COMUNU DE SANTU LUSSURZU - WordPress.com...COMUNU DE SANTU LUSSURZU Provintzia de Aristanis C.A.P. 09075 0783/55191 0783/5519227 Novas de Santu Lussurzu Fozu periòdicu de informatzione

COMUNU DE SANTU LUSSURZUProvintzia de Aristanis

C.A.P. 09075 0783/55191 0783/5519227

Novas de Santu LussurzuFozu periòdicu de informatzione istituzionale de su Comunu de Santu Lussurzu

Annu III n° 2 de su mese de Cabudanne 2015

A torrau a apèrrere s’Isportellu Linguìsticu Comunale in su Comunu de Santu Lussurzu.Su 3 de su mese de Austu, a torrau a apèrrere in su Comunu de Santu Lussurzu s’Isportellu Linguìsticu Comunale pro sa Limba Sarda. S’Isportellu est apèrtu comente narat su calendàriu postu a suta e est allogiàdu in sa Biblioteca Comunale, in su segundu aposentu a manu mancaa pustis de s’intrada.S’Operadore est a disponimentu de totu sos tzitadinos pro cale siat informatzione chi pertocat sa Limba e sa Cultura Sarda.Cun s’apèrtura de s’Isportellu Linguìsticu at a comintzare finas unu servitziuperiòdicu de informatzione istitutzionale intre s’Amministratzione Comunale e sos tzitadinos, in limba sarda, poita custos, siant semper informados de sas faìnas chi s’Amministrtzione fàghet e finas pro ammentàre cussas iscadentzias de prus importu, dende in su matessi tempus visibilidàde pùblica e ufìtziale a su sardu, una limba ancora bia in sa comunidade nostra, ma chi si faeddat solu in situatziones informales e pagu in cuntestos ufìtziales e pius pagu ancora s’iscriet.Novas de Santu Lussurzu si podet arrètzire finas a domo, bastat a ddu

pedire, imbiende una punta de bullette elettrònicu a s’indiritzu: www.comunesantulussurgiu.or.it iscriende “cherzo arrètzire Novas de Santulussurzu” cun su nòmene, su sambenau e s’indiritzu de posta elettrònica a in ue si cheret chi s’imbiet.Sa redatzione de Novas de Santu Lussurzu est contivizada de su Servitziu Linguìsticu Sardu de su Comunu de Santu Lussurzu, Operadore, Gonario Carta.Onnia nùmeru de Novas de Santu Lussurzu at a èssere integradu de curiosidàdes a suba de sa limba sarda, comente pro esempiu nòmenes de logu, aìnas de triballu, ammentos istòricos, grammatica e arrègulas de iscritura de su sardu, ditzios ecc.S’ant a pigare in cunsideriu totu sos azudos pro fàghere unu traballu prus compriu, poita sa Limba e sa Cultura Sarda siant semper prus avaloradas, afortziadas e isvilùpadas.

Dies e oras de apertura de s’Isportellu Linguìsticu Comunale:

Dònnia Lunis de sas deghe a mesudie (10.00 – 12.00) e dònnia Zòbia de sas oto a sas deghe (08.00- 10.00).S'Isportellu Linguìsticu est collocadu in sa Biblioteca Comunale.

Cabudanne

Cabudanne nde benit dae su latinu "caput anni", chi cheret nàrrere comintzu de annu, ca custu a beru, in àteros tempus, fiat prus che totu pro sos traballos de su sartu su primu mese.

In custu mese, si faghiant sos cuntratos pro sos afitos siat pro sos pastores, siat pro sos massajos. Fintzas oe, su mese de Cabudanne, pro sos bizantinos est su primu mese de s'annu.

Cabudanne de sos poetasIn Sèneghe dae mangianu a note tarda, in sas partzas, in sos tzilleris e in sa prentza betza, sa festa de sos poetas. Dae su 3 a su 7 de Cabudanne

http://www.comunesantulussurgiu.or.it/

Cabudanne de sos Poetas

Programa de sa de Undighi Editzione

Zòbia 3 cabudanne 2015

A sas ses e mesu de sero (18:30) | Prentza de Murone

Presentatzione de sa de undighi editzione de su festival

A sas de sero (19:00) | Campo della Quercia

Phantasia seneghese

Risultadu de su laboratòriu de teatru no-iscola a incura de Roberto Magnani de su Teatro delle Albe: L’Inferno

A sas noe e mesu de sero (21.30) | Partza de sos ballos

"Diario minimo dei giorni"

Presentada de su romanzu zovànile de Franco Loi

Proietzione de sa video intervista “DAMMI DEL TU”

di Cristiano Sormani Valli

A sas deghe e mesu de note (22.30) | Partza de sos ballos

John Vignola: L’inferno interiore

Caminos de presònia e de liberatzione musicale

A mesanote (24.00) | Partzighedda Su Lare

River of Gennargentu

Su contu de sa bonanote

Chenàbura 4 cabudanne 2015

A sas deghe de manzanu (10.00) | Tzilleri Su Recreu

Su sonete e sa festa: Istòria de unu autodidatta cun prus de 50 annos de carriera

Marcello Marras atòbiat Mario Feurra

A sas undighi e mesu (11.30) | Prenza de Murone

Valentina Neri arresonat cun Clara Murtas

A sas chimbe de sero (17.00) | Putzu Arru

Haydar Ergulen arresonat cun Nicola Verderame

A sas ses de sero (18:00) | Partza de sos ballos

Phantasia seneghese

Laboratòriu teatrale tentu de Roberto Magnani cun s'azudu de sos assòtzios culturales de Sèneghe: Il Purgatorio

A sas deghe de note (22.00) | Partza de sos ballos

Monica Demuru in Bellas Mariposas


Paolo Spaccamonti


Sabudu 5 cabudanne 2015

A sas deghe de manzanu (10.00) | Tzilleri Manunza

Presentatzione de s’Enciclopedia de sa musica sarda

a incura de Marco Lutzu e Marcello Marras

A sas undighi e mesu de manzanu (11.30) | Prenza de Murone

Savina Dolores Massa arresonat cun Annamaria Capraro

A sas bator de sero (16.00) | aposentu de sa Biblioteca

Presentatzione de su progetu: La casa della poesia

Sos chi bivint in sas "case famiglia" e sos operadores atòbiant Azzurra D’Agostino e sos organizadores de su festival


Antonella Bukovaz arresonat cun Azzurra D’Agostino

A sas ses e mesu de sero (18.30) | Partza de sos ballos

Phantasia seneghese

Laboratòriu teatrale tentu de Roberto Magnani cun s'azude de sos assòtzios culturales de Sèneghe: Il Paradiso


Sa vida mia de leghidore Nicoletta Braschi


I Camillas


Dominiga 6 cabudanne 2015

A sas deghe de manzanu (10.00) | Tzilleri Santa Maria

Presentatzione de su libru Mutetus e Mutos

de Giovanni Perria

A sas undighi e mesu (11.30) | Prenzta de Murone

Davide Ferrari e Gianni Salis arresonant cun Mario Cubeddu


Stefania Portaccio arresonat cun Simone Cireddu

A sas ses e mesu de sero (18.30) | Partza de sos ballos

Franco Buffoni arresonat cun Azzurra D’Agostino


Aldo Nove arresonat cun Simone Cireddu

A sighire: festa seneghese


"E quindi uscimmo a riveder le stelle": mamentos de commedia in musica e peraulas


Performance musicale a incura de sos membros de’Alter Events Crew

SERVÌTZIOS PRO SOS TZITADINOS In custa setzione podides agatare sos servìtzios chi sas amministratziones de sos comunes e de àteros entes, ponent a disponimentu de sos tzitadinos. Gràtzias a custos servìtzios sa zente podet preguntare tzertificados e àteros documentos, bìere pràticas o pagare sas pagamentas.Su Còdighe Fiscale

Su còdighe fiscale benit dadu dae su Ministèriu de s’Economia e serbit a Entes e Amminitratziones pùblicas pro reconnòschere sos tzitadinos.

Belle semper ddu dant sos ufìtzios locales de s’Agentzia de sas Intradas; in casos particulares, fintzas sos comunes (pro sos pitzinnos, intro de 60dies dae sa nàschida) e sos Consolados (pro chie bivet in èstero), si sunt cullegados a su sistema informativu de s’Anàgrafe Tributària.

Nemos, foras de cussos inditados subra, podet fàghere programmas pro su càrculu o s’imprenta de su còdighe.

Tocat a fàghere atentzione a totus sos sitos internet chi dant servìtzios pro carculare su còdighe fiscale: si benit carculadu e tentu in custa manera non tenet caràtere ufìtziale.

Su còdighe fiscale benit dadu cun unu tesserinu de plàstica e portat unu còdighe fatu de lìteras e nùmeros, in totu sunt 16, chi inditant: sambenadu e nùmene de su titulare, annu, mese e die de nàschida, su sessu, logu de nàschida.

Balet pro totu sa vida.

Pro ddu otènnere, tocat a cumpilare su mòdulu, chi si nde podet leare in totus sos ufìtzios cumpetentes, e a presentare:

unu documentu de identidade chi non siat iscadidu; chie ddu petit devet tènnere a su nessi 18 annos;

unu documentu de identidade, siat de su delegadu chi de su delegante, sisi preguntat a nùmene de àtere;

unu documentu de identidade de su babbu o de sa mamma, si benit pedidu pro unu pitzinneddu;

sos documentos de identidade de su babbu o de sa mamma e de su minore (o un’autotzertificatzione firmada dae unu de sos mazores) si su còdighe est pro una pessone chi non tenet galu 18 annos;

su passaportu o su permissu de residèntzia si ddu petint extracomunitàrios.

In casos particulares, comente cussu de sutzessione, pro tènnere su còdighe fiscale tocat a presentare su tzertificadu de morte (o un’autotzertificatzione cun sos datos anagràficos de su mortu) e su documentu de identidade de un’erede o de chie dd’at preguntadu.

Si si cambiat nùmene o sambenadu, si podet preguntare de càmbiare su còdighe fiscale, andende a unu cale si siat ufìtziu de s’Agentzia de sas Intradas cun unu documentu de identidade agiornadu; pro preguntare su cambiamentu non b’at iscadèntzia de tempus.

Si si perdet o segat su tesserinu, tocat a fàghere denùntzia a s’autoridadede seguresa pùblica e, a pustis, si nde podet petire un’àteru.

De su còdighe fiscale non si nde podet fàghere de mancu pro:

fàghere sa denùntzia de su rèdditu, sa decraratzione de sos sostitutos deimposta, sas denùntzias contributivas a s’INPS, sos tzertificados chi petint sas pessones chi tenent sa ritenuta fiscale, sas faturas IVA, sas retzidas fiscales, sas bollas de acumpanzamentu, sas decraratziones IVA,sa rezistratzione de atos, sa denùntzia de sutzessione e donatzione, s’iscritzione a un’albu.

Pesare sos figios in sardu: una richesa pro cras

Faeddare in sardu a sos fìgios? A si podet? E comente si faghet? E a

cumbenit? Faghimus male a sos pitzinnos e ddos istrobbamus pro imparare s’italianu e s’inglesu? Ma no est mègius chi l’imparent in iscola? O in carrela? Sunt custas unas cantas pregontas chi intendo semper cando arresono a fùrriu de custu tema dìligu. In capas petzi in Itàlia, e duncas in Sardigna, b’est custu livellu de non connoschèntzia isparghinada subra sa chistione de su bilinguismu e su multilinguismu in domo. Cale chi siat sa limba chi pertocat. Ca deghinas de annos, si non sèculos, de disinformatzione organizada subra sa limba e sas limbas, ant fatu a manera chi una faina simple e deghile, l’apant bortulada in una curiosidade de istrambecos. In unu petze machìmine.

Est su monolinguismu, chi est una privatzione de pluralidades, unu mutzamentu de possibilidades, gasi, sighit a bìnchere. Comente nàrrere, inmatematica, chi unu si balet prus de duos. Un’isollòriu. In realidade a faeddare su sardu in domo non bi cheret nudda (si unu est cumbintu e bidet sa limba nostra a manera normale) e damus un’agiudu a sos pitzinnos pro èssere prus abbistos pro su mundu de cras. Eja, pròpiu gasi. Non bi creides? Ca bos ant iscrussadu cun s’italianu pomposu de sas iscolas e de sa televisione. E mesches cun sa mentalidade chi nde protzedit. Si unu pitzinnu leat s’avesu de faeddare in domo prus de una limba, narant sos iscientziados chi ant ismanniadu custu problema in su mundu, isvilupat unu muntone de facultades chi su pitzinnu monolingue noat. Naramus sa beridade: no est chi chie manìgiat duas limbas, a paridade de cunditziones, siat prus intelligente de unu monolingue, custu no. Ma de seguru, a bisu de sa scièntzia informada, custos pitzinnos ant unu cherbeddu prus prontu e lascu, chi si rendet mègius a sos bisòngios e a sas netzessidades de sa vida, chi renesset a colare in argumentos diferentes de sighidu e leat detzisiones prus a sa lestra. E in prus renessetmègius a imparare àteras limbas. Ddu proant finas totu sos avèrguos de laboratòriu chi at fatu, pro nàrrere, sa professora Antonella Sorace in s’universidade de Edimburgu, una de sas mannas in Europa in custu campu.

“Ma tue mi ses narende – m’at naradu una bòrta unu sennore in un’addòbiu– chi si deo ddi faeddo in sardu a sa criadura, podet imparare mègius s’inglesu?” Eja, l’apo torradu deo, non ca so unu talebanu de sa limba sarda, ma ca leghende sa literadura internatzionale resurtat cussu. E sigomente sos iscientziados a sa sèria non faghent ideologias, nen

natzionalistas italianas nen natzionalitàrias sardas, finas sas limbas minores, o comente ddis narant in Itàlia pro ddos isminorigiare sos “dialetti”, faghent a sa retentiva de su criu sa matessi faina. E duncas, m’at naradu su fulanu, pro ite nos ant cumbintu a s’imbesse pro totu custos annos narende chi su sardu podiat istrobbare a s’annestru in italianu? Proite nos ant postu in conca, de gosi o de gasi, chi su sardu fiat ”grezu” e non serbiat a nudda? Antzis ca faghiat dannu, sende chi fiat una limba de “regressione” chi nos faghiat torrare in segus?

Sa resposta no est fàtzile ca s’arriscat, in una sotziedade cunformìstica e pagu informada comente sa nostra, de colare pro estremistas finas a nàrrere una beridade simple. E b’est su perìgulu chi si naras custa beridade ti leent finas pro unu fissadu istenteriadu chi est chirchende sos rastros de cale chi siat imbentu de cumplotu marxista-giudàicu-catòlicu-fascista-istatalista contra a sa limba sarda. In capas però sa beridade, nessi sa chi bido deo, est chi totu su chi s’ischit subra sa limba in Sardigna est farsu. Totu o belle totu. E chi calicunu, prus de calicunu, s’est faddidu. E at minimadu sas possibilidades de sos cherbeddos de unu muntone de sardos faghende unu gastu mannu a s’economia chi, oe prus de eris, protzedit finas dae sos imbentos de sas pessone sìngulas.

Finas s’idea de sa limba sarda chi nd’est essida foras de istùdios chi sunt addurados tempos e tempòrios e chi ant fatu a manera chi esseret pintada, non che a una normale famìlia de dialetos in chirca de una limba-bandera, ma comente una limba ispetziale-curiosa ogetu de istùdios sena fines, antiga, assimitzante prus de àteras a su latinu, partzida comente àteras mai, privada de tèrmine cultos, ischitzofrènica intre cabu de susu e cabu de suta, e àteros pecos de inferru. Totus ischires pesados e academizados foras de cale chi siat averguada de scièntzia. Ma prus e prus cust’idea maca chi non tocat a ddis faeddare in sardu a sos pitzinnos,pro no istrobbare s’annestru linguìsticu de sa limba natzionale italiana. Unu penzamentu macu e ignorante chi però est devènnidu, in sos annos, unu sentidu comunu.

E in cantos sunt abarrados trampados? Sende chi professores e professoras illustres finas de sas universades nostras, mai ant dadu avisu de custu perìgulu. Sende chi in sos giornales non si nde leghet mai. Mai sos intelletuales italianistas de Sardigna ant inditadu sa poberesa de su monolinguismu italianu. E semper però sos pecos de su natzionalismu

linguìsticu sardu (semper chi siat mai esistidu e apat tentu ampramanu). E antzis, cando b’at istadu possibilidades de frimmare cuddos bator macosgenerosos chi cheriant su bilinguismu ufitziale e cheriant sarvare sa limbasarda (inghitzende dae sos Annos Setanta), non petzi ddis ant fatu mancare s’agiudu, ma mesches ddis ant fatu su caminu punta a susu collonende su logu cun tzarras, fumatzos e nèulas de argumentos faddidos. E cantos de sos amparadores de sa limba ddos ant crètidos a custos e ddos ant cassados a su latzu? Galu oe nde bidimus e nde pranghimus sos dannos fascados comente sunt a ogros de sos pregiudìtzios de cultura dominadora tantu chi bident s’inimigu non in s’intelletuale monolinguista, ma in su cumpàngiu chi gherra semper e cando pro su sardu.

Sende chi su logu “linguìsticu” est semper prus isperditziende, pro ite non b’at una rebellia de sa “Cultura” in Sardigna? Pro ite sa limba sarda si balet pagu pagu? Mi pregonto deo: ma no est comente pro sas costeras cugutzadas de tzimentu? No est comente pro sas siendas archeològicas ismentigadas e apetigadas? No est comente pro su paesàgiu de defensare? No, mi paret, pro ite reatzione forte de ambientes culturales non bi nd’at mai. O pagas. E custos intelletuales dannàrgios chi sighent a ispèrdere, no ant pagadu e no ant a pagare mai.

Ma a tempos de custa crisi e de su degollu de totu su chi amus crètidu seguru, ite nos abarrat? Ite nos addurat? In ite depimus pònnere aficu pro s’educatzione de sos fìgios nostros? Deo creo mesches in su multilinguismu ca s’impreu de paritzas limbas – movende dae sa nostra sena sa cale nois non esistimus – iscàmpiat su cherbeddu de sos crios e ddos amàniat a una realidade tosta e cumplicada, sa de su mundu a dies de oe, a sa cale ant a dèpere parare fronte. Dònnia pitzinnu, de cada cunditzione sotziale, deo creo, diat dèpere tènnere su deretu de connòschere e istudiare in iscola nessi tres limbas, si non prus. Ricu, de sa classe mesana o pòberu chi siat (semper de prus a dolu mannu in Sardigna), pro chistiones de democratzia. Imbetzes oe in Itàlia, e duncas in Sardigna, in nùmene de su totem de su monolinguismu italianista ant sufridu e sufrint sas limbas locales comente cuddas de comunicatzione internazionale chi, nointames su dinari gastadu, nemos imparat. S’inimigu est su matessi: sa religione de su monolinguismu “isterico”, comente narat su linguista Bolognesi.

Duncas s’annestru de sas limbas istràngias e sa defensa de sas limbas locales ant un’inimigu a cumone. E custu diat bastare pro fàghere un’alliàntzia.

Ma pro s’inglesu e pro sas àteras limbas bi cheret dinare. Su sardu intames podet èssere finas a indonu. Una richesa chi mancari tenimus in famìlia e no istrinamus a sos fìgios nostros. E no est beru chi si unu, o una,chi non ddu connoschet bene non ddu podet faeddare a sos fìgios. Proas iscientìficas fatas in paritzos logos e cunditziones ant mustradu chi sos pitzinnos sunt finas “reguladores” de sas limbas e, duncas, currègent sas faddinas de sas mamas.

Duncas, si podet fàghere. Ddu podimus fàghere. Su pitzinnu nde balàngiat de seguru e, forsis, diant pòdere balangiare finas sas mamas. Non sunt issas, difatis, sas fèminas chi ddas ant custrintas pro primas a faeddare initalianu ca depiant essere belligheddas, allichididas, educadas e “carine” finas prus de sos mascros? Non sunt istadas issas sas primas a rùere vìtimas de custa cunditzione detzidida dae sos mascros de poderiu?

Diat èssere bellu meda e de agradu si sas fèminas esserent comintzadu a si furriare. Totu sas rebellias comintzant dae domo.

Una limba chi non faeddamus a sos fìgios, non dda podimus pedire posca a òbligu dae s’iscola de s’istadu. O, semper e cando, deghet prus pagu, si puru b’at resones su matessi. Tocat a nàrrere, però chi custa rebellia no est de pretèndere, ma forsis petzi de punnare ca, comente narat su sotziòlogu Mongili, est a manera pròpia una cunditzione, non unu sèberu lìberu. E tocat de rispetare sa dificultade de chie si siat.

Ca nos ant custrintu, nos ant fatu birgongiare. Nos ant caratzadu e umiliadu in s’ànimu fungudu. A nde torrare a essire dae custu borrocu no est fàtzile ca nos depimus, a carchi manera, fàghere male a nois matessi. A nos indùghere a mudare.

Ma, mamas e babbos sardos chi mirades a su mundu, bos potzo assigurare, pro chi l’apo bìvidu deo in pessone, chi, cando figiu bostru contòniat a domo e bos contat in sardu su chi at fatu in iscola in inglesu, oin frantzesu, o in tzinesu, non b’at prètziu.

Ischides chi est creschende bene, aprontende sas armas pro gherrare in

su mundu, che a sardu abbistu e lìberu.

BILINGUISMU CRESCHET

ITE EST BILINGUISMU CRESCHET

BILINGUISMU CRESCHET est unu servìtziu chi cheret fàghere atinare sa comunidade in pitzu de su bilinguismu, dende informatziones craras e contivigiadas a famìlias, maistros, educadores e amministradores.

BILINGUISMU CRESCHET, ativu in Sardigna dae santugaine de su 2012, est una filiale de s'organizatzione“Bilingualism Matters” ghiada dae sa Prof.ra Antonella Sorace in s'Universidade de Edimburgu.

ITE SERVÌTZIU OFERIMUS

Su servìtziu serbit:

TORRARE PARÀULA a sas pregontas de babbos e mamas e maistros chi s'acarant su bilinguismu;

http://www.bilingualism-matters.org.uk/

CRÈSCHERE sa connoschèntzia de sos proes de su bilinguismu;

MUSTRARE sas trassas prus de profetu pro agiudare in sa pesadura bilìngue de sos pipios;

ISPAINARE informatziones agiornadas cun sos istùdios internatzionales prus noos subra de su bilinguismu;

PROMÒVERE sas ocasiones de connoschèntzia e cunfrontu intre sas comunidades linguìsticas.

BILINGUISMU CRESCHET tando punnat de fraigare unu ponte intre su mundu de sos istùdios e sa comunidade, pro chi semper prus pipios potzant godire de sos proes de su bilinguismu!

CUNTATA·NOS E PIGA PARTE A IS FAINAS NOSTRAS!

Ses bivende in una situatzione de bilinguismu in domo e cheres pesare a su pipiu bilìngue ma no ischis a cale manu ti dare?

Ti times chi su bilinguismu potzat nòghere a su caminu iscolàsticu de fìgiu tuo?

Nde boles ischire de prus de comente resonat sa conca de unu pipiu bilìngue?

Si cheres informatziones e consìgios càstia sa pàgina de sas FAQ o cuntata·nos.

E tue cantu nd'ischis de bilinguismu? Torra sceda a sas pregontas de custu cuestionàriu e dd'as a ischire!

Primu atòbiu internatzionale de sas filiales de "Bilingualism matters"

At ghetadu sos primos passos su progetu regionale Bilinguismu Creschet, pensadu e naschidu in s'Ufìtziu de su Servìtziu Limba e Cultura Sarda de s'Assessoradu de s'Istrutzione Pùblica de sa Regione Sardigna. Batitzadu in su mese de Sant'Andria cun duas dies de formatziones pro operadores de sardu cun s'interventu de sa professoressa Antonella Sorace de s'Universidade de Edimburgu, sa filiale sarda at tentu s'oportunidade mannade atobiare sas àteras battor filiales chi sunt istètias abertas in Europa. Difatis su 4 de Freàrgiu in Edimburgu b'est istètiu su primu atòbiu internatzionale de sas filiales de Bilingualism Matters. Su primu progetu est naschidu in Iscòtzia su 2008 gràtzias a su traballu fatu dae unu grupu de ricercadores de s'Universidade iscotzese ghiadu dae sa Prof.ssa Antonella Sorace, docente de Linguìstica Acuisitzionale in custa Universidade. S'intentu fiat cuddu de renèssere a esplicare e isparghinare sos resultados de sas chircas de sos benefìtzios de su bilinguìsmu intre sa comunidade de su logu gasi chi s'Universidade s'esseret pòtida acurtziare a sa gente contende·li de sas oportunidades mannas chi podiant tènnere sos pitzinnos pesados cun duas limbas dae minores.

Mancu male chi su progetu no est abarradu inserradu in làcanas iscotzeses, ma nch'at puru brincadu su mare, arribende finas a Sardigna, sende chi su Servìtziu Limba e Cultura Sarda de sa Regione s'est dadu ite fàghere mannupro renèssere a abèrrere una filiale in Casteddu. Sa prima filiale de BM (Flere språk til flere) est istètia aberta in su 2011 in Norvègia (Universidade de Tromsø) in ue si contant prus de 100 limbas

chistionadas dae una populatzione de 5 milliones de pessones. In sa comunidade de Tromsø bi sunt a su mancu 150 natzionalidades diferentes rapresentadas e duncas sos chircadores traballant in unu logu in ue sas limbas e sos dialetos sunt vivos e impreados dae sa gente in sas cosas de fetianu. Bi sunt finas limbas de minoria, e custas sunt sas limbas Sami, limbas inditadas dae s'Unesco che a limbas in perègulu de si nche mòrrere. Duncas custos chircadores sunt ativos in unu logu in ue sa gente tenet bisòngiu de ischire a primore cale sunt sas cosas veras de sas chircas iscientìficas e cale sos pregiudìtzios in contu de aprendimentu e acuisitzione linguìstica.

Sa de duas filiales (Meur nan eilean siar) est naschida semper in su 2011, inIscòtzia, in sa citade de Stornoway, in una de sas Ìsulas Èbrides. Innoghe est s'Ufìtziu de s'Itrutzione cun su Mèdiu de su Gaelicu chi sighit su progetu de BM, ca est de importu mannu pro custa comunidade de gente a tènnere in contu sa limba de minoria paris cun s'inglesu e permìtere a sos pitzinnos de tènnere sos benefìtzios de su bilinguismu finas cun sa limba prus pagu impreada e chi est puru de profetu pro sa limba ca si torrat a revellire gràtzias a custu progetu.Sa de tres filiales (Me 2 Glosses) est istètia aberta in Grècia (Thessaloniki) in su 2012 e innoghe est s'Universidade chi sighit su progetu, sende chi in sa comunidade bi sunt medas immigrados dae logos diferentes e una de sasideas de su progetu est cudda de renèssere a mantènnere sas limbas de immigratzione. In su mese de Santu Gavine de su 2012 est naschida sa prima filiale italiana in Trento (Bilinguismo conta) e unu mese infatu est istètia aberta sa filiale sarda in Casteddu (Bilinguismu Creschet), chi esserende sas duas prus giòvana sunt galu galu imparende s'àndela de sighire in su progetu e ant presentadu petzi sa relidade linguìstica insoro e sas cosas chi si diant pòdere fàghere cun su mèdiu de sa filiale.

Su primu atòbiu de Edimburgu nos at permìtidu, in antis de totu, de nos connòschere, de nos pompiare in cara, de allegare de sas chistiones chi onniunu tenet in sa realidade sua, ispantande·nos, a bortas, de dèpere parare fronte a sas pròpias dificultades. Onniunu, allegande de sas fortzas ede sas debbilesas de su progetu presentadu at permìtidu de connòssere unarealidade diferente e mascamente pràtigas diferentes pro li dare raighinas firmas a s'isparghinadura de su progetu. Unu cambiapare chi no est istètiu culturale ebbia, ma finas e pro su prus de pàrres e ideas in contu de limbas,de majoria o regionales, natzionales o arribadas dae aterue. Como custas chimbe filiales de BM sunt una retza, como podent traballare a unu progetu comunu de connoschèntzia de sas chistiones a fùrriu a su bilinguismu e a sumultilinguismu, aderetande mègius sas àndelas giai apetigadas e intrende

finas in caminos novos chi bargiant a sos resultados balentes de su progetu.No est de importu sa distàntzia, non b'at importu si sas limbas sunt diferentes.Est una retza prus rica e podet bragare de sas diferentzias, ca dae custas naschint posca sas cosas de profetu e rejonadas paris. S'Assessoradu Regionale s'est, duncas, ponende in caminu in cust'àndela frutuosa, at a dèpere sighire finas caminos novos, mancari imbarande·si a s'esperièntzia de sos àteros, pro renèssere a intregare a sos sardos de oe e de cras unu siddadu galu prus ricu de cuddu chi s'istòria l'at regaladu. S'importu fungudu est cuddu de ofèrrere a totus sos sardos unu servìtziu regionale chipotzat permìtere a sa gente de connòschere sos resurtados iscientìficos de capia in contu de imparu de duas limbas e potzat espricare a primore totu sas cosas de bonu chi resessit a fàghere su cherveddu cun duas o prus limbas

CHIE SEMUS

Semus unu grupu de chircadores chi cherent ghetare unu ponte intre sa chirca e sa comunidade (famìlias bilingues, educadores e amministradores) pro isparghinare sa connoschèntzia a pitzu de su bilinguismu e fàghere a manera chi semper prus pipios potzant gosare de su bilinguismu.

Antonella Sorace - Diretora de Bilingualism Matters

Professora ordinària de Linguìstica Acuisitzionale (Developmental Linguistics) in s'Universidae de Edimburgu. At tentu incàrrigos in sas universidaes de Tromsø, Johns Hopkins, Michigan State, Hamburg e in su Max Plank Institute for Psycholinguistics de Nijmegen. Trabballat, subra de totus de isvilupu linguìsticu e cognitivu in sos faeddadores bilingues de cadaedade, e prus a finu de su bilinguismu infantile e de su chi batit custu in sascapatzidades cognitivas in prus de su limbàgiu, ma fintzas de su bilingismu de sos mannos in sos faeddadores chi lompent a livellos artos in una segunda limba, e de sos efetos de una segunda limba in sa limba nadia. S'est posta issa etotu a fàghere connòschere sas chircas a pitzu de su bilinguismu in totus sos setores de sa sotziedade e pro custu at fundadu su servìtziu de informazione BILINGUALISM MATTERS.

GIUSEPPE CORONGIU - Ex-Diretore de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione Autònomade Sardigna

Giuseppe Corongiu est istetidu su diretore de su Servìtziu Limba Sarda de sa Regione Autònoma de Sardigna e referente de su progetu Biliguismu Creschet. Naschidu in Làconi (OR) in su 1965 s'est laureadu in Lìteras Modernas in s'Universidade de Casteddu in su 1991. Pesadu in s'ativismu desos movimentos natzionalitàrios e linguìsticos at traballadu in gioventude in su campu de su giornalismu e de sa comunicatzione. Dae su 1996 est in s'amministratzione pùblica inue at balangiadu incàrrigos de consulente, funtzionàriu e dirigente. Est autore de unos cantos libros de polìtica

linguìstica, terminologia giurìdicu amministrativa, pianificatzione. At iscritu artìculos, sàgios e incuradu òperas didàticas e polìticas pro abalentare sa limba sarda. Dae su 2006, in sa Regione, at traballadu subra sa normalizatzione ortogràfica e dae su 2008 a su 2014 at ghiadu s'Ufìtziu de sa Limba Sarda Regionale. At traballadu a sos Pianos Triennales 2008-2010 e 2011-2013 dende impèllida a paritzos progetos intro sos cales: CROS, su curretore ortogràficu regionale, FILS, sa formatzione de sos insinnantes in limba sarda, CAMILISA, sas cartinas linguìsticas e didàticas de sa Sardigna, s'insinnamentu de su sardu curricolare, sa tradutzione de òperas internatzionales in sardu, s'acumprimentu de òperas e cartones pro pipios, FOLS, sa formatzione de sos operadores de sos ufìtzios linguìsticos, e aterasatividades de comunicatzione, annoamentu e promotzione de su bilinguismue multilinguismu. Est impitzadu meda a fàghere crèschere sa retze de Bilinguismu Creschet.

MANUELA MEREU- Professoressa de tedescu in sas iscolas superiores e de sardu in s'iscola materna

Manuela Mereu est nàschida e crèschida in Fonne. At istudiadu germanìsticae anglìstica in s'Universidade de Casteddu. At fatu su master "Plurilinguismoe multiculturalismo in Sardegna" in sa matessi Universidade e est professoressa de tedescu in sas iscolas superiores e de sardu in s'iscola materna. Bortat dae su tedescu a su sardu e istudiat sa didàtica de sas limbas.

SA SARDIGNA E SU BILINGUISMU

SU BILINGUISMU IN SARDIGNA

Su sardu est una limba "romanza" o "neolatina", est a nàrrere unu domìniu linguìsticu chi derivat dae sa limba faeddada dae is Romanos antigos. A gasi etotu sunt su portoghesu, s'ispagnolu, su catalanu, s'otzitànicu, su francu-proventzale, su frantzesu, s'italianu, su ladinu, su friulanu, su corsu, su dalmàticu (oe isparèssidu) e su rumenu.

Su cales su sardu naschet, che a is àteras limbas neolatinas, dae sa crèschida de su latinu batidu in s'ìsula dae su de III sèculos in antis de Cristos in susu. Cando s'Imperu romanu s'est iscontzadu, sa Sardigna est colada suta su controllu de is Vàndalos e a pustis dd'aiat torrada a cunchistare s'Imperu bizantinu. Ma su limbàgiu latinu oramai dd'allegaiant in totu s'ìsula e gasi est abarradu su singiale primàrgiu de sa costitutzione linguìstica sua.In cunforma a un'unidade de fundamenta de is elementos chi ddu custituint,bia a su cumentzu de su segundu millènniu a pustis de Cristos, is primos documentos iscritos faghent testimonia de is variedades in s'impreu ufitzialein sos Giuigados. A bisu de is istudiosos de sa latinidade e de is limbas romanzas, su sardu s'at balangiadu unu logu nòdidu ca est unu casu tipològicu de limba chi, mancari apat fatu su caminu suo, est abarrada a probe meda a is formas de su latinu sìncheru. In tempos afatantes, pro more de gentes diferentes chi sunt lòmpidas in s'ìsula finas a is tempos nostros, sa limba at tentu mudòngios e s'est arrichida mescamente su lèssicu. Mancari is classes dirigentes sardas abratzent de cando in cando sa limba chi dòminat in is tempos, sestende unu plurilinguismu sustantziale, is populatziones ant contivigiadu a manera tostorruda sa limba issoro donende·ddi salude finas a is tempos nostros. In is annos Setanta de su sèculu coladu, sende làdinu s'arriscu de abandonu de su sardu, naschent assòtzios e movimentos populares pro sa tutela e sa defensa sua.

In Sardigna limba e territòriu non sunt che a pare: ultres a sa limba "sarda"sunt presentes àteras variedades e faeddadas de òrigine alloglota che a su catalanu de S'Alighera, su gadduresu e su tataresu (chi sunt leadas a cunsideru variedades-ponte cun su corsicanu) e su tabarchinu, dialetu chi protzedit dae su genovesu faeddadu in Carloforte dae s'erèntzia de colonos lìgures lòmpidos dae s'ìsula de Tabarca (Tunisia). In intro de sa limba sarda si distinghent paritzas pronùntzias subra sas cales dae tempus sos linguistas chircant de pònnere cunsertu. Dae annos e annòrios, polìticos e istùdiosos chircant s'acordu pro apostivigare cale potzat èssere sa forma iscrita ufitziale pro su sardu. Est de pagos annos a como sa proposta de sa Regione pro una Limba sarda comuna, redatzionada dae una commissione de espertos.

S'IMPORTU MANNU DE SU BILINGUISMU, MANCARI CHI A BIAS SI NDE DDI FATZANT PAGU CONTU

In su mundu de oe, sende ca bi sunt medas limbas e totu diferentes s'una dae s'àtera, su bilinguismu est torradu unu tema comunu, e su bonu de sa gente, faddende·si, ddu tenet che una cosa lègia pro sa crèschida de sos

pipios. Capatzu chi siat ca in Europa su bilinguismu est una cosa chi si connoschet pagu e dae pagu, a s'imbesse de àteras leadas in ue sos pipios costumant a crèschere dae luego nàschidos intendende e faeddende medas limbas. Si ponet in mente a credèntzias e pregiudìtzios chi contant sa fàula chi su bilinguismu ddi nògiata su pipiu. Sos istùdios meda chi ant fatu ant mustradu chi, a s'imbesse de su chi si creet, su bilinguismu donat a su pipiu profetos mannos, a ambos livellos culturales e cognitivos. A "pensare in duas limbas", comente costat a chie creschet gasi, narant chi siat un'esercìtziu cognitivu chi apretat s'isvilupu de sas atividades cognitiva, comente ant mustradu sosistùdios fatos in totu su mundu.

SU PROGETU "BILINGUISMU CRESCHET"

Sa punna nostra est su de isparghinare un'informatzione prus crarapro fàghere a manera chi sos pipios potzant tènnere profetu dae su bilinguismu, indanimende sas famìlias, sos educatores e sos amministradores a promòvere e agiudare a ddos pesare bilìngues.

Cales sunt sos obietivos chi sunt prus addae in su tempus pro su servìtziu nostru?

A ISMANNIARE SA CUSSIÈNTZIA in intro de sas comunidades,e prus a finu in sas famìlias bilìngues, in sos educatores e amministradores chi su bilinguismu batit petzi profetos;

a favorèssere sos CANALES DE COMUNICATZIONE E A SOS ISTRUMENTOS chi serbant a isparghinare su bilinguismu in sa sotziedade;

a sestare ISTRATEGIAS DE ISTRUTZIONE prus de giudu pro chi sa Sardigna promovat polìticas ispecìficas pro fàghere ala a una pesadura bilìngue de sos pipios dae luego nàschidos.

Cantu nd'ischis de bilinguismu?

E tue cantu nd'ischis de bilinguismu?

Cale de custas est s'mposta giusta?

EST COSA DE CONSIGIARE CA EST A PESARE SU PIPIU BILÌNGUE?

> Su bilinguismu podet èssere un'arriscu, ca su pipiu podet acabbare de imprabastulare sas duas limbas e si podet trobeire cun s'una e cun s'àtera

> su bilinguismu bolet agiudadu, ca est una richesa culturale e cognitiva prosu pipiu

EST A BERU CHI UNU PIPIU CHI CHISTIONAT UN'ÀTERA LIMBA IN PRUS DE S'ITALIANU NO AT A ESSIRE MAI CUMPETENTE CHE A SOS ÀTEROS PIPIOS MONOLÌNGUES?

> Ca nono, a imparare prus de una limba non est un'impèigu pro connòschere ambas limbas siat ascurtende·ddas siat chistionende·ddas

> Ca ei, a faeddare un'àtera limba podet èssere un'impèigu pro su impararemègius s'italianu, ca torrat custa limba prus pòbera e pagu curreta cunforma a sa chi chistionant sos monolìngues

A ÈSSERE BILÌNGUES PODET NÒGHERE A ISCOLA?

> Ca ei, a allegare duas limbas dae sa nàschida podet batire problemas in s'iscola, su cales diat èssere mègius a dd'allegare pagu o nudda s'àtera limba, màssimu in su tempus de s'iscola

> Ca nono, a allegare duas limbas dae sa nàschida non tenet nudda de nòghere a su chi s'imparat in iscola

A IMPARARE DUAS LIMBAS DDI BOLET UN'ISFORTZU MALU A PODERARE A SU PIPIU?

> Ca ei, ca su de imparare duas limbas no est cosa gasi lestra e podet nòghere a su pipiu, ca nde ddi tirat resursas a s'isvilupu cognitivu

> Ca nono, non nche bolet nudda a ddas imparare sas limbas, chi siat una oprus totu paris

CANDO EST DE PROFETU SU BILINGUISMU?

> Su bilinguismu est semper de profetu, ca a imparare prus de una limba est un'agiudu a crèschere a livellu culturale e cognitivu

> Su bilinguismu est bonu petzi chi semus alleghende de ambas limbas chi ddas faeddant gente meda; non bolet favorèssidu si una de sas duas limbasdd'allegant in pagos ebbia

ITE TOCAT A FÀGHERE PRO PESARE A UNU PIPIU BILÌNGUE?

> Si sos babbos faeddant limbas diferentes, ddi bastat chi cadaunu faeddet sa sua, peri pagu, e su pipiu si ddas at a imparare ambas

> Pro pesare a unu pipiu bilìngue ddas depet intèndere ambas su tantu, tocat chi apat ocasione de ddas faeddare e chi siat ingustadu a ddu fàghere

CANDO EST MÈGIUS A DDI FÀGHERE INTÈNDERE A SU PIPIU S'ÀTERA LIMBA PRO DDU PÒDERE PESARE BILÌNGUE?

> Pro pesare unu pipiu bilìngue est de contu a ddi fàghere intèndere ambas limbas dae deretu: a isetare tropu si perdent sos profetos cognitivos pro su cherbeddu, chi est abbentaditu petzi in sos primos meses

> Pro agiudare a su pipiu, mègius est a ddi fàghere intèndere s'àtera limba petzi cando sa prima dd'ischit bene, pro more de non fàghere unu mesturu de sos sistemas linguìsticos

1. PROITE A PESARE UNU PIPIU BILINGUE?

2. SOS PIPIOS S'ATROPELLANT CANDO DDIS FAEDDANT PRUS

http://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.html

LIMBAS?

3. BERU EST CHI SI UNU PIPIU FAEDDAT UN'ÀTERA LIMBA IN PRUS DE S'ITALIANU, NO AT A TÈNNERE SA MATESSI CUMPETÈNTZIA LINGUÌSTICA DE UNUHYPERLINK "http://www.bilinguismucreschet.com/faq.html" PIPIU MONOLÌNGUE?

4. A ÈSSERE BILINGUES PODET NÒGHERE IN S'ANDAMENTU ISCOLÀSTICU?

5. A IMPARARE DUAS LIMBAS BOLET UNU ISFORTZU MANNHYPERLINK "http://www.bilinguismucreschet.com/faq.html"U PRO UNU PIPIU?

6. CANDO EST DE GIUDU SU BILINGUISMU?

7. ITE EST MÈGIUS A FÀGHERE PRO PESARE UNU PIPIU BILINGUE?

8. CANDO EST MÈGIUS CUMENTZARE A DDI FÀGHERE ASCURTARE A UNU PIPIU SA SEGUNDA LIMBA?

9. CALES SUNT SOS PROES CONGNITIVOS DE SU BILINGUISMU?

10. PODET ACONTÈSSERE CHI SOS PIPIOS BILINGUES MESTURENT SAS DUAS LIMBAS?

11. SU PIPIU NOSTRU ISCHIAT FAEDDARE BENE SA LIMBA DE FAMÌLIA, MA DAHYPERLINK "http://www.bilinguismucreschet.com/faq.html"E CANDO AT CUMENTZADU IN ISCOLA MESTURAT SA LIMBA-MAMA CUN S'ITALIANU? ITE SI PODET FÀGHERE?

12. ITE EST A FÀGHERE SI UNU PIPIU BILINGUE AT DISTURBOS ISPETZÌFICOS DE SU LIMBÀGIU O DISLESSIA?

1. PROITE A PESARE UNU PIPIU BILINGUE?In una sotziedade multiculturale comente cussa in ue bivimus, sunt semper prus sas famìlias in ue sos genitores faeddant duas limbas diferentes (es. babbu italianu, mama rumena) o fintzas famìlias in ue ambos sos genitores faeddant sa matessi limba, ma bivent a intro de una comunidade in ue sa limba faeddada dae sa majoria de sas pessones est un'àtera (es. famìlia

http://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.htmlhttp://www.bilinguismucreschet.com/faq.html

araba in Itàlia). Benit dae sese chi sos genitores dae una banda bògiant pesare sos fìgios cun sa limba issoro, in prus de s'italianu, ma a s'àtera banda timant chi custu sèberu potzat nòghere in s'imparu de s'italianu e a s'isvilupu cognitivu generale de su pipiu.Non tocat a tènnere custos pensamentos: istùdios internatzionales reghentes ant mustradu chi su bilinguismu est una RESURSA de importu mannu pro su pipiu, ca frunit benefìtzios culturales e linguìsticos.

DAE UNU GHETU CULTURALE su bilinguismu est una richesa ca permitit asu pipiu de si cunfrontare cun duas limbas e duncas cun duas culturas diferentes, imparende a retzire sas àteras culturas. A ischire comunicare in duas limbas podet donare sena duda fintzas unu profetu in su mundu de su traballu.

DAE UNU GHETU COGNITIVU su bilinguismu giuat siat pro su limbàgiu siat pro àteru. A livellu linguìsticu, sende chi unu pipiu ischit prus de una limba tenet atinu a pitzu de s'istrutura e de su funtzionamentu de sas limbas, adelantende·si intre sos fedales monolìngues in s'anàlisi metalinguìstica e in s'imparu de àteras limbas. Pro su chi no est a su limbàgiu, in prus, est essidu a campu chi su bilinguismu giuat peri pro dare prus atentu: sos bilìngues, difatis, sunt mègius cando b'at de seberare, suntprus bonos a sebestare su chi serbit e a lassare a una parte su chi no est deimportu, che cando depent manigiare prus fainas in su matessi tempus o si depet brincare luego dae una faina a s'àtera.

2. SOS PIPIOS S'ATROPELLANT CANDO DDIS FAEDDANT PRUS LIMBAS?Ca nono, sos pipios deretu nàschidos sunt bonos a seberare sos sonos in sas limbas e no agatant perunu impèigu a imparare sos sonos chi piessinnant duas o prus limbas diferentes.Su de faeddare paritzas limbas, in prus, su pipiu ddu bidet comente unu marcu chi distinghent sas pessones, gosi comente sos tratos diferentes de sa boghe, de s'espressada e su ghetu de faeddare.Pro more de custu atinu linguìsticu, sos pipios sunt a tretu de distìnghere sas paràulas de una limba dae sas de un'àtera e de las imparare. Si creschent in unu ambiente multilìngue, duncas, sos pipios podent imparare prus de una limba in su matessi tempus COMENTE A NUDDA e sena isfortzue sena mesturos, petzi pro ddas intèndere.

3. BERU EST CHI SI UNU PIPIU FAEDDAT UN'ÀTERA LIMBA IN PRUS DE S'ITALIANU, NO AT A TÈNNERE SA MATESSI CUMPETÈNTZIA

LINGUÌSTICA DE UNU PIPIU MONOLÌNGUE?Ca nono, no est a beru mancu pro nudda. Sos pipios bilìngues nche pigant sena problemas a su matessi livellu de cumpetèntzia de sos fedales monolìngues in ambas sas limbas. Podet dare in tames chi pro more de su bilinguismu s'isvilupu linguisticu in sos primos annos de vida siat prus istentosu; non b'at nudda ite tìmere: s'incapas istentat cun su limbàgiu, si ponet a pare cun sos àteros in antis de su tempus de intrare in iscola.

4. A ÈSSERE BILINGUES PODET NÒGHERE IN S'ANDAMENTU ISCOLÀSTICU?Ca nono, ca a faeddare duas limbas dae sa nàschida non podet nòghere a s'aprendimentu iscolasticu. Sende chi b'at galu disinformatzione, e sigomente su pipiu podet costare chi istentet in s'imparu de sas limbas, sa neghe de custu ritardu costumant a dda ghetare a su bilinguismu e tando si cussiget a sa famìlia de faeddare una limba ebbia a su pipiu. Est unu pregiudìtziu isballiadu: su bilinguismu non donat perunu istorbu in s'esperièntzia iscolàstica. A s'imbesse paritzas chircas ant mustradu chi s'isvilupu bil'ngue oferit medas proes a livellu cognitivu e a sos pipios ddis faghet agradèssere de prus s'imparu de àteras limbas istràngias.

5. A IMPARARE DUAS LIMBAS BOLET UNU ISFORTZU MANNU PRO UNU PIPIU?Ca nono, ca s'imparu de sas limbas in sa pipiesa benit dae sese, siat chi pertochet una limba ebbia, siat chi pertochet prus limbas in su matessi tempus. Sos pipios, monolìngues e bilìngues, tenent dae deretu nàschidos su donu de imparare sas limbas sena isfortzu, e sena chi ddos inditent. Custu donu, però, s'abbrandat fatu fatu a partire dae sos 5-6 annos, cara a sos 12 annos. Aco' poite tocat a coitare a fàghere intèndere a sos pipios ambas sas limbas.

6. CANDO EST DE GIUDU SU BILINGUISMU?Un'àteru pregiudìtziu a pitzu de su bilinguismu est ca custu serbat sceti si ambas sas limbas ddas chistionent meda, e chi non serbat, in tames, cando sas limbas ddas faeddant sceti de una parte de sa gente.Custa cosa est isballiada meda: su bilinguismu serbit semper, a primìtziu caa ischire duas o prus limbas, cale si siant custas, donat de onni manera profetos culturales e cognitivos, e de sighidu pro ite ca est imparadu sena dificultade peruna e de prus ancora sena de nche leare resursas cognitivas as'isvilupu generale de sa pessone.

7. ITE EST MÈGIUS A FÀGHERE PRO PESARE UNU PIPIU BILINGUE?A tales chi su pipiu si peset bilìngue, tocat chi ascurtet meda is duas limbas,chi tèngiat oportunidades fitianas e impèllidas a faeddare totasduas sas limbas.Non bastat, difatis, pro ddas chistionaret ambas, sceti a ascurtare una limbasi su pipiu non est ingustadu a ddu fàgheret.Si s'acatat difatis chi una limba est prus pagu importu, diat pòdere pensare de non nde tènnere bisòngiu de dda faeddare.Pro istransire chi custa cosa capitet, diat pòdere essere de agiudu a pònneresu pipiu a chistionare cun parentes o amigos chi faeddent sceti cussa limba,si nono a ddi mustrare vìdeos o àudios cun custa limba, chi nde suspat meda.Su ite est a non nche dd'infadare ponende·ddi su tocu.Un'àtera dificultade podet essire a campu si su babbu o sa mamma non sunt a tretu de faeddare e cumprèndere s'àtera limba: aici su pipiu si diat abbigiare chi faeddende in sa limba chi su babbu o sa mamma non cumprendent diat pònnere custu a una banda, e duncas diat pòdere allegareprus a mala gana custa limba cando ambos sunt paris cun issu.Su bilinguismu tando podet tènnere un'acumprida bona si siat su babbu siatsa mama sunt a tretu a su mancu de cumprèndere totasduas sas limbas, pro chi nemos abbarret foras de s'arrejonada.

8. CANDO EST MÈGIUS CUMENTZARE A DDI FÀGHERE ASCURTARE A UNU PIPIU SA SEGUNDA LIMBA?Est de importu mannu pro pesare unu pipiu bilìngue a ddi faeddare sa segunda limba sena isetare tropu ca b'at s'arriscu de pèrdere su profetu cognitivu chi su bilinguismu podet donare a su pipiu, chi est prus me in is primos annos de sa vida.Non tocat a isetare chi su pipiu iscat bene una limba in antis de ddis inditaresa segunda: comente naradu in antis, su pipiu dae sa nàschida est a tretu de faeddare duas limbas sena dificultade o sena ddas mesturare.

9. CALES SUNT SOS PROES CONGNITIVOS DE SU BILINGUISMU? Atinu metalinguìsticu: su de ischire prus de una limba faghet isvilupare una cussièntzia metalinguìstica acumprida a su pipiu, est a nàrrere una connoschèntzia prus manna de s' istrutura de unu limbàgiu. Sos pipios bilìngues sunt a tretu de s'acatare a sa sola de s'istrutura e de su

funtzionamentu de sas limbas e custu ddos podet favorèssere prus de sos fedales monolìngues in s'imparu de àteras limbas.Decentramentu cognitivuSos pipios bilìngues s'acudint prima de sos àteros chi b'at chie podet bìdere sas cosas dae un'àteru ghetu dae sa issoro. Custu "decentramentu cognitivu", chi ddi narant "teoria de sa mente" sos pipios bilìngues costumant a ddu tènnere in antis de sos pipios monolìngues.Custu profetu paret chi bi siat ca sos pipius bilìngues depent avalorare fatu fatu sa cumpetèntzia linguìstica de chie est chistionende pro seberare cale limba allegare cun issu.Tocat a donare atentu. Sa chirca at mustradu ca sos bilìngues sunt prus bonos faghende duas fainas in paris, cando a totasduas tocat de ddi dare atentu e tenent s'abilesa de sebestare su bonu e ischirriare su de pagu contu. Sa cajone de custu paret chi siat ca sas limbas chistionadas de sos bilìngues sunt semper ativas in paris in sa conca issoro: a tales de abbrandare sas interferèntzias intre sos duos sistemas linguìsticos, sos pipios sessant de impreare una limba cando sunt impreende s'àtera.Su pròpiu sos bilìngues ddu faghent cando sunt in fainas ue nche bisòngiat a dare atentu e sunt prus bonos faghende prus cosas in su matessi tempus o una in fatu de s'àtera.

10. PODET ACONTÈSSERE CHI SOS PIPIOS BILINGUES MESTURENT SAS DUAS LIMBAS?Ello, podet acontèssere chi sos pipios bilìngues nàrgiant faeddos de una limba cando sunt chistionende un'àtera. Custa cosa, chi ddi narant code-switching (intreverada linguìstica), est su piessinnu de sa faeddada de sos bilìngues, puru in sa gente manna, e non depet pònnere pensamentos.A impreare, pro nàrrere, unu faeddu italianu in s'interi chi est impreende su sardu non bolet narrère ca su pipiu non ischit o non si regordat sa paràula chi torrat a s'àtera limba, ma mancari est ca at cunsideradu sa paràula italiana prus bona a nàrrere su chi boliat.Custu non nos depet faghere atzicare: de costumu, difatis, sos bilìngues non mesturant sas limbas cando faeddant cun sos monolìngues, e custu est su cumprou ca s'intreverada de sas limbas non dda faghet su de imprabastulare o su de no ischire bene sas limbas.

11. SU PIPIU NOSTRU ISCHIAT FAEDDARE BENE SA LIMBA DE FAMÌLIA, MA DAE CANDO AT CUMENTZADU IN ISCOLA MESTURAT SA LIMBA-MAMA CUN S'ITALIANU? ITE SI PODET FÀGHERE?Capitat fatu fatu chi cando cumentzant cun s'iscola sos pipios bilìngues gherrant de faeddare de prus s'italianu: custu est cajonadu de s'impreu

fitianu de custa limba, siat in s'oràriu iscolàsticu e siat cando sos pipios s'atòbiant cun pipios monolìngues, e dae su fatu chi me in iscola sos pipios imparant paràulas noas, e in prus paràulas tècnicas chi mancari no ischint ins'àtera limba.Duncas est craru chi s'italianu issoro si fatzat prus ricu de faeddos e chi ddos sèberent semper de prus, e no est a tìmere chi custu lasset a una banda sa limba de domo: chi puru s'italiantu at a divènnere sa limba de primatzia po su pipiu, issu podet sempre lompere ad una cumpetèntzia bona meda puru in s'àtera limba.Est tando de importu mannu a tènnere unu sentidu bonu, sena ddu brigare su pipiu pro more ca at chistionadu s'italianu, chi non nche siat s'arriscu de ddi fàghere crisare s'àtera limba. Diat èssere mègius, prus a prestu, a ddi dare ocasione de faeddare in sa limba de domo, (pro nàrrere, cun pessones monolìngues chi non faeddant s'italianu) e faghere prus ricu su vocabolàriu in custa limba puru, sighende s'ismanniamentu de su lèssicu chi pertocat s'àtera limba.

12. ITE EST A FÀGHERE SI UNU PIPIU BILINGUE AT DISTURBOS ISPETZÌFICOS DE SU LIMBÀGIU O DISLESSIA?Is istrobbos de sa faeddada si podent bìdere me in is pipios chi tenent un'isvilupu cognitivu in sa norma. Sa dislessia est un'istrobbu chi pertocat s'imparu de sa letura e iscritura.Is chircas chi tenimus imoe nos narant a istantargiare su bilinguismu. Su cales si sunt acatados chi is pipios bilìngues cun istrobbos antimados pro su linguàgiu non tenent resultados prus bassos de is pipios monolìngues cun supròpiu istrobbu.Ddoe sunt ancora àteros cunsideros pràticos chi diant fàghere nàrrere chi subilinguismu siat una cosa mala. Is famìlias immigradas in Itàlia non semper faeddant s'italianu a fitianu e mancari ddu chistionarent si diant podere agatare mègius pro educare is fìgios in sa limba issoro. Non si podet pedire a is babbus de non imperare sa limba issoro cun is fìgios.Sa limba de sa famìlia est sa de s'educatzione, a mèdiu de custa colant is emotziones. Su pipiu bilìngue cun istrobbos de su linguàgiu tocat acumpangiadu cun unu servìtziu chi ddi serbat e tocat sighidu. In custu, sa cura diat pòdere èssere in una limba sceti, s'italianu. Est malu difatis a agatare ispecialistas chi potzant torrare a educare in àteras limbas in Itàlia.Ma, sende aici, a torrare a fàghere una pesadura a s'incapas fintzas in s'àtera limba puru depet essere averguada e chi est possibile fintzas acumprida.

CUNTATOS

CUNTATA NOS

[email protected]

[email protected]

Cuntata nos pro: Atòbios e assòtzios, iscolas e grupos

Semus a disponimentu pro bènnere a sas iscolas, a sos asilos e a àteras sedes pro atòbios, formatziones e dibatas subra de su bilinguismu.

Consulèntzias e seminàrios

Faghimus cursos de formatzione e damus consulèntzias a organizatziones internatzionales e semus a disponimentu fintzas pro atobiare a sos amministradores, dende agiudos e inditos pro sa promotzione de su bilinguismu in sa sotziedade Sarda.

SERVÌTZIOS PRO SOS TZITADINOS In custa setzione podides agatare sos servìtzios chi sas amministratziones de sos comunes ponent a disponimentu de sos tzitadinos. Gràtzias a custos servìtzios sa zente podet preguntare tzertificados e àteros documentos, bìere pràticas o pagare sas pagamentas.

Càmbiu de residèntzia sene fàghere prus sa fila in s’isportellu

Dae su 9 de maju de su 2012, sos tzitadinos podent presentare sas decraratziones anagràficas – de residèntzia e de trasferimentu a s’èsteru –sena s’òbligu de andare a su Comunu, ma mandande·ddas cun sa posta o

mailto:[email protected]:[email protected]

fintzas cun su fax o sa posta eletrònica. Si s'impreat sa posta eletrònica, tocat a firmare sa decraratzione cun sa firma digitale, èssere identificados dae su sistema informàticu – pro esèmpiu cun sa carta de identidade eletrònica o sa carta natzionale de sos servìtzios –, imbiare sa decraratzione dae sa casella de posta eletrònica certificada de su decrarante e mandare cun sa posta eletrònica ‘sèmplitze’ còpia de sa decraratzione cun sa firma autògrafa e de su documentu de identidade desu decrarante.

Totu sas informatziones e su modellu de sa decraratzione sunt in sa tzircolare de su dipartimentu Afàrios Internos e territoriales n.9 de su 27 de abrile 2012.

(dae www.interno.it /ministero)

Carta de Identidade – Disponimentos noos

Sa carta de identidade est unu documentu chi, in prus de cumprovare s’identidade personale de su titolare, serbit a sos tzitadinos italianos pro s’espàtriu in totu sos Istados de s’Unione Europea e in àteros Istados chi dd’acunsentint. S’elencu de sos Istados si podet connòschere abaidande in su situ de sa Politzia e in cussu de su Ministeru de sos Èsteros “Viaggiare Sicuri”.

Podent pedire sa carta de identidade totu sos tzitadinos, italianos e istranzos, chi siant residentes o chi bivant in su Comune, sena limite de edade: - sos tzitadinos residentes sena lìmite de edade perunu; - sos tzitadinos chi non sunt residentes cando ddu at arresones graves e cumprovadas. - Sos istranzos residentes, tzitadinos comunitàrios e extracomunitàrios, ischinde ca tenet valore de documentu de reconnoschimentu e non balet pro s’espàtriu; - sos tzitadinos italianos

http://www.interno.it/

residentes foras de Itàlia e iscritos a s’A.I.R.E. (Anàgrafe Italiana Residentes Èsteru), pedinde·dda a s’Ufitziu Anàgrafe o a su Consoladu italianu in s’Istadu istrànzu de residèntzia.

Sa valididade de sa carta de identidade mudat segundu s’edade:

ØPro sos chi tenent prus pagu de 3 annos balet 3 annos;

Ø Pro sos chi tenent un’edade dae sos 3 a sos 18 annos balet 5 annos;

Ø Pro sos chi ant lòmpidu sos 18 annos balet 10 annos.

Ite serbit pro fàghere sa carta de identidade:

Ø sa presèntzia fìsica de su titolare;

Ø su documentu de identidade iscadidu o un’àteru documentu de identificatzione; si mancat podent fàghere s’identificatzione sos Òrganos de Politzia; pro sos chi no ant lòmpidu sos 18 annos, chi non tenent àteru documentu, depent fàghere una decraratzione sos genitores a s’Ufitziale de Anàgrafe nande ca sas fotografias sunt a beru de su fizu;

Ø sa denùntzia, ca est istada furada o pèrdida, fata a s’autoridade de sa Siguresa Pùblica;

Ø pro sos tzitadinus extracomunitàrios est de òbligu ammustrare su permissu de sogiornu e/o sas retzidas de sos rinnovos;

Ø 3 fotografias formadu tèssera, fatas dae pagu, cun sa conca chi non siat ammuntada sentza pilos in cara, fàcia a s’obietivu e cun s’isfundu biancu.

Si su documentu depet èssere vàlidu pro s’espàtriu serbint àteros documentos:

Chie tenet 18 annos fatos:

si tenet fizos minores:

- si est cojuadu e tenet issu ebbia sa podestade genitoriale, peruna àtera formalidade;

- si est cojuadu, separadu, divortziadu depet decrarare de tènnere s’acunsentimentu de s’àteru genitore.

Sos minores :

chie tenet sa podestade genitoriale depet dare s’acunsentimentu a manera cunforme a sa lege, si mancat cussu de unu genitore serbit s’autorizatzione de su Giùighe Tutelare.

Sos chi no ant lòmpidu sos 14 annos podent andare foras de Itàlia cun sa carta de identidade ma semper cun su babbu o sa mamma o un’àtera persone autorizada a su postu issoro. Si andant cun su babbu e sa mammao cun unu de sos duos, paris a sa carta de identidade in ue podent èssere iscritas sas generalidades de s’acumpanzadore, est menzus a portare in fatu sos documentos chi cumproent sa titularidade de sa podestade.

Si andant cun àtera persone, sas generalidades de s’acumpanzadore podent èssere iscritas in sa carta de identidade (cando est pedidu dae su babbu e dae sa mamma), cando mancat custu si depet fàghere una decraratzione de afidu cun sas generalidades de s’acumpanzadore e/o de s’ente o cumpanzia de viàgiu e depet èssere cunvalidada dae sa Cuestura.

Proroga

A s’iscadèntzia, sa carta de identidade podet èssere prorogada pro àteros chimbe annos cun unu timbru. Est de dare atentu chi non est in ogni Istadu chi atzetant sa carta de identidade prorogada; pro no abarrare firmos a sa frontiera est menzus a viagiare cun passaportu o carta de identidade noa.

Prima de unu viàgiu foras de Itàlia est menzus semper a s’informare de cale sunt sos documentos chi serbint.

Rinnovu

Sa carta de identidade si podet torrare a fàghere prima de s’iscadèntzia cando s’est denuntziadu de dd’àere pèrdida, cando est istada furada, cando s’est ruinada, cando depent èssere mudadas sas generalidades (sambenadu, nòmene, logu e data de nàschida, tzitadinàntzia).

Sos datos postos in sa carta de identidade

(sambenadu, nòmene, logu e data de nàschida, tzitadinàntzia, istadu tzivile e residèntzia), in su periòdu de valididade sua, tenent su matessi valore de sos tzertificados corrispondentes.

Si non ddu pedit s’interessadu, no est prus de òbrigu a iscrìere in sa carta de identidade s’istadu tzivile.

Pro cale si siat àtera informazione o crarimentu est a disponimentu s’Ufìtziu de s’Anàgrafe.

Chenàbura 11 de cabudanne 2015 a sas chimbe de sero, s'Istitutu Cumprensivu Istatale, cun s'agiudu de su Comunu de Santulussurzu organitzat un atòbiu cun Arturo Francesconi, mastru, Cuonselor in Analisi Transazionale, iscritore e espertu de protzessos educativos.

Su titulu de s'atòbiu est "La voglia che non c'è"

Podent partetzipare totus.

S'atòbiu s'at a fàghere in su giardinu pùblicu cara sa biblioteca. (Si proet , s'atòbiu si faghet in su Centru de Cultura).

Festa de sa Limba in Òschiri: pentzamentos e propostas

Sàbudu 26 e Domìniga 27 de Cabudanne in Oschiri(SS) in sa Sea de sa Fundatzione Giuanna Sanna, in Pratza Monsignor Bua, s'at a fàghere in ocasione de sa Die Europea de sas Limbas, sa segunda editzione de sa festa de su Sardu Ufìtziale.

Organitzat che a s'annu coladu su Coordinamentu pro su Sardu Ufìtziale, Assòtziu rapresentativu de su Movimentu Linguìsticu.

Custu est su programa:

Sàbudu 26

-A sas bator de sero (16.00) Introduida e relata de sos rapresentantes de su CSU.

-A sas bator e mesu de sero (16.30) Mesa de arresonu in contu de sa politica linguìstica in Sardigna:

-A sas ses de sero (18.00) Mesa de arresonu cun politicos de partidos e movimentos Sardos.

-A sas oto de sero (20.00) Interventu de sa cantante Carla Denule, cun peraulas, cantzones e ballos.

A sas noe e cuartu de sero (21.15) Chena Sotziale.

Domìniga 27

-A sas noe e mesu de manzanu (09.30) Introduida e relata de sos rapresentantes de su CSU.

-A sas deghe de manzanu (10.00) Mesa de arresonu de su CSU.

-A mesudie (12.00) Isterrida de su documentu finale de s'Assemblea de su CSU.

-A sa una (13.00) Prangiu sotziale.

-A sas tres de sero (15.00) Bisita ghiada in Limba sarda (dae Giorgi Pala) a s'Altare de Santu Istèvene.

Pro totu sas duas dies b'at a èssere una espositzione de libros publicados dae Editores Sardos e finas àteros momentos de musica sarda.

Su 2015 at a bènnere ammentadu comente un’annu in ue sa limba sarda at connotu unu torrongiu a dae segus dae sos passos fatos deghe annos inantis. In Itàlia e in Frantza in sa polìtica natzionale b’at una currente polìtica de atrempiu cuadu giacobinu e tzentralista chi est contrària a sas

limbas regionales e chi si nde bergungiat a lu narrere a craru.

Su votu de duos senadores eletos in Sardigna de su mese coladu, unu contra e un’astennidu, a s’impreu de su sardu in sa R.A.I. lu testimòngiat. Una fortza polìtica natzionale medas bias no est totu contrària a sas limbas regionales, pro esempru in su P.D. in Itàlia b’est sa Serracchiani chi est Presidente de su Friuli e chi s’est mòvida positivamente pro sa limba friulana. Renato Soru cando fiat Presidente de sa Regione aiat fatu sa Delìbera in su 2006 pro s’impreu de sa Limba Sarda Comuna, una preda miliare in s’istòria de su sardu.

Imbetzes sa contrariedade a sa limba sarda in Sardigna est una positzione de una tzerta classe dirigente sarda chi est sa digna erèntzia, netighedda, de su deputadu Siotto Pintor, parlamentare oranesu, chi in 1846 fiat unu de sos faghidores de sa Perfeta Unione, unu frastimu istòricu. Custu tontesa aiat ispantadu sos polìticos europeos pro s’illuniore a puntu de la mutire unu machimene verdaderu. Difatis sos Tratados internatzionales, siat su de Utrecht, siat su de Rastadt, siat su de Londras, chi aiat tzèdidu sa Sardigna dae s’Ispagna a su Piemonte amparaiant s’autonomia e sa limba de Sardigna.

Ma sos canes de istretzu de sa Perfeta Unione aiant achicadu a sos piemontesos a burrare custos Tratados e oe nche semus disamparados pro sa limba e pro s’autonomia gràtzias a custos faghidores de sa Perfeta Unione. Chergio fàghere una provocatzione narende ca cussa Perfeta Unione fiat illegìtima ca non si fiat nemmancu votada cun unu Referendum comente in totu sos istados preunitarios italianos, e diat èssere importante fintzas, comente initziativa de protesta provocatoria a mutire pro fàghere mannugu a sos avocados sardos chi cherent s’autonomia prena de sa Sardigna a ricurrere a sa Corte Europea, e a sos organismos internatzionales, pro fàghere decrarare illegìtima sa Perfeta Unione de su 1846, ca est un’ atu de s’istadu antepassadu de s’italianu e tando b’est sa continuidade, pro tòrrare cun s’Itàlia cun una relatzione federale noa, intre pares, chi amparet sa limba e s’autonomia prena de

Sardigna.

Oe sa limba sarda pagat una polìtica de s’istadu italianu chi la cuntrastat de manera cuada e chi cussigiat, suta suta, totu sos poderios polìticos cunformes in Sardigna a non la pigare in cunsideru e a perdere tempus ca pensat ca tantu su sardu si nche isperdet. In custa cunditzione a dolu mannu s’agatant belle e totu sas minorias ètnicas de s’Istadu italianu e iscansant sas minorias linguìsticas apartenent a àteras limbas natzionales tuteladas dae sos Tratados Internatzionales comente su tedescu e su frantzesu. Unu pagu prus tuteladas sunt s’islovenu, su friulanu. Sena tutela peruna sunt sos gregos, sos albanesos, sos sardos, sos proventzales,sos croatas, sos catalanos.

B’at de nàrrere però ca sa Sardigna est populada dae sa prus manna minoria ètnica italiana e si cunsideramus ca sa Sardigna est istèrrida prus de 24.000 Km2 si podet nàrrere ca est de pustis de sa minoria proventzalesa prus manna in Europa. Sa minoria sarda est sa segunda minoria de s’Unione Europea sena peruna tutela.

In su si pònnere paris cun sa Proventza bi est sa medida de sa gravidade de sa situatzione: proventzales e sardos sunt istoricamente sas minorias prus cuntrastadas in Europa, a manera de las chèrrere isperdere ebbia, dae duos istados prus o mancu tzentralistas comente su frantzesu e s’italianu. Sa Proventza est istada agiuada in custos annos dae sos catalanos chi reconnoschende sa minoria proventzale de sa Val de Aran inCatalugna at obligadu s’Europa a reconnoschere comente limba ufitziale su proventzale cun arrennegu mannu de s’Istadu frantzesu.

Sende presente in su territòriu de sa minoria sarda sa minoria catalana, e fintzas pro resones istòricas, ca su catalanu fiat limba ufitziale in Sardigna paris cun sa limba sarda fintzas a su 1512 (s’ùrtimu libru imprentadu in catalanu in Casteddu fiat in su 1850), si devet buscare oe comente alleada primàrgia a sa Catalugna.

Ite initziativas podimus pònnere in atu pro sa defensa de sa limba sarda? Siguramente ispinghere sos deputados europeos catalanos, e italianos chi lu cherent fàghere, fintzas Soru e sa Serracchiani, pro fàghere intervennere s’Unione Europea a defensa de sa minoria sarda e catalana in Sardigna.

Chircare fintzas de faghere initziativas polìticas cun sos albanesos est importante. Sunt importantes sas relatziones internatzionales cun àteras minorias ètnicas e cuncordare cun issas sas initziativas a livellu europeu pro fàghere aprovare a sos parlamentos natzionales sa Carta Europea de sas Minorias Ètnicas.

Oe in Sardigna cheret fintzas a pensare comente aiant fatu in Catalugna cun “El Punt” a unu diàriu in limba sarda de arrasta autonomista. Ma b’at de si domandare si sos partidos e sos cumponentes de sos partidos natzionales italianos sunt contràrios totu a su sardu?

Soru e sa Serracchiani dimustrant difatis su contràriu. Ma in custos partidos sos chi sunt pro sa limba sarda non faghent intendere sa boghe issoro in Sardigna, oe e est arribadu su momentu de lu fàghere.

umbinche

A Òschiri su 26 e su 26 de Cabudanni at a èssere un’ocasione pro cumbinchere totu sas fortzas a profetu de sardu a sighire sa pelea pro sa limba sarda ufitziale e pro s’istandard ùnicu de sa Limba Sarda est a nàrrere sa Limba Sarda Comuna.

Bovore Mele

Proamus a lu nàrrere in sardu.

Proposta de nòmenes pro sos Ufìtzios e servìtzios de suComunu:

Comune Comunu/a/iQui si parla il sardo Innoghe si faeddat su sarduSindaco SìndiguAssessore/i Assessore/esSegretario ComunaleDott.

Segretàriu ComunaleDot.

Servizio AmministrativoResponsabile:Dott.

Servìtziu AmminisrativuResponsàbile:Dot.

Servizio Finanziario

Responsabile:

Servìtziu Finantziàriu

Responsàbile:

Ufficio TecnicoResponsabile:Ing.

Lavori PubbliciResponsabile:

Edilizia PrivataResponsabile:

ManutenzioniResponsabile:

SUAPResponsabile:

Ufìtziu TecnicuResponsàbileIng:

Traballos PùblicosResponsàbile:

Edilìtzia PrivadaResponsàbile:

ManutentziònesResponsàbile:

SUAPResponsàbile

Ufficio di RagioneriaResponsabile:

Ufìtziu de RagioneriaResponsàbile:

Collaboratori: Collaboradores:Ufficio Anagrafe-Stato Civile- LevaResponsabile:

Ufìtziu Anagrafe-Istadu Tzivile–LevaResponsàbile:

Servizio SocialeResponsabile:

Servìtziu SotzialeResponasàbile:

Ufficio ProtocolloResponsabile:

Ufìtziu ProtocolluResponsàbile:

Ufficio della Polizia MunicipaleResponsabile:

Collaboratori:

Ufìtziu de sa Politzia MunicipaleResponsàbile:

Collaboradores:Entrata IntradaUscita BessidaVietato FumareLegge n.584 del 11 Novembre 1975. D.P.C.M. del 14 Dicembre 1995- art. 51e Leggedel 14 Gennaio 2003 n.3e dell’accordo Stato-Regione del 16 di Dicembre 2004, rep. n.2153.

Est proibidu de fumareLege n.584 de su 11 de Santandria 1975.D.P.C.M. 14 de Nadale 1995-art.51 e Lege 14 de Ghennarzu 2003 n.3 e de s’acòrdiu Istadu-Regione de su 16 de Nadale 2004, rep. n. 2153.

Aula del Consiglio Comunale Aposentu de su Cussizu Comunale

Albo Pretorio Cuadru PretòriuConsiglio Comunale Cussizu ComunaleConsigliere Comunale Cussizeri Comunale

1 GRAFIA COMUNA + 344 GRAFIAS LOCALES: TOTUS ACUNTENTADOS!

A sa pregonta “cherimus o nono una norma iscrita deriferimentu pro totu su sardu?” podimus dare tresrispostas, chi podet dare chie si siat, "linguista" patentadu onono:

A) 1 GRAFIA COMUNA —si la cherimus, devimusisseberare su modellu iscritu in intro de sos resurtadosreales de sas paràulas latinas (cun sa matessi orìgine,duncas, ma pronùntzias diferentes = allomorfos), ca est incustas chi si presentant sas direfèntzias sistemàticas,coerentes e previdìbiles, regulares, es. pro su latinu -C-(pache, pahe, paºe, paghe, paghi, page, paxe, paxi):

• su prus a curtzu a sa màdrighe comuna latina PACEM (es.pache), su prus a tesu (es. paxi), unu resurtadu postu inmesania (paghe, paghi o page). Sa diferèntzia intre"paghe" e "page" est chi su primu mantenet sa caraterìsticade sa oclusividade e velaridade de sa -C- latina originària,chi distinghet custa solutzione sarda dae totu sas àteraslimbas romànicas, sa segunda nono, ca sa -C- esttrasformada in palatale.

Sa diferèntzia intre “paghe” e “paghi” est chi su primuresurtadu mantenet in «e» sas àtonas originàrias, sasegundu càmbiat la càmbiat in «i» (comentein òmine>òmini, pee>pei), comente càpitat finas pro sa «o»àtona chi càmbiat in «u» (comente in giuos>giuus).Fenòmenos anàlogos càpitant in catalanu pro e>a (iscritura“eines”, pronùntzia ‘eines/einas’) e e>u; in portughesu, inue est possìbile su passàgiu in sa pronùntzia e>i, o>u

(iscritura “livro”, pronùntzia ‘livru’).

In custa visione tocat a distìnghere su printzìpiu (1 normaiscrita pro 1 territòriu linguìsticu ùnicu, sena làcanasinternas) e sa solutzione (sas 2 cummissiones antisseberadu “paghe”, cunsiderada comente identitària, cadistinta in su mundu romànicu), chi podet semper cambiare,si prevalent àteros critèrios. Ma semper una devet èssereisseberada in mesu de pache, pahe, paºe, paghe, paghi,page, paxe, paxi, pro la elevare a modellu. Pro noscumprèndere, non podent èssere elevados a modellu, in sumatessi tempus, pache e page o paghe e paxi. Si nono, noest prus 1 istandard!

In custa manera ant operadu sas cummissiones Lsu e Lsc eòperat/at operadu cale si siat cummissione de àteras limbas.

B) DAE 2 A 344 GRAFIAS LOCALES —si non cherimus unanorma ùnica de riferimentu pro totu su sardu, podimustènnere prus de 2 grafias locales, cunforma a cantosterritòrios linguìsticos cherimus istandardizare.In custa visione, podimus colare dae 2 a 3, 4, 5 o 344grafias locales/zonales, una cada bidda. Ma no amus atènnere 1 istandard generale pro totu su sardu, cun totu sacunseguèntzias, positivas o negativas, cunforma a su puntude vista.

C) 1 GRAFIA COMUNA + 344 GRAFIAS LOCALES —sicherimus una norma ùnica de riferimentu pro totu su sardu,cun funtziones subralocales, podimus tènnere una solutzioneA comente sa Lsc, chi cunvivet, cun funtziones locales, cun344 subnormas locales. In totu sas limbas, 1 istandard estcumplementare no esclusivu cun sos dialetos de sa limba. In custa manera iscriimus TOTU sos fonema locales! Nonperdimus peruna particularidade locale e sarvamus sa limba,totu intrea. Pro ite petzi X o TH o H ebbia?Deo pesso chi siat custa sa solutzione possìbile, in ue no estsa Lsc chi podet/devet rapresentare sas identidades locales,ma sunt sas grafias locales chi rapresentant in s’iscritura sas

fonèticas locales.

Proamus a lu nàrrere in sardu.S’Ufìtziu Limba Sarda de su Comunu de Sèneghe provat a chistionare de problemas sotziales in sardu cun una filera de màgines chi tratant argumentos comente sa ghia de sos bufadores, su fumu, s’amistade, sos betzos e sa violèntzia contra de sas fèminas.

ISTUDA∙NCHE∙DDA

SU FUMU DE SA SIGARETA IN SOS LOGOS DETRABALLU

SA SALUDE EST UNU BENE MANNU CHI ONNIUNU DE NOISDEPET AMPARARE e COSTOIRE

PRO NEGHE DE SA SIGARETA, ZENTE MEDA S’IMMALADIATE MORIT IN ITÀLIA

Su fumu faghet male a onni edade, finas si si respirat cussude sos àteros;Chie traballat devet respirare ària bona e tenet su dovere denon dd’imburtare cun su fumu.

SI AGABAS DE PIPARE B’AT PRUS PAGU POSSIBILIDADESCHI TI BENZAT UN’INFARTU O CHI T’IMMALADIES A

PURMONES. AS A BÌVERE DE SEGURU DE PRUS.

AMPARU DE SA SALUDE DE CHIE TRABALLAT

Dae su 10 de ghennarzu de su 2005 (leze 3/2003) non sipodet pipare prus in sos logos serrados, siat pùblicos cheprivados e, duncas, nen mancu in su logu de traballu.Sa leze chi pertocat sa salude e sa seguresa in su traballu,Decretu Lezislativu 81/08, narat chi su responsàbile devetamaparare sa salude de chie traballat paris cun issu.

Fumare in sos logos de traballu est solu a atzùnghereun’àteru dannu mannu a sos chi zai ddue sunt.

ITE FÀGHERE IN SOS LOGOS DE TRABALLU

Su Responsàbile: ·devet fàghere de totu pro chi siat respetadu su dennegu de fumue devet semper controllare;·

·devet informare e formare chie traballat paris cun issu de sudannu mannu chi tenet sa sigareta pro sa salude e sa seguresa eite s’est faghende contra de su fumu;·podet aprontare logos a posta pro fumadores; devet semper controllare chi siat respetadu dae sos

dipendentes cantu at istabilidu s’azienda pro su chipertocat su dennegu de fumu;

·depet fàghere a ischire a sos superiores si b’at calicunu chisighit a si nde frigare de sa leze.

S’argumentu “su fumu de sa sigareta” depet essere postu insos programmas de informatzione e formatzione de sostraballadores.

CONNÒSCHERE SOS DANNOS DE SA SIGARETA EST DEIMPORTU MANNU PRO SA SALUDE

A non fumare cheret nàrrere a amparare sa salude pròpia efinas cussa de sos àteros .

Connòschere sas cosas e èssere informados, nos azudat aisseberare!!

AMMENTA TOCAT A PENTZARE A SA SALUDE NOSTRA E A CUSSA DE CHIE TRABALLAT PARIS

CUN NOIS ART. 20 D.LZS 81/08

UNOS CANTOS CUSSIZOS PRO ISMÌTERE DE FUMARE

·Detzidi de nche fuliare sa sigareta e istabilit una data pretzisa

pro ddu fàghere ;·Cando detzidis, mescamente a printzìpiu, chirca de non fàghere cosas o andare a logos chi t’ammentant sa sigareta ;·A manzanu, cando ti nde pesas, nara.·ti : «oe non depo fumare ».Non pentzes a cras, pentza a oe ebbia.·Faghe isport meda gasi sa conca tenet àteru a ite pentzare;·Papa frùtura e berdura meda;·Bufa a su nessi duos litros de abba a sa die, non bufes gafe o àrculu;·Si ti benit gana de fumare, lassa su chi ses faghende e pasa.ti (faghe∙ti unu ziru e chirca de abarrare calmu);·Pentza chi sa gana de fumare est meda sas primas dies ma, pruspassat su tempus, menzus as a istare e prus pagu gana de fumare as a tènnere;·Si non rennesses a sa sola, faghe∙ti azudare dae su dotore tuo o bae a su tzentru antifumu;·Si torras a incumentzare, non ti disisperes, podes torrare a provare: Cale cadderi bonu non nch’est mai rutu dae caddu?»

SI ZENTE MEDA RENNESSET AISMÌTERE, BI PODES RENNÈSSERE

TUE PURU !!!Si cheres bìdere a ite puntu ses, responde!!

CANTA GANA TENES DE ISMÌTERE?

As provadu mai a ismìtere ?

EmmoNono

10

Ti diat pràghere a àere cussizos pro ismìtere ?

EmmoNono

10

Cheres provare a ismÌtere ?

EmmoNono

30

Dda cheres fàghere Emmo 3

una prova intro de custu mese?

Nono 0

TOTALE

Dae 0 a 2 Non tenes gana meda de dda lassare ; informa∙ti menzusDae 3 a 5 Gana nde tenes, ma est menzus si ti faghes azudareDae 6 a 8 nde tenes gana meda, pregunta informatziones immediatu

MA TUE, CANTU SES DIPENDENTE DAE SA SIGARETA ?

Cando ti nd’ischidas,sa prima sigareta ti dda fumas a pustis de:

5-30 min31-60 min60 minPrus de 60

3210

Meda ti costat a non fumare in ue estproibidu ?

EmmoNono

10

A cale sigareta non rennesses a renuntziare ?

Sa prima de su manzanuNissuna

1

0

Cantas ti nde fumas in una die?

0-1011-2021-30Prus de 30

0123

Fumas de prus a manzanu chi no a sero ?

EmmoNono

10

Fumas fintzas si ses malàdiu e a letu ?

EmmoNono

10

TOTALE

Dae 1 a 2: dipendèntzia bassa medaDae 3 a 4: dipendèntzia bassaDae 5 a 6: dipendèntzia mèdiaDae 7 a 8: dipendèntzia artaDae 8 a 9: dipendèntzia arta meda

Mègius a non pipare. Manifestu contra a su fumu aprontadu daeAngelo Canu

Sos dannos mannos chi su pipare faghet a sa carena de s'òmine a dies de oe los connoschimus bene: in Internet non mancant sas fotografias orrorosas chi mustrant sos tumores de sa pedde e de àteros òrganos sugetos a custos dannos.

Est pro custu chi nos paret de importu sa campagna contra a su fumu chi est faghende Angelo Canu (operadore linguìsticu de sos Comunes de Lodè,Torpè e Pasada) chi ispiegat in unu manifesteddu cantu profetu nde tenet s'òmine cando bogat de cabu de pipare.

Su "testimonial" de custu traballu est unu pipadore agalladu che a Krusty, su clown de su cartone animadu americanu I Simpson.

Ispassiade·bos cun custu bellu manifesteddu e dade·li difusione pro motivare sa gente a non pipare prus.

Gastos de Trasportu pro sos Istudiantes chi Biatzant

Si faghet ischire chi est disponìbile sa modulistica proabbacare sos gastos de trasportu de sos istudianteschi biazant de s'iscola segundaria de 2 gradu, pros’annu iscolasticu 2014-2015.

Sa Festa Sardu Ufitziale: resessida manna cun 500 presèntzias in duas dies in Òschiri

28 Cabudanni 2015

Deris 27 de Cabudanni in 'Oschiri at acabbadu sa Festa de sa Limba Ufitziale 2015 chi at tentu una resessida manna. Sa manifestatzione aprontada sàbadu e domìniga colados in Òschiri at lòmpidu totu sos obietivos chi sos organizadores de su Coordinamentu pro su sardu ufitziale si ch’aiant dadu.

Partetzipatzione, calidade de su dibàtidu, democratzia in sos interventos, crèschida culturale, momentos finas de ispàssiu e recreu. Sa sala de sa Fundatzione Giuanna Sanna, in sas duas dies de traballos, at bidu deghinas de interventos de istudiosos, militantes, ativistas, polìticos e esponentes de su CSU cun un’impreu pagu o nudda de sa limba italiana.

Intre sos momentos prus bellos e fungudos de sa manifestatzione si podent sinnalare sa relata de su catalanu Joan Adell a su èsperu de sas eletziones in Catalunia, s’interventu de sa cantadora Carla Denule, sa

chistione de sa denùntzia CSU a su Cussìgiu de s’Europa de Giuseppe Pepe Coròngiu, sa testimonia de Rita Pittalis pro ‘liberare sa Sardigna tzeraca’, s’interventu in sardu de su cussigeri regionale Christian Solinas e s’arresonu polìticu (de livellu) de Mauro Pili de su movimentu politicu Unidos.

Sa resessida est istada finas sa cunfirma pro Roberto Carta, animadore de su CSU, chi est resessidu a fàghere de sa bidda sua sa capitale de sa limbasarda nessi pro duas dies. Bellas finas sas relatas de Giuseppe Corronca e de Manuela Ennas. Donosa sa ghia de sa presidèntzia sa segunda die fata dae Sarvadore Serra e Paolo Mugoni.

In sas dies imbenientes s’ant a fàghere analizos prus fungudos e crònacas prus pretzisas. Pro como si balet unu messàgiu craru craru chi su CSU at fatu a connòschere: nemos in su mundu avilèssiu de unu movimentu linguìsticu (chi est malaidu de sa Sìndrome de Istocolma) est a tretu de pòdere elaborare atziones de cumpetèntzia de livellu gasi artu movende totu custa gente.

CSU est creschende e cun issu creschet sa calidade de su Movimentu Linguìsticu.

Bussas de Istùdiu pro Ammentare su Professore Diego Are

Bussas de istùdiu a istudiantes meritosos de s' iscola segundària de segundu gradu. Nde podent tènnere benèficu sos istudiantes chi resident in su Comunu de Santu Lussurzu chi si diplomant cun votu cantepare o mègius a puntos 90/100 a s'agabbu de su cursu de iscola segundària de segundu gradu in s'annu iscolàsticu 2013/2014.

In su situ de su Comunu su bandu e sos mòdulos pro fàghere sa pregunta.

Agiudos in favore de sas Sotziedades e Assòtzios Isportivos

Bandu pro dare contributos in favore de sas sotziedades e assòtzios isportivos amantiosos de su logu e chi tenent sede e isterrent sas atividades issoro in su Comunu de Santu Lussurzu. Sos interessados devent presentare regulare domanda a intro e non prus a coa de su 30/10/2015 a sa una (13:00).

In su situ de su Comunu su bandu e sos mòdulos pro fàghere sa pregunta

Documents

COMUNU DE SANTU LUSSURZU - WordPress.com...COMUNU DE SANTU LUSSURZU Provintzia de Aristanis C.A.P. 09075 0783/55191 0783/5519227 Novas de Santu Lussurzu Fozu periòdicu de informatzione