CONTRA LEGEM 2014

CONT ALEGEM

μ η π ε ρ ι ο δ ι κ ή έ κ δ ο σ η τ η ς ΡΑ Π α Ν - Σ Α Φ Ν [ ε α α κ ]τ ε ύ χ ο ς Μ α ΐ ο υ 2 0 1 4#7

σελ 8: Fuck the EU

σελ 54: Μουσικά Ρεύματα και

Κοινωνικά Κινήματα

σελ 38: Αφιέρωμα στην ΕΠΟΝ,

η νεολαία σήμερα

σελ 24: Συνέντευξη με

διοικητικό υπάλληλο του ΕΚΠΑ

αν όχι τώρα... πότε;

R

2

editorialΜέτρα που δεν τελειώνουν/ πορείες, ακόμα και απλές συναθροίσεις απαγορεύονται όλο και πιο συχνά/ κάποιοι “κάνανε το καθήκον τους” στο Φαρμακονήσι/ ο γραμματέας της κυβέρνησης έρχεται σε συνεννοήσεις με την Χρυσή Αυγή/ αντιφασίστες δολοφονούνται από νεοναζί/ οι αντιΕΕ φωνές βαφτίζονται “το άλλο άκρο”...

Την ίδια στιγμή “η ανάπτυξη έρχεται”, “η χώρα βγαίνει στις αγορές” και επιχειρείται να παρουσιαστεί μια εικόνα ότι “τα χειρότερα είναι πίσω μας”... είναι όμως πραγματικά έτσι;

Στα πανεπιστήμια έρχονται οι Εσωτερικοί Κανονισμοί και Οργανισμοί λειτουργίας ενώ το Υπουργείο έχει εξαγγείλει την διαγραφή χιλιάδων φοιτητών μέσα στον Ιούνη.

Ένα χρόνο μετά το τελευταίο CONTRA LEGEM, καλούμαστε να πάρουμε θέση μέσα στην παραπάνω συγκυρία.

Είμαστε η ΡΑΠαΝ-ΣΑΦΝ [Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής], ένα ανεξάρτητο αριστερό σχήμα που παρεμβαίνει στην Νομική και συμμετέχει στο δίκτυο σχημάτων της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αριστερής Κίνησης (ΕΑΑΚ).

Το CONTRA LEGEM είναι η μη περιοδική έκδοση του σχήματός μας. Τα κείμενα γράφονται από μέλη του σχήματος αλλά και ανένταχτο κόσμο της σχολής και τα τεύχη τυπώνονται με χρήματα που βγάζουμε από τα πάρτυ οικονομικής ενίσχυσης που κάνουμε μακριά από λογικές χορηγών, στα πλαίσια της οικονομικής μας αυτοτέλειας.

Ποιοι είμαστε;

Τι είναι το Contra Legem;

c o n t r a l e g e m Μ Α Η Σ | 2 0 1 4

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ4 Αντιστρέφοντας τα ερωτήματα

8 Fuck the EU

12 foithths robot / under_construction

15 Διαγραφές φοιτητών

18 Πτυχία μόνο για κορνίζα

20 hey/ teacher/ leave us kids alone

22 Άσυλο: ένα ερώτημα από τα παλιά

24 Συνέντευξη με διοικητικό υπάλληλο

28 Φωτογραφίες

30 Χρονομηχανή

32 Αναδημοσίευση από τον Ιό

38 71 χρόνια ΕΠΟΝ

42 Δικαιοσύνη και Σωφρονιστικό σύστημα

44 Χρυσή Αυγή και κρατικός αντιφασισμός

46 EUKRAINE

50 “Βαλκανική Άνοιξη”: Φάκελος Βοσνία

52 Η περίπτωση της Τουρκίας

54 Μουσική και κοινωνικά κινήματα

62 35 χρόνια ΡΑΠαΝ-ΣΑΦΝ

Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

1979-2014

4

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ

Η εικόνα των ΜΑΤ έξω από το υπουργείο Οικονομικών να χτυπούν τις απολυμένες καθαρίστριες δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, αλλά συμπυκνώνει τις δύο βασικές όψεις της ακολουθούμενης πολιτικής: λιτότητα και αυταρχισμός. Οι δύο αυτές έννοιες που εν πολλοίς ορίζουν και προσδιορίζουν τη ζωή του ελληνικού λαού τα τελευταία 4 χρόνια νομιμοποιούνται από το πολιτικό σύστημα και τα μίντια ως η μόνη ρεαλιστική λύση, ως μονόδρομος για την επιβίωση μας. Οι απολυμένες καθαρίστριες, οι απολυμένοι της ΕΡΤ, οι διαθέσιμοι καθηγητές και διοικητικοί υπάλληλοι και το 1,5 εκατομμύριο ανέργων αποτελούν για την κυβέρνηση αναγκαίο κακό για την υλοποίηση του μεγαλεπήβολου σχεδίου της ανάπτυξης εντός ΕΕ και ευρώ.

Απέναντι σ’ αυτό τον κυβερνητικό λόγο οποιαδήποτε εναλλακτική αφήγηση για την έξοδο από την κρίση απονομιμοποιείται ως ανορθολογική στην καλύτερη περίπτωση, ακόμη όμως και ως δυνάμει τρομοκρατική (βλ. δηλώσεις Μπάμπη Παπαδημητρίου στο ΣΚΑΙ, όπου συλλήβδην χαρακτήρισε τις αντι-ΕΕ δυνάμεις ως τρομοκρατικές) και έτσι ο πολιτικός διάλογος οριοθετείται από την παραμονή στην ΕΕ και το ευρώ και την αποπληρωμή του χρέους ως αναμφισβήτητα δεδομένα. Επιχειρώντας μία διαφορετική προσέγγιση στα πράγματα η πολιτική αυτή δεν είναι μονόδρομος, αλλά μία στρατηγική επιλογή για την αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου της Ελλάδας.

Το χρέος αφορμή κι όχι αιτία

Το δυσθεώρητο χρέος της Ελλάδας (321 δις-175% του ΑΕΠ) γίνεται ο μοχλός πίεσης και εφαρμογής όλης της αναδιαρθρωτικής πολιτικής. Το χρέος, αποτέλεσμα της συντριβής της ελληνικής οικονομίας στο διεθνή ανταγωνισμό στα πλαίσια της νομισματικής ένωσης είναι το τίμημα της νέας Μεγάλης Ιδέας των ελληνικών επιχειρηματικών ομίλων να επεκταθούν ιμπεριαλιστικά σε όλη την νοτιοανατολική Μεσόγειο και τα Βαλκάνια με όχημα

το ισχυρό ευρώ. Το τίμημα αυτό καλείται να το πληρώσει ο ελληνικός λαός, ο οποίος γίνεται το θύμα της αύξησης της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Εν ολίγοις όσο πιο φθηνοί γίνονται οι εργαζόμενοι τόσο πιο ανταγωνιστικές γίνονται οι ελληνικές επιχειρήσεις και αντίστοιχα πιο ελκυστική η Ελλάδα για ξένες επενδύσεις.

Ανάπτυξη, ανάπτυξη...

Το όραμα της ανάπτυξης (success story) στήνεται πάνω στη συντριπτική μείωση των μισθών, την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας, την αποδόμηση της δημόσιας υγείας και εκπαίδευσης και το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Ενδεικτικό του τρόπου με τον οποίο θα υλοποιηθεί η περιβόητη ανάπτυξη είναι τα voucher, προγράμματα απασχόλησης ανέργων με χαμηλή αμοιβή και μηδενικά ασφαλιστικά δικαιώματα. Η νομιμοποίηση της μαύρης εργασίας είναι το αποκορύφωμα μίας σειράς μέτρων (όπως η κατάργηση της συλλογικής σύμβασης εργασίας) που διαμορφώνουν ένα νέο μοντέλο αναλώσιμου εργαζομένου που θα στελεχώσει το όραμα της ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, με τα μέτρα υποβάθμισης της εργασίας το ελληνικό κράτος επιδίδεται σε φιλανθρωπικές κινήσεις προς τις τράπεζες στις οποίες χαρίζει 50 δις ευρώ, τα οποία θα πληρώσουν οι εργαζόμενοι. To success story της κυβέρνησης υποτίθεται πως επιβεβαιώνεται από το πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο δεν είναι τίποτα παραπάνω από τη δημοσιονομική αντανάκλαση της πολιτικής εξαθλίωσης του λαού. Η ανάστροφη όψη της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, της ανάπτυξης και του εξευρωπαϊσμού είναι η φτώχεια, η ανέχεια και η εργασιακή επισφάλεια.

Γιατί όμως υποχωρεί η λαϊκή αντίδραση;

Το πολιτικό σύστημα μην έχοντας τη δυνατότητα να εκπροσωπήσει τα λαϊκά στρώματα στη βάση παραχωρήσεων προς αυτά (πχ αυξήσεις μισθών) επενδύει στην πολιτική του φόβου. Ο αυταρχισμός δεν έχει πλέον μόνον φυσική όψη (βλέπε ξύλο και χημικά στις πορείες) αλλά αποκτά ιδεολογική όψη (“ευρώ ή χάος”, “μνημόνιο ή καταστροφή”) καθώς και νομοθετική (σχεδόν όλα τα επώδυνα μέτρα εισάγονται με πράξεις νομοθετικού περιεχομένου χωρίς καν να περιβάλλονται την τυπική κοινοβουλευτική νομιμοποίηση). Ο αυταρχισμός δίνει το έναυσμα για μία φυγή της κυβέρνησης προς τα δεξιά. Οι μνημονιακές κυβερνήσεις επανέφεραν μία χουντικής έμπνευσης ρητορική και ατζέντα μέτρων με άξονα το τρίπτυχο “πατρίδα-θρησκεία-οικογένεια”. Περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες, όπως οι μετανάστες, στοχοποιούνται ως εσωτερικός εχθρός, αποπροσανατολίζοντας την κοινή γνώμη και δίνοντας ακροδεξιό άλλοθι στα μνημόνια. Έτσι, διαμορφώνεται ένα ρεύμα κοινωνικού κανιβαλισμού με κριτήριο τη φυλετική, θρησκευτική ή σεξουαλική

Αντιστρέφονταςτα ερωτήματα

μία άλλη οπτική στο πολιτικό σκηνικό

Αντιστρέφοντας


5

ταυτότητα του διπλανού μας.

Μια άλλη όμως μορφή κοινωνικού κανιβαλισμού διαμορφώνεται στη βάση του ιδεολογήματος της αξιοκρατίας. Το πρόταγμα “ας επιβιώσει ο καλύτερος” οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο όπου εργαζόμενοι και νεολαία εξατομικεύουν τα προβλήματα τους και αντιλαμβάνονται ως λύση την ατομική προσπάθεια συσσώρευσης προσόντων, τη φυγή στο εξωτερικό και τον οξύ ανταγωνισμό. Φαινόμενο αυτού του διαγκωνισμού για την επιβίωση είναι και η διαίρεση μεταξύ ολόκληρων κλάδων εργαζομένων. Χαρακτηριστικό αυτού είναι και η συλλήβδην απονομιμοποίηση των δημοσίων υπαλλήλων ως τεμπέληδων κλπ στα πλαίσια της εμπέδωσης ενός “συνδρόμου αυτοενοχοποίησης” (“φταίτε για την κατάσταση άρα πρέπει τώρα να πληρώσετε τα σπασμένα”). Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την ηττοπάθεια που προκάλεσε μια σειρά ατελέσφορων κινημάτων κάμπτουν τις λαϊκές αντιστάσεις και οδηγούν το λαϊκό κίνημα σε μία κατάσταση νηνεμίας.

Tα πολιτικά κόμματα σ’ αυτή τη συγκυρίαΤα μνημόνια ανασυνθέτουν την κομματική γεωγραφία προκαλώντας τριγμούς στο πολιτικό σύστημα. Συγκεκριμένα, στο φόντο της λιτότητας αναιρούνται οι εκπροσωπήσεις των κομμάτων, με τα δύο πρώην μεγάλα κόμματα να έχουν υποβαθμιστεί

συντριπτικά σε σχέση με την παλαιά τους δυναμική με το μεγαλύτερο κόστος να το πιστώνεται το ΠΑΣΟΚ, το οποίο οριακά καταρρέει. Η ρήξη λαϊκών στρωμάτων και κομμάτων απελευθερώνει άλλες κομματικές δυνάμεις (ΣΥΡΙΖΑ), γεννά νέα κόμματα (Αν. Ελλ.) και αφήνει ευρύ πολιτικό πεδίο ελεύθερο για την επέλαση φασιστικών μορφωμάτων (Χ.Α.).

Ας δούμε όμως συνοπτικά τις εξελίξεις σε κάθε επιμέρους κόμμα:

Νέα Δημοκρατία: Η ΝΔ βρισκόμενη σε πτωτική πορεία κάνει στροφή προς τα ακροδεξιά επιχειρώντας αφενός να αποσπάσει συναινέσεις στη βάση της ακροδεξιάς ρητορικής του “πατρίδα - θρησκεία - οικογένεια” και αφετέρου να επανατοποθετηθεί ως η μεγάλη δεξιά παράταξη στην Ελλάδα μειώνοντας τη δυναμική της ΧΑ. Σ’ αυτή την προσπάθεια συστρατεύονται γνωστές ακροδεξιές περσόνες όπως ο Βορίδης, ο Άδωνης, ο Φαήλος Κρανιδιώτης κα. Η δε περίπτωση Μπαλτάκου αναδεικνύει πως ΝΔ και ΧΑ είναι συγκοινωνούντα δοχεία με τις πολιτικές τους ατζέντες να αλληλεπικαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό (βλ. Μεταναστευτική πολιτική). Εν τέλει η ΝΔ εξελίσσεται σε μία μεγάλη δεξιά οικογένεια που εγκολπώνει από τους ακροδεξιούς τύπου Μπαλτάκος μέχρι φιλελεύθερους δεξιούς τύπου


1979-2014

6


Ντόρα Μπακογιάννη.

ΠΑΣΟΚ (ή ελιά) - ΔΗΜΑΡ: Η κατακρήμνιση του ΠΑΣΟΚ δεν οφείλεται μόνο στο ότι ανέλαβε αυτοτελώς την υλοποίηση των μνημονιακών πολιτικών στα πρώτα χρόνια του μνημονίου,

αλλά συνδέεται με τη συνολικότερη κρίση της κεντροαριστεράς, η οποία δεν μπορεί να υλοποιήσει καμία πτυχή του σοσιαλδημοκρατικού της προγράμματος για κοινωνικό κράτος και εργασιακές παροχές στο διεθνές περιβάλλον του νεοφιλελευθερισμού. Συγκεκριμένα σ’ όλη την Ευρώπη (βλ. Γαλλία, Ισπανία) η κεντροαριστερά βυθίζεται στις αντιφάσεις της, καθώς η επιταγή του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος για συμπίεση των δυνάμεων της εργασίας είναι πλήρως ασυμβίβαστη με το κοινωνικό της προφίλ. Μ’ άλλα λόγια φαίνεται πως η κεντροαριστερά δεν έχει πλέον πολιτικό χώρο να καλύψει. Το ΠΑΣΟΚ ωστόσο ακόμη και τώρα παίζει έναν εξισορροπητικό ρόλο στηρίζοντας την κυβερνητική πλειοψηφία και προσδίδοντας μία δημοκρατική επίφαση στην κυβέρνηση με τις κορώνες κοινωνικού χαρακτήρα που κατά καιρούς εκφράζει (βλ. αντίθεση στο 25ευρω

των νοσοκομείων, σύγκρουση για το σύμφωνο συμβίωσης ομόφυλων ζευγαριών). Στην ίδια κρίση έχει υποπέσει και η ΔΗΜΑΡ, η οποία ειδικά μετά την αποχώρησή της από την κυβέρνηση δεν μπορεί να καλύψει κανένα πολιτικό κενό περιοριζόμενη στο ρόλο μιας πολιτικά ακίνδυνης αντιπολίτευσης. Στο μοτίβο της κρίσης της κεντροαριστεράς το πολιτικό σύστημα αναδιπλώνεται αναζητώντας νέες συμμαχίες και σχηματισμούς σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης. Τα όρια της ΝΔ είναι πράγματι περατά, οπότε το πολιτικό σύστημα επιδιώκει πάση θυσία την εμφάνιση ενός νέου πολιτικού διαχειριστή του μνημονίου.

Ποτάμι: Χωρίς καμία πρόθεση διολίσθησης σε συνωμοσιολογικού τύπου σενάρια για το Ποτάμι, είναι ξεκάθαρο πως πρόκειται για μιντιακό κατασκεύασμα, το οποίο διεκδικεί το ρόλο του παράγοντα σταθεροποίησης της επόμενης μνημονιακής κυβέρνησης. Το Ποτάμι κατά δήλωση του αρχηγού - περσόνα Σ. Θεοδωράκη δεν έχει ακόμα δεδηλωμένες θέσεις εκτός από μια: θα αποφασίσουμε τις πολιτικές μας συνεργασίες μετά τα αποτελέσματα των εκλογών. Η παραπάνω θέση αυτομάτως το αναδεικνύει σε πρότυπο πολιτικού τυχοδιωκτισμού. Από την άλλη θα πρέπει να εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά του: αφενός, η ονομασία του το απομακρύνει από κάθε σύνδεση με την “παραδοσιακή πολιτική”, η οποία εδράζεται σε έννοιες με συγκεκριμένη απόχρωση (πχ δημοκρατία, σοσιαλισμός, κομμουνισμός) και είναι η επικοινωνιακή επένδυση της “ποταμίσιας” λογικής “δεν υπάρχουν αριστερές και δεξιές λύσεις, αλλά ρεαλιστικές λύσεις”. Η άποψη αυτή αναδεικνύεται εξαιρετικά επικίνδυνη δεδομένου ότι, το τι είναι ρεαλιστικό υπαγορεύεται κάθε φορά από την κυρίαρχη κυβερνητική αφήγηση και τα ΜΜΕ που τη στηρίζουν. Επί της ουσίας επενδύει στην απογοήτευση του λαού από την πολιτική και τα κόμματα και επιχειρεί να αποϊδεολογικοποιήσει την πολιτική, προβαλλόμενο ως αντισυστημική λύση. Αφετέρου, το δημοκρατικοφανές προφίλ του προερχόμενο και από την θεματολογία της εκπομπής του Θεοδωράκη το καθιστά δήθεν εναλλακτική ψήφο. Με άλλα λόγια η προσήλωση του Θεοδωράκη σε δημοκρατικές ελευθερίες είναι καθαρά προσχηματική, εφόσον οι αναδιαρθρώσεις που υποστηρίζει εμμέσως πλην σαφώς είναι πλήρως ασυμβίβαστες με το ζήτημα των δημοκρατικών ελευθεριών. Αυτό το προφίλ του Θεοδωράκη αντικειμενικά ελκύει έναν κόσμο από το ΣΥΡΙΖΑ υλοποιώντας εκουσίως ή ακουσίως ένα σχέδιο αποδυνάμωσης της εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ.

Χρυσή Αυγή: Η ναζιστική οργάνωση τους τελευταίους μήνες στοχοποιήθηκε από μια πολιτική κρατικού “αντιφασισμού” λόγω των ποινικών διώξεων εναντίον των στελεχών της. Προφανώς, δεν πρόκειται για γνήσιο αντιφασισμό, αλλά για μια πολιτική προσπάθεια περιθωριοποίησής της προκειμένου να αναδειχθεί η ΝΔ σε μονοπώλιο της

c o n t r a l e g e m

7

δεξιάς, στον μόνο δεξιό πόλο. Από την άλλη, παρότι υπήρχε κοινή ατζέντα με τη ΝΔ όσον αφορά στο μεταναστευτικό η ΧΑ είχε αρχίσει να αυτονομείται, να παρεισφρύει στον κρατικό μηχανισμό (βλ. αστυνομία, στρατό), να τον διαβρώνει και να διεκδικεί κομμάτι του μονοπωλίου της κρατικής εξουσίας. Η απειλή του μονοπωλίου αυτού ήταν καταλυτική για την ποινικοποίηση της δράσης της. Αντικειμενικά η ποινική δίωξη της ΧΑ ήταν πολιτική απόφαση, η κυβέρνηση ευθέως επέβαλε το σχέδιο της στην δικαιοσύνη, η οποία έδρασε σαν μαριονέτα της.

KKE: Το ΚΚΕ ορθώς αντιλαμβάνεται το δομικό ρόλο της ΕΕ και της ευρωζώνης σαν μηχανισμούς αναδιάρθρωσης των επιμέρους χωρών σε νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση, αλλά αδυνατεί να προτάξει μία μάχιμη πολιτική γραμμή, που θα συσπειρώσει ευρεία στρώματα του λαού σε ένα ριζοσπαστικό λαϊκό κίνημα. Η αδυναμία αυτή έγκειται σε 2 λόγους: αφενός, το ΚΚΕ δείχνει μία φοβικότητα απέναντι σε οποιαδήποτε αυθόρμητη κίνηση των μαζών, θεωρώντας πως κάθε κινηματική διαδικασία είναι καταδικασμένη αν δεν τελεί υπό την κομματική του ομπρέλα. Αντιλαμβάνεται, δηλαδή, κάθε πολιτική συμμαχία ως συμμαχία γύρω από το ίδιο. Αφετέρου, συνδέει το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ και την ΕΕ με την μετάβαση στο σοσιαλισμό. Αντικειμενικά μεταθέτει μία κρίσιμη πολιτική επιλογή για τα εργαζόμενα στρώματα στο σοσιαλιστικό μέλλον χωρίς να δίνει ελπίδα για ανατροπή της πολιτικής της λιτότητας στο τώρα με ρεαλιστικές λύσεις ρήξης με τις κυρίαρχες επιλογές.

ΣΥΡΙΖΑ: Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αναχθεί στον ηγεμονικό πόλο της αριστεράς διατυπώνοντας μία αντιμνημονιακή ρητορική, η οποία δεν μπορεί να πάρει υλική αποκρυστάλλωση. Η πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για κατάργηση των μνημονίων δεν μπορεί να υλοποιηθεί εντός ΕΕ και ευρωζώνης, καθώς αυτοί οι μηχανισμοί γεννούν τα ελλείμματα και επιβάλλουν το μνημόνιο. ΕΕ και μνημόνιο είναι δύο σύμφυτα πράγματα, καθώς το μνημόνιο εκφράζει τον πυρήνα της πολιτικής της ΕΕ: νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση. Δεν πρόκειται για μία παρέκκλιση της Μέρκελ από το ευρωπαϊκό ιδεώδες, αλλά για την επιτομή αυτού του ιδεώδους. Εν τη γενέσει της η ΕΕ είχε εγγεγραμμένους αυτούς τους στόχους και γι’ αυτό δεν υπάρχει περιθώριο άσκησης πιέσεων και αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών εντός της ΕΕ. Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αντιλαμβάνεται πως η πρόταση απαλλαγής από τα μνημόνια πρέπει να συνδυαστεί με αποδέσμευση από την ΕΕ και το ευρώ η πρόταση αυτή θα παραμένει ένας “αντιμερκελικός” βερμπαλισμός. Δυστυχώς, είναι πλήρως ενσωματωμένος στα όρια που θέτει στον πολιτικό διάλογο η κυβερνητική ρητορεία που θεωρεί ως μόνη ορθολογική λύση την ΕΕ και το ευρώ και αδυνατεί να απεγκλωβιστεί από αυτά. Μάλιστα, επειδή το πεδίο του διαλόγου το ορίζει η κυβέρνηση,

ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζει μία διαρκώς υποχωρητική στάση σε όλο και πιο συντηρητικές θέσεις. Ακόμα και η κατάργηση των μνημονίων έχει κατά καιρούς υποβαθμιστεί σε απλή επαναδιαπραγμάτευση υπό το φόβο της παρέκκλισης από αυτό που το κυβερνητικό κέντρο ορίζει ως εφικτό και ορθολογικό. Τέλος, παρά την εμφάνιση των δυνάμεων της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε επιμέρους κινήματα αυτή είναι πλήρως αναντίστοιχη με την εκλογική του δυναμική. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν γαλουχεί πολιτικά το λαό στην κινηματική δράση, αντίθετα, καλλιεργεί το όραμα του αριστερού κυβερνητισμού ως μόνη διέξοδο. Σε τελευταία ανάλυση, παραβλέπει πως τον πρώτο λόγο στην πολιτική θα πρέπει να έχουν οι εργαζόμενοι και η νεολαία μέσα στους κοινωνικούς και εργασιακούς χώρους κι όχι οι υπουργοί και οι λοιποί ιθύνοντες.

Για μια άλλη αριστεράΑπέναντι στο “ρεαλισμό” των μνημονίων και την αναγωγή της ανέχειας και της ανοχής σε κανονικότητα η αριστερά οφείλει να εκφράσει μία εναλλακτική αφήγηση μάχιμη, ριζοσπαστική και άμεσα εφαρμόσιμη. Να συγκρουστεί με τις επιλογές του ευρώ και της ΕΕ, να διεκδικήσει τη διαγραφή του χρέους, την εθνικοποίηση των τραπεζών, τον έλεγχο στη ροή κεφαλαίων. Αυτή η πολιτική στρατηγική δεν μπορεί να θέτει ως προαπαιτούμενο την μετάβαση στη σοσιαλιστική κοινωνία, αλλά θα πρέπει να χαράσσει άμεσα βήματα για την ανακούφιση του λαού από τα μνημόνια και την εξαθλίωση που παράγουν χωρίς αυτό να αποκλείει το χνάρι μιας σοσιαλιστικής προοπτικής. Στο εκβιαστικό ερώτημα “μετά το ευρώ τι, καταστροφή;” να απαντήσουμε, αναδιατυπώνοντας τα ερωτήματα. “Γιατί μνημόνιο; Γιατί χρεός; Ποιός δημιουργεί το χρέος;”. Να θέσουμε εμείς τα ερωτήματα ανατρέποντας το “ρεαλισμό” των μνημονίων. Μία τέτοια ρηξιακή πολιτική δεν μπορεί να εκφραστεί από ένα και μόνο πολιτικό κόμμα αλλά είναι αναγκαίο να υπάρξει ένα πολιτικό μέτωπο της αντι-ΕΕ αριστεράς που θα θέτει επιτακτικά τα ζητήματα του χρέους και του ευρώ, ένα μέτωπο σε διαρκή σύνδεση και αλληλοτροφοδότηση με τα κοινωνικά μέτωπα. Είναι χρέος μας να μεταφέρουμε την πολιτική έξω από τα κλειστά γραφεία, να την αντιληφθούμε όχι ως μονοπώλιο της Βουλής, αλλά ως την αναγκαία συμμετοχή στις μάχες ανά κοινωνικό χώρο.

Είναι χρέος μας ένα μέτωπο της αριστεράς απέναντι στο μέτωπο του

φόβου και της τρομοκρατίας.

Μ Α Η Σ | 2 0 1 4

Ήβη ΓεωργοπούλουΓιάννης Κιάτος


1979-2014

8


Εν όψει και των ευρωεκλογών παρατηρούμε ότι το ζήτημα της ΕΕ και του ευρώ είναι φλέγον στην πολιτική ατζέντα. Και όχι τυχαία, καθώς από την πανηγυρική είσοδο της Ελλάδας στην ΕΕ και στο ευρώ, τις υποσχέσεις για ευημερία, ανάπτυξη και βάθεμα της δημοκρατίας, έχουμε περάσει σε μία περίοδο που αντικειμενικά διαφαίνεται και ένα άλλο πρόσωπο: αυτό του αυταρχισμού, της επιβολής μέτρων λιτότητας και της ανεργίας. Και το γεγονός αυτό κάνει το ερώτημα «ναι» ή «όχι» στην ΕΕ και στο ευρώ να μπαίνει πιο επιτακτικά από ποτέ στο εσωτερικό της ελληνικής κοινωνίας, να διχάζει την πολιτική σκηνή και να διχοτομεί την ίδια την ελληνική αριστερά. Δικός μας σκοπός είναι να εξηγήσουμε πως η ΕΕ και το ευρώ πλήττουν ουσιαστικά τα λαϊκά συμφέροντα και γιατί η παραμονή ή όχι της Ελλάδας σε αυτούς τους μηχανισμούς αναδεικνύεται ως κομβικό ζήτημα στη συγκυρία.

Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα από την αρχή…

Μια σύντομη ανασκόπηση στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

Στο φόντο της λήξης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και της διαμόρφωσης των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης ως παγκόσμιων υπερδυνάμεων, μπήκε από πολύ νωρίς το σκεπτικό μιας οικονομικής και – γιατί όχι – μεσοπρόθεσμα μιας πολιτικής ένωσης των κρατών του ευρωπαϊκού χώρου. Εκκινώντας από μία οικονομική αφετηρία/ αναγκαιότητα, οι βασικοί σκοποί της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης φαινόταν από τότε να είναι οι εξής:

1. Διαμόρφωση ενιαίας εσωτερικής αγοράς

2. Ελεύθερη κίνηση αγαθών, προσώπων, υπηρεσιών, κεφαλαίων

3. Διαμόρφωση ενός χώρου «Ελευθερίας, Ασφάλειας, Δικαιοσύνης»

4. Κοινή αγροτική, αλιευτική, εμπορική πολιτική

Έτσι, με τη συνθήκη των Παρισίων (1951) ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) που τότε απαρτιζόταν από τα κράτη Δ. Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες.

Το 1958 με την συνθήκη της Ρώμης ιδρύεται η

Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), ενώ παράλληλα συντελείται πλήρης τελωνιακή ένωση των κρατών μελών.

Δεν ήταν πριν το 1993 που δημιουργήθηκε η ΕΕ, με τα χαρακτηριστικά που έχει περίπου σήμερα. Αυτό έγινε με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1993), ενώ παράλληλα έμπαιναν για πρώτη φορά ζητήματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, πολιτικής ενοποίησης αλλά και νομισματικής ενοποίησης, προβλέποντας τη συγκρότηση της ΟΝΕ και της Ευρωζώνης, η οποία εν τέλει συστήθηκε το 1999, με την έναρξη της Ελλάδας να λαμβάνει χώρα το 2001.

Μόνο από την ιστορική αναδρομή, μπορούμε να πάρουμε κάποια πρώτα στοιχεία για το πώς η ΕΕ και η ευρωζώνη συγκροτήθηκαν, αφενός ως ιμπεριαλιστικός πόλος στα πλαίσια των παγκόσμιων διαγκωνισμών, αφετέρου ως εκείνος ο οικονομικός και πολιτικός χώρος με έντονα εγγεγραμμένο στο εσωτερικό του το νεοφιλελεύθερο DNA.

ΕΕ και ευρώ ως επιλογή των ελληνικών κυβερνήσεων

Προφανώς, η ένταξη της Ελλάδας στους παραπάνω μηχανισμούς δεν έγινε με το ζόρι. Αλλά ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός και εν τέλει η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ και στην ΟΝΕ, αποτέλεσαν συνειδητή στρατηγική επιλογή των ελληνικών κυβερνήσεων.

Αφενός, η ένταξη στην ΕΕ:

• Εξόπλισε τις ελληνικές κυβερνήσεις με νομοθετική και πολιτική στήριξη στις ασκούμενες πολιτικές τους

• Προώθησε σειρά αυταρχικών μέτρων για την καταστολή και την περιθωριοποίηση του εργατικού κινήματος

• Ενέταξε ιδεολογικά την Ελλάδα στη μεγάλη, ευρωπαϊκή οικογένεια των αναπτυγμένων δυτικών δημοκρατιών, υπό την έννοια του ευρωμονόδρομου, του τέλους της ιστορίας, του τέλους δηλαδή οποιουδήποτε οράματος

FUCK the EU** μία φράση της αμερικανίδας διπλωμάτη Victoria Nuland με την οποία δεν μπορούμε να διαφωνήσουμε...


9

για μια άλλη καλύτερη κοινωνία, πέραν του συμβιβασμού με την πραγματικότητα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Αφετέρου, ένταξη στην ΟΝΕ σήμανε:

• Την είσοδο σε μια διεθνή ενιαία αγορά (αυτή δηλαδή των κρατών μελών)

• Την έκθεση των ελληνικών κεφαλαίων στο διεθνή ανταγωνισμό (με τα κεφάλαια δηλαδή της ευρωζώνης)

• Τη μείωση του κόστους του δανεισμού (πτώση επιτοκίων)

• Τη δυνατότητα, μέσω του ευρώ, ιμπεριαλιστικής λειτουργίας της Ελλάδας στα Βαλκάνια, εκμεταλλευόμενη το φτηνότερο νόμισμα στις χώρες αυτές

Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι πέραν των αντιφάσεων που θα αναλύσουμε παρακάτω, η ένταξη της Ελλάδας στους οργανισμούς αυτούς, παρουσιάζει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα και ξεκλειδώνει συγκεκριμένες δυναμικές για το ελληνικό κεφάλαιο. Η παρατήρηση αυτή μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ένταξη αυτή δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ούτε ως κατοχή, ούτε ως άμεση υποτέλεια της Ελλάδας, αλλά ως στρατηγική επιλογή των ελληνικών κυβερνήσεων.

Το ευρώ και γιατί μας συνθλίβει

Όπως προαναφέραμε, μέσω του ευρώ και της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, τα ελληνικά κεφάλαια εκτίθενται στον διεθνή ανταγωνισμό. Με πιο απλά λόγια, η πιο εύκολη, συγκριτικά με το παρελθόν, εισαγωγή προϊόντων και υπηρεσιών από τον ευρωπαϊκό χώρο, κάνει τις ελληνικές υπηρεσίες και προϊόντα να ανταγωνίζονται άμεσα αυτά της ευρωζώνης. Αποτέλεσμα αυτού του ανταγωνισμού, είναι η πίεση ολόκληρων τομέων της οικονομίας που συγκριτικά μειονεκτούν (βλέπε ελληνική/ γερμανική βιομηχανία, ελληνική/ γαλλική, ιταλική αγροτική παραγωγή). Πίεση που με την σειρά της έχει ως αποτέλεσμα είτε το κλείσιμο επιχειρήσεων (λουκέτο), είτε τη φυγή τους στο εξωτερικό (Βαλκάνια) προς αναζήτηση μειωμένου κόστους παραγωγής, είτε την αναδιάρθρωση και παραγωγικοποίησή τους (μείωση κόστους παραγωγής: μείωση μισθών, ελαστικοποίηση εργασίας, απολύσεις).

Το φαινόμενο αυτό ως γενικευμένη τάση ονομάζεται εσωτερική υποτίμηση. Υποτίμηση, δηλαδή, όχι του νομίσματος (πράγμα που θα ήταν δυνατό σε περίπτωση εθνικού νομίσματος) για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας των εθνικών προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά μείωση του κόστους παραγωγής τους, δηλαδή του μισθολογικού και μη μισθολογικού (συντάξεις, υγεία, κοινωνική πρόνοια γενικά)

κόστους της εργασιακής δύναμης.

Ένα άλλο στοιχείο που παρατηρούμε σε σχέση με την ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη είναι η ραγδαία αύξηση τόσο του ιδιωτικού όσο και του κρατικού δανεισμού στα πλαίσια των διευκολύνσεων και της συρρίκνωσης των επιτοκίων. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με στοιχεία της διεθνούς οικονομικής κρίσης (η οποία έχει αγγίξει και την Ελλάδα ήδη από το 2009) και την γενικότερη υφεσιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας, οδήγησε τα τελευταία χρόνια σε μια συσσώρευση χρεών, εντείνοντας την τάση για διόγκωση και εν τέλει αδυναμία αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους.

Ευρώ και χρέος

Μπορεί να φαίνεται εξαρχής αντιφατικό να προσπαθούμε να συνδέσουμε τη δράση ενός μηχανισμού με τη διόγκωση του χρέους, που μόλις πριν παραδεχτήκαμε ότι διευκόλυνε την παροχή πιο φθηνών δανείων. Παρόλα αυτά η σύνδεση αυτή καθόλου αντιφατική δεν είναι.

Για αρχή να δώσουμε κάποια στοιχεία:

1. Τρόικα: Ποια είναι η Τρόικα; Η Τρόικα αποτελείται από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (εκτελεστικό όργανο της ΕΕ με διορισμένα μέλη από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών), της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) και του ΔΝΤ (Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου). Ένας μηχανισμός, δηλαδή, ο οποίος είναι αποτελούμενος κατά τα 2/3 από εκπροσώπους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

2. Κάποια οικονομικά στοιχεία σχετικά με το χρέος:

• 2009 – 129,7% του ΑΕΠ

• 2013 – 175,5% του ΑΕΠ (συγκεκριμένα 321 δις)

• Πρώτη χρονιά εκτόξευσης του χρέους ήταν το έτος εισόδου στην ΟΝΕ (2000) κατά 11% (από 92,7% σε 102,2% του ΑΕΠ)

• 1992-2013 – 563 δις σε αποπληρωμή δανείων και τόκους

• 2012 – τα χρήματα που δόθηκαν για τόκους ήταν 10πλάσια συγκριτικά με όσα δόθηκαν για την εκπαίδευση

Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι η σχέση ΕΕ, ευρώ και χρέους έχει δύο κατευθύνσεις:

Α) ως προς τη διαμόρφωση του ελληνικού δημόσιου χρέους, δηλαδή ως προς τη συμβολή της ευρωζώνης στη διαμόρφωση ελλειμματικών ισολογισμών και την προώθηση του κρατικού δανεισμού, πράγμα που οδήγησε στην εξειδίκευση της διεθνούς κρίσης


1979-2014

10


στην Ελλάδα, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας κρίσης χρέους

Β) ως προς την εμπλοκή της στη διαχείριση της αδυναμίας αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους μέσω της Τρόικας και του EFSF (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας)

Γιατί ενεπλάκει, όμως, η ΕΕ στη «διάσωση» της Ελλάδας; Προφανώς, όχι στα πλαίσια μιας διεθνιστικής αλληλεγγύης, ούτε στα πλαίσια της μεγάλης Ευρωπαϊκής Οικογένειας.

Ένας πιθανός, όμως, χαρακτηρισμός του ελληνικού δημόσιου χρέους ως μη βιώσιμου και συνεπώς μια πιθανή άτακτη χρεωκοπία της Ελλάδας θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις σε άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης (πχ Ιταλία) και θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια συνολικότερη αποσταθεροποίηση της ζώνης του ευρώ. Επομένως, η επέμβαση του ιμπεριαλιστικού κέντρου είχε καταρχήν χαρακτήρα δικιάς του διάσωσης. Στην πραγματικότητα η υπόθεση «διάσωσης» της Ελλάδας ήταν και είναι ουσιαστικά υπόθεση διάσωσης της ευρωζώνης.

Έτσι, τον Μάιο του 2010, καταρτίζεται το πρώτο κοινό πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ, το ΔΝΤ και την ελληνική κυβέρνηση. Το κοινό πρόγραμμα περιλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα την χρηματοδότηση από τα κράτη της ευρωζώνης και το ΔΝΤ με χαμηλό επιτόκιο, με δεδομένη την αδυναμία πρόσβασης της Ελλάδας σε διεθνείς αγορές χρήματος.

Το κοινό αυτό οικονομικό πρόγραμμα ήταν στην ουσία το πρώτο μνημόνιο, το οποίο εγκαινίασε μια σειρά νέων προγραμμάτων που ακολούθησαν. Μια οικονομική «βοήθεια», συνοδευόμενη από σειρά μέτρων, με στόχο την καπιταλιστική αναδιάρθρωση της οικονομίας, την αποδόμηση των εργασιακών δικαιωμάτων και των κοινωνικών παροχών.

Βλέπουμε, λοιπόν, πως αξιοποιείται από την ΕΕ ένας χρέος, στο οποίο συνέβαλε τα μέγιστα η ίδια, προκειμένου να επιτευχθεί μια βίαιη νεοφιλελεύθερη προσαρμογή της Ελλάδας στα πλαίσια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

ΕΕ και δημοκρατία

Μία από τις πιο βασικές διακηρυκτικές αρχές της ΕΕ ήταν το βάθεμα της δημοκρατίας μέσα στο πλαίσιο της φιλελεύθερης αστικής παράδοσης με επίκεντρο τα ατομικά δικαιώματα, η δημιουργία ενός νέου «Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού».

Το ζήτημα είναι να δούμε πως αυτό εν τέλει μεταφράστηκε στα κράτη μέλη και αν η ίδια η ΕΕ έχει στοιχεία εσωτερικής δημοκρατίας.

Καταρχάς, ως μια πρώτη παρατήρηση, στα πλαίσια

της ένταξης της Ελλάδας στην ΕΕ προέκυψε η αναγκαιότητα συμμόρφωσης σε μια σειρά από ευρωπαϊκές νομοθετικές επιταγές. Τέτοιες ήτανε για παράδειγμα ο Καλλικράτης, που διαλύει οικονομικά τους δήμους αλλά κυρίως μια σειρά από «τρομονόμους», οι οποίοι υπό το πρόσχημα της πάταξης της τρομοκρατίας απαγορεύουν συγκεντρώσεις, πορείες, θέτουν όρια και φραγμούς στις κινηματικές διαδικασίες, αντιμετωπίζοντας όσους συμμετέχουν σε εκδηλώσεις αντίθεσης ως «ταραχοποιά στοιχεία», εχθρούς της σταθερότητας και ομαλότητας του κρατικού μηχανισμού. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι απαγορευμένες πορείες κατά την ανάληψη της ελληνικές προεδρίας στην ΕΕ από την Ελλάδα και κατά τη συνεδρίαση του Ecofin όπως και στην επίσκεψη της Μέρκελ.

Υπό αυτό το πρίσμα, βλέπουμε πως η ΕΕ διαρθρώνεται ως μια ιδιότυπη, αυτόνομη έννομη τάξη, με αυξημένη τυπική ισχύ ως προς τα εθνικά δίκαια. Εξάλλου, υπήρχαν εξαρχής σκέψεις στο εσωτερικό της ΕΕ για πιο ομοσπονδιακού τύπου δομές με κλασικό παράδειγμα το Ευρωσύνταγμα που εν τέλει εγκαταλείφθηκε σαν ιδέα, μετά την εναντίωση δια δημοψηφίσματος της Γαλλίας και της Ολλανδίας. Ερχόμενοι στα νομικά, που μας αφορούν και λόγω αντικειμένου της σχολής, παρατηρούμε ότι και στο ελληνικό Σύνταγμα στο άρθρο 28 εισάγεται το Ευρωπαϊκό Δίκαιο ως υπέρτερο, με ερμηνευτική δήλωση που ορίζει μάλιστα ότι αυτό γίνεται με κατεύθυνση την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και η προώθηση από την ΕΕ της θεωρίας των δύο άκρων, την οποία νομιμοποίησε θεσπίζοντας το 2008 μέρα μνήμης για τα θύματα του ναζισμού και του σταλινισμού. Μία απαράδεκτη και ανιστόρητη εξίσωση που διαπνέεται από ένα έντονο αντικομμουνιστικό πνεύμα. Και όλα αυτά τη στιγμή που όλοι γνωρίζουμε πόσο καθοριστική ήταν η συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης στην αντιμετώπιση του ναζισμού, μετρώντας εκατομμύρια θανάτους στο δυναμικό της για αυτόν τον σκοπό.

Άραγε κατά πόσο και η ίδια η ΕΕ διαπνέεται από μια εσωτερική δημοκρατία; Με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να έχει συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες και τη νομοθετική πρωτοβουλία και το Ευρωκοινοβούλιο να μην έχει κανέναν ουσιαστικό ρόλο, είναι εμφανής η αδυναμία οποιουδήποτε λαϊκού ελέγχου στις αποφάσεις και κατευθύνσεις της ΕΕ.

ΕΕ και ακροδεξιά

Και η σαθρότητα της υποτιθέμενης δημοκρατίας της γίνεται ακόμα πιο φανερή όταν αντιληφθεί κανείς ότι όχι μόνο δεν προωθείται η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών, αλλά οξύνεται η ανταγωνιστικότητα μεταξύ τους. Η οικονομική εξαθλίωση κρατών,


11

η οικονομική υπεροχή και ο έλεγχος από τις ισχυρότερες οικονομίες τροφοδοτεί την ανάπτυξη εθνικιστικών αντιλήψεων και την τρομακτική άνοδο της ακροδεξιάς σε πολλές χώρες της Ευρώπης με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την Γαλλία (Εθνικό Μέτωπο, Μαρί Λεπέν) και την Ολλανδία. Πιο πρόσφατο γεγονός είναι η στήριξη της ΕΕ στους ναζί της Ουκρανίας με σκοπό την επίτευξη των ιμπεριαλιστικών της στόχων στην περιοχή κόντρα στην Ρωσία.

Έξοδος από το ευρώ και την ΕΕ

Παίρνοντας υπόψιν όλα τα παραπάνω, η έξοδος από την ΕΕ και το ευρώ, η ρήξη δηλαδή με τις παραπάνω πολιτικές, είναι η μόνη διέξοδος προς ένα καλύτερο μέλλον, με ανθρώπινους όρους διαβίωσης, η μόνη προοπτική ανάσας για τον εργαζόμενο λαό και την νεολαία.

Είναι αυτή η κατεύθυνση εθνοαπομονωτική;

Η διεθνιστική αλληλεγγύη, την οποία το σύνολο της αριστεράς επικαλείται, δεν μπορεί και δεν πρέπει να ειδωθεί μέσα από την παραμονή των λαών σε ιμπεριαλιστικές ενώσεις, οι οποίες τους αφαιμάζουν, πράγμα που αποτελεί στρεβλή ερμηνεία του διεθνισμού από πλευράς της ρεφορμιστικής αριστεράς (βλ. ΣΥΡΙΖΑ). Έτσι, δεν θεωρούμε την κατεύθυνση αυτή ούτε εθνικιστική, ούτε επιθετική προς τους υπόλοιπους λαούς της Ευρώπης, αλλά πολλώ δε μάλλον, ένα κάλεσμα σε μια διεθνιστική ενότητα ρήξης με τον ιμπεριαλισμό για ένα καλύτερο μέλλον για όλους τους λαούς της Ευρώπης.

Γιατί όχι άλλη ΕΕ;

Επιχείρημα πάλι από το χώρο της ρεφορμιστικής αριστεράς είναι ότι εν τέλει ο χαρακτήρας και το πολιτικό πρόσημο της ΕΕ είναι ζήτημα εσωτερικών πολιτικών συσχετισμών οι οποίοι εν τέλει μπορούν να ανατραπούν (πχ μέσω των ευρωεκλογών) και να «φυσήξει ένας διαφορετικός άνεμος στην Ευρώπη». Το επιχείρημα αυτό παραγνωρίζει το DNA αλλά και τα υπαρκτά όρια μιας οποιασδήποτε δομής, η οποία εν τέλει μπορεί όντως να συμπυκνώνει διαφορετικούς συσχετισμούς ανά συγκυρία, αλλά διατηρεί πάγια ορισμένα πυρηνικά χαρακτηριστικά και έναν δομικό πρόσημο, στην περίπτωσή μας νεοφιλελεύθερο. Παραγνωρίζει εν τέλει, όπως ορθά έχει ειπωθεί, ότι «δεν μπορούμε να περιμένουμε από τις αστικές τάξεις να μας φτιάξουν τα σωματεία και τις διεθνείς μας».

Υπάρχει άλλος δρόμος;

Μπορούμε, όμως, με «ρεαλιστικούς» όρους να σκιαγραφήσουμε έναν άλλο δρόμο εκτός ευρώ και ΕΕ; Η αλήθεια είναι ότι μια τέτοια ρήξη προϋποθέτει

μια συνολικότερη πολιτική ατζέντα και κυρίως προϋποθέτει μια συλλογική ηθική και στράτευση ενός μαζικού λαϊκού κινήματος.

Έτσι, σίγουρα θα πρέπει να μιλήσουμε και για μονομερή διαγραφή του χρέους. Σίγουρα πρέπει να τεθεί ζήτημα κεντρικού σχεδιασμού μιας παραγωγής για τις πραγματικές λαϊκές ανάγκες και όχι για το κέρδος, με έμφαση στις μαζικές εθνικοποιήσεις, τη συνεταιριστική οικονομία και τη μαζική αυτοδιαχείριση παραγωγικών μονάδων στα πλαίσια μιας πολιτικής πλήρους απασχόλησης.

Σημαντικό ρόλο σε αυτό θα παίζει η αξιοποίηση παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας σε ορυκτό πλούτο (πχ λιγνίτη), φάρμακα, αγροτικά προϊόντα αλλά και η αξιοποίηση ενός ήδη υπάρχοντος εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

Σε τελική ανάλυση, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι κάτι τέτοιο δεν είναι και δεν πρέπει να ειδωθεί ως απλώς μια άλλη παραγωγική πρόταση αλλά αποτελεί μια άλλη κοινωνική και πολιτική πρόταση. Έτσι, δεν μπορεί παρά να συνδέεται με ένα άλλο πολιτικό υπόδειγμα και μία ριζοσπαστικοποίηση των κοινωνικών σχέσεων σε όλα τα επίπεδα. Αυτό περνάει μέσα από τη διεύρυνση των δημοκρατικών ελευθεριών, το δημοκρατικό βάθεμα σε εργασιακούς και κοινωνικούς χώρους και από την με κάθε τρόπο προώθηση της λαϊκής πρωτοβουλίας και της αυτοδιαχείρισης.

Καθήκον του ελληνικού λαού στη συγκεκριμένη συγκυρία είναι να γίνει

ο κρίκος που θα σπάσει την αυτήν την αλυσίδα της αφαίμαξης, θα

αποδεσμευτεί από την ευρωπαϊκή «αστική» οικογένεια, χαράζοντας μια

πορεία ρήξης.

Πορεία επίπονη, δύσκολη αλλά σίγουρα ελπιδοφόρα

προς μια ζωή με αξιοπρέπεια, μια σοσιαλιστική προοπτική.

Αρσινόη Σιαπλαούρα

Χρήστος Ξαγοράρης


1979-2014

12

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Κάθε μέρα ένας φοιτητής στο ελληνικό πανεπιστήμιο θα ακούσει για διαγραφές, οι οποίες έρχονται από τον Ιούνιο άντε από τον Σεπτέμβρη (χαριστικά για τα μεγάλα έτη προκειμένου να τελειώνουν), για διάσπαση πτυχίων, για ατομικό φάκελο προσόντων, για περικοπή φοιτητικών παροχών και για ουσιαστική κατάργηση ασύλου. Όλα αυτά δεν είναι άσχετα μεταξύ τους ούτε “φαντάσματα” αριστερών εμμονικών καταληψιών, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι όλα τα παραπάνω συνδέονται άρρηκτα και έχουν ως κοινή τους συνισταμένη αυτό που αποκαλείται εκπαιδευτική αναδιάρθρωση.

Ασφαλώς, η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση δεν είναι κάτι καινούργιο αλλά από το ’79 και την αναδιαρθρωτική απόπειρα του Καραμανλή μέχρι και το ’14 των Πρότυπων Εσωτερικών Κανονισμών ουκ ολίγες φορές το κράτος έχει προβεί σε αναδιαρθρωτικές τομές στο χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες ψηλαφούσαν περίπου τα ίδια πράγματα. Το γεγονός ότι ακόμη μιλάμε για απόπειρες και όχι για τετελεσμένα γεγονότα οφείλεται στους νικηφόρους αγώνες τoυ φοιτητικoύ κινήματος, μέσα από τους οποίους οι φοιτητές ενώνοντας τις φωνές τους, έβαζαν αναχώματα στις βλέψεις των εκάστοτε κυβερνήσεων. Σήμερα μπροστά μας έχουμε ακόμα ένα στοίχημα, αυτό των ΠΕΚ. Σ ’αυτό το σημείο να τονίσουμε ότι η εκάστοτε εκπαιδευτική αναδιάρθρωση δεν είναι απλώς μια τυχαία επιλογή αναμόρφωσης και “συμμαζέματος” του πανεπιστημίου, αλλά εξυπηρετεί συγκεκριμένες στρατηγικές επιδιώξεις του κεφαλαίου για το χώρο της εκπαίδευσης.

Τι είναι όμως το πανεπιστήμιο πιο συγκεκριμένα για εμάς;

Το πανεπιστήμιο για εμάς είναι ένας ιδεολογικός μηχανισμός του κράτους, όπως και άλλοι κοινωνικοί θεσμοί πχ οικογένεια και εκκλησία.Πιο συγκεκριμένα, ο εκπαιδευτικός μηχανισμός εν γένει είναι ο κυρίαρχος ιδεολογικός μηχανισμός σε αντίθεση με την περίοδο της φεουδαρχίας που κυρίαρχη ήταν η εκκλησία. Το πανεπιστήμιο, λοιπόν, επιτελεί διπλή λειτουργία για το κράτος και τις επιδιώξεις του. Οι ρόλοι του είναι διαπλεκόμενοι, ο ιδεολογικός και ο κατανεμητικός, καθώς εγχαράσσει ιδεολογικά γνωρίσματα και ειδικές γνώσεις στους φοιτητές, ώστε να τοποθετηθούν στις θέσεις που παράγει και αναπαράγει ο κοινωνικός καπιταλιστικός καταμερισμός εργασίας. Τόσο τα ιδεολογικά γνωρίσματα, όπως ο ατομισμός και ο επιβιωτισμός, όσο και οι παρεχόμενες γνώσεις δεν είναι αφόρτιστες ούτε ουδέτερες, καθώς έρχονται να σε εντάξουν σε συγκεκριμένη θέση στην παραγωγή.

Αυτό εξηγείται διότι σου παρέχονται ακριβώς προσανατολισμένες στην ένταξή σου στην παραγωγή και σε μία θέση στην κοινωνική ιεραρχία.Επιπλέον, το πανεπιστήμιο ως χώρος αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης οφείλει να βρίσκεται σε πλήρη αντιστοιχία με τις κινήσεις του κράτους και τις αναδιαρθρώσεις στο χώρο της παραγωγής. Σ’ ένα δηλαδή πλήρως αναδιαρθρωμένο παραγωγικό μοντέλο κρίνεται πλήρως απαραίτητη η αλλαγή υποδείγματος του χώρου εκείνου, που θα τροφοδήσει την παραγωγή με το εργατικό δυναμικό.

foithths_robot

under_construction


13

Σε τι συνίσταται όμως η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση;

Π ο λύ α να λυτ ι κά , η κα τ ε ύ θ υ νσ η α υτ ή συγκεκριμενοποιείται στους οργανισμούς και στους ΠΕΚ, σκιαγραφώντας ένα νέο μοντέλο φοιτητή, ο οποίος θα ναι έτοιμος για την αγορά εργασίας του Μνημονίου, της ανασφάλειας και της εργασιακής περιπλανήσης. Η σημερινή αγορά εργασίας απαιτεί έναν εργαζόμενο με διασπασμένο πτυχίο, χωρίς καμία συλλογική κατοχύρωση, που θα τον οδηγεί σε μία ατομική διαπραγμάτευση υπό τους χειρότερους όρους διεκδικώντας μια δουλειά των 400 ευρώ (και να λέει και ευχαριστώ). Η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση έρχεται να προετοιμάσει το έδαφος γι’ αυτήν την κατάσταση μέσα από τη διάσπαση πτυχίου, την αλλαγή προγράμματος σπουδών και την εισαγωγή πιστωτικών μονάδων για την κατάρτιση ενός ατομικού φάκελου προσόντων. Μ’ άλλα λόγια η εκπαιδευτική αναδιάρθρωση έρχεται να μεταλλάξει την προσδοκία του φοιτητή για ένα ισχυρό πτυχίο, που του κατοχυρώνει επαγγελματικά δικαιώματα, ικανό να του εξασφαλίσει μια θέση εργασίας σε ένα κατακερματισμένο πτυχίο που περιέχει κάποιες γενικές γνώσεις χώρις όμως καμία ουσιώδη επαγγελματική εξασφάλιση, κάτι που σχετίζεται άμεσα με την κατάργηση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Εισάγοντας μας έτσι σε ένα φαύλο κύκλο ειδίκευσης-αποειδίκευσης-επανειδίκευσης, σε μια ατέρμονη συσσώρευση προσόντων προκειμένου να κερδίσουμε μία “θέση στον ήλιο”, καθώς πλέον το πτυχίο δεν θα έχει καμία ιδιαίτερη αξία και θα χρειάζεται συνεχώς να επανακαταρτίζεσαι για να ανταποκριθείς στις εκάστοτε ανάγκες της αγοράς εργασίας. Στην ουσία το πτυχίο αντικαθίσταται από τον ατομικό φάκελο προσόντων, δηλαδή από συσσώρευση επιδόσεων, αριστείων, γλωσσών, σεμιναρίων και κάθε λογής πιστωτικών μονάδων. Ο ατομικός φάκελος προσόντων πατώντας, λοιπόν, σε μια ψευδεπίγραφη αξιοκρατία ωθεί τον κάθε φοιτητή εξατομικευμένα στο κυνήγι όλο και περισσότερων εφοδίων έναντι των “ανταγωνιστών’’ του προκειμένου να πετύχει το προσωπικό του success story σε ένα πεδίο κοινωνικής καταστροφής.

Όλα αυτά που περιγράψαμε παραπάνω προβλέπονται ήδη στο σχέδιο Αθηνά και στη τροπολογία Αρβανιτόπουλου η οποία αναφέρει ότι ο εκάστοτε Υπουργός μπορεί να δημιουργεί τμήματα σε προπτυχιακό επίπεδο και να αλλάζει προγράμματα σπουδών με ένα προεδρικό διάταγμα. Συγκεκριμένα βλέπουμε αυτήν την κατεύθυνση να υλοποιείται με τις ήδη υπάρχουσες τάσεις αλλαγής του προγράμματος σπουδών π.χ Εμπορικό-Ναυτικό προλειαίνοντας έτσι το έδαφος στην εισαγωγή κατευθύνσεων το επόμενο διάστημα. Πολύ περισσότερο η κατάσταση αυτή δυσχεραίνεται από την κατάργηση των εξετάσεων ΔΟΑΤΑΠ με την οποία εξισώνονται αυτόματα τα πτυχία μας με τα

πτυχία των ιδιωτικών κολλεγίων και των κολλεγίων του εξωτερικού, διαδικασία μάλιστα, η οποία ήδη έχει ξεκινήσει, καθώς με τον τρόπο αυτό συμπιέζονται προς τα κάτω τα επαγγελματικά μας δικαιώματα οδηγώντας μας σε ένα μέλλον επισφάλειας και ελαστικής εργασίας.

Παράλληλα, με την προσπάθεια του κράτους να μετασχηματίσει την προσδοκία και να αποστοιχίσει πλήρως τα πτυχία από τα επαγγελματικά δικαιώματα έρχεται και η προσπάθεια ιδεολογικής μετάλλαξης του φοιτητικού σώματος με σκοπό την ομαλή ένταξή του στο νέο πανεπιστήμιο που μας ετοιμάζουν. Ένα αυταρχικοποιημένο, αποστειρωμένο εκπαιδευτήριο, το οποίο θα εγχαράσσει τα κατάλληλα ιδεολογήματα που αρμόζουν στο μελλοντικό εργαζόμενο. Η προσπάθεια πειθάρχησης του φοιτητικού σώματος περνάει κυρίαρχα μέσα από τις διαγραφές, καθώς και από ένα εντατικοποιημένο πλαίσιο φοίτησης, το οποίο περιλαμβάνει υποχρεωτικές παρακολουθήσεις, υποχρεωτικές εργασίες, εξέταση από ειδική επιτροπή μετά από 3 αποτυχίες στο ίδιο μάθημα και διαγραφή μετά από 6 και πειθαρχικά. Μέτρα, τα οποία οδηγούν σε έντονη πρόσδεση με το καθηγητικό σώμα από τη μία και σε διαρκή ανταγωνισμό από την άλλη με τους υπόλοιπους συμφοιτητές τους. Ακριβώς αυτός ο κανιβαλισμός, ο οποίος εγχαράσσεται έρχεται να οδηγήσει τους φοιτητές σε απομάκρυνση από τις συλλογικές διαδικασίες, ιδωμένες ως εμπόδιο στην ολοκλήρωση των σπουδών ειδικά υπό την απειλή των διαγραφών στα ν+2 έτη. Ταυτόχρονα, η αυταρχικοποίηση του πανεπιστημίου και ιδίως των οργάνων διοίκησης στα οποία πλέον η δυνατότητα μαζικής παρέμβασης φοιτητικών συλλόγων έχει δυσχερανθεί εξαιρετικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσε η προσαγωγή φοιτητών σε παράσταση διαμαρτυρίας στο Συμβούλιο Ιδρύματος, η οποία προεικονίζει μια νέα πραγματικότητα στις δυνατότητες επικαθορισμού πραγμάτων και άσκησης πιέσεων του φοιτητικού συνδικαλισμού ευρύτερα.

Ιδιωτικοοικονομική λειτουργία – Περικοπή φοιτητικών παροχών

Από το 2011 και το ν. Διαμαντοπούλου υπήρξε περικοπή των φοιτητικών παροχών σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν. Πιο συγκριμένα, οι φοιτητές δεν δικαιούνταν πλέον τα περισσότερα δωρεάν συγγράμματα, στέγαση δικαιούνταν μόνο όσοι είχαν ετήσιο εισόδημα κάτω των 45.000 ευρώ, ενώ και στη στέγαση μειώθηκαν σημαντικά οι θέσεις. Σε αυτήν την ήδη υπαρκτή κατάσταση οι ΠΕΚ ήρθαν να προσθέσουν τα εξής. Αρχικά, σε ό,τι αφορά τα συγγράμματα αναφέρεται ότι σύγγραμμα πλέον θεωρείται κάθε έντυπο ή ηλεκτρονική σημείωση, η οποία ανταποκρίνεται σε μεγάλο μέρος της ύλης. Αυτό βέβαια συμβαίνει ήδη στη σχολή μας στην Ιστορία Πολιτικών Ιδεών, όπου οι


1979-2014

Ignis eum que nessimustio es quo idebis

14

φοιτητές προκειμένου να εξεταστούν χρειάζονται τις σημειώσεις του καθηγητή.

Η σημαντικότερη όμως προσθήκη που έρχονται να κάνουν οι ΠΕΚ είναι το άνοιγμα του δρόμου για τα φοιτητοδάνεια, το δανεισμό δηλαδή χρημάτων από τον φοιτητή προκειμένου να κατορθώσει να αποπερατώσει τις σπουδές του με κυρίαρχο το στοιχείο της ανταποδοτικότητας. Είναι σαφές πως αυτή η περικοπή των φοιτητικών παροχών ωθεί το φοιτητικό σώμα σε επιστροφή στα φοιτητικά αμφιθέατρα, στον ατομισμό και στην όσο το δυνατόν γρηγορότερη ολοκλήρωση των ασφυκτικότερων και οικονομικά πλέον σπουδών. Γίνεται, επίσης, σαφές από την περίπτωση των φοιτητοδανείων, ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε την ιδιωτικοοικονομική λειτουργία μέσα στο πανεπιστήμιο με όρους “ταξικών φραγμών”.

Πέραν από το ότι η αντίληψη αυτή καταλήγει σε μια “μορφωσιολαγνική” αντίληψη για τον εκπαιδευτικό μηχανισμό, παραγνωρίζοντας τον δομικό (ταξικό) του ρόλο, είναι και πρακτικά αντιληπτό ότι με μια (διεθνώς εφαρμοσμένη) κατεύθυνση φοιτητοδανείων για την κάλυψη των εξόδων φοίτησης, δίνεται η δυνατότητα σε όλους (και τους πιο φτωχούς ενδεχομένως) να σπουδάσουν. Το τίμημα, είναι άλλο, στο οποίο πρέπει να αναζητάται και η πραγματική κατεύθυνση. Το τίμημα είναι μια εντατικοποιημένη, fast truck και “άνευ όρων” φοίτηση και το φόρτωμα με ένα χρέος που θα πρέπει να ξεπληρωθεί από την μελλοντική εργασία του αποφοίτου σε ένα φόντο ανεργίας στο 60%.

Μία σειρά δραστηριοτήτων, που ένα προηγούμενο διάστημα ασκούνταν από το ελληνικό πανεπιστήμιο πλέον ασκούνται από μια σειρά εργολαβιών. Το ζήτημα όμως δεν είναι να μείνουμε σε έναν στείρο εμπειρισμό, αλλά να κατανοήσουμε ότι δεν αποτελεί η αναβάθμιση του ιδιωτικού παράγοντα κύρια στόχευση στο χώρο της εκπαίδευσης. Οφείλουμε να δούμε τη συνολικότερη κίνηση του κράτους και σε άλλους τομείς κοινωνικής αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης (υγεία, ρεύμα).

Συγκριμένα, υπάρχει μια συνολικότερη κίνηση του κράτους υποχώρησης από τομείς κοινωνικών παροχών, κάτι που οφείλεται τόσο στην κρίση και στη δημοσιονομική προσαρμογή, όσο και στη γενικότερη πτώση του πραγματικού μισθού. Όταν μιλάμε για πτώση του πραγματικού μισθού εννοούμε ότι ο μισθός μεν πέφτει ονομαστικά (από τα 700 ευρώ στα 400 ευρώ), αλλά, παράλληλα, ο εργαζόμενος οφείλει αυτοδύναμα να καλύψει πλέον τις μη δημόσιες κοινωνικές παροχές. Μ’ άλλα λόγια αυτήν την περικοπή των φοιτητικών παροχών και την αναβάθμιση του ιδιωτικοοικονομικού παράγοντα δεν πρέπει να τη δούμε με όρους επιχειρηματικής ανασυγκρότησης του πανεπιστημίου, αλλά ως μία προσπάθεια μετακύλισης του κόστους σπουδών

στις πλάτες των φοιτητών.

Παρά το γεγονός ότι οι περικοπές αυτές έχουν ψηφιστεί και εφαρμοστεί οι Φοιτητικοί Σύλλογοι με τις διαδικασίες τους μπορούν ακόμα να πετυχαίνουν ορισμένες νίκες. Παραδείγματα τέτοιων νικών είναι η δωρεάν σίτιση φοιτητών στο ΕΜΠ με την επίδειξη πάσο και η αύξηση θέσεων στις εστίες. Όλα τα παραπάνω μας δείχνουν ότι ο δημόσιος δωρεάν χαρακτήρας της εκπαίδευσης και η διατήρησή του είναι δικαίωμα και υπόθεση όλων μας και δεν περιμένουμε καμία χάρη από τη νεολαία του Σαμαρά, που για μερικές ψήφους ξεχνάνε πόσο μεγάλοι υποστηρικτές της αναδιάρθρωσης είναι.

Από τη Μεταπολίτευση και μετά το πανεπιστήμιο βρίσκεται στο στόχαστρο με διάφορα σχέδια αναδιαρθρώσεων, τα οποία όμως έχουν μείνει στα χαρτιά. Γιατί όμως συνέβη αυτό; Συνέβη ακριβώς, επειδή οι φοιτητές αντιλαμβάνονταν ότι το νέο πανεπιστήμιο που θέλουν, το πανεπιστήμιο των διαγραφών και της εξασφαλισμένης ανεργίας, δεν τους χώραγε.

Απέναντι σε κάθε τέτοια προσπάθεια όρθωναν τις αντιστάσεις τους μέσα από τη φωνή τους, τους Φοιτητικούς Συλλόγους.

Παίρνοντας λοιπόν παράδειγμα απ’ όλους αυτούς, που αγωνίστηκαν στο παρελθόν και κόντρα σ’ όλους αυτούς, που θέλουν να μας πείσουν ότι φοιτητής σημαίνει ένα άτομο, που απλά διαβάζει και παρακολουθεί αδιαφορώντας για ό,τι συμβαίνει στην κοινωνία ας τους στείλουμε μήνυμα άγχους.

Σήμερα που μια ολόκληρη γενιά πάει να διαγραφεί ας τους δείξουμε ότι

δεν ξεμπέρδεψαν μαζί μας ότι έχουμε δικαίωμα στη ελπίδα και σε μια ζωή

με αξιοπρέπεια.

Η ελληνική νεολαία να βάλει στο στόχαστρο

όσους υποθηκεύουν το παρόν και το μέλλον της

με τους αγώνες της για ένα μέλλον αντάξιό της.

Αλέξανδρος ΠαπαδάκηςΤζωρτζίνα Παλαβιτσίνη

Κωνσταντίνος Γκανέτσος


15

Δεν πρόλαβε να ανοίξει η σχολή μετά από τις κινητοποιήσεις στην αρχή του ακαδημαϊκού έτους των διοικητικών υπαλλήλων και των φοιτητικών συλλόγων και αμέσως το Υπουργείο έσπευσε να εξαγγείλει 180.000 διαγραφές φοιτητών. Πρόκειται επί της ουσίας για τη διαγραφή ενός από τους 2 συμφοιτητές μας. Σαν να μην έφτανε ο πέλεκυς των νόμων Διαμαντοπούλου-Αρβανιτόπουλου και ο απειλητικός ερχομός των πρότυπων εσωτερικών κανονισμών και των οργανισμών, το Υπουργείο δήλωσε κατηγορηματικά πως οι διαγραφές θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του ακαδημαϊκού έτους, δηλαδή μέχρι τον Αύγουστο. Αυτό αποτελεί μια ξεκάθαρη επιθετική στάση από την πλευρά του Υπουργείου και της κυβέρνησης και δεν είναι κάτι ξεκομμένο από τα νομοθετήματα που προωθούνται ως τώρα στο εσωτερικό του πανεπιστημίου και το ίδιο τους το πνεύμα, αλλά συγκροτεί μια αντιδραστική κίνηση στην κατεύθυνση αναίρεσης μιας από τις σημαντικότερες παρακαταθήκες του φοιτητικού κινήματος.

Άλλωστε δεν είναι και κάτι το καινοτόμο, ή πρωτάκουστο. Αν κάνουμε μια αναδρομή στις διαχρονικές επιδιώξεις των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων και στα φοιτητικά κινήματα που τις απέκρουσαν, οι διαγραφές, η στοχοποίηση των αιωνίων ως εκείνων των υπαιτίων για την μη «εύρυθμη λειτουργία» και το πλήγμα στην «ακαδημαϊκότητα των ιδρυμάτων», αποτελούν πάγια θέση και στόχο της κυβερνητικής πολιτικής στα πανεπιστήμια. Εύρυθμη λειτουργία, όμως, γι’ αυτούς σημαίνει ένα πανεπιστήμιο, όπου οι φοιτητές δεν θα μπορούν να εκφραστούν, να αντιδράσουν, όταν θεωρούν ότι τα δικαιώματά τους και τα κεκτημένα τους πλήττονται. Αντίθετα, μας θέλουν υπάκουους και παθητικούς και πεπεισμένους πως ό,τι συμβαίνει είμαστε υποχρεωμένοι να το αποδεχτούμε, γιατί έτσι είναι η κατάσταση και γιατί είναι για το καλό μας. Επειδή, όμως, το φοιτητικό κίνημα, παρ’όλες τις συνεχείς προσπάθειες τόσο το ’79, όσο και το 2006-07, να επιβληθεί το ανώτατο όριο σπουδών στα ν+2 χρόνια, αντιλαμβανόταν πως μία τέτοια ρύθμιση

ποιοι είναι αυτοί που θα διαγράψουν το παρόν και το μέλλον μας;

Διαγραφές φοιτητών


1979-2014

16


αποτελεί βίαιη καταστρατήγηση του δικαιώματος των φοιτητών να ορίζουν οι ίδιοι την φοιτητική καθημερινότητά τους και την ζωή τους κατ’επέκταση, προέβησε επανειλλημένα σε κινητοποιήσεις και μπλόκαρε τις όποιες μεταρρυθμίσεις.

Το Υπουργείο, η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ ονομάζουν «αιώνιους» τους φοιτητές, που μπήκαν στις σχολές, όχι πριν δεκαετίες, αλλά μόλις πριν λίγα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα για τις τεταρτοετείς σχολές, όπως είναι κι η δική μας, όσοι συμφοιτητές μας εγγράφησαν στην σχολή το έως το ακαδημαικό έτος 2003-2004, πρέπει να διαγραφούν φέτος, ενώ αυτό το μέτρο για τις πενταετείς σχολές εφαρμόζεται για όσους εγγράφησαν έως το 2001-2002. Από του χρόνου, οι «τυχεροί» που τους πετάνε έξω από τις σχολές είναι αυτοί που αντίστοιχα μπήκαν στο πανεπιστήμιο από το 2004-2005 και από το 2005-2006, για τις 4ετείς σχολές, και από το 2002-2003 έως το 2005-2006, για τις 5ετείς. Για τη σχολή μας, οι «αριθμοί» μιλάνε από μόνοι τους: 11.697 από τους 14.169 (δηλαδή το 83% των φοιτητών της σχολής) χάνουν την φοιτητική τους ιδιότητα και συνεπώς τη δυνατότητα να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και να λάβουν πτυχίο. Εκτός αν καταφέρουν να γίνουν supermen και να τελείωσουν μέσα σε 1,5 μήνα! Ακατόρθωτο, αν σκεφτεί κανείς πως ο μέσος όρος αποφοίτησης, ανάλογα και με το κλιμάκιο, είναι στα 6,5 χρόνια ή στα 7,5!! Με λίγα λόγια τους πετούν στο βωμό της ανεργίας..

Η μόνη «δικαιολογία» που παρουσιάζει ο «αξιαγάπητος» κύριος Αρβανιτόπουλος είναι ότι οι αιώνιοι αποτελούν τεράστιο πλήγμα για τα έσοδα του κράτους, καθώς κοστίζουν ανυπέρβλητα ποσά στον «φορολογούμενο Έλληνα πολίτη». Πιο αναλυτικά και για να ξεδιαλύνουμε οποιαδήποτε υποψία, οι φοιτητές που έχουν ξεπεράσει τα 4 ή 5 χρόνια, ανάλογα με τη σχολή, δεν κοστίζουν απολύτως τίποτα, γιατί τα συγγράμματα που ήταν να λάβουν, τα έχουν ήδη λάβει και δεν έχουν δικαίωμα για πάσο, σίτηση και στέγαση. Αν κάτι μπορεί να τους προσάψει κανείς, είναι η κόλλα της εξεταστικής που χρησιμοποιούν, που ακόμα κι αυτή σε πολλά πανεπιστήμια δεν δίνεται καν. Από την άλλη, δεν αποτελούν απειλή για τους συμφοιτητές τους, αφού δεν τρώνε την θέση από κανέναν. Οι εισακτέοι σε ένα ακαδημαικό έτος είναι συγκεκριμένοι, και η παραμονή για περισσότερο χρονικό διάστημα κάποιου φοιτητή στο πανεπιστήμιο δεν συνεπάγει τη στέρηση της θέσης από κάποιον άλλον.

Οι διαγραφές δεν είναι ένα μέτρο που αγγίζει μόνο τους μεγαλύτερους συμφοιτητές, αντίθετα είναι τα πρώτα θύματα και αποτελούν μόνο την αρχή για την εφαρμογή αυτού του μέτρου για το σύνολο του φοιτητικού σώματος. Δεν είναι καθόλου τυχαίο μάλιστα πως οι πρώτοι που βλέπουν την πόρτα εξόδου από το πανεπιστήμιο, είναι αυτοί που είχαν διαμορφώσει μέσα από τις συλλογικές

αναπαραστάσεις και μέσα από την συμμετοχή τους στα κινήματα, μία διαφορετική άποψη για το τι είναι το πανεπιστήμιο και ποια είναι η θέση των φοιτητών μέσα σ’ αυτό. Είναι εκείνη η γενιά που έβλεπε το πανεπιστήμιο ως χώρο κοινωνικοποίησης και πολιτικοποίησης κι όχι απλά ως ένα άλλο «σχολείο», που ο μοναδικός του ρόλος είναι εκπαιδευτικός.

Κάτι που πάει να αναιρεθεί τα τελευταία χρόνια και μπορεί πολύ εύκολα να το αντιληφθεί κανείς και στην σχολή μας, αν αναλογιστεί πώς διαμορφώθηκε η καθημερινότητά μας μετά το χάσιμο του εξαμήνου. Μια καθημερινότητα που οι καθηγητές έχουν την πιο εκδικητική και ειρωνική αντιμετώπισή μας, που τρέχουμε από το πρωί μέχρι το βράδυ από μάθημα σε μάθημα, που ο φόβος της εξεταστικής μετά κιόλας από τα μαζικά κοψίματα σ’αυτήν αποτελεί βραχνά από την αρχή του ακαδημαικού έτους μέχρι το

τέλος αυτου. Αν αυτή η φοιτητική καθημερινότητα μας φαίνεται βουνό, ας φανταστούμε τι θα γίνει αν ζούμε κάτω από την απειλή της διαγραφής, αλλά και κάτω από τις συνθήκες που θα επικρατήσουν, όταν επιχειρήσουν να περάσουν τους οργανισμούς και τους πρότυπους εσωτερικούς κανονισμούς, που ακόμα και μέσα σ’ αυτούς υπάρχουν διατάξεις, που επιφέρουν και διαγραφές, που δεν αφορούν μόνο το όριο φοίτησης. Όταν προβλέπεται πως μετά από 6 φόρες που κάποιος από μας θα κοπεί σε ένα μάθημα (οι πρώτες 3 φορές είναι γραπτά, οι επόμενες 3 προφορικά από επιτροπή), όταν ακόμη δεν εγγραφεί κάποιος σε 2 συνεχόμενα εξάμηνα (αυτό εξαρτάται από το αν έχει καταφέρει να περάσει όλα τα προαπαιτούμενα μαθήματα ενός εξαμήνου, για την εγγραφή του στο επόμενο), μπορεί το τμήμα να αποφασίσει την διαγραφή του. Παράλληλα, το γεγονός ότι περιλαμβάνεται μέσα στους πρότυπους πλαίσιο «συγκεκριμένης ακαδημαικής συμπεριφοράς» που πρέπει να υιοθετεί ο καθένας μας κι ότι αν αυτό δεν τηρείται μπορεί να επιβληθεί «τιμωρία» είτε με χάσιμο κάποιου εξαμήνου είτε ακόμα ακόμα και με την οριστική διαγραφή του, αναδεικνύει το πόσο αυταρχικοποιείται το πανεπιστήμιο. Ακόμη και για όσους εργάζονται που


17

υπάρχει ρύθμιση να παρατείνουν τις σπουδές τους αρκεί να αιτιολογούν την εργασία τους, ουσιαστικά η ρύθμιση περιλαμβάνει να προσκομίζουν ένσημα, κάτι το οποίο για τους σημερινούς όρους εργασίας αποτελεί οριακά ανέκδοτο.

Οι διαγραφές, λοιπόν, όπως αποδεικνύεται και από τα παραπάνω έχουν ένα βαθύτερο στόχο και γι’ αυτό το λόγο άλλωστε τίθεται με τόσο επιτακτικό τρόπο η εφαρμογή τους,και δεν απαιτείται η συγκρότηση των οργανισμών πρώτα, αλλά μπορούν να πραγματοποιηθούν και ξέχωρα από αυτούς. Δεν υπάρχει κανένα «ορθολογικό» κριτήριο, που να τις δικαιολογεί. Πολύ περισσότερο συνιστά ένα κατασταλτικό μέτρο απέναντι στους φοιτητές. Ακριβώς γιατί το πανεπιστήμιο είναι ο μόνος εναπομείναντας χώρος στην ελληνική κοινωνία στη σημερινή συγκυρία, που σε τέτοιο βαθμό υφίστανται

ελευθερίες και δικαιώματα ακόμα. Το γεγονός ότι μπορούμε μόνοι μας να ρυθμίσουμε το πλαίσιο φοίτησής μας, το χρόνο και τη διάρκεια που θα σπουδάζουμε, χωρίς να εκβιαζόμαστε από κανέναν, είναι αυτό που θεωρουν επικίνδυνο, γι’αυτό και θέλουν να το καταργήσουν. Η ευελιξία που έχουμε μέσα στο πανεπιστήμιο, που μας κατοχυρώνει τη δυνατότητα να αναπτύσσουμε μέσα στο πανεπιστήμιο κοινωνικές και πολιτκές σχέσεις, είναι αυτό που μας επέτρεπε να προβληματιζόμαστε, να αμφισβητούμε και όταν το κρίναμε αναγκαίο να αντιστεκόμαστε, για να προασπίσουμε τα συμφέροντά μας. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρναμε να αποτελούμε «παραφωνία» μέσα στην ομαλότητα και στη νηνεμία, που προσπαθούν να επιβάλλουν τόσο στο πανεπιστήμιο, όσο και σε ολόκληρη την κοινωνία και να είμαστε ο αποσταθεροποιητικός παράγοντας στα εκάστοτε σχέδια του Υπουργείου και της κυβέρνησης.

Είναι προφανές πως έτσι όπως οραματίζονται το πανεπιστήμιο για μας, η ύπαρξή μας εντός αυτού τίθεται συνεχώς υπό διακύβευση και οριοθέτηση. Κι έστω ότι αποδεχτούμε αυτήν την ασφυκτική καθημερινότητα, κατά την οποία θα πρέπει

συνεχώς να ξεπερνάμε τα «εμπόδια» που μας θέτουν, να τα αποδεχόμαστε αναντίρρητα και να προσαρμοζόμαστε σ’ αυτή την κατάσταση, και πάλι η παραμονή μας αμφισβητείται και μπορεί ανα πάσα στιγμή η πολυπόθητη λήψη του πτυχίου, που μπορεί να μας εξασφαλίσει μία θέση στην αγορά εργασίας, να κάνει φτερά. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι ο οποιοσδήποτε Υπουργός και καθηγητικό σώμα, μπορεί να μας διαγράφει, αυτό με κανέναν τρόπο δεν εγγυάται ότι η αγορά εργασίας στην οποία θα ενταχθούμε μας περιμένει με ανοιχτές αγκάλες. Το αντίθετο μάλιστα, θα έχουμε μάθει να σκύβουμε το κεφάλι και να θεωρούμε ότι η κατάσταση δεν αλλάζει, κάνοντάς μας πειθαρχημένους, ηττοπαθείς και πρόθυμους να πατήσουμε επί πτωμάτων, για να γίνουμε οι μελλοντικοί άνεργοι ή εργαζόμενοι, που θα αρκούμαστε σε μία κακοπληρωμένη εργασία των 400 ευρώ, της ανασφάλειας, της εργασιακής περιπλάνησης και της ατομικής διαπραγμάτευσης.

Ο μόνος τρόπος να προστατέψουμε τα κεκτημένα μας και να μπλοκάρουμε για μία ακόμη φορά τις διαγραφές, όπως έχουμε καταφέρει τα προηγούμενα χρόνια, είναι μέσα από τη συσπείρωσή μας και τις συλλογικές μας διαδικασίες. Ο Σύλλογός μας επανειλλημένα έχει καταδικάσει τις διαγραφές, ακριβώς γιατί πιστεύουμε πως η εφαρμογή τους καταστρέφει τόσο το παρόν μας όσο και το μέλλον μας. Δεν εφησυχαζόμαστε από την ανακοίνωση του Τμήματος, που απλά αναστέλλει το μέτρο μέχρι τον επόμενο χρόνο, αφού μ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται σαφές πως υπάρχει ξεκάθαρη κατεύθυνση εφαρμογής. Το επόμενο διάστημα ο Φοιτητικός μας Σύλλογος μαζί με τους τους υπόλοιπους φοιτητικούς συλλόγους σ όλη την Ελλάδα θα αποδείξει μεσα από τις συλλογικές του διαδικασίες και προβαίνοντας στην έμπρακτη αντιπαράθεση μέσα από κινητοποιήσεις πως δεν πρόκειται να αποδεχτεί την υλοποίηση αυτού του μέτρου. Οι διαγραφές δεν βρίσκουν σύμφωνο κανέναν από μας και την πρώτη στγμή που θα επιχειρηθεί να διαγραφεί έστω κι ένας συμφοιτητής μας, θα μας βρουν απέναντί τους. Είμαστε οι μόνοι που γνωρίζουμε τι είναι καλό για το παρόν και το μέλλον μας. Δεν μας χαρίστηκε τίποτα από κανέναν! Με τους συλλογικούς μας αγώνες τα διεκδικήσαμε, με τους συλλογικούς μας αγώνες θα τα προστατέψουμε!

Κανένας μας δεν θα διαγραφεί! Δεν θα μας διαγράψουν,

θα τους διαγράψουμε!

Σοφιάννα ΜπαλήΔήμητρα Ρομποτή

Βασιλική Αθανασοπούλου


1979-2014

18


Επιτέλους πέρασες στη Νομική που τόσο ονειρευόσουν… Μπαίνοντας, λοιπόν, στη Νομική όλοι σκέφτονται πως η σχολή που τόσοι θέλουν θα τους εξασφαλίσει μία άνετη ζωή και το πτυχίο θα γίνει διαβατήριο για ένα εργασιακό μέλλον γεμάτο υψηλές απολαβές. Όμως, τα πράγματα είναι όντως έτσι; Τα πτυχία θα μας εξασφαλίζουν μία θέση στην αγορά εργασίας ή μήπως θα αποτελέσουν εισιτήριο για την ανεργία;

Για του λόγου το αληθές, μετά την υπογραφή της συνθήκης Μπολόνια και της Λισαβόνας η ενιαιότητα των επαγγελματικών δικαιωμάτων που εξασφαλιζόταν μέχρι τώρα από τα πτυχία του ελληνικού πανεπιστημίου καταργείται. Η συνθήκη επί της ουσίας, εισάγει κατευθύνσεις ήδη από τον πρώτο κύκλο σπουδών, λειτουργώντας έτσι διαλυτικά ως προς τα επαγγελματικά δικαιώματα. Οι διατάξεις αυτές οι οποίες περιλαμβάνονται στο ν.Διαμαντοπούλου και στους Πρότυπους Εσωτερικούς Κανονισμούς προβλέπουν την αλλαγή του προγράμματος σπουδών εισάγοντας έτσι κατευθύνσεις με αποτέλεσμα να μη βγαίνεις από τη σχολή με το ενιαίο πτυχίου του δικηγόρου όπως είθισται αλλά αστικολόγος, ποινικολόγος και ούτω κάθε εξής. Οι κατευθύνσεις αυτές θα εισάγονται στον τέταρτο χρόνο της φοίτησης καθώς ο προπτυχιακός κύκλος σπουδών σπάει σε 3+1 χρόνια όπου στο τέταρτο έτος ο φοιτητής θα επιλέγει την ειδίκευσή του σε συγκεκριμένο κλάδο του δικαίου. Με άλλα λόγια η διαλυτοποίηση των επαγγελματικών δικαιωμάτων αποτελεί βαθύτερο στόχο της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης καθότι με αυτόν τον τρόπο συρρικνώνονται σε πολύ μεγάλο βαθμό τα εργασιακά δικαιώματα και οι προοπτικές.

Παράλληλα, καταλυτικά στην τάση για την εξειδίκευση λειτουργεί και η εξίσωση των πτυχίων των ξένων κολλεγίων με τα ελληνικά πανεπιστήμια χωρίς την προηγούμενη πιστοποίηση του ΔΟΑΤΑΠ. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερη πίεση

στους φοιτητές για συνεχή επανακατάρτιση καθώς για να μπορέσουν να είναι ανταγωνιστικοί στην αγορά εργασίας θα πρέπει να ειδικεύονται και να επανειδικεύονται συνεχώς μιμούμενοι τους ήδη εξειδικευμένους πτυχιούχους κολλεγίου. Ακόμη αυτό λειτουργεί ανασταλτικά και στις ίδιες τις απολαβές των μελλοντικών δικηγόρων εξισώνοντάς τες προς τα κάτω.

Βέβαια, η τάση για συνεχή κατάρτιση επί του γνωστικού αντικειμένου διαφαίνεται και από τις ίδιες τις εξετάσεις του ΔΣΑ. Ακόμα και οι κάτοχοι πτυχίων που αποφοίτησαν από τη Νομική πρέπει να δίνουν εξετάσεις για την εγγραφή τους στο δικηγορικό σύλλογο, εξετάσεις που προσιδιάζουν σε βαθμό δυσκολίας με αυτές των πανελληνίων.

Επομένως, γίνεται αντιληπτό πως η αξία των πτυχίων μειώνεται συνεχώς και εξισώνεται προς τα κάτω μην εξασφαλίζοντας επαγγελματικά τους φοιτητές. Και συμπληρωματικά με τη ρευστοποίηση των εργασιακών δικαιωμάτων έρχεται να λειτουργήσει, όπως αναφέραμε παραπάνω, και ο Νέος Κώδικας δικηγόρων ο οποίος εδραιώνει για τους νέους δικηγόρους έναν εργασιακό μεσαίωνα.

Και αν νομίζεις πως μετά από τόσο διάβασμα και τόσο κόπο για να τελειώσεις την σχολή σου θα γίνεις επιτέλους ο λαμπρός δικηγόρος που ονειρευόσουν και θα βιώσεις καταστάσεις BOSTON LEGAL ή έστω DROP DEAD DIVA πλανάσαι… Συγγνώμη που θα σε στεναχωρήσουμε, αλλά το όνειρό σου αυτό θα πρέπει σιγά σιγά να το αφήσεις πίσω και να καλωσορίσεις αυτό που ονομάζουν πλέον οι συνάδελφοι μας ‘’ΝΕΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΙΚΗΓOΡΩΝ’’.

Κάποτε οι συνομήλικοι σου σε ζήλευαν για την τρομερή καριέρα που θα κάνεις και φυσικά για τα πολλά λεφτά που θα παίρνεις. Εδώ, λοιπόν, θα πρέπει να πούμε WELCOME MAΘΗΤΕΙΑ. Με λίγα λόγια, ως φοιτητής έχεις την ‘’ευκαιρία’’ να εργάζεσαι σε ένα

πτυχία μόνο

για κορνίζα

επάγ

γελμ

α

με 4

00 ευ

ρώ


19

γραφείο ή μία δικηγορική εταιρεία χωρίς αμοιβή (στην περίπτωση που έχεις καλό εργοδότη μπορεί να σου δίνει κανένα 20ευρω για να γλυκάνει την κούραση σου).

Έτσι, με το πρόσχημα ότι ‘’μαθαίνεις το επάγγελμα’’- εξ ου και ο όρος μαθητεία-ο άλλος μπορεί να σε εκμεταλλευτεί για να βγάζεις την χαρτούρα της δουλειάς, τρέχοντας σαν άλλος Βέγγος από τη Σαριπόλων στην Ευελπίδων με εξοντωτικά ωράρια και μηδαμινές - ανύπαρκτες αμοιβές. Αυτό με τη σειρά του, έρχεται να συμπιέσει ακόμα περισσότερο τις ήδη χαμηλές αμοιβές των ασκούμενων δικηγόρων, οι οποίοι πλέον μπορούν να αμείβονται με το κατώτατο μισθό και αρκετές

γίνεις αυτό που σου προμήνυαν ορισμένοι μέσα στα αμφιθέατρα θα πρέπει να βάλεις το χέρι βαθιά μέσα στην τσέπη. Καθώς, λοιπόν, θα δουλεύεις χωρίς να έχεις συγκεκριμένο ωράριο τύπου 9π.μ-5μ.μ. ,καθορισμένο κατώτατο μισθό και φυσικά την δυνατότητα να λυθεί η ‘’υποτιθέμενη συνεργασία σου ανά πάσα ώρα και στιγμή χωρίς αποζημίωση, θα πρέπει να έχεις και στο πίσω μέρος του μυαλού σου το τι συμβαίνει με τις εισφορές. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί και ο φορολογικός συντελεστής του 26% από το 1ο ευρώ σε συνδυασμό με τις φορολογικές εισφορές που αναλογούν σε 1686.3ευρώ για δικηγόρους 1-5 ετών. Για παράδειγμα, αν η αμοιβή σου ως νέος δικηγόρος είναι 500 ευρώ το μήνα κάνε στην άκρη το 26% (130ευρώ) για τον φόρο και περίπου 110 ευρώ για ασφαλιστικές εισφορές. Τι σου μένει, λοιπόν, για να καλύψεις τις άλλες σου ανάγκες; (Η απάντηση δικιά σου). Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε πως παρά το γεγονός ότι ο Κώδικας Δικηγόρων δεν κάνει καμία προσπάθεια για να αναπροσαρμόσει προς τα πάνω τις δικηγορικές αμοιβές ή, έστω, για να καθιερώσει ως ελάχιστες αυτές τις οποίες ερμηνευτικά και μόνο καθιερώνει, εν τέλει αναπροσαρμόζει προς τα πάνω, αρκετά σημαντικά σε ορισμένες περιπτώσεις, τα γραμμάτια προείσπραξης, προκειμένου να αυξάνονται τα ποσοστά και οι πάγιες εισφορές των εισπράξεών του από αυτά. Αξίζει τον κόπο μια λεπτομερής αντιπαραβολή ενός προς ένα των ποσών των αμοιβών, που δεν μπορεί να γίνει στα πλαίσια του παρόντος σημειώματος, παρά μόνο ενδεικτικά να αναφερθούν:

• Γραμμάτιο ενάγοντος για μισθωτικές διαφορές στο Πρωτοδικείο, μισθώματος 600 ευρώ, συνολικά 513 ευρώ.

• Εκούσια δικαιοδοσία στο Ειρηνοδικείο (βλ. υπερχρεωμένα νοικοκυριά κτλ), γραμμάτιο ενάγοντος 323 ευρώ, όσο ακριβώς και στο Πρωτοδικείο.

• Επίσης, πρόβλεψη αγωγής, αίτησης και παράστασης για διάταξη, δηλαδή για προσωρινή διαταγή στην εκούσια, 300 ευρώ.

Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα πως και αν ακόμα καταφέρεις και περάσεις από όλον αυτό το γολγοθά στον τέλος μπορεί και να μη καταφέρεις να επιβιώσεις στην εργασιακή πραγματικότητα, καθώς οι νέες διατάξεις στην ουσία μας εξωθούν από το επάγγελμα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που δυσχεραίνει τις συνθήκες για το νέο δικηγόρο και τον μετατρέπει σε ένα φθηνό, ευέλικτο και συνεχώς επανακαταρτιζόμενο εργαζόμενο πρέπει να ορθώσουμε το ανάστημα μας και να παλέψουμε για πτυχία με αξία και εργασιακά δικαιώματα.

φορές ανασφάλιστοι. Με αυτόν τον τρόπο, οι ασκούμενοι βρίσκονται απροστάτευτοι (και χωρίς να έχουν την δυνατότητα να αντιδράσουν) μπροστά στο καθεστώς που τους υποβάλλουν οι μεγάλες δικηγορικές εταιρείες και οι δικηγόροι εργοδότες, οι οποίοι οραματίζονται εργαζόμενους-ρομπότ, οι οποίοι θα δουλεύουν ασταμάτητα χωρίς καμία κατοχύρωση, έρμαια στις ορέξεις τους.

Αφού, ‘’μάθεις’’ καλά την δουλειά και αποκτήσεις επιτέλους την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και

Άννα ΜπέκαΦιλιώ Μαυριδοπούλου


1979-2014

20


Διανύοντας το εαρινό εξάμηνο του 2014, το μόνο εξάμηνο βέβαια που μας άφησαν στη Νομική οι μεγαλοκαθηγητάδες μας, τιμωρώντας τους φοιτητές που στέκονταν στο πλευρό των διοικητικών στον αγώνα τους κόντρα στις απολύσεις-διαθεσιμότητες, ουκ ολίγες ατάκες έχουμε συλλέξει να βγαίνουν από τα αμφιθέατρα, οι οποίες μας άφησαν με το στόμα ανοιχτό. Ατάκες τύπου «Γελάτε εσείς τώρα, θα γελάσω εγώ το καλοκαίρι» , «Εγώ είμαι η εξουσία και την εξουσία μου θα τη δείτε το καλοκαίρι» και άλλα πολλά. Και όλα αυτά απλά αποτελούν τυχαία-ατυχή περιστατικά των «καλών μας καθηγητών» ή μήπως εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο του ρόλου που έρχονται αυτοί να επιτελέσουν εντός του πανεπιστημίου;

Πρώτα απ’ όλα πρέπει να αναλογιστούμε ποιος είναι ο ρόλος των καθηγητών εντός του πανεπιστημίου. Προφανώς για τους περισσότερους φοιτητές οι καθηγητές είναι φορείς της γνώσης, οι οποίοι θα την «μεταλαμπαδεύσουν» σε αυτούς για να γίνουν «καλύτεροι επιστήμονες» - μελλοντικοί εργαζόμενοι. Είναι ολοφάνερο, όμως, βλέποντας και τη στάση του καθηγητικού σώματος, πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Η στάση τους εντός των αμφιθεάτρων έχει έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο, να εγχαράξει δηλαδή συγκεκριμένα ιδεολογήματα στους φοιτητές, όπως εκείνα του ατομικισμού, του ανταγωνισμού, της ανταποδοτικότητας, διαμορφώνοντάς τους σε υπάκουους και πειθαρχημένους φοιτητές «όπως πρέπει να είναι». Τέτοιοι φοιτητές, γαλουχημένοι έτσι ώστε όταν βγουν στην αγορά εργασίας στα χέρια του εργοδότη τους, δεδομένης της άρρηκτης σχέσης εκπαίδευσης και εργασίας. Το τρίπτυχο, λοιπόν, που μαθαίνουμε όλοι μπαίνοντας στη

Νομική, του «σκάσε-διάβαζε-πλήρωνε» και της τυφλής υποταγής στην αυθεντία του καθηγητή, θα είναι το ίδιο που θα ακολουθήσουμε ως εργαζόμενοι υπακούοντας όχι σε κάποιον Φορτσάκη ή Ευστρατίου, αλλά αυτή τη φορά στον εργοδότη, ο οποίος θα μας εκμεταλλεύεται και θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να μας εκφοβίζει με την απειλή της απόλυσης, αναπαραγάγοντας έτσι την ίδια εξουσιαστική σχέση από τον εκπαιδευτικό μηχανισμό (φοιτητής-καθηγητής «αυθεντία») στην αγορά εργασίας (εργαζόμενος-εργοδότης).

Δ ε δ ο μ έ ν ο υ , λοιπόν, του ρόλου του

καθηγητικού σώματος, που είναι ξεκάθαρα αντικρουόμενος με τα συμφέροντα

των φοιτητών, υπάρχουν πολλά παραδείγματα καθηγητικής αυθαιρεσίας που εκπορεύεται από τη θέση ισχύος που έχουν, και αποδεικνύουν ακριβώς αυτό. Πρώτος και καλύτερος ο Ρούσσος, καθηγητής του Αστικού Δικαίου, εκδηλώνοντας φασίζουσα συμπεριφορά, αρνήθηκε να εξετάσει φοιτήτρια λόγω της αλβανικής καταγωγής λέγοντας ότι «η Νομική Σχολή δε δίνει κοινωνικά πτυχία». Με τις κινητοποιήσεις της ΡΑΠαΝ-ΣΑΦΝ, ο Φοιτητικός Σύλλογος αποφάσισε την απομάκρυνσή του από τα αμφιθέατρα, δείχνοντας ποια είναι η θέση τέτοιων αντιδραστικών συμπεριφορών.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καθόλου άσχετη δεν είναι και η στάση των καθηγητών καθ’ όλη τη διάρκεια της εξεταστικής αλλά και με το πέρας

hey...teacherleave us kids alone*

* λίγα λόγια για τους αξιότιμους καθηγητές μας...


21

αυτής, με τα αποτελέσματά της. Επιτηρητές-«κέρβεροι» ελέγχουν τσάντες και κώδικες και κόλλες αναφοράς για τυχόν σκονάκια, απαγορεύουν την τουαλέτα, αλλάζουν θέσεις λες και παίζουμε «μουσικές καρέκλες», γιατί η φάτσα μας είναι ύποπτη για αντιγραφή, και μόνο σωματικό έλεγχο δεν μας έχουν κάνει ακόμα! Το μαρτύριο, όμως, δεν τελειώνει εδώ, καθώς με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων της εξεταστικής, τα μαζικά κοψίματα, όπως συνήθως στην Ιστορία Δικαίου, στο Ποινικό και στην Πολιτική Δικονομία, κάνουν την εμφάνισή τους. Είναι ολοφάνερο ότι οι εξεταστικές-κάτεργα και η καθηγητική αυθαιρεσία έχουν ένα ξεκάθαρο στόχο˙ τη δυσχέρανση της καθημερινότητας των φοιτητών, της εντατικοποίησης των ρυθμών σπουδών τους, καθώς μέσα από όλη αυτή τη διαδικασία οι φοιτητές μπαίνουν σε ένα διαρκές κύκλο παρακολούθησης, διαβάσματος και συνεπώς αδιαφορίας για το τι συμβαίνει γύρω τους, και όλα αυτά με σκοπό να ανταποκριθούν στη δύσκολη καθημερινότητα που τους επιβάλλεται.

Όλα αυτά αποδεικνύουν το πόσο αντιδραστικό ήταν -και ιδιαίτερα στη συγκυρία- είναι το καθηγητικό σώμα. Είναι, πλέον, ξεκάθαρο ότι οι καθηγητές δε συναινούν απλώς με τις πρακτικές του Υπουργείου Παιδείας, αλλά αποτελούν υλοποιητές της κυβερνητικής πολιτικής με την τοποθέτησή τους και τις πρακτικές τους. Όλα τα νομοθετήματα για την εκπαιδευτική αναδιάρθρωση τα τελευταία χρόνια, όπως ο νόμος Αρσένη, ο νόμος Γιαννάκου, ο νόμος Διαμαντοπούλου, το σχέδιο Αθηνά και πρόσφατα

ο Πρότυποι Εσωτερικοί Κανονισμοί επιβεβαιώουν αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση.

Ιδιαίτερα στο τώρα με τους Π.Ε.Κ. που έρχονται να μετατρέψουν το πανεπιστήμιο σε ένα αποστειρωμένο και αυταρχικό εκπαιδευτήριο (οι οποίοι δεν πρόκειται να περάσουν ενιαία με νόμο, αλλά θα ενσωματωθούν και θα εξειδικευτούν σε κάθε ίδρυμα και σε κάθε τμήμα ξεχωριστά, περνώντας μέσα από τις αποφάσεις των Συγκλήτων και των Συνελεύσεων Τμημάτων) αναδεικνύουν ακριβώς το ρόλο που έρχονται να επιτελέσουν οι καθηγητές ως υλοποιητές της αναδιάρθρωσης.

Αυτό, λοιπόν, γίνεται σαφές με τους όρους που συγκροτείται το καθηγητικό σώμα σήμερα, καθώς το αποτελούν όσοι έχουν δώσει τα διαπιστευτήρια τους στο Υπουργείο Παιδείας και στο συμβούλιο Ιδρύματος ως υπέρμαχοι της αναδιάρθρωσης, μην αφήνοντας κανένα περιθώριο πλέον συγκρότησης οποιασδήποτε συμμαχίας από πλευράς τους με το

φοιτητικό κίνημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της δήλωσης νομιμοφροσύνης στα σχέδια του Υπ. Παιδείας, η απόρριψη της υποψηφιότητας της Προέδρου της Φιλοσοφικής Σχολής για Κοσμήτορα από το Συμβούλιο Ιδρύματος, καθώς είχε στο παρελθόν διαπιστώσει αρνητικές πτυχές του ν.Διαμαντοπούλου.

Ας μην ξεχνάμε άλλωστε και τη στάση των καθηγητών στη Νομική με την επιλογή του χαμένου εξαμήνου. Μια απόφαση πλήρως ρεβανσιστική, η οποία πάρθηκε κρυφά από τους φοιτητές, με σκοπό τη στοχοποίηση των συλλογικών διαδικασιών και των αποφάσεών τους, καθώς και την εφαρμογή του ν.Διαμαντοπούλου και των ΠΕΚ για τις 13 εβδομάδες διδασκαλίας που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του εξαμήνου.

Όλα αυτά αποδεικνύουν ότι καθόλου τυχαία δεν είναι η στάση των καθηγητών, ακριβώς γιατί έχουν σκοπό τη διαμόρφωση ενός συγκεκριμένου μοντέλου φοιτητή και μελλοντικού εργαζόμενου με ορισμένα χαρακτηριστικά, ο οποίος θα υπακούει και θα πειθαρχείται στις ορέξεις του κάθε καθηγητή-εργοδότη.

Το πανεπιστήμιο, όμως, δεν είναι για εμάς ένα αποστειρωμένο πεδίο ακαδημαϊκής παρακολούθησης, όπως θέλουν να το κάνουν, αλλά ένας χώρος ευρύτερης κοινωνικοποίησης. Και εμείς, φυσικά, οι φοιτητές δεν είμαστε πειθήνια μαθητούδια όπως μας θέλουν, αλλά ένα δυναμικό κομμάτι της νεολαίας που διεκδικεί ένα μέλλον με αξιοπρέπεια και μέσα από τις συλλογικές μας διαδικασίες και τους συλλογικούς μας αγώνες θέτουμε αναχώματα στην πολιτική του Υπ.Παιδείας. Γι’αυτό και η στάση αυτή των καθηγητών δεν πρέπει και δεν πρόκειται να μείνει αναπάντητη από το φοιτητικό σύλλογο. Το φοιτητικό κίνημα μπορεί, όπως έχει δείξει και στο παρελθόν να στείλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τέτοια αντιδραστικά νομοθετήματα, καθώς και όσους συναινούν με αυτά.

Όλα αυτά τα φαινόμενα και οι πρακτικές δε μας τρομοκρατούν,

δε μας καταστέλλουν.

Απαντάμε δυναμικά μέσα από τις συλλογικές μας διεκδικήσεις.

Μαρία ΝικολοπούλουΛυδία Αγάθωνος

Λίλη Κατσιαμπούρα

1979-2014

22

Φανταστείτε ένα μέρος μέσα στην πόλη, όπου δεν υπάρχει αστυνόμευση. Η εικόνα που δημιουργείται αυτόματα στη φαντασία του καθενός είναι εκείνη ενός σαλούν στην Άγρια Δύση, όπου επικρατεί το χάος: βασιλεύει η ανομία, διακινούνται ναρκωτικά, λαμβάνουν χώρα ληστείες, βιασμοί και η απάντηση σε όλες τις διαφωνίες είναι ιπτάμενες καρέκλες και μπουκάλια να σπάνε σε κεφάλια ανθρώπων. Πέρα, όμως, από τη φαντασία, υπάρχει η πραγματικότητα –κι η πραγματικότητα αποδεικνύει το αντίθετο. Αυτή είναι η πραγματικότητα του πανεπιστημιακού ασύλου, το οποίο –αν και κεκτημένο των φοιτητικών αγώνων- πολεμάται μετά μανίας από τις καθεστωτικές δυνάμεις.

Γιατί, λοιπόν, αυτός ο θεσμός προκαλεί τόσο έντονα την «αντιπάθεια» των εκάστοτε κυβερνήσεων και των ΜΜΕ;

• «Το άσυλο ανταποκρινόταν στην περίοδο της χούντας και τώρα που έχουμε δημοκρατία αποτελεί έναν παρωχημένο θεσμό». Πράγματι, το άσυλο έπαιξε κομβικό ρόλο επί δικτατορίας, και συγκεκριμένα στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, προκειμένου οι φοιτητές να μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα εναντίον του καθεστώτος και να αγωνιστούν για την ανατροπή του. Σήμερα, θα έλεγε κανείς, 40 χρόνια μετά τη χούντα, και στο πλαίσιο ενός δημοκρατικού πολιτεύματος το άσυλο δεν χρειάζεται, εφόσον «καθένας μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τη γνώμη του, σε οποιονδήποτε χώρο θέλει». Όταν, όμως, αυτή η «ελευθερία» δεν μπορεί, λόγω της σκλήρυνσης των κατασταλτικών μηχανισμών, να μετουσιωθεί σε πρακτική (βλ. απεργίες που κηρύσσονται παράνομες, επιστρατεύσεις, ποινικοποίηση των διαδηλώσεων κλπ), δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί αν αυτή η ελευθερία όντως υπάρχει και αν είναι όντως παρωχημένος ένας θεσμός που -αν μη τι άλλο- την υπερασπίζεται.

• «Όπου καταλύεται κάθε αστυνόμευση ανθεί η παρανομία». Σε εμάς, τους φοιτητές Νομικής, φαίνονται αστείοι όσοι, κουνώντας το δάχτυλο, παραληρούν περί ανομίας μέσα στο χώρο του ασύλου, τη στιγμή που έξω ακριβώς από το κτήριο της σχολής, όπου η αστυνομία «έχει τον έλεγχο», διακινείται καθημερινά πρέζα. Πολύ περισσότερο, η καθημερινή ταυτόχρονη παρουσία αστυνομίας και πρεζεμπόρων έξω από το άσυλο γεννά υποψίες για την εμπλοκή της ίδιας της αστυνομίας στο εμπόριο ναρκωτικών και το ρόλο που αυτό παίζει ως μέσο στοχοποίησης του χώρου του ασύλου.

Αυτά, μεταξύ άλλων, αποτελούν βασικά επιχειρήματα των πολέμιων του ασύλου. Επί της ουσίας, όμως, όπως είδαμε, δεν πρόκειται για επιχειρήματα αλλά για ισχυρισμούς, που μάλλον κρύβουν τους βαθύτερους λόγους, οι οποίοι καθιστούν το άσυλο ιδιαίτερα ενοχλητικό για αυτούς. Συγκεκριμένα, το άσυλο είναι ο τελευταίος χώρος σήμερα που επιτρέπει και προάγει την ελεύθερη πολιτικοποίηση των φοιτητών, καθώς τους δίνει τη δυνατότητα να ακούσουν πολλές διαφορετικές απόψεις, να συζητήσουν, να αμφισβητήσουν και να κρίνουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους. Η συμμετοχή σε αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, όπως αυτή της Γενικής Συνέλευσης, όχι μόνο προάγει το δημοκρατικό διάλογο, αλλά εγγράφει και χαρακτηριστικά συλλογικοποίησης των ανησυχιών και συλλογικής διεκδίκησης των εκάστοτε αιτημάτων των φοιτητών, πράγμα που καθόλου αυτονόητο δεν είναι σε όλους τους υπόλοιπους τομείς της ελληνικής κοινωνίας. Όταν, μάλιστα, αυτή η διεκδίκηση έχει το περιθώριο, χάρη στο άσυλο, ν’ αποκτήσει επιθετικό χαρακτήρα ανορθώνει αναχώματα σε κυρίαρχες πολιτικές και μπορεί να φτάσει και μέχρι την ανατροπή τους (πχ Πολυτεχνείο, φοιτητικό κίνημα του 2006-7 κλπ). Τέλος, ο χώρος του ασύλου έχει τη δυνατότητα, σε περιόδους κινήματος, να μετατραπεί σε κέντρο αγώνα (με χαρακτηριστικό παράδειγμα το χώρο της Πρυτανείας κατά την απεργία των διοικητικών υπαλλήλων), όπου το φοιτητικό κίνημα συνδέεται με άλλα αγωνιζόμενα κομμάτια της κοινωνίας, υπερασπιζόμενο θεμελιώδη δικαιώματα. Επομένως, είναι φανερό ότι σαν θεσμός το άσυλο αποτελεί όπλο στα χέρια του κατ’ εξοχήν ριζοσπαστικού κομματιού της κοινωνίας, της νεολαίας∙ της δίνει την δυνατότητα να αμφισβητήσει την εκάστοτε εξουσία, που με αυταρχικά μέσα προσπαθεί να της επιβληθεί, και να γίνει αγκάθι για όσους την θέλουν απαθή και υπάκουη στις πολιτικές που εφαρμόζονται ενάντια στο μέλλον της.

Για να μην είμαστε, όμως, αόριστοι, ας δούμε συγκεκριμένα ποιοι ζητάνε επίμονα την κατάργηση του ασύλου και, ενδεχομένως, ποια σχέση έχουν μεταξύ τους.

Άσυλο... μια ιστορία από τα παλιά ή μια υπόθεση πιο επίκαιρη από ποτέ;

Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ


23

1. Κυβέρνηση: Ειδικά σε περιόδους αυταρχικής θωράκισης του κράτους, όπως είναι αυτή που διανύουμε, είναι αυτονόητο ότι οποιοσδήποτε αντίλογος στην κυβερνητική πολιτική μπορεί να καταστεί επικίνδυνος και γι αυτό επιδιώκεται η φίμωσή του. Όταν επιβάλλεται μια πολιτική λιτότητας που, πολύ περισσότερο από το παρόν, υποθηκεύει και το μέλλον μιας ολόκληρης γενιάς, προφανώς τα κυβερνητικά κέντρα δεν θέλουν να δώσουν το περιθώριο στη γενιά αυτή να εκφραστεί. Όταν, επομένως, το άσυλο λειτουργεί όπως προαναφέρθηκε, είναι λογικό επακόλουθο ότι η κατάργησή του μεταφέρεται πολύ ψηλά στην κυβερνητική ατζέντα.

2. ΜΜΕ: Ως μέσο προπαγάνδας και νομιμοποίησης στη συνείδηση του κόσμου των πολιτικών επιλογών της εκάστοτε κυβέρνησης, προφανώς τα ΜΜΕ δεν θα έμεναν έξω από το παιχνίδι της στοχοποίησης του ασύλου. Ανάγοντας μεμονωμένα, και όχι πάντα υπαρκτά, περιστατικά σε κανόνα, δημιουργούν κλίμα «ανασφάλειας» για τις περιοχές που βρίσκονται κοντά σε χώρους ασύλου και προσπαθούν με κάθε τρόπο να στρέψουν την κοινή γνώμη εναντίον του.

3. Θεσμικά όργανα και καθηγητικό σώμα: Από τη στιγμή που η εκπαίδευση αποτελεί σημαντικό πυλώνα της εκάστοτε κυβερνητικής πολιτικής, τα θεσμικά όργανα των πανεπιστημίων, που οργανώνουν και ρυθμίζουν την ακαδημαϊκή πραγματικότητα, δεν θα μπορούσαν να είναι ανεπηρέαστα στη θέση τους σε σχέση με το πανεπιστήμιο και, συνεπώς, σε σχέση με το άσυλο, καθώς αυτά είναι ο μόνος συνδετικός κρίκος μεταξύ πανεπιστημιακού αυτοδιοίκητου και πολιτικής εξουσίας. Στις περισσότερες, μάλιστα, των περιπτώσεων το καθηγητικό σώμα τάσσεται στο πλευρό τους, με αποτέλεσμα την ενίσχυση του μετώπου που επιδιώκει να περιορίσει την έκταση του ασύλου στις σελίδες των ιστορικών βιβλίων. Επομένως, η είσοδος της αστυνομίας (και της αντιτρομοκρατικής !) στην Πρυτανεία το καλοκαίρι που πέρασε, με προτροπή του Συμβουλίου Ιδρύματος, και οι εβδομαδιαίες σχεδόν επεμβάσεις της αστυνομίας στην ΑΣΟΕΕ, με παρότρυνση του εκεί πρύτανη, δεν αποτελούν εξαιρέσεις, αλλά μάλλον τον κανόνα. Ειδικά στη σχολή μας, ο εμφανιζόμενος ως «εκσυγχρονιστής» του πανεπιστημίου και αγαπημένο παιδί της κυβέρνησης (βλ. συμμετοχή του στο ΔΣ της ΔΤ και στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του μνημονίου), Φορτσάκης, ανταποδίδοντας την ευνοϊκή μεταχείριση της κυβέρνησης προς το πρόσωπό του, τάσσεται εμμονικά υπέρ της πολιτικής της και στο θέμα του ασύλου.

4. ΔΑΠ-ΝΔΦΚ: Όπως και σε πολλά άλλα ζητήματα σχετικά με το πανεπιστήμιο, έτσι και στο θέμα του ασύλου δε θα μπορούσε να μείνει έξω από τη συζήτηση η παράταξη-εκπρόσωπος της κυβέρνησης. Υπακούοντας με χαρακτηριστική πειθαρχεία στην κομματική τους γραμμή, οι «συνάδελφοι» της ΔΑΠ τοποθετούνται με κάθε ευκαιρία κατά του ασύλου, με όνειρο να μπούνε κάποια στιγμή στη σχολή δείχνοντας το πάσο τους στους σεκιουριτάδες και νιώθοντας «επιτέλους ασφαλείς». Υιοθετώντας στο πλήρες τους τις θέσεις της ΟΝΝΕΔ, εδώ και χρόνια στο πρόγραμμά της «πανεπιστήμιο 2020», η ΔΑΠ ζητάει κατάργηση του ασύλου, ενώ, και όταν ο ίδιος ο Υπουργός Παιδείας έκανε λόγο για πανεπιστημιακή αστυνομία, έσπευσε να υπερασπιστεί τις δηλώσεις του, μετατρέποντάς τες σε θέση για το πανεπιστήμιο.

Για να αποφευχθούν όμως πιθανές παρανοήσεις και τετριμμένες εικόνες, πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι δεν οραματιζόμαστε ένα άσυλο ανομίας ή ένα άσυλο άνευ όρων. Δε μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι υπάρχουν περιπτώσεις που δυσφημούν το θεσμό αυτό και ότι όλοι μας φέρουμε ως προς αυτό συλλογικές και ατομικές ευθύνες, καθώς η περιφρούρηση και η υπεράσπισή του από τους ίδιους τους φοιτητές είναι ένα χρέος που προκύπτει από τη σημασία του ζητήματος. Εάν θέλουμε ένα άσυλο που θα αποτελέσει χώρο υγιούς πολιτικοποίησης και αμεσοδημοκρατίας, κέντρο κοινωνικών αγώνων, πόλο συσπείρωσης της νεολαίας και αγωνιστικής της δράσης για τη διαμόρφωση των πολιτικών πραγμάτων, πρέπει να αποκτήσει τη θέση που του αρμόζει στη συνείδηση και το διάλογο της φοιτητιώσας νεολαίας. Πριν μιλήσει κανείς για κατάργηση του ασύλου, θα πρέπει να αναλογιστεί τον λόγο για τον οποίο κατακτήθηκε, μέσα από τεράστιους αγώνες του φοιτητικού και ευρύτερου λαϊκού κινήματος, και να λάβει σοβαρά υπόψη το γιατί, παρόλο που έχει καταργηθεί νομικά, παραμένει νομιμοποιημένο στις συνειδήσεις των φοιτητών.

Στην τελική, αν κάποιος πιστεύει ότι η άρση του ασύλου θα ειρηνέψει τη χώρα, θα προστατέψει τα κτίρια και τις ανθρώπινες ζωές και θα μηδενίσει την εγκληματικότητα, ας γίνει λίγο σοβαρός

και ας καταλάβει ότι θα έχει πάντοτε απέναντί του τους ίδιους τους φοιτητές.

Στέλλα Ντουράκη

CL (*Contra Legem): Για να βάλουμε μια βάση στην κουβέντα, επειδή, όπως και σε πολλά ζητήματα που αφορούν σε αγώνες εργαζομένων, υπάρχει πάντα ένα χάσμα ενημέρωσης, θα μας βάλεις κάποια ενημερωτικά ζητήματα, όπως ποια ήταν η φύση της επίθεσης που δεχτήκατε ως εργαζόμενοι (ποσοτικά και ποιοτικά), τι σημαίνει «διαθεσιμότητα» και πώς ακριβώς αυτό πήρε σάρκα και οστά στην περίπτωσή σας;

ΚΜ: [...] Το κλίμα αρχίζει να ξεκαθαρίζει πολύ από τα τέλη Αυγούστου, όταν υποχρεώνεται το ΕΚΠΑ, μαζί με άλλα 7 ΑΕΙ, να μπουν σε μια διαδικασία κινητικότητας-διαθεσιμότητας, με βάση κάποιους δείκτες. Η έννοια του «δείκτη» είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί προτείνει έναν τρόπο υπολογισμού ορισμένων πραγμάτων κατά ένα τρόπο αντικειμενικά αποδεκτό. Όταν, όμως, η στόχευση σκοπεύει στην εξάρθρωση, στην ουσία, του ανθρώπινου δυναμικού που δουλεύει στα πανεπιστήμια, τότε προφανώς ο δείκτης δεν είναι κάτι αντικειμενικά ορισμένο – είναι πολιτικά ορισμένο, είναι μια επιλογή που σκοπό έχει τη διάλυση των ιδρυμάτων σε πρώτη φάση και με παρεπόμενες συνέπειες που θα πούμε στη συνέχεια. Η ουσία είναι ότι στο ΕΚΠΑ υπήρχαν 1300 διοικητικοί υπάλληλοι, από τους οποίους εξαιρούνται αρχικά 300, σ’ ότι αφορά τη διαδικασία της κινητικότητας-διαθεσιμότητας, κι επομένως μπαίνουν σ΄ αυτήν την ιστορία οι υπόλοιποι 1000. Με βάση αυτούς τους περίφημους «δείκτες» του Υπουργείου Παιδείας και με έναν αυθαίρετο εντελώς υπολογισμό, είχε προκύψει στις αρχές του φθινοπώρου ότι έπρεπε να φύγουν περίπου 500 άνθρωποι στους 1000 (να μπούνε δηλαδή και οι 1000 σε κινητικότητα και οι 500 από αυτούς σε διαθεσιμότητα). Η διαθεσιμότητα σημαίνει ότι μετά από 8 μήνες, αν δεν έχει βρεθεί η οποιαδήποτε «κατάλληλη» θέση στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, απολύεσαι.

CL: Πώς συγκροτήθηκαν οι πρώτες αντιδράσεις; Έρχεται, δηλαδή, αυτό το πράγμα και για κάποιους ήταν πιο αναμενώμενο, για κάποιους εντελώς απρόσμενο... Πώς αντέδρασαν οι διοικητικοί; Υπήρχε, στην αρχή ας πούμε των κινητοποιήσεων, κάποιος δισταγμός, κάποια αποφασιστικότητα, πιστεύατε εξαρχής ότι θα ξεκινούσατε έναν αγώνα που θα λάμβανε τέτοιες διαστάσεις;

ΚΜ: Κοιτάξτε, αντικειμενικά κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποια θα είναι η διαδρομή μίας απεργιακής κινητοποίησης όταν αυτή ξεσπά. Όμως, η έκταση και η ένταση της επίθεσης που δέχεται η τριτοβάθμια εκπαίδευση, σ’ ότι αφορά το διοικητικό προσωπικό, είναι πρωτοφανής και, σε σχέση με τα 8 ΑΕΙ της χώρας, το ΕΚΠΑ θα πλήρωνε –και πληρώνει- το μεγαλύτερο «φόρο αίματος». Άρα, η πρώτη Γενική Συνέλευση που συγκροτείται, το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη, ξεκινάει με πάρα πολύ θυμό, με μεγάλη αγωνιστικότητα, με πρόθεση αυτό το πράγμα να μη μείνει αναπάντητο και, στη συνέχεια, όπως η απεργία εξελίσσεται μέσα σε 3.5 μήνες, υπάρχουν στιγμές ύφεσης, στιγμές ανόδου, υπάρχουν περίεργες καταστάσεις (όπως η ιστορία της απογραφής) – που αυτό βέβαια έχει απόλυτη σχέση και συνάφεια με το πώς συγκροτείται ο Σύλλογος διαχρονικά στο ΕΚΠΑ, τι ρόλο παίζει ο περίφημος «μηχανισμός», που αναφέρεται στην πλειοψηφία του τότε Διοικητικού Συμβουλίου, και πάει λέγοντας.

CL: Ποιες ήταν οι παγιωμένες τάσεις και θέσεις που επηρέασαν τον αγώνα; Για παράδειγμα, ας σταθούμε στον «περίφημο μηχανισμό» και το ζήτημα της «απογραφής».

KM: [...] Σ ό,τι αφορά τα ενδοσυλλογικά και τα λοιπά, έχουμε την πλειοψηφία του ΔΣ να πρόσκειται πολιτικά σε μία εκδοχή ΠΑΣΟΚ (γιατί το ΠΑΣΟΚ αυτή τη στιγμή είναι μια πολιτική έκφραση σε απόσυρση) και είναι προφανές ότι αυτός ο κόσμος που στήριζε πολιτικά αυτή τη συνδικαλιστική πρωτοβουλία αντιμετώπιζε ένα τεράστιο αξιακό και ηθικό δίλημμα: η πολιτική του έκφραση, που συμπράττει και συμμετέχει στην κυβέρνηση Σαμαρά, επιλέγει μια πολιτική ραγδαίων και βάναυσων απολύσεων, χωρίς καμία σοβαρή δικαιολογητική βάση (όχι ότι μπορεί να δικαιολογηθεί καμία απόλυση, αλλά τουλάχιστον για τα προσχήματα). Επομένως, το κομμάτι των συναδέλφων που στήριζαν την τότε πλειοψηφία του ΔΣ αντιμετωπίζει ένα οριακό ζήτημα αυταξίας και αυθυπαρξίας. Συνεπώς, ήταν υποχρεωμένο να «συρθεί» σε μία απεργία, γιατί δεν είχε κανένα άλλο τρόπο να επιβιώσει. Καταλάβαιναν ότι η κατάσταση θα εξελισσόταν πάρα πολύ άσχημα. Όμως, το Υπουργείο κατάλαβε ότι δε θα μπορούσε να υπάρξει η περίφημη απογραφή από τα ιδρύματα, λόγω των καταλήψεων ή των μπλοκαρισμάτων που είχαμε σ’ όλα τα κτίρια του πανεπιστημίου, και ειδικά στην πύλη της Πανεπιστημιούπολης, που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στο να εμπεδωθεί ότι δεν παίζουμε και ότι αυτή η ιστορία είναι πολύ σοβαρή, και στο κεντρικό κτίριο των διοικητικών στη Χρήστου Λαδά, όπου στον 8ο όροφο στεγάζεται η διεύθυνση διοικητικού προσωπικού όλου του ιδρύματος. Εκεί, λοιπόν, είναι όλοι οι φάκελοι όλων των συναδέλφων. Από τη στιγμή, λοιπόν, που δεν μπορούσε υπηρεσιακά το ίδρυμα να αποστείλει όλα τα στοιχεία (όπως έγινε στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και

Απόσπασμα από τη συνέντευξη με τον διοικητικό υπάλληλο του ΕΚΠΑ, Κων/νο Μπάσιο, γύρω από την απεργία των διοικητικών

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1979-2014


24

στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με πρωτοβουλία του εκεί πρύτανη και με τη βοήθεια μιας διοικητικής υπαλλήλου), αντικειμενικά έπρεπε το Υπουργείο να βρει έναν τρόπο να ξεπεράσει αυτό το μπλοκάρισμα. Εφευρέθη, λοιπόν, το θέμα της προσωπικής ηλεκτρονικής απογραφής. Αυτό έπρεπε να περάσει, επειδή δεν υπήρχε αντίστοιχη ρύθμιση προηγουμένως, από τη Βουλή και να συνδεθεί με τον Πειθαρχικό Κώδικα και να θεσπίσει την ποινή, ότι αν δεν απογραφείς, η ποινή σου είναι αυτοδίκαιη αργία. Όλος, λοιπόν, αυτός ο κόσμος που είχε συμπαραταχθεί με την πλειοψηφία του ΔΣ πίστευε μέχρι τέλους (και με τις γνωστές «επαφές» που γίνονται παρασκηνιακά) ότι θα μπλοκαριζόταν αυτή η ιστορία στη Βουλή. Αυτό όμως δεν έγινε και, παρά την πρόταση για ονομαστική ψηφοφορία που έπρεπε να γίνει στη Βουλή, εν τέλει η ρύθμιση πέρασε.

CL: Ο τερματισμός της απεργίας στο ΕΜΠ επηρέασε την έκβαση του αγώνα στο ΕΚΠΑ;

KM: Θεωρητικά ναι, αλλά την ίδια στιγμή και όχι. Όμως εγώ θεωρώ ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό, το θέμα ήταν και είναι το εξής: αυτή η ρύθμιση αφορά και στα 8 ΑΕΙ της χώρας. Συνεπώς, δε θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να υπάρξει μια ειδική ρύθμιση για το ΕΜΠ και μία άλλη για τα υπόλοιπα 7 ΑΕΙ. Εκεί που διαφοροποιείται το ζήτημα είναι ότι τόσο το δικό μας πανεπιστήμιο όσο και το ΕΜΠ έχουν το μεγαλύτερο αριθμό διοικητικών από όλα τα πανεπιστήμια της χώρας. Επομένως, αυτή η μνημονιακή πολιτική του Υπουργείου Παιδείας φαίνεται να χτυπά ιδιαίτερα και αλύπητα αυτά τα δύο, άρα η κίνηση του ΕΜΠ νομίζω ότι σ’ ένα συμβολικό και συναισθηματικό, αν θέλετε, επίπεδο προφανώς επηρέασε και νομίζω ότι αυτό το εκμεταλλεύτηκαν μ’ έναν τρόπο άλλοι άνθρωποι, με όρους «θεσμικούς» μέσα στα πανεπιστήμια, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω, όταν στο ΕΜΠ έχουν σταματήσει και προχωρούν σε σχέση με την πρόταση του Υπουργείου Παιδείας. Γιατί, αυτό που ίσως δεν φάνηκε απ την ερώτηση, είναι το εξής: το ΕΜΠ δε σταμάτησε την απεργία έτσι τυχαία. Υπήρχε ένα «πακέτο προσφοράς», προφορικά και μόνο διατυπωμένο απ’ το υπουργείο, το οποίο το ΕΜΠ έκανε δεκτό. Αυτό ήταν η αφορμή για να σταματήσει η απεργία, πέρα από κάποια πολιτικά παιχνίδια που έχουν παιχτεί από συγκεκριμένους χώρους της αριστεράς.

CL: Πριν προχωρήσουμε στο με ποιους όρους διαχειρίστηκαν την απεργία τα ΜΜΕ, ποιος ήταν ο τρόπος που στάθηκαν απέναντί σας οι καθηγητές των πανεπιστημίων, τόσο μεμονωμένα, ως μέλη ΔΕΠ, αλλά κυρίαρχα και μέσα από τα θεσμικά τους όργανα; Τι στάση κράτησε η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ;

KM: Νομίζω ότι η ερώτηση αυτή μπορεί να δώσει ένα στίγμα σ’ ότι αφορά την απεργία, πέρα από την εμπλοκή

της και τη διάστασή της στο πανεπιστήμιο και μέσα σ’ ένα συγκεκριμένο εργασιακό χώρο, γιατί, κακά τα ψέματα, η δημόσια σφαίρα δεν επικαθορίζεται από τον απεργιακό λόγο, αλλά δυστυχώς από συστημικά ΜΜΕ, που όπως καταλαβαίνουμε όλοι γενικά (αλλά και ειδικά σ’ ότι αφορά την απεργία) είχαν κρατήσει μια στάση πάρα πολύ άσχημη, δηλαδή εχθρική και διαστρεβλωτική. Επομένως η ερώτηση μας βοηθά στο να αναθεωρήσουμε κάποια πράγματα…

CL: Το λέω αυτό, γιατί θυμάμαι και στη Νομική συγκεκριμένες καταστάσεις. Εμείς, ας πούμε, έχουμε έναν ιδιαίτερο συσχετισμό και μια ιδιαίτερη έκφραση του καθηγητικού σώματος. Θυμάμαι τον Πρόεδρο της Νομικής, τον Φορτσάκη, να λέει σε μια Σύγκλητο, και μαζί με τον τότε Κοσμήτορα (το τελευταίο της ΝΟΠΕ), Τσινισιζέλη, ότι προκειμένου να ανοίξει η σχολή (με όρους ανοιχτής σύγκρουσης με την απεργιακή περιφρούρηση, αφού είχε καλέσει πολλές φορές τους φοιτητές να πάνε στην κλειστή σχολή, χωρίς να έχουν λήξει οι δικιές σας και οι δικές μας κινητοποιήσεις) θα προσλάβουν ιδιωτικούς υπαλλήλους να κάνουν αυτή τη δουλειά, κάτι που έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά του απεργοσπαστικού μηχανισμού.

KM: Η απεργία αυτή, επειδή ξεσπά το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη, συμπίπτει στη φάση που, όσοι έχουν πάει καλά στις πανελλαδικές, έχουν δικαίωμα να εγγραφούν στις αντίστοιχες σχολές. Συνεπώς, η έναρξη της απεργίας συμπίπτει μ΄ ένα απίστευτο μπλοκάρισμα όλων αυτών των νέων πρωτοετών, οι οποίοι δεν μπορούν να εγγραφούν. Το «δεν μπορούν να εγγραφούν» είναι σημαντικό να το εξηγήσουμε από την οργανωτική του σκοπιά. Η εγγραφή δεν είναι μια ιστορία, ότι πάει ο φοιτητής που έχει περάσει, έχει πάρει τα δικαιολογητικά και κάθεται σε μια θυρίδα της γραμματείας και γράφεται και παίρνει, ας πούμε, κάποιο αποδεικτικό στοιχείο. Η ιστορία της εγγραφής προϋποθέτει ότι όλοι οι κρίσιμοι τομείς του πανεπιστημίου πρέπει να είναι ανοιχτοί και να λειτουργούν. Άρα αυτό δε θα μπορούσε να συμβεί ακόμη κι αν ο Φορτσάκης ήθελε να τις κάνει –δεν γίνεται αυτό το πράγμα. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι η θεσμική συγκρότηση του ιδρύματος, δηλαδή ο Πρύτανης, η Σύγκλητος κλπ. Στη διάρκεια της απεργίας είχαμε σχεδόν κάθε 10 μέρες συνεδρία της Συγκλήτου, όπου έπρεπε να αντιμετωπιστούν μια σειρά από φλέγοντα ζητήματα. Εκεί, παρακολουθώντας τις συνεδρίες, μπορέσαμε να καταλάβουμε με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο και το πώς λειτουργούσε η Σύγκλητος και ποια ήταν τα διακυβεύματα και, βεβαίως, οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις που υπάρχουν σ’ ένα πανεπιστήμιο όπως το ΕΚΠΑ, που είναι τόσο μεγάλο σε έκταση, σε όγκο και σε βάθος χρόνου, ως το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της χώρας.

Μ Α Η Σ | 2 0 1 4c o n t r a l e g e m

25

Το δεύτερο που θέλω να πω είναι το πώς διαχειρίστηκαν τα ίδια τα ΜΜΕ την απεργία. Υπάρχουν, νομίζω, τρία στάδια, τα οποία με έναν τρόπο θα μπορούσα να πω ότι είναι τα εξής: υπάρχει πρώτα το στάδιο της αγνόησης, υπάρχει το επόμενο στάδιο που είναι η υπονόμευση και το τρίτο, το οποίο είναι η σύγχυση. Υπάρχει μια καταφατική υπονόμευση και μια αρνητική υπονόμευση. Την καταφατική εγώ θα την απέδιδα στην περιπτώσεις όπου προβάλλονται κάποιοι απεργοί, ενδεχομένως ο Σακκάτος, ενδεχομένως κάποιος άλλος συνδικαλιστής, οπότε έχεις μία τρόπον τινά αποτύπωση, αλλά αυτή τελικά γίνεται υπονομευτικά. Σ’ ότι αφορά την αρνητική υπονόμευση, είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, γιατί σ’ αυτή θα χρησιμοποιήσεις κάθε δυνατό επιχείρημα, κάθε δυνατό επικοινωνιακό τέχνασμα, προκειμένου να καταστείλεις το ηθικό των απεργών. Τέλος, σ’ ότι αφορά το τρίτο στάδιο, αυτό της σύγχυσης, νομίζω ότι είναι πλέον η πιο ακραία εκδοχή πραγμάτων από πλευράς ΜΜΕ και αυτό σχετίζεται με το ότι προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν κάθε δυνατό στοιχείο παραπληροφόρησης – φημολογίας. Είναι το στάδιο του απροκάλυπτου ψεύδους, όπως «θα μπει ο εισαγγελέας», «τα ΜΑΤ είναι στη γωνία», «θα ανασταλεί η λειτουργία του Ιδρύματος για 6 μήνες», «θα κλείσει το πανεπιστήμιο αλά ΕΡΤ»… Όλα αυτά μ΄ έναν τρόπο, κι επειδή ακριβώς είχαν πλέον κουραστεί οι άνθρωποι μετά από τόσο καιρό απεργίας, και λόγω του τρόπου που πληρωνόμαστε (προπληρωνόμαστε στην ουσία για 2 μήνες), και λόγω του ότι τα πρώτα εκκαθαριστικά έχουν ραγδαίες περικοπές, λόγω της απεργίας, όλα αυτά εν τέλει δημιουργούνε όλο το πλαίσιο, σε συνδυασμό με την υποχώρηση του ΕΜΠ, λόγω των προτάσεων του Υπουργείου Παιδείας, όπου αυτή η απεργία μ’ έναν τρόπο σκάει και σταματάει.

CL: Αυτά όλα που μας λες, όσον αφορά στα ΜΜΕ, μας θυμίζουν και εμάς πολλά αντίστοιχα περιστατικά. Σταχυολογώντας, μπορώ να θυμηθώ, στα πλαίσια της καταφατικής υπονόμευσης όπως το είπες κι εσύ, το γεγονός ότι προβάλλεται μεν ένας εκπρόσωπος του κοινωνικού χώρου που αγωνίζεται, αλλά είναι ο λάθος εκπρόσωπος. Δηλαδή, ενώ ο ΦΣ Νομικής, τόσο μέσα από το Διοικητικό του Συμβούλιο όσο και ακόμη καλύτερα όταν κατάφερε να συγκροτήσει μαζικές διαδικασίες Γενικών Συνελεύσεων, έπαιρνε πάντα αποφάσεις στήριξης για τη συνέχιση του αγώνα σας, τα ΜΜΕ είχαν αποφασίσει ότι είναι προτιμότερο να προβάλουν έναν εκπρόσωπο της ΔΑΠ ΝΔΦΚ Νομικής, ο οποίος (ως εκπρόσωπος του συλλόγου) πήγε και είπε, σε ερώτηση που του κάνανε «τι λέει ο φοιτητικός σύλλογος (που έχει μεγάλη σημασία για έναν συνδικαλιστή) για το ζήτημα;», ότι «οι φοιτητές λένε να σταματήσει αυτό» , όταν η άποψή του, που ήταν να σταματήσει η απεργία, μειοψηφούσε στο ΔΣ και στις ΓΣ. Αλλά ας προχωρήσουμε παρακάτω, πιο συγκεκριμένα για τους φοιτητές. Πώς το φοιτητικό κίνημα αλληλεπίδρασε με τη δικιά σας απεργία και ποια είναι η παρακαταθήκη που πιστεύετε ότι άφησε;

KM: Η αλληλεπίδραση ήταν καθοριστική, είτε σε σχέση με συγκεκριμένους ΦΣ των σχολών του κέντρου είτε σε σχέση με συγκεκριμένους πάλι ΦΣ στην Πανεπιστημιούπολη. Δεν ήταν όλοι –είναι γεγονός αυτό. Δεν είναι εποχή εξιδανίκευσης των πραγμάτων. Με αυτούς τους συγκεκριμένους ΦΣ που έχω στο μυαλό μου, που ένα καλό παράδειγμα είστε κι εσείς, νομίζω ότι η παρακαταθήκη είναι εξαιρετικά καλή, γιατί αυτά που προοιωνίζονται από εδώ και πέρα είναι ακόμα πιο δύσκολα.

CL: Πάνω σ’ αυτό, θεωρείς ότι η όλη υπόθεση όπως ανοίχτηκε με τις διαθεσιμότητες στο πανεπιστήμιο ήταν κάτι που μπορούμε να το καταχωρήσουμε στις επιθέσεις απέναντι στα εργασιακά δικαιώματα και τελεία ή θεωρείς ότι είχε και αναδιαρθρωτικά χαρακτηριστικά ως προς το πανεπιστήμιο; Ότι δηλαδή υπήρχε και μια σύνδεση ως μία προαπεικόνιση ενός νέου πράγματος για το πανεπιστήμιο; Και αν ναι, προσπάθησε να μας σταχυολογήσεις κάποια λίγα πράγματα ως προς αυτό.

KM: Θεωρώ ότι το πλέον προβληματικό και κρίσιμο στοιχείο από τις λεγόμενες «προφορικές προτάσεις» του Υπουργείου Παιδείας ήταν ότι για να γίνουν όλα αυτά τα πράγματα, δηλαδή να επιστρέψουν όσοι μπουν σε διαθεσιμότητα, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν να υπάρξει Οργανισμός. Ο Οργανισμός είναι η τελεσίδικη, η πλέον ευθύβολη και η πλέον ολοκληρωτική εφαρμογή του ν. 4009/2011. Γιατί το Υπουργείο Παιδείας να θέσει ως προαπαιτούμενο την ψήφιση του Οργανισμού; Όταν το πανεπιστήμιο δεν μπορεί επί χρόνια να συγκροτήσει έναν Οργανισμό που υποτίθεται να καταγράφει, να ρυθμίσει τα του οίκου του;

CL: Και για τις διαγραφές αυτό μας λένε ουσιαστικά. Η Σύγκλητος του ΕΚΠΑ δηλαδή λέει ότι δεν έχουμε θέμα με τις διαγραφές ως τέτοιες, αλλά ότι με βάση το νόμο θα πρέπει να ψηφίσουμε τους Οργανισμούς μας ή τους Εσωτερικούς Κανονισμούς μας, προκειμένου να πάμε να τις κάνουμε.

KM: Άρα λοιπόν εδώ φαίνεται πλέον ότι απ’ όπου κι αν εξετάσει κανείς αυτήν την ιστορία υπάρχουν πλέον αποδείξεις, αμάχητες κατά τη γνώμη μου, που δείχνουν ότι η επίθεση κατά των διοικητικών, σ’ ότι αφορά την κινητικότητα-διαθεσιμότητα, σκοπό δεν είχε να πλήξει κάποιο εργασιακό δικαίωμα και μόνο, ένα δικαίωμα ζωής, αλλά κυρίως στο να δημιουργήσει ένα ψευδεπίγραφο πλαίσιο και συνθήκες εργασίας που θα καταστήσουν την παρουσία των εργολαβικών συναδέλφων απαραίτητη. Θα ήθελα, κλείνοντας λίγο το θέμα του ν. 4009/2011, να υπογραμμίσω ότι η μεγάλη εκκρεμότητα σ’ ότι αφορά την απόλυτη και οριστική εφαρμογή του είναι ο Οργανισμός. Ο Οργανισμός μπορεί να ακούγεται ότι

Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

1979-2014

26

είναι μια διεκπεραιωτική διατύπωση, στην ουσία όμως είναι οτιδήποτε ρυθμίζει, εμπεριέχει πολιτικές προτάσεις και πολιτικές προτιμήσεις. Άρα, λοιπόν, με δεδομένο ότι ο ν. 4009/2011 αλλάζει το χαρακτήρα του πανεπιστημίου και το κάνει πιο ολιγαρχικό, πιο συγκεντρωτικό, καθόλου συμμετοχικό, έχουμε σ’ αυτή τη συγκυρία που βρισκόμαστε μια συντονισμένη επίθεση ξανά σ’ ότι αφορά, παραδείγματος χάριν, τους αιώνιους φοιτητές. Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι από πέρσι έχει συσταθεί και συγκροτηθεί όλη η απαραίτητη τεχνολογική υποδομή, μιλάμε για μια τεράστια βάση δεδομένων, η οποία θα υποστηρίξει το περίφημο «φοιτητολόγιο» και, εφόσον ο Οργανισμός εγκριθεί, μία από τις πρώτες του εφαρμογές θα είναι η κατάργηση προπτυχιακών φοιτητών αυτόματα. Είναι πολύ απλά τα πράγματα∙ θα είναι ένα highlight, και μετά ένα delete. [...] [Επίσης] εφόσον το ίδρυμα δεν θα μπορεί να αντεπεξέλθει στα έξοδά του (ο προϋπολογισμός του ΕΚΠΑ είναι ελλειμματικός), θα πρέπει εξ ορισμού να μετακυλήσει την υποχρηματοδότηση που έχει από το κράτος στις πλάτες των φοιτητών. Άρα, με μαθηματική ακρίβεια θα προκύψουν δίδακτρα. Θυμίζω ότι ο κωδικός αριθμός έρευνας για τα μεταπτυχιακά έχει 0 προϋπολογισμό, άρα κι εκεί θα υπάρξει μεγαλύτερη πίεση σε όσους κάνουν αυτή τη στιγμή μεταπτυχιακά, που ήδη υπήρχε δηλαδή αλλά θα ενταθεί. Επομένως, θα προκύψουν προγράμματα από τις τράπεζες για μεταπτυχιακά δάνεια, άρα ο ρυθμός των σπουδών, η εντατικοποίησή τους, η αίσθηση του ότι κάποιος ενέχεται, γιατί οφείλει, όπως στο εξωτερικό, θα δημιουργήσει μια τεράστια πίεση σε όλους τους φοιτητές, προφανώς και στο ίδιο το φοιτητικό κίνημα, γιατί δεν θα προλαβαίνει κανείς ούτε να κινητοποιηθεί ούτε να κοινωνικοποιηθεί ούτε να έχει δυνατότητα για τη συλλογική έκφραση, για τα ζητήματά του, για τα αιτήματά του, για το περιεχόμενο των σπουδών του, για τη ζωή του την ίδια. Επομένως, η επόμενη μέρα φαίνεται να είναι πολύ χειρότερη από όσο την είχαμε υποπτευθεί.

CL: Και μετά το τέλος του αγώνα, πιστεύετε ήταν μία νίκη, μία ήττα ή είχε στοιχεία και από τα δύο; Ποια ήταν η αίσθηση που άφησε σε εσάς;

KM: Η στιγμή της αποτίμησης μιας απεργίας δεν είναι καθόλου εύκολη, και γιατί ενέχονται πολιτικά διακυβεύματα, και γιατί ακριβώς υπάρχει και η προσωπική εμπλοκή, εφόσον κάποιος απεργεί. Θεωρώ ότι είναι μεγάλη παράλειψη το ότι δεν έχει γίνει ακόμη μια κεντρική εκδήλωση στο ΕΚΠΑ, η οποία να έχει ως περιεχόμενο αυτό που με ρωτάτε. Προσωπικά νομίζω ότι είναι δυσάρεστο το ότι δεν έχει γίνει αυτό το πράγμα και ακριβώς αυτό αντανακλά το πώς είναι η κατάσταση μετά το τέλος της απεργίας. Μετά από 3.5 μήνες, είναι λογικό να υπάρξει μια ύφεση, να υπάρχει κόπωση, να υπάρχει οικονομική αφαίμαξη (γιατί δεν πληρώνουμε μόνο τις μέρες της απεργίας αλλά και τις εργοδοτικές εισφορές). Συνεπώς, ο όγκος της οφειλής των απεργών

είναι τεράστιος και δυσανάλογος για τις δυνατότητες όλων.

CL: Υπάρχει μια μιντιακή προπαγάνδα περί «πληρωμένων απεργών με μηδενικές θυσίες». Τι έχεις να πεις σχετικά με αυτό;

KM: Υπήρξε ένα τεράστιο πρόβλημα, γιατί τους πρώτους 1-2 μήνες μετά την απεργία οι περικοπές ήταν τεράστιες, παίρναμε δηλαδή μισθό 25 ευρώ το μήνα κι έπρεπε να υπάρξει παρέμβαση στον Πρύτανη προκειμένου οι όποιες περικοπές ήταν να γίνουν, να γίνονται με πιο ανθρώπινο τρόπο, ώστε να μην φτάσουμε στα όρια οικονομικής γενοκτονίας. Να σας δώσω να καταλάβετε, υπήρχαν συνάδελφοι οι οποίοι δεν είχανε –όπως κι εγώ- τα λεφτά για να βγάλουμε εισιτήρια να έρθουμε στα γραφεία μας. Αυτό, βέβαια, είναι μια μορφή «τιμωρίας» μετά την απεργία, που προφανώς σκοπό έχει τον φρονηματισμό όλων. Είναι, επίσης, πασίδηλο ότι μία απεργιακή κινητοποίηση σ’ αυτή τη φάση δεν ξέρω κατά πόσο θα μπορούσε να σταθεί όρθια στα πόδια της με όλες αυτές τις ταλαιπωρίες που έχουμε περάσει, παρά το γεγονός ότι τον Ιούνιο 400 συνάδελφοι κινδυνεύουνε με απόλυση, όπως είναι επίσης γεγονός ότι μετά την πρόταση μομφής που έγινε στο τελείωμα της απεργίας, στις 20/12 αν θυμάμαι καλά, που καθαίρεσε το τέως ΔΣ και εξέλεξε άλλο, έχει περιπέσει σε μία φάση είτε ενδοσκόπησης είτε αδράνειας.

Προφανώς, η κατάσταση δεν είναι εύκολη, αλλά νομίζω ότι έχουμε γίνει πιο ώριμοι μετά από 3.5 μήνες απεργίας και, σε κάθε περίπτωση, εφόσον πρέπει να αντιδράσουμε (και νομίζω το οφείλουμε αυτό στους 400 συναδέλφους που θα απολυθούνε), πρέπει να σκεφτούμε άλλες μορφές αντιπαράθεσης.

Ο αγώνας των διοικητικών σημάδεψε τη χρονιά. Ήταν από τους μαχητικούς και ανυποχώρητους απαντώντας

σε μια επίθεση στο χώρο του πανεπιστημίου πολύ ευρύτερη από ό,τι φάνταζε στην αρχή. Εμείς από την πλευρά μας ευχαριστούμε τον Κων/νο Μπάσιο για το

χρόνο του. Η συνέντευξη μπορεί να βρεθεί στο διαδίκτυο βιντεοσκοπημένη στη διεύθυνση: https://www.youtube.

com/watch?v=7khYlYZ2DdE


27

Επιμέλεια: Αρσινόη ΣιαπλαούραΠαναγιώτης Σταματόπουλος


Χρήστος Ξαγοράρης


1979-2014

Ignis eum que nessimustio es quo idebis

28

φωτογραφίες

φωτογραφία εξωφύλλου:περαστικός δείχνει την ακριβή ώρα που τα σοβιετικά τανκς μπαίνουν στην Πράγα,

φωτογράφοςJosef Koudelka


29

μοντάζ σε φωτογραφία του Oleg Oprisco


1979-2014

30

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Χρονομηχανη

Τα εργατικά συνδικάτα των ΗΠΑ αποφάσισαν την έναρξη απεργιακών κινητοποιήσεων την 1η Μαΐου 1886 για το οκτάωρο, ωθούμενα από τις επιτυχημένες διεκδικήσεις των καναδών συντρόφων τους. Την περίοδο εκείνη το κανονιστικό πλαίσιο εργασίας στις ΗΠΑ ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και οι εργοδότες μπορούσαν να απασχολούν το προσωπικό τους κατά το δοκούν, ακόμη και τις Κυριακές.Στην απεργία πήραν μέρος περίπου 350.000 εργάτες σε 1.200 εργοστάσια των ΗΠΑ. Την Πρωτομαγιά του 1886 έγινε στο Σικάγο η πιο μαχητική πορεία, με τη συμμετοχή 90.000 ανθρώπων.Το πρώτο αίμα χύθηκε δύο ημέρες αργότερα έξω από το εργοστάσιο ΜακΚόρμικ στο Σικάγο. Απεργοσπάστες προσπάθησαν να διασπάσουν τον απεργιακό κλοιό και ακολούθησε συμπλοκή. Η Αστυνομία και οι μπράβοι της επιχείρησης επενέβησαν δυναμικά. Σκότωσαν τέσσερις απεργούς και τραυμάτισαν πολλούς, προκαλώντας οργή στην εργατική τάξη της πόλης.

To συλλαλητήριο που κλήθηκε την επόμενη μέρα στην πλατεία Χεϊμάρκετ μετατράπηκε σε λουτρό αίματος και ακολούθησαν διώξεις και θανατική ποινή στους διοργανωτές συνδικαλιστές.ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr/articles/256#ix-zz2ziNHcXHy

1 Μαη - Εργατικη Πρωτομαγια

2 Μαη 1 94 5 - κοκκ ινη σημα ια σ το ρα ι χ σταγκ

Η Σοβιετική Ένωση ανακοινώνει την πτώση του Βερολίνου. Η κόκκινη σημαία με το σφυροδρέπανο κυματίζει στον ιστό του Ράιχσταγκ.Ο Κόκκινος Στρατός τσακίζει το φασισμό!

χρόνια πριν, τις πρώτες μέρες του Μάη...


31

2 Μαη 1957 - πεθαινει ο τζοζεφ μακαρθι

5 Μαη 1818 - γεννιεται ο καρλ μαρξ

5 Μαη 1789 - Συμβουλιο των γενικων ταξεων στισ βερσαλιεσ

Τζόζεφ Μακάρθι, αμερικανός γερουσιαστής, γνωστός για το κυνήγι του εναντίον των κομμουνιστών ή των υποτιθέμενων κομμουνιστών που ξεκίνησε το 1950. Μιλάμε για την εποχή του «Great Red Scare», της ψυχροπολεμικής αντικομμουνιστικής υστερίας στην αμερικανική κοινωνία. Σύντομα ο Μακάρθι βρίσκεται στην προεδρία της HUAC, House on Un-American Activities Committee (Επιτροπής κατά των Αντιαμερικανικών Ενεργειών), η οποία είχε συσταθεί ήδη από το 1938. Ο στόχος της επιτροπής γίνεται εύκολα αντιληπτός από το τίτλο της. Από αυτή τη θέση o Μακάρθι θα θέσει σε λειτουργία τους απαραίτητους μηχανισμούς, κρατικούς και όχι μόνο, για να εξαπολύσει ένα ανελέητο αντικομουνιστικό κυνηγητό.

Ο Μακάρθι αναγνωρίζει παντού κομμουνιστές, ενώ η αντικομμουνιστική του μανία σαρώνει και τον χώρο της τέχνης, καθώς εκεί πίστευε ότι ο κομμουνισμός ανθίζει. Η λογοκρισία, οι ανακρίσεις και οι αυτοεξορίες αποτελούν γνωρίσματα της εποχής του μακαρθισμού. Ηθοποιοί, σκηνοθέτες, παραγωγοί αλλά και επιστήμονες, συνθέτες, πολιτικοί, στρατιωτικοί και πολίτες κάθε τάξης καλούνται να καταθέσουν τα αντικομμουνιστικά φρονήματά τους. Ορισμένοι από αυτούς «συμμορφώνονται», άλλοι αρνούνται και διαφεύγουν στο εξωτερικό όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν και άλλοι συνεργάζονται καταδίδοντάς τους «κομουνιστές» συναδέλφους τους.Ο «Μακαρθισμός», μπορεί να αναγνωρίζεται ως το αντικομμουνιστικό «παραλήρημα» ενός συνωμοσιολόγου γερουσιαστή, ωστόσο αποτελεί και το επιστέγασμα μίας ψυχροπολεμικής νοοτροπίας, που όχι μόνο προϋπήρχε της δράσης του Μακάρθι αλλά συνέχισε να υπάρχει και μετά από αυτόν.

Πηγή: www.tvxs.gr

Ο Κάρολος Χάινριχ Μαρξ γεννήθηκε στις 5 Μάη του 1818 στην πόλη Trier της Γερμανίας. Ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία, την πολιτική οικονομία και προέβη σε

ριζοσπαστικές θεωρήσεις και τομές για την εποχή του. Σε φιλοσοφικό επίπεδο, για πρώτη φορά παρουσιάζει την ιστορία ως την έκβαση της ταξικής πάλης κόντρα στις μέχρι τότε ιδεαλιστικές προσεγγίσεις και την συνδέει με την υλική πραγματικότητα, ιδρύοντας το επιστημονικό ρεύμα σκέψης του ιστορικού υλισμού. Σε οικονομικό επίπεδο, μέσα από την Κριτική στην Πολιτική Οικονομία, αποκαλύπτει την εκμεταλλευτική φύση του καπιταλιστικού συστήματος. Σε πολιτικό επίπεδο, τάσσεται με την υπόθεση της χειραφέτησης της εργατικής τάξης και την ανατροπή του καπιταλισμού για μια κομμουνιστική προοπτική, όπως αποτυπώνεται και στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο, που έγραψε μαζί με τον Φρίντριχ Ένγκελς.

“Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!”

Συνέρχεται στις Βερσαλίες το Συμβούλιο των Γενικών Τάξεων, που θα οδηγήσει στη Γαλλική Επανάσταση.Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 με το σύνθημα “Ελευθερία, Ισότητα, Αδερφότητα”, αποτέλεσε μια απο τις πιο αυθεντικές ανατρεπτικές κινήσεις μαζών στη σύγχρονη ιστορία. Ουσιαστικά, αποτέλεσε εκείνη την ρηξιακή μαζική κίνηση εφόδου της αστικής τάξης στην ιστορία απέναντι στην μοναρχία και το φεουδαρχικό τρόπο παραγωγής. Υπό αυτήν την έννοια αποτελεί ένα ιστορικό προχώρημα.Αυτό, ωστόσο δεν σημαίνει ότι δεν κατέπνιξε μια ριζοσπαστικότερη δυναμική (“λαϊκή κυριαρχία”) προκειμένου να οδηγήσει στην κατοχύρωση της αντιπροσωπευτικής, κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και εν τέλει σε ένα νέο σύστημα εκμετάλλευσης σε πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο (“εθνικό συμφέρον”, “αδιαίρετη εξουσία”, “ελεύθερη αγορά”).

1979-2014

32

ΙΣΤΟΡΙΚΑΡιζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

Οι νίκες των φοιτητώνΤο τρις... εξαμαρτείν ουκ υπουργείου σοφού. Καθώς η Μαριέττα Γιαννάκου βαδίζει στα χνάρια των Βαρβιτσιώτη και Κοντογιαννόπουλου, αξίζει να θυμηθούμε την τύχη που το φοιτητικό κίνημα επιφύλαξε στις προηγούμενες απόπειρες να επιβληθεί μια αυταρχική τάξη πραγμάτων στα ελληνικά ΑΕΙ.

Η πρώτη απόκρουση αυταρχικής νομοθετικής παρέμβασης στον χώρο των ΑΕΙ σημειώθηκε το καλοκαίρι του 1975: Στις 17 Ιουλίου το ΥΠΕΠΘ κατέθεσε αιφνιδιαστικά στο θερινό τμήμα της Βουλής νομοσχέδιο με το οποίο οι φοιτητικοί σύλλογοι μετατρέπονταν σε νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου, ιδιότητα που θα επέτρεπε δικαστικές επεμβάσεις στην εσωτερική τους λειτουργία.

Η ΕΦΕΕ αντέδρασε και, παρά το κατακαλόκαιρο, 30.000 νέοι κατέκλυσαν το κέντρο της Αθήνας, διαδηλώνοντας κατά του «κρατικού συνδικαλισμού». Το νομοσχέδιο αποσύρθηκε.

Η ΕΦΕΕ ήταν η Εθνική Φοιτητική Ένωση Ελλάδας, η οποία συστήθηκε το 1963 στο 4ο Πανσπουδαστικό Συνέδριο

Ο νόμος 815Τρία χρόνια αργότερα η κυβέρνηση επανήλθε, σε μια φάση που το φοιτητικό κίνημα της μεταπολίτευσης είχε αρχίσει να παρουσιάζει τα πρώτα σημάδια κάμψης. Η κυριαρχία, βέβαια, των παρατάξεων της αριστεράς στο εσωτερικό του εξακολουθούσε να παραμένει αδιαμφισβήτητη: στις εκλογές του 1977 η ΠΣΚ (ΚΚΕ) είχε πάρει 27% των ψήφων, η ΠΑΣΠ (ΠΑΣΟΚ) 21,4%, ο Δ.Α. (ΚΚΕ εσ.) 20,9%, η ΠΠΣΠ (ΚΚΕ μ-λ) 4,9% και η ΑΑΣΠΕ (ΕΚΚΕ) 4%, ενώ η φιλοκυβερνητική ΔΑΠ-ΝΔΦΚ μόλις 13,2%.

Η κόπωση, όμως, από την υπερπολιτικοποίηση των πρώτων χρόνων δημοκρατίας ήταν πια εμφανής, όπως και η γραφειοκρατικοποίηση των επίσημων οργάνων του κινήματος (με τη σταδιακή υποκατάσταση των γενικών συνελεύσεων από τα δ.σ. των συλλόγων). Η συγκυρία θεωρήθηκε κατάλληλη για το δυναμικό ξεκαθάρισμα του πανεπιστημιακού τοπίου.

**Για να περιορίσει τις αντιδράσεις, η κυβέρνηση της Ν.Δ. επέλεξε ξανά το τμήμα διακοπών της Βουλής: το νομοσχέδιο κατατέθηκε από τον τότε υπουργό Παιδείας Ιωάννη Βαρβιτσιώτη στις 22 Αυγούστου 1978 και ψηφίστηκε (ως νόμος 815) μέσα στις επόμενες μέρες, παρ’ όλο που αυτή η πρακτική καταγγέλθηκε ως αντισυνταγματική.

* Στόχος του Ν. 815 ήταν πάνω απ’ όλα να «βάλει τάξη» στα ΑΕΙ.

«Η κυβέρνηση», εξήγησε λίγο αργότερα στο συνέδριο της Ν.Δ. ο Βαρβιτσιώτης, «δεν ήταν δυνατόν να μείνει αδιάφορη στην πράγματι απαράδεκτη κατάσταση η οποία είχε δημιουργηθεί με τις δήθεν διευκολύνσεις που είχαν παραχωρηθεί κατά καιρούς στους φοιτητάς. Αποτελούσε καθήκον και υποχρέωση της κυβερνήσεως να λάβει τα αναγκαία μέτρα ώστε το γενικό κλίμα χαλαρώσεως της φοιτητικής προσπαθείας, το οποίο υπάρχει δυστυχώς σε σημαντική μερίδα του φοιτητικού κόσμου, να μειωθεί. Και αυτό ακριβώς επιδιώκεται με ρυθμίσεις τις οποίες προβλέπει ο νόμος 815».

Αναδημοσίευση κειμένου του Ιού της Ελευθεροτυπίας “Οι νόμοι που καταργήθηκαν στο πεζοδρόμιο”

ο σχολιασμός με πλάγια γράμματα είναι δικός μας


33

* Βασικές ρυθμίσεις του νόμου, σύμφωνα με τον δημιουργό του, ήταν η σκλήρυνση των εξεταστικών ρυθμίσεων (περιορισμός των εξεταστικών περιόδων από 3 σε 2, κατάργηση της δυνατότητας μεταφοράς μαθημάτων) και κυρίως η επιβολή ανώτατου χρονικού ορίου σπουδών (το περίφημο «ν + ν/2»), με το κλασικό επιχείρημα ότι έτσι «τίθεται τέρμα στην αδιανόητη κατάσταση των αιώνιων ή των κατ’ επάγγελμα φοιτητών» («Αρχείο Καραμανλή», τ. 11ος, σ. 360).

Ως δικαιολογητική βάση, τότε όπως και σήμερα, επιστρατεύθηκε ο αναγκαίος «εξευρωπαϊσμός» και «εκσυγχρονισμός» της ανώτατης παιδείας. Ωστόσο, ακόμη και η κυβερνητική ΔΑΠ αισθάνθηκε υποχρεωμένη να διαφοροποιηθεί απ’ αυτά τα μέτρα.

* Εξίσου αυταρχικές ήταν οι διατάξεις του Ν. 815 που αφορούσαν το «επικουρικό» διδακτικό προσωπικό των ΑΕΙ, οι επιστημονικές δραστηριότητες του οποίου επιτρέπονταν μονάχα «εφόσον τούτο δεν παραβλάπτει» τα «υποβοηθητικά» τους καθήκοντα προς τους κατόχους των καθηγητικών εδρών. Αλλά κι αυτοί οι τελευταίοι έπρεπε στο εξής να ζητάνε την έγκριση του υπουργείου για οποιαδήποτε αλλαγή στο πρόγραμμα σπουδών, για την πρόσληψη βοηθών, ακόμη και τη χορήγηση διδακτορικών!

* Αλλα κρίσιμα ζητήματα, όπως η «οριοθέτηση» του πανεπιστημιακού ασύλου και η «ρύθμιση» του φοιτητικού συνδικαλισμού παραπέμπονταν σε μελλοντικά νομοθετήματα, μετά το αναμενόμενο ξεδόντιασμα του ισχυρού φοιτητικού κινήματος.

**Αιφνιδιασμένα από την καλοκαιρινή επίθεση της κυβέρνησης, τα επίσημα όργανα του τελευταίου δεν μπόρεσαν ν’ αντιδράσουν αποτελεσματικά.

Για την ακρίβεια, ούτε καν το επιχείρησαν: χαρακτηριστική η άρνηση της πλειοψηφίας στο Κ.Σ. της ΕΦΕΕ (ΚΚΕ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ εσ.) να μετατρέψει σε πορεία τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας της 29/8/78, ενώ ο νόμος ψηφιζόταν. Ώσπου ήρθε η εξεταστική του Ιουνίου κι έγινε αντιληπτή σε όλες της τις διαστάσεις η έκταση της επερχόμενης εκκαθάρισης των ΑΕΙ από τα κατάλοιπα της μεταπολίτευσης.

* Η συνειδητοποίηση των πρακτικών συνεπειών του Ν. 815 θα τροφοδοτήσει έτσι το «μπλοκ των καταλήψεων», που συγκροτείται από την αριστερή «μειοψηφία της ΕΦΕΕ» (Β’ Πανελλαδική, ΠΠΣΠ, ΑΑΣΠΕ) και αυτόνομους φοιτητές, σε αντιπαράθεση με τη μετριοπάθεια του επίσημου οργάνου του φοιτητικού κινήματος.

Στο “μπλοκ των καταλήψεων” πρωτοστατούν οι λεγόμενες “Αριστερές Συσπειρώσεις Φοιτητών” (ΑΣΦ) που συγκροτούνται τότε για πρώτη φορά. Μία από τις πρώτες τέτοιες Συσπειρώσεις ήταν και η ΣΦΝ (Συσπείρωση Φοιτητών Νομικής), η μετέπειτα ΣΑΦΝ (Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής) που στήθηκε το 1979 και αποτελεί τον πρόγονο και την αφετηρία του σχήματός μας.

Με σύνθημα «τέρμα πια στις εκτονώσεις, εμπρός για καταλήψεις και διαδηλώσεις», αυτές οι δυνάμεις επιχειρούν στις 12 Οκτωβρίου να μετατρέψουν τη «συνήθη» συγκέντρωση στα Προπύλαια σε πορεία προς τη Βουλή. Τα ΜΑΤ επιτίθενται, καταδιώκουν τους διαδηλωτές μέχρι τη Νομική και το βράδι εισβάλλουν, παραβιάζοντας το άσυλο και ξυλοκοπώντας όποιον βρίσκουν μπροστά τους. Το έναυσμα για την τελική μάχη ενάντια στο Ν. 815 έχει πια δοθεί.

* Στις 3 Δεκεμβρίου καταλαμβάνεται το Χημείο και ακολουθούν η Πολυτεχνική Ξάνθης (4/12), το Γεωλογικό (7/12), το Φυσικό (10/12) και η Νομική της Αθήνας (11/12). Στους Πολιτικούς Μηχανικούς του ΕΜΠ, πάλι, οι φοιτητές αποφασίζουν «διαρκή παραμονή» στη σχολή τους (10/12).

Ολες αυτές οι αποφάσεις παίρνονται με πρόταση της «μειοψηφίας», ενώ η συμμαχία ΚΚΕ-ΠΑΣΟΚ, που ελέγχει την ΕΦΕΕ, επιχειρεί να στρέψει το κίνημα σε μετριοπαθέστερες πρακτικές (μονοήμερες ή τριήμερες αποχές, «εκστρατεία ενημέρωσης».

«Οι κομμουνιστές φοιτητές, μαζί με την πλειοψηφία του δημοκρατικού φ.κ.», διαβάζουμε σε πρωτοσέλιδο άρθρο του «Ριζοσπάστη» με τίτλο «Οι “καταλήψεις”» (8/12/79), «είναι κατηγορηματικά αντίθετοι με τη χρησιμοποίηση, στις


1979-2014

34

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

σημερινές συνθήκες, τέτοιων μορφών πάλης. Λένε ΟΧΙ στις καταλήψεις, γιατί δεν βοηθούν σήμερα τους αγώνες ενάντια στον αντιδραστικό ν. 815. Η χρησιμοποίηση τέτοιων μορφών πάλης απομονώνει κι αποσυνδέει το φ.κ. από τους φυσικούς συμμάχους του. Δημιουργεί προσχήματα για να συκοφαντηθεί στην κοινή γνώμη το φοιτητικό κίνημα. Εξυπηρετεί αντικειμενικά, έστω και αν δεν το κατανοούν μερικοί φοιτητές που παρασύρονται, την κυβερνητική πολιτική».

* Η κυβέρνηση, απ’ την πλευρά της, θα επιχειρήσει να στριμώξει ΕΦΕΕ και αντιπολίτευση επισείοντας το φάσμα της «αναρχίας» και της υπονόμευσης του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Οταν π.χ. ο Ανδρέας Παπανδρέου ζητάει την απόσυρση του Ν. 815 και «προειδοποιεί» πως το ΠΑΣΟΚ «δεν θα ανεχθεί καταστρατήγηση του πανεπιστημιακού ασύλου, με επέμβαση της αστυνομίας ή εξωπανεπιστημιακών παραγόντων» (7/12), ο κυβερνητικός εκπρόσωπος τον κατηγορεί ότι «ενθαρρύνει την αναρχία και κλονίζει τα θεμέλια της δημοκρατίας. Εάν επικρατήσουν οι απόψεις του, θα μπορούσε η Ελλάς να δοκιμάσει τα δεινά που συνταράσσουν σήμερα γειτονικές χώρες» («Πρωινή» 9/12/79).

* Πιο οξυδερκείς παρατηρητές θα καταδικάσουν, αντίθετα, την κυβερνητική αδιαλλαξία ως βασικό τροφοδότη της εξέγερσης: «Δεν μπορώ», γράφει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Κώστας Μπέης, «να ξεχάσω τη λιτή όσο και απεγνωσμένη έκκληση που απηύθυνε, πριν από λίγες μέρες, ο εκπρόσωπος των φοιτητών στη Νομική Σχολή Αθηνών: “Βοηθήστε μας, γιατί έχουμε αρχίσει να μην μπορούμε να ελέγξουμε την κατάσταση”. [...] Η κυβερνητική πολιτική στην παιδεία έχει τραυματίσει τόσο βαθιά τη φοιτητική ευαισθησία, ώστε ο φοιτητικός κόσμος, αργά αλλά σταθερά, αποκόπτεται όχι απλώς από το κυβερνητικό κόμμα, αλλά από όλες τις νομιμόφρονες πολιτικές παρατάξεις. Κάποτε έπρεπε να αντιληφθούν οι πολιτικοί υπεύθυνοι ότι, από ορισμένο σημείο και πέρα, οι πολιτικοί τους αντίπαλοι, όπως οι αριστεροί φοιτητικοί σύλλογοι, δεν είναι παρά ο κυματοθραύστης απέναντι σε δυνάμεις που απειλούν όλους από κοινού. Και είναι υπαρκτές αυτές οι απειλητικές δυνάμεις, που συνεχώς κατακτούν έδαφος, εξαιτίας των αδέξιων ή κοντόφθαλμων χειρισμών των υπευθύνων» («Πρωινή» 28/11/1979).

* Στις 10 Δεκεμβρίου, ο εισαγγελέας ασκεί δίωξη «κατά παντός υπευθύνου» για τις καταλήψεις Χημικού και Γεωλογικού. Αντιμέτωπη με ένα κίνημα που τη θέτει στο περιθώριο και ταυτόχρονα με την «απροσχημάτιστη ποινικοποίηση της πανεπιστημιακής ζωής» απ’ τις αρχές, η ΕΦΕΕ αποφασίζει την επομένη (με εισήγηση της ΠΑΣΠ) τριήμερη κατάληψη όλων των σχολών την ερχόμενη εβδομάδα.

* Η κυβέρνηση απαντά με «λοκ άουτ», διατάσσοντας το κλείσιμο των ΑΕΙ ώς τις 8 Ιανουαρίου και σπρώχνοντας την ΕΦΕΕ να ανταπαντήσει με άμεση κατάληψη όλων των σχολών. Την ίδια μέρα, η σύγκλητος του πανεπιστημίου «αποδοκιμάζει» μεν ρητά τις καταλήψεις, σαν «πράξεις βίας ανάρμοστες με το ακαδημαϊκό και δημοκρατικό πνεύμα», υπενθυμίζει όμως ότι από τις 6/12/79 έχει στείλει στο ΥΠΕΠΘ τις δικές της προτάσεις ως «βάση για διάλογο προς εξεύρεση λύσεως».

* Παρά τις έντονες εσωτερικές αντιθέσεις του κινήματος (στρατιωτικοποιημένες ομάδες της ΚΝΕ επιχειρούν στις 16/12/79 να αποσπάσουν το Χημείο από τις Συντονιστικές Επιτροπές, με αποτέλεσμα τουλάχιστον 15 τραυματίες), αυτό έχει μπει στον δρόμο της νίκης: Στις 3 Ιανουαρίου 1980, ο πρωθυπουργός Κων/νος Καραμανλής εξαγγέλλει την αναστολή των εξεταστικών διατάξεων του Ν. 815 και τη σύσταση επιτροπών που θα επεξεργαστούν έναν νέο νόμο πλαίσιο για τα ΑΕΙ.

Οι διαβουλεύσεις αυτές δεν θα έχουν αποτέλεσμα, καθώς η χώρα εισέρχεται σε παρατεταμένη εκλογική περίοδο, με κατάληξη την πολιτική αλλαγή του 1981. Ο νέος «νόμος πλαίσιο» θα καταρτιστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ (Ν. 1268/82) σε σαφώς διαφορετική κατεύθυνση.

Το πολυνομοσχέδιο**Η τρίτη μεγάλη νίκη του φοιτητικού κινήματος ενάντια στις προσπάθειες αυταρχικής μεταρρύθμισης της ανώτατης παιδείας σημειώθηκε το 1990-91, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη. Προεκλογικές εξαγγελίες της τελευταίας αποτελούσαν τόσο η δημιουργία ιδιωτικών ΑΕΙ όσο και η επιβολή της «πειθαρχίας» στα ήδη υφιστάμενα δημόσια.

*Από το βιβλίο τού τότε ΥΠΕΠΘ, Βασίλη Κοντογιαννόπουλου, πληροφορούμαστε ότι το σχετικό πρόγραμμα αλλαγών είχε καταρτιστεί ήδη από το καλοκαίρι του 1990 και υποβλήθηκε στον πρωθυπουργό στις 5 Νοεμβρίου.


35

Αν και ο πρώην υπουργός είναι λιγόλογος όσον αφορά το περιεχόμενό του, από τα εκπαιδευτικά ρεπορτάζ των ημερών γνωρίζουμε πως το επικείμενο «πολυνομοσχέδιο» προέβλεπε κατάργηση της δωρεάν παροχής συγγραμμάτων και περικοπές στις υπόλοιπες παροχές προς τους φοιτητές (σίτιση-στέγαση), περιορισμό της φοιτητικής συμμετοχής στην ανάδειξη των πανεπιστημιακών οργάνων, λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ με περίεργες «ερμηνείες» του άρθρου 16 του συντάγματος, κατάργηση της επετηρίδας διορισμού των εκπαιδευτικών, επιβολή χρονικού ορίου στις σπουδές και πιθανότατα περιστολή του πανεπιστημιακού ασύλου («Ε» 29/10 & 6/11/90).

* Η «προληπτική» εξέγερση των φοιτητών δεν θα επιτρέψει την υλοποίηση αλλά ούτε και την πλήρη θεσμική αποκρυστάλλωση αυτών των σχεδίων.

Στο βιβλίο που εξέδωσε μετά την ανατροπή του, ο Κοντογιαννόπουλος εκτιμά -με στρατιωτικούς όρους- ότι η μάχη χάθηκε για τη Ν.Δ. κυρίως λόγω κακού τάιμινγκ: «Η αναμέτρηση με τις δυνάμεις του λαϊκισμού θα γινόταν στον χώρο της Παιδείας. Επρεπε, συνεπώς, η κυβέρνηση να επιλέξει τον χρόνο και να μην επιτρέψει να πάρουν οι αντίπαλοί της την πρωτοβουλία. Το μεγάλο πρόβλημα της Παιδείας έπρεπε να είχε αντιμετωπισθεί πριν εκπνεύσει το πρώτο εξάμηνο της κυβερνητικής τετραετίας. Σημειώθηκε έτσι σοβαρό λάθος. Οι δυνάμεις που καιροφυλακτούσαν δεν άφησαν την ευκαιρία ανεκμετάλλευτη» («Παιδεία. Εκσυγχρονισμός υπό αναστολή», σ. 149). Παραδέχεται, ωστόσο, ότι βασικός λόγος για την καθυστέρηση της κατάθεσης του «πολυνομοσχεδίου» ήταν η πρόθεση του ίδιου και του Μητσοτάκη να αποφύγουν φοιτητικές κινητοποιήσεις τις μέρες του «Πολυτεχνείου» (όπ.π., σ. 154).

**Οι συσχετισμοί στο εσωτερικό του φοιτητικού κινήματος έδειχναν, άλλωστε, να ευνοούν τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς:

Αδιαμφισβήτητη πρώτη δύναμη στις φοιτητικές εκλογές από το 1987, η ΔΑΠ είχε αποσπάσει την άνοιξη του 1990 το 45,7% των ψήφων, ελέγχοντας πλήρως πολλά δ.σ. συλλόγων. Η ΕΦΕΕ ήταν ουσιαστικά ανενεργός, οι δε υπόλοιπες δυνάμεις διχασμένες μεταξύ «συναινετικών» οπαδών της επίσημης αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ-ΕΑΡ) και «αντισυναινετικών» δυνάμεων της ριζοσπαστικής αριστεράς (ΚΝΕ-ΝΑΡ, ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος, συσπειρώσεις).

* Είναι αυτοί οι τελευταίοι που θα πάρουν την πρωτοβουλία για τις πρώτες κινητοποιήσεις ενάντια στο επερχόμενο «πολυνομοσχέδιο», αξιοποιώντας την ανησυχία των φοιτητών από τις «διαρροές» του υπουργείου. Καθώς η ΔΑΠ προσπαθεί να εμποδίσει με κάθε τρόπο την πραγματοποίηση συνελεύσεων, για τη σύγκλησή τους θα χρειαστεί συχνά η συγκέντρωση υπογραφών από τους φοιτητές.

Μέχρι εδώ μπορούμε να βγάλουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα, πρώτον, όσον αφορά στο ρόλο της ΔΑΠ ως παράγοντα υπέρ της αναδιάρθρωσης για το κυβερνητικό κέντρο, δεύτερον, όσον αφορά στη συναινετική και εκτονωτική στάση δυνάμεων της αριστεράς (βλ. ΚΝΕ), τρίτον, ως προς τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξαν όχι μόνο αριστερές αλλά και αντισυναινετικές δυνάμεις όπως η ΚΝΕ-ΝΑΡ (αποχώρηση της ΚΝΕ το 1989) και οι Αριστερές Συσπειρώσεις. Οι δύο τελευταίες δυνάμεις συγκρότησαν την Ενιαία Ανεξάρτητη Αριστερή Κίνηση το 1991.

* Με έναυσμα τοπικά προβλήματα, οι πρώτες καταλήψεις ξεκινούν στα τέλη Οκτωβρίου. Την αρχή κάνουν οι φοιτητές του Παιδαγωγικού, που στις 29/10/90 καταλαμβάνουν το Χημείο για να κάνουν εκεί... μάθημα, αφού ώς τότε ήταν υποχρεωμένοι να τρέχουν από το ένα πανεπιστημιακό κτίριο στο άλλο. Η πρώτη διαδήλωση θα γίνει στις 15 Νοεμβρίου, με πρωτοβουλία 8 κατειλημμένων σχολών της Αθήνας. Η αξιόλογη -για τα έως τότε δεδομένα- επιτυχία της (5.000 άτομα) αποτελεί ενθάρρυνση για συνέχιση.

Τις επόμενες μέρες το κίνημα θα γενικευθεί, περνώντας από τα ΑΕΙ στα ΤΕΙ (οι σπουδαστές των οποίων κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς εργασιακά δικαιώματα λόγω της άρνησης του ΥΠΕΠΘ να τα δηλώσει στην ΕΟΚ ως τριτοβάθμια ιδρύματα) και κυρίως στα λύκεια, οι μαθητές των οποίων ξεσηκώνονται μαζικά ενάντια στα προεδρικά διατάγματα με τα οποία ο Κοντογιαννόπουλος είχε επιχειρήσει να «πειθαρχήσει» τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (κατάργηση αδικαιολόγητων απουσιών, επιβολή «ομοιόμορφης» ενδυμασίας και «πειθαρχικού ελέγχου» της εξωσχολικής ζωής, επανακαθιέρωση προσευχής, έπαρσης της σημαίας και εκκλησιασμού).

* Στα μέσα Δεκεμβρίου το 70% των σχολείων της χώρας τελεί υπό κατάληψη, οι διαδηλώσεις κυμαίνονται μεταξύ 10.000 (6/12) και 30.000 (18/12), ενώ σημειώνονται οι πρώτες μαζικές συγκρούσεις: στις 14/12/90 φοιτητές αναμετριούνται με τα ΜΑΤ στο κέντρο της πρωτεύουσας, μετά την απόκρουση απόπειρας 1.000 σπουδαστών να εισβάλουν στο ΥΠΕΠΘ.

* Την ίδια περίοδο εκδηλώνονται οι πρώτοι κυβερνητικοί ελιγμοί «για την υπερφαλάγγιση των καταλήψεων», ώστε να δοθεί στους μαθητές «η ευκαιρία μιας “ηρωικής” επιστροφής» (Κοντογιαννόπουλος, όπ.π., σ. 179-80).

Στις 12/12/90 ο υπουργός Παιδείας «διευκρινίζει» ότι τα επίμαχα διατάγματα δεν θα εφαρμοστούν για ένα τρίμηνο, ώσπου το περιεχόμενό τους να γίνει πλήρως «κατανοητό».


1979-2014

36

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Στις 17 Δεκεμβρίου επανέρχεται, αναβάλλοντας για έναν χρόνο την εφαρμογή των διαταγμάτων και δίνοντας στη δημοσιότητα μια κουτσουρεμένη εκδοχή του «πολυνομοσχεδίου» για τα ΑΕΙ: μέτρα άμεσης και έμμεσης ιδιωτικοποίησης, ενίσχυση των τακτικών καθηγητών απέναντι στην υπόλοιπη «πανεπιστημιακή κοινότητα» και κατάργηση της επετηρίδας, χωρίς την παραμικρή αναφορά στις προαναγγελθείσες «πειθαρχικές» διατάξεις (άσυλο, χρονικό όριο σπουδών) και περικοπές (συγγράμματα κ.λπ.).

* Από τους καταληψίες αυτή η «αυτοσυγκράτηση» εκλαμβάνεται ως μια πρώτη νίκη και οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται, με αίτημα την απόσυρση του «πολυνομοσχεδίου» και την κατάργηση των προεδρικών διαταγμάτων. Οι διακοπές των Χριστουγέννων θα βρουν κατειλημμένες κάμποσες σχολές κι ακόμη περισσότερα σχολεία.

* Τη «λύση» θα προσφέρει η προσπάθεια του δυναμικού πυρήνα της Ν.Δ. να σπάσει τις καταλήψεις μετά τις γιορτές, καταφεύγοντας σε μια επίδειξη πρωτοφανούς παρακρατικής βίας συντονισμένης από τις κατά τόπους νομαρχίες: Τη νύχτα της 8-9 Ιανουαρίου 1991, ο καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας δολοφονείται σε σχολικό συγκρότημα της Πάτρας από ομάδα τραμπούκων της ΟΝΝΕΔ, με επικεφαλής τον τοπικό πρόεδρο της οργάνωσης, Γιάννη Καλαμπόκα, που είχαν σπεύσει να «ανακαταλάβουν» το κτίριο πετώντας έξω τους μαθητές.

Το επόμενο τετραήμερο η νεανική εξέγερση κλιμακώνεται, με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές να συγκρούονται με τα ΜΑΤ στην Πάτρα (9/1) την Αθήνα (10-11.1) και, σε μικρότερο βαθμό, τη Θεσ/νίκη, και τέσσερις ακόμη νεκρούς, όταν βομβίδες δακρυγόνων των ΜΑΤ προκαλούν πυρκαγιά στο κατάστημα του «Κάππα Μαρούση» στα Χαυτεία (10/1/91).

* Κάτω από το βάρος των εξελίξεων ο Β. Κοντογιαννόπουλος παραιτείται και ο διάδοχός του, Γιώργος Σουφλιάς, ανακοινώνει την απόσυρση όλων των επίμαχων νομοθετημάτων και την έναρξη διαλόγου για την παιδεία «από μηδενική βάση».

**Αυτά όσον αφορά την ιστορία. Ας ελπίσουμε ότι η Μαριέττα Γιαννάκου δεν θα περιμένει τους πρώτους νεκρούς για να ακολουθήσει τον δρόμο των προκατόχων της...

(το κείμενο είχε γραφτεί την περίοδο του φοιτητικού κινήματος του ‘06- ‘07)

Διαχρονικά στερεότυπαΛες και είναι χθες... Διαβάζοντας την οργισμένη αρθρογραφία των φιλοκυβερνητικών (αλλά και κάποιων αντιπολιτευόμενων) εφημερίδων για την πανεπιστημιακή εξέγερση των ημερών μας, μένουμε με την αίσθηση ότι αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί. Οπότε οι φοιτητές εκδήλωσαν έμπρακτα την αντίθεσή τους σε κάποια αυταρχικά μέτρα της κυβέρνησης, μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ έσπευδε να τους συκοφαντήσει σαν αντικοινωνικά στοιχεία, αργόσχολους κι αδιάφορους για τις σπουδές τους. Με τα ίδια πάνω κάτω «επιχειρήματα» κάθε φορά, προσαρμοσμένα απλώς στο κλίμα της εποχής.

Μας θυμίζει κάτι άραγε αυτή η ρητορεία για “αργόσχολους”, “αδιάφορους για τις σπουδές τους”, “αντικοινωνικά στοιχεία” κλπ; Μήπως μπορεί να γίνει μια αναλογία με τη ρητορεία των τωρινών Υπουργών (πχ Διαμαντοπούλου - Αρβανιτόπουλος) αλλά και του προέδρου της σχολής μας, Φορτσάκη, περί “μηδενιστικών μειοψηφιών”, “τεμπέληδων”, αντικοινωνικών “τραμπούκων”;

Το 1979, εποχή που η μεταπολιτευτική δημοκρατία δεν είχε καλά καλά εδραιωθεί, η κατάληψη θεωρούταν «ακραία» μορφή αγώνα και οι διαδηλώσεις επιτρέπονταν μονάχα με γραπτή άδεια της αστυνομίας, ήταν η «Βραδυνή» του Τζώρτζη Αθανασιάδη που ανέλαβε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους. Για το μαζικό μαχητικό φύλλο της τότε δεξιάς, οι καταληψίες φοιτητές δεν ήταν παρά «εισβολείς» (5.12) και «τεντιμπόιδες» (8.12) που ασκούσαν «απαράδεκτη τρομοκρατία» (6.12) στους πανεπιστημιακούς χώρους, ενώ δεν έλειπαν και οι σπόντες για «ηθική αποχαλίνωσή» τους.

«Με νυκτερινές... “πολιτιστικές εκδηλώσεις” -τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται- συνεχίστηκε για δεύτερη ημέρα η κατάληψη του Χημείου, που πραγματοποίησαν χθες οι αναρχικοί “φοιτηταί” που ανήκουν στις ομάδες “ΠΠΣΠ”, “ΑΑΣΠΕ”, “Ανεξάρτητοι” αλλά και μέρος του “Δημοκρατικού Αγώνα”», διαβάζουμε π.χ. στη στήλη «Σπουδαστικά» της 5.12.79, που επιμελείτο ο Αλέκος Μάλης.

«Οι υπότροποι αυτοί του νόμου 4.000 θρασύτατα και αναιδέστατα, επειδή θέλουν να τεμπελιάσουν, υποχρεώνουν τους κανονικούς φοιτητάς να χάνουν τα μαθήματά τους. Και έχουν ύστερα, με αναίδεια χιλίων πιθήκων, το θράσος να μιλάνε


37

για “κατοχύρωσι πανεπιστημιακού ασύλου”. Οι ιερόσυλοι!».

Αποκαλυπτική η οργή του ίδιου δημοσιεύματος για την «αδράνεια» των αρχών: «Με το θέμα της καταλήψεως του Χημείου δεν ασχολήθηκε η Σύγκλητος γιατί “δεν είχε επίσημη πληροφορία”! Εν τούτοις λίγα μέτρα πιο μακριά από το κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου, το Χημείο είχε μεταβληθή σε καλύβα του Καραγκιόζη, με τεράστια κόκκινα πανώ που έγραφαν “Κατάληψη Χημείου” και από ένα πλήθος κολλημένα κουρελόχαρτα στις πόρτες και τους τοίχους που ανέφεραν την κατάληψη και διάφορα άλλα αίσχη!

Η άθλια αυτή εμφάνιση που δεν συναντά κανείς σε καμιά χώρα της Δύσεως ή της Ανατολής, ούτε ακόμη στους κάφρους, είναι χαρακτηριστική της νοοτροπίας όχι μόνο των Συγκλητικών “που δεν είχαν καμιά επίσημη πληροφορία!” αλλά και όλων των άλλων αρμοδίων αρχών που δεν τολμούν να εφαρμόσουν το νόμο και την τάξη, για να μην θίξουν τους τεντυμπόυδες και χαρακτηρισθούν ότι δεν είναι “προοδευτικοί”. Αίσχος...». «Κινδυνεύει από αναρχικούς η περιουσία του Πανεπιστημίου», προειδοποιεί η ίδια στήλη στις 8.12.79, πριν καρφώσει τις «ευθυνόφοβες» πανεπιστημιακές αρχές και τον τότε πρόεδρο της ΕΦΕΕ: «Τα “Σπουδαστικά” είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι ετέθη θέμα επεμβάσεως του Εισαγγελέως, προκειμένου να διαφυλαχθή η περιουσία του Πανεπιστημίου που κινδυνεύει από τους αναρχικούς και να επιβληθή ο νόμος και η τάξις, αλλά ο πρύτανης κ. Φώτης ή Φώτιος Μήτσης ήθελε να γίνει αυτεπάγγελτα η επέμβαση αυτή, για να μην κατηγορηθεί από τους αναρχικούς!

Έτσι ο κ. Πρύτανης ανέχθηκε και το κόκκινο “πανό” που έχουν αναρτήσει στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών με την επιγραφή “Κατάληψη Χημείου. Να καταργηθή ο Ν. 815”, με το οποίο διαφημίζεται η κατάληψη δημοσίου κτιρίου, δηλαδή διαφημίζεται ποινικό αδίκημα, ενώ ταυτόχρονα εξευτελίζεται κάθε έννοια εννόμου τάξεως.

Είναι, όμως, απαράδεκτο να αφήνονται οι αναρχικοί ασύδοτοι να δημιουργούν αυτή την κατάσταση ενώ η αντιπολίτευση χωρίς συναίσθηση ευθύνης, υποδαυλίζει και υποθάλπει την αναρχία, νομίζοντας αφελώς ότι θα προσπορίσει πολιτικά οφέλη. Οι χιλιάδες των πραγματικών φοιτητών δεν χρωστάνε τίποτα να ταλαιπωρούνται, να χάνουν τα μαθήματά τους, να υφίστανται άγρια τρομοκρατία γιατί κάποιος συνταξιούχος φοιτητής που ονομάζεται Χρ. Παπουτσής θέλει να αποκτήσει τίτλους για να θέσει υποψηφιότητα “βουλευτή Επικρατείας” του ΠΑΣΟΚ, και κάποιοι άλλοι εμφανίζονται ως “φοιτηταί” για να υποσκάψουν τα θεμέλια του δημοκρατικού μας καθεστώτος χωρίς κανείς αρμόδιος να συγκινείται και να ενδιαφέρεται πραγματικά».

Από την ιστορική αυτή αναδρομή θα μπορούσε κανείς να σταθεί σε πάρα πολλά πράγματα. Εμείς θα σταθούμε σε λίγα. Κυρίαρχα, αυτό που έχει σημασία να δούμε, και μας ώθησε και στην αναδημοσίευση του κειμένου, είναι το πως ιστορικά τα φοιτητικά κινήματα έχουν την δυνατότητα να συγκρούονται αποφασιστικά και να πετυχαίνουν νίκες. Κάτι που το κλίμα απελπισίας και απογοήτευσης που επικρατεί στο σήμερα πολλές φορές μας κάνει να το ξεχνάμε. Ο συλλογικός δρόμος δεν είναι μόνο μια στάση ζωής, ένα “ηθικό πρόταγμα”, αλλά ένα εργαλείο για την επίτευξη αποφασιστικών νικών απέναντι στους εκάστοτε κυβερνώντες. Και το φοιτητικό κίνημα το έχει αποδείξει.

Ένα άλλο σημείο που χρήζει σχολιασμού έχει να κάνει με την πολιτική πλευρά του θέματος. Με την πολιτική μορφολογία των ριζοσπαστικών φοιτητικών κινημάτων της μεταπολίτευσης και τις τομές που έγιναν σε πολιτικό επίπεδο. Τα κινήματα αυτά απελευθέρωσαν δυνάμεις, προέβαλαν νέες ριζοσπαστικές πολιτικές μορφές και επέδρασαν άμεσα στην πολιτική γεωγραφία της αριστεράς. Το “μπλοκ των καταλήψεων”, η “μειοψηφία της ΕΦΕΕ” σε σύγκρουση με την στάση υποχωρητισμού ΠΑΣΠ και ΚΝΕ, η αποχώρηση της Β’ Πανελλαδικής από την ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος με αριστερή κριτική, η συγκρότηση των πρώτων Αριστερών Συσπειρώσεων Φοιτητών, η αποχώρηση της ΚΝΕ-ΝΑΡ από την ΚΝΕ και το ΚΚΕ και η μετέπειτα συγκρότηση του ΝΑΡ (Νέου Αριστερού Ρεύματος), όλα αυτά, διαμόρφωσαν νέα ερωτήματα, μια νέα πολιτική γεωγραφία και μια μαγιά πολιτικών δυνάμεων και ανένταχτων αγωνιστών με πρωτόγνωρο ριζοσπαστισμό και αντισυνδιαχειριστική και ρηξιακή τοποθέτηση σε μια περίοδο που η επίσημη Αριστερά (ΚΚΕ, Ρήγας Φεραίος κ.ά.) κινούταν σύσσωμη σε ρυάκια ενσωμάτωσης και διαχείρισης.

Τελευταίο στοιχείο είναι η παρατήρηση σε σχέση με τη στάση των κρατικών μηχανισμών απέναντι στο φοιτητικό κίνημα. Όπως μπορεί να δει κανείς, υπήρχε αφενός δριμεία καταστολή σε φυσικό επίπεδο (αστυνομία, ΜΑΤ κλπ) αλλά και ιδεολογικά μια συγκεκριμένη κρατική προπαγάνδα για την κοινωνική απονομιμοποίηση και την περιθωριοποίηση των αγωνιστών και δη των πιο ριζοσπαστικών και πρωτοπόρων κομματιών του φοιτητικού κινήματος.

Όλα αυτά ως τροφή για σκέψη και προκειμένου να βοηθήσουν τον κάθενα μας στην κατανόηση της σημερινής κατάστασης αλλά και ως μια συλλογική παρακαταθήκη που θα μας υπενθυμίζει ότι οι αγώνες μπορούν να πετυχαίνουν νίκες και ότι εν τέλει...

Χαμένοι αγώνες είναι όσοι δεν δόθηκαν ποτέ...


1979-2014

38

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Από την επόμενη μέρα της Γερμανικής κατοχής και κατάληψης της Ελλάδας από τους κατακτητές, όλα έδειχναν ότι ο ελληνικός λαός ήταν ένα καζάνι που έβραζε και ότι ο μεγάλος αγώνας και το έπος της Αλβανίας απέναντι στους φασίστες του Μουσολίνι, δεν είχαν τελειώσει. Εν τέλει μαθαίνουμε την ιστορική αλήθεια, όταν στο δημοτικό μας διδάσκουν ότι ο Μεταξάς και η κυβέρνησή του ήταν αυτοί που είπαν το «ΟΧΙ» και αντιστάθηκαν στον κατακτητή. Μήπως τελικά ο μεταξικός μηχανισμός και οι κατέχοντες την εξουσία ήταν οι ίδιοι που επέλεξαν τη φυγή, την αδράνεια και, μεγάλο μέρος τους, τη συνεργασία με τους κατακτητές την περίοδο της κατοχής; Όταν, λοιπόν, βασιλιάς, αστικά επιτελεία και στρατός έφυγαν στην Μ. Ανατολή, το καθήκον της αντίστασης στους κατακτητές πέρασε αποκλειστικά στα χέρια του ελληνικού λαού και της νεολαίας.

Ίδρυση και συγκρότηση της ΕΠΟΝ

Στις 23 φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι στους Αμπελόκηπους ιδρύθηκε η ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ. Η ίδρυσή της αποφασίστηκε με πρόταση της ΟΚΝΕ στη σύσκεψη αυτή του Φλεβάρη του ’43, όπου συμμετείχαν επίσης εκπρόσωποι όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο ΕΑΜ Νέων, εκπρόσωποι και άλλων οργανώσεων νεολαίας, αλλά και προσωπικότητες του πνευματικού κόσμου.

Βασικοί σκοποί της ΕΠΟΝ, όπως διατυπώθηκαν στο άρθρο 3 του καταστατικού της, ήταν

Α) εθνική απελευθέρωση και πλήρης ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ελλάδας με καθημερινό και αδιάκοπο αγώνα ,

Β) η υπεράσπιση των συμφερόντων και δικαιωμάτων της νέας γενιάς στη ζωή, στη μόρφωση και στον πολιτισμό

Γ) η εξολόθρευση του φασισμού τώρα και στο μέλλον και με οποιαδήποτε μορφή και αν παρουσιαστεί. Αυτό σημαίνει ότι το εσωτερικό μας καθεστώς θα πηγάζει από τη λεύτερη εκδήλωση της κυρίαρχης θέλησης του λαού και της νέας γενιάς. Επιπρόσθετα για τη νέα γενιά αυτό σημαίνει ίσα πολιτικά δικαιώματα για τους νέους και νέες που είναι πάνω από 18 χρονών, αφού έχουν ενεργητική συμμετοχή στην κοινωνική ζωή

Δ) ο αγώνας κατά του ιμπεριαλιστικού πολέμου για την κατοχύρωση της ειρήνης με βάση την αυτοδιάθεση των λαών και νεολαίων και την αδελφική συνεργασία τους

Ε) η ανοικοδόμηση της χώρας από τα ερείπια του πολέμου και της αξονικής κατοχής προς το συμφέρον και την ευημερία ολόκληρου του πληθυσμού.

Από τα λίγα πράγματα που μαθαίνουμε στο σχολείο για το ΕΑΜ και την Αντίσταση είναι ότι ακριβώς πάτησε στη διευρυμένη επισιτιστική κρίση του χειμώνα του 1941-42. Πράγματι, ο κατοχικός λιμός αποτελεί την αφετηρία εκκίνησης και ανάπτυξης του αντιστασιακού κινήματος, αυτό, όμως, που δεν μαθαίνουμε είναι το γεγονός ότι η ανθρωπιστική αυτή κρίση δεν αποτέλεσε τη σπίθα για την έκρηξη της αντίστασης, γιατί λαός και νεολαία έβλεπαν ως μονόδρομο την αντίσταση και χαρακτηριστικά της νεολαίας στις μέρες της κατοχής ως μοναδική ελπίδα για κοινωνική, ηθική και πολιτική ανασυγκρότηση.

Σε ότι έχει να κάνει με τους νέους, ο λιμός και οι άλλες συνέπειες της στρατιωτικής κατοχής προκάλεσαν την πλήρη κατάρρευση των μηχανισμών κοινωνικού ελέγχου και εποπτείας τους: οικογένεια (ανατροπή των ενδοοικογενειακών σχέσεων: οι νέοι αναλαμβάνουν την ευθύνη για την επιβίωση των γονιών τους), σχολείο (ο χώρος πειθαρχίας γίνεται πυρήνας αντιστασιακής δράσης), στρατός (διάλυση στρατεύματος), διάλυση της ΕΟΝ (αποδέσμευση των νέων από μια συλλογικότητα δομημένη στα φασιστικά πρότυπα). Αυτοί, λοιπόν, ήταν οι παράγοντες που έβαλαν τον σπόρο της αντίστασης και πολιτικής δράσης στην ελληνική νεολαία, που επάνδρωσε τη μεγαλειώδη οργάνωση σε πανελλαδικό επίπεδο, της ΕΠΟΝ, και αποτέλεσε βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι της ένοπλης

71 χρονιααπο την ιδρυση τησ ΕΠΟΝ


39

πάλης ενάντια στους κατακτητές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ.

Τι ήταν εν τέλει αυτό που κινητοποίησε και ενέπνευσε τόσους χιλιάδες νεολαίους;

Την απάντηση στο ερώτημα βρίσκουμε στα λόγια του στελέχους και από τους ιδρυτές της ΕΠΟΝ, Πέτρου Ανταίου: «Σ’αυτήν την περίοδο ακριβώς τα στελέχη των αντιστασιακών οργανώσεων πείθοντας με την ίδια τους “την πείρα” , όπως συνηθίζαμε να λέμε, πως η ιδιομορφία της νεολαίας συνίσταται στο ότι τραβιέται στον αγώνα, όχι μόνο, και όχι τόσο από τον άμεσο δρόμο της πολιτικής τάξης, αλλά από χίλια άλλα κανάλια αντίστοιχα με τα προβλήματα και τα ενδιαφέροντά της –εκπολιτιστικά, αθλητικά, πνευματικά, καλλιτεχνικά, κλπ. Αυτό στάθηκε ένα από τα βασικά κλειδιά για την ανάπτυξη των αντιστασιακών οργανώσεων και του απίστευτου πολλαπλασιασμού –κατά 50 και πάνω φορές- με τη δημιουργία της ΕΠΟΝ.».

Αποτέλεσμα, λοιπόν, της καθημερινής εμπλοκής και δράσης των νεολαίων στον αντιστασιακό αγώνα ήταν η εγχάραξη εκείνων των χαρακτηριστικών που δημιούργησαν μια διακριτική νεολαιΐστικη κουλτούρα που αποτέλεσε κεντρικό κομμάτι στη συγκρότηση όχι μόνο της πολιτικής, αλλά και πολιτισμικής ταυτότητας των νέων. Κι αυτό

γιατί στα καθημερινά καθήκοντα του ΕΠΟΝίτη και της ΕΠΟΝίτισσας δεν περιλαμβάνονταν μόνο η αντίδραση απέναντι στη στρατιωτική κατοχή, αλλά ακριβώς ο πολυεπίπεδος χαρακτήρας και το περιεχόμενο της δράσης τους οδηγούσε στη δημιουργία μιας νέας, επίκαιρης και πολλαπλά ελκυστικής κουλτούρας, που εξέφραζε όλες τις ανησυχίες της νεολαίας. Έτσι, 15χρονοι και 20χρονοι ΕΠΟΝίτες που σαλτάρανε στα Γερμανικά καμιόνια και έκλεβαν τρόφιμα ήταν οι ίδιοι διανομείς των προκηρύξεων και έντυπου υλικού της ΕΠΟΝ, ενώ δεν συναντιούνταν μόνο στους δρόμους, τις διαδηλώσεις και την ένοπλη αντιπαράθεση με τον κατακτητή, αλλά και σε παράνομα «στέκια» για την ανάγνωση βιβλίων και στα κατοχικά πάρτυ, δημιουργώντας έτσι ελεύθερους χώρους μέσα στο ασφυκτικό πλαίσιο της στρατιωτικής κατοχής.

Εν τέλει η ΕΠΟΝ ήταν εκείνη η μαζική οργάνωση που προσέλκυε χιλιάδες νέους, όχι μόνο στη βάση ενός μελλοντικού οράματος για την κοινωνική αλλαγή, αλλά στη διαφορετική νοηματοδότηση με υλικούς όρους για την αντιμετώπιση δυσκολιών και των αδιεξόδων του παρόντος. Το ΕΑΜ και η ΕΠΟΝ έχτισαν εκείνη τη μαζική πλατφόρμα δράσεων που έβγαλε τη νεολαία στο προσκήνιο ως κοινωνική ομάδα, τη μετέτρεψε από κομπάρσο σε πρωταγωνιστή της πολιτικής δράσης και προτάσσοντας ως πραγματικότητα την κοινωνική ισότητα στο εσωτερικό της (πρώτη φορά στη συντηρητική


1979-2014

40

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

Ελλάδα του ’40 ΕΠΟΝίτες και ΕΠΟΝίτισσες ήταν ίσοι, τόσο στην εσωτερική λειτουργία της οργάνωσης, όσο και στην εξώστρεφη δράση της), πετύχαινε τους στόχους της, δηλαδή την κοινωνική και εθνική απελευθέρωση. Μια απόδειξη αυτού είναι η πολιτική νίκη που πέτυχε το ΕΑΜ με τη συνδρομή της ΕΠΟΝ ενάντια στο μέτρο της πολιτικής επιστράτευσης του Μάρτη του ’43, όταν η Αθήνα παλλόταν από μαζικές και μαχητικές κινητοποιήσεις χιλιάδων κόσμου.

Η κληρονομιά της ΕΠΟΝ στις επόμενες γενιές

Η παρακαταθήκη του τρόπου οργάνωσης και δράσης της νεολαίας της ΕΠΟΝ την περίοδο της γερμανικής κατοχής αντικατοπτρίζεται και στην πολιτικοποιήση και κινηματική δράση της νεολαίας κατά τις επόμενες δεκαετίες. Φωτεινά παραδείγματα νεολαιΐστικων αγώνων είναι η εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο το ’73, όλα τα μεγάλα φοιτητικά κινήματα της Μεταπολίτευσης (’79, ν.Αρσένη) μέχρι και στις μέρες μας με το μεγαλειώδες φοιτητικό κίνημα του 2006 και 2007 ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16, αλλά και στην εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008.

Ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν, από το 2010 με την είσοδο της χώρας στον μηχανισμό του ΔΝΤ και την ψήφιση των μνημονίων, η νεολαία αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι του ευρύτερου λαϊκού κινήματος και βρέθηκε στις πλατείες το καλοκαίρι του 2011 και σε όλους τους αγώνες ενάντια στις νεοφιλελεύθερες μνημονιακές πολιτικές, την επίθεση στα δικαιώματα εργαζομένων και νεολαίας, αλλά και στην πάλη ενάντια στο φαινόμενο του φασισμού (με αποκορύφωμα τις αντιφασιστικές πορείες σε Κερατσίνι και Μεσογείων για τη δολοφονία Φύσσα). Παρόλα αυτά, τα τελευταία δύο χρόνια μετά την εκλογή της κυβέρνησης Σαμαρά παρατηρείται μια γενικότερη κινηματική νηνεμία με σοβαρές ευθύνες της Αριστεράς (φωτεινή εξαίρεση ο αγώνας ενάντια στο κλείσιμο της ΕΡΤ που όμως έδειξε ότι δεν μπορούσε να είναι θρυαλλίδα των εξελίξεων που θα έφερνε την πτώση της κυβέρνησης), ενώ παράλληλα διαφαίνεται μια σταδιακή εμπέδωση της αναδιάρθρωσης των μνημονιακών πολιτικών.

Χωρίς να κάνουμε μια άμεση αναλογία της εποχής της γερμανικής κατοχής και της ΕΠΟΝ με την Ελλάδα του 2014 της κρίσης, της ανασφάλειας και της ανεργίας, δεν μπορούμε να μην εστιάσουμε στα σημεία που οι δύο εποχές προσιδιάζουν. Σήμερα, παρατηρούμε ότι παρ’όλη την οικονομική ανασφάλεια στον ελληνικό λαό εξαιτίας των κυβερνητικών πολιτικών, που μας έχει φτάσει στο σημείο να μιλάμε για οικονομική εξαθλίωση και επιβιωτικό πρόβλημα, ιδιαίτερα η νεολαία, εκείνη η κοινωνική ομάδα που πρώτη και με πιο έντονο τρόπο προσλαμβάνει τα ερεθίσματα της εποχής, δείχνει να μην ανταποκρίνεται στο ύψος των περιστάσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στην απεργία των διοικητικών υπαλλήλων στα πανεπιστήμια, ένας μεγάλος αγώνας που δεν ήταν ξέχωρος από τα δικά μας φοιτητικά συμφέροντα ως πλευρά της εκπαιδευτικής αναδιάρθρωσης, ένα μεγάλο κομμάτι της φοιτητιώσας νεολαίας όχι μόνο απείχε, αλλά ενέδωσε στην προπαγάνδα Κυβέρνησης και κυβερνητικών παρατάξεων και στράφηκε στον κοινωνικό κανιβαλισμό. Έτσι, ενώ κατά τη γερμανική κατοχή, μία εποχή μεγίστης οικονομικής εξαθλίωσης και επιβιωτικού προβλήματος, η νεολαία επέλεγε το δρόμο του καθημερινού αγώνα, την καλλιέργεια μιας συλλογικής κουλτούρας, με πυρήνα την αλληλεγγύη, και με απώτερο στόχο ακόμα και την κοινωνική αλλαγή μέσα από τις τάξεις της ΕΠΟΝ, σήμερα η ελληνική νεολαία δείχνει να εγκλωβίζεται στα ιδεολογήματα του ανταγωνισμού και του κανιβαλισμού, στην παθητική στάση και την αποπολιτικοποίηση και παράλληλα να επιλέγει την ατομική διέξοδο στα κοινά προβλήματα της κρίσης.

Και ο φασισμός σήμερα;

Ακριβώς σε αυτό το πεδίο, με τα χαρακτηριστικά που δείχνουν να διαμορφώνονται στην ελληνική νεολαία μέσω της κυβερνητικής πολιτικής, που θέλει το νεολαίο σήμερα αδρανή και πειθήνιο, αναλαμβάνει δράση η «αντισυστημική» Χρυσή Αυγή. Η προσπάθεια παρέμβασης της Χ.Α. ιδιαίτερα στο χώρο του σχολείου, προβάλλοντας ως δέλεαρ το δήθεν αντισυστημικό προφίλ, και έναν ακροδεξιό και εθνικιστικό ριζοσπαστισμό, προσπαθεί να «παραπλανήσει» μέρος της ελληνικής νεολαίας με στόχο την επάνδρωση των Ταγμάτων εφόδου στις γειτονιές. Δεν είναι λίγα τα περιστατικά με νεολαίους να επιτίθεται, ακόμα και με δολοφονικά χτυπήματα, σε μετανάστες, αριστερούς αγωνιστές, και σε όποιον αντιστέκεται και διαφωνεί με τη δράση της Χ.Α.

Όπως το ’40 η ΕΠΟΝ, με το μπόλιασμα των ιδεολογημάτων της αλληλεγγύης και της συλλογικής δράσης στη νεολαία, μπόρεσε να διαγράψει τα


41

κηρύγματα φασισμού της μεταξικής δικτατορίας και να έρθει σε ρήξη με την ΕΟΝ (τη φασιστική νεολαία του Μεταξά στα πρότυπα του καθεστώτος του Μουσολίνι), έτσι, χρέος μας σήμερα είναι, με διαρκή αγώνα ενάντια στο φασισμό και τις νεοναζιστικές συμμορίες της Χ.Α. , να μην αφήσουμε την «εκτροπή» της νεολαίας σε φασιστικά ρυάκια.

Με ποιον, όμως, τρόπο μπορεί η ελληνική νεολαία του 2014 να βγει ξανά στο προσκήνιο και να συγκρουστεί με αυτούς που καταδικάζουν το παρόν και το μέλλον της;

Η νεολαία θα πρέπει σε όλους τους κοινωνικούς χώρους όπου ζει και αναπνέει (σχολείο, πανεπιστήμιο, γειτονιά) να μη βυθιστεί στην ηττοπάθεια και τον ατομικισμό και να αντιπροτάξει το δρόμο της συλλογικής πάλης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων της με πυρήνα την αλληλεγγύη. Να διαμορφώσει, δηλαδή, εκείνα τα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά που θα βάλουν στο στόχαστρο τον πραγματικό αντίπαλο και που με τη δράση της θα αμφισβητεί στην πράξη την πραγματικότητα που πρασπαθούν να της επιβάλλουν.

Έτσι, πρέπει να πορευτούμε με τη συγκρότηση αντιφασιστικών πρωτοβουλιών, που θα χτυπούν και δε θα αφήνουν πεδίο παρέμβασης στη Χ.Α. και τις συμμορίες της και με τη δημιουργία ελεύθερων κοινωνικών χώρων νεολαίας, που θα φέρουν στο DNA τους λογικές αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρησης και θα λειτουργούν αντίθετα στην κυρίαρχη αφήγηση. Τέλος, πρέπει να δημιουργήσουμε δομές αλληλεγγύης που μπορεί να μη δίνουν συνολική λύση στο πρόβλημα του επιβιωτισμού και της ανεργίας του ελληνικού λαού, αλλά εντυπώνουν στην κοινή συνείδηση τα χαρακτηριστικά εκείνα του συλλογικού δρόμου, που το κράτος και το σύστημα πολεμάει.

Το βασικότερο, λοιπόν, δίδαγμα που πρέπει να ενσωματώσουμε στην πολιτική μας πρακτική και λογική είναι ότι η κυριαρχία των ΕΑΜικών οργανώσεων στις λαϊκές συνοικίες το ’40 δεν ήταν αποτέλεσμα μιας μονόπλευρης διαδικασίας «ΕΑΜοποίησής» τους, αλλά της αμφίδρομης σχέσης που οδήγησε παράλληλα στην κοινωνικοποίηση του ΕΑΜικού κινήματος. Χρέος μας, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να είναι η συνεχής ανάδραση με τους παλιούς και νέους τρόπους πολιτικής οργάνωσης και δράσης που αναπτύσσει το λαϊκό κίνημα σε κάθε κοινωνικό χώρο και η προσπάθειά μας, ως νεολαία, να παίξουμε κεντρικό ρόλο στον αγώνα για αξιοπρεπή ζωή, για δουλειά με δικαιώματα και εν τέλει, όπως οι ΕΠΟΝίτες, παλεύοντας για τα μικρά, να στοχεύομε στα μεγάλα, δηλαδή την κοινωνική αλλαγή.

Ίσως η ιστορία και η δράση της ΕΠΟΝ να

συμπυκνώνεται με τον καλύτερο τρόπο στα λόγια του λοχαγού του ΕΛΑΣ Καισαριανής, Θεόδωρο Κουλίτσα-Νικολαΐδη :

«Η Φιλιώ η Τζανετή ήτανε μια φιλήσυχη νοικοκυρούλα και πηγαίναμε και αφήναμε μετά τη συμπλοκή, μετά τη μάχη και αφήναμε τα όπλα στη Φιλιώ και έκανε το σταυρό της κι έλεγε “ο θεός να

σας έχει γερά, προσέχετε βρε παιδιά” και φύλαγε τα όπλα όμως. Και αυτή ήτανε ούτε οργανωμένη,

ούτε τίποτα, αλλά φύλαγε τα όπλα [...] Έφτιαχνε η Μαυροφρύδενα το πιάτο του ελασίτη, πήγαινε και ζητιάνευε. Από πού; Από τη δυστυχία! Και είχε μια χύτρα μεγάλη […] Πηγαίναμε μετά από κάθε μάχη,

τα παιδιά της νηστικά και μας έδινε εμάς φαΐ• “ελάτε βρε διαόλοι θα φάτε τα κεφάλια σας. Πoύ

πάτε βρε διαόλοι να τα βάλετε μ’ αυτούς. Έλα φάε τώρα”. […] Τι να πω εγώ που κρατούσα ένα ντουφέκι και πολεμούσα. Αυτή ήταν η ηρωίδα. Που άφηνε τα

παιδιά της νηστικά για να μας δώσει εμάς».

Παναγιώτης ΣταματόπουλοςΓιώργος Κολοβός


1979-2014

42

ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ/ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ

ΜΗΠΩΣ Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΤΕΛΙΚΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΤΥΦΛΗ;

Δικαιοσύνη: «Η δικαιοσύνη ορίζεται ως αγαθό που δεν στοχεύει στην ευδαιμονία όποιου την ασκεί, αλλά στον άλλον άνθρωπο. Κατά συνέπεια είναι η κρατίστη των αρετών γιατί δεν ασκείται για ίδιο όφελος, αλλά προς χάριν τρίτου. Η δικαιοσύνη όμως έχει την πηγή της μέσα στην ανιδιοτέλεια και στην ελευθερία της ψυχής, που πάντα βέβαια την ενεδρεύει η ανάγκη και η νομοτέλεια.»

Ή μήπως όχι; Η δικαιοσύνη ως θεσμός που «εγγυάται» την κοινωνική ειρήνη και την ισότητα απέναντι στο νόμο, πάντα ως όπλο στα χέρια του κράτους, έχει δείξει πως δε λειτουργεί εις όφελος των αδύναμων, αλλά παγιώνεται ως μέσο θωράκισης του ίδιου του κράτους, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η κοινωνία βρίσκεται σε μια κρισιακή κατάσταση, τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Το κράτος, ενισχύοντας το νομικό του οπλοστάσιο, αυταρχικοποιεί το θεσμικό νομοθετικό του πλαίσιο σε μια προσπάθεια θωράκισης του από τις λαϊκές αντιδράσεις. Τα τελευταία χρόνια, οι νομοθετικές αλλαγές που έχουν επιβληθεί, δείχνουν με τον πλέον προφανή τρόπο πως για το κράτος και την κυβέρνηση, οι μόνοι εχθροί είναι οι εργαζόμενοι,οι απεργοί, οι αγωνιστές. Η δικαιοσύνη λοιπόν, επιστρατεύεται τόσο για να εμπεδωθούν αναδιαρθρωτικές αλλαγές σε διάφορους τομείς (κατασχέσεις, πλειστηριασμοί, διώξεις μικροοφειλετών για χρέη στο δημόσιο) όσο και για να κηρυχθούν απεργίες με δίκαια αιτήματα

παράνομες και καταχρηστικές, για να διωχθούν αγωνιστές για την πολιτική και τη συνδικαλιστική τους δράση. Τα παραπάνω έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα τους, την περαιτέρω σκλήρυνση του νομικού πλαισίου σε θεσμικό επίπεδο και την κατατρομοκράτηση της κοινωνίας, κάτι που άλλωστε αποτελεί και έμμεση στόχευση του κράτους και των κυβερνητικών επιτελείων του.

Χαρακτηριστικό είναι πως στη βάση των παραπάνω, θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα αναιρούνται και καταστρατηγούνται στο βωμό της «ησυχίας,της τάξης και της ασφάλειας». Ήδη από το 2008, μετά τις κινητοποιήσεις του Δεκέμβρη, θεσπίζεται ο κουκουλονόμος ως ιδιώνυμο έγκλημα. Από τότε, με το πρόσχημα της κάλυψης των χαρακτηριστικών, εκατοντάδες προσήχθησαν και συνελήφθησαν σε πορείες, ακόμα και αν το μέσο κάλυψης ήταν μια φαρμακευτική μάσκα για την προστασία από τα χημικά. Ακόμη, θεσμοί της αστικής δικαιοσύνης που ρυθμίζονται σε διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις, όπως είναι το τεκμήριο της αθωότητας (άρθρο 6 παρ.2 ΕΣΔΑ), δεν λαμβάνονται υπ’όψιν όταν πρόκειται για υποθέσεις που αφορούν στο δημόσιο συμφέρον. Χαρακτηριστικό παραδειγμα αποτελεί η καταδίκη κατηγορουμένων χωρίς επαρκή αποδεικτικά στοιχεία με πιο προφανή την περίπτωση της καταδίκης του Τάσου Θεοφίλου. Οι εξωδικαστικές και οι δικαστικές αρχές με πλήρη στήριξη από τα ΜΜΕ καταδίκασαν το Θεοφίλου, σε μια δίκη παρωδία, κατά την οποία αναιρέθηκαν βασικά άρθρα της ποινικής δικονομίας θέτοντας το ερώτημα της ανεξαρτησίας και της

Λες: Πολύν καιρό έλπιζες

Δεν μπορείς άλλο πια να ελπίσεις.

Έλπιζες τι;

Πώς ο αγώνας θαν’ εύκολος;

Δεν είν’ έτσι.

Η θέση μας είναι χειρότερη απ’ όσο νόμιζες.

Είναι τέτοια που:

Αν δεν καταφέρουμε το αδύνατο

Δεν έχουμε ελπίδα.

Αν δεν κάνουμε αυτό που κανείς δεν μπορεί να

μας ζητήσει

Θα χαθούμε.

Οι εχθροί μας περιμένουν να κουραστούμε.

Όταν ο αγώνας είναι στην πιο σκληρή καμπή

τουΟι αγωνιστές έχουν την πιο μεγάλη κούραση.

Οι κουρασμένοι, χάνουν τη μάχη.

( Μπ. Μπρέχτ)

δικαιοσύνη και

σωφρονιστικό σύστημα


43

αντικειμενικότητας της δικαστικής εξουσίας.Αντίστοιχης κλίμακας παραβίαση των ρυθμίσεων της ποινικής διαδικασίας είναι και ο θεσμός της προληπτικής προφυλάκισης στις περιπτώσεις που «απειλείται η κοινωνική ειρήνη». Η τελευταία προϋπόθεση καθιστά παραπάνω από σαφές ποιοί καταλήγουν να γίνονται αντικείμενα της συγκεκριμένης ρύθμισης, με χαρακτηριστικότερη την περίπτωση του Σακκά που έμεινε προφυλακισμένος για πάνω από 18 μήνες (σημ: αποτελεί το ανώτατο όριο προφυλάκισης ) χωρίς να υπάρχει προηγούμενη καταδίκη του.

ΤΟ ΝΕΟ ΓΚΟΥΑΝΤΑΝΑΜΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΧΤΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΟΜΟΚΟ

Τη στιγμή, λοιπόν, που σχολεία κλείνουν λόγω έλλειψης διδακτικού προσωπικού (αφού λεφτά δεν υπάρχουν…), μισθοί περικόπτονται σε βαθμό «κακουργήματος» και η ελληνική κοινωνία βυθίζεται στην εξαθλίωση, την ίδια στιγμή κατατίθεται νομοσχέδιο για την αλλαγή του σωφρονιστικού και ποινικού κώδικα και τη δημιουργία φυλακών υψίστης ασφάλειας τύπου Γκουαντάναμο σε ελληνικό έδαφος. Στις φυλακές αυτές οι κρατούμενοι και τα κελία κατηγοριοποιούνται σε τύπους Α’, Β’ και Γ’. Το τμήμα Α’, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το πιο «ήπιο» περιλαμβάνει όσους έχουν καταδικαστεί για χρέη, ενώ στο Β’ θα κρατείται ο κύριος όγκος των κρατουμένων εντείνοντας τον υπερπληθυσμό και τις άθλιες συνθήκες κράτησης και καθιστώντας τον εγκλεισμό ακόμα πιο απάνθρωπο.

Καινοτομία, όμως, για τα ελληνικά σωφρονιστικά χρονικά, έρχεται να αποτελέσει η πτέρυγα Γ ‘ των φυλακών. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο σωφρονιστικός κώδικας, εκεί θα κρατούνται κυρίως όσοι εχουν διαπράξει τα εγκλήματα που εντοπίζονται στα άρθρα 187 και 299 του ΠΚ, ήτοι όσοι έχουν καταδικαστεί με τις κατηγορίες της σύστασης και συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση καθώς και όσοι έχουν διαπράξει το έγκλημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση. Βαρυποινίτες και πολιτικοί κρατούμενοι, θα τελούν

υπό το ίδιο καθεστώς εγκλεισμού, με μηδαμινά δικαιώματα και σκληρό πλαίσιο επιτήρησης, εξισώνοντας τους στυγνούς εγκληματίες με τους πολιτικούς κρατουμένους.

Εντυπωσιακό είναι, πως για τη συγκεκριμένη πτέρυγα συστήνεται νέο σώμα ασφαλείας, η “Υπηρεσία Εξωτερικής Ασφάλειας του Καταστήματος Κράτησης τύπου Γ” για την οποία ο κώδικας προβλέπει ρητά βαρύ οπλισμό και δικαίωμα χρήσης του σε κρισιακές περιστάσεις, κατόπιν αιτήματος είτε του αρμόδιου εισαγγελέα είτε αν επείγει του διευθυντή των φυλακών. Ας μην εκπλαγούμε λοιπόν, αν για μια ακόμη φορά γίνουμε θεατές σκληρών, απάνθρωπων και θανατηφόρων βασανιστηρίων όπως στην περίπτωση Καρέλι. Τέλος, άλλη μια «καινοτομία» που εισάγει ο νέος σωφρονιστικός κώδικας είναι η αναγωγή του «χαφιεδισμού» σε ελαφρυντικό, ακόμα και σε λόγο αποφυλάκισης, αφού όσοι κρατούμενοι παρέχουν στο κράτος πληροφορίες για πρόσωπα ή περιστατικά που αφορούν «τρομοκρατικές» οργανώσεις θα απολαμβάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης και η έκτιση της ποινής τους θα αναστέλλεται για όσο χρόνο διαρκεί η ποινική διαδικασία.

Η δημιουργία των φυλακών υψίστης ασφαλείας,που προσίδιάζει σε πρακτικές και μεθόδους που υιοθετούνται από αυταρχικά καθεστώτα με πρόσχημα την πάταξη της τρομοκρατίας, θυμίζει τα Λευκά Κελιά στην Τουρκία και το Γκουαντάναμο στη Λατινική Αμερική. Κελιά, μέσα στα οποία η ανθρωπίνη αξιοπρέπεια κατακρεουργείται, κρατούμενοι βασανίζονται αν εμπλακούν σε οποιαδήποτε στάση ή εξέγερση ενάντια στις συνθήκες εγκλεισμού και άνθρωποι αυτοκτονούν υπό την πίεση του αυταρχικού εγκλεισμού.

Σε αυτά τα πλαίσια και ίδιαίτερα όσο η κρίση βαθαίνει και εμπεδώνεται,το κράτος επιλέγει την περαιτέρω θωράκιση του απέναντι σε όποιον ορθώνει το ανάστημα του, αντιδρά σε όσα του επιβάλουν και διεκδικεί αυτά που του ανήκουν. Όμως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένα τραγούδι:

ΟΣΕΣ ΚΑΙ ΑΝ ΧΤΙΖΟΥΝ ΦΥΛΑΚΕΣ

ΚΑΙ ΑΝ Ο ΚΛΟΙΟΣ ΣΤΕΝΕΥΕΙ

Ο ΝΟΥΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΤΑΡΙΟ

ΠΟΥ ΟΛΟ ΘΑ ΔΡΑΠΕΤΕΥΕΙ…

Μαρία Καώνη

Χριστίνα Κωστορίζου


1979-2014

44

ΑΝΤΙΦΑΣΙΣΜΟΣ

Αν κάναμε μια στατιστική ανάλυση στις προβολές των video στο youtube ένα προηγούμενο διάστημα μία από τις πρώτες θέσεις στην κατάταξη θα είχε σίγουρα αυτό της καταγραφής της συνομιλίας του Κασιδιάρη με τον κατ’ επιλογήν Σαμαρά Γ.Γ. της κυβέρνησης Μπαλτάκου (απορίας άξιο το πόσο άγνωστες είναι οι ιδεολογικές καταβολές του δεξιού χεριού του στον «αξιότιμο» Πρωθυπουργό!)

Αν κάποιος, όμως, μπορεί να ξεφύγει από την εικόνα και να δει τι κρύβεται από πίσω, μπορεί να κάνει τις εξής παραδοχές:

Παραδοχή 1η : «Αντισυστημικότητα της ΧΑ»

Από τότε που άρχισε η υπερπροβολή της ΧΑ, τα στελέχη του κόμματός της δε σταμάτησαν να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους ότι «ο ελληνικός λαός υποφέρει και πρέπει να τους τιμωρήσει», εννοώντας, βέβαια, «όλο αυτό το σάπιο σύστημα που έφερε τη χώρα σ’ αυτή την κατάσταση». Τώρα, όμως, γίνεται κατάφωρη η σχέση της με το βασικό πυλώνα της κυβέρνησης, καταρρίπτοντας το μύθο της αντισυστημικότητάς της και δείχνοντας πως πάει χέρι-χέρι με τη ΝΔ.

Παραδοχή 2η: «ΝΔ και ΧΑ συγκοινωνούντα δοχεία»

Η άνοδος της ΧΑ δεν ήταν ένας κεραυνός εν αιθρία που δε μπορεί να αιτιολογηθεί ή να ειδωθεί μόνο σαν αυθόρμητη αντίδραση. Αντιθέτως, τροφοδοτήθηκε από την όλο και πιο ακροδεξιά ρητορεία και πρακτική της κυβέρνησης όλο το προηγούμενο διάστημα, η οποία σε μία προσπάθεια φίμωσης οποιασδήποτε φωνής αντίστασης στο βωμό της μνημονιακής πολιτικής, διέχυσε ακροδεξιά ιδεολογήματα όπως αυτά του ρατσισμού, του αντικομμουνισμού, του σεξισμού, έχτισε στρατόπεδα συγκέντρωσης στην Αμυγδαλέζα και στο Αιγάλεω, διαπόμπευσε οροθετικές ιερόδουλες, στοχοποίησε

αγωνιστές, απαγόρευσε την ψήφο στις εκλογές στους αλλοδαπούς. Όλα αυτά αποτέλεσαν την αιτία της εκλογικής ανόδου του της ΧΑ και ταυτόχρονα νομιμοποίησαν τη δράση και της πρακτικές της (ρατσιστικά συσσίτια, ξύλο και δολοφονίες μεταναστών) που έφτασαν ακόμη και στη δολοφονία του Π. Φύσσα.

Και οι συλλήψεις που ακολούθησαν τη δολοφονία αυτή είναι που ήρθαν να κάνουν ξαφνικά το Σαμαρά αντιφασίστα! Ο μύθος, όμως, του «κρατικού α ν τ ι φ α σ ι σ μ ο ύ » κ α τ α ρ ρ ί π τ ε τ α ι εύκολα και από το βίντεο Μπαλτάκου. Κύρια στόχευση, λοιπόν, της κίνησης της ποινικής δίωξης σε βάρος των Χρυσαυγιτών, όπως παραδέχεται και ο Γ.Γ., δεν είναι άλλος από την ίδια την κάλπη! Και εξηγούμε: παρότι η ΝΔ χρειάζεται και χρησιμοποιεί τη ΧΑ για να διαχέει την ακροδεξιά ρητορεία και να λειτουργεί σαν μοχλός τρομοκράτησης των κινητοποιούμενων κομματιών του λαού και της νεολαίας, εντούτοις σίγουρα δε θέλει μια ΧΑ που να κλέβει το μονοπώλιο της κρατικής βίας, υποκαθιστώντας τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, αναπτύσσοντας αυτόνομη και σχετικά

Χρυση Αυγη

_κρατικός αντιφασισμόςκαι άλλα παράδοξα

Baltakos gate


45

αυτοτελή δράση, αποσταθεροποιώντας το κεντρικό πολιτικό σκηνικό και συνδεόμενη με όλο και ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας. Γι’ αυτό, λοιπόν, ο Σαμαράς στην προσπάθειά του να εγκολπώσει το χαμένο ακροδεξιό του ακροατήριο και να γίνει πάλι η μόνη δεξιά, το μόνο κέντρο σταθερότητας και νομιμότητας, αποφασίζει να δώσει μια νομική λύση στην πτώση των εκλογικών του ποσοστών!

Παραδοχή 3η : «κρατικός αντιφασισμός = καταστολή του λαϊκού κινήματος»

Δε πρέπει, όμως, κανείς να μείνει μόνο εκεί. Ο βαθύτερος και σημαντικότερος ρόλος που έχει να παίξει η δίωξη των χρυσαυγιτών δεν είναι άλλος από την καταστολή κάθε μορφής αντίστασης στην εμπέδωση της μνημονιακής πολιτικής από πλευράς λαϊκού κινήματος.

Εφόσον, η ΧΑ διώχθηκε όχι ως μια πολιτική οργάνωση, αλλά ως εγκληματική και, συνεπώς, όχι για τα νεοναζιστικά της ιδεολογήματα, αλλά με πρόφαση την εκτεταμένη χρήση βίας, το επόμενο βήμα είναι η βία των ναζιστών να ταυτιστεί με τις ριζοσπαστικές πρακτικές του λαϊκού κινήματος,

στο πλαίσιο της «καταδίκης της βίας απ΄ όπου κι αν προέρχεται». Και εδώ έρχεται

σαν «φυσικό επακόλουθο» να αποκρυσταλλωθεί πρακτικά

η γνωστή από τα πριν και καθόλα ανιστόρητη

«θεωρία των δύο άκρων», βάσει της οποίας όποιος

κατά την κυβέρνηση δεν είναι εντός του « σ υ ν τ α γ μ α τ ι κ ο ύ τόξου», αποτελεί άκρο και πρέπει να περιθωριοποιείται. Έτσι, λοιπόν, δε φαίνονται καθόλου παράλογες οι

προσαγωγές και οι συλλήψεις αγωνιστών

το τελευταίο διάστημα και οι στοχοποιήσεις

γενικά κάθε μορφής αγώνα.

Ωστόσο, το βασικότερο συμπέρασμα που εξάγεται εν τέλει

δεν είναι άλλο από τον κοινό στόχο της δράσης της ΧΑ και της κυβέρνησης για καταστολή

του λαϊκού κινήματος. Κι αυτό είναι κάτι που φαίνεται τόσο από τη ρητορεία και της πρακτικές της ΧΑ όπως αυτές αναλύθηκαν παραπάνω, όσο και από μια σειρά επιλογών και αυταρχικών κινήσεων των μνημονιακών κυβερνήσεων. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχει άλλος τρόπος να σταθεροποιήσουν το πολιτικό σκηνικό, όταν η αδυναμία τους

να εκπροσωπήσουν ξανά την πλειοψηφία των κοινωνικών στρωμάτων, ώστε να αποσπάσουν αν όχι την αποδοχή, έστω τη συναίνεση τους στην πολιτική που ακολουθούν. Κι έτσι, αυτό που επιλέγουν είναι να καταστείλουν το λαϊκό κίνημα μέσω της όξυνσης του αυταρχισμού σε ιδεολογικό και θεσμικό πλαίσιο και με την ταυτόχρονη ένταση της φυσικής καταστολής στις πορείες και τις κινητοποιήσεις. Κι αυτό γίνεται με έναν εξαιρετικά έντεχνο τρόπο, με, μια αλυσίδα οι κρίκοι της οποίας δεν είναι άλλοι από τη διάχυση των ακροδεξιών ιδεολογημάτων, τα ΜΜΕ που στρέφουν τα κοινωνικά στρώματα ενάντια στις κινητοποιήσεις, με την σκλήρυνση του θεσμικού πλαισίου και τη δύσκολη πρόσβαση στη δικαιοσύνη (βλ. και υπόθεση Τ. Θεοφίλου) και, τέλος, με την βίαιη καταστολή των κινητοποιήσεων με χημικά και ξύλο, απαγορεύσεις πορειών, προληπτικές προσαγωγές και συλλήψεις αγωνιστών. Έτσι, η τρομοκρατία είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να λειτουργήσει σταθεροποιητικά!

Και έτσι, λοιπόν, αφού τα φράγματα απέναντι στις λαϊκές αντιστάσεις ορθώνονται ψηλά και στεγανά, η απάντηση δε μπορεί παρά να ανήκει στο ίδιο το λαϊκό κίνημα και σε κανένα κυβερνητικό αντιφασισμό! Με μοναδική λύση τη συγκρότηση ενός ευρέος αντιφασιστικού μετώπου που θα χωράει όλες τις αριστερές δυνάμεις, που θα ξεκινάει και θα εξειδικεύεται σε κάθε κοινωνικό χώρο, σε κάθε σχολή, κάθε γειτονιά και κάθε σωματείο και θα βάζει στόχο το τσάκισμα του φασιστικού φαινομένου στην πράξη, απονομιμοποιώντας το τόσο ιδεολογικά, όσο και πολεμώντας το στην πράξη!

Γιατί είναι ευθύνη όλων μας να αντισταθούμε απέναντι σ’ αυτό που προσπαθεί να αποδυναμώσει τους αγώνες μας και να καταπνίξει τις αντιστάσεις που φέρουμε απέναντι στις πολιτικές που μας τσακίζουν!

Άρα σήμερα περισσότερο από ποτέ...

Αντιφασισμός εδώ και τώρα, χωρίς αυταπάτες, χωρίς ελπίδες κρατικής -

κυβερνητικής - νομικής λύσης

Αντιφασισμός με πρωταγωνιστή τη νεολαία και τους εργαζομένους

Πραγματικός αντιφασισμός!

Για να μην συνηθίσουμε στο φόβο!

Μαριάννα Τσότρα

Χριστίνα Κανελλοπούλου


1979-2014

46

ΔΙΕΘΝΗ

Από τα μέσα του φετινού φθινοπώρου όταν ο πρώην πρόεδρος της Ουκρανίας Γιανουκόβιτς πάγωσε επί της ουσίας τη συμφωνία σύνδεσης της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεκίνησε και το ντόμινο των εξελίξεων. Οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις της αντιπολίτευσης με την άμεση στήριξή τόσο από την ΕΕ όσο και από την Αμερική (βλ. ομιλία του Υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας σε διαδηλωτές στο Κίεβο) προχώρησαν σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις οι οποίες στο ξεδίπλωμά τους πήραν αρκετά αντιφατικά και επικίνδυνα χαρακτηριστικά. Συγκεκριμένα, οι διαδηλώσεις αυτές δεν ήταν ένα ουκρανικό παράδειγμα της αραβικής άνοιξης, όπου “ο λαός κατεβαίνει στο δρόμο για να ανατρέψει ένα διεφθαρμένο καθεστώς και υποστηρίζει την είσοδο της χώρας του στην ΕΕ”, όπως πολύ γλαφυρά και προπαγανδιστικά προέβαλαν τα διεθνή, δυτικά ΜΜΕ.

Ακριβώς αυτές οι διαδηλώσεις υποκινούμενες από τη δεξιά αντιπολίτευση του κόμματος της φυλακισμένης για οικονομικά σκάνδαλα πρώην πρωθυπουργού Γ. Τιμοσένκο και του ακροδεξιού κι εθνικιστικού κόμματος «Svoboda», αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος για να παρεισφρήσουν οι πιο ακραίες νεοναζιστικές ομάδες υπό την ονομασία «Δεξιός Τομέας». Έτσι, οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις μετασχηματίστηκαν σε συγκεντρώσεις μίσους με ναζιστικές σημαίες, οπλισμένες ομάδες διαδηλωτών και γενικά τη συγκρότηση μιας αχαλίνωτης κατάστασης. Υπό την πίεση αυτής

της εκρηκτικής κατάστασης και τη συμβιβαστική συμφωνία ανάμεσα σε ΗΠΑ-ΕΕ και Ρωσία, ο πρόεδρος Γιανουκόβιτς κατέφυγε στη Ρωσία και την εξουσία πήρε η μεταβατική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Yatsenyuk και πρόεδρο τον Turchynov, πρόσωπα του στενού κύκλου της Τιμοσένκο, ενώ, παράλληλα, στελέχη του ακροδεξιού «Svoboda» και του νεοναζιστικού «Δεξιού Τομέα» κατέλαβαν καίριες θέσεις στη μεταβατική κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό (βλ. ο αρχηγός του «Δεξιού Τομέα» να χρίζεται υπεύθυνος Εθνικής Ασφάλειας).

Κι ενώ από τη μια πλευρά έχουμε την ΕΕ και τις ΗΠΑ να προβαίνουν σε μια προσπάθεια πρόσδεσης της Ουκρανίας στη σφαίρα επιρροής τους, αφ’ ενός για την εκπλήρωση των οικονομικών συμφερόντων κυρίως της Γερμανίας, και αφ’ ετέρου για την απόκτηση ενός σημαντικού στρατηγικού συμμάχου στην Ανατολική Ευρώπη για τις ΗΠΑ (γι αυτό και προωθείται η άμεση ένταξη της χώρας όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και στο μηχανισμό στήριξης του ΔΝΤ)από την άλλη προφανώς αμέτοχη δεν έμεινε η Ρωσία. Και δεν μπορούσε να υιοθετήσει το ρόλο του παρατηρητή στα τεκταινόμενα καθώς η Ουκρανία έως τώρα ήταν τόσο οικονομικά όσο και στρατηγικά προσδεδεμένη στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας, καθώς ο βασικός στυλοβάτης της ουκρανικής οικονομίας αποτελούσε η Ρωσία με την εισαγωγή φτηνού φυσικού αερίου αλλά και την εξαγωγή της μεγαλύτερης μερίδας της ουκρανικής παραγωγής σε πρώτες ύλες και γεωργικά προϊόντα.

EUKRAINE


47

Γι αυτό ακριβώς και επέλεξε την συγκρότηση επιθετικής κίνησης για τη ρύθμιση του ουκρανικού ζητήματος, ερχόμενη σε σύγκρουση σε διπλωματικό επίπεδο με τις ηγεσίες των ΗΠΑ και της ΕΕ που στηρίζουν με όλα τα μέσα την ακροδεξιά κυβέρνηση του Κιέβου.

Ο φάκελος «Κριμαία».

Ο άσσος στο μανίκι της Ρωσίας και αυτό που της προσέφερε την πρωτοβουλία κινήσεων στο ουκρανικό ζήτημα ήταν η ιδιόμορφη κατάσταση που επικρατεί στα εδάφη της ανατολικής Ουκρανίας και πιο συγκεκριμένα της Κριμαίας. Κι αυτό γιατί στις περιοχές αυτές κατοικούν σε μεγάλη πλειοψηφία ρωσόφωνοι και Ρωσικής εθνικότητας κάτοικοι, πράγμα που νομιμοποιούσε τις ρωσικές παρεμβάσεις στην Ουκρανία για την υπεράσπιση των ομοεθνών από τις εχθρικές απέναντί τους εθνικιστικές πρακτικές (πογκρόμ νεοναζί σε αλλοεθνείς, κομμουνιστές και άλλες περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες). Δεν πρέπει, όμως, να τρέφουμε αυταπάτες ως προς τις προθέσεις της Ρωσίας, καθώς αυτό αποτελεί πρόφαση για την εξυπηρέτηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων της και τις επιδιώξεις της για άμεσο έλεγχο κι εμπλοκή στις ανατολικές επαρχίες όπου βρίσκεται ο βασικός κορμός της βιομηχανικής κι αγροτικής παραγωγής της Ουκρανίας. Γι αυτό και δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά την αυτονόμηση και την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία από το δημοψήφισμα της 16ης Μαρτίου, τον τελευταίο καιρό βλέπουμε κινήσεις αυτονόμησης σε επαρχίες όπως Ντονέτσκ και Χάρκοβο, όπου ρωσόφιλοι διαδηλωτές προχωρούν σε καταλήψεις δημοσίων κτηρίων και τοπικών κοινοβουλίων, με αίτημα την απαγκίστρωση κι απεξάρτηση από την πραξικοπηματική κυβέρνηση του Κιέβου. Τέλος, σημαντικός παράγοντας για την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία είναι κι η ναυτική βάση στη Σεβαστούπολη, την έδρα του ρωσικού ναυτικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα, η τυχόν απώλεια της οποίας θα σήμαινε κλυδωνισμούς στη στρατιωτική

ισχύ κι επιρροή της Ρωσίας στην ευρύτερη περιοχή.

Η ώρα της ΕΕ

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι η Ουκρανία ήταν και πρέπει να παραμείνει για το καλό των ολιγαρχών στενά συνδεδεμένη με τη Ρωσία στο οικονομικό επίπεδο, πράγμα που επιβεβαιώνεται από το σχέδιο ένταξης της στην «εκκολαπτόμενη» τελωνειακή ένωση της Ρωσίας με τη Λευκορωσία, το Καζακστάν και σύντομα, την Αρμενία, ως απάντησή στο πολύ μεγαλύτερο εμπορικό μπλοκ της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βλέπει μέσα κι από την αμερικανική επέμβαση μια ευκαιρία να «ανοιχτεί» στις οικονομίες της ανατολικής Ευρώπης, επιβάλλοντας την ίδια πολιτική λιτότητας και αναδιαρθρωτικών μέτρων στην Ουκρανία. Δεν είναι τυχαίο ότι το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας ύψους 1 δισεκ. ευρώ στην Ουκρανία, αλλά η εκταμίευση του ποσού έχει ως όρο τη σύναψη μιας συμφωνίας ανάμεσα στη φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση στο Κίεβο και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Το ευρωπαϊκό δάνειο ύψους 1 δισεκ. ευρώ σκοπό έχει να βοηθήσει την Ουκρανία να αντιμετωπίσει τρέχουσες χρηματοοικονομικές της υποχρεώσεις και προστίθεται στα 610 εκατ. της μακροοικονομικής βοήθειας που έχει συμφωνήσει να χορηγήσει η ΕΕ στο Κίεβο, αλλά δεν έχει ακόμη εκταμιευτεί. Αφού, λοιπόν, πρώτα υπογράφηκε η συμφωνία σύνδεσης ανάμεσα στην ΕΕ και την Ουκρανία στις αρχές του Μαρτίου, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας άνοιξε το δρόμο για τη χορήγηση βοήθειας από το ΔΝΤ. Οι βουλευτές της κυβέρνησης ψήφισαν ένα πρώτο πακέτο μέτρων, που προβλέπει μεταξύ άλλων μαζικές απολύσεις στο δημόσιο τομέα, αύξηση της φορολογίας και μείωση των επιδοτήσεων.

Γιατί, όμως, η Ουκρανία αποτελεί διακαή πόθο των ευρωπαϊκών πολιτικών και οικονομικών ελίτ; Η ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τρίτο του


1979-2014

48

ΔΙΕΘΝΗ

εξωτερικού εμπορίου Ουκρανίας. Το 2012 η αξία των προϊόντων τα οποία εξήχθησαν στην Ευρώπη από την Ουκρανία ανήλθε σε 14,6 δισεκ. ευρώ, ενώ τα προϊόντα κρατών μελών της ΕΕ που εισήχθησαν στην Ουκρανία είχαν αξία 23,8 δισεκ. Ευρώ. Γι΄ αυτό λοιπόν δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι στο πλαίσιο της βίαιης νεοφιλελεύθερης πολιτικής της ΕΕ για την υπέρβαση της κρίσης, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες δεν διστάζουν να αναγνωρίζουν και να συνομιλούν με μία κυβέρνηση που βασίζεται στην ακροδεξιά τρομοκρατία για να εδραιώσει τη θέση και να υπερασπιστεί τις επιδιώξεις των ολιγαρχών και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων που την υποστηρίζουν. Η ΕΕ, λοιπόν, συνεργάζεται ακριβώς με εκείνο το πλέγμα διαπλοκής και διαφθοράς, που τόσα χρόνια πλούτιζε σε βάρος του ουκρανικού λαού και οδήγησε τη χώρα στην χρεοκοπία, από την οποία τώρα με δάνεια και τις παρεπόμενες περικοπές, η ίδια μαζί με το ΔΝΤ έρχεται να σώσει. Επομένως, για μιαν ακόμη φορά καταρρέει το «αντιφασιστικό και δημοκρατικό» προσωπείο της Ευρώπης των λαών, με την προσπάθεια επιβολής σε μια ακόμη χώρα, από μια ξεκάθαρα ακροδεξιά κυβέρνηση, σκληρών αντιλαϊκών μέτρων.

Η θέση της αριστεράς απέναντι στις εξελίξεις.

Μπροστά σε τόσο μεγάλες εξελίξεις, όπου μια χώρα βρίσκεται στο επίκεντρο μιας ιμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης, ανάμεσα σε τρεις ισχυρούς πόλους ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσία, η στάση μας δεν μπορεί παρά να είναι δύσκολο να οριστεί και δεν πρέπει να ληφθεί ελαφρά την καρδία. Εμείς από την πλευρά μας θα προσπαθήσουμε όσο μας είναι δυνατό να ψηλαφίσουμε μια τοποθέτηση, που να ανταποκρίνεται σε μία σύγχρονη ριζοσπαστική αντίληψη της παγκόσμιας πολιτικής πραγματικότητας, μακριά από λογικές εύκολων απαντήσεων ή αποφυγής των απαντήσεων στο ερώτημα.

Σίγουρα, μια εύκολη απάντηση στο συγκεκριμένο θέμα θα ήταν εκείνη της λογικής των «ίσων αποστάσεων» και της γενικής και αφηρημένης αυτοδιάθεσης των λαών. Κι αυτό γιατί στην περίπτωση της Ουκρανίας δεν έχουμε μια αντίστοιχη κατάσταση με τις εξεγερμένες πλατείες της «Αραβικής Άνοιξης», όπου ο λαϊκός παράγοντας βγαίνει στο προσκήνιο και ανατρέπει αυταρχικές κυβερνήσεις, διεκδικώντας ένα διαφορετικό και καλύτερο μέλλον, έστω και με εξαιρετικά μεγάλες αντιφάσεις (έντονο ισλαμικό στοιχείο) . Μάλλον στην Ουκρανία ο λαϊκός παράγοντας, που διεκδικεί κάτι αντιπαραθετικό στις κυρίαρχες πολιτικές και έρχεται σε σύγκρουση με αυτές, ήταν ο μεγάλος απών. Δυστυχώς για τις τύχες του ουκρανικού λαού, αυτός κάτω από την άμεση επιρροή και με τις καθοριστικές πολιτικές και υλικές παρεμβάσεις και των δύο πλευρών, πολώθηκε σε μια φιλοευρωπαϊκή αφενός και σε

μια φιλορωσική τοποθέτηση, καλούμενος στην ουσία να επιλέξει τον κηδεμόνα του. Επομένως, στο δίλημμα Ευρώπη ή Ρωσία, δεν υπήρξε εκείνο το ισχυρό και ριζοσπαστικό λαϊκό κίνημα, με σοβαρές πολιτικές ευθύνες της ουκρανικής αριστεράς, που θα προτάξει με συνεχή και ανυποχώρητο αγώνα το πρωτόλειο αίτημα για πραγματική λαϊκή κυριαρχία και αυτοδιάθεση του λαού.

Από την άλλη σίγουρα οφείλουμε να οριοθετηθούμε από την τοποθέτηση που εξέφρασε σχεδόν στο σύνολο της η ευρωπαϊκή αριστερά, εμμένοντας στην στείρα φιλοευρωπαϊκή της στάση, μένοντας αμήχανη μπροστά στις εξελίξεις χωρίς επί της ουσίας να αναμετράται με το ερώτημα των ορίων της ευρωπαϊκής πολιτικής. Δηλαδή, μία τοποθέτηση, που παραγνωρίζοντας την καθοριστική εμπλοκή και τα παιχνίδια της ΕΕ σε βάρος του ουκρανικού λαού, μένει μόνο σε μία καταγγελιολογία του ακροδεξιού και νεοναζιστικού στοιχείου εντός της μεταβατικής κυβέρνησης, χωρίς να έρχεται σε σύγκρουση με τους κυρίαρχους μηχανισμούς που την στηρίζουν, την ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Τέλος, για να μπορέσουμε να πάρουμε θέση επί του ζητήματος πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τους παράγοντες εκείνους, που διαμορφώνουν το καλύτερο δυνατό πεδίο για την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος σε ένα επόμενο διάστημα. Χωρίς να μπαίνουμε προφανώς στη διαδικασία επιλογής ανάμεσα στους τρεις ιμπεριαλιστικούς πόλους, ΕΕ-ΗΠΑ και Ρωσία, οι οποίοι προφανώς έχουν διαφορετικές βλέψεις και συμφέροντα στην Ουκρανία, αλλά συντείνουν σε ένα, ότι ο ουκρανικός λαός την επόμενη μέρα θα είναι ο «χαμένος του παιχνιδιού», πιστεύουμε ότι η αριστερά οφείλει να έρθει σε σύγκρουση με τους απώτερους στόχους κυρίαρχων συμφερόντων, παλεύοντας ενάντια στις πολιτικές που έρχονται να επιβληθούν στον ουκρανικό λαό και να τον καταδικάσουν σε ένα παρόν και μέλλον λιτότητας και ανεργίας. Γιατί έχοντας την πείρα 4 χρόνων μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα και βλέποντας την κάμψη των λαϊκών αγώνων τα τελευταία 2 χρόνια εξαιτίας της εμπέδωσης σ’ έναν βαθμό της επίθεσης, πιστεύουμε ότι ο μόνος δρόμος, που αφήνει περιθώριο για την ανάπτυξη του λαϊκού κινήματος στην Ουκρανία ιδιαίτερα με την προωθούμενη από την κυβέρνηση του Κιέβου πολιτική, είναι αφενός εκείνος της διεθνούς απομόνωσης αυτής της ακροδεξιάς, φασιστικής κυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα και η αντιφασιστική πάλη και αφετέρου η σύγκρουση με τις σχεδιαζόμενες μνημονιακές πολιτικές και η αναγκαία πάλη της αριστεράς για τη συνεχή παρουσία του λαϊκού παράγοντα με όρους πρωταγωνιστή.

Δήμητρα ΡομποτήΓιώργος Κολοβός


49

Ο Φλεβάρης του 2014 έχει αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη ως η περίοδος του εμφυλίου πολέμου στην Ουκρανία. Όμως, την ίδια στιγμή, λίγο πιο δυτικά στα Βαλκάνια, μαινόταν μια εξέγερση στη Βοσνία, για την οποία σχεδόν κανείς δεν είχε ακούσει. Αυτό, λοιπόν, που από τα διεθνή ΜΜΕ είχε χαρακτηριστεί ως «Βαλκανική Άνοιξη», ξεκινάει από μια Ουκρανία που διχάζεται υπό το ερώτημα της εισόδου στην ΕΕ και εξειδικεύεται στη Βοσνία, όπου από την κατάληψη ενός ιδιωτικοποιημένου εργοστασίου στην Τούζλα ξεσπάει μια κοινωνική έκρηξη που «προετοιμαζόταν» τα τελευταία 15 χρόνια.

Η υπογραφή της Συνθήκης του Dayton, το 1995, με την οποία η Βοσνία αναγνωρίζεται διεθνώς ως ανεξάρτητο κράτος, συμπίπτει με την έναρξη μιας περιόδου «εκσυγχρονισμού» της χώρας και με την εφαρμογή μιας ενιαίας πολιτικής τόσο στη σέρβικη όσο και στη μουσουλμανική κοινότητα της περιοχής, ανεξαρτήτως των κοινωνικών και πολιτικών παρεκκλίσεών τους. Όσα συνέβησαν από εκείνο το σημείο και μετά στη Βοσνία, μπορούν να γίνουν κατανοητά με εναργέστερο τρόπο, εάν αναλογιστούμε και το παράδειγμα της ελληνικής «ανάπτυξης».

Πιο αναλυτικά, και όσον αφορά στις εργασιακές σχέσεις, σχεδόν σε όλες τις επιχειρήσεις της Βοσνίας οι εργαζόμενοι ζούσαν υπό το φόβο της ανεργίας, που ανερχόταν στο 27,5% (και εντελώς συμπτωματικά 60% στους νέους), με αποτέλεσμα να δουλεύουν ανασφάλιστοι, με πολύ χαμηλές έως και μηδενικές αποδοχές. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της Τούζλα, του μεγαλύτερου βιομηχανικού κέντρου της χώρας, οι περισσότερες δημόσιες επιχειρήσεις σταδιακά ιδιωτικοποιήθηκαν, αρκετές έκλεισαν οριστικά και το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων απολύθηκε.

Οι χιλιάδες άνεργοι και οι χαμηλόμισθοι, χωρίς καμία κοινωνική πρόνοια, εργάτες δημιούργησαν ένα εξαιρετικά εύφλεκτο μείγμα, το οποίο περίμενε την κατάλληλη αφορμή που θα οδηγούσε ολόκληρη τη

“Βαλκανική Άνοιξη”

φάκελοςΒοσνία

φάκελοςΒοσνία

φάκελος

Βοσνία

ΔΙΕΘΝΗΡιζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής

1979-2014

50

Βοσνία στο να εκραγεί. Και η αφορμή δεν ήταν άλλη από την πορεία της 5ης Φεβρουαρίου, όταν εργάτες, άνεργοι και νεολαία από όλες τις βιομηχανικές περιοχές της χώρας κατέβηκαν στους δρόμους, διεκδικώντας εργασιακά δικαιώματα και καταλήγοντας να πυρπολήσουν δημόσια κτήρια και να «βάλουν φωτιά» στην κοιμώμενη Βοσνία.

Πολύ σύντομα οι κινητοποιήσεις απέκτησαν πολιτικό πρόσημο, διατυπώνοντας 6 συγκεκριμένα αιτήματα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η δημιουργία νέας προσωρινής τοπικής κυβέρνησης από πρόσωπα που δεν είχαν έως εκείνη τη στιγμή συμμετάσχει στην διακυβέρνηση (λόγω της δυσπιστίας που είχε προκαλέσει στον κόσμο η τεράστια ανισότητα μεταξύ μιας πολιτικής «κάστας» και του υπόλοιπου εργαζόμενου λαού), η εξομοίωση των αποδοχών των πολιτικών με αυτές των δημοσίων υπαλλήλων, η δίωξη των οικονομικών εγκλημάτων και η δήμευση της παράνομα κτηθείσας περιουσίας, η επανέναρξη λειτουργίας των επιχειρήσεων της περιοχής, υπό την ευθύνη των εργαζομένων, με ακύρωση της ιδιωτικοποίησής τους, και η συνεργασία πολιτών και αρχών για την τήρηση της τάξης, ώστε να αποτραπεί η “ποινικοποίηση” και η χειραγώγηση των κινητοποιήσεων.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η φύση των αιτημάτων πυροδότησε τεράστιες αντιδράσεις από πλευράς ΕΕ, σε αντίθεση με τη στάση που διατήρησε αυτή απέναντι στα γεγονότα της Ουκρανίας. Συγκεκριμένα, στην Ουκρανία, όπου το αίτημα των διαδηλώσεων ήταν η είσοδος της χώρας στην ΕΕ, δε δίστασε να στηρίξει ακόμα και φασιστικές κυβερνήσεις προκειμένου να «υποστηρίξει τον αγώνα του ουκρανικού λαού», ενώ στη Βοσνία, όπου τα αιτήματα της επιτροπής πολιτών τάσσονταν αντικειμενικά ενάντια στην ασκούμενη πολιτική της ΕΕ, δεν άργησε να ανακοινώσει την είσοδο ευρωπαϊκών στρατευμάτων στη χώρα. Οι δεκάδες νεκροί και οι εκατομμύρια απελπισμένοι της Ουκρανίας, οι 3,8 εκατομμύρια πεινασμένοι της Βοσνίας δείχνουν ότι ο βίαιος ευρωπαϊκός 20ός αιώνας, με τον πάση θυσία κατακερματισμό της Γιουκοσλαβίας και την ανεξαρτητοποίηση της Βοσνίας, προεκτείνεται ακόμη μες στον 21ο αιώνα.

Αν μπορούμε να αντλήσουμε κάποιο δίδαγμα από την εξέγερση της Βοσνίας είναι το πώς τα πληττόμενα κοινωνικά στρώματα μπορούν

αυθόρμητα να βγαίνουν στο προσκήνιο και να διεκδικούν μαζικά και δυναμικά τα δικαιώματά τους.

Π α ρ ά , ό μ ω ς , τ ο ν α ν τ ι κ ε ι μ ε ν ι κ ά αριστερόστροφο χαρακτήρα των αιτημάτων, αυτό που φαίνεται να εκλείπει στην περίπτωση της Βοσνίας και που ενδεχομένως θα μπορούσε να δώσει διαφορετική πνοή στον αγώνα του βοσνιακού λαού είναι ένας μετωπικός φορέας που να εγκολπώσει τις δυνάμεις της αριστεράς, ο οποίος θα μπορούσε να οργανώσει καλύτερα τον αγώνα και να διεκδικήσει πολύ πιο συγκροτημένα τα αιτήματα αυτά.

Αν θέλουμε, πάλι, να αντιπαραβάλουμε την κατάσταση της Βοσνίας με την ελληνική πραγματικότητα, πέρα από τις θυσίες που και οι δύο χώρες κλήθηκαν να κάνουν στο βωμό του «εκσυγχρονισμού», παρατηρούμε πως η απουσία του εν λόγω μετώπου στη Βοσνία μπορεί να αντιστοιχηθεί, όχι βέβαια με ευθύγραμμο τρόπο, και στην απουσία μετωπικής λογικής ανάμεσα στις δυνάμεις της αριστεράς στην Ελλάδα. Και αν, όσον αφορά στη χώρα μας, όλες οι αριστερές δυνάμεις ευαγγελίζονται και προσπαθούν να φέρουν με τον τρόπο της η κάθε μία την «αλλαγή», ίσως το παράδειγμα της Βοσνίας θα μπορούσε να μας διδάξει τουλάχιστον αυτό.

Ότι, δηλαδή, σε περιόδους τόσο σκληρής επίθεσης από πλευράς αντιπάλου, όχι μόνο η αριστερά δεν μπορεί να αφήνει ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες, αλλά πολύ περισσότερο είναι ιστορικό της χρέος να διατυπώσει ένα σχέδιο αντεπίθεσης αντίστοιχο της συγκυρίας και να προσπαθήσει με κάθε τρόπο να συσπειρώσει γύρω του όλες της τις δυνάμεις.


51

Μαρία Μπαλάφα


Χριστίνα Κανελλοπούλου


1979-2014

52

ΔΙΕΘΝΗ

Τουρκία, Μάιος 2013... Χιλιάδες διαδηλωτές κατακλύζουν την πλατεία Ταξίμ, ανοίγοντας ένα πρωτόγνωρο εξεγερσιακό κύκλο, ο οποίος συνεχίζεται με τομές και ασυνέχειες ως το σήμερα. Αφορμή αποτέλεσε η απόφαση της κυβέρνησης Ερντογάν να ισοπεδωθεί το πάρκο Gezi, έναν από τους τελευταίους χώρους πρασίνου στην Κωνσταντινούπολη, για την ανέγερση ενός εμπορικού κέντρου. Η μαζικότητα των κινητοποιήσεων, η αποφασιστικότητα των διαδηλωτών και η χρονική διάρκεια ενός ούτως ή άλλως αρκετά σπάνιου φαινομένου όπως είναι η ανάπτυξη κινηματικών διεργασιών στο εσωτερικό της Τουρκίας δημιουργεί, αναπόφευκτα, την αμφιβολία για το εάν το πάρκο υπήρξε η πραγματική αιτία της εξέγερσης. Με άλλα λόγια, εάν η συγκεκριμένη κίνηση της τουρκικής κυβέρνησης, αλλά και η δολοφονία του Berkin Elvan απλά αποτέλεσε τη σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Η αλήθεια είναι ότι η προσπάθεια αναζήτησης

των λόγων που είχαν ως συνέπεια τα παραπάνω γεγονότα μας οδηγεί στην απόπειρα παράθεσης μιας συνολικότερης αφήγησης για το κράτος της Τουρκίας. Φαίνεται, δηλαδή, ότι ο αυταρχισμός δεν αποτελεί απλά μια συγκυριακή επιλογή, αλλά έχει διαχρονικό έρεισμα και βάθος τόσο στην κυβερνητική πολιτική όσο και στην ίδια την τουρκική κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι στην πολιτική σκηνή έχει παγιωθεί ένας πλειοψηφικός πολιτικός διπολισμός ανάμεσα σε συντηρητικά στρατόπεδα: από τη μία το κόμμα του Ερντογάν με ιδεολογικό πρόσημο βαθιά θρησκευτικό και με έντονη την

επιρροή του Ισλάμ, και από την άλλη το κόμμα των «κεμαλικών», το οποίο ενώ πλασάρεται ως προοδευτικός πόλος, ιδεολογικά εδράζεται στην εθνικιστική ταυτότητα των συνεχιστών της κεμαλικής πολιτικής. Χαρακτηριστική ειναι μάλιστα η πλήρης στήριξη που απολαμβάνει από την ηγεσία του στρατού. Μιλάμε, λοιπόν, για μια ιδιαίτερα αντιφατική συνθήκη και συγκυρία, στην οποία συγκρούονται κοινωνικές δυνάμεις σε κατευθυνση ρήξης με την αυταρχική πολιτική με την ιδεολογική κατίσχυση συντηρητικών ιδεολογημάτων στην κοινωνία της Τουρκίας. Κάτω από αυτές τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες, πραγματοποιούνται μια σειρά από αντιδραστικές τομές. Χαρακτηριστικά:

• Ο κρατικός έλεγχος του διαδικτύου: παρέχεται η δυνατότητα στο κράτος να «κατεβάζει» ιστοσελίδες όπως το face-book το twitter και το youtube αλλά και να φακελώνει τους χρήστες ανάλογα με την ιστοσελίδα που επισκέπτονται.

Η περίπτωση της ΤουρκίαςΟ αυταρχισμός όχι ως παραφωνία, αλλά ως κεντρικό στοιχείο της πολιτικής...

Berkin Elvan

11/3/14


53

• Η πρωτοφανής σε ένταση καταστολή των διαδηλώσεων με βίαιους ξυλοδαρμούς, χρήση της αύρας, δακρυγόνων και πλαστικών σφαιρών.

• Έντονη παρέμβαση στη λειτουργία των ΜΜΕ που εκκινά από έντονη λογοκρισία και φτάνει μέχρι φυλακίσεις δημοσιογράφων.

• Η επί της ουσίας διάλυση κάθε έννοιας ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης, με τον διορισμό των δικαστών απευθείας από τον Υπουργό Δικαιοσύνης.

την αστυνομία. Που κόντρα στον αυταρχικό παρεμβατισμό στην προσωπική του ζωή, προασπίζεται την ατομική του αξιοπρέπεια. Και από την άλλη, έχουμε μια κοινωνία που εθίζεται στο συντηρητισμό, το φόβο και την παθητικότητα. Που όχι απλά δεν αντιδρά στα τεκταινόμενα, αλλά φαίνεται να επικροτεί τις κυβερνητικές πολιτικές θεωρώντας τες ως την αποτελεσματικότερη λύση στα πραγματικά προβλήματα που βιώνει.

Και αν αυτά μας φαίνονται ξένα και μακρινά ας κοιτάξουμε καλύτερα (χωρίς βέβαια να κάνουμε ευθείς αναγωγισμούς) την

ΑλέξανδροςΓρηγορόπουλος

Αλλά και πληθώρα παρεμβάσεων σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής:

• Ψήφιση νόμου σχετικά με τον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ, τόσο με την απαγόρευση διαφημίσεων και την λογοκρισία σκηνών σε ταινίες που απεικονίζουν κατανάλωση αλκοόλ, όσο και με την απαγόρευση της πώλησης αλκοόλ σε συγκεκριμένα ωράρια.

• Απαγόρευση κοινής διαμονής μεταξύ φοιτητών αντίθετου φύλου και αποδοκιμασία αμβλώσεων, ακόμη και σε περίπτωση που η εγκυμοσύνη προκύπτει από βιασμό.

Συνεπώς, στην Τουρκία σήμερα συγκρούονται δύο κόσμοι. Από τη μια υπάρχει ο κόσμος που αντιστέκεται, που αντιδρά και διεκδικεί . Που επιλέγει την διατήρηση ενός πάρκου απέναντι στη δημιουργία ενός εμπορικού κέντρου. Που αγανακτεί με τη δολοφονία ενός παιδιού από

ελληνική πραγματικότητα. Γιατί μαζί με την πραγματικότητα της οικονομικής κρίσης (και ενδεχομένως και εξαιτίας της) η ένταση του κρατικού αυταρχισμού σε όλα τα επίπεδα είναι παραπάνω από εμφανής. Είναι η πραγματικότητα της δολοφονίας του 15χρονου Αλέξη το Δεκέμβρη του 2008, η πραγματικότητα της καταστολής όλων των αντιμνημονιακών διαδηλώσεων, η πραγματικότητα της αντικατάστασης της ΕΡΤ από την πάντα φιλοκυβερνητική ΔΤ...

Εν τέλει, αν κάτι μας διδάσκει η κατάσταση στην Κωνσταντινούπολη ειναι η αξιοπρέπεια ενός λαού που αγωνίζεται και πειραματίζεται με την προοπτική μιας καλύτερης ζωής, αλλά και η μάχη που πρέπει να δίνουμε καθημερινά με τον ίδιο μας τον εαυτό. Μια μάχη απέναντι στον εφησυχασμό, την απάθεια και το φόβο. Η μάχη τελικά του να μη συνηθίσουμε να ζούμε όπως μας επιβάλλουν.

6/12/08

Νεφέλη ΦασούληΑποστόλης Μπαλής


1979-2014

54

ΤΕΧΝΗ

Για κάποιους η μουσική είναι έκφραση, για ορισμένους καταφύγιο και για κάποιους άλλους απλά αριστοτεχνικός συνδυασμός τόνων και ημιτονίων. Σε επίπεδο ιδεολογίας λειτουργεί ως φορέας συνειδησιακής διαμόρφωσης. Κοινωνικοπολιτικά συνιστά τόπο καλλιτεχνικής αποτύπωσης της πραγματικότητας. Είναι παρούσα παντού και πάντα. Πρόκειται για στοιχείο με το οποίο αλληλοεπιδρά η ανθρώπινη ψυχή, είναι μια προέκταση της: αρχίζει, εξελίσσεται και τελειώνει με τα άτομα.

Ανέκαθεν έχει υπάρξει μια άρρηκτη σύνδεση μεταξύ κοινωνικής πραγματικότητας και μουσικής τάσης όταν χαρακτηρίζονται από κοινό χωροχρονικό πλαίσιο. Και αυτό επειδή ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει αφετηρία πολύπτυχη και όχι μονοδιάστατη. Κοινωνία, πολιτική και τέχνη βρίσκονται σε σχέση διάδρασης και αλληλεξάρτησης. Η κοινωνικοπολιτική συγκυρία προσφέρει το δεδομένο απ’ όπου αντλεί το υλικό της η καλλιτεχνική παραγωγή. Αυτή με την σειρά της επενεργεί στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση επηρεάζοντας όπως είναι λογικό και την στάση του απέναντι σε όσα συμβαίνουν στον κόσμο γύρω του.

Δεν είναι επομένως άξιο απορίας που παράλληλα προς κάποια από τα πιο σημαντικά κοινωνικοπολιτικά κινήματα στην παγκόσμια ιστορία έχουν αναπτυχθεί μουσικά ρεύματα με αντίστοιχη σημασία για την διαμόρφωση μιας συλλογικής κοινωνικής συνείδησης.

ROCK 'N' ROLLΒρισκόμαστε στην Αμερική του ΄50, την Αμερική του έντονου φυλετικού διαχωρισμού μεταξύ μαύρων και λευκών και ταυτόχρονα της νεολαίας των κυρίαρχων προτύπων του ‘’εκ του ασφαλούς επαναστάτη’’. 20 χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης του ‘30 και την αλληλένδετη εξαθλίωση των κοινωνικών μειονοτήτων της Αμερικής, η ανάκαμψη φτάνει και παράλληλα και η συνάντηση των μαύρων μεταναστών με το αμερικάνικο όνειρο. Η τζαζ και τα μπλουζ συναντούν την country μουσική του αμερικάνικου νότου, ένα ραντεβού - γενεσιουργός αιτία της rock n’ roll. Παρά τον συγχρωτισμό ντόπιων και μεταναστών, υπάρχει διαχωρισμός ανάμεσά τους και εκφράζεται και σε 2 διαφορετικά μουσικά ρεύματα, το rockabilly, που ερμηνεύεται από λευκούς τραγουδιστές (El-

Μουσική καιΚοινωνικά Κινήματα


55

vis Presley, Ricky Nelson, Johnny Cash) και το rock, πιο γρήγορο και ορμητικό, των μαύρων φωνών (Little Richard, Bo Didly, Chuck Berry). Οι έφηβοι του ‘50 χορεύουν στους ρυθμούς της ροκ, θεωρώντας πως αυτή είναι το νέο είδος που εκφράζει την ‘’ριζοσπαστική’’ ανεμελιά τους, έναν δηλαδή φρέσκο ριζοσπαστισμό, ο οποίος όμως δεν ανησυχεί για την παραπάνω κοινωνική πραγματικότητα, εύκολο και ακίνδυνο, εξίσου όμως πρωτοποριακό. Η κουβανέζικη επανάσταση αφήνει τα χνάρια της στους νέους, αλλά τα κυρίαρχα πρότυπα φαίνονται πιο επιβλητέα και τελικά καθορίζουν τη ροκ κουλτούρα.

Η δεκαετία του ’60 έρχεται, μια δεκαετία κοινωνικοπολιτικών ανακατατάξεων, και επιτέλους η ροκ βρίσκεται βαθιά μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα, τόσο της Αμερικής, όσο και της Αγγλίας. Τα τέλη του ‘60 στρώνουν το κόκκινο χαλί της χρυσής για την ροκ δεκαετίας του ‘70 και βάζουν στη ροκ στοιχεία αντιπολεμικής διαμαρτυρίας και σεξουαλικής απελευθέρωσης, στοιχεία άρρηκτα συνδεδεμένα με το χίππικο κίνημα. Στην Αγγλία τα σκαθάρια (Beatles) ροκάρουν, εμπνέοντας γενιές ροκάδων μέχρι σήμερα, ενώ η jazz και η κλασσική μουσική μπλέκονται στα τραγούδια των Rolling Stones, the Who και Kings. Στην Αμερική την ίδια περίοδο ο Bob Dylan επαναφέρει τον κοινωνικό προβληματισμό στο προσκήνιο τραγουδώντας για την φτώχεια και τον πόλεμο, ενώ το ψυχεδελικό ροκ της χίππικης φιλοσοφίας είναι παρόν στους στίχους και τις φωνές της Janis Joplin,του Jimi Hendrix, των Jefferson Airplane, the Doors και the Grateful Deads.

Η ‘’καταραμένη’’, λόγω της σύνδεσης της με το LSD, μουσική που ακούστηκε το ‘’καλοκαίρι της αγάπης’’ [1967] στην Αμερική, η ψυχεδέλεια της και η συνακολουθία της από τη προκλητική συμπεριφορά των χίπις έδωσε ζωή σε μια άλλη ροκ. Με σημείο αναφοράς το Haight- Ashbury του Σαν Φρανσίσκο, το χίππικο κίνημα καταδίκαζε τον πόλεμο στο Βιετνάμ και την εμπλοκή της Αμερικής σε αυτόν, εξ ου και τα αντιπολεμικά τραγούδια, υποστήριζε τη σεξουαλική επανάσταση και την επιλογή της χρήσης ναρκωτικών ουσιών για μια εναλλακτική και δημιουργική εξερεύνηση της πραγματικότητας. Οι χίππις προκειμένου να δείξουν την απόρριψη τους προς την υπάρχουσα τότε στερεοτυπική κουλτούρα ζούσαν σε δικές τους κοινοβιακές ομάδες, φτιάχνοντας έτσι άλλες κοινωνίες μέσα στην καθεστηκυία κοινωνία. Το χίππικο κίνημα κατόρθωσε έτσι να αλλάξει την στάση ζωής πολλών ανθρώπων και ν’ αμφισβητήσει ως ένα μεγάλο βαθμό την σταθερότητα του μεγαθηρίου των ΗΠΑ, δεν μπόρεσε όμως ν’ αλλάξει την ίδια την αμερικάνικη κοινωνία, να ξεριζώσει την εκμετάλλευση εντός αυτής, να βάλει προτάγματα ανατροπής της, ούτε εκ φύσεως θα μπορούσε άλλωστε. Συντάραξε πάντως τη ροκ κουλτούρα μέχρι και τις αρχές του ‘70, οπότε και υποχώρησε, για να την ακολουθήσει η εμπορευματοποιημένη και πιο εύπεπτη πλέον ροκ της μουσικής βιομηχανίας.

Και όταν η ροκ τις δεκαετίες του ‘70 και ‘80 φτιάχνεται πια για να πουληθεί-πάντα βέβαια με λαμπρές εξαιρέσεις-, κάνει θραύση στη δυτική νεολαία με συγκροτήματα όπως οι Guns ‘n Roses, oι Sex Pistols, oi Scorpions, οι Deep Purple, οι Led Zeppelin και οι Pink Floyd, εκ των οποίων οι τελευταίοι, αν και πουλούσαν πολύ, κάθε άλλο παρά συμβατικοί είναι. Η ροκ είναι πλέον πιο σκληρή, πιο επιθετική, με πιο ηλεκτρονικό ήχο, ανοίγοντας το δρόμο για την πανκ και τη grunge rock, τη τζαμαϊκανή reggae και τη heavy metal. Κάπου εκεί εμφανίζεται και η σελίδα ‘’Ροκ’’ στη μουσική ιστορία της Ελλάδας, φερμένη όμως ως εισαγωγή ξένων προτύπων, προσαρμοσμένων στις ανάγκες της ελληνικής νεολαίας, κάτι που πολύ χαρακτηριστικά περιγράφει ο Νικόλας Άσιμος και φανερώνει τον σε τελική ανάλυση επικαθορισμό της μουσικής από το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι. ‘’Εδώ στην Ελλάδα’’, λέει ο Νικόλας, ‘’προσπαθεί να γίνει μία απομίμηση ροκ, χωρίς όμως να υπάρχουν οι αναγκαίες καταστάσεις ζωής. Θέλω να πω, ο Μάης του ‘68 στη Γαλλία, το χίππικο κίνημα και διάφορα άλλα πράγματα γέννησαν τη μουσική ροκ. Όταν στην Ελλάδα δεν βράζει τίποτα από όλα αυτά, πώς είναι δυνατό να μιλάμε για μουσική ροκ;”

Η ρόκ ξεκίνησε ως, και για ένα εύλογο διάστημα όντως κατόρθωσε να παγιωθεί στην κοινή αντίληψη σαν μουσικό ρεύμα που απέβλεπε στην εξωτερίκευση μιας διάχυτης αμφισβήτησης για την στερεοτυπική λειτουργία της σύγχρονης κοινωνίας. Δυστυχώς, όμως, δεν μπόρεσε εν τέλει να μην διαβρωθεί από τις τάσεις της εκμεταλλευτικής κοινωνίας του κέρδους στους κόλπους της οποίας γεννήθηκε. Και, έτσι, στο βωμό της εμπορευματοποίησης θυσίασε τα γνωρίσματα που την κατέστησαν είδος ρηξικέλευθο και αντιδραστικό. Παρόλα αυτά πάντα θα αναβιώνει σε κάθε κινηματική δράση πλαισιώνοντας τα κοινωνικά προτάγματα της εκάστοτε συγκυρίας.


1979-2014

56

ΤΕΧΝΗ

PUNKΝοέμβρης 1980. Ο θάνατος 2 διαδηλωτών, του Ι.Κουμή και της Σ.Κανελλοπούλου, από ξυλοδαρμό της αστυνομίας στην απαγορευμένη αντιαμερικανική επετειακή πορεία του Πολυτεχνείου έδωσε ζωή στο πρώτο ελληνικό πανκ τραγούδι, το Athens is burn-ing, των STRESS.

Τη δεκαετία του ‘80, η ελληνική punk σκηνή και η αντικουλτούρα της βλέπει για πρώτη φορά το μουσικό της καρδιογράφημα να σημειώνει μία γραμμή ανοδική, διαφορετική απ’ αυτή της ευθείας των προηγούμενων χρόνων, στην οποία ευθεία και θα επιστρέψει στις αρχές του ‘90. Η μεταπολίτευση έχει ξεκινήσει, οι φοιτητικές καταλήψεις του ‘79 ενάντια στο ν.815 έχουν μόλις σταματήσει, τα ΜΑΤ χτυπούν μέχρι θανάτου διαδηλωτές και η ροκ σκηνή από όπου και ξεκινά η πανκ επιπλέει πια στα λιμνάζοντα νερά της εμπορευματοποίησης. Η punk ήρθε στην Ελλάδα για να εκφράσει το νέο, το ορμητικό, το επιθετικό, την οργή μιας γενιάς που δεν έβρισκε άσυλο πουθενά και που δεν ήξερε άλλωστε και πως να το βρει, μια οργή βέβαια που την επίμαχη δεκαετία, οπότε και στέριωσε η punk, δεν έφτασε σε σημείο να ξεχειλίσει.

Αν και αμέσως απέκτησε αντιεξουσιαστικό στίχο και πολλές φορές αναρχικό και ανθολογεί πολλά ‘’πολιτικοποιημένα’’ τραγούδια, η ελληνική punk κατάφερε να ταράξει τα νερά, όχι όμως και να βρει λύση στο αδιέξοδο εκείνης της γενιάς. Χαρακτηριστικό είναι ότι η τότε κυβέρνηση ΠΑ.ΣΟ.Κ. προσπάθησε να εγκολπώσει-και να χαλιναγωγήσει- τα συγκροτήματα πανκ που ξεπηδούσαν εκείνη την εποχή, ιδρύοντας τη ΜΟΥ.ΣΥΝ.ΚΑ, μέσω της οποίας τα περισσότερα απ’ αυτά πραγματοποιούσαν τις συναυλίες τους. Ταυτόχρονα, όμως, κάθε τέτοια συναυλία, ιδίως λόγω του αντισυμβατικού της χαρακτήρα τελείωνε με αθρόες συλλήψεις του κοινού και των καλλιτεχνών και κυνηγητό των ‘’πάνκηδων που τα σπάνε’’ - ή αλλιώς προβοκατόρων κατά την Κ.Ν.Ε.- στα σοκάκια της Πλάκας (ανάμεσα στα δισκάδικα της οποίας εύρισκε κάπως καταφύγιο η punk κουλτούρα ή το, όπως έλεγε η κομμουνιστική νεολαία, ‘’υποπροϊόν του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού’’).

Οι πιτσιρικάδες που μυήθηκαν στην punk τότε -μια ολόκληρη γενιά δηλαδή- από όπου ξεπήδησαν συγκροτήματα όπως οι Παρθενογέννεσις, οι Panx Romana, οι Γενιά του Χάους, τα Αρνάκια, οι Ανυπόφοροι, ακόμα και τελευταία οι Χάσμα, ένιωθαν ότι βρίσκονταν σε μια κοινωνικοπολιτική συγκυρία, στην οποία φαινόταν ότι έχουν πλήρη ελευθερία να πουν και να κάνουν οτιδήποτε, παρ’ όλα αυτά, κάθε πράξη τους τελικά εμποδιζόταν. Τους απαγορευόταν να παίξουν μουσική, να τραγουδήσουν σε μαγαζιά, να οργανώσουν συναυλίες, να ντύνονται όπως θέλουν. Έτσι, λοιπόν, η πανκ στην Ελλάδα ήρθε για να εκφράσει μια πραγματικότητα για τη νεολαία που είχε ως

εξής, ‘’Επιτρέπεται να πεις ό, τι θες, αρκεί να μην είσαι τόσο ηλίθιος ώστε να το προσπαθήσεις’’, όπως λέει και το γνωστό τραγούδι των Clash, του συγκροτήματος που έσπειρε την πανκιοφρενίτιδα στην θατσερική Αγγλία στα τέλη των seventies.

Back to seventies, λοιπόν, και βρισκόμαστε στο 1977, όταν οι νέοι των φτωχών λαϊκών στρωμάτων και οι μετανάστες που έχουν κατακλύσει το Λονδίνο βιώνουν βαθιά στο πετσί τους την καταπίεση μιας βρετανικής κοινωνίας που υφίσταται συνεχόμενη συντηρητικοποιήση ήδη από το 1975 περίπου, ενώ παράλληλα κάθε κοινωνικοπολιτική έκφραση καταστέλλεται αναπόφευκτα από το κράτος. Η γέννηση της αντι-κουλτούρας του punk, με πρώτα συγκροτήματα του είδους τους Clash, Sex Pistols, Ramones, σηματοδοτεί την απαρχή των κοινωνικών εκρήξεων των φτωχών νέων και των περιθωριοποιημένων μεταναστών απέναντι στην ρατσιστική και εύπορη βρετανική πλειοψηφία των ψηφοφόρων της Θάτσερ, η οποία και ήταν επικεφαλής του συντηρητικού κόμματος από το ‘75 έως το 1990 και πρωθυπουργός της χώρας από το 1979 έως το ‘90. Πρόκειται ουσιαστικά για μια πρώτη μουσική έκφραση


57

της οργής απέναντι σ’ όλα τα κατεστημένα, λόγω και του κενού που είχε δημιουργήσει πια η ροκ με την αποδοχή της από την κοινωνική και καλλιτεχνική ελίτ, η οποία φτάνει και στην Αμερική με πιο χαρακτηριστικό τότε το συγκρότημα των Dead Kennedys.

Η πανκ ενσωματώνοντας, παράλληλα, στοιχεία μπλουζόν νουάρ και διαφόρων τάσεων του Γαλλικού Μάη (και όλων των Μάηδων), γρήγορα λειτούργησε ως κώδικας αντιφασιστικής συμπεριφοράς, διαμορφώνοντας ταυτόχρονα άθελά της τη ‘’μόδα της άρνησης’’, όπως αυτή εκφράστηκε και στην εξωτερική εμφάνιση των πάνκηδων. Από την αντιφασιστική δράση που σημάδευσε την punk, αλλά και το προκλητικό ντύσιμο και συμπεριφορά δεν θα μπορούσαν φυσικά να λείπουν οι skinheads, που ήταν κυρίως νέοι που δούλευαν στα εργοστάσια, γνωστοί για τις τιράντες τους και τα ξυρισμένα κεφάλια (για να μην τους πιάνουν οι αστυνομικές δυνάμεις όταν συγκρούονταν με αυτές). Όταν ο τυφώνας του πανκ κατακλύζει το 1978 το Ηνωμένο Βασίλειο και τα συγκροτήματα του ‘’πρώτου κύματος’’ έχουν γίνει εμπορικά ή έχουν διασπαστεί, οι σκινάδες δημιουργούν τότε το δικό τους στυλ punk (oi! punk) και το ξαναφέρνουν εκεί από όπου ξεκίνησε, στο δρόμο!

Τον επόμενο χρόνο η Μάργκαρετ Θάτσερ βρίσκεται στην εξουσία εγκαινιάζοντας μια καταστροφική και αυταρχική πολιτική για την εργαζόμενη πλειοψηφία με ιδιωτικοποιήσεις των επιχειρήσεων, ακραία αύξηση της φορολογίας και εκτόξευση της ανεργίας. Η περιθωριοποίηση της νεολαίας ήταν ένας από τους στόχους της ‘’Σιδηράς Κυρίας’’, αφού απαγόρευε τα ρέιβ πάρτυ, ενώ είχε πει σε έναν από τους διάσημους λόγους της ‘’Να σταυρώσουμε όλους τους skinheads’’. Στο φόντο αυτό, λοιπόν, η πανκ -και η σκινάδικη εκδοχή της- δεν άργησε να γίνει το soundtrack των οργισμένων νέων που ήταν προορισμένοι να ζήσουν σε επισφαλείς συνθήκες και κάπως έτσι να πυροδοτήσει εν μέρει και κοινωνικές αναταραχές, ιδίως σε υποβαθμισμένες περιοχές του Λονδίνου, όπως αυτή του Brixton, όπου η αστυνομία έκανε συνεχώς επίδειξη δύναμης την Άνοιξη του ‘81. Απέναντι στις βρετανικές δυνάμεις καταστολής και τα περιστατικά ωμής κρατικής βίας, καθώς και τη γενικότερη πολιτική της Θάτσερ υπήρξε κοινωνικός οργασμός πολιτικής και καλλιτεχνικής έκφρασης που πήρε τις μορφές του punk και του new wave.

Ακόμα και αν σήμερα οι περισσότεροι σκινάδες, έχουν καταλήξει στην ακροδεξιά, μεταφράζοντας με επικίνδυνο τρόπο την νεολείστικη οργή τους, υπάρχουν πάντα και οι Redskins (Κόκκινοι skinheads, οι οποίοι εναντιώνονται στο ρατσιστικό κίνημα). Ακόμα και αν ο ορμώμενος εκ των κοινωνικών δεινών θυμός τον οποίο εξέφραζε η punk λειτούργησε ως αυτοσκοπός της το σίγουρο είναι ότι αυτό το αφιέρωμα που γράφτηκε για χάρη της αποτελεί...

...just a punk rock song, written for the people who can see something’s wrong!

THE NEGRO SPIRITUALS

BLACK GOSPEL“And before I’d be a slave, I’d be buried in my grave and go home to my lord and be free.”

Σε όλη την ιστορία της μουσικής ενδεχομένως να μην έχει υπάρξει άλλο είδος που να συναρτάται τόσο άμεσα προς την ανθρώπινη εκμετάλλευση και εξαθλίωση, που να αναδύεται τόσο πηγαία απο τα έγκατα του ανθρώπινου πόνου και που να αποτυπώνει τόσο ζωντανά μέσω των μελλοδιών του την φρικαλεότητα της σκλαβιάς όσο αυτό που παρήγαγαν οι σκλάβοι της Β. Αμερικής, γνωστό ως “black gospel”. Στα περισσότερα τραγούδια αυτού του είδους μπορούν να εντοπιστούν συμφυρόμενες δυο ετερόκλητες πραγματικότητες του ανθρώπινου ψυχισμού: εξωτερικεύεται μουσικά απο την μία η αίσθηση αγανάκτησης για έναν ζυγό αφόρητο και απο την άλλη η ελπίδα για θεία λύτρωση. Η black gospel αποτελεί ακριβώς εκείνο το σημείο όπου βρίσκουν ισορροπία δυο αντίθετες συναισθηματικές τάσεις καθεμία εκ των οποίων αφήνει διαφορετικό απόηχο στην ανθρώπινη αντίληψη.

Αρχικά, θα πρέπει να καταρριφθεί η ευρέως διαδεδομένη εντύπωση ότι η “gospel” είναι η μουσική των σκλάβων της Β’ Αμερικής. Η “black gospel” συνιστά μουσική υποκατηγορία της “gospel” μουσικής η οποία, όπως άλλωστε δηλώνει και η ονομασία της (“gospel” στην αγγλική είναι το ευαγγέλιο), πρόκειται για το κατεξοχήν μουσικό είδος που εξωτερικεύει την χριστιανική πίστη. Η θρησκευτική ποικιλομορφία του χριστιανικού δόγματος ευθύνεται και για συγκεχυμένη χρήση της έννοιας “gospel” η οποία εμφανίζει μουσικά παρακλάδια, χωροχρονικά διαμορφωμένα. Η μουσική δομή της “gospel” συνδέεται άρρηκτα με την κοινωνική της δίασταση. Αναπτύχθηκε ως μορφή λατρείας από τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα τα οποία χαρακτήριζονταν σε μεγάλο βαθμό


1979-2014

58

ΤΕΧΝΗ

απο αναλφαβητισμό, γεγονός που κατέστησε αναγκαία, δεδομένης της αδυναμίας πολλών να διαβάσουν τα αποσπάσματα της βιβλού που αποτελούν την στιχουργική βάση του είδους, την συχνή επανάληψη των στίχων.

Τα γνωρίσματα αυτά διαφαίνονται και στην “traditional black gospel” η οποία ξεκινά να ανθίζει και να διαδίδεται εκτεταμένα τον 19ο αιώνα. Τα κύματα σκλάβων που κατεύφθαναν απο την Αφρική αναγκάζονταν να υιοθετήσουν τα χριστιανικά διδάγματα, τους απαγορεύονταν ωστόσο να ασκούν την πίστη τους δημόσια. Αρχίζουν, έτσι, να μαζεύονται κρυφά και τραγουδώντας για τα χριστιανικά ιδανικά και τις κακουχίες της σκλαβιάς δίνουν ζωή σ’ενα μουσικό είδος που θα σημαδεύσει ανεπανάληπτα τόσο την σταδιοδρομία της μουσικής παγκοσμίως όσο και τις συνειδήσεις των ανθρώπων που το αντιμετώπισαν ως πολιτισμικό κεκτημένο μιας δεινοπαθούσας κοινωνικής μειοψηφίας. Πρόκειται κατ’ ουσίαν για ένα μουσικό συνονθύλευμα που αναπτύχθηκε μόνο από τους σκλάβους των ΗΠΑ όταν η στιχουργική υπόσταση της “gospel” των λευκών χριστιανών (“white gospel song”) συνάντησε τον ρυθμό και την τελετουργική δομή των πνευματικών μουσικών παραδόσεων της Αφρικής.

Η “traditional black gospel”, ωστόσο, διαφοροποιήθηκε ριζικά από την “gospel” κυρίως μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους της σημασίας της συλλογικής συμμετοχής στο τραγούδι. Το “white gospel song” επιτελεί λειτουργία κυρίως λατρευτική των θείων παρέχοντας δευτερευόντως περιθώρια συναισθηματικής αποφόρτισης των εξατομικευμένων δυσκολιών που ενδέχεται καθέις να αντιμετωπίζει. Η “traditional black gospel”, όμως, δεν τελείται προς ικανοποίηση της έμπρακτης δήλωσης των θρησκευτικών πεποιθήσεων που αξιώνει η εκκλησία παρά κατευθύνεται προς την καταπράυνση της ανθρώπινης αγωνίας που απορρέει απο ένα συλλογικά βιωμένο ψυχοφθόρο φαινόμενο. Είναι, επίσης, γνωστό οτι στην “traditional black gospel” οι στίχοι έφεραν διττά νοήματα με συσχετισμούς σημαινόντων και σημαινόμενων στo “white gospel song” να διαφοροποιούνται στη “tradition-al black gospel”. Για παράδειγμα η έννοια της λύτρωσης στο “white gospel song” είναι αμιγώς μεταφορική: λύτρωση απο την αμάρτια. Στην “traditional black gospel” ομως αποκτά και κυριολεκτική σημασία : λύτρωση απο τα δεσμά της σκλαβιάς. Ποίκιλλες θεωρίες άλλωστε θέλουν τους σκλάβους να αξιοποιούν τα τραγούδια αυτά για να μεταδίδουν κεκαλυμμένα μυνήματα μεταξύ τους ιδίως κατά τα χρόνια του εμφυλίου που πολλοί


59

σκλάβοι προσπαθούσαν να μετακινηθούν βόρεια από τον προσφιλή στην ιδέα της σκλαβιάς νότο.

Με την “black gospel” σχετίζονται άμεσα πολλά μουσικά είδη που σήμερα χαίρουν ευρείας αποδοχής όπως η jazz, η soul, η blues και η rock ‘n’ roll. Ιδιάζουσα συνάφεια με αυτήν, μεγαλύτερη από αυτή που φέρουν τα άλλα είδη, διαθέτει η “blues”η οποία καλλιεργήθηκε από φτωχούς μαύρους εργάτες και της οποίας η εμφάνιση συμπίπτει χρονικά με την κατάργηση της σκλαβιάς γεγονός που επεξηγεί και τον πλέον εξατομικευμένο χαρακτήρα της. Μουσικό είδος, επίσης, άμεσα συναρτώμενο προς την “black gospel” είναι αυτό των «εργατικών τραγουδιών των αφρο-αμερικανών σκλάβων» (African-American work songs), τα οποία περισσότερο δομικά παρά στιχουργικά, θυμίζουν τα τραγούδια της “black gospel” αφού έχουν κοινό το αφρικάνικο μουσικό στοιχείο. Τα τραγούδια αυτά που πλεόν έχουν εκλείψει, τραγουδούσαν οι σκλάβοι εν ώρα εργασίας, κατά κύριο λόγο στις φυτείες καλαμποκιού.

Ποια η συμβολή όμως της black gospel σε επίπεδα κοινωνικοπολιτικά και πιο συγκεκριμένα: ενα μουσικό είδος αλλά και όλη η κουλτούρα με το οποίο αυτό συνδέθηκε, απότοκα μιας εξαθλιωτικής καθεστηκυίας τάξης, τι ρόλο έρχονται να διαδραματίσουν στο ευρύτερο σκηνικό μιας κοινωνικής παθογένειας;

Είναι γενικώς αποδεκτό οτί η “gospel” χαρακτηριζόμενη βασικώς απο θρησκευτικό συντηριτισμό και έντονη διάθεση φυγής απο τα εγκόσμια δείνα είναι μουσικό ειδός «απολίτικο». Δεν επιχειρεί να στιλιτεύσει δυσμενή κοινωνικά φαινόμενα, δεν λειτουργεί ως καλλιτεχνικό μέσο αποδοκιμασίας τεκταινομένων σε πολιτικό επίπεδο, δεν προσφέρεται για κοσμοθεωρητική κριτική. Εντούτοις αυτό το «απολίτικο» είδος μουσικής πλαισίωσε πολιτισμικά τον αγώνα για την κατοχύρωση των κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων (γνωστός επισήμως ως «Κίνημα για τα πολιτικα δικαιώματα των εγχρώμων», Civil Rights Movement of African-Americans) που μετά το πέρας του εμφυλίου (1865) ξεκινά να επιδρά σημαντικά στην κοινωνική φυσιογνωμία των ΗΠΑ. Το μουσικό αυτό είδος, δηλαδή, δεν εξελίσσεται παράλληλα προς κάποιο κοινωνικοπολιτικό κίνημα παρά, επηρεάζοντας συνειδήσιακα, συντείνει στην υποδαύλιση ενός κινήματος που ξεκίνα αρκετές δεκαετίες μετά την εμφάνιση του. Η σκλαβιά καταργείται μεν το 1865 με την δεκατη τριτη τροποποιηση του συνταγματος των ΗΠΑ ωστόσο αυτό δεν συνεπάγεται και την αποζητούμενη κοινωνικοπολιτική ισότητα μεταξύ έγχωμων και λευκών η οποία επήλθε σχεδόν έναν αιώνα αργότερα. Το φαινομένο αυτό, κατά το οποίο ένα μουσικό είδος πολιτικά άχρωμο επενέργησε τόσο σημαντικά σε ενα κοινωνικό κίνημα κατα κόρον πολιτικό, ονομάστηκε «το παράδοξο της gospel».

Ο χαρακτηρισμός «απολίτικο» για το εν λόγω μουσικό ρεύμα είναι εύστοχος σε έναν βαθμό. Διοτί οι εμπνευστές του είδους είναι μάλλον απίθανο να επιχειρούσαν να διατυπώσουν συνειδητά κοινωνική κριτική μέσω των τραγουδιών αυτών ή να βρούν κάποιον καλλιτεχνικό τρόπο να προωθήσουν μια κοινωνικοπολιτική ιδεολογία, απλούστατα επειδή δεν διέθεταν τα χρονικά, ψυχικά ή μορφωτικά περιθώρια, την πολυτέλεια εν ολίγοις, να αντιληφθούν την μουσική ως οτιδήποτε άλλο πέρα απο έναν τρόπο πνευματικής αποφόρτισης.

Σε τελεολογικά επίπεδα, επομένως, το είδος είναι όντως απολιτικό. Σε επίπεδα όμως κοσμοθεωρίας είναι άκρως πολιτικό. Με την “black gospel” αποπειράται μια απάρνηση κάθε έκφανσης της εγκόσμιας πραγματικότητας, επομένως δε και της κοινωνικοπολιτικής, ενώ ταυτόχρονα επικαλείται η θρησκευτικά υποσχόμενη υπεροχή του παραδείσου. Δίδεται πνοή σε μια κουλτούρα που εκφράζει τέτοια αποστροφή για το status quo που ακόμα και η δια θανάτου λύτρωση είναι προτιμητέα. Οι σκλάβοι σκιαγράφησαν μεν τα προσωπικά τους δείνα μεσω της μουσικής τους επαγωγικά όμως τα τραγούδια αυτά μπορούν να συνθέσουν ένα ολόκληρο κοινωνικό πορτραίτο. Ανισότητα, εκμετάλλευση, αποστέρηση της ελευθερίας. Το «βασίλειο του θεού» για το οποίο τραγουδούν αυτοί οι ανθρωποί δεν είναι παρα η μόνη μορφή κοινωνίας που η ζώσα πραγματικότητα τους επέτρεπε να οραματιστούν ως ουτοπική. Αποζητούν μια ειρηνευόμενη τάξη πραγμάτων που για αυτούς μπορεί να εξευρεθεί μονό στο πλευρό του Κυρίου τους, με τον ίδιο τρόπο που οι ενστερνιστές κάποιας ιδεολογίας μάχονται για το μοντέλο που φρονουν οτι θα επιφέρει κοινωνική νηνεμία. Η κοσμοθεωρία που αποτυπώνεται σε αυτά τα τραγούδια φέρει τα απαιτούμενα περιθώρια για τον οραματισμό μιας ιδεατής κοινωνίας απλά την τοποθετεί σε εξωκοσμική βάση. (Σημειωτέον πως η “black gospel” δεχθηκε δριμεία κριτική από πολλά μέτωπα καθότι θεωρήθηκε ηττοπαθής και μη εφάπτουσα στα δεδομένα της πραγματικότητας επαφίοντας, μάλλον μοιρολατρικά και μεσσιανιστικά, την τύχη των υποκειμένων της στην θεία κρίση.)

Εν πάση περιπτώσει και ασχετως του «πολιτικού παραδόξου» της γκοσπελ και του ιδιάζοντος τρόπου με τον οποίο συνδέθηκε με ενα σημαντικό κοινωνικοπολιτικό κίνημα το σίγουρο είναι πως πρόκειται για ένα απο τα πιο γνήσια πολιτισμικά αποκυήματα της ανθρώποτητας. Ο ωμός πραγματισμός που αποτυπώθηκε μέσα απο την μουσική και στιχουργική του λιτότητα παρέκαμψε την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ύπαρξης εμμένοντας σε τρία μόνο στοιχεία που απαιτούνται προκειμένου ο άνθρωπος να δημιουργήσει πολιτισμό με ισχυρή αντίχηση: απάρνηση του κοινωνικού δεδομένου, εξύμνηση της ικανότητας του ανθρώπου για αντοχή και κάποια, έστω μικρή, αίσθηση του πώς προσσεγίζεται η βέλτιστη μορφή της συλλογικής συνύπαρξης.


1979-2014

60

ΤΕΧΝΗ

RAP & HIP-HOP

Η οικονομική κρίση του 1928 στην Αμερική οδήγησε σε περικοπές των κοινωνικών υπηρεσιών, πράγμα που επηρέασε περισσότερο τους μετανάστες και γενικότερα τα φτωχά κοινωνικά στρώματα. Έτσι οι δρόμοι των γειτονιών έγιναν ‘’αυτόνομα κοινωνικά κέντρα’’, μέσα από τα οποία ξεπήδησε το hip-hop ως περιθωριακή αφροαμερικανική κουλτούρα.

Βρισκόμαστε σε ένα πάρτυ στο Cedar Park στο νότιο Bronx της Νέας Υόρκης του 1970, όπου ένας Τζαμαϊκανός πρόσφυγας, ο Clive Campell (dj Kool Herc), χρησιμοποιώντας δύο πικ απ και τα ηχεία του πατέρα του, έκανε μιξάρισμα funk, soul και reggae δίσκων, με αποτέλεσμα τη γέννηση του πρώτου ρυθμού χιπ χοπ. Εμφανίζεται, λοιπόν, ως μία ακόμα κουλτούρα του μαύρου ανθρώπου, που δεν βλέπει γύρω του παρά τοίχους που τον εμποδίζουν, κάνοντάς τον ξένο σε μία ξένη χώρα. Στο ρυθμό του γίνονται battles με break dance που αντικαθιστούν τη σωματική βία των συμμοριών, γράφονται ριζοσπαστικές ρίμες (rap) και τα γκράφιτι μεταμορφώνουν τους τοίχους της γειτονιάς και τα βαγόνια των τρένων σε γκαλερί έργων τέχνης φτιαγμένα από τους ανθρώπους που ζουν την πόλη στις πιο αληθινές στιγμές της.

Σιγά σιγά το hip hop ταξιδεύει από τη Νότια Κορέα ως το Παρίσι και από τις φαβέλες της Βραζιλίας ως το Κέιπ Τάουν, όπου επικρατούσε ο θεσμός του Απαρτχάιντ και μ’ αυτόν τον τρόπο χρησιμοποιήθηκε ως όπλο της ανισότητας, της αδικίας και του ρατσισμού, ενώ στην Ελλάδα τα πρώτα ακούσματα χιπ χοπ φτάνουν το 1992, με τη συναυλία των Public Enemy στο Κατράκειο. Τα τραγούδια τους πυροδοτούν το στιχουργικό ξεκίνημα των Stereo Nova, Active Member και FFC . Οι πρώτοι σπόροι του νέου ήχου θα πέσουν στις δυτικές συνοικίες της Αθήνας και του Πειραιά και θα συνδυαστούν με στίχους έντονης πολιτικοποίησης παρμένης από τις γειτονίες του Περάματος μέχρι τα γκέτο της Ευρώπης. Την δεκαετία του ’90 όπου η ελληνική πολιτική σκηνή μυρίζει ζιβάγκο και αποπνέει τις κακοκουρεμένες ελπίδες του ελληνικού σοσιαλιστικού παραδείσου, με τα πιάνο μπαρ του Κολωνακίου να σφύζουν από «κουλτούρα», οι νέοι των Πειραιώτικων λιμανιών και των βιομηχανικών τετραγώνων των Αθηνών έρχονται να στηλιτεύσουν την σαθρότητα του πολιτικού συστήματος και να αναδείξουν τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα για τα οποία αυτό εθελοτυφλεί. Μιλούν για την μετανάστευση, την ανεργία, την υποκρισία, και προβαίνοντας σε πολιτική διαμαρτυρία ζητούν την άμεση μεταβολή των πραγμάτων.

Η χιπ χοπ από την γέννηση της και όλα αυτά τα χρόνια σχεδόν μέχρι και σήμερα με μπάντες όπως τα Μεθυσμένα Ξωτικά και οι Intifada μετατρέπει σε στίχο και μουσική την αγανάκτηση και τις διεκδικήσεις του λαού και της νεολαίας, καταδεικνύει την βία του κράτους και των δυνάμεων καταστολής του και θέτει κοινωνικά προτάγματα ανατροπής. Απόδειξη αυτών αποτελούν, μεταξύ άλλων, η συναυλία στην πλατεία Καισαριανής στις 15 Φλεβάρη του 2003 εναντίον του πολέμου στο Ιράκ, οι συναυλίες αλληλεγγύης στους κατοίκους Πελοποννήσου το 2007, η σύνθεση πολλών τραγουδιών, ορμώμενων από τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008, με έντονα αντισυστημικό στίχο. Η κοινωνική και πολιτική καταγγελία που συνοδεύει την χιπ-χοπ κουλτούρα γίνεται κτήμα και άλλων κοινωνικών μειοψηφιών όπως των μεταναστών καθώς και των νέων που αμφισβητούν, αντιστέκονται και δείχνουν ανυπακοή στις κυρίαρχες επιταγές. Οι χιπ-χοπ καλλιτέχνες φιλοξενούνται σε φεστιβάλ συλλογικοτήτων της αριστεράς καθώς είναι αυτοί που με τον δικό τους τρόπο δημιουργούν ένα πολιτιστικό αντιπρόταγμα σε μια Ελλάδα τσιφτετελιών στις πίστες της νύχτας, εύπεπτων beat και ρηχών hit που προσφέρονται προς ικανοποιήσεως των απαιτήσεων της μαζικής διασκέδασης. Βέβαια η περιγραφόμενη μουσική «αισθητική» δυστυχώς έχει επηρεάσει και την ίδια την χιπ χοπ η οποία στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως προφανώς, απαριθμεί αρκετούς καλλιτέχνες


61

όπως ο Tus, o Μηδενιστής, το Θηρίο, οι Going Through και ο λοιπός συρφετός οι οποίοι δεν χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη καλλιτεχνική καλαισθησία αντιθέτως μάλιστα διακρίνονται από κοινωνικοπολιτική αναισθησία αφού αναπαράγουν συχνά χυδαία και σεξιστικά πρότυπα.

Παρόλα αυτά το χιπ χοπ σαν είδος αποτελεί μια έντονα συνειδητοποιημένη μορφή μουσικής και αυτό γιατί τα περισσότερα τραγούδια του αφορούν την πραγματική ζωή μέσα στην φτώχεια, τα γκέτο και την εξώθηση σε ακραίες καταστάσεις διαβίωσης που περιλαμβάνουν ναρκωτικά, κράτηση σε σωφρονιστικά ιδρύματα και τις επιπτώσεις αστυνομικής κτηνωδίας. Κάπως έτσι λοιπόν μπορεί να λειτουργήσει ως όχημα για την διάπλαση συνειδήσεων. Όταν οι άνθρωποι καταλαβαίνουν πως αυτά που βιώνουν είναι αποτέλεσμα ενός συστήματος που ουσιαστικά επωφελείται από την εκμετάλλευση μπορούν να αναλύσουν ορθότερα την ίδια την πραγματικότητα και την θέση τους μέσα σε αυτήν, να εναντιωθούν στο status quo και να πάρουν θέση στα όσα συμβαίνουν πολλές φορές, όπως αποδείχθηκε και στην περίπτωση του Παύλου Φύσσα (καλλιτεχνικώς γνωστό ως Killah P), με κόστος την ίδια τους την ζωή.

ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΓόνος της πλούσιας ελληνικής μουσικής παράδοσης των δημοτικών και κλέφτικων τραγουδιών, εξελίχθηκε όπως ήταν αναμενόμενο (με τέτοια καταγωγή) σε άκουσμα ευρείας αποδοχής απ΄ όλα τα κοινωνικά στρώματα. Ο μελωδικός ήχος του μπουζουκιού, του μπαγλαμά και της κιθάρας πλαισίωνε την αγωνία και την καταπίεση των πιο εξαθλιωμένων κοινωνικών στρωμάτων, μια αγωνία που στα σπίτια των πλούσιων οικογενειών μπήκε μόνο μέσα απ’ το ραδιόφωνο.

Τα πρώτα ρεμπέτικα αναδύθηκαν από τα κελιά των φυλακών του Μεντρεσέ της Αθήνας (1836), τα λεγόμενα ‘’Μουρμούρικα’’ και γρήγορα βρήκαν απήχηση στην πλατεία του Ψυρρή, στο λιμάνι του Πειραιά και στις ταβέρνες της Θεσσαλονίκης την εποχή που οι Βαυαροί προσπάθησαν να εισάγουν την πόλκα και την καντρίλια (βαυαρικά παραδοσιακά τραγούδια). Πώς μπορούσε, όμως, ένα τέτοιο είδος μουσικής να λυτρώσει τα όλα και πιο καταπιεζόμενα εργατικά στρώματα σε μια Ελλάδα που περνάει σε μια πρώτη φάση εκβιομηχάνισης και μετατόπισης της παραγωγής από την αγροτική ύπαιθρο στα αστικά κέντρα; Κύμα αγροτών μεταναστεύει στις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας και στις ΗΠΑ. Η κοινωνικοπολιτική και οικονομική πραγματικότητα φέρνει τα φτωχά λαϊκά στρώματα αντιμέτωπα με την ανερχόμενη αστική τάξη του 20ου αιώνα.

Οι καταπιεζόμενες μάζες, οι οποίες αρνούνται να ζήσουν την πραγματικότητα που τους επιβάλλεται, καταφεύγουν σε τραγούδια που εκφράζουν τους πόθους και τους καημούς τους για τον έρωτα, τη φτώχεια και άλλα. Κάπως έτσι το ρεμπέτικο μεταπήδησε από την κλειστή κοινωνία των φυλακών και των περιθωριοποιημένων ατόμων στις μπουάτ και τα κέντρα ψυχαγωγίας που συναντιόταν η εργατική τάξη και αργότερα στους προσφυγικούς συνοικισμούς που δημιουργήθηκαν στις ελληνικές πόλεις λόγω της ανταλλαγής των πληθυσμών (Συνθήκη Λωζάνης), ύστερα από τη μικρασιατική καταστροφή του 1922.

Και τότε είναι η στιγμή (1923) που εμφανίζονται μεγάλοι ρεμπέτες, όπως ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης κ.α., που συνθέτουν τραγούδια εμπνευσμένα απ΄ τη ζωή, που δε σωπαίνουν ούτε την εποχή της λογοκρισίας επί δικτατορίας του Μεταξά το 1936, ούτε την εποχή του ελληνο-ιταλικού πολέμου, της γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου. Γράφουν τραγούδια που εμψυχώνουν τον λαό και τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στον αγώνα εναντίον του κατακτητή, εκφράζοντας το όραμα για μια ελεύθερη πατρίδα. Τραγούδια που αποτυπώνουν τις συνέπειες του εμφυλίου πολέμου σε πλειοψηφικά τμήματα του ελληνικού λαού που είχαν καταφύγει στον ανταρτοπόλεμο ως απάντηση στη μεθοδευμένη βία της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία κατευθύνονταν από τα ξένα συμφέροντα. Τραγούδια που έγιναν ύμνος στα χείλια των μαχόμενων!

Ύστερα από τις πολύχρονες εθνικές τραγωδίες, το αυθεντικό λαϊκό τραγούδι διανθίστηκε με νέες φωνές, όπως αυτή της Σωτηρίας Μπέλλου. Και παρ’ όλο που αδυνατεί να δώσει μια συνειδητή διέξοδο από τη βίαιη πραγματικότητα, εφ’ όσον παραμένει στην άρνηση, εμπνέεται από τους καθημερινούς μόχθους του λαού και σιγοτραγουδιέται ως και σήμερα…

Τα άνω μουσικά ρεύματα ξεπήδησαν από τις φλόγες κοινωνικών αναταραχών που έθεσαν σε αμφισβήτηση την υπάρχουσα πραγματικότητα. Και αυτό είναι που τελικά πρέπει να μείνει στην ιστορία της ανθρωπότητας ανεξάρτητα από το ότι κάποιοι θα προτιμούσαν την στάχτη αντί για την πυρά.

Εξάλλου όπως έχει γραφτεί «αυτοί που χόρευαν θεωρήθηκαν τρελοί από εκείνους που δεν μπορούσαν να ακούσουν την μουσική.»

Μελίνα Φιντέλις ΤζούρουΚωνσταντίνα Κατσαρή

Έφη Τσαφά

…35 χρόνια πριν, το 1979 η νεολαία στάθηκε αντιμέτωπη μπροστά στο μέλλον που οραματίζονταν γι’ αυτήν και αποφάσισε να νικήσει. Η απόσυρση του νόμου 815 σήμανε πολλά περισσότερα από το σταμάτημα των τότε κυβερνητικών επιλογών. Σήμανε την απαρχή του φοιτητικού κινήματος της Μεταπολίτευσης, που κόντρα στη συναίνεση και στην υποταγή, έδινε και δίνει μηνύματα νικηφόρων αγώνων σε ολόκληρη την κοινωνία. Σήμανε το γέννημα μιας σειράς αγωνιστών, που αρνήθηκαν τη λογική της στείρας κομματικής παράταξης και επέλεξαν να αγωνίζονται μέσα από τα συσπειρωσιακά μορφώματα, τα σχήματα. Μέσα από ανοιχτά και ζωντανά μορφώματα που θα διαχέουν την πολιτικοποίηση στους συλλόγους των φοιτητών και θα αναιρούν το διαχωρισμό της πολιτικής από το συνδικαλισμό, το διαχωρισμό των αγωνιστών σε “καθοδηγητές” και υλοποιητές της πολιτικής γραμμής.

23 χρόνια πριν, στους μεγάλους αγώνες της νεολαίας το 1990-1991 που στιγματίστηκαν από νίκες αλλά και από τον αγωνιστή - σύμβολο Νίκο Τεμπονέρα, η δημιουργία των σχημάτων των ΕΑΑΚ (Ενιαία Ανεξάρτητη Αριστερή Κίνηση) συνέχισε να δείχνει έναν άλλο, ελπιδοφόρο δρόμο στο φοιτητικό κίνημα, ένα δρόμο αντίστασης στις κυβερνητικές επιλογές, αντίστασης στην καταστολή του κράτους και του παρακράτους, αντίστασης σε λογικές ήττας και συναίνεσης που θα οδηγεί στα μεγάλα κινήματα των φοιτητών.

“Μπήκαν ουρλιάζοντας «κουμούνια θα πεθάνετε» και ανοίγοντας τα μαύρα δερμάτινα μπουφάν τους έβγαλαν τους σουγιάδες και όρμηξαν. Τρομαγμένοι αρχίσαμε να τρέχουμε δεξιά αριστερά ζητώντας καταφύγιο. Το πάτωμα γέμισε καφέδες, τσιγάρα και σημειώσεις. Έτρεξα στη σκάλα αριστερά. Λίγα μέτρα πιο πέρα ήταν η «κατάληψη» της Β’ Θεολογικής. Ανεβαίνοντας τη σκάλα ένιωσα ένα κάψιμο στον δεξί μηρό. Δεν ασχολήθηκε άλλο μαζί μου. Με προσπέρασε τρέχοντας αφήνοντάς μου μόνο μια μαχαιριά. Μετά χτύπησε τον Γιώργο. Τον χτύπησε με το μαχαίρι στο κεφάλι. Ακολούθησε συμπλοκή με μέλη των Αριστερών Συσπειρώσεων που βγήκαν από τη Β’ Θεολογική. Άγριο ξύλο και πολλές μαχαιριές”.

http://left.gr/news/mia-palia-mahairia-poy-kathe-22-aprili-stazei-pyon#sthash.

FdaTqH6W.dpuf

είμαστε η σχολή του ‘79...

προκήρυξη των ΑΣΦ

Ριζοσπαστική Αριστερή Παρέμβαση Νομικού - Συσπείρωση Αριστερών Φοιτητών Νομικής 35 ΧΡΟΝΙΑ / ΓΕΝΕΘΛΙΑ

62

Πριν 35 χρόνια, λοιπόν, γεννιέται μια συσπείρωση στη Νομική που

γρήγορα ονομάζεται ΣΑΦΝ. Από τις πρώτες Αριστερές Συσπειρώσεις

Φοιτητών. Μετά από κάποια χρόνια θα βρει το έτερο -τότε- σχήμα, την ΡΑΠαΝ με το οποίο και θα ενωθεί παραμερίζοντας

πολιτικές και ιδεολογικές διαφωνίες, όντας μέσα πλέον στο

δίκτυο σχημάτων ΕΑΑΚ.

Μέσα στο κλίμα ενσωμάτωσης της μεταπολίτευσης, μέσα στο

κλίμα ηττοπάθειας της δεκαετίας του ‘90 και μέχρι σήμερα, με

λάθη και επιτυχίες, με πίστη στο συλλογικό δρόμο, με πείσμα και

αυταπάρνηση κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα, το σχήμα προσπαθούσε και προσπαθεί ακόμα να βάλει

φραγμούς σε ό,τι υποθηκεύει το μέλλον μας, να διεκδικήσει

καλύτερους όρους φοίτησης και πολύ παραπάνω να μετατρέψει το φοιτητικό σώμα σε μια κοινωνική

δύναμη η οποία εν τέλει θα αποφασίζει, θα διεκδικεί και θα

νικά για τον εαυτό της.

Σε τελική ανάλυση, δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από την

αθροισμένη ανησυχία και την συλλογικοποιημένη άρνηση και αμφισβήτηση νέων ανθρώπων

που θέλουν μέσα από τον αγώνα τους να δουν τα πράγματα να

πηγαίνουν διαφορετικά.


63

...και 35 χρόνια μετά συνεχίζουμε στο δρόμο του αγώνα

CONTRA LEGEMmay 2014

διανέμεται άνευ αντιτίμου από την ΡΑΠαΝ-ΣΑΦΝ[εαακ]

Μου είπαν να μην κάνω όνειρα τρελά, να μην τολμήσω να κοιτάξω τα αστέρια,

μα εγώ ποτέ μου δεν τους πήρα σοβαρά, πήρα τον κόσμο ολόκληρο στα δυο μου χέρια.

Δε θα δακρύσω μα και δε θα φοβηθώ. Δε θα αφήσω να μου κλέψουν τα όνειρα μου,

ελεύθερα, ψηλά, πολύ ψηλά πετώ κι όλοι ζηλεύουν τα περήφανα κι αδέσμευτα φτερά μου.

Και περιμένω κι άλλα αδέρφια για να ‘ρθουν σ’ αυτήν την κορυφή που όλους περιμένει,

αρκεί να μη δακρύσουν και να μη φοβηθούν σ’ αυτήν την έξυπνη απάτη, την καλοστημένη

...δεν ξεχνάμε

Documents

CONTRA LEGEM 2014