38
Агуулга 1.Оршил 1-2 2.Удиртгал 2-4 Үндэслэл Зорилго Зорилт 3.Онолын хэсэг 3-19 Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн удирдлага. 3-4 Эргэлтийн хөрөнгийн эдийн засгийн агуулга,зохион байгуулалт 4-5 Эргэлтийн капиталын тойрон эргэлтийн үе шат,хэлбэрүүд 5-9 Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн бүрэлдэхүүн 9-11 Ажлын цэвэр капитал 11-14 Эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт 14-17 Компанийн эргэлтийн хөрөнгөнд хийсэн тайлангийн шинжилгээнүүд 17-19 4.Судалгааны хэсэг 19-33 Байгууллагын танилцуулга 19-20 Байгууллагын эргэлтийн хөрөнгө болон эргэлтийн эх үүсвэр дээр хийсэн шинжилгээ 20-30 5.Дүгнэлт 30-31 Оршил Манай эрин үеийн нийгэм эдийн засгийн амьдралын олон талт нийлмэл үзэгдэл, түүний хөгжлийн хурдацаас үүсэн бий болж буй шинжлэх ухаан,үйлдвэрлэл,зах зээл,бизнесийн мэдээллийн үй олон багц,урсгалуудыг бид www.zaluu.com www.zaluu.com

companii ergelyiin hurungu

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: companii ergelyiin hurungu

Агуулга

1.Оршил 1-2

2.Удиртгал 2-4

Үндэслэл

Зорилго

Зорилт

3.Онолын хэсэг 3-19

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн удирдлага. 3-4

Эргэлтийн хөрөнгийн эдийн засгийн агуулга,зохион байгуулалт 4-5

Эргэлтийн капиталын тойрон эргэлтийн

үе шат,хэлбэрүүд 5-9

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн бүрэлдэхүүн 9-11

Ажлын цэвэр капитал 11-14

Эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт 14-17

Компанийн эргэлтийн хөрөнгөнд хийсэн

тайлангийн шинжилгээнүүд 17-19

4.Судалгааны хэсэг 19-33

Байгууллагын танилцуулга 19-20

Байгууллагын эргэлтийн хөрөнгө болон эргэлтийн эх үүсвэр дээр хийсэн шинжилгээ 20-30

5.Дүгнэлт 30-31

Оршил

Манай эрин үеийн нийгэм эдийн засгийн амьдралын олон талт нийлмэл

үзэгдэл, түүний хөгжлийн хурдацаас үүсэн бий болж буй шинжлэх

ухаан,үйлдвэрлэл,зах зээл,бизнесийн мэдээллийн үй олон багц,урсгалуудыг бид

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 2: companii ergelyiin hurungu

өдөр бүр сонсож,мэдэрч үйл ажиллагаандаа зохистойгоор авч ашиглах

шаардлагатай байнга тулгарч байдаг билээ.

Цаг хугацаа өнгөрөх бүрд аливаа нэгэн зүйл шинэчлэн өөрчлөгдөн улам бүр

боловсронгуй болсоор байна. Энэхүү өөрчлөлт шинэчлэлтийг дагаж хүний оюун

ухаан,сэтгэн бодох чадвар ч мөн адил хөл зэрэгцэн алхаж явна.Ийм ч учираас хүн

бүр өөрийн мэдлэг чадварт маш их анхаардаг болжээ.Мэдээллийн эрин зуунд хөл

тавьсан бидний хамгийн чухал хийх зүйлүүдийн нэг нь оюуны их хөрөнгө оруулалт

юм.Ийнхүү оюун ухаанаараа хүчирхэг болж чадвал юугч бий болгож чадна.

Удиртгал

Үндэслэл

Санхүүгийн удирдлагын үйл ажиллагаа нь микро түвшний бизнесийн тухайн

орчинг хамрахаас гадна санхүүгийн зах зээл буюу энэ зах зээлд оролцогчид ба

зуучлагчдын хүрээнд явагдах бөгөөд хөрөнгө оруулагчдаас өөрт шаардагдаж буй

богино болон урт хугацааны эх үүсвэрийг олж авах, үнэт цаасны үнийн хандлагыг

урьдчилан тооцох ба үнэлгээний энгийн загварыг хэрхэн ашиглах аргачлалыг

нарийвчлан судлах ѐстой болохыг анхаарах нь зүйтэй гэсэн үндэслэлээр энэхүү

сэдвээр ангийн ажил хийлээ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 3: companii ergelyiin hurungu

Зорилго

Компани хувьцаа эзэмшигчдийнхээ хөрөнгө баялгийг нэмэгдүүлэхийн тулд

үйлдвэрлэл, үйлчилгээг өргөтгөж борлуулалтаа өсгөх шаардлагатай болдог тул

эргэлтийн хөрөнгө, үндсэн хөрөнгийн аль алийг нь борлуулалтын өсөлттэй

уялдуулж нэмэгдүүлэх буюу борлуулалтын тухайн түвшинд зохицуулсан эргэлтийн

хөрөнгөнд хийх хөрөнгө оруулалтын оновчтой шийдвэрийг гаргах нь компанийн

санхүүгийн менөжментийн амин чухал асуудал болоод байгааг харгалзан энэхүү

сэдвийг гүнзгийрүүлэн судлахыг зорьсон билээ.

Зорилт

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийг яаж оновчтой байрлуулсанаар ашигтай

ажиллаж чадах.

Эргэлтийн хөрөнгө болон эргэлтийн эх үүсвэрийн харьцааг оновчтойгоор

сонгох.

Эргэлтийн хөрөнгө нь компанийн үйл ажиллагаанд ямар хэмжээгээр

нөлөөллөх нөлөөг тодорхойлох.

Онолын хэсэг

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн удирдлага

Өнөөдөр зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжиж буй бидний хувьд

бизнесиин баигууллагыг хэрхэн удирдах вэ? гэдэг асуудал нь маш сонирхолтой

боловч тийм ч хялбар зорилт биш юм.

Бизнесийн байгууллагуудын зорилгодоо хүрэх нэг арга зам бол эргэлтийн

хөрөнгийн оновчтой түвшинг тогтоон түүний хөдөлгөөнийг хянаж зохицуулах явдал

бөгөөд энэ үйл ажиллагааг богино хугацааны мөнгөний хөдөлгөөнийг удирдах

буюу эргэлтийн хөрөнгийн удирдлага гэх ба эргэлтийн хөрөнгө, богино хугацаат өр

төлбөрийн талаар ямар нэг шийдвэр гаргахад ашиглана.

Нийт эргэлтийн хөрөнгөнөөс богино хугацаат өр төлбөрийг хасаад цэвэр

ажлын капитал буюу өөрийн эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээг тодорхойлох бөгөөд

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 4: companii ergelyiin hurungu

хөрөнгийн хангамж, санхүүжилтийн хүрэлцээтэй эсэхээс хамааруулж удирдлагын

ямар бодлого баримтлах тухай асуудал үүсдэг байна.

Эргэлтийн хөрөнгийн удирдлага нь бүхэлдээ бизнөсийн ажиллагааг

шаардлагатай хөрөнгөөр тасралтгүй хангах, сул чөлөөтэй биет ба биет бус

хөрөнгийг зөв байршуулж ашиглахад чиглэсэн бодлого, үйл ажйллагаа,

зохицуулалт гэж болно. Эргэлтийн хөрөнгийг удирдах тухай асуудал нь санхүүгийн

менежментийн гол асуудал байдаг ба эргэлтийн хөрөнгө, эргэлтийн хөрөнгийн эх

үүсвэрийг зөв бүрдүүлж удирдах нь санхүүгийн менежерээс өндөр мэдлэг, ур

чадвар, дадлага шаарддаг.

Санхүүгийн удирдлагын үйл ажиллагаа нь микро түвшний бизнесийн тухайн

орчинг хамрахаас гадна санхүүгийн зах зээл буюу энэ зах зээлд оролцогчид ба

зуучлагчдын хүрээнд явагдах бөгөөд хөрөнгө оруулагчдаас өөрт шаардагдаж буй

богино болон урт хугацааны эх үүсвэрийг олж авах, үнэт цаасны үнийн хандлагыг

урьдчилан тооцох ба үнэлгээний энгийн загварыг хэрхэн ашиглах аргачлалыг

нарийвчлан судлах ѐстой болохыг анхаарах нь зүйтэй юм.

Компанийн эргэлтийн хөрөнгө, эргэлтийн хөрөнгийн эх үүсвэр, бэлэн мөнгөний

урсгал нь өдөр тутам хэлбэлзэж байгаа учраас түүнийг удирдах нь урт хугацаанд

хэрэгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын төсөл, үндсэн хөрөнгө, барилга байгууламж,

тоног төхөөрөмжийг олж авахаас нилээд төвөгтэй байдаг.

Компани хувьцаа эзэмшигчдийнхээ хөрөнгө баялгийг нэмэгдүүлэхийн тулд

үйлдвэрлэл, үйлчилгээг өргөтгөж борлуулалтаа өсгөх шаардлагатай болдог тул

эргэлтийн хөрөнгө, үндсэн хөрөнгийн аль алийг нь борлуулалтын өсөлттэй

уялдуулж нэмэгдүүлэх буюу борлуулалтын тухайн түвшинд зохицуулсан эргэлтийн

хөрөнгөнд хийх хөрөнгө оруулалтын оновчтой шийдвэрийг гаргах нь компанийн

санхүүгийн менөжментийн амин чухал асуудал болоод байгааг харгалзан энэхүү

сэдвийг гүнзгийрүүлэн судлахыг зорьсон билээ.

Эргэлтийн хөрөнгийн эдийн засгийн агуулга,зохион байгуулалт

Аливаа аж ахуйн байгууллага нь үйл ажиллагаагаа тасралтгүй жигд явуулж,

үр ашигтай ажиллахын тулд активаа,өөрөөр хэлбэл эргэлтийн ба эргэлтийн бус

(үндсэн) хөрөнгөө оновчтой бүрдүүлж,үр ашигтай ашиглах ѐстой.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 5: companii ergelyiin hurungu

Компанийн эргэлтийн буюу шуурхай активыг бүрдүүлж байгаа (бараа

материал,авлага,сул чөлөөтэй байгаа мөнгөн хөрөнгө гэх мэт) балансын активыг

эргэлтийн хөрөнгө гэдэг.Харин компаний аж ахуйн үйл ажиллагаанд оруулж байгаа

хөрөнгийн хэмжээг (өөрийн ба зээлийн хөрөнгө) илтгэдэг балансын пассивыг

эргэлтийн капитал гэнэ.Өөрөөр хэлбэл, эргэлтийн капитал бол эргэлтийн активыг

бүрдүүлэхэд шаардагдах санхүүгийн эх үүсвэрийн хэмжээ юм.

Эргэлтийн капитал бол үйлдвэрлэл,борлуулалтын үйл ажиллагаанд нэгэн

зэрэг оролцдог капитал юм.Үйлдвэрлэл,борлуулалтын тасралтгүй,жигд ажиллагааг

хангах явдал бол эргэлтийн хөрөнгийн үндсэн зориулалт юм.Ийнхүү эргэлтийн

капиталын онцлог бол үйлдвэрлэл,борлуулалтын явцад нэгэн зэрэг

оролцож,түүний тасралтгүй,жигд ажиллагааг хангаж таваар, ажил үйлчилгээний

өртөгт өөрийнхөө өртгийг бүрэн шингээж,хөрөнгийн тойрон эргэлтийг түргэтгэх

хөшүүрэг болдог явдал юм.Шинэ шинэ хөдөлмөрийн зүйлийг үйлдвэрлэлийн

эргэлтэнд оруулж,нэгэнт бүрдүүлсэн активаа зохистой,үр ашигтай

ашиглаж,эргэлтийн хөрөнгийн эргэцийг түргэтгэх явдал бол эргэлтийн капиталын

зохион байгуулалтын үндсэн агуулгыг тодорхойлдог.

Үйлдвэрлэл борлуулалтын явцад оролцох зориулалт,байр сууриар нь

эргэлтийн хөрөнгийг үйлдвэрлэлийн фонд,гүйлгээний фонд гэж ангилна.Энэ

ангиллаас улбаалаад эргэлтийн капиталыг аж ахуйн үйл ажиллагааны явцад

тасралтгүй тойрон эргэлт хийж байгаа үйлдвэрлэлийн ба гүйлгээний фондод

оруулсан хөрөнгө гэж үзнэ.

Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд үйлдвэрлэлийн хүрээнд үйлчилнэ.Тэр нь

хөдөлмөрийн зүйлсийн хэлбэрийг олох (түүхий эд,материал,түлш гэх мэт ) бөгөөд

бага үнэтэй түргэн элэгдэх зүйлийн хэлбэрээр хөдөлмөрийн хэрэгсэлд

оролцож,үйлдвэрлэлийн нөөц, дуусаагүй үйлдвэрлэл,өөрийн үйлдвэрлэсэн хагас

боловсруулсан бүтээгдэхүүний хэлбэрээр биежинэ. Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн

фонд нь дээр дурьдсанаас гадна ирээдүй цагийн зардлыг багтаана.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 6: companii ergelyiin hurungu

Үйлдвэрлэлийн үндсэн ба эргэтийн фондын зарчмын ялгаа нь тэдгээрийн

нөхөн үйлдвэрлэлийн шинж чанар,өртгөө шинээр бий болсон бүтээгдэхүүнд

шингээх арга өөр өөр байдагт оршино.Үүнийг доорх хүснэгтээс харж болно.

Үйлдвэрлэлийн үндсэн ба эргэлтийн фондын нөхөн

үйлдвэрлэлийн шинж чанар

Эргэлтийн хөрөнгийнн өөр нэг хэсэг бол гүйлгээний фонд юм. Тэр нь

үйлдвэрлэлийн явцад шууд оролцдоггүй.Түүний гол зорилт бол гүйлгээний явцыг

нөөцөөр хангах,компаний хөрөнгийн тойрон эргэлтийг үйлчлэх,үйлдвэрлэл ба

гүйлгээний нэмэгдэл байдлыг хангахад оршино.Гүйлгээний фонд нь бэлэн

бүтээгдэхүүн ба мөнгөн хөрөнгөөс бүрдэнэ.

Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд ба гүйлгээний фондыг эргэлтйин хөрөнгөд

нэгтгэж байгаа нь дараах хоѐр зүйлээр нөхцөлдөж байна.

1.Нөхөн үйлдвэрлэлийн явц бол үйлдвэрлэл,борлуулалтын

нэгдэл.Эргэлтийн капиталын хэсгүүд нь үйлдвэрлэлийн хүрээнээс гүйлгээний

хүрээрүү шилжиж буцаад үйлдвэрлэл рүү эргэж ирнэ.

Үйлдвэрлэлийн үндсэн фонд Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд

Урт хугацааны үйлчилгээтэй.

Өөрийн хэрэгцээний өртгийг

удаан хугацаагаар хадгална.

Удаан хугацаанд нэг тойрон

эргэлт хийнэ.(Олон жилийн

туршид ашиглагдана)

Өөрийнхөө өртгийг

бүтээгдэхүүний өртөгт

аажмаар,элэгдэл хорогдлын

шимтгэлийн дагуу шингээнэ.

Үйлдвэрлэлийн нэг удаагийн

мөчлөгт бүрэн зарцуулагдана.

Хөдөлмөрийн явцад өөрийн биет

хэлбэрээ өөрчлөх ба хэрэгцээний

өртгөө алдана.

Тойрон эргэлт нь үйлдвэрлэлийн

мөчлөгөөс хамаарна.(нэг жилд хэд

хэдэн удаа тойрон эргэж болно)

Өөрийнхөө өртгийг бүтээгдэхүүниий

өртөгт шууд бүрэн шингээнэ.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 7: companii ergelyiin hurungu

2.Эргэлтийн ба гүйлгээний фондын бүрдэл хэсгүүд нь тасралтгүй үйл явцыг

бүрдүүлэх хөдөлгөөний ба тойрон эргэлтийн салшгүй хэсгүүд бөгөөд энэ

шинжээрээ адилхан.

Компанийн хөрөнгийн тойрон эргэлт нь түүхий эд, материал, түлш гэх мэт

хөдөлмөрийн зүйлсийг худалдан авах мөнгө хуримтлуулж,уг мөнгөн хөрөнгийг

үйлдвэрлэлийн нөөц болгон хувиргахаас эхэлнэ.Энэ нь мөнгө гүйлгээний

хүрээнээс үйлдвэрлэлийн хүрээнд шилжих үйл явцыг илэрхийлж байна.Энэ явцад

хөрөнгө зарцуулагдахгүй,харин урьдчилгаа болж,хөрөнгийн тойрон эргэлт

дуусмагц эргэж нөхөгдөнө.Хөрөнгийн тойрон эргэлтийн эхний шат дуусахад

таваарын гүйлгээ түр тасрах боловч энэ нь түүний тойрон эргэлт тасалдана гэсэн

үг огтхон ч биш.Хөрөнгийн тойрон эргэлтийн хоѐрдох шат нь үйлдвэрлэлийн үйл

ажиллагаагаар үргэлжлэх бөгөөд энэ шатанд үйлдвэрлэлийн фондуудыг ажиллах

хүч бүтээлчээр ашиглаж,шилжих болон шинээр бий болсон өртгийг өөртөө

агуулсан шинэ өртгийг бүтээх үйл явц хэрэгжинэ.

Хөрөнгийн тойрон эргэлт нь үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг (ажил

үйлчилгээг) борлуулж мөнгө бодитой орсноор дуусна.Энэхүү 3дах шатанд

эргэлтйин хөрөнгө нь дахиад үйлдвэрлэлийн хүрээнээс гүйлгээний хүрээнд

шилжинэ.Засварласан таваарын гүйлгээ дахин сэргэж,өртөг таваарын хэлбэрээс

мөнгөн хэлбэрт шилжинэ.Бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх, борлуулахад зарцуулсан

хөрөнгө,түүний борлуулалтаас орорх орлогын зөрүү нь компанийн мөнгөн

хуримтлал болно.

Эргэлтийн капиталын тойрон эргэлтийн үе шат,хэлбэрүүд

Нэгдэх

Мөнгөн

капитал(хангамж)

М-Т

Хоѐрдох

Бүтээлч кап

(үйлдвэрлэе)

Т-Б-Т”

Гуравдах

Таваарын

капитал(борлуулалт)

Т”-М”

Эргэлтийн

капиталын тойрон

эргэлтийн үе

шатууд

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 8: companii ergelyiin hurungu

Мөнгөн таваар Таваарын-

Бүтээлч

таваарын-

Таваарын мөнгөн-

М-ҮН ҮН-Б-ББ... ББ-М”

Гүйлгээний фонд Үйлдвэрлэлийн

эргэлтийн фонд

Гүйлгээний фонд

М-мөнгөн хөрөнгө,

М”-ашгийг шингээж өсөн нэмэгдсэн мөнгө,

Т-таваар,

Т”-өсөн нэмэгдсэн таваар,

Б-бүтээлч капитал (Үйлдвэрлэл),

ҮН-үйлдвэрлэлийн нөөц,

ББ-бэлэн бүтээгдэхүүн,

Хөрөнгийн тойрон эргэлт нь нэг удаагийн үйл явц биш.Эргэлтийн хөрөнгө нь

нэг бүтэн тойрон эргэлтийг дуусаад дараагийхад дахин оролцох мэтчилэнгээр

түүний тасралтгүй эргэлт үргэлжилнэ.Энэ нь мэдээж хэрэг,зохих хэмжээний үндсэн

капиталтай харилцан үйлчилж,ажиллах хүчээр “адислагдсаны” үр дүнд

үргэлжилнэ.Чухамхүү эргэлтийн хөрөнгө байнгын хөдөлгөөнд байснаар

үйлдвэрлэл, гүйлгээний тасралтгүй ажиллагаа хангагдана.

Компанийн капиталын тойрон эргэлт нь мөнгөн хэлбэр бүхий зохих

хэмжээний урьдчилгаа капитал заавал байх нөхцөлд хэрэгждэг.Энэхүү урьдчилгаа

капитал буюу мөнгөн хөрөнгө нь тойрон эргэлтээс гарахгүй,нэг хэлбэрээс нөгөө

Урьдчилгаа

өртгийн

өөрчлөлтийн

хэлбэрүүд

Компанийн

урьдчилгаа

хөрөнгийн болон

фондуудын

тойрон эргэлт

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 9: companii ergelyiin hurungu

хэлбэрт ээлж дараалан шилжиж байдаг бөгөөд чухамхүү үүнийг эргэлтийн хөрөнгө

гэнэ.

Эргэлтийн хөрөнгө бол өртгийн категори.Тэр нь шууд утгаараа материал

баялаг биш бөгөөд түүгээр бэлэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхгүй.Харин тойрон

эргэлтйин явцад л мөнгөн хэлбэрээ өөрчилж, үйлдвэрлэлийн нөөц,дуусаагүй

үйлдвэрлэл,бэлэн бүтээгдэхүүний хэлбэрийг олдог юм.Эргэлтийн хөрөнгө нь эд

материалын үнэт зүйлсийг бодбол зарцуулагдаж,хэрэглэддэггүй, харин

урьдчилгаа хөрөнгө болж,нэг тойрон эргэлт дуусахад нөхөгдөж,дараагийн тойрон

эргэлтэнд оролцох жишээтэйгээрээ онцлог юм.

Эргэлтийн хөрөнгө,эргэлтийн фонд,гүйлгээний фонд гурав нь нягт харилцан

уялдаатай.Гэвч тэдгээрийн хооронд бас ялгаа бий. Эргэлтийн хөрөнгө нь

компанийн үйл ажиллагааны бүх шатанд оролцож байдаг бол эргэлтийн фонд нь

үйлдвэрлэлийн шатыг л дамжиж шинэ түүхий эд материалаар солигдож байдаг.

Үйлдвэрлэлийн нөөц нь эргэлтийн фондын хэсэг болохын хувьд

үйлдвэрлэлээр дамжин бэлэн бүтээгдэхүүн болж,хэрэглэгчдэд арилжаалагдаж,

тухайн компанийг орхино.Эргэлтийн фонд нь үйлдвэрлэлийн явцад бүрэн

хэрэглэгдэж, өөрийн өртгийг бүтээгдэхүүний өртөгт шингээж,шинэ өртөг бий

болоход шууд оролцдог бол эргэлтийн хөрөнгө нь шууд бусаар,эргэлтийн фондоор

дэмжиж оролцдог.

Тойрон эргэлтийн явцад эргэлтийн хөрөнгө өөрийн өртгийг эргэлтийн

фондод шингээж,түүний тусламжтайгаар үйлдвэрлэлийн явцад

үйлчилж,үйлдвэрлэлийн зардал бүрдэхэд оролцдог байна.Хэрэв эргэлтийн

хөрөнгө нь нэмүү бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд шууд оролцдог байсан бол тэр нь

байнга багасаж,тойрон эргэлтийн төгсгөлд дуусч байх бизээ.

Эргэлтийн фонд нь тодорхой хэрэгцээний өртгийг илэрхийлэх бөгөөд

бүтээгч хэлбэртэй.Тэгвэл эргэлтийн хөрөнгө нь дээр дурьдсанчлан тойрон

эргэлтийн шат бүрт янз бүрийн хэлбэртэй байхаар зогсохгүй тогтвортой байна.Энэ

бүхнээс үүдээд эргэлтийн фонд болон эргэлтийн хөрөнгийн эргэцийг ялган тооцож

байх бодит шаардлагатай гэсэн дүгнэлт гарч байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 10: companii ergelyiin hurungu

Гүйлгээний фондын эргэлт нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондын эргэлттэй

салшгүй холбоотой бөгөөд түүний үргэлжлэл,нэг ѐсны төгсгөл юм.Тойрон

эргэлтийн эцэст эдгээр фондын эргэлт харилцан сүлжилдэн,нийт эргэлтийг

үүсгэж,үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний шинэ өртөгт шингэсэн өртөг нь

үйлдвэрлэлийн хүрээнээс гүйлгээний хүрээнд шилжиж,харин гүйлгээний фондын

өртөг нь урьдчилгаа хөрөнгийн хэмжээгээр гүйлгээний хүрээнээс үйлдвэрлэлийн

хүрээнд шилжинэ.

Эргэлтийн хөрөнгө нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд болон гүйлгээний

фондын нөөц бий болгоход оруулж байгаа урьдчилгаа болохын зэрэгцээ

үйлдвэрлэлийн явцад бий болох нэмүү бүтээгдэхүүний өртгийг эдгээр нөөцөд

урьдчилан шингээх үйл явц юм.Иймээс ашигт ажиллагаа сайтай компани дээр

хөрөнгийн эргэлтийн төгсгөлд урьдчилан оруулсан эргэлтийн хөрөнгийн дүн олсон

ашгийн тодорхой хэмжээгээр өсч байдаг.Харин алдагдалтай компани дээр бол

хөрөнгийн тойрон эргэлтийн төгсгөлд урьдчилгаа эргэлтийн хөрөнгийн дүн нь

алдагдлын хэмжээгээр буурна.Үйлдвэрлэлд болон гүйлгээнд байгаа хөрөнгийг

мөнгөтэй адилтгах учиргүй.Нийт өртөг нь мөнгөн хэлбэрээр урьдчилгаа хөрөнгө

болж үйлдвэрлэлийн болон гүйлгээний хүрээг дамжин,дахиад мөнгөн хэлбэрт

шилждэг.Мөнгөн хөрөнгө бол хөрөнгийн хөдөлгөөнийг зуучлагч юм.Мөнгөөр

илэрхийлэгдсэн нийт өртөг нь тодорхой цаг хугацаанд хэсэг хэсгээр бодит мөнгө

болж хувирдаг.Ийнхүү эргэлтийн хөрөнгө бол үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд

хийгээд гүйлгээний фондыг үйлдвэрлэлийн программыг биелүүлэх, төлбөр тооцоог

цаг хугацаанд нь хийхэд шаардлагатай хамгийн бага

хэмжээгээр,төлөвлөгөөтэйгөөр байгуулж,ашиглахын тулд мөнгөн хэлбэрээр

урьдчилан оруулж байгаа өртөг юм.

Компанийн эргэлтийн хөрөнгө нь үйлдвэрлэлийн ба төлбөр тооцооны гэсэн

хоѐр үүрэгтэй.Эргэлтийн хөрөнгө нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондод

шингэж,үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааны тасралтгүй байдлыг хангаж,өөрийн

өртгийг үйлдвэрлэгдсэн бүтээгдэхүүний өртөгт дамжуулдаг.Үйлдвэрлэлийн

төгсгөлд гүйлгээний фондын хэлбэрээр гүйлгээний хүрээнд шилжиж,хоѐрдахь

үүргээ хэрэгжүүлж эхэлнэ.Өөрөөр хэлбэл, эргэлтийн хөрөнгийн хоѐрдах үүрэг

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 11: companii ergelyiin hurungu

хэрэгжих явц нь хөрөнгийн тойрон эргэлт дуусаж,эргэлтийн хөрөнгө нь таваарын

хэлбэрээс мөнгөн хэлбэрт шилжих үйл явцтай давхцдаг байна.

Компанийн ажилын жигд ажиллагаа, уялдаа хобоо,эцсийн өндөр үр дүн нь

түүний эргэлтийн хөрөнгөөр хангагдсан байдлаас ихээхэн шалтгаална. Гэхдээ

түүнийг үндсэн фондын зохистой хэмжээ,түүний эргэлтээс салган тусгаарлах

байдлаар авч үзэж болохгүй.Өөрөөр хэлбэл, үйлдвэрлэлийн фондуудын тойрон

эргэлт нь нэгдмэл байж,эцсийн үр дүнд хүрнэ гэдгийг мартаж болохгүй.Эргэлтийн

хөрөнгө нь эд материалын болон мөнгөн хөрөнгийн нөөцийг агуулдаг учраас

түүнийг байгуулах чадвар,ашиглалтын үр ашигаас зөвхөн үйлдвэрлэлийн үйл явц

төдийгүй компаний санхүүгийн тогтвортой байдал хамаарна.

Эргэлтийн хөрөнгийн зохион байгуулалт нь юуны өмнө дор дурьдсан үйл

ажиллагааг багтаана.Үүнд:

Эргэлтийн хөрөнгийн бүрдэл хэсгүүд,бүтцийг тодорхойлох.

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн хэрэгцээг тогтоох.

Эргэлтийн хөрөнгийг эзэмшиж,меневрлах.

Эргэлтийн хөрөнгийн бүрэн бүтэн байдал,ашиглалтын үр ашгийн

талаар хүлээх хариуцлага.

Эргэлтийн хөрөнгийн бүрэлдэхүүн нь тухайн компаний онцлогоос хамаарч

өвөрмөц байх боловч доорх хүснэгтэд харуулсан байдалтай байх нь

түгээмэл.Харин эргэлтийн хөрөнгийн бүтэц нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фонд

болон гүйлгээний фондын бүрдэл хэсгүүдийн хоорондын тэнцвэрт харьцаа

юм.Өөрөөр хэлбэл, тэр нь эргэлтийн хөрөнгийн нийт дүнд бүрдэл хэсэг тус бүрийн

эзлэх хувийн жин,тэдгээрийн хоорондын зохист харьцааг харуулдаг.

Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн бүрэлдэхүүн

Бүлэглэлийн

шинжүүд

Эргэлтийн хөрөнгө

Ажил үүргийн

зориулалт

Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн

фонд (Үйлдвэрлэлийн хүрээ)

Гүйлгээний фонд (Гүйлгээний

хүрээ)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 12: companii ergelyiin hurungu

Үйлдвэрлэлд

гүйцэтгэх роль

Нөөцөд байгаа

хөрөнгө

Үйлдвэрлэлд

байгаа

хөрөнгө

Бэлэн

бүтээгдэхүүн

Мөнгө ба

авлага

Томруулс

ан

бүрдэл

хэсгүүд

Хөдөлмө

рийн

зүйлс

Хөдөлмө

рийн

зэвсэг

(Бага

үнэтэй

түргэн

элэгдэх

зүйлс)

Дуусааг

үй

үйлдвэр

лэл

Ирээ

дүй

цагий

н

зарда

л

Бэлэн

бүтээгдэ

хүүн

Т

а

в

а

а

р

Мөнгө Авла

га

Төлөвлө

лтийн

түвшин

Нормчлогдох

Үл нормчлогдох

Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондын дийлэнх хэсгийг хөдөлмөрийн зүйлс,

тухайлвал түүхий эд,үндсэн ба туслах материал,худалдан авсан хагас

боловсруулсан бүтээгдэхүүн,түлш эрчим хүч,сав шуудай эзэлнэ.Үйлдвэрлэлийн

эргэлтийн фондод түүнчлэн хөдөлмөрийн зарим зэвсэг, тухайлбал, бага үнэтэй

түргэн элэгдэх зүйл, багаж хэрэгсэл,тусгай тоног хэрэгсэл,ээлжийн тоног

төхөөрөмж,эд зүйл,шуурхай засварын сэлбэг,тусгай хувцас,гутал зэрэг

орно.Эргэлтэнд байх хөрөнгийн өртөг нь үндсэн фондын дахин үнэлгээ,тэдгээрийг

худалдан авах үетэй холбоотойгоор үе үе өөрчлөгдөж байдаг.Бага үнэтэ,түргэн

элэгдэх зүйлд нэг жил хүртэл ашиглагддаг,цалингийн хамгийн доод хэмжээ 100

дахин бага үнэтэй хөдөлмөрийн хэрэгслүүд орно.Хөдөлмөрийн хөлсний доод

хэмжээнээс 1/20-ээс бага өртөгтэй, бага үнэтэй,түргэн элэгдэх зүйлийг

материалын нэг адил үйлдвэрлэлийн зардалд шингээж,харин бусдаас дор

дурьдсан байдлаар элэгдэл байгуулна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 13: companii ergelyiin hurungu

Ашиглалтанд оруулахдаа 50 хувиар элэгдүүлнэ.Үлдсэн 50 хувийг уг бага

үнэтэй түргэн элэгдэх зүйлийг жагсаалаас хасах үед шимтгэнэ.

Ашиглалтанд өгөхдөө шууд 100,0 хувиар элэгдэл байгуулна.Үйлдвэрлэлийн

эргэлтийн фондод үйлдвэрлэлийн нөөцийн зэрэгцээ үйлдвэрлэлд байгаа

хөрөнгө буюу дуусааагүй үйлдвэрлэл,ирээдүй цагийн зардал

орно.Дуусаагүй (үйлдвэрлэл) гэж үйлдвэрлэлд орсон боловч технологийн

дагуу боловсруулалтын бүх шат дамжлагаар орж хараахан гүйцээгүй

хөдөлмөрийн зүйлсийг хэлнэ.Энд дуусаагүй үйлдвэрлэлээс гадна өөрийн

үйлдвэрлэлээс гадна өөрийн үйлдвэрлэсэн хагас боловсруулсан

бүтээгдэхүүн хамаарна. Энэ бүхэн нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондын

биет хэсгүүд юм.

Үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондын цорын ганц биет бус бүрдэл хэсэг бол

ирээдүй цагийн зардал юм.Үүнд шинэ бүтээгдэхүүн,шинэ технологийг бэлтгэх

эзээмших зардал орно.Уг зардал нь тайлант үед гарч дараагийн тайлант үед

бүтээгдэхүүний өртөгт шингэдэг учраас ингэдэг аж.Үйлдвэрлэлд байгаа

эргэлтийн хөрөнгийн дийлэнх хэсгийг дуусаагүй үйлдвэрлэл эзлэх бөгөөд харин

ирээдүй цагийн зардал нь үйлдвэрлэлийн эргэлтийн фондын 5,0 хувиас

хэтрэхгүй.

Агуулахад байгаа бэлэн бүтээгдэхүүн ачуулсан бараа таваар,компаний

кассанд болон банкин дахь харилцах дансанд байгаа хөрөнгө нийлээд

гүйлгээний фондыг бүрдүүлнэ.

Ажлын цэвэр капитал

Аж ахуй нэгж байгууллагын тайлан балансаас 2 үндсэн зүйлийг харж

болдог.Энэ нь нэг талаас тухайн байгууллагын хөрөнгийн зарцуулалт буюу

хөрөнгө оруулалт,нөгөө талаас түүнийг санхүүжүүлж буй эх үүсвэрийн байдлыг

харах боломжтой.Энэ бүтцийг ямар байлгах бэ гэдэг шийдвэрлэхэд шалгуур

болгох зүйл нь хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө баялгийг боломжит хамгийн дээд

түвшинд хүргэж өсгөх гэсэн үндсэн зорилт байдаг.Иймээс хөрөнгө баялгийг

хамгийн ихээр өсгөх боломжит тэрхүү бүтцийг л сонгон авч хөрөнг,эх үүсвэрийг

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 14: companii ergelyiin hurungu

байршууллан үйл ажиллагаа явуулах ѐстой.Энэ шийдвэрт нөлөө үзүүлдэг

тайлан балансын нэг бүрэлдэхүүн хэсэг нь богино хугацаат хөрөнгө ба эх

үүсвэр юм.Эргэлтийн хөрөнгө ба эх үүсвэрийн менежментийн гол зорилго нь

эдгээрийн хувьд ашигт байдал ба эрсдлийн оновчтой харьцааг тогтоох явдал

юм.Жишээ нь эргэлтийн хөрөнгийг хэт ихээр нэмэгдүүлэх нь байгууллагын

ашигт ажиллагааг бууруулдаг бол эргэлтийн хөрөнгийг бууруулсанаар

байгууллагын хөрвөх чадвар буурч эрсдэл өсдөг.Энэ аль аль тохиолдолд

компанийн үнэ цэнэ буурах тул хувь нийлүүлэгчдийн хөрөнгө баялгийг

нэмэгдүүлэх зорилгодоо хүрч чадахгүй болдог.

Эргэлтийн хөрөнгийг ерөнхийд нь ажлын капитал гэж нэрлэдэг.Компанийн

өдөр тутмын үйл ажиллагааны явцад нэг хэлбэрээс нөгөөл шилжин орчиж

байдаг зүйлс юм.Өөрөөр хэлбэл компанийн үйл ажиллагааны цикльд оролцож

буй элементүүд юм.Жишээ нь бэлэн мөнгөөр түүхий эд материал худалдан авч

түүнийг боловсруулж бэлэн бүтээгдэхүүн болгон худалдахад дансны авлага

үүснэ.Авлагын мөнгө орж ирэхэд гар дээр дахин бэлэн мөнгө бий болно үүнийг

үйл ажиллагааны орчил буюу цикль гэнэ.

Бэлэн мөнгө____________Түүхий эд___________Дуусаагүй

үйлдвэрлэл___Бэлэн бүтээгдэхүүн________Дансны авлага____Бэлэн мөнгө

Үүнээс гадна зах зээлд түргэн борлогдох чадвартай үнэт цаас, урьдчилан

төлөгдсөн зардлууд зэрэг нь ажлын капиталд орно.Урьдчилан төлөгдсөн

зардлууд нь ирээдүйд хийгдэх ажил үйлчилгээний урьдчилан төлсөн төлбөр

болно.Эргэлтийн эх үүсвэрүүд нь нэг жилийн дотор төлж барагдуулах өр

төлбөрүүд байна. Эдгээр нь бэлтгэн нийлүүлэгчид,банк,ажиллагсад,засгийн

газарт төлөх төлбөрүүд юм.Эргэлтийн хөрөнгө нь ажлын капиталд тооцогддог

ба түүнээс эргэлтийн эх үүсвэрийн дүнг хасахад ажлын цэвэр капитал гэсэн

үзүүлэлт гэрч ирнэ.

АЦК=ЭХ-ЭЭҮ

Хэрэв компанийн эргэлтийн хөрөнгө нь эх үүсвэрээс их байвал эерэг ажлын

цэвэр капиталтай гэж үзэн эргэлтийн хөрөнгийн зарим хэсэг нь эргэлтийн эх

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 15: companii ergelyiin hurungu

үүсвэрээр санхүүжигдээд үлдсэн хэсэг нь урт хугацаат эх үүсвэрээр

санхүүжигдэж байна.Өөрөөр хэлбэл эерэг ажлын цэвэр капитал нь урт хугацаат

эх үүсвэрээр санхүүжигдэж байгаа эргэлтийн хөрөнгийн хэсэг болно.Харин

эргэлтийн эх үүсвэрийн хэмжээ эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээнээс их байвал

сөрөг ажлын цэвэр капиталтай байна гэж үзэж компанийн урт хугацаатай

хөрөнгө, үндсэн хөрөнгийн тодорхой нэг хэсгийг богино хугацаат эх үүсвэрээр

санхүүжүүлж байна гэсэн үг юм.Сөрөг ажлын цэвэр капитал нь үндсэн

хөрөнгийг санхүүжүүлж байгаа богино хугацаат эх үүсвэрийн хэмжээг

илэрхийлнэ.

Эргэлтийн хөрөнгө ба түүний эх үүсвэр хоѐрын хоорондын харьцаа болон

тэдгээрийн нийт хөрөнгөнд эзлэх хувь нь тухайн компанийн хувьд ямар үр дүн

авчирдагийг үзэе.

Харьцаа Өөрчлөлт Ашиг Эрсдэл

Эргэлтийн хөрөнгө

Нийт хөрөнгө

а\өсөхөд

б\буурахад

буурна

өснө

буурна

өснө

Эргэлтийн эх үүсвэр

Нийт хөрөнгө

а\өсөхөд

б\буурахад

өснө

Буурна

өснө

буурна

Компаний эргэлтийн ба үндсэн хөрөнгийг нийтэд нь хөрөнгө оруулалт буюу

хөрөнгийн зарцуулалт гэнэ.Компани хэдий хэрийн үндсэн хөрөнгөтэй байх вэ

гэдэг нь ямар үйлдвэрлэл эрхэлж байгаагаас шалтгаалдаг бол хэдий хэрийн

эргэлтийн хөрөнгөтэй байх бэ гэдэг нь үйлдвэрлэлийн хэмжээ цар хүрээнээс

шалтгаална.Ашигт байдал бол үйлдвэрлэлийн зардал ба орлогын харьцаа

юм.Ашгийг нэмэгдүүлэхийн тулд орлогыг өсгөж зардлыг бууруулах арга зам

байдаг.Ихэнх компаниуд зах зээлд гаргаж буй бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг

нэмэгдүүлэх замаарашгаа өсгөдөг.Аз туршилт буюу эрсдэл нь компани төлвөл

зохих өр төлбөрийг хугацаанд нь төлж барагдуулж чадахгүй байх магадлалаар

тодорхойлогдоно.Нөгөө талаас энэ нь компанийн хөрвөх чадвартай

холбоотой.Хөрвөх чадвар гэдэг бол түргэн мөнгө болон хувирах чадвар

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 16: companii ergelyiin hurungu

юм.Аливаа нэг хөрөнгийн хөрвөх чадварыг тодорхойлохдоо тэр хөрөнгө зах

зээл дээр хэр хурдан бөгөөд алдагдал багатайгаар борлогдох чадвартай вэ

гэдгийг тооцоолж үзнэ.Шаардлагатай үед маш түргэн бөгөөд алдагдал

багатайгаар зарагдаж борлогдоод бэлэн мөнгө болох боломж хэдий их байх

тусам тухайн хөрөнгийн хөрвөх чадвар төдий чинээ өндөр байна гэж

үзнэ.Эндээс компанийн хөрвөх чадвар нь түүний эзэмшиж буй хөрөнгийн

хөрвөх чадвараас шалтгаална.

Эргэлтийн хөрөнгийн өөрчлөлт

Компанийн ажлын цэвэр капитал их байх тусам эрсдэл бага байна.Өөрөөр

хэлбэл ажлын цэвэр капитал өндөр байвал хөрвөх чадвар өндөр байх ба

төлбөрийн чадваргүй болох эрсдэл бага болно.Ажлын капитал өндөр байна

гэдэг нь урт хугацаат эх үүсвэрээр санхүүжигдэж байгаа эргэлтйин хөрөнгийн

хэмжээ их байна гэсэн үг бөгөөд урт хугацаат эх үүсвэр нь харьцангуй өндөр

зардалтай байдаг.Компани тайлан балансдаа хөрөнгөө дараах байдлаар

тусгана.Актив талд:

1.Бэлэн мөнгө

2.Түргэн борлогдох үнэт цаас

3.Дансны авлага

4.Бараа материал

5.Үндсэн хөрөнгө

Компанийн тайлан балансын актив талд буй хөрөнгүүд дээрээсээ доошлох

тутам хөрвөх чадвар нь буурч байна.Хамгийн хөрвөх чадвар сайтай нь бэлэн

мөнгө,хамгийн хөрвөх чадвар багатай нь үндсэн хөрөнгө байдгийг дээрхи

жишээнээс харж болно.Компанийн эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээ өсөх тутам

түүний хөрвөх чадвар сайжирч эрсдлийн түвшин буурна.Эргэлтийн хөрөнгийг

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 17: companii ergelyiin hurungu

бууруулахад хөрвөх чадвар сайтай хөрөнгийн хэмжээ буурсанаар эрсдлийн

хэмжээ өснө.Ашигт байдлыг авч үзвэл үүнтэй эсрэг үр дүн ажиглагдана.Учир нь

үйлдвэрлэл явуулахад үндсэн хөрөнгө гол үүргийг гүйцэтгэнэ.Эргэлтийн

хөрөнгө бол үйлдвэрлэлийн үр дүнд бий болж буй элемент бөгөөд үйлдвэрлэл

явуулахад үндсэн хөрөнгө шиг чухал үүргийг гүйцэтгэдэггүй.Иймд үндсэн

хөрөнгийн хэмжээнээс үйлдвэрлэлийн цар хүрээ улмаар ашгийн түвшин

шалтгаална.Эргэлтийн хөрөнгийн хэмжээ ихсээд байх нь ашигт ажиллагаанд

сөрөөр нөлөөлнө.Үүнийг мөн их хэмжээний бараа материалын

нөөц,авлага,эргэлтэт орж чадахгүй байгаа мөнгөн хөрөнгө гэж ойлгож болно.

Ингээд эргэлтийн хөрөнгөнд багтах активуудыг тодорхойлоѐ:

Мөнгөн хөрөнгө

Мөнгөн хөрөнгө бол эргэлтийн хөрөнгийн хамгийн хөрвөх чадвар сайтай актив

юм.Байгууллага төлөвлөж байгаа янз бүрийн төлбөр ба гэнэтийн

шаардлагуудыг хангаж байхын тулд өөрөөр хэлбэл хөрвөх чадвараа өндөр

байлгахын тулд гар дээрээ болон өөрийн харилцах дансандаа мөнгөн

хөрөнгийг хадгалж байдаг.

Түргэн борлогдох үнэт цаас

Хөрөнгө оруулалт нь түргэн борлогдох үнэт цаас ба урт хугацаат хөрөнгө

оруулалтаас бүрддэг. Түргэн борлогдох үнэт цаасанд ихэвчлэн богино хугацаат

өмчийн үнэт цаас, түүнчлэн бондын хөрөнгө оруулалт, арилжааны

бичиг,засгийн газрын өрийн бичиг, хадгаламжийн сертификат зэрэг бусад

богино хугацаат мөнгөн хөрөнгө оруулалтууд багтдаг.Түргэн борлогдох үнэт

цаасны онцлог шинж нь богино хугацаатай,мөнгөний зах зээл дээр

арилжааллагддаг,хүүгийн ашиг авчирдаг,хөрвөх чадвараар бэлэн мөнгөний

дараа ордог актив юм.Түгээмэл байдаг түргэн борлогдох үнэт цааснууд нь

банкны акцевт,хадгаламжийн сертификат,арилжааны векселүүд,евро болон

долларын хадгаламжууд,орон нутгийн засаг захиргааны үнэт

цааснууд,мөнгөний зах зээлийн хамтын сангууд,сангийн вексель зэрэг орно.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 18: companii ergelyiin hurungu

Дансны авлага

Дансны авлага нь бараа бүтээгдэхүүн ажил үйлчилгээг зээлээр борлуулсаны үр

дүнд бий болдог.Зээлээр худалдсан бараа бүтээгдэхүүн болон үзүүлсэн ажил

үйлчилгээнийхээ төлбөрийг худалдан авагч, бусад харилцагч этгээдээс

нэхэмжлэн авах мөнгөн дүнг авлагаар тооцож бүртгэнэ. Нэг жилийн дотор

төлөгдөх авлагыг богино хугацаатавлага гэнэ. Урт хугацаат авлагыг эргэлтийн

бус хөрөнгөнд хамааруулна.Авлага нь худалдан авагч ба бусдаас цуглуулж

авах дүнг илэрхийлдэг. Энэ нь хүүтэй, барьцаалагдсан, авлагын

векселиэрдэмжигдсэн буюу эсрэгээр байж болно. Мөн зээл, урьдчилгаа,

байнгын бус ажил гүйлгээний нэхэмжлэл ба бусад авлага нь авлагад хамаарна.

Бараа материал

Худалдах зорилгоор олж эзэмшсэн бараа эсвэл борлуулах зориулалт бүхий

бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд ашиглах хөрөнгийн зүйлсийг бараа материал (БМ)

гэнэ. Бизнесийн мөн чанараас хамааран бараа материал гэж үзэх зүйлсийг

тодорхойлдог. Худалдааны байгууллагад - бараа, үйлдвэрлэл эрхэлдэг бизнест

бэлэн бүтээгдэхүүн, дуусаагүй үйлдвэрлэл, түүхий эд материал ба хангамжийн

зүйлсээс тус тус бүрдэнэ. Харин үйлчилгээ үзүүлдэг компанийн бараа материал

нь үйл ажиллагааны хангамжийн зүйлс болон засварын материал,сэлбэгээс

бүрддэг.

Үндсэн хөрөнгө

Ийнхүү эргэлтийн хөрөнгийг бий болгоход эргэлтийн эх үүсвэр зайлшгүй

шаардлагатай байдаг.

Эргэлтийн эх үүсвэрт компанийн богино хугацаат өр төлбөрүүд бүгд

хамаарагдана.

Харин эргэлтийн хөрөнгө болон эргэлтийн эх үүсвэрийн хоорондын харилцан

уялдаа холбоог судлах хэрэгтэй.Үүнийг судлан компанийн төлбөр түргэн

гүйцэтгэх чадвар,эргэлтийн харьцаа,бараа материалын эргэц,бараа

материалын дундаж наслалт зэргийг тодорхойлох ѐстой.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 19: companii ergelyiin hurungu

Хөрвөх чадварын шинжилгээ

Компанийн хөрвөх чадвар нь богино хугацаат өр төлбөрөө аль хэр хурдан

төлж барагдуулах чадвараар тодорхойлогдоно.Хөрвөх чадвар бол компанийн

санхүүгийн байдал,төлбөрийн чадварын хэмжээ болно.Хөрвөх чадварын хэмждэг

3 гол харьцаа байдаг.Үүнд:

1.Ажлын цэвэр капитал(АЦК)

Ажлын цэвэр капитал =Эргэлт хөрөнгө-Эргэлт эх үүсвэр

АЦК нь компанийн хөрвөх чадварын нэг чухал үзүүлэлт болдог.Мөнгөн

дүнгээр илэрхийлэгддэг учир энэ үзүүлэлтийг бусад компаний үзүүлэлттэй

харьцуулахад өөрөөр хэлбэл салбарын харьцуулсан шинжилгээнд ашиглахад

төдийлөн тохиромжтой бус юм.Харин компанийн өнгөрсөн ба өнөө үеийн хөрвөх

чадварын түвшинг харьцуулан шинжлэхэд чухал ач холбогдолтой.АЦК-г бусад

компанийн үзүүлэлттэй харьцуулахын тулд борлуулалтын хувиар илэрхйилэн

тооцож болно.

2.Эргэлтийн харьцаа(ЭХ)

Эргэлтийн харьцаа нь богино хугацаат өр төлбөрөө эргэлтийн хөрөнгөө ашиглан

төлөх чадвар ямар байгааг илэрхийлнэ.

Эргэлтийн харьцаа =Эргэлтийн хөрөнгө

Эргэлтийн эх үүсвэр

Эргэлтийн харьцаа 2-той ойролцоо байх нь хамгийн тохиромжтой гэж үздэг

боловч энэ нь салбар болон компанийн онцлогос шалтгаална.Компанийн

ирээдүйн мөнгөн урсгалыг урьдчилан таамаглах боломж их байх тутам

эргэлтийн харьцаа бага байх боломжтой байдаг. Энэ харьцаа хэт өндөр байвал

компаний ашигт ажиллагаанд муу нөлөөтэй. Учир нь төлбөрийн чадвар ашигт

ажиллагаа 2 урвуу хамааралтай.

3.Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа(ТТГЧ)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 20: companii ergelyiin hurungu

Төлбөр түргэн гүйцэтгэх чадварын харьцаа нь эргэлтийн харьцаатай

төстэй.Гагцхүү эргэлтийн хөрөнгөөс бараа материалын нөөцийг хассан дүнг

эргэлтийн эх үүсвэртэй харьцуулдгаараа ялгаатай юм."Төлбөр түргэн гүйцэтгэх"

гэсэн утгаараа хамгийн хөрвөх чадвартай хөрөнгүүдийг авч, хөрвөх чадвар

хамгийн багатай хөрөнгө болох бараа материалын нөөцийг тооцохгүй

орхидог.Учир нь бараа материалын нөөц нь эргэлтийн хөрөнгүүдээс хөрвөх

чадвар хамгийн багатай нь байдаг.

ТТГЧХ =Эргэлтийн хөрөнгө − Бараа материалын нөөц

эргэлтийн эх үүсвэр

ТБҮЦ – Түргэн борлогдох үнэт цаас

Түргэн хөрвөх хөрөнгө=Мөнгөн хөрөнгө+ТБҮЦ+Авлага

ТТГЧ-ын харьцаа 1-ээс их байх нь илүү тохиромжтой байх болно

Үйл ажиллагааны шинжилгээ

Үйл ажиллагааны харьцаанууд нь компанид янз бүрйин хэлбэрээр байршсан

хөрөнгө ба эх үүсвэрүүдийн борлогдох,эсвэл мөнгө болж орж ирэх хурдыг

илэрхийлнэ.Үйл ажиллгааны харьцаанууд нь тодорхой данснуудын хөрвөх

чадварыг илэрхийлдэг.

1.Бараа материалын эргэлт(БМЭ)

Бараа материалын эргэлтйин харьцаа нь бараа материалын нөөцийн хөрвөх

чадварыг илэрхийлнэ.

БМЭ =Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг

Бараа материалын нөөц

Энэ харьцаа нь удаа гэсэн нэгжтэй.Энэ харьцаанаас бараа материалын дундаж

наслалтыг олж болно.

2.Авлага цуглуулах дундаж хугацаа(АЦДХ)

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 21: companii ergelyiin hurungu

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа нь дансны авлага үүсэж бий болоод төлөгдөж

орж ирэх хүртэлх дундаж хугацааг илэрхийлнэ.

АЦДХ =Дансны авлагын дундаж хэмжээ

Өдрийн дундаж борлуулалт

Дансны авлага нь зээлийн борлуулалтаас үүдэж бий болдог бөгөөд АЦДХ нь

компаний зээлийн борлуулалтын бодлогоос хамаарна.

3.Төлбөр гүйцэтгэх дундаж хугацаа(ТГДХ)

Төлбөр гүйцэтгэх дундаж хугацаа нь дансны өрөө дундажаар хэд хоногт төлж

барагдуулж байгааг илэрхийлнэ.

ТГДХ =Дансны өр

Өдрийн дундаж худалдан авалт=

Дансны өр

Жилийн дундаж худалдан авалт×360

4.Үндсэн хөрөнгийн эргэлт(ҮХЭ)

Энэ харьцаа нь үндсэн хөрөнгө буюу үйлдвэрлэгч хөрөнгийн үр ашгийг

илэрхийлнэ.

ҮХЭ =Борлуулалт

Цэвэр үндсэн хөрөнгө

5.Нийт хөрөнгийн эргэлт(НХЭ)

Энэ харьцаа нь компанийн нийт хөрөнгийн үр ашгийг илэрхийлнэ. Нийт хөрөнгийн

эргэлт өндөр байх нь хөрөнгийн үр ашиг өндөр байгааг илэрхийлнэ.

НХЭ =Борлуулалт

Нийт хөрөнгө

Судалгааны хэсэг

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 22: companii ergelyiin hurungu

“Зоос гоёл” ХК-ний танилцуулга

Анх 1971 онд Урчуудын артельд үнэт чулуу, үнэт металлаар гоѐлын зүйл,

эдлэл хийдэг алт, үнэт чулууны цех байгуулагдсан ба 1973 оны 7 сарын 1-нээс

НААҮЯ-ны харъяа Гоѐл Чимэглэлийн үйлдвэр нэртэйгээр өргөжин зохион

байгуулагдсанаар өнөөдрийн “Зоос Гоѐл” ХК-ий үндэс суурь тавигдсан билээ . Энэ

үед тус үйлдвэр металлын, чулууны гэсэн үйлдвэрлэлийн хоѐр цехтэй, 85

ажиллагсадтай байв.

1976 оны 4 дүгээр сарын 2-нд Гоѐл Чимэглэлийн үйлдвэрийг НААҮЯ-ны

харъяаллаас Сангийн Яамны харъяалалд шилжүүлж, үнэт металл, үнэт чулуун

эдлэлийн үйлдвэрлэлийн зэрэгцээ гүйлгээний бүх төрлийн зоосон мөнгө

үйлдвэрлэх хүчин чадалтай төхөөрөмжөөр тоноглон “Зоос Гоѐлын Зүйлийн

Үйлдвэр” гэж нэрлэх болсон.

1976 онд металл, чулуу, одон тэмдгийн гэсэн үйлдвэрлэлийн үндсэн 3 цехтэй

140 гаруй ажиллагсадтай байв. 1986 онд гоѐлын зүйлийн, зоос-одон тэмдгийн,

үнэт чулууны, багаж механикийн гэсэн 4 цехтэй 180 гаруй ажиллагсадтай, жилдээ

70.0 мянга гаруй ширхэг алт, мөнгөн эдлэл, 400.0 гаруй ширхэг чулуун шигтгээ,

500.0мянга гаруй одон медаль, энгэрийн тэмдэг, 6.0 сая гаруй ширхэг зоосон

мөнгө үйлвэрлэж байсан.

Монгол улсад явагдсан өмч хувьчлалаар 1996 оны 5 дугаар сарын 1-нээс

хувьцаат компани болгон “Зоос гоѐл” ХК нэртэйгээр зохион байгуулсан. 1998 оны 3

дугаар сарын 27-нд төрийн мэдлийн 51 %-г дуудлага худалдаанд оруулж

хувьчилсан.

Үйлдвэрлэл, худалдааны “Зоос гоѐл” ХК нь одоо Улаанбаатар хотын төв

хэсэгт өөрийн үйлдвэрлэлийн зориулалттай байранд Итали, Герман, Швейцари,

Сингапур, Солонгос зэрэг улсын техник технологиор сорьц болон чанарын

баталгаатай алт, мөнгөн гоѐл чимэглэлийн зүйлс, мөнгөн аяга болон бэлэг

дурсгалын зүйлс, төр засгийн захиалгаар төрийн одон медаль, байгууллага

компаниудын ойн тэмдэг, лого, сургууль төгсөгчдийн ромбо, бүх төрлийн спортын

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 23: companii ergelyiin hurungu

болон урлагийн уралдаан тэмцээний медалиуд, Монгол Банкний захиалгаар бүх

төрлийн дурсгалын болон гүйлгээний зоосон мөнгийг мэргэжлийн өндөр түвшинд

үйлдвэрлэж байна.

1.Төлбөрийн чадвар

АЦК=Эргэлтийн актив-Эргэлтийн пассив

АЦК2007=314409,1-73947,5=240461,58

АЦК2008=381602,1-56455,9=325146,2

Дүгнэлт: Дээрх үзүүлэлтээс харахад “ Зоос гоѐл” ХК-ны АЦК нь суурь оныхоос

давуу үзүүлэлттэй байгаа нь хөрвөх чадварын түвшин сайн байгаа буюу эргэлтийн

хөрөнгөөрөө эргэлтийн пассиваа дарах чадвар сайн байгааг харуулж байна.Энэ нь

тухайн компанийн дотоод болон гадаад үйл ажиллагаатай шууд холбоотой юм.

Эргэлтийн харьцаа=Эргэлтийн актив

Эргэлтийн пассив

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

2007 он 2008 он

Series 1 240461.58 325146.2

АЦК

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 24: companii ergelyiin hurungu

Эргэлтийн харьцаа2007=314409,1

73947,5=4,252

Эргэлтийн харьцаа2008=381602 ,1

56455 ,9=6,759

Дүгнэлт: Эргэлтийн харьцааны хувьд өмнөх оныхоос өссөн дүнтэй

байна.Эргэлтийн харьцаа нь 2-той ойрхон байх нь тохиромжтой гэж үздэг бол уг

компанийн хувьд эргэлтийн харьцаа 3-аас их байгаа учир АЦК нь өссөн байна.

ТТГЧХ=Эргэлтийн актив−Бараа материал

Эргэлтийн пассив

ТТГЧХ2007=314409,1−123391,6

73947,5 =2,583

ТТГЧХ2008=381602 ,1−130428,5

56455 ,9 =4,449

0

1

2

3

4

5

6

7

2007 он 2008 он

Series 1 4.252 6.759

Эргэлтийн харьцаа

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 25: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт: ТТГЧХ нь мөн л өссөн үзүүлэлттэй гарчээ.Энэ нь уг компанийн

төлбөрийн чадвар сайн байгааг дахин нотолж байна.

Үзүүлэлтүүд

2007

2008

Өөрчлөлт

АЦК

240461,6

325146,2

84684,6

Эргэлтийн харьцаа

4,252

6,759

2,507

ТТГЧХ

2,583

4,449

1,866

Дүгнэлт: Тооцоолсон үзүүлэлтээс харвал “Зоос гоѐл” компанийн төлбөрийн

чадвар нь өмнөх онтой харьцуулахад бүх коэффициентүүд өссөн байна. Энэ нь

төлбөр

төлөх чадвар харьцангуй өндөр байна гэж дүгнэгдлээ.Тиймд тухайн байгууллага

хөрвөх чадвар сайтай эргэлтийн активуудыг маш сайнаар тогтвортой байршуулж

чадсан нь харагдаж байна.

2.Үйл ажиллагааны шинжилгээ

0

1

2

3

4

5

2007 он 2008 он

Series 1 2.583 4.449

Axi

s Ti

tle

ТТГЧХ

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 26: companii ergelyiin hurungu

Бараа материалын эргэц=ББӨ

Бараа материалын дундаж үлдэгдэл (удаа)

Бараа материалын эргэц2007=400972,4

123391,6 =3,25

Бараа материалын эргэц2008=369118,4

130428 ,5 =2,83

Дүгнэлт:Тухайн байгууллагын эргэлтийн хөрөнгөнд бараа материал 40%-г эзэлж

байна.Энэ нь компанийн үйл ажиллагааны зорилго чиглэлтэй салшгүй холбоотой

юм Бараа материалыг худалдан авсны дараа хэдий хугацаагаар борлогдохгүй

хадгалагдаж болохыг энэ үзүүлэлт харуулдаг.Уг компанийн хувьд

бараа материалын эргэц буурсан нь борлуулалт түргэсэж ашиг өссөнийг харуулж

байна.

Бараа материалын дундаж наслалт=360

Бараа материалын эргэлт (өдөр)

Бараа материалын дундаж наслалт2007=360

3,25 =110,77

2.6

2.7

2.8

2.9

3

3.1

3.2

3.3

2007 он 2008 он

Series 1 3.25 2.83

Бараа материалын эргэц

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 27: companii ergelyiin hurungu

Бараа материалын дундаж наслалт2008=360

2,83 =127,207

Дүгнэлт: 2007 оныг 2008 онтой харьцуулхад бараа материалын дундаж наслалт

нь 1,1 дахин өссөн байна .Энэ нь чанартай бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж сайн

борлуулалт явуулсны үр дүн гэж бодож байна.Иймд тус компанийн эргэлтийн

хөрөнгийн удирдлага сайн ажиллаж байна гэж дүгнэж болох юм.

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа=360

Авлагын эргэлт (хоног)

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа2007=360

5,947 =60,537

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа2008=360

3,622 =99,399

100

105

110

115

120

125

130

2007 он 2008 он

Series1 110.77 127.207

Бараа материалын дундаж наслалт

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 28: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт:Авлага цуглуулах дундаж хугацаа өмнөх оноос 33 хоногоор нэмэгдсэн

байна.Хэдий энэ үзүүлэлт өссөн дүнтэй гарсан ч компанид мөнгө орж ирэх

хугацаа удааширна гэсэн үг юм.Үүнээс үүдэн компанид найдваргүй авлага үүсэх

боломжуудыг бий болгоно.

Авлагын эргэц=Борлуулалтын орлого

Авлагын дундаж үлдэгдэл (удаа)

Авлагын эргэц2007= 547266 ,4

92027,2 =5,947

Авлагын эргэц2008=571659,8

157840 ,3 =3,622

0102030405060708090

100

2007 он 2008 он

Series1 60.537 99.399

Авлага цуглуулах дундаж хугацаа

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 29: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт: Уг компани бараа бүтээгдэхүүнээ зээлээр борлуулаад авлага үүссэнээс

хойш компанид мөнгө орж ирэх хугацааг 1 цикл гэж үзэхэд энэхүү цикл нь суурь

онд 6 хоног байсан бол дараах онд 3 хоног болж багассан байна. Энэ нь авах

ѐстой мөнгөн хөрөнгөө түргэн хугацаанд авч дахин эргэлтэнд оруулах боломж

өндөр байна.

Өр төлөх дундаж хугацаа=Дансны өглөг

Өрийн дундаж худалдан авалт (удаа)

Өр төлөх дундаж хугацаа2007=26077,5

547266 ,4 =0,04

Өр төлөх дундаж хугацаа2008=19322,2

571659,8 =0,03

0

1

2

3

4

5

6

2007 он 2008 он

Series1 5.947 3.622

Авлагын эргэц

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 30: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт: Эргэлтийн хөрөнгийг байршуулахад компанид зайлшгүй эргэлтийн эх

үүсвэр хэрэгтэй болдог.Энэ нь богино хугацаат санхүүжилтэнд хамрагдана гэсэн үг

юм.Дансны өглөгөө дундажаар хэдэн удаа төлж барагдуулж байгааг харуулдаг

харьцаа юм. Дээрээс үзвэл суурь оноос 0,01-р буурсан нь харьцангуй тогтвортой

байна.

Үндсэн хөрөнгийн эргэц=Борлуулалтын орлого

Цэвэр үндсэн хөрөнгө (удаа)

Үндсэн хөрөнгийн эргэц2007=547266 ,4

777158 ,9 = 0,7

Үндсэн хөрөнгийн эргэц2008=571659,8

591153,2 =0,967

0

0.01

0.02

0.03

0.04

2007 он 2008 он

Series1 0.04 0.03

Өр төлөх дундаж хугацаа

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 31: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт: Үйл ажиллагааны чиглэлээс нь харахад тухайн компанид үндсэн

хөрөнгийн шаардлага хамаагүй бага байна. Гэвч компанийн эзэмшилд байдаг

тодорхой хэмжээний үндсэн хөрөнгөн дээр шинжилгээ хийж үзтэл компаний хувьд

үндсэн хөрөнгийн эргэц 0,267- удаагаар өссөн байна.Энэ нь компани үндсэн

хөрөнгөө үр ашигтай ашиглаж байгааг илтгэж байна.

Нийт хөрөнгийн эргэц=Борлуулалтын орлого

нийт хөрөнгө (удаа)

Нийт хөрөнгийн эргэц2007=547266 ,4

1091568 =0,501

Нийт хөрөнгийн эргэц2008=571659,8

972755,3 =0,588

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1

2007 он 2008 он

Series1 0.7 0.967

Үндсэн хөрөнгийн эргэц

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 32: companii ergelyiin hurungu

Дүгнэлт: Нийт хөрөнгийн эргэлт өндөр байх нь хөрөнгийн үр ашиг өндөр байгааг

харуулна. Манай копанийн хувьд үзүүлэлт суурь оноос өндөр гарсан байна.Энэ

компанийн удирдлагын явуулж буй арга хэмжээ оновчтой сайн байна гэж

дүгнэгдлээ.

Үзүүлэлтүүд

2007

2008

Өөрчлөлт

БМ-н эргэц 3,25 2,83 (0,42)

БМ-н дундаж наслалт

110,77

127,207 16,437

Авлагын эргэц 5,947 3,622 (2,325)

АЦДХ 60,537 99,399 38,862

Өр төлөх дундаж хугацаа

0,04

0,03 (0,01)

Үндсэн хөрөнгийн эргэц

0,7

0,967 0,267

Нийт хөрөнгийн эргэц 0,501 0,588 0,087

Дүгнэлт: Шинжилгээний тооцооллоос харахад 2008 онд “Зоос гоѐл” компаний үйл

ажиллагааны идэвхжилт сайжирч хөрөнгийн эргэц түргэсэн нь харагдаж байна.Тус

0.44

0.46

0.48

0.5

0.52

0.54

0.56

0.58

0.6

2007 он 2008 он

Series1 0.501 0.588

Нийт хөрөнгийн эргэц

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 33: companii ergelyiin hurungu

компаний хөрөнгө ашиглалтын систем сайжирсан нь үр ашгийг дээшлүүлэхэд

нөлөөлсөн нэг хүчин зүйл болсон.

Ерөнхий дүгнэлт

“Зоос гоѐл” хк –н дээр сонгож авсан сэдэв болох “Эргэлтийн хөрөнгийн

удардлага” сэдвийн хүрээнд судлан авч үзэхэд тус компанийн эргэлтийн хөрөнгийн

удирдлагын үйл ажиллагаа сайн байна гэсэн дүгнэлтэнд хүрч байна. Яагаад гэвэл

тухайн компанийн санхүүгийн тайлан дээр эргэлтийн хөрөнгө болон эргэлтийн эх

үүсвэрийг хамарсан санхүүгийн шинжилгээг хоѐр оных нь үзүүлэлтээр тооцож

үзвэл бүх коэфицентүүд нь өссөн дүн гарчээ.Иймд тус компанийн удирдлага болон

үйл ажиллагааны зорилт болон хэрэгжилт хэвийн явагдаж ашиг орлогын

түвшингээ нэмэгдүүлэх боломжийг олж чадсан байна.Үйлчилгээ эрхэлдэг

байгууллагын хувьд эргэлтийн хөрөнгийн компанийн үйл ажиллагаанд нөлөөлөх

нөлөөлөл нь хүчтэй байдаг болох нь батлагдлаа.

2007 онд эргэлтийн хөрөнгийн ихэнх хувийг эздийн өмчөөр санхүүжүүлж

байсан бол 2008 онд зарим хэсгийг нь санхүүжүүлж байсан нь тайлангаас

харагдаж байна

2007 оноос 2008 онд бараа материалын нөөц нэмэгдсэн хэдийч мөнгөн

хөрөнгийн хэмжээ буурсан нь бараа материалаа зээлээр өгч дансны авлага

өссөнтэй холбоотой юм .

Дансны авлага өссөн нь найдваргүй авлагын нөөц үүсэх нөхцлийг нь

бүрдүүлж байна .Балансын дүнд эргэлтийн хөрөнгө 2007 онд 28,8 %-г эзэлж

байснаа 2008 онд 39,2 % болж 1,37 дахин өссөн нь төлбөрийн чадварт сайнаар

нөлөөлөх ч гүйлгээ муутай бараа материалын нөөц ихэссэн байна .

Богино хугацаат өр төлбөрийн дүн багассан нь идэвхтэй үйл ажиллагаа

явуулж өрөө барагдуулсантай холбоотой юм .

Эзний өмч нь 1,02 дахин өссөн нь компани эздийн хувьд ашигтай ажиллаж

хувь нийлүүлэгчдийн итгэл урамыг сэргээхэд дөхөм болсон

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 34: companii ergelyiin hurungu

Эргэлтийн хөрөнгө 21,37 болж өссөн бол богино хугацаат өр төлбөр

23,9% -иар буурч төлбөрийн чадвар сайжирсанийг илтгэнэ.

Балансын нийт дүн 11% -иар буурсан нь санхүүгийн байдал төлбөрийн

чадварт сөрөг нөлөө үзүүлэх магадлал өндөртэй байна.

“Зоос гоѐл” хк-н хувьд өөрийн үйл ажиллагаагаа тасралтгүй хэвийн явуулж

байгаа мөн зах зээлд өөрийн гэсэн байр сууриа нэгэнт олсон ,бусад ижил төрлийн

үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудын дунд хүчтэй өрсөлдөгчдийн нэг гэдэг

утгаараа цаашид илүү их амжилттай ажилж хэвийн үйл ажиллагаагаа тасралтгүй

явуулж чадна гэсэн дүгнэлтэнд хүрч байна.

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 35: companii ergelyiin hurungu

Ашигласан материал

Компанийн санхүү Ц.Аюурзана УБ хот

Санхүүгийн менежмент Л.Жаргал, Ж.Батөлзий

УБ хот 2008 он 3-Р хэвлэл

Санхүүгийн удирдлага Б.Бүжинлхам УБ хот 2004 он

www.mse.mn

www.google.com

Хавсралт

“Зоос гоѐл” хувьцаат компанийн 2007 болон 2008 оны тайлан баланс

ХК-ийн нэр, код “Зоос гоёл” ХК

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 36: companii ergelyiin hurungu

Гаргасан хувьцааны тоо 3,754,944

Гүйцэтгэсэн захирлын нэр Д.Гантуяа

Ерөнхий нягтлан бодогч С.Баярцэцэг

Утас 321907,327285,322448

Үйл ажиллагааны чиглэл Гоѐл чимэглэл

Хаяг: УБ. Чингэлтэй дүүрэг

САНХҮҮГИЙН ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД 2007 2008 А.Нийт хөрөнгө(1+2) 1. ЭРГЭЛТИЙН ХӨРӨНГӨ

Мөнгөн хөрөнгө Богино хугацаат хөрөнгө оруулалт Авлага Урьдчилан төлөгдсөн зардал Бараа материалын нөөц Бусад

2. ЭРГЭЛТИЙН БУС ХӨРӨНГӨ a. Биет хөрөнгө

Газар Барилга байгууламж Хуримтлагдсан элэгдэл Тоног төхөөрөмж Хуримтлагдсан элэгдэл Тавилга эд хогшил Хуримтлагдсан элэгдэл Дуусаагүй барилга Мал амьтад Бусад үндсэн хөрөнгө Хуримтлагдсан элэгдэл

b. Биет бус хөрөнгө

Гудвил Патент Зохиогчийн эрх Зохион байгуулалтын зардал Барааны тэмдэг Хөрөнгө оруулалт ба бусад хөрөнгө Үнэлгээний хасагдуулга

Б.ӨР ТӨЛБӨР БА ЭЗЭМШИГЧДИЙН ӨМЧ 1. ӨР ТӨЛБӨР

a. Богино хугацаат өр

Дансны өглөг Векселийн өглөг

1,091,568.0 314,409.1 98,990’2 92,027.2 123,391.6 777,158.9 775,466.8 1,017,357.1 -241,045.8 1,692.1

1,692.1 1,091,568.0 73,947.5 73,947.5 26,077.5

972,755.3 381,602.1 93,333.3 157,840.3 130,428.5 591,153.2 589,461.1

838,506.9 -249,045.8 1,692.1

1,692.1 972,755.3 56,455.9 56,455.9 19,322.2

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 37: companii ergelyiin hurungu

Орлогийн татварын өглөг Цалингийн өглөг Бусад татварын өглөг ЭМНД-ийн шимтгэлийн өглөг Мөнгөн ноогдол ашгийн өглөг Банкны богино хугацаат өглөг Хойшлогдсон татварын өглөг Бусад өглөг Урьдчилж орсон орлого Богино хугацаат өглөгийн хасагдуулга

b. Урт хугацаат өр

Урт хугацаат векселийн өглөг Урт хугацаат зээл Урт хугацаат бондын өглөг Бусад урт хугацаат өглөг Урт хугацаат өглөгийн хасагдуулга

2. Эзэмшигчдийн өмч(a+б+в) a. Өмч

Төрийн Хувийн

b. Хувьцаа Энгийн хувьцаа Давуу эрхийн хувьцаа Халаасны хувьцаа Нэмж төлөгдсөн капитал Эзэмшигчдийн өмчийн бусад хэсэг

c. Хуримтлагдсан ашиг(алдагдал) Тайлангийн үеийн Өмнөх үеийн

5,813.1 2,634.0 525.3 19,314.9 19,582.7 0.0 1,017,620.5

0.0 945,524.8 375,494.4 570,030.4 72,095.6 45,948.4 26,147.2

5,316.8 2,543.5 412.90 1,319.5 24,012.3 3,528.7 0.0 916,299.4 0. 803,327.2 375,494.4 427,832.

ОРЛОГЫН ТАЙЛАН 2006 2007

1.Цэвэр борлуулалт Нийт борлуулалт Борлуулалтын хорогдол Борлуулалтын хөнгөлөлт 2.Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг 3.Нийт ашиг 1-2 4.Үйл ажиллагааны зардал Цалин хөлс шагнал НДШ Засвар үйлчилгээний зардал Ашиглалтын зардал Түрээсийн зардал Албан томилолтын зардал Тээврийн зардал Элэгдлийн зардал

547,266.4 548,125.6 859.3 400,972.4 146,293.9 110,251.8 28,535.9 228.8 48,054.9 1,398.0 61.6 311.0

571,659.8 573,219.3 1,559.5 369,118.4 202,541.4 134,673.5 975.4 64,790.6

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Page 38: companii ergelyiin hurungu

Цахилгааны зардал Зар сурталчилгааны зардал Телефоны зардал Шатахууны зардал Бусад зардал 5.Үйл ажиллагааны ашиг (алдагдал) (5+6-7) 6.Үйл ажиллагааны бус орлого

Хүү торгууль, хөнгөлөлтийн орлого Ноогдол ашгийн орлого Валютын ханшийн өөрчлөлтөөс олсон ашиг Бусад 7.Үйл ажиллагааны бус зардал Хүү торгууль,хөнгөлөлтийн зардал Хувьцаа бондын гарсан алдагдал Валютын ханшийн өөрчлөлтөөс гарсан алдагдал Бусад 8.Ердийн ажиллагааны ашиг (алдагдал) (5+6-7) 9.Онцгой шинжтэй орлого 10.Хамтарсан үйлдвэрээс олсон орлого 11.Татвар төлөхийн өмнөх ашиг 8910 12.Орлогын татварын зардал 13.Тайлант үеийн цэвэр ашиг(алдагдал) (11-12)

31,661.7 36,042.1 22,826.7

22,826.7 3,790.0 3,790.0 55,078.8 55,078.8 9,130.4 45,948.4

2,260.0 30,963.9 67,868.0 4,638.3

4,638.3 2,054.9 2,054.9 70,451.4 0.0 0.0 70,451.4 7,045.2 63,406.2

www.zaluu.comwww.zaluu.com