντρωμένες διαπραγματεύσεις σε επιχειρησιακό επίπεδο» (και στην πραγματικότητα καθόλου διαπραγματεύσεις-ατομικές συμβάσεις).

- Παρά τις αντιδράσεις της εργοδοτικής πλευράς, το 2008 και το 2009, η ΟΤΟΕ πέτυχε ικανοποιητική κλαδική ρύθμιση με Απόφαση της Διαιτησίας, μετά από προσφυγή της στον ΟΜΕΔ. Παρ’ ότι προσέφυγαν στα δικαστήρια για την ακύρωσή τους, οι εργοδότες υποχρεώθηκαν να εφαρμόσουν αυτές τις Διαιτητικές Αποφάσεις, που έδιναν αυξήσεις στις κλαδικές αποδοχές.

- Τον Μάρτιο του 2010, μπροστά στην έξαρση της κρίσης και μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ ΟΤΟΕ-Τραπεζιτών, βρέθηκε συμβιβαστική λύση στο θέμα του κλαδικού συνομιλητή, με συμφωνία που εντάχθηκε στο νόμο 3846/2010 (άρθρο 31), ενω παράλληλα οι τραπεζίτες απέσυραν τις προσφυγές ακύρωσης των Διαιτητικών Αποφάσεων του ΟΜΕΔ για τον κλάδο.

-Η νέα ρύθμιση δίνει τη δυνατότητα κλαδικής διαπραγμάτευσης και σε μεμονωμένους εργοδότες, που εκπροσωπούνται από κοινά εξουσιοδοτημένους εκπροσώπους ή εκπρόσωπο, εφόσον οι εργοδότες αυτοί καλύπτουν τουλάχιστον το 70% της απασχόλησης του κλάδου ή, εναλλακτικά, τους 5 μεγαλύτερους εργοδότες, με βάση την απασχόληση. Σε περίπτωση που δεν εξασφαλίζεται κοινή εξουσιοδότηση, ή εαν οι μεμονωμένοι εργοδότες αρνούνται να τη δώσουν, τότε η ΟΤΟΕ μπορεί να προσφύγει κατά του συνόλου των εργοδοτών στη Μεσολάβηση (και στη συνέχεια στη Διαιτησία) για να υπάρξει κλαδική ρύθμιση.

Από τα μέσα του 2010 ξεκίνησαν, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουν καταλήξει οι διαπραγματεύσεις για τη νέα κλαδική ΣΣΕ 2010-2011. Μέχρι να συναφθεί νέα, η προηγούμενη ΣΣΕ παραμένει σε ισχύ.

Η μη σύναψη νέας ΣΣΕ, που να απαντά και στα νέα προβλήματα προστασίας της απασχόλησης στην κρίση, από τη μια περιορίζει το ρόλο της κλαδικής ρύθμισης και της ΟΤΟΕ, από την άλλη διατηρεί

22

ένα «status quo”, που μέχρι πρόσφατα δεν επέτρεπε καμία χειροτέρευση, καθιστωντας την ΟΤΟΕ σημείο αναφοράς και σημαντική «γραμμή άμυνας» για ολόκληρο τον κλάδο.

Στο ίδιο διάστημα, ο ρόλος των επιχειρησιακών συνδικάτων και των αντίστοιχων ΣΣΕ αυξάνει, γιατί μέσα από επιχειρησιακές ΣΣΕ οι εργοδότες προσπαθούν να επιβάλλουν μειώσεις αποδοχών και περιορισμούς σε επιχειρησιακά δικαιώματα, που ήταν ευνοϊκότερα εκείνων της κλαδικής ΣΣΕ. Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ επιχειρείται να αξιοποιηθούν είτε για να δημιουργήσουν ρήγματα στην κλαδική και –προοπτικά- ως υποκατάστατά της. (λ.χ. Geniki Bank), είτε ως μέσα μείωσης επιχειρησιακών δικαιωμάτων και αμοιβών (λ.χ. Emporiki Bank), χωρίς να θίγεται η κλαδική ΣΣΕ. Παράλληλα, εντείνονται οι πιέσεις για δυσμενέστερες «άτυπες» ατομικές συμβάσεις, που προς το παρόν δεν είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες στον κλάδο.

Μέχρι τώρα, αυτή η τακτική δεν έχει περάσει. Τα επιχειρησιακά συνδικάτα γνωρίζουν πως χωρίς κλαδική ΣΣΕ και χωρίς ΟΤΟΕ δεν υπάρχει κλάδος, ούτε αλληλεγγύη και ασπίδα ασφαλείας για τους εργαζόμενους. Γνωρίζουν, πολύ περισσότερο, πως απώτερος στόχος πολλών εργοδοτών είναι κίτρινα και ελεγχόμενα σωματεία, ή σωματεία περιθωριοποιημένα, εξατομικευμένες σχέσεις εργασίας και καθόλου συλλογικές συμβάσεις.

ΜΕΡΟΣ Γ ’ : Εξαγορές και Συγχωνεύσεις στον κλάδο,

2008-2011.

Η ΟΤΟΕ δεν ήταν μέχρι σήμερα δογματικά αντίθετη στην ισχυροποίηση του Τ.Σ, μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων (Ε&Σ), υπό τον όρο ότι:

• οι Ε&Σ δεν θα αποβαίνουν σε βάρος της ανάπτυξης, της απασχόλησης και των εργασιακών δικαιωμάτων,

• δεν θα υπονομεύουν την αναγκαία διαχρονική ύπαρξη ενός ισχυρού πυλώνα κρατικού ενδιαφέροντος στο Χ/Π σύστημα και

• θα διενεργούνται με έγκαιρο και ολοκληρωμένο επιχειρηματικό και κοινωνικό σχεδιασμό, με πλήρη σεβασμό στις υποχρεώσεις πληροφόρησης, διαφάνειας και ολοκληρωμένης διαβούλευσης σε κλαδικό και σε επιχειρησιακό επίπεδο.

23

Οι προϋποθέσεις αυτές είχαν έγκαιρα τεθεί και εξακολουθούν να τίθενται επί σειρά ετών, ως διεκδικήσεις της ΟΤΟΕ στις κλαδικές συλλογικές διαπραγματεύσεις, μαζί με συγκεκριμένες προϋποθέσεις διασφάλισης της απασχόλησης και των εργασιακών δικαιωμάτων, που οι εργοδότες σταθερά αρνούνται να συζητήσουν.

‘Ηδη στους «καλούς καιρούς» οι τραπεζικές αναδιαρθρώσεις, ιδίως οι συγχωνεύσεις, είχαν σοβαρές συνέπειες στην απασχόληση και στα εργασιακά δικαιώματα, που έπρεπε εγκαίρως να αντιμετωπίζονται με κατάλληλο σχεδιασμό και ειδική μέριμνα για τον κοινωνικό-εργασιακό παράγοντα.

Στο διάστημα 1998-2002 έγιναν οι σημαντικότερες διαδικασίες Ε&Σ στην Ελλάδα, (14 εξαγορές-συγχωνεύσεις, με ιδιωτικοποίηση 6 κρατικού ενδιαφέροντος Τραπεζών). Τότε σημειώθηκε στασιμότητα της απασχόλησης στις αντίστοιχες εμπορικές Τράπεζες, που μπορεί εν μέρει να αποδοθεί στην επίπτωση των Ε&Σ, αλλά και σημαντική μείωση της απασχόλησης, περίπου κατά το ¼ του αρχικού δυναμικού της συγχωνευόμενης Τράπεζας, κυρίως με «εθελούσιες εξόδους» μετά από Ε&Σ, σε ορισμένες Τράπεζες. Λ.χ. η Alphabank, μετά την απορρόφηση της Ιονικής Τράπεζας, εμφάνιζε μείωση απασχόλησης κατά 12,9% το 2002, σε σχέση με το δυναμικό και των δυο Τραπεζών το 1998. Η τ. Τράπεζα Εργασίας (απορροφήθηκε από την E.F.G. Eurobank) εμφάνιζε μείωση κατά 32% του αρχικού δυναμικού της, η τ. Τράπεζα Κρήτης (απορροφήθηκε από την E.F.G. Eurobank) κατά 29% αντίστοιχα, η τ. Μακεδονίας-Θράκης (απορροφήθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς) κατά 16,5% αντίστοιχα. Οι μειώσεις αυτές υπερκαλύφθηκαν, στη συνέχεια, από την ισχυρή ανάπτυξη της τραπεζικής αγοράς.

Στο διάστημα 2003-2007 έγιναν κυρίως διασυνοριακές εξαγορές από Ελληνικές Τράπεζες σε Βαλκάνια-Τουρκία-Αίγυπτο.

Στο διάστημα 2008 – 2011 δεν υπήρξαν σημαντικές εγχώριες εξελίξεις, πέραν της απορρόφησης της ιδιωτικής T-Bank από το (κρατικό) Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο/Hellenic Postbank.

Πέραν των πιέσεων στην απασχόληση, σε καιρούς δυναμικής ανάπτυξης του κλάδου, με τις Ε&Σ είχαμε σημαντικά προβλήματα διασφάλισης των υφιστάμενων ασφαλιστικών δικαιωμάτων και των αντίστοιχων προσδοκιών, με τη δημιουργία ιδιαίτερα ετερογενών καταστάσεων στην ενιαία επιχείρηση, ανάλογα με την αρχική προέλευση των εργαζομένων.

24

Σήμερα, οι ίδιες κινήσεις, στο μέτρο μάλιστα που εκβιάζονται και μεθοδεύονται σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια από τη στενότητα ρευστού ή εξυπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα, μπορούν να αποδειχθούν πραγματικός εφιάλτης για την απασχόληση και τους εργαζόμενους.

Οι κατά κανόνα σημαντικές επικαλύψεις δικτύου καταστημάτων, στελεχιακών θέσεων, λειτουργιών, υποστηρικτικών υπηρεσιών, που θα εντοπισθούν μεταξύ των συγχωνευόμενων Τραπεζών, συνεπάγονται αυτόματα «πλεονάζον προσωπικό», από το οποίο η ενιαία Τράπεζα θα θελήσει ταχύτατα να απαλλαγεί.

Από εκεί και από τη συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων αναμένεται, άλλωστε, να προκύψει το κύριο «όφελος» μιας συγχώνευσης στην κρίση, σε όρους εξοικονόμησης λειτουργικού κόστους.

Η κυβέρνηση και η Τράπεζα Ελλάδος πιέζουν για συγχωνεύσεις και εξαγορές, αλλά κατά την περίοδο 2008-2011 δεν υπήρξαν αξιόλογες εξελίξεις, πέραν της πρόσφατης απορρόφησης της Τ-Bank από το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, γιατί οι περισσότεροι «παίκτες» περιμένουν σταθεροποίηση της οικονομίας και του Τ.Σ, με τις παρεμβάσεις εξυγίανσης που προβλέπονται, ακόμα και με μεταβατική «κρατικοποίηση» των προβληματικών Τραπεζών, ώστε να πωληθούν στη συνέχεια, χωρίς εργασιακές ή άλλες υποχρεώσεις, σε ξένους επενδυτές.

Η επικείμενη συγχώνευση της Alpha Bank με την Eurobank, με κεφαλαιακή ενίσχυση από την Paramount, συμφερόντων του Κατάρ, θα είναι η πρώτη συγχώνευση μεγάλων τραπεζών στην χώρα μας, η οποία πραγματοποιείται σε συνθήκες έντονης κρίσης, γι’ αυτό διατυπώνονται ανησυχίες σ’ ότι αφορά την απασχόληση και τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων.

Ανεξάρτητα αν υιοθετεί ή όχι τη σκοπιμότητα μιας εξαγοράς ή συγχώνευσης (θέμα που κρίνεται από τα πραγματικά δεδομένα), η ΟΤΟΕ διεκδικεί να υπάρχει συγκεκριμένο επιχειρησιακό σχέδιο για κάθε Τράπεζα που :

• είτε θα εντάσσεται στο (Εθνικό) Ταμείο Χ/Π Σταθερότητας για εξυγίανση,

• είτε θα εξαγοράζεται

• είτε, πόσο μάλλον, θα συγχωνεύεται/απορροφάται από άλλη.

25

Το επιχειρησιακό σχέδιο πρέπει να περιλαμβάνει και κοινωνικό σχέδιο, με ειδική μέριμνα και με συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία της απασχόλησης, των εργασιακών –ασφαλιστικών δικαιωμάτων και για την εναλλακτική απορρόφηση τυχόν πλεονάζοντος προσωπικού, σε ορίζοντα τουλάχιστον 3ετίας. Επίσης, να τηεούνται οι όροι ενημέρωσης και διαβούλευσης της Οδηγίας 95/50/ΕΚ (Π.Δ. 178/2002).

ΜΕΡΟΣ Δ ’ : Καλές πρακτικές , 2008-2011 .

Σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, το γενικότερο αρνητικό και τεταμένο κλίμα ανάμεσα στα μέρη-κοινωνικούς συνομιλητές, δεν βοήθησε στο να υπάρξουν ή να αναδειχθούν καλές πρακτικές.

ΜΕΡΟΣ Ε ’ : Προοπτικές και στόχοι της ΟΤΟΕ

Με βάση όσα αναφέραμε στα προηγούμενα, δεν αναμένονται θετικές εξελίξεις στο άμεσο μέλλον. Τα διαφορετικά σενάρια μακροοικονομικών εξελίξεων είναι εξαιρετικά ρευστά και οι εκτιμήσεις διαφέρουν ανάλογα. ‘Ετσι, θα έχουμε διαφορετικές εξελίξεις :

a) Σε ένα σενάριο συνέχισης Μνημονίου-ων, εντός ζώνης ευρώ, με επιμέρους «συναινετικές διευθετήσεις» επιμήκυνσης της αποπληρωμής χρέους, μείωση επιτοκίων κλπ, με περιορισμένη επιβάρυνση ιδιωτών (PSI), με ελεγχόμενη και υπό όρους –μεταξύ των οποίων και η «εξυγίανση» με συγχωνεύσεις και διοχέτευση ρευστότητας στις Τράπεζες, αλλά και με μακροπρόθεσμη συνεχή αφαίμαξη της οικονομίας και των πολιτών.

b) Σε ένα σενάριο ελεγχόμενης-συναινετικής αναδιάρθρωσης χρέους (με σημαντικό «κούρεμα» ομολόγων κτλ), εντός ζώνης ευρώ.

c) Στο (μάλλον απίθανο) σενάριο άτακτης-μονομερούς Στάσης πληρωμών, με παραμονή εντός ζώνης ευρώ.

d) Σε περίπτωση άτακτης-μονομερούς Στάσης πληρωμών, με έξοδο από ζώνη ευρώ ή και Ε.Ε. (εθελοντική ή κατόπιν διάσπασης/διάλυσης της Ευρωζώνης).

Η απόφαση της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. της 21ης Ιουλίου προκρίνει το πρώτο σενάριο, δίχως όμως να αποκλείεται να βιώσουμε, σε επόμενη φάση, κάποιο ή κάποια από τα υπόλοιπα.

26

Επειδή η στήριξη των Τραπεζών από το Κράτος και τους μηχανισμούς της Ε.Ε (EFSF-Ταμείο Χ/Π Σταθερότητας), προϋποθέτει ευρεία αναδιάρθρωση, εξυγίανση –ακόμα και με μεταβατική κρατικοποίηση- και στη συνέχεια επαναπώληση ή συγχώνευσή τους, όλα τα παραπάνω σενάρια ενέχουν σοβαρές πιέσεις και κλυδωνισμούς, αν όχι άμεσο κίνδυνο ανατροπών, τόσο στο τραπεζικό σύστημα, όσο και στην απασχόληση και στα εργασιακά δικαιώματα, που δεν είναι εύκολο να εξειδικευτούν ανα θέμα.

Παράλληλα, η συνδικαλιστική ισχύς και η πυκνότητα στον κλάδο, εξακολουθεί να παραμένει υψηλή, χάρη στις συστηματικές προσπάθειες που έγιναν από την ΟΤΟΕ να στηθούν και να στηριχθούν σωματεία σε δύσκολους, μικρούς χώρους του ιδιωτικού τομέα, καθώς και χάρη στη διατήρηση της δύναμης των συνδικάτων στις μεγάλες τράπεζες, τα οποία εξακολουθούν να παρέχουν σημαντική υποστήριξη στα μέλη τους.

Ωστόσο, με την παρατηρούμενη αύξηση του ατομικισμού και τις πιέσεις της συγκυρίας, εντοπίζονται τάσεις απογοήτευσης, ατομικισμού και αποσυσπείρωσης των εργαζομένων, οι οποίες αξιοποιούνται από τους εργοδότες, ιδίως σε χώρους όπου το σ.κ. εμφανίζεται διασπασμένο σε περισσότερα από ένα επιχειρησιακά σωματεία.

Εαν αυτές οι τάσεις δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, υπάρχει κίνδυνος σημαντικής μείωσης της συνδικαλιστικής κάλυψης και της κάλυψηςς από ΣΣΕ τα επόμενα χρόνια.

Εφόσον συνεχιστεί το ίδιο «μίγμα» εισοδηματικής, εργασιακής και οικονομικής πολιτικής, που είναι εξαιρετικά αρνητικό για τα συνδικάτα, για λόγους που ήδη αναφέρθηκαν, θα έχουμε αποσυσπείρωση και σημαντική μείωση της συνδικαλιστικής και συλλογικής κάλυψης των εργαζομένων του κλάδου.

Αυτό θα συμβεί ιδίως στην περίπτωση που η ΟΤΟΕ και τα συνδικάτα-μέλη της δεν καταφέρουν να προστατεύσουν αποτελεσματικά την απασχόληση και την ομαλότητα στις εργασιακές σχέσεις, σε συνθήκες και σε περιβάλλον εξαιρετικά αντίξοα για τις παρεμβάσεις τους.

Απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις, βασικοί στρατηγικοί στόχοι της ΟΤΟΕ για την επόμενη τριετία είναι:

- Η προστασία της απασχόλησης, των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων, με αιχμή την αντιμετώπιση της

27

πρόκλησης των εξαγορών-συγχωνεύσεων, ώστε να μην πληρώσουν οι εργαζόμενοι μια κρίση που δεν προκάλεσαν και για την οποία δεν ευθύνονται.

- Η επίτευξη ουσιαστικού κοινωνικού διαλόγου στον κλάδο, με συμφωνίες που να λύνουν προβλήματα.

- Η ενότητα δράσης του σ.κ. σε όλους τους χώρους

- Η συσπείρωση και η αποτελεσματική τους κάλυψη από τα συνδικάτα.

- Η στήριξη των θέσεων και διεκδικήσεων της Ομοσπονδίας από την κοινή γνώμη

- ‘Ενα τραπεζικό σύστημα υγιές, βιώσιμο, με ισχυρό κρατικό πυλώνα, ικανό να στηρίξει αποφασιστικά την ανάπτυξη της οικονομίας.

- Μια Ευρώπη ισχυρή και αλληλέγγυα, που να προάγει την απασχόληση, την πραγματική σύγκλιση και την κοινωνική συνοχή.

28