CON NG CHNG MY AI IThe Road Less TraveledM. Scot Peck. M.D.

Ngi dch: Lm. L Cng cMc Lc:

M u: Li Gii ThiuPhn 1: Quy PhmPhn 2: Tnh yuPhn 3: Tn Ngng v s Trng ThnhPhn 4: n SngKt: Li btLi gii thiu:Phn ln cc tng trnh by y c hnh thnh t cng vic iu tr hng ngy ca ti vi cc bnh nhn trong khi h gng sc trnh hoc tm s trng thnh nhiu hn. Bi , quyn sch ny cha ng rt nhiu cu chuyn thc ca nhng con ngi thc. Tn nhim l iu ti cn cho vic thc hnh tm l tr liu, v th tt c cc trng hp m t y u c i tn v i cc tnh tit sao cho c th va bo m c tnh cn mt cho cc bnh nhn ca ti va ng thi khng bp mo nhng iu cn bn trong kinh nghim ca chng ta vi nhau.

Tuy nhin, c mt iu khng th trnh c l cho vic m t cc trng hp khi phi qu dng di, ti phi lc b mt s tnh tit. Tm l tr liu l mt tin trnh t khi ngn gn, song v ti cn phi tp ch vo nhng mc im quan trng ca cc trng hp, nn bn c rt d c n tng rng tin trnh tm l tr liu l mt tin trnh rt r nt v y kch tnh. Kch tnh th qu c thc y, cn tnh cch sng sa r nt th c l phi i n cui mi tin trnh ri nhn li mi thy c. Du sao th cho quyn sch c d c, trong nhng m t cc ca tr liu ny ti s b qua nhng giai on ri lon v ngng tr ko di vn vn thng xy n vi cc ca tr liu tm l.Cng v l do gin tin ti nh phi theo thi quen lu i s dng t ng ging c[1] cho Thin Cha ch khng phi v mt quan nim cng nhc no v ging loi.

Trong t cch l mt nh tm l tr liu, ti cm thy cn nu r ngay t u rng c hai gi nh hm cha trong quyn sch ny. Mt l, ti khng phn bit tm thn vi tm linh, v do khng h c s phn bit gia qu trnh trng thnh tm linh vi qu trnh trng thnh tm thn. Hai ng ch l mt. Gi nh th hai l qu trnh trng thnh y bao gi cng phc tp, cam go v ko di sut cuc sng. Nu vai tr ca tm l tr liu l thc y v h tr cho tin trnh trng thnh tm thn v tm linh th chc chn n khng th l mt phng php nhanh chng v gin d c. Ti khng thuc mt trng phi tm thn hc hay tm l tr liu ring bit no. Ti khng thuc trng phi ca Freud hay Jung hay Adler, cng khng phi thuc trng phi phn tch cung cch ng x. Ti khng tin c bt c cu tr li duy nht v d dng no. Ti cho rng nhng hnh thc tm l tr liu gin lc c th hu ch v ta khng nn bc b nhng r rng l chng ch em li nhng kt qu phin phin m thi.

Trng thnh tm linh l mt cuc hnh trnh lu di. Ti ghi n cc bnh nhn cho ti c hn hnh ng hnh vi h trong phn ln hnh trnh ca h. K thc hnh trnh ca h cng chnh l hnh trnh ca ti, v rt nhiu iu c trnh by y chnh l nhng iu m chng ti cng nhau hc hi c. Ti cng tri n cc gio s v cc ng nghip ca ti. c bit nht trong s ny l Lily, v ti. Trong t cch l mt ngi bn i, mt nh tm l tr liu, v ti ng gp nhiu n ni ti kh c th phn bit c u l phn ca v mnh v u l phn ca mnh. Morgan Scott Peck, M.D.Phn 1: QUY PHM1.01. NI KH V NI KH

1.02. NH HON KHOI CM

1.03. LI CA CHA M

1.04. YU T THI GIAN TRONG VIC GII QUYT VN

1.05. NHN LNH TRCH NHIM

1.06. HAI CHNG RI LON

1.07. CHY TRN T DO

1.08. PHNG S CHO S THT

1.09. CHUYN V: TM BN QU T

1.10. SN LNG NHN THCH

1.11. CHE GIU S THT

1.12. QUN BNH

1.13. S HT HNG LNH MNH

1.14. T B V TI SINH

NI KH V NI KH

Cuc i y gai gc.

l mt chn l v i, mt trong nhng chn l v i nht.1 l mt chn l tuyt vi v mt khi chng ta thc s hiu n l chnh lc chng ta vt qua n. Mt khi chng ta thc s bit rng i l kh v n nhn n th cuc sng s khng cn kh na. Bi v nu ngi ta chp nhn n th n ht cn l vn .

a s ngi ta khng hon ton nhn nhn s thc i l kh. Thay vo , h rn r, tht la v m ngn ngang ri rm ca h, v nhng gnh nng v nhng th thch ca h c h nh cuc sng ni chung vn d, c h nh cuc sng ng ra phi d. H go ln rng nhng phin toi m h gnh chu l nhng phin toi khng ng c, h ngh l nhng kh khn dnh ring mt cch nghit ng cho h hoc gia nh h, dng h, giai cp, dn tc, chng tc h cn k khc th kho re. Ti hiu nhng ting rn r ny v chnh ti tng rn r.i sng l mt chui di nhng vn . Chng ta mun rn r v chng hay l mun gii quyt chng y?Chng ta c mun dy cho con ci mnh bit gii quyt cc vn ca cuc sng khng?

Qui phm l th dng c c bn m chng ta cn c gii quyt cc vn ca cuc sng. Khng c qui phm th khng th gii quyt c g. Vi vi qui phm th ch gii quyt c vi ba chuyn. Song vi ton b qui phm th ta c th gii quyt ht tt c mi vn .

Vic ng u v gii quyt cc kh khn l mt tin trnh khng my m i, v chnh bi nn i mi kh. Mt cch t nhin, cc kh khn khi ln trong ta tm trng nn lng hay cm xc n au hoc u su, c n, mc cm, hi tic, gin d, lo s, hoang mang, kh s, tuyt vng Nhng cm xc y chng d chu cht no, chng hnh h khng km g nhng n au trn thn xc, mt i khi ta c th so snh chng vi nhng cn au khng khip nht ca xc tht mnh. Tht vy, do bi chng ta au nn chng ta mi gi cc s c gy ra nhng ni au y l cc vn . V v cuc sng khng ngng ph by ra ht vn ny n vn khc nn cuc sng bao gi cng gai gc, bao gi cng y nhng ni kh cng vi nim vui.

Tuy nhin, chnh trong ton b ci tin trnh ng u v gii quyt cc vn ny m cuc i c c ngha ca n. Cc vn ca cuc sng chnh l mt ct phn bit gia thnh cng v tht bi. Cc vn y huy ng lng can m v c sng sut ca chng ta; hay ni ng hn, chng to ra ni chng ta s can m v sng sut. Nu cuc sng khng c vn th ngi ta chng th no trng thnh tm thn v tm linh c. gip pht trin tm linh ca mt ngi, chng ta thch v trang b cho ngi y kh nng gii quyt cc vn khng khc g trng ngi ta a cc bi ton cho bn nhc ca chng ta t gii ly. Chng ta c hc hi c g chng th y l nh qu trnh ng u v gii quyt cc vn , mt qu trnh lun gn lin vi s nhc nhi. Nh Benjamin Franklin ni: Those things that hurt, instruct (nhng g gy au n cho ta u gip dy khn ta). l l do ti sao nhng ngi khn ngoan khng hc cch s hi m l hc cch n nhn cc vn v cc phin nhiu ca chng.

a s chng ta li khng c khn ngoan nh th. Chnh v s n au m hu nh tt c chng ta k t ngi nhiu u c trnh cc vn . Chng ta chn ch nn n, hy vng bo t i qua. Chng ta pht l chng, qun chng, lm nh chng khng c . c th pht l chng, ta khng ngi tm s b tr ni thuc ng hoc ma ty ta ngh rng mnh c th qun cc vn gy ra ni kh bng cch trnh tr ni kh. Ta tm cch i lng vng xung quanh cc vn hn l xng vo trc din chng. Ta c thot ra khi chng hn l lnh nhn trn vn chng.

Xu hng trnh n cc vn v trnh n ni kh s do cc vn chnh l cn chng ca mi th bnh tm thn ni ngi ta. V a s chng ta u c t nhiu xu hng ny nn a s chng ta u t nhiu b suy nhc tm thn, khng c c mt tm thn hon ton lnh mnh. Mt s trong chng ta cn i rt xa trong vic trnh n cc vn v cc ni kh gy ra bi chng. Ta xa lnh tt c nhng g l thc tin, c tm mt ng thot d di. Ta vun qun mng m v np vo trong , i khi n mc gt b hon ton thc ti. Nh mt cu ni tht hm sc ca Carl Jung: trnh n nhng au kh thng tnh, ngi ta lun lun gp ri lon tm thn.

Cui cng th ci m ngi ta gp thy li lm h kh s hn nhiu so vi ci m ngi ta mun trnh n. Ri lon tm thn t n tr thnh vn kh khn nht. Th l nhiu ngi li loay hoay tm cch trnh n chnh vn ny tc vn lon tm thn, h dng cch che chn lp lim n. Rt may l cng c mt s c can m i din vi tnh trng ri lon tm thn ca mnh v vi s h tr ca khoa tm l tr liu, h bt u hc cch cm nhn nhng ni au kh i thng. Bt lun trng hp no, h chng ta trnh n nhng ni kh do cc vn gy ra th chng ta cng ang trnh s trng thnh m cc vn y yu cu ni chng ta. iu gii thch ti sao khi chng ta trong tnh trng suy nhc tm thn kinh nin th chng ta ngng trng thnh v tr nn ln ly. Nu khng c cha tr, tinh thn con ngi s bt u teo rt li, ho queo.

V th chng ta hy t trang b cho mnh v cho con em mnh nhng phng th kh d em li s cng trng cho tm thn v tm linh. Ti c mun ni rng chng ta hy thc v dy cho con em mnh thc v s cn thit ca au kh v gi tr rt ra t au kh, thc v s cn thit phi i din trc tip vi cc vn v m nhn ni phin toi gn lin vi cc vn . Ti khng nh rng quy phm l kh c cn bn m chng ta cn c th gii quyt cc kh khn kip ngi. Nhng kh c ny chnh l nhng k thut au kh, l nhng phng th m nhn ni au ca cc vn sao cho c th nm hiu chng v gii quyt chng mt cch hu hiu v chnh trong tin trnh y ta hc hi v ln ln. Qu vy, hc qui phm chnh l hc cch au kh v ng thi cng l hc cch trng thnh.

Nhng kh c, nhng k thut, nhng phng th ni trn hnh thnh nn ci m ti gi l qui phm. Vy mt cch c th chng gm nhng g? C bn iu nh sau: th nht, bit nh hon khoi cm; th hai, bit nhn lnh trch nhim; th ba, phng s cho s tht; th t, bit qun bnh. Hin nhin y khng phi l nhng kh c phc tp i hi kh nng chuyn mn cao mi p dng c. Tri li, y ch l nhng kh c rt gin d, v hu nh mi a tr u bit vn dng chng ngay t tui ln mi. y th m cc v tng thng v cc vua cha li xem ra thng qun dng chng trong nhng trng hp cn phi dng. Vn khng nm ch tnh phc tp ca kh c m l nm ch ngi ta c mun dng cc kh c y hay khng. Bi v y l nhng kh c gip ngi ta ng u ch khng phi chy trn au kh nn h ai c ln trnh nhng ni kh i thng th cng trnh n c nhng kh c ny. V th, sau khi phn tch mi kh c ln lt, chng ta s dnh phn tip sau kho st chnh ch mun s dng chng tc tnh yu.

NH HON KHOI CM

Cch y t lu, mt chuyn vin phn tch ti chnh n phn nn vi ti v khuynh hng l tr tr trong cng vic ca ch. Chng ti xem xt cm ngh ca ch i vi nhng ngi ch vic v tm hiu mi lin quan gia nhng cm ngh y vi cm ngh ca ch v quyn bnh ni chung v v cha m ch ni ring. Chng ti cng kho st thi ca ch i vi cng vic v i vi s thnh cng v mi lin h gia thi ny vi cuc sng hn nhn v sc thi tnh dc ca ch, vi kht vng mun ganh ua vi chng trong khi vn lo s s ganh ua nh th. Th nhng bt chp mi cng vic phn tm k lng v y bi bn y ch vn tip tc l y nh c. Cui cng, mt hm chng ti dm nhn thng vn . Ti hi ch c thch bnh ngt khng. Ch ni c. Vy ch thch phn no hn, phn bnh hay phn nhn? Ch nhanh nhu tr li rng ch thch phn nhn. Vy ch n bnh ngt theo cch no?, ti but ming hi v bng cm thy mnh l mt chuyn vin tr liu ngc nghch nht th gii. Ch tr li: D nhin l ti n phn nhn trc. Th l xut pht t tp qun n bnh ngt ca ch. Chng ti xem xt n tp qun lm vic ca ch v qu ng nh d on, t ra l hng ngy ch vn dnh nhng khonh khc u tin lm phn cng vic d chu hn v dnh nm, su ting ng h sau lm ci phn cng vic xng xu cn li. Ti ngh rng nu ch chu kh hon thnh phn vic kh a kia trc trong ting ng h u tin th ch s c thoi mi trong sut su ting ng h sau . Ti bo vi ch rng th chu mt mt gi ng h kh s v sau c c su gi khoan khoi cn hn l c mt gi d chu ri phi tri qua su gi bc bi. Ch ng v vn l mt con ngi c ch kh mnh, t ch khng cn tnh cch l tr tr na.

nh hon khoi cm l mt phng php b tr nhng nim vui v ni au ca cuc sng sao cho c th gia tng s d chu bng cch n nhn s kh s trc v ung cn ly n. l phng php duy nht hu hiu sng.

a s cc em b hc bit phng php ny t rt sm, i khi t tui ln nm. Chng hn, mt tr nm tui khi chi tr chi vi bn c th ch ng nhng cho bn c phin trc v em nhn phin sau. tui ln su, tr em c th n phn bnh trc v dnh phn nhn li thng thc sau. n tui i hc, cc em th hin s nh hon khoi cm mt cch r rt v thng xuyn hn, nht l v chuyn lm bi tp nh. Mt em b mi mt hay mi hai tui bit t nguyn ngi vo gc hc tp v lm xong bi tp ca mnh trc khi xem tivi. n tui mi lm mi su th vic nh hon khoi cm mang dng dp ca ngi ln v c k nh chuyn bnh thng.

Tuy nhin, nhiu ph huynh v thy c cng ghi nhn rng c kh ng thanh thiu nin t ra rt km kh nng nh hon y, hoc hon ton khng c kh nng nh hon y. y l nhng hc sinh c vn . Cho d tr thng minh khng t, im ca chng vn km ch v chng khng chu hc bi. Lu lu chng mi thong thm qua lp mt ln, ri bin mt. Chng no ng v s no ng ca chng lan ra c i sng x hi. Chng thng xuyn u nhau, hc i chch choc v dnh vo rc ri vi cnh st. Khu hiu ca chng l chi trc tr sau. Th l ngi ta phi nh n cc bc s tm thn v cc chuyn vin tm l tr liu. Song a s trng hp qu mun. Nhng thanh thiu nin ny c tuyt mi s can thip ca ngi khc vo li sng ph phch ca chng. Ngay c khi cc nh tm l tr liu dng s ci m thn tnh v thi cm thng ch ng c s bng bnh y th tnh cch xung ng ca cc thanh thiu nin ny vn nghim trng n ni chng kh m i vo hn hoi trong mt tin trnh tm l tr liu ng ngha. Chng hn ri li b hn. Chng trnh n nhng liu php quan trng bi chng khng a. V thng th mi c gng can thip u v hiu, chng b hc theo ui s b tha cho n khi bc vo nhng cuc hn nhn bo t, vng nhng tai nn, vo nhng bnh vin tm thn hoc i t.

Ti sao vy? Ti sao trong khi a s ngi ta c c ci kh nng nh hon khoi cm th vn c mt thiu s hon ton bt lc khng t c kh nng ny? Tht khng th a ra mt gii thch c tnh khoa hc v tha ng c. Vai tr ca cc yu t di truyn khng c nhn thy r lm. Cn ni rng phi c k th ny ngi th kia th li khng mnh lm mt gii thch khoa hc. Song trong s cc kh nng gii thch th ni r ln hn c chnh l vai tr ca cha m trong gia nh.

LI CA CHA M

ng cho rng do bi gia nh thiu khun kh m cc thiu nin tr thnh ngang tng, v k lut. Tri li, xem ra chnh cc em ny l nhng em tri qua tui u thi b tt tai, b qut roi, b m v b nhiu hn ngay c nhng khi ch v vng mt sai st nh. Nhng ci th k lut y tht v ngha. Bi ch l mt th k lut ba bi.

Th k lut v ngha bi v chnh cha m t ra v k lut v nu nhng mu gng v k lut cho con ci mnh. H l loi cha m ni mt ng lm mt no. H thng xuyn say xn ngay trc mt l tr. H sn sng ci nhau v nh nhau hm b lng bt chp con ci h ang c . H n by hy, nhp nha. H ha lung tung m chng nh gi li. Li sng ca h khng trt t ngn np nn mi c gng dy cho con ci sng trt t ngn np ch nh nc u vt. Nu trong gia nh xy ra chuyn cha nh m nh cm ba, th vic nh pht thng b v n nh ch n s c ngha l g? C ngha g khi bo n hy bit km hm cn nng gin. V tui u thi chng ta dng nh ch sng v quan h vi cha m nn cha m l hnh nh kiu mu trc i mt tr th. Em b nhn cha m i ng ni nng lm chun mc cho cch i ng ni nng ca mnh. Nu cha m sng n np, trt t th em b s ngh rng n np, trt t l chun mc sng. Nu cha m sng bung tung, vng ng th em b s ngh rng chun mc sng l bung tung, vng ng.

Song cn c mt iu quan trng hn c gng mu na, l tnh yu. iu ng ghi nhn l ngay c trong nhng gia nh ln xn nht i khi vn c tnh yu ch thc v nhng gia nh y c th sn sinh ra nhng con ci ngoan ngon. V tri li, c nhng cha m l bc s, lut s, nh hot ng x hi vn c mt li sng nghim tc v m phm nhng ch v thiu tnh yu m con ci h i vo x hi mt cch h hng nh bt c a tr h hng no n t nhng gia nh ln xn.

Ni cho cng th tnh yu l mi s. Chng ta s kho st huyn nhim tnh yu trong nhng phn sau ca sch ny. Song v l do mch lc, thin ngh ngay lc ny chng ta cng cn cp vn tt v tnh yu v mi tng quan gia tnh yu vi quy phm tc k lut.

Khi chng ta yu ci g th ngha l ci c gi tr i vi chng ta, v khi mt ci g c gi tr i vi chng ta th chng ta dnh thi gi cho n dnh thi gi thng ngon n v dnh thi gi sn sc n. Hy quan st mt cu trai ang thch th vi chic xe hi ring ca mnh v hy n nhng khong thi gi cu b ra chim ngm n, lau chi n, tu sa n Hoc hy chim ngm mt ng gi trau chut vn hoa hng yu qu ca ng, bn s thy ng dnh bit bao thi gian ct, ta, ti, bn phn v chm sc tng cung hoa, cnh l. Cng vy, khi chng ta thng yu con ci mnh, chng ta s dnh thi gian cho chng, chng ta khng ngi trao tng cho chng thi gian qu bu ca chng ta.

Gio dc bao gi cng cn c thi gian. Nu chng ta khng c thi gian hay khng mun dnh thi gian cho con ci, th thm ch chng ta s khng nhn ra nhng lc m chng t nh biu l nhu cu cn n s iu chnh, un nn ca chng ta. Hoc gi nh trng hp khng th khng nhn ra nhu cu cn c un nn ca con ci v nhu cu y qu r v qu ln th chng ta vn c th pht l, vin c rng thi th mc k chng, nh vy khe hn. Ri cui cng, nu chng hnh ng sai tri qu khin chng ta y ny n phi ra tay, th thng l chng ta p t cho bn tr nhng k lut khng ph hp thm ch v l na bi v chng ta hnh ng do gin d ng hn l do cn nhc suy xt.

Nhng cha m bit dnh thi gi cho con ci khng ch nhng khi c vn m ngay c nhng lc bnh thng s d dng nhn ra cc trng hp cn phi tch cc un nn con ci mnh v h s kp thi can thip mt cch y cn trng, s can thip y c th mc nhng ni dung khc nhau. y l nhng cha m bit quan st xem con ci mnh n bnh ngt theo kiu no, chng hc hnh lm sao, h pht hin ra nhng trng hp chng ni di v nhng trng hp chng chy trn ch khng i din cc kh khn. H b thi gi ra sa dy con ci trong nhng lch lc y; h lng nghe chng, tr li chng; khi th theo st hn mt cht, khi th bung lng hn mt cht; khi th nhc nh chng, khi th k chuyn cho chng nghe; khi th u ym, lc th nghim ngh

R rng l s sa dy ca nhng cha m yu thng con c tc dng tt hn nhiu so vi s sa dy ca nhng cha m khng yu thng con. Nhng y ch mi l im khi u. Khi dnh thi gi tm hiu v suy ngh v cc nhu cu ca con ci mnh, cha m no yu thng con cng lun lun cm thy u t khi cn nhc gia cc quyt nh v cng tht s chia s ni kh s ca con ci mnh. Con ci h khng th khng nhn ra iu . Chng cm nhn c rng cha m chng sn lng chia s u t vi chng. V cho d c th chng khng lp tc din t lng bit n, th t nht chng cng hc bit n nhn ni kh. Chng s t nh rng nu cha m ti vui lng chu kh vi ti th ni kh y hn khng phi l ci g qu t hi, ti s mnh dn n nhn ni kh y ca mnh. y l bc u ca thc k lut tc thc sng mt cch c qui phm.

Thi gian v cht lng thi gian m cha m s dng cho con ci l thc o con ci thy chng c cha m qu trng nh th no. Mt s cha m thiu quan tm ng mc i vi con ci thng lp lim khuyt im ca mnh bng cch lp i lp li mt cch my mc rng h thng yu con h lm. Nhng con ci h khng bao gi hon ton tin vo nhng li l so rng ca h. Trong thc, chng c th mun tin rng chng c cha m yu thng tht s, nhng trong v thc chng bit rng li ni v hnh ng ca cha m chng khng n khp vi nhau.

ng khc, i vi nhng tr c cha m yu thng thc s, i khi trong thc chng cm thy hoc ngay c tht ln li phn nn rng cha m khng quan tm chng th trong v thc chng vn hiu rng mnh c cha m yu qu thc s. S nhn hiu y ng gi hn vng. V khi a tr bit rng n c yu qu, khi t trong thm su n hiu rng n c gi tr, n s bit t qu trng chnh bn thn n.

Nhn hiu mnh c gi tr, l iu kin thit yu c c mt tm thn lnh mnh v l mt nn tng xy dng thc k lut. V s nhn hiu l hoa qu trc tip ca tnh yu ni cha m. ng thi, phi lm sao c c s xc tn y trong bui thiu thi, v nu i n trng thnh th s rt gay go c c nim xc tn nh vy. Mt khc, khi a tr nhn qua tnh yu ca cha m m hiu rng mnh c gi tr, th dng nh sau ny trong tui trng thnh tinh thn ca chng khng th b ph hi do cc i thay, bin ng xy n.

S d ni s nhn hiu mnh c gi tr nn tng xy dng thc k lut v mt khi ngi ta xem mnh c gi tr, h s dng mi cch th cn thit t sn sc chnh mnh. Mt ngi c thc k lut l mt ngi bit t sn sc. Trc y chng ta c cp n phng php nh hon khoi cm trong c vic b tr thi gi; vy y ta c th ly v d v vn thi gi. Nu ti hiu mnh c gi tr, ti s hiu thi gian ca mnh c gi tr, ti s mun dng n mt cch tt nht. Ngi n chuyn vin phn tch ti chnh trn kia ca chng ta s d l tr tr v ch khng qu thi gi ca ch. Bi nu ch bit qu thi gi, hn ch khng phn ln thi gian mt ngy ca mnh tri qua mt cch bun t v v tch s nh th. iu ny chc chn c lin quan n thu thiu thi ca ch. c bit hi nh, h n dp h hay cc l ngh, ch u c cha m gi n vi ngi gim h mc d nu cha m ch mun, h c th sn sc a con gi mnh mt cch chu o c. Vn l h khng qu mn con h. H khng mun chm sc n. V th ch ln ln trong tm trng xem mnh chng c my gi tr, ch khng thy bn thn mnh ng c chm sc, do ch khng quan tm n chnh mnh. Ch khng cm thy mnh cn phi sng mt cch c khun kh. D l mt ph n thng minh v tho vt, ch vn cn nhng ch dn rt s ng v thc k lut v ch khng nhn ra gi tr thc ca mnh v gi tr thi gi ca mnh. Phi i n khi hiu c rng thi gian ca mnh c gi tr. Ch mi cm thy cn phi t chc thi gi, trn trng thi gi v tn dng thi gi ca mnh ht sc c th.

Nh cm nghim c tnh yu v s sn sc n cn ca cha m trong tui thiu thi, nhng a tr may mn y s ln ln khng ch vi mt thc su sc v gi tr ca mnh m cn vi mt nim an tm su thm. Tr em no cng c ni s b b ri, mt ni s khng phi l v cn c. Ni s ny bt u xut hin khi em b c su thng tui ngha l va khi n cm nhn c rng n l mt c th tch bit vi cha m n. S d n s b b ri bi v song song vi vic cm nhn mnh l mt c th, n cng cm nhn rng mnh l mt c th hon ton bt lc, hon ton phi cy da vo cha m c th sng cn. i vi a tr, b cha m b ri ng ngha vi cht. Hu ht cc cha m ngay c nhng cha m hi lnh m vi con ci cng u d nhy bn nhn ra ni s y ni con mnh, v h lp i lp li hoi li trn an a tr: , ba m khng b con u; Ba m s tr li n con m; Ba m s khng qun con u Nu qu thc cha m lm ng nh li h ni mt cch trung thnh bn b, th khi ln ln a tr s khng cn ni s b b ri na, thay vo n s cm thy th gii v cuc sng tht an ton; n tin rng s che ch lun lun c sn bt c khi no n cn n. V nh tm trng tin tng y, a tr d dng chp nhn nh hon s d chu li sau bi v n chc chn rng nhng s an ninh, yn n (v d nh mi nh mnh v cha m mnh) bao gi cng c , nu n cn.

Rt nhiu a tr khc khng c may mn nh th. C bit bao tr con thc s b b ri trong tui u thi ca mnh do cha m cht, do tht lc, do s hon ton b b trch nhim, hay nh trong trng hp ca n chuyn vin phn tch ti chnh ni trn ch do thiu s quan tm ng mc ca cha m. Mt s tr khc, d thc s khng b b ri, song li khng nhn c s xc nhn v s trn an tch cc no chng tin chc rng chng s khng b b ri. Chng hn, c nhng cha m mun p t k lut cho con mnh mt cch nhanh chng v hu hiu nht, h h da c khi r rng, c khi kn o rng h s b ri a tr nu n khng chp hnh iu h a ra. D nhin, i vi a tr, b b ri c ngha l cht. Th ra, nhng cha m ny dng tnh yu i chc s kim sot v thng tr trn a tr, iu h nhn c l h c nhng a con v cng lo s v tng lai. Bi v nhng a tr b b ri d trong tm l hay ngoi thc t s bc n tui trng thnh vi khng mt cht tin tng no v s an ton v n nh ca cuc sng. Tri li, chng cm thy th gii y him ngho v e da, v chng khng chp nhn nh i bt c s khoan khoi d chu no ca hin ti ly s ha hn v mt iu g tt hn trong tng lai. i vi chng, tng lai l mt ci g rt m mt, bt quyt.

Tm li, tr em c c kh nng nh hon khoi cm th thit yu chng phi c nhng mu gng v thc k lut, chng phi nhn hiu gi tr ca chng v phi tin tng mt mc no v s yn n ca cuc sng. S l l tng nu nhng ti sn y c trao ban xuyn qua thc k lut v s quan tm su st ca cha m. l nhng mn qu qu gi nht m nhng k lm cha lm m c th li cho con ci. Nu khng may mn nhn c nhng mn qu y t cha m th tr em c th nhn c do nhng ngun khc song trong trng hp ny, tin trnh c th cc kh nng y s rt phc tp v cam go, thng i s n lc c i v thng khng thnh cng my.

YU T THI GIAN TRONG VIC GII QUYT VN

Sau khi cp n mt s cch thc trong tnh yu ca cha m (hay s thiu vng tnh yu ca cha m) c th nh hng n vic pht trin thc k lut, tc qui phm, ni chung v kh nng nh hon khoi cm ni ring; chng ta hy kho st mt s tnh cch tuy t nh hn song cng rt c sc tn ph trong nhng yu km trong kh nng nh hon khoi cm em li bit bao h ly trong cuc i ca a s ngi trng thnh. Cn ghi nhn rng a s chng ta may mn c c kh nng tng i trong vic nh hon khoi cm v nh i qua tui thiu thi n tui trng thnh m khng phi nm mi tri giam; d vy, kh nng y ca chng ta vn khng ton vn bng chng l chng ta vn cn t ra t nhiu chnh chong khi gii quyt cc vn ca cuc sng.

Mi n nm ba mi by tui ti mi hc bit lm th no sa cha cc dng b hng hc. Trc th dng nh mi c gng ca ti mi ln th sa mn ny vt n u kt thc trong s lng tng, tht bi v nn lng. D vt qua by nhiu nm tt nghip trng Y v d l rng ct ca mt gia nh trong t cch l mt bc s tm thn c t nhiu tn tui, ti vn t xp mnh vo loi ngc trong lnh vc my mc. Ti i n ch nht mc tin rng mnh b thiu ci gien no v bm sinh mnh khng c kh nng v my th my mc. Th ri mt ngy kia vo cui nm ba mi by tui, trong khi ang tn b theo thi quen ngy Ch nht, ti gp mt anh hng xm ang mi m sa chic my ct c. Sau li cho x giao, ti ni vi anh: Ny anh bn, ti phi phc anh . Ti chng bao gi t mnh sa c nhng dng c trong nh nh anh. Anh hng xm tr li ti khng cht lng l: , ch ti bc khng dnh th gi lm y thi. Ti tip tc cuc tn b ca mnh, trong lng rt y ny v cu tr li cht phc, r rng v tht thng thn ca ngi hng xm. Rt c th anh ta ni ng y ch! Th l t lu sau, ti c dp th trc nghim iu anh hng xm y ni. Ci thng xe hi ca mt n bnh nhn ca ti bng dng b kt, khng nh ra, v ch ta bit rng cn phi sa mt ci g pha di gm xe ci thng c th nh ra song ch ta khng bit r ci phi sa l ci g. Ti xn tay o, chui xung nm rp di gm xe, pha trc. Ti ch mt cht cho mnh cm thy d chu vi ci t th ny. Khi cm thy hon ton d chu, ti mi bt u xem xt ci xe. Ti ch nhn thi ch khng ty my g trong my pht. Thot u, tt c nhng g m ti trng thy ch l mt m lung tung nhng bu-loong, nhng ng, nhng dy in mc ngang dc m ti chng hiu t gip g v cng dng ca chng. Song ti c nhn nha quan st v ka, cui cng ti c th nhn ra b phn thng xe, ti tp trung ch vo b phn v ln d xem xt. C mt ci cht nh chn ngang khng cho php ci thng nh ra. Ti chm ri nghin cu ci cht y cho n khi ti thy r rng nu mnh dng ngn tay n nh n th n s khng chn kt ci thng na. Ti lm y nh th, ch mt ci n nh ca u ngn tay thi v kt qu ng nh ti d on. Ti l mt th my xut sc y ch!

D nhin l ti khng tr thnh th my thc u, ti cng khng c thi gi hc bit cch sa cha mi th hng hc thuc my mc v ngh ca ti l tp trung thi gi cho nhng vn khng phi my mc. Cho nn ti c vn tip tc chy n vi ngi th sa my gn ch mnh. Nhng by gi th ti bit rng y l iu mnh chn la, ch mnh khng h thiu ci gien v my mc mt cch bm sinh. Ti hiu rng mnh cng nh bt c ai khng b khim khuyt tm thn u c th gii quyt bt c vn g nu nh tht lng mun dnh thi gian gii quyt.

Vn tht lng mun dnh thi gian qu rt quan trng. Bi v rt nhiu ngi duy ch v khng dnh thi gian m phi gp bit bao kh khn trong cuc sng v mt tm linh, tr thc v x hi cng nh bn thn ti do khng dnh thi gian m phi d khc d ci vi ba ci my mc kia. Nu nh ti khng hiu cha kha ca vn , rt c th ti li lng tng d u vo gm xe ca ngi n bnh nhn y, lp chp s song ht mi dy ny n con c khc m khng h bit mnh ang lm ci chi; th ri khi chng thy kt qu g, ti s phi tay v tuyn b: Ch, chu thi, y khng phi chuyn thuc kh nng ca ti. y cng chnh l cch m phn ng trong chng ta phn ng trc nhng kh khn trong cuc sng i thng. Ngi n chuyn vin phn tch ti chnh c cp n trc y vn l mt b m rt yu thng v nhit tm song cng c phn bt lc i vi hai a con ca ch. Ch c nhy bn v quan tm nhn ra mi khi cc con ch gp kh khn no v mt xc cm hoc mi khi c s c xy n trong qu trnh ch nui dng chng. Song ri ch khng trnh khi chn mt trong hai cch hnh ng i vi bn tr nh sau: hoc ch thc hin ngay iu m ch vt ngh n, chng hn bt chng n thm trong ba im tm hay bt chng vo ging ng sm hn vo bui ti, khng cn bit nhng iu y c lin quan th no n chnh vn hoc ch n gp ti trong bui tr liu tm l, v th di: Ti b tay ri. Ti phi lm g by gi, tha bc s? Bn ng qun y l mt ph n c b c rt sc bn k t khi ch ht cn ch tr tr na, ch c y kh nng gii quyt mi rc ri trong cng vic s. Tuy nhin, khi i din vi nhng vn ring t, ch lng tng y nh th mt k hon ton m mm. Ct li ca vn y chnh l thi gian. Khi ch nhn ra mt kh khn ring t no , ch st rut n ni i hi sao cho n phi c dt im ngay; ch khng nhn ni chu ng n cho n khi phn tch c n mt cch bnh tnh. Vic gii quyt kh khn s em li s khoan khoi cho ch, v ch khng kh nng nh hon s khoan khoi ny d trong dm ba pht thi v hu qu l nhng cch gii quyt ca ch phi trin min trong tnh trng cng thng. Cng may l nh ch kin tr theo ui vic tr liu tm l, ch dn dn hc bit cch khun kh ha chnh mnh v bit dnh thi gian cn thit phn tch nhng vn trong gia nh v i n nhng cch gii quyt thc s sng sut v hu hiu.

y chng ta khng ang ni n nhng kh khn thuc dng c th ca nhng ngi r rng t ra c nhng ri lon ln v mt tm thn. Ngi n chuyn vin phn tch ti chnh y l mt ngi bnh thng nh mi ngi chng ta thi. Ai trong chng ta dm t nhn rng mnh lun lun dnh thi gian phn tch nhng kh khn hay nhng cng thng ca con ci mnh trong gia nh? Ai trong chng ta c thc k lut khng bao gi thoi thc theo kiu chuyn y vt qu kh nng ca ti khi i din vi cc vn trong gia nh?

Thc ra, c mt sai lm c tnh cn c hn v tai hi hn c nhng c gng nng vi trong vic gii quyt vn , sai lm ny xem ra cng ph bin hn. Sai lm l ngi ta hy vng rng cc vn s t nhin bin mt m khng cn phi x l g. Mt chng trai c thn ba mi tui lm ngh cho hng n vn sinh hot trong mt nhm tr liu tm l ti mt th trn nh. Anh ta bt u quan h vi mt ph n vn l v mi ly hn ca mt ch nh bng ng thi cng l mt thnh vin ca nhm tr liu. Anh chng cho hng bit ng ch nh bng l mt tay n ng a cu knh v ng ta rt bc bi v chuyn v ng chia tay ng. Anh ta cng bit rng mnh khng thnh tht c vi nhm ln vi ngi ch nh bng kia v khng th l mi quan h gia mnh vi ngi n b y. Anh cng bit chng sm th mun mi quan h ny s l ra thi. Anh cm thy gii php duy nht l th nhn mi quan h y vi nhm v sn sng nhn chu cn phn n ca ngi ch nh bng d nhin l nhm s c cch nng anh. Nhng anh chng lm g c. Ba thng sau, ngi ch nh bng khui ra c mi quan h y, ng ta ni gin ng ng v ni c y b ngang qu trnh tr liu tm l ca mnh. Khi c nhng ngi khc trong nhm cht vn v cch ng x tai hi ca mnh, anh chng cho hng ni: Ti bit rng nu mnh ni chuyn y ra s c chuyn n o, v ti cho rng nu mnh c gi lng thinh th c th mi vic s u vo y m khi c s n o. Ti c inh ninh rng vi thi gian th vn s t n tri qua thi.

Cc vn s t n tri qua ? Khng u, bn phi x l chng, nu khng th chng s c cn hoi v mi mi chng l l chn chn ng cuc pht trin tm linh ca bn.

Nhm tr liu thng thn vch ra cho anh chng cho hng thy rng vic anh trnh n s gii quyt vn bng cch pht l vn vi hy vng l t n s tri qua chnh vn ch yu nht ca anh. Th ri bn thng sau, vo u ma thu nm y, anh chng cho hng cn lm cho mi ngi sng st hn na khi bng dng anh b ngh cho hng ca mnh v chuyn qua ngh sa cha cc c gia dng mt loi cng vic khng i anh phi i y i . C nhm ca anh u lc u, cho rng anh ang lm mt chuyn phiu lu r di, h ni ch c k in mi i ngh n mt ma ng. Nhng anh chng cho hng trn an h rng anh chun b sn sng sng c bng ngh mi ca mnh. Thi gian thm thot tri, n u thng hai nm sau anh ta tuyn b ri nhm vi l do khng cn kh nng tr l ph na. Anh sa vo tnh cnh khnh kit trm trng v phi bt u tm cng vic khc. Sut nm thng qua anh ch nhn c c tm mn ca khch hng sa cha. Khi c hi ti sao anh khng quyt nh kim ngh khc sm hn, anh tr li: , cch y su tun ti thy r mnh ang i ti ch cn tin, nhng ti vn khng ngh rng s vic din tin n mc ny v nhanh nh th ny. R rng l anh dng dng vi vn ca chnh anh. Dn dn anh bt u nhn ra rng tr phi anh gii quyt c ci bnh pht l cc vn ca mnh th anh mi c th bc tip nhng bc khc nu khng th, du c huy ng tt c tinh ty ca khoa tm l tr liu trn th gii ny cng chng gip g anh c.

Xu hng pht l cc vn cng l mt biu hin ca s thiu ch nh hon khoi cm. Nh ti ni, vic ng u vi cc vn lun bao hm nhng ni kh s. Sn sng i din vi mt vn ngay t u ch khng n khi b buc phi i din vi n iu c ngha l phi chp nhn gt qua mt bn nhng s d chu no n nhn nhng rc ri, kh khn. l s chn la au kh by gi vi hy vng c khoan khoi v sau ch khng phi l c duy tr s khoan khoi by gi v nui m tng rng ni kh tng lai khng chc s xy ti.

C l chng ta thy rng anh chng cho hng trn kia khi pht l nhng vn thc t ca mnh t ra u tr v mt xc cm v tm l. Nhng mt ln na, ti xin ni vi bn rng mi chng ta u l mt anh chng cho hng nh vy, s u tr ca anh ta c mt ni tt c chng ta. Mt v tng lnh t lnh trong qun i ln kia ni vi ti: iu ng ngi nht trong qun i ca chng ta v dng nh trong bt c t chc no khc l a s nhng ngi c trch nhim c ngi im m nhn cc vn xy n cho n v mnh. H chng lm g c, nh th cc vn y t chng s tri qua nu h kin nhn ngi ch. V tng lnh y ang nhm ni n khng phi nhng ngi suy nhc hay bt bnh thng v mt tm thn. ng ta ang mun ni n nhng tng t khc, nhng ngi c xem l c nhiu bn lnh v c o to trong k lut cht ch.

Cha m cng l nhng nh iu hnh v hu trch i vi con ci cng vic ca h khng km phc tp hn cng vic ca nhng ngi iu khin cng ty, x nghip, cho d thc t h thng c chun b qu s si ng vai tr ny. V cng ging nh cc v ch huy trong qun i ni trn, a s cc cha m thng mt nhiu nm thng tri qua trc khi c mt hnh ng hu hiu i vi nhng vn kh khn m h nhn thy ni con ci h hay ni mi quan h gia h v con ci mnh. Chng ti c ngh l thng nh s dn dn thot ra khi kh khn , l li ca mt ph huynh khi trnh by vi mt chuyn vin tr liu tm l cho tr em v mt vn dng dai sut 5 nm ni con mnh. Nu cng nhn vai tr ca cha m l mt vai tr phc tp th ngi ta phi ng rng vic cha m a ra quyt nh khng phi d, cng nh khng ph nhn nhiu tr em dn dn t chng thot ra khi kh khn. Nhng iu khng bao gi bin minh cho vic cha m lng trnh vic xem xt vn mt cch thu o hn. Bi m iu xy ra l: trong khi con ci h thng dn dn thot ra khi vn ca chng th phn h li ln ly thm. D sao i na, c rt nhiu vn ca con ci m h cha m cng ko di s dng dng th nhng vn y cng phnh ra hn, cng gy ln xn hn v cng kh gii quyt hn.

NHN LNH TRCH NHIM

Khng c cch no khc chng ta gii quyt cc vn ca cuc sng, ngoi tr gii quyt chng. Pht biu nh vy xem ra ng ngn v bun ci; v phn ng ngi ta khng ng rng l cu pht biu nghim tc nht. Lm sao chng ta c th gii quyt mt vn nu trc ht chng ta khng nhn trch nhim v vn y? C kh kh bo rng khng phi l vn ca ti, th ng nhin l vn c cn chnh nh ra . Chng ta cng khng th gii quyt c mt vn bng cch mong ngng mt ai khc s gip gii quyt dm ta. Ti ch c th gii quyt mt vn khi ti nhn nhn rng y l vn ca ti v chnh ti c bn phn gii quyt n. Th nhng, rt nhiu ngi tm cch trnh n nhng phin toi ca cc vn bng cch t nh rng chuyn ny do k khc hoc do hon cnh x hi gy ra, ti khng quyt nh c; ngi khc hoc x hi phi chu trch nhim gii quyt chuyn ny cho ti. thc s chng phi l vn ring ca ti.

Xt v mt tm l, trnh n trch nhim i vi cc vn ring ca mnh i khi ngi ta i xa n bun ci. Mt anh trung s trong qun i, ng Okinawa, mc chng nghin ru qu . Anh c gi i khm nghim tm thn v c gip iu tr, nu c th. Anh t chi khng nhn mnh l mt k nghin ru v cng khng nhn nhn tt ung ru ca mnh l mt vn kh khn c nhn. Anh ni: Okinawa, ti chng bit lm g vo bui ti v ti ung ru, th thi.

- Anh c thch c sch bo khng? Ti hi anh ta.

- , vng. Ti thch sch bo lm.

- Th sao anh khng c sch thay v ung ru?

- , trong tri lnh n lm, khng th no c g c.

- Vy sao anh khng n th vin?

- Tic l th vin kh xa, tha bc s.

- Th vin c xa hn qun ru m anh thng lui ti khng?

- . Ni cho cng th ti khng thch c sch bo lm khng phi l s thch ca ti.

- Chc anh thch i cu ch? Ti li hi anh.

- Vng, l mn ti a thch, tha bc s.

- Vy ti sao anh khng i cu thay v ung ru?

- Ch, ti phi lm vic qun qut sut c ngy, chng my khi c th gi.

- Anh khng th i cu vo bui ti sao?

- Kh ni, tha bc s, Okinawa ny ngi ta khng i cu bui ti.

- C y, ti khng nh vi anh, Ti c bit mt vi nhm cu c ban ti y. Hay l ti gii thiu anh vi h nh?

- phi ni tht l ti khng thch cu c lm u .

- Th th Okinawa ny cng c th c nhng chuyn anh lm ch, c iu s d anh chn ung ru v anh thch nht chuyn ung ru, phi khng?

- D, c l vy.- Nhng chuyn ung ru ang gy phin h cho anh v ang tr thnh mt vn thc s rc ri ca anh, phi khng?

- Tha bc s, ci hn o kh ho c gy ny ri s bin ngi ta thnh ma men ht c thi

Ti kin nhn theo di thm mt thi gian, nhng chng trung s ny khng t ra du hiu g cho thy rng anh nhn nhn chuyn ung ru l mt vn kh khn ring ca anh v l mt vn m anh c th gii quyt hoc t mnh, hoc nh s gip . Ti phi ly lm tic m tr li vi v s quan ch huy ca anh rng anh cha sn sng c gip tr liu. Sau anh vn tip tc ung ru li b, v b sa thi khi qun i trc thi hn qun dch.

Cng Okinawa, mt ch v tr dng dao lm ct vo c tay mnh v c chuyn n phng cp cu, ch ti ang cng tc. Ti hi ch ti sao ch lm th.

- t st, d nhin

-V sao ch mun t st?

- V ti khng chu ni ci hn o cht tit ny. Bc s lm n gi ti tr v M. Ti khng th tip tc sng y thm cht no na?

- Ch c th ni cho ti bit ci g Okinawa ny lm ch kh chu khng?

Ngi thiu ph bt u khc mu mo:

- Bc s bit . y ti khng c ai lm bn, ti hon ton mt mnh.

- , tht vy sao! Sao li khng lm bn c vi ai nh?

- Tha bc s, ti sng trong mt khu chung c bt nho ca ngi a phng, khng mt ngi lng ging no bit ni ting Anh c.

- Ti sao ch khng chuyn n tri ca ngi M hoc tham gia sinh hot vi cu lc b ca nhng ngi v lnh l nhng ni ch c th kim c bn?

- Chng ti ch c mt xe hi, v chng ti anh y phi dng n i lm.

- Ch c th li xe a anh y n ch lm c ch, iu s gip vi bt s c c ca ch? Ti hi.

- Khng c u, tha bc s. l mt ci xe dng cn sang s. Ti khng bit chy loi xe y, ti ch li loi xe sang s t ng thi.

- Th ch th hc li loi xe dng cn sang s xem sao?

- G h, ti hc li xe loi y trn nhng ng s ny ? Bc s in ri sao? Ngi ph n tr mt nhn ti, c v y sng st.

HAI CHNG RI LON

Phn ln nhng ngi tm n vi bc s tm thn u l nhng nn nhn ca mt trong hai chng ri lon sau y: chng a mang v chng tc trch. Ni mt cch nm na hn, l hai th ln xn v trch nhim biu hin bng hai kiu tri ngc nhau trong quan h vi cuc sng xung quanh v vi nhng vn ca n. Ngi a mang l ngi nhn u cng thy trch nhim ca mnh, cn ngi tc trch l ngi khng nhn nhn phn trch nhim ca mnh. Gp xung t vi th gii cuc sng xung quanh, ngi a mang ngh ngay rng li ti mnh. Cng mt trng hp nh th, ngi tc trch s bo rng chnh th gii v cuc sng xung quanh c li. C th thy rng hai nhn vt c nhc n phn trn u thuc chng tc trch: anh chng trung s th cho rng vic mnh ung ru thi qu l li ca hn o Okinawa ch khng phi li ca chnh mnh, tng t, ngi thiu ph n cm thy ch v can trong ni c c v c n ca ch, ai hay ci g gy ra ni c c y ch khng phi ch. Tri li, mt ph n khc cng b phin mun v b c c Okinawa nhng ch li mc chng a mang; ch th di: Ti nhiu ln n vi cu lc b Cc B V S Quan tm kim quan h thn hu, nhng ti khng cm thy d chu . Ti ngh rng khng ai thch ti. Chc hn ni ti c g khng n. c g ti c th kt bn vi ngi ta mt cch d dng hn. c g ti c c tnh cch ci m ha ng hn. Ti mun tm hiu iu g ni mnh khin mi ngi xung quanh khng c thin cm. Ngi ph n ny cho rng chnh ch phi chu hon ton trch nhim v ni c n ca ch, ch cm thy bn thn mnh ng nhn lnh mi s nguyn ra. Th ri trong qu trnh tr liu tm l sau , ch nhn ra mnh l mt con ngi c cao vng v c tr thng minh c bit, ch cng thy rng tht kh ha ng hon ton vi nhng b v s quan khc ngay c vi chng mnh, ch cng thy tht khng d ha nhp. Tt c c s l do tr thng minh v cao vng ni bt ca ch. Dn dn ch hiu ni c n ca mnh tuy vn l vn tht y song khng thit yu do li lm hoc khim khuyt no ca mnh. Cui cng, ch v chng ch ly d nhau; ch nui con ci nhng vn theo hc xong chng trnh i hc, ch tr thnh ch bt ca mt tp ch v ly chng l mt gim c nh xut bn y tn tui.

Ngay c nhng cu ni ca ming ca ngi a mang v ngi tc trch cng khc nhau rt r. L ra mnh phi L ra mnh khng nnl nhng kiu ni thng xuyn c ngi a mang tht ra, cho thy h t nhn bn thn mnh bng mt ci nhn ht sc t ti; h thy h l ngi lun lun lm l. Trong khi , ngi tc trch th khng ngng lp i lp li: Ti khng th Ti khng c iu kin Hon cnh ca ti bt ti phi; nhng kiu ni y cho thy h mun gn mi trch nhim cho hon cnh bn ngoi. So snh gia hai loi ri lon trn, ta thy ngi a mang d nhn s gip ca khoa tm l tr liu hn v h t nhn h c vn . Cc chuyn vin tr liu tm l gp kh khn hn rt nhiu khi i din vi mt con bnh thuc chng tc trch bi ngi tc trch khng nhn h c vn v do khng thy mnh cn thay i, h cho rng th gii xung quanh mi c vn v v th ci cn phi thay i chnh l th gii xung quanh. Tuy nhin, trong thc t nhiu ngi mc ng thi c hai chng ri lon trn; h a mang trong mt s lnh vc v tc trch trong mt s lnh vc khc ca cuc sng. Mt khi xy dng c ni h nim tin v s tn nhim i vi khoa tm l tr liu (qua vic gip h thy r trc ht kha cnh a mang trong tnh cch ca h) th ngi ta c th d dng a h vo tin trnh kho st v iu chnh nhng sai trt trong cch nh gi trch nhim ca h.

Dng nh ai trong chng ta cng t nhiu mc chng a mang hoc tc trch mt mc no (v th khng mt ai nghim tc nhn mt tin trnh tm l tr liu m li khng thu c kt qu ch li t nhiu). Vic phn nh ng n u l trch nhim ca mnh v u khng phi l trch nhim ca mnh h khng phi l mt trong nhng vn h trng nht ca cuc sng sao? l th cng vic m chng ta khng bao gi hon thnh xong xui c, v cuc sng l mt dng chy cc bin c mi l hoi, trong ta khng ngng phi xc nh i xc nh li u l phm vi m mnh trch nhim. Vic xc nh v ti xc nh y nu c lm mt cch nghim tc khng phi l mt cng vic m i thoi mi lm cho chng ta. N i chng ta phi c s nhit tnh v kh nng chp nhn khng ngng kho st chnh mnh. Th m, kh nng y v s nhit tnh y th li khng c sn ni bt c ai. Theo mt ngha no , c th ni mi a tr u mc chng tc trch c h c s xung t no xy ra th khuynh hng t nhin ca mt a tr l ph nhn trch nhim phn mnh v tha cho a khc. Hai anh em nh nhau v b m la, dng nh lun lun l thng ny tha cho thng kia gy s trc. Cng vy, mi a tr u mc chng bi ri a mang; chng thng t nhin ngh rng do mnh nn mi c s sai hng no s sai hng m chng cm thy ch cha hon ton nm hiu. V th, mt a tr b cha m b b s lun ngh rng n ng b b b hn l ngh rng cha m n thiu st tnh yu i vi n. Cc chng trai v cc c gi mi ln ln nu khng thnh cng my (trong ng tnh yu hay trong th thao, chng hn) s ngh rng do c g trc trc nghim trng ni chnh mnh hn l ngh rng ri mnh s hon ton chng chc hn v sau. Phi c mt b dy kinh nghim ng k v mt qu trnh trng thnh lu di chng ta mi c c kh nng nhn th gii v hiu v tr ca mnh trong th gii mt cch ng n c. V mt khi nhn v hiu c nh th, chng ta mi c th xc nh ng n trch nhim ca mnh i vi chnh mnh v i vi cuc sng xung quanh.

C rt nhiu chuyn m cc bc cha m c th lm h tr con ci mnh trong tin trnh trng thnh ny. Trong qu trnh con ci ln ln, c c ngn c hi m cha m c th hoc ch ra cho chng thy khuynh hng ln trnh trch nhim ca chng hoc xc nhn vi chng rng nhng chuyn no khng phi l li ca chng. Nhng, nh ti ni, ng b nh cc c hi y cha m phi nhy bn vi cc nhu cu ca con ci v phi sn lng dnh thi gian cng nh chp nhn s phin phc trong vic p ng cc nhu cu y ca con ci mnh. D nhin, iu i hi cha m phi c tnh yu v tinh thn trch nhim i vi s trng thnh ca con ci h.

Mt khc, cng c nhiu chuyn m khng t cha m lm gy tr ngi cho tin trnh trng thnh ca con ci h. Nhng ngi c khuynh hng a mang, do s st sng qui trch nhim cho bn thn mnh, c th lm vai tr cha m rt tt (min l h ng a mang thi qu n t khoc ly nhng trch nhim khng thit yu v do khng cn nng lc chu ton nhng trch nhim thit yu i vi con ci mnh). Nhng ngi tc trch, v phn h, thng sm vai tr cha m mt cch tai hi; h thng ph hng con ci mnh m v tnh khng bit rng mnh ang ph hng nh th. Ngi ta c cu k a mang y a chnh mnh, cn ngi tc trch th y a mi ngi xung quanh. Nhng ngi xung quanh trc ht b y a bi cc cha m tc trch l chnh con ci h. Bi v ngi tc trch quay lng khng nhn trch nhim i vi mi vn ca cuc sng, trong c trch nhim lm cha lm m. H c khuynh hng thoi thc bng trm ngn cch khc nhau, ch khng bao gi dnh s quan tm cn thit i vi con ci h. Khi con ci h phm li hoc gp kh khn no trng, nhng cha m tc trch s cay c trch mc h thng gio dc ca nh trng hoc than phin v nhng a tr khc m h cho l gy nh hng xu n con ci h. R rng y l mt thi pht l vn . Chnh nhng kiu trn trnh trch nhim ca cha m s l nhng mu gng sng ng cho con ci h bt chc trn trnh trch nhim. T hn na, nhng cha m tc trch thng x y trch nhim y ln con ci. Chnh ti chng my m tao phi kh. Ch v chng my m tao phi rng chu ng sng vi ng (hay b). Nu khng c chng my th tao c th hc xong i hc v c c mt s nghip hn hoi ri. Khi ni nhng cu tng t nh vy, cha m mun ni rng chng my phi chu trch nhim v nhng tht bi v nhng bt hnh ca tao! Kh ni, tr con u c kh nng phn on rch ri v nhng g cha m chng ni; do chng thng chp nhn nhng iu y l ng ngha l chng chp nhn rng s tht bi ca cha hay m mnh l trch nhim ca mnh: chng tr thnh nhng k a mang! Nh vy, nhng cha m tc trch thng lm cho con ci h tr thnh hoc tc trch hoc a mang. C th ni: cha lm con chu, hay ci di con mang!

Ngi tc trch khng duy ch gy b trong vai tr lm cha m ca h m thi. Tnh cch ca h cn gy tai hi trong i sng hn nhn, trong quan h bn b v trong cng vic lm n na ni ng ra, bt c lnh vc no trong i sng cng lnh chu hu qu do s tc trch ca h. iu l tt nhin, v nh ni, khng c vn no c th c gii quyt tr phi ngi ta nhn trch nhim gii quyt n. Bao lu mt ngi tc trch cn hng v ngi khc hay s g khc trch mng v li th by lu vn cn s s. Khi quay mt phi tay i vi trch nhim ca mnh, ngi ta c th cm thy thnh thi song chnh l lc h u hng trc thch ca cuc sng, h ngng trng thnh v mt tm linh, v h tr nn gnh nng ca x hi. Bi h y ci kh khn ca mnh sang cho x hi. C mt cu ni ni ting vo thp nin 60 c gn cho Eldrige Cleaver xem ra ng cho mi ngi mi thi phi suy ngh: Nu bn khng gp phn gii quyt vn , th bn l mt phn ca vn .CHY TRN T DO

Khi mt bc s tm thn chn on mt bnh nhn l thuc loi ri lon tc trch th iu ch c ngha rng khuynh hng ln trn trch nhim ca ngi y ni bt hn nhiu ngi khc. K thc, dng nh tt c chng ta u lun trnh n ni phin toi ca vic chu trch nhim cc vn ca mnh lm khi bng nhng cch rt t nh. Phn ti, hi 30 tui, ti ghi n Mac Badgely rt nhiu trong vic cha tr chng tc trch ca chnh ti. Hi y, Mac l gim c ca vin tm thn dnh cho bnh nhn ngoi tr ni ti ang hon thnh kha thc tp tm l tr liu ca mnh. y, ti v cc bn thc tp sinh khc c giao lun phin ph trch cc bnh nhn mi. C l ti nhit tnh vi bnh nhn v vi vic rn luyn chuyn mn ca mnh hn so vi cc bn ng s. Ti thy mnh lun lun lm vic nhiu gi hn h. Mi tun h ch khm bnh c mt ln. Cn ti th bao gi cng hai hoc ba ln. Bi c mi chiu, ti nhn cc bn ng s lc tc ko ra v lc bn gi ri; cn mnh th cm c cho n tn tm hay chn gi ti mi thanh ton xong cc lt hn thm bnh trong ngy. iu gy cho ti ni bc bi. S bc bi mi ngy mi tng thm cng vi cm gic mt mi cui cng ti nhn ra rng mnh phi lm mt ci g . Ti n gp bc s Badgely v gii thch s vic cho ng. Ti t ngh hay l mnh xin min nhn phin ph trch cc bnh nhn mi trong t tun l c thi gian gii quyt cc lt hn ang n ng. Ti bn khon khng bit v bc s gim c c ng nh th khng, hoc gi ng y c cch gii quyt no khc cho vn ca ti khng. Mac chm ch lng nghe ti. Ti trnh by xong, ng thinh lng mt lc ri ni bng ging y thng cm: , ti hiu; anh ang kh s v mt vn ca anh.

Thy ng hiu mnh, ti mm ci: Cm n bc s. Vy bc s ngh by gi nn lm g y?

Mac tr li: Ny Scott, ti ni vi anh rng anh ang kh s v mt vn ca anh.

Ti y th ti mun ni cu, v ti khng ch kiu tr li y; ti ni: D vng, ti bit ti c mt vn . Bi m ti n gp ngi. Xin ngi cho bit ti cn phi lm g?

Mac p: Scott , r rng l anh chng lng nghe ti g c. Ti nghe anh trnh by v ti hon ton ng vi anh rng anh ang kh s v mt vn ca anh.

M kip, ti ni: Ti bit r mnh c vn , tha bc s, nu khng th ti chng bc vo y. iu ti mun hi l ngi ngh ti nn lm g i vi vn y?

Mac thn nhin tr li: Scott, ti mun bn lng nghe ti, lng nghe tht k. Ti nhc li cho bn y: Ti nht tr vi bn rng bn ang khn kh v mt vn ca bn. Ni r hn, l mt vn v thi gi; thi gi ca bn. Khng phi thi gi ca ti. Khng phi vn ca ti. l vn ca bn lin quan n thi gi ca bn. Ny Scott Peck, bn ang kh s v vn thi gi ca bn. y l tt c nhng g m ti mun ni cho bn r.

Ti quay lng bc ra khi vn phng ca Mac, hm hc. V cn gin ca ti i vi ng ta cn tip tc ko di n ba thng sau . Ti cho rng ng b chng tc trch nghim trng, nu khng vy th ng khng cng ci lnh lng vi ti nh th. Ti n vi ng mt cch t tn xin ch mt s gip nh, ch mt li khuyn. Th m, tay bc s ct t y khng chng t mt t g l sn lng gip ti, t ra th lo cng phi hiu rng iu nm trong trch nhim ca lo trong cng v ca mt gim c bnh vin ch! Nu nhng vn nh vy m khng lin quan n cng vic ca lo th qu thc ti khng hiu lo t ngh mnh ang lm ci qui qu g vin tm thn ny

Nhng khong ba thng sau, ti li dn dn cm thy dng nh Mac ng; ti cm thy rng k tc trch chnh l mnh ch khng phi ng ta. Thi gi ca mnh l do mnh chu trch nhim ch! Chnh ti v ch mnh ti mi l ngi quyt nh cch s dng thi gi v cch xp t thi biu ca mnh ch! Nu ti mun u t nhiu thi gi hn cho cng vic so vi cc bn ng s, th l s chn la ca ti v ti phi trch nhim v cc h qu ca s chn la ch! Ti kh s nhn cc bn mnh ri vn phng trc mnh hai ba ting ng h, ti kh s nghe v mnh phn nn rng mnh khng quan tm ti gia nh cho , nhng nhng ni kh s y l h qu ca mt quyt nh ca chnh ti. Nu ti khng mun n nhn nhng ni kh tm th ti ng chn la lm vic vt v v c thu xp thi biu theo cch khc. Cng vic nhc nhn ca ti khng phi l mt gnh nng m ai n ln vai ti, khng phi v gim c ca bnh vin ny bt ti lm th, chnh ti chn la nh vy kia m! Nhn ra c iu y, ti i n quyt nh khng thay i s chn la vn c ca mnh. Ch c mt iu thay i, l thi ca ti; ni bc tc ca ti i vi cc bn ng s mnh khng cn na. Khng c l do g na phn i h v vic h chn la lm vic khc kiu vi mnh, bi no c ai cm ti c lm vic theo kiu ca h cho khe. Phn i h c ngha l phn i vic mnh chn la khc h, th nhng ti hi lng vi s chn la ca ti kia m!

Chng ta gp kh khn khi nhn trch nhim v cung cch sng ca mnh bi v chng ta mun trnh n ni kh s gy ra bi cung cch sng y. Khi yu cu Mac Badgely gii quyt vn cng thng thi gi ca mnh chnh l ti ang c trnh ni kh ca vic lm vic lu gi hn cc bn ng s, cho d s lm vic lu gi y l h qu tt nhin ca nhit tnh ni ti i vi cc bnh nhn v i vi vic rn luyn chuyn mn ngh nghip ca mnh. Tuy nhin, khi lm th ti v tnh mun gia tng quyn lc ca Mac trn ti. Ti trao cho Mac quyn hn ca ti, t do ca ti. Chng khc no ti mun ni vi ng: Hy nm ly ti v iu ng ti i, hi ng ch. Bt c khi no chng ta mun tm cch ln trnh trch nhim v cung cch sng ca mnh, chng ta cng ang giao trch nhim y cho mt ngi no hoc mt c ch no khc. V iu c ngha l chng ta ang giao quyn hn ca mnh cho k khc (k khc y c th l x hi, l chnh ph, l cng ty, l thng cp ca mnh). Chnh y l l do m Erich Fromm t ta Chy trn t do (Escape from Freedom) cho kho lun ca ng v ch ngha Quc x v chuyn ch. Tht vy, trong khi c trnh n ni au do trch nhim ca mnh, hng triu thm ch hng t con ngi ang hng ngy c chy trn s t do ca h!

Ti c quen mt anh chng rt thng minh nhng c tnh khp kn. C h ni chuyn vi anh ta l ti nghe anh ph bnh thao thao bt tuyt v nhng sc p ch trong x hi chng ta: no l s k th chng tc, no l ch ngha phng tng tnh dc, no l s lm pht cng nghip qun s, anh ph bnh c vic cnh st a phng bt anh v bn b anh ch v l do tc di. Ti phi nhc i nhc li vi anh rng anh khng phi l mt a tr nh. Khi cn l tr con, chng ta phi ph thuc rt nhiu v do quyn hn v s chi phi ca cha m i vi chng ta rt rng. Cha m thc s chu trch nhim v s sng cn ca chng ta, v chng ta thc s phi da vo cha m sng cn. Nu cha m p t iu ny iu khc trn chng ta, chng ta khng c kh nng no phn ng li; s chn la ca chng ta by gi cn rt hn ch. Nhng khi trng thnh v l nhng ngi khe mnh bnh thng th kh nng chn la ca chng ta gn nh v gii hn. Ni th khng c ngha l nhng s chn la y khng gy phin toi. Thng thng nhng s chn la ca chng ta nm gia hai iu xu (ngha l ta phi chn iu t xu hn)- nhng vn l nhng s chn la trong quyn hn quyt nh ca ta. Vng, ti ng vi anh bn y rng trong cuc sng qu c nhiu lc p ch ngi ta. D vy, chng ta vn c t do chn la cch phn ng v mc phn ng ca mnh i vi nhng lc p ch y. Chnh anh bn y chn sng trong mt a phng m cnh st khng thch bn thanh nin tc di v chnh anh ta quyt nh tc di. Anh ta vn c quyn chuyn ln thnh ph sinh sng hoc ct tc ca mnh i, hoc nu kin ngh vi vn phng cnh st trng. Th nhng, d rt thng minh, anh vn khng nhn thc c nhng quyn t do y ca mnh. Anh chn la ta thn v s thiu quyn lc chnh tr ca mnh thay v chp nhn v vui mng v nhng quyn hn ring t rng ln ca mnh. Anh k l v lng yu t do ca anh v v nhng p lc nn s t do y, nhng mi ln anh than vn v s thao tng ca nhng p lc y l chnh khi anh thc s ang ph b s t do ca mnh. Ti hy vng rng anh ta s sm chm dt kh chu vi cuc sng ch v l do rng mt s s chn la trong cuc sng lm cho anh phin h.

Trong li ta tc phm Tm Hiu Tm L Tr Liu ca mnh, bc s Hilde Bruch ni rng xt chung mi bnh nhn n vi bc s tm thn u n v mt vn chung l: cm gic mnh b bt lc, b tay khng th xoay chuyn s vic. Mt trong nhng nguyn nhn ca cm gic bt lc ny ni a s bnh nhn l c mun n trnh hon ton hay mt phn ni kh s ca chnh s t do v do h khng th nhn trch nhim, hon ton hay mt phn, v nhng vn v v chnh cuc sng ca h. H cm thy bt lc bi v thc s h t khc kh nng ca h. Nu h mun c cha tr th d sm hay mun h cng phi hiu rng ton b cuc sng ca mt ngi trng thnh l mt chui lin tc nhng chn la v quyt nh c nhn. Mt khi h hon ton chp nhn iu y, h mi c th tr thnh nhng con ngi t do. Tri li, bao lu h cha nhn nhn iu , by lu h vn cn cm thy mnh l nn nhn ca nhng sc p ngoi ti.PHNG S CHO S THTKha cnh th ba ca qui phm hay k thut ng u vi s phin toi ca vic gii quyt cc vn chnh l tinh thn phng s cho s tht. Chng ta phi khng ngng thc iu ny nu chng ta mun cuc sng mnh c lnh mnh v tinh thn mnh c trng thnh. iu y tht hin nhin, v chn l l thc ti. Ci sai lm l ci khng thc. Cng trng thy r thc ti ca cuc sng, chng ta cng c nhiu iu kin hn gii quyt cc vn ca cuc sng. Cng m m vi thc ti ca cuc sng, s suy ngh ca chng ta cng b long qung bi nhng sai lm v nhng o tng v do chng ta cng t c kh nng hn a ra nhng quyt nh khn ngoan v trin khai nhng hnh ng ng n. Ci nhn ca ta v thc ti cng ta nh mt tm bn m ta dng xc nh v tr v chiu hng ca chnh cuc sng. Nu tm bn y ng, ta s xc nh ng mnh ang u, v nu ta quyt nh i u th ta cng s bit phi i bng cch th no cho thch hp. Nu tm bn y sai, ta s d dng b lc.

Trong khi c l chng ai ph nhn iu th thc t hnh nh a s ngi ta li t nhiu pht l iu . H pht l n bi v con ng i n vi thc ti khng phi l con ng hoa mng. Trc ht, chng ta khng c sinh ra vi nhng tm bn ban cho sn; chng ta phi t v bn cho mnh, v qu trnh v bn i hi nhiu c gng. Cng c gng trn trng v nhn hiu thc ti th chng ta cng lm cho tm bn ca mnh rng thm ra v chnh xc thm hn. Nhiu ngi trong chng ta li khng mun c gng nh vy. Mt s ngng li khng c gng na vo cui giai on thiu nin hay thanh nin. V th tm bn ca h qu b nh v s si, ci nhn ca h v con ngi v cuc sng qu thin cn v lm ln. Phn ng ngi ta chm dt s c gng y cui tui trung nin. H chc mm rng tm bn ca h by gi hon chnh, h khng cn thit tha g vi nhng thng tin v d kin mi m. Xem ra h mt mi lm ri. Vic tip tc khm ph huyn nhim ca thc ti cho n sut i ch c duy tr bi mt s ngi rt t i; nhng ngi ny khng ngng m rng, i mi v thch nghi li cch hiu ca mnh v th gii v v tt c nhng g l s tht.

Nhng thch ln nht trong vic v bn khng ch ta b buc phi bt u t con s khng; cho tm bn ca mnh c chnh xc th thch ln nht l ta phi lun lun khng ngng hiu chnh n. Bn thn cuc sng khng ngng i thay. B du du b. Nhng nn vn ha n ri i. Vn minh k thut cng mi ngy mt lp o khc. Nhng ng k nht l chnh gc nhn ca chng ta cng thay i va thng xuyn va rt nhanh chng. Khi cn th b, chng ta ph thuc v bt lc. n tui trng thnh, chng ta c th c nhiu kh nng. Song trong trng hp m au hoc bc ti tui gi, chng ta li c th ha nn bt lc v ph thuc tr li. Cuc sng ca chng ta lc cha c con v lc c con s rt khc nhau. Nui dy con ci khi chng cn b v khi chng ln cng rt khc nhau. Lc c hn tng bn chng ta nhn i khng ging nh khi chng ta d n d . Mi ngy chng ta c nhi nht thm thng tin mi v bn cht ca thc ti. Nu chng ta trn trng vn dng ch khng xem thng nhng thng tin mi ny th chng ta phi lin tc hiu chnh li bn ca chng ta, v i khi lng thng tin c tip nhn mt mc no , chng ta phi lm nhng hiu chnh rt cn bn. Tin trnh hiu chnh ny nht l i vi nhng hiu chnh tn nn tng bao gi cng n au, i khi thm ch v cng nhc nhi. V chnh y m nhng yu ui ca con ngi t l ra nhiu nht.

iu g xy ra khi m ngi ta kh nhc di lu xy dng c mt quan im kh c dng v cuc sng mt tm bn xem ra hu ch v xi c ri bng dng mt thng tin mi p ti cho bit rng quan im kia l sai lm v tm bn kia phi c v li gn nh ton b? Chng ta b i hi phi c s c gng tht kinh hn. Song thc t chng ta thng v tnh pht l nhng thng tin mi m. V cch chng ta pht l thng khng ch c tnh th ng thi u. Chng ta cn ch ng tuyn b rng thng tin mi y l sai lm, nguy him, xu xa. Chng ta kch lit phn khng n, thm ch chng ta cn c li ko ngi ta ng v quan im ca mnh. ng l phi c v li tm bn , chng ta li dc sc trit ph thc ti mi m. Tht tic bit bao v chng ta phung ph qu nhiu sc lc nu gi quan im c mm ca mnh thay v dng nhng sc lc y iu chnh quan im y ngay t u tin.

CHUYN V: TM BN QU T

Qu trnh c bm vu vo mt ci nhn c k i vi thc ti l gc r ca rt nhiu chng bnh tm thn. Cc bc s tm thn gi n bng mt ci tn chung l chuyn v. Nhng xem ra mi bc s nh ngha s chuyn v ny bng mt cch khc nhau. Phn mnh, ti nh ngha nh sau: Chuyn v l ly li nhn hiu v ng x ca cuc sng c hnh thnh trong tui th u (v vn ph hp vi bi cnh ca tui th u p dng mt cch khng ph hp vi bi cnh ca tui trng thnh.S chuyn v biu hin ra va rt rng ri v tai hi song cng va rt t nh. Tuy nhin, nhng trng hp in hnh r rng nht th li khng kh my nhn din. Mt bnh nhn ca ti thuc mt trng hp nh th; do cn bnh chuyn v ca mnh m anh b d cuc tr liu. l mt chng trai thng minh nhng khng thnh cng my trong ngh lm k thut vin vi tnh ca mnh tui ngoi ba mi. Anh n gp ti v v anh b anh dn c hai a con theo na. Anh khng ch au kh v mt v, m iu khng khip nht i vi anh l phi xa la hai a con m anh rt mc gn b. Anh bt u cuc tr liu tm l cng bi v hy vng s on t li c vi hai a con mnh. S l trc v anh tng tuyn b quyt lit rng ch s khng bao gi quay tr li vi anh tr phi anh chu tr liu v mt tm l. Ch yu ch phn nn rng anh thng xuyn ghen bng ghen gi v ng thi ch cng khng chu ni s xa cch, lnh lng v v cm ca anh. Cng n vic lm ca anh liu tc thay i cng l mt iu lm ch kh chu. i sng ca anh k t khi bt u trng thnh c thy l mt i sng khng n nh. Trong sut tui thanh nin anh thng xuyn dnh vo nhng chuyn rc ri vi cnh st; v tng b bt giam ba ln v say sa quy ph, nh ln, v cn tr nhn vin cng lc thi hnh bn phn. ang hc ngnh in my trng cao ng, anh b ngang v nh anh ni My ng thy y ton l mt bn gi hnh, chng tt lnh g hn l cnh st kia. Nhng nh tr thng minh v nng khiu sng to ca anh trong lnh vc k thut in ton, cng vic ca anh c gii cng nghip nh gi cao. D vy anh chng bao gi tin thn c hay thm ch gi c mt ch lm no qu mt nm ri. Khi th anh b sa thi, lc th t anh b vic sau mt cuc ci v vi cp trn l nhng ngi m anh m t l lo khot v bp bm, ch quan tm n quyn li ca bn thn. Chm ngn ca anh l: khng th tin tng vo nhng tay tri nh thnh vt ! Anh t m t tui u thi ca mnh l bnh thng v cha m anh thuc loi trung bnh nh a s ngi ta. Tuy nhin, trong khong thi gian t i anh xc tin vic tr liu vi ti, anh ngu nhin nhc n nhiu trng hp hi b anh b cha m lm cho tht vng. Chng hn h ha cho anh mt chic xe p lm qu sinh nht, nhng ri h qun bng li ha v tng mn no khc. C ln h qun c ngy sinh nht ca anh lun, nhng anh thy iu cng chng c g nghim trng bi v ba m qu bn rn. Cha m anh thng ha ci ny ci khc vi anh ri thng b li ha v qu bn rn. Nhiu ln h qun n anh trng cng v h qu bn rn vi nhiu chuyn khc.

Nh vy, khi cn b ngi n ng ny thng xuyn lnh chu ht tht vng ny n tht vng khc do bi s thiu quan tm ca cha m. Th ri, n mt lc no vo gia tui thiu thi, anh xt xa nhn ra rng anh khng th tin tng cha m anh. C iu ng ghi nhn l khi anh nhn ra iu , anh bt u cm thy tm trng mnh tt hn, d chu hn. Anh khng cn k vng g t cha m anh na, cng khng quan tm g n nhng li h ha hn. K t khi anh ngng tin cy vo cha m th nhng ni tht vng dng dai v ch ca anh hon ton bin mt.

Tuy nhin, s n nh li l nn tng cho nhng vn kh khn trong tng lai. i vi mt a tr, cha m n l tt c, cha m l th gii thu li trc mt n. a tr cha c tm nhn rng thy cc cha m khc khng ging vi cha m mnh v thng l tt hn cha m mnh. N ngh rng cung cch ng x ca cha m mnh l chun mc ng x ca cuc sng. V th, n i n kt lun rng ti khng th tin cy ngi khc (ch khng phi ti khng th tin cy cha m ti). Khng tin cy ngi khc, l tm bn m ngi n ng ni trn s dng bc ti tui thanh nin v tui trng thnh. Vi tm bn y cng vi m bc dc cht cha do phi nm qu nhiu tht vng trong tui thiu thi, tt nhin l ngi thanh nin ny i vo ht xung t ny n ng chm khc vi cc loi quyn bnh thy c, cnh st, nhng ngi ch vic V n lt n, nhng xung t ny li cng cng c ci cm ngh ca anh ta rng trn i ny khng th tin tng bt c ai c th ha hn cho mnh bt c iu g. Anh cng c nhiu c hi hiu chnh tm bn y ca anh, nhng tt c cc c hi u b anh b ht. S d th trc ht bi v: nu anh mun hiu rng vn c nhng ngi m anh c th tin cy th tin vn anh phi dm liu th tin cy ngi y; v iu i anh phi dm dp b tm bn c hu ca mnh i. Thm na, anh s nu mnh nhn ra rng mnh c th tin tng nhng ngi khc thi iu buc anh phi xem xt li cch nhn ca mnh i vi cha m mnh anh khng dm nhn nhn rng cha m anh chng yu thng anh, rng anh khng c c mt thi th u bnh thng, v rng cha m anh chng bnh thng cht no trong vic dng dng vi nhng nhu cu ca anh. S nhn nhn y hn s v cng au n, v th anh s. L do cui cng l v s bt tn nhim ca anh i vi ngi khc chng t l mt iu thch ng trong thu u thi, s bt tn nhim y t ra c lc trong vic xa b s phin toi v kh s ca anh. B mt ci g tng l u vit qu v cng cam go, v th anh tip tc thi bt tn nhim ca mnh; anh v tnh gp nhng tnh hung c sc o su thm thi , anh xa l vi mi ngi, mt hn kh nng cm nhn tnh yu, s nng nhit, s thn mt v xc cm. Thm ch anh khng th gn b thn mt vi chnh v anh, bi ch y cng khng th l ngi ng tn nhim. Duy ch c hai a con ca anh l nhng ngi m anh c th quan h mt thit vi. Chng l nhng ngi duy nht m anh kim sot c, l nhng ngi duy nht khng c quyn bnh g chi phi trn anh, l nhng ngi duy nht trn i ny m anh c th tn nhim.

Vi cn bnh chuyn v, liu php ch yu ca khoa tr liu tm l l thc hin mt tin trnh hiu chnh li bn . Cc bnh nhn n xin c tr liu tm l l bi v nhng tm bn ca h r rng khng cn xi c na. Th nhng tht tr tru l h li c khuynh hng bm cht ly bn ca mnh v c tuyt i vi tin trnh hiu chnh. iu rt thng xy ra l s bm vu v c tuyt y ca bnh nhn qu ln n ni vic tr liu tm l khng th no trin khai v pht huy tc dng c trng hp ca anh chng k thut vin vi tnh l mt in hnh nh vy. Thot u, anh ta ngh gp vo th by. Sau ba bui gp g nh th, anh khng n na v anh nhn mt chn lm vo cc ngy th by v ch nht. Ti ngh di bui hn li cc ti th nm. Anh n c hai ln, ri cng ngng, v anh nhn thm cng vic lm ngoi gi. Ti li dn xp thi biu ca mnh c th hn vi anh vo cc ti th hai bi trc anh c cho bit rng vo ti th hai th anh khng c cng vic ngoi gi. Anh n c hai ln theo hn ti th hai, ri li thi khng n na v anh bt u c cng vic ngoi gi vo cc ti y. Ti ni thng cho anh bit rng tnh hnh nh vy th khng th lm vic tr liu cho anh c. Anh th nhn rng anh khng b i hi phi nhn vic ngoi gi. Tuy vy, anh ni rng anh cng cn khon tin kim thm y v anh chng giu dim rng cng vic ngoi gi y i vi anh quan trng hn vic tr liu ca anh. Th ri anh gi rng anh ch c th gp ti vo nhng ti th hai no anh khng c cng vic lm v anh ngh s gi in thoi cho ti vo mi chiu th hai, lc bn gi, cho bit c th gp hay khng vo bui ti. Ti tr li anh rng iu khng th chp nhn c, v ti khng th dp b cc cng vic ca mnh vo cc ti th hai ch ch may ra th gp anh ta! Anh cho rng ti cng ci, c chp, khng quan tm n nhu cu ca anh, anh trch ti ch quan tm n thi gi ca ring ti v khng tha thit gip anh v v th anh ngh ti khng th ng tn nhim c. Chnh v vy m cng vic gia ti v anh y nh phi kt thc, v ti d tr thnh mt du n cng c thm cho tm bn bt tn nhim ngi khc ca anh.

Vn chuyn v khng ch n thun l mt kh khn cho cng vic gia cc nh tm l tr liu v cc bnh nhn ca h thi. N cng l mt vn kh khn gia cha m v con ci, gia v v chng, gia ch v th, gia cc bn b, cc nhm, v ngay c gia cc quc gia. Chng hn, ta c quyn gi on rng s chuyn v c ng vai tr nht nh trong cc din quc t. Cc nh lnh o quc gia u l nhng con ngi v v no cng c thi th u ca mnh, v no cng c tnh cch c hnh thnh do nhng cm nghim t thi th u, Hitler theo tm bn no, v tm bn y t u m c? Cc nh lnh o trong chnh quyn M theo tm bn no khi h pht ng, iu ng v duy tr cuc chin tranh Vit Nam? R rng tm bn y ca h khng ging vi tm bn ca th h sau h. Kinh nghim ca nc M v nhng nm khng hong kinh t ng gp th no cho tm bn ca h? Ri kinh nghim ca nhng nm 50 v 60 ng gp th no cho tm bn ca th h sau h? Nu kinh nghim ca nhng nm 30 v 40 thc y cc nh lnh o Hoa K tham chin Vit Nam, th liu kinh nghim y c cn ph hp so vi thc ti ca nhng nm 60 v 70 khng? Bng cch no chng ta c th hiu chnh li tm bn ca chng ta nhanh chng hn?

Chn l v thc ti b ngi ta trnh n v n gy au n cho ngi ta. Chng ta ch c th v li bn ca mnh khi m chng ta c qui phm vt qua c ni au n y. Th m c c qui phm nh vy, chng ta phi trit phng s cho s tht. Ni cch khc, chng ta phi lun lun t s tht (theo mc nhiu nht m ta c th xc nh) ln trn khuynh nng ring ca ta, chng ta phi th hy sinh s d chu ca mnh bo v s tht. S lnh mnh tm thn l mt tin trnh khng ngng phng s cho s tht, d phi tr bng gi no i na.

SN LNG NHN THCH

Vy th no l mt cuc i hon ton dn thn cho s tht? Trc ht, l mt cuc i khng ngng t kho st mnh. Chng ta ch c th bit th gii xuyn qua mi quan h gia ta v th gii. V th, bit th gii, chng ta phi kho st khng ch th gii thi m cn phi khng ngng tra vn chnh mnh l ngi kho st na. Cc bc s tm thn u c dy cho bit iu ny v u hiu rng h khng th nm hiu nhng xung ng v nhng tnh cch chuyn v ca cc bnh nhn nu h khng nm hiu nhng tnh cch chuyn v v xung ng ca chnh h. V l do nn cc bc s tm thn trong qu trnh o to chuyn mn ngh nghip ca mnh c khuyn khch nhn s tr liu tm l hoc tm thn. Rt tic l khng phi mi bc s tm thn u hng ng ngh . C rt nhiu ngi k c nhiu bc s tm thn t m kho st th gii song li khng kho st chnh mnh cho . C th h c ghi nhn l y ti nng, nhng khng th gi h l khn ngoan c. Mt cuc sng khn ngoan phi l mt cuc sng trm t kt hp vi hnh ng. Trc y trong tm thc ngi M, vic trm t mc tng khng c coi l quan trng my. Vo nhng nm 1950 ngi ta dn khu hiu nh t tng cho Adlai Stevenson v tin rng ng ta khng lm mt tng thng tt ng ngha c v ng thuc tp ngi suy t v d t nghi ng chnh mnh. Ti tng nghe nhiu cha m nghim trch cc con ci ln ca h rng chng my suy t nhiu qu. Tht l mt li trch v l bit bao, bi ci g lm cho chng ta thnh con ngi nhiu nht nu khng phi l kh nng suy t v kh nng phn tnh? Rt may nhng thi y xem chng ang thay i, v chng ta ang bt u nhn ra rng nhng ngun gc nguy him ca cuc sng nm n bn trong chng ta nhiu hn l nm bn ngoi v sng cn c, thit yu chng ta phi thng xuyn bit suy t v t vn. Nhng phi nhn rng s ngi ang thay i thi y ca mnh cha nhiu lm. Tra vn v th gii bn ngoi mnh th khng th no au n bng vic tra vn chnh th gii bn trong mnh, v chc hn v ngi ni au y m a s ngi ta trnh n tra vn chnh mnh. Tuy nhin, nu ngi ta bit dn thn phng s cho s tht th ni au y s khng cn quan trng my. V ngi ta cng i xa trn hnh trnh t vn th ni au y cng c thy l bt quan trng hn v do cng bt nhc nhi hn.

Mt cuc sng trit phng s s tht cng l mt cuc sng sn sng nhn thch t mi hng. Cch th duy nht chng ta xc quyt tm bn ca mnh c gi tr l phi a n ra n nhn s ph phn v thch ca nhng ngi v bn khc. Nu khng, chng ta s sng trong bng bt nh ch ngi y ging, chng ta s ht th i ht th li hi th hi hm ca chnh chng ta thi, v s ngy cng tr nn yu nhc, lm lc. Bit th, nhng v vic hiu chnh bn bt phi chu ni au qu ln nn hu ht chng ta mun ln trnh mi s thch v gi tr ca bn mnh. Chng ta ni vi con ci: ng ci tao, tao l cha (hay m) my. Chng ta ni vi v (hay chng) mnh: C mc ti; nu em (hay anh) cn nhn ti, ti s m bng ra v em (hay anh) ng c trch. Nhng ng b c cao nin th ni vi gia nh v chm xm: Ti gi yu ri. Nu cc ngi c lm ti bc mnh th ti s chng cht hoc t ra cc ngi cng phi chu trch nhim v lm cho tui gi ca ti phi kh s. Chng ta ni vi nhng ngi lm cng cho chng ta: Cc anh hy liu hn y, nu cc anh dm chng cng li ti th iu xy ra l cc anh s i kim ch lm khc.

Khuynh hng trn trnh s thch c thy rt ph bin ni ngi ta n ni c th xem l mt c im thuc bn tnh con ngi. Nhng gi n l t nhin khng h c ngha rng n cn thit hay hu ch hoc l mt thi khng th thay i c. ng mc qun lt trong qun di v ng bao gi nh rng chng t nhin hn sao? Th nhng chng ta hc lm nhng vic khng t nhin y cho n khi chng ha thnh nhng iu t nhin th hai. Thc vy, tt c ngha ca thc k lut l ch bit hc tp lm nhng iu khng t nhin. Mt c im khc ca bn tnh con ngi v c l l ci lm chng ta thnh con ngi nhiu nht l kh nng lm nhng iu khng t nhin, kh nng vt ln trn v do thay i bn tnh t nhin ca chnh chng ta.

Khng c hnh ng no phn t nhin hn v do c c trng ngi hn l hnh ng nhn tr liu tm l. V trong hnh ng ny chng ta tch cc ci m chnh mnh ra n nhn s thch su xa nht ca mt con ngi khc, v thm ch hy sinh nhng chuyn khc c th tch bch v bin phn t m chnh mnh. Sn lng n nhn thch l c trng chung ca mi cng vic m ngi ta xc tin trong vn phng ca bc s tm thn. Nhn tr liu tm l l mt hnh ng dng cm nht. Tr ngi ch yu lm cho ngi ta khng n vi tm l tr liu khng phi l v h thiu tin m l v h thiu can m. y cng l trng hp ngay c ca nhiu bc s tm thn tht vy, c nhiu bc s tm thn cm thy i ngi khng dm nhn s tr liu tm l cho chnh mnh d ng l h phi tin phong trong vic y mi phi. Mt khc, c nhiu bc s tm thn nh c c s can m y nhn s tr liu tm l cho chnh mnh v t ra l nhng ngi rt vng vng v lnh mnh hn ngi bnh thng.

Nu tr liu tm l l hnh thc nh cao gip ngi ta ci m mnh ra n nhn thch , th trong cc quan h h tng ca i thng chng ta cn c rt nhiu c hi tng t dm ci m nh vy: ti bn gii khc, trong cuc hp, sn tp nh gn, bn mm cm ti, trn ging ng khi tt n; chng ta cng c khng thiu ngi sn sng ci m v nhn thch t h: cc ng nghip, cc thng cp v thuc cp, v hay chng mnh, bn b, ngi yu, cha m, con ci mnh Mt ph n c mi tc bi rt p v gn gp ti c vi ba ln bng ri ti ch thy ch bt u chi tc k lng sau mi ln chi dy t chic gh nm m ti dnh cho bnh nhn. Ti ni cho ch bit iu ghi nhn y. Ch tr li, hi e thn: Cch y vi tun, chng ti lu ti rng sau mi ln gp bc s tr v, mi tc ca ti u b bp pha sau. Ti khng gii thch ti sao, v ti s anh y s kh chu nu bit ti nm thoi mi trn chic gh xp ny sut mi cuc gp g bc s. Th l chng ti c thm mt d kin mi lm vic. Gi tr ln nht ca tr liu tm l rt ra t vic mc ni nhng ghi nhn trong nm mi lm pht gp g vi nhng vn v nhng mi quan h trong cuc sng thng ngy ca bnh nhn. Cuc cha tr tinh thn s chng bao gi hon tt tr phi vic ci m n nhn thch c bnh nhn chn la nh mt li sng. Ngi ph n ni trn s khng hon tt vic tr liu cho n khi no ch sn sng bc bch thng thn vi chng mnh nh ch sn sng bc bch thng thn vi ti.

Trong s nhng ngi n vi bc s tm thn hay chuyn vin tr liu tm l, rt t ngi ngay t u ch nhm mc tiu tm kim s thch hoc s rn luyn thc k lut. a s ch mun tm kim mt liu php gim au no thi. Cht n khi h nhn ra rng h sp sa b thch (cng nh sp c nng ), nhiu ngi b cuc v nhng ngi khc th b cm d b cuc. Thuyt phc h hiu rng s xoa du ch thc duy nht ch c c qua con ng nhn thch v rn thc k lut thi qu l mt cng vic i hi s kho lo, s nhn ni, v thng khng thnh cng. Bi ngi ta mi ni l d d bnh nhn vo tm l tr liu. V trong thc t hon ton c nhng bnh nhn i li gp g chuyn vin tr liu tm l ht nm ny n nm khc m vn cha thc s bc vo trong cnh ca ca tm l tr liu.

Trong tm l tr liu, ci m c c bit khch l (hay i hi, ty quan im ca bn) nh k thut mnh danh l trt sch ging t tng (free association). Ngi ta dng k thut ny khi bo bnh nhn: Hy ni ra tt c nhng tng xy n trong u c bn, d nhng tng y xem ra v ngha hay v vn n u i na. Nu c hai iu cng xy n mt lc trong u c bc, bn hy chn ni ra iu no khin bn phi ngi ngng hn. Vic thc hnh ny khng d dng cht no. Tuy nhin, nhng ngi chp nhn thc hnh mt cch thc vic ny thng t ra c nhng bc tin b ng k. Song mt s ngi kh kh c th n ni h ch gi v thi ch khng thc s trt sch ging t tng ca mnh. H ni rt hng hn v nhng ci chung chung, v cha ra khng ni nhng chi tit thc s c tnh quyt nh. Chng hn mt n bnh nhn c th ni thao thao bt tuyt v nhng cm nghim m m thu u thi ca mnh nhng li khng ng g n vic chng ch mi quu qu hi sng v ch rt tin ngn hng lm mc n mt ngn la. Nhng bnh nhn loi y v hnh chung bin bui tr liu tm l thnh mt bui hp bo. H ch ph thi gi trong vic c trnh n s thch , v thng h sa vo mt dng ni di rt t nh.

D l c nhn hay tp th, nu mun sn lng n nhn thch th thit yu phi ph din tm bn (tc cch nhn thc ti) ca mnh ra cho d lun kho st. Cn phi i xa hn mc gp g ca nhng cuc hp bo. Nh vy, kha cnh th ba ca mt cuc sng trit phng s s tht l cuc sng y phi hon ton trung thc, khng quanh co lp lim. Cuc sng y phi l mt tin trnh khng ngng t iu tit mnh m bo rng mi s thng truyn ca ta khng ch li ni m cc cch ni na phi phn nh chnh xc ti a c th v chn l v thc ti nh mnh hiu.

S trung thc y lun phi tr gi mi c c. S d ngi ta ni di l v h mun trnh ni au i din s thch v nhng h ly ca n. Tng thng Nixon ni di trong x cng an Watergate v mt em b bn tui ni di vi m mnh rng khng phi mnh x chic n t trn bn xung sn nh, hai trng hp y chng c g khc nhau c. Ni di, trong hu ht mi trng hp, u nhm n trnh s phin toi m ng ra ngi ta phi n nhn, v do hoa qu ca ca ni di l s suy nhc tm thn.

nim v s n trnh gi ln vn i ng tt. H khi no chng ta c trnh n mt chng ngi vt th l lc chng ta ang tm mt li i d dng hn v do nhanh chng hn i n mc tiu ca mnh, ni cch khc, chng ta ang i ng tt. Xut pht t nim tin tng rng s trng thnh tm linh l cu cnh ca cuc hin sinh con ngi ti ng h trit cho s tin b. Qu l hon ton ng n khi tuyn b rng trong t cch l nhng con ngi chng ta nn lm sao trng thnh v tin b cng nhanh bao nhiu cng tt by nhiu. Do , cng hon ton ng n nu chng ta vn dng mi ng tt chnh ng t gip mnh ln ln v mt nhn cch. Vn y nm ch hai ch chnh ng. Con ngi chng ta dng nh va c khuynh hng pht l nhng ng ng tt chnh ng va mun tm ra nhng li tt khng chnh ng. c mt gio trnh tm lc thay v phi ngn nguyn c quyn sch dy cm chun b cho k thi, l mt th d v ng tt chnh ng. Nu l mt tp gio trnh tm lc tt th ngi ta c th tip thu c nhng kin thc thit yu m ng thi vn tit kim c mt lng thi gian v nng lc ng k. Gian ln, tri li, khng phi l mt ng tt chnh ng. N c th tit kim nhiu thi gian hn, v nu kho lo trt lt, n c th gip cho ngi gian ln u c k thi v git c mnh bng. Nhng trong trng hp ny, ngi gian ln khng nm c nhng kin thc thit yu v v th tm bng tr thnh mt s phnh gt, di tr. By gi, nu tm bng y c mt vai tr quan trng trong i sng ca anh ta th chnh cuc sng ca anh ta ha nn mt s la phnh v anh ta phi dc sc bo v v gn gi s la phnh ny.

Tm l tr liu ch thc, ng khc, l mt con ng tt chnh ng c th gip ngi ta trng thnh nhn cch th nhng y li l con ng thng chng my ai i. Ngi ta bin minh cho s gh lnh ca h i vi tm l tr liu bng cch cht vn tnh cch chnh ng ca n. H ni: Ti s ri mnh s b rng buc khng th g ra khi phng php tr liu y. Ti khng mun mnh b rng buc. Nhng thng ch l l do ngi ta a ra che y mt ni s cn thm su hn. Vic s dng phng php tr liu tm l u c rng buc ngi ta bng vic s dng ba v inh lm mt ngi nh. Ai bo rng khng th lm mt ngi nh nu khng ng n ba v inh? Nhng by gi cng vic s phin toi hn v t kin hiu hn. Th hi c my ngi th mc li cm thy bc dc chn nn v mnh phi l thuc vo ba v inh? Cng vy, ngi ta vn c th t c s trng thnh nhn cch d khng dng n khoa tm l tr liu; song nh vy th cng vic s thng ry r v kh khn hn. Vy th ti sao chng ta khng vn dng nhng phng th sn c kh d gip mnh mau chng t n mc tiu ca mnh nh!

ng khc, nu ngi ta lm dng n, tm l tr liu c th tr thnh mt con ng tt khng chnh ng. iu ny thng xy ra trong mt s trng hp cha m y con ci ti vi tm l tr liu. H mun con ci h thay i chuyn ny chuyn khc, chng hn: ng dng ma ty na, ng cc cn nng ny na, ng b im xu trng na, vn vn Mt s cha m bt lc khng th gip c con ci mnh v v th n nh nh tm l tr liu gip . Mt s khc em con mnh n m khng h bit g v nguyn nhn dn ti vn ca chng, lm nh th nh tm l tr liu c kh nng ba php no thay i c con ci h m khng cn ng n nguyn nhn nn tng ca vn . Chng hn, c nhng cha m thoi mi ni rng: Chng ti bit trong cuc sng hn nhn ca chng ti c vn , v iu ny c lin quan n s kh khn ca con trai chng ti. Tuy nhin, chng ti khng mun ng chm g n v chng chng ti. ng lm tr liu tm l cho chng ti. Chng ti ch yu cu ng lm vic vi chu v gip chu c vui v hn thi. Mt s ngi khc th kn o hn, ch khng ni toc ra nh th. H lm nh sn lng lm bt c iu g cn thit cha tr cho con ci mnh, song khi c gii thch rng nhng triu chng ni con h l kt qu ca li sng ch k v tc trch ca h, h s lc u ph nhn v quay gt i tm mt bc s tm thn khc bit chng u v sau ny s xut vi h mt con ng tt t phin phc hn. Lm khi rt cuc h phn bua rng: Chng ti chy ngc chy xui cch trong kh nng ca chng ti. Chng ti a thng b ti nh tm l tr liu th t, th nm ri. Nhng chng n thua g c!

Chng ta la di nhiu khi khng ch vi ngi khc thi m cn c vi chnh mnh na. Lng tm v nhng cm nhn thc ti ca ta cng t ra cho ta nhng thch thc khng km chi so vi cc thch thc ca cng lun. Trong s nhng iu m chng ta t la di chnh mnh, c hai iu thng thng nht v tai hi nht l: Chng ti thc s yu thng con ci chng ti, v cha m chng ti thc s thng yu chng ti. Rt c th l thc s cha m chng ta yu thng chng ta v chng ta cng thng yu con ci mnh, song, nu nh s thc khng phi nh vy th chng ta tm mi cch lp lim khi nhn ra iu .

Ti vn thng gi tm l tr liu l tr chi thnh thc hay tr chi tm s tht bi v mt trong nhng cng vic ca n l gip bnh nhn i din vi nhng s la di ni trn. Mt trong nhng gc r ca s suy nhc tinh thn l mt h thng chng cho nhng iu la di di ngi v di c chnh mnh! Nhng gc r ny ch c th c phi ra v nh i bng mt bu kh hon ton thnh thc. Nhim v thit yu hng u ca mt nh tm l tr liu l phi to ra c mt bu kh nh vy nh mi quan h gia nh tr liu v bnh nhn mi c c s ci m v s tn nhim hon ton. Lm sao c th mong mt bnh nhn chu ng c ni au khi ng u vi thc ti nu nh tr liu khng chu ng cng mt ni au nh vy? Lm sao dn dt mt con ngi nu khng bc i trc ngi ?

CHE GIU S THT

Ni di c th c chia thnh hai loi: ni di trng1 v ni di en. Ni di en l khi ta ni mt iu m ta bit r l sai. Cn ni di trng l mt li ni t bn thn n khng sai, nhng n b qua khng cp n mt phn quan trng ca s tht. S kin mt li ni di l trng khng h lm cho n tr thnh t di hn hay d c tha th hn. Nhng li ni di trng cng hon ton gy tc hi nh li ni di en vy. Mt chnh quyn che giu khng cho dn chng bit nhng thng tin thit yu bng s kim duyt khc nghit th cng khng dn ch hn mt chnh quyn ni phnh nhn dn. Ngi n bnh nhn c tnh khng ni n vic mnh rt tin ngn hng lm mc trn kia ang gy cn ngi cho tin trnh tm l tr liu ca mnh khng km chi so vi trng hp ca mt ngi thng thng ni di. Tht vy, v ni di trng xem ra c v nh ti hn nn n l hnh thc ni di ph bin nht. V v vic che giu nhng thng tin thit yu, tc ni di trng kh b pht hin v truy vn hn nn n thng thm ch nguy hi hn ni di en.

Trong nhiu mi tng quan x hi ca chng ta, vic ni di trng c xem nh c th chp nhn c ly c l chng ta khng mun lm tn thng cm ngh ca ngi khc. Tuy nhin chng ta h khng ly lm tic rng mi tng quan x hi ca chng ta hi ht qu sao? Vi cha m th vic ni di trng i vi con ci khng ch c coi l v ti v m cn c xem l cch din t lng thng yu v s quan tm lo lng i vi con mnh. Ngay c nhng ngi chng v ngi v c can m ci m mi s vi nhau cng thng thy rng tht kh m ci m vi con ci. H khng ni cho con h bit rng h ht cn sa; h gi kn v chuyn m ri h hc hc ci v nhau; h khng h l ra cho con ci bit rng h on trch ng b thn sinh ca mnh ngy trc qu p ch mnh; h cng giu nhau chuyn h b ri lon tm l m bc s cho h bit; h ang c bao nhiu tin trong nh bng v ang m mt cuc u t lm n c tnh phiu lu nh th no tt c u c giu kn i vi con ci h. Thng th h gii thch rng s d mnh phi gi gn kn o v nhng iu y l bi mun trnh cho con ci mnh khi nhng lo lng hoang mang khng cn thit. Tuy nhin, s gi gn nh vy t ra t khi thnh cng. Cch ny hay cch khc, con ci h cng bit c h ang ht cn sa, rng hi ti qua cha m chng c chuyn lc c, rng ng b ni ca chng trc y rt khc nghit, rng m chng ang b cng thng thn kinh v cha chng ang lm n thua l. Bi , iu h lm i vi con ci l s cm on ng hn l s bo v. Con ci h b cm on khng c hiu bit v chuyn tin bc, chuyn bnh hon, ma tu, gii tnh, hn nhn, v cha m chng, ng b chng v v ngi ta ni chung. Chng cng khng c c s an tm m l ra chng c th c c nu nhng chuyn y c trao i mt cch ci m hn. Cui cng, chng khng c c nhng gung mu v s ci m v s thnh thc, thay vo chng ch c cung cp cho nhng mu gng v s thnh thc mt phn, s ci m khng hon ton v s can m gii hn. i vi mt s cha m, c mun gn gi con ci mnh c thc y bng mt tnh yu lch lc. Song, i vi mt s khc, c mun bo v con ci kiu y xut pht t mun trnh b thch bi chnh con ci h v mun gi vng uy quyn ca mnh trn chng. H s ni vi con ci rng: Ny, chng my l con nt, hy lo nhng chuyn ca con nt. ng xa vo chuyn ngi ln. Ba m chng my sc lo liu ht nhng chuyn y. Chng my ch mi vo ch t lm phin phc thm thi.

Tuy nhin, c th ni ln xung khc thc s khi trong lng th mun thnh thc hon ton nhng ngoi thc t th phi e d khp kn v cn phi trnh gy phin toi cho ngi ny ngi kia. Chng hn, ngay c nhng cha m c i sng hn nhn tuyt diu nht cng nhiu khi thy rng rt c th ly d l iu tt hn; song mt khi cha dt khot chn con ng ly d th h cho rng vic bc l cho con ci bit ngh s ch cht gnh nng khng cn thit ln chng thi. Ly d l mt nim c tnh e do khng khip i vi cm gic an ton ca a tr tht vy, hai ting y lm tr con khip s n ni chng khng c kh nng o lng c ht cc gc cnh ca s ly d. Ngay c khi bng dng ca ly d vn cn mp m xa xa th a tr cm thy bt an trm trng ri. Nu cuc sng hn nhn ca ngi cha v ngi m b lung lay mt cch r rng th chc chn con ci h s cm nhn ni hoang mang v nguy c ly d, d h c ni ra iu cho chng hay khng. Nhng trong trng hp cuc sng v chng n nh bnh thng m cha m li h ra cho con ci bit rng m ri h bn vi nhau v kh nng tin ti ly d nhau, th qu thc h cng gieo hoang mang bt n vo lng nhng a tr. Cng vy, cc nh tm l tr liu cn phi kn o khng cho bnh nhn bit mt s cm ngh, quan nim v s ghi nhn c ca mnh trong nhng giai on tr liu u tin, bi v lc y bnh nhn cha sn sng n nhn chng.

Hi ti cn hc nm u v khoa tr liu tm l, mt bnh nhn n vi ti ln y l ln gp th t v k li cho ti nghe mt gic m c lin quan rt r n xu hng ng tnh luyn i. V mun t ra mnh l mt tay tr liu xut sc v v mun nhanh chng t kt qu trong ca bnh ny, ti ni thng vi bnh nhn: Ny, gic m ca anh cho thy r rng anh ang b m nh bi ni lo mc chng ng tnh luyn i. Ngi n ng y bt cht s mt xung v lin tip ba lt hn sau anh ta u khng n. Ti phi vt v nhiu v cng nh may mn na, mi thuyt phc c anh tr li vi cuc tr liu v sau . Chng ti gp nhau theo hn c thm hai mui ln na trc khi anh ta phi di ch i ni khc v cng chuyn lm n. Nhng ln gp y t ra rt ch li cho anh mc d chng ti khng h cp n vn ng tnh luyn i. Th ra s kin anh lin h n vn ng tnh luyn i trong v thc (qua gic m) khng h c ngha rng anh sn sng i din vi n trn bnh din thc; v bng vic ni huch tot ra vi anh, ti lm anh tht vng trm trng s khinh sut y ca ti sut lm anh tn ti gi khng dm ti bt c nh tr liu tm l no na.

Trong th gii kinh doanh hay chnh tr, c nhiu lc ngi ta cng phi bit che giu nhng quan im no ca mnh. Nu ngi ta lun lun by t lp trng ca mnh ra i vi cc vn ln nh, h s b thng cp ca mnh nh gi l bng bnh v l mt mi e da cho t chc. Trong khun kh ca mt t chc, r rng l nu mt ngi mun t ra c vic th anh ta phi lun nh mnh l mt con ngi ca t chc, bit cn nhc cn thn trc khi trnh by nhng quan im ca c nhn mnh, i khi bit ha ci ti ca mnh vo vi chnh t chc. ng khc, nu mt ngi coi mc ch duy nht ca mnh l t ra c lc cho t chc, ngha l ch by t nhng quan im no chc chn khng gy ng chm th anh ta chp nhn ly mc ch bin minh cho phng tin v anh ta sn sng nh mt tnh cch ring ca mnh tr thnh mt con ngi thun ty ca t chc. Con ng m mt ngi phi i va khng nh mt tnh cch ring va khng phng hi n t chc l mt con ng v cng cht hp, cam go; v rt t k i trt lt c trn con ng ny, mt con ng thch gh gm.

Bi vy m c nhiu lc ngi ta phi t trn p ng x ra nhng quan im, cm ngh, kin v ngay c s hiu bit ca mnh trong cc vn lin quan. Vy th, nu mt ngi mun trung thnh i vi s tht th anh ta phi x s sao y? y l mt s nguyn tc:

- Trc ht, ng bao gi ni iu di tr.

- Th hai, lun nh rng hnh vi che giu s tht bao gi cng hm n kh nng ca mt li ni di, v mi trng hp che giu s tht cn phi xut pht t mt quyt nh c ngha o c no .

- Ba l, quyt nh che giu s tht khng bao gi c da trn nhng nhu cu ring t c nhn chng hn nhu cu v quyn lc, nhu cu c a thch, hay nhu cu bo v cch suy ngh ca mnh.

- Bn l, quyt nh che giu s tht y phi t c s trn li ch ca i tng tc nhng k m ta che giu khng cho bit ht s tht.

- Nm l, vic nh gi th no l ch li ca ngi khc l mt cng vic y tnh trch nhim v phc tp n ni c c s nh gi khn ngoan ng n ta phi bo m rng ta ang chn tnh yu thng h.

- Th su, yu t tin quyt nh gi nh th l ch ta xem h c kh nng vn dng s tht y cho s trng thnh tm linh ca h hay khng.

- V cui dng, cn nh rng ta thng c khuynh hng nh gi thp hn l nh gi cao v kh nng ngi ta vn dng s tht cho s trng thnh tm linh ca h.

Tt c nhng iu cn ni trn xem ra l mt cng vic phi thng, khng th no lm trn vn c, l mt gnh nng bm theo ta sut i, mt thch thc s. Cng vic y lun i hi ngi ta phi c thc k lut bn thn, tho no a s ngi ta v mun d di hn nn chn con ng hn ch ti a s thnh thc ci m, v ch thn tnh mc tng i thi, h t ng kn chnh mnh v bng bt khng cho ngi xung quanh bit tm bn ca mnh. Qu l cch th thoi mi hn.

Tuy nhin, hoa qu ca mt i sng kin trung phng s cho s tht th ngt ngo hn nhiu so vi nhng kh khn m n i hi. Bi v mt khi ngi ta khng ngng ci m tm bn ca mnh ra nhn s thch th ngi ta s khng ngng c ln ln thm. Nh ci m, h c th xy dng v duy tr nhng mi quan h mt thit em li ch li hn nhiu so vi nhng ngi khp kn. Bi v h khng bao gi ni sai s thc nn h c th tin chc v t ho rng h khng h lm g khin cho th gii ln xn thm, ngc li, h bit mnh ang gp phn lm sng sa minh bch nhng ch m ti. Cui cng, h sng mt cch hon ton t do. H khng b thc bch bi nhu cu che chn, lp lim mt ci g c. H khng phi rn rn thp th trong bng ti. H khng phi nn ra nhng iu di tr mi bo v nhng iu di tr c. H chng bao gi cn mt cng ngy trang nh la ai. V nht l, h hiu su sc rng vic bng bt ci ny che y ci kia bao gi cng vt v hn l vic t ch ng mnh trong khun kh ca lng trung thc. Ngi ta cng thnh thc th ngi ta cng d tip tc thnh thc. Cng vy, ngi ta cng ni di nhiu th ngi ta cng thy nhu cu phi ni di nhiu hn na. V lun lun ci m, nhng ngi kin trung vi s tht s sng mt cch ung dung t ti gia dng i, v khi h sng ung dung nh vy, h hon ton t do chng s hi bt c g hay bt c ai.

QUN BNH

n y ti hi vng rng vic thc hnh qui phm (tc k lut) c thy r khng ch l mt i hi m cn l mt cng vic y phc tp i ngi ta phi c kh nng phn on v s uyn chuyn. Ngi can m l ngi khng ngng lo sao cho mnh lun thnh thc hon ton, ng thi cng phi c kh nng che giu ton b s tht khi l iu thch ng. tr nn con ngi t do, chng ta cn bit nhn lnh mi trch nhim ca mnh, trong khi cng phi bit t chi nhng trch nhim khng phi thc s l ca mnh. sng mt cch mch lc v khn ngoan, hng ngy chng ta phi bit nh hon khoi cm v hng nhn v tng lai. Tuy nhin, sng mt cch thch th, chng ta cng phi c kh nng sng v hnh ng y nhit tnh i vi giy pht hin ti min l khng gy phng hi g. Ni cch khc, chnh bn thn k lut cng phi c k-lut-ha. V th k lut cn thit p k lut vo trong k lut khng g khc hn l s qun bnh; l im th t v cng l im cui cng m ti mun bn y.

Qun bnh l th k lut em li cho ta s uyn chuyn. thnh cng trong cuc sng mi lnh vc, ngi ta cn phi c kh nng uyn chuyn phi thng. Hy ly mt v d v vn gin d v biu l s gin d. Trong ging tin ha, v s th h i trc li cho chng ta (v nhng sinh vt cp thp hn) kh nng gin d nh chng ta c sinh tn. Chng ta gin d bt c khi no nhn thy rng c mt k khc ang c xm phm a gii hay tm gii ca mnh, hoc k y bng cch ny hay cch khc ang c tnh khinh mit mnh. Chng ta c thc y phi chin u chng li. Nu khng bit gin d, chng ta s tip tc tnh b nh khng c g xy ra, cho n khi b nut chng hay b tiu dit hon ton. V th, ch nh gin d m ta c th tn ti c. Tuy nhin, rt thng khi, chng ta suy xt k hn v nhn ra rng k thc ngi ta khng c tnh xc phm nh mnh thot tng. Hoc thm ch ngay c khi chng ta thy r l ngi ta ang tht s mun xc phm mnh, chng ta cng c th nhn ra rng tr ming li h bng thi gin d khng hn l iu tt nht cho chnh mnh. V vy, nhng trung khu no b cao hn (tc tr phn on) ca chng ta phi c kh nng iu hp nhng trung khu no b thp hn (tc xc cm). ng x mt cch tt nht trong cuc sng y phc tp ny chng ta khng ch cn c kh nng biu l s gin d m cn cn c kh nng nut ly n thay v bc l n ra na. Hn na, chng ta cn phi bit linh ng trong cch th bc l s gin d. Chng hn, c nhng lc cn phi cn nhc tht k lng trc khi t thi gin d. C nhng lc khc, phn ng gin d bc pht ngay lp tc v lnh lng; nhiu trng hp khc, gin d mt cch bc xc v n o li tt hn. Do , chng ta khng ch cn phi bit ty c ng bin cch th gin d ca mnh m cn cn phi bit la chn cch tt nht cho nhng thi im thch hp nht. iu khin s gin d ca mnh mt cch hon ton ng n, ta cn phi c c mt bi bn uyn chuyn. Bi th vic iu hp s gin d l mt cng vic phc tp v thng t ai c c kh nng ny trc tui trng thnh hay thm ch trc tui trung nin. y l cng vic di sut c i.

Xem ra ngi ta ai cng b phin phc d t hay nhiu v s thiu uyn chuyn trong bi bn phn ng ca mnh. Phn ln cng vic tr liu tm l khng nhm g khc hn l gip cho bnh nhn bit uyn chuyn hn trong cch th phn ng. Xt chung, bnh nhn cng bt n nh, lng tng, sai quy trong vn ny th cng vic tr liu tm l cng tr nn gai gc hn. Chng hn, ti tng lm vic vi mt n bnh nhn 32 tui kh bo dn v mc chng o in. (schizophrenic); ch hiu rng c nhng ngi n ng m ch khng nn cho php h bc vo nh mnh, v c nhng ngi n ng khc ch ch cho php vo n phng khch thi, mt s khc th c th c php bc vo phng ng. Trc kia, cung cch phn ng ca ch c tnh cc oan: ai cng c th t chn vo phng ng ca ch ri khi thy iu ny khng n, ch c tuyt khng cho tn n ng no thm ch bc vo nh c. Nh vy, ch ong a qua li hai thi cc: d di tip xc n lng lon v khp kn t c lp mnh mt cch khe kht. i vi tp ph n nh th, chng ti cn phi dnh ra mt s bui lm vic tp ch vo vn vit hay khng vit th phc p cm n trong giao t hng ngy. u tin ch ghi nhn rng i vi bt c mt qu tng hay thip mi no m mnh nhn c th mnh cng c bn phn phi nn nt mt l th cm n di dng trnh trng hi m. D nhin l chng th no tip tc kham c m gnh nng y, cui cng ch ngh hoc l mnh khng vit th phc p cm n g c hoc l mnh xua tay t chi mi qu tng v mi thip mi. Cui cng, ch mi thy ra rng c nhng qu tng khng i buc mnh phi vit th cm n, v rng ngay c trong cc trng hp phi gi th cm n th lm khi ch cn mt l th n s vn tt cng ri.

S vng vng v mt tm thn, v th, i hi mt kh nng phi thng khng ngng iu hp th qun bnh uyn chuyn gia cc nhu cu, mc ch, bn phn, trch nhim lun xung t nhau. Bn cht ca th k lut qun bnh ny h ti ch bit b. Ln u tin ti hc c bi hc ny xy ra vo mt bui sng ma h nm ti chn tui. Lc y ti mi tp ci xe p v rt thch th khi thy mnh c mt s nng khiu trong chuyn y. Ch cch nh ti mt dm, con ng dc rt ngp v un quanh rt gp ngay chn dc. Bon bon dc bui sng hm y, ti say sa vi tc nh lt gi ca mnh. Vic t khc nim th v ny ngha l hm phanh bt li dng nh l mt hnh pht v l i vi chnh mnh. V th ti quyt nh gi nguyn tc th dc v t nh s c gng gi tay li tht vng vt qua c ch un quanh rt gp di kia. Nim th v ca ti tt ngm ch my giy sau , khi ti b qung vo trong l ng xa n nm, su mt. Mnh my y vt try st v b bt mu me, cn ci bnh trc ca chic xe p mi mua th quo thnh con s 8 do b nho vo mt gc cy. Tt c c s ch v ti mt thng bng!

Thng bng (hay qun bnh) qu l mt th kh ch, bi v hnh vi t khc bao gi cng hm cha s au n, ti t. Trong trng hp ni trn ca ti, ti khng chp nhn t khc s khoi tr ca vic phng xe nhanh v do b mt thng bng khc ng un. Du sao, ti cng hc c bi hc rng nh mt thng bng th au n hn nhiu so vi vic phi t khc gi c s thng bng. V bi hc y, cch ny hay cch khc, vn cn l mt bi hc m ti phi tip tc hc i hc li sut i ti. V chng ai cng phi hc loi bi hc y thi, bi mi khi chng ta cn phi vt qua nhng khc quanh trong cuc sng m mun khng b ng t, chng ta cn phi bit t khc mt phn ca chnh mnh. Bng nu khng chp nhn t b nh th, th ch cn c cch l ng dn vo trong chuyn i cuc i.

Gii php va ni xem ra k cc, nhng khng t ngi chn cch y. h quyt nh dm chn, khng tip tc chuyn i vi mc ch l trnh phi ct xn mt phn no ca chnh mnh. Tht ra gii php y khng k cc lm u, nu bn hiu ht s nhc nhi ca ni au m ngi ta ang mun trnh n. Xt i th, t b l kinh nghim n au nht m con ngi c th cm nghim c. Trn kia ti ch mi ni n nhng t b theo ngha hn hp cc b: v d t b mt tc nhanh hay s tha mn khi ni gin ng ng ngay tc thi, hoc t b s bt thip cu k ca vic vit mt l th cm n no . Gi y ti mun ni n s t b i vi nhng c tnh ring, nhng khun thc ng x c hu, nhng cch ngh suy v thm ch t b c mt li sng. l nhng t b m bt c ai cng phi sn sng chp nhn nu mun tin xa trong hnh trnh kip ngi.

Mi y, vo mt ti n ti quyt nh dnh thm nhiu thi gi rnh hn tht cht thm mi quan h cha con vi a con gi mi bn tui ca mnh. S l trong mt vi tun trc , con gi ti c nn n ti nh c vi n; v th hm y ti ch ng to nim vui cho con gi bng cch r n chi c. Con b h hng ng , v hai b con ti ngi vo bn c, nh mt vn ngang nga v quyt lit. Th nhng, v hm sau con b phi i hc, nn n rt st rut khi gn ti chn gi gi i ng ca n m vn c vn cha xong. N hi ti chi nhanh mi lt ti phin ti i c. Ti vn bit con gi mnh rt c k lut trong gi gic i ng v thc dy, song ti li ngh rng con b chc hn c th ph l mt ln chng sao. V th ti bo n: Ka, con c th i ng tr hn mi hm mt cht ch? Chng ta khng nn bt u mt vn c m mnh khng th kt thc. V li, cuc c ang th v m, phi khng con gi cng? Th l chng ti tip tc chi mi lm pht na, v con gi ti bt u t ra bt an. Ti th c nhn nha tnh k trc khi i mt nc c. Cui cng, c b bu bo B i, b lm n i nhanh nhanh mt cht i! Ti tr li: Khng c, ng nng ny. nh c l mt mn chi nghim tc. Nu con mun chi nghim tc, con phi chi chm ri. Nu con mun chi v vt ly l thi, th chng th con ng chi g c. Con b li kh s, min cng ngi thm mi lm pht na. Cui cng, thnh lnh n o ln khc, n ng dy tuyn b chu thua vn c v va khc va chy ln cu thang.

Ngay lp tc, ti cm thy nh mnh vn cn l mt ch b chn tui ngy xa, mnh my rm mu nm bn l ng, bn cnh ci xe p ln knh thm hi y. R rng l ti phm sai lm. R rng l ti li t ng ti mt khc quanh trn ng i. Ti bt u bui ti vi mun to nim vui cho con gi mnh, ri chn mi lm pht sau con b m a nc mt tc gin b n v cng d khng dm ni ra. Sai lm ch no? Cu tr li qu r. Nhng ti khng mun hiu ra iu , v ti b ra