H.EL308

1

Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæ óãñðàëòèéí íèéòëýã çàð÷èì

Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéã èõýíõ òîõèîëäîëä áîãèíî õóãàöààíä õèéæ ã¿éöýòãýõ øààðäëàãà

òóëãàðäàã. Èéìä óãñðàëòàä èðæ áàéãàà òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä íü ïàñïîðòûí ºãºãäë¿¿ä áîëîí õ¿ëýýæ

àâñàí òóõàé àêò áàðèìòàé, ¿éë÷èëãýýíä îðæ ÷àíàð íü øàëãàãäñàí áàéõ ¸ñòîé.

Óãñðàëòûí ¿åä óðüä÷èëàí òºëºâëºñýí àæëûí ãðàôèê, òåõíîëîãèéí êàðòûí äàãóó àæëûã çîõèîí

áàéãóóëíà. Ýíý ¿åä öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí àþóëã¿é àæèëëàãààíû á¿õ ä¿ðýì æóðìûã

ìºðäëºãº áîëãîæ àæèëëàíà. ÏÓÝ, ÏÒÝ è ÏÒÁ.

Òºðºë á¿ðèéí Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæ¿¿äèéí óãñðàëòûí àæèë íü ººðèéí îíöëîãóóäòàé áîëîâ÷

çàðèì íèéòëýã ¿íäýñëýë áàéíà. ¯¿íä:

– èæèë ôàçûí øèí, ö.ò.ò-¿¿äèéí áîëîí êàáåëèéí ¿ç¿¿ð¿¿ä íýã ºíãèéí áóäãààð òýìäýãëýñýí

áàéíà. 3 ôàçûí õýëõýýíä À ôàç øàð,  íîãîîí, Ñ óëààí ºí㺺ð; øóóä ãàçàðäóóëñàí íåéòðàëü

ºíãºã¿é, òóñãààðëàãäñàí íåéòðàëü öàãààí ºíãºòýé áàéíà. Íýã ôàçûí õýëõýýíä õóâüñàõ ã¿éäëèéí

îðîîìîãèéí ýõëýëä õîëáîãäñîí äàìæóóëàã÷ øàð ºí㺺ð òºãñãºëä õîëáîãäñîí íü óëààí ºíãºòýé

áàéíà. Òîãòìîë ã¿éäëèéí õýëõýýíä íýìýõ òóéëûí óòàñ óëààí, ñºðºã òóéëûí óòàñ õºõ, íåéòðàëü

óòàñ íü öàãààí ºí㺺ð òýìäýãëýíý.

– òàñëóóðóóä áîëîí òðàíñôîðìàòîðóóä ÿ÷åéêàä ñóóõäàà êîðèäîð, õààëãà òàëààñàà ìàñëûí

ò¿âøèíã õÿíàõ áîëîìæòîé áàéõ øààðäëàãàòàé þì. ̺í ìàñëûã õÿëáàð íýìýõ áîëîìæòîé áàéíà.

Ìàñëî þ¿ëýõ õîîëîéä áºãëººíººñ ãàäíà õàìãààëàõ òàã áàéíà.

– Òàñëóóðóóä íü óäèðäàõ õýëõýýã ñàëãàõ çîðèóëàëòòàé, õààëãàí òàëäàà áýõëýãäñýí, ñàëäàã

ðàçü¸ìòàé áàéíà.

– Òàñëóóð áîëîí ñàëãóóðûí ã¿éäýë äàìæóóëàõ õýñýãò îéð îðøèõ õºòë¿¿ðèéã òðîññ áóþó ãèíæýýð

õèéæ áîëîõã¿é. Õàòóó ñàâààãààð õèéõ áºãººä äýãýý áîëîí ñêîáîîð çààâàë íýìæ áýõëýíý.

– Øèí áîëîí äàìæóóëàã÷èä ¿¿ñýõ àþóëòàé ìåõàíèê õ¿÷äýë áîëîí äîðãèî íü òóñãààðëàã÷èä

äàìæèõã¿é áàéâàë çîõèîíî. Ýñðýã òîõèîëäîëä òóñãàé ñààðìàãæóóëàã÷ õýðýãëýíý.

– Øèíèéã öàõèëãààí àïïàðàòûí êîíòàêòàä õîëáîõäîî öàéðäñàí áîëò, çóçààí øàéáòàé õýðýãëýíý.

– Õºäºë㺺íòýé ¿ðýëäýõ ìåõàíèçìóóäûã óãñðàõûí ºìíº áåíçèí ñïèðòýýð óãààõ áà õóóðàé

àë÷óóðààð àð÷èæ òîñîîð (âàçåëèí, ñîëèäîë) òîñëîíî. Ãàäàà ÷èéãòýé îð÷èíä áàéõ áîëò, øàéáèéã

ãðàôèòààð òîñëîíî. Áóäàãã¿é õýñã¿¿äèéã ìºí òîñîëíî.

– Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéã áýõëýõýä áîëò íü ãàéêàà äàãàæ ýðãýõã¿é áàéâàë çîõèíî. Òóñãàé

õîíîãò ñóóëãàõ áóþó òýýãë¿¿ð ãàãíàõ ãýõ ìýò àðãà õýìæýý àâàõ íü ç¿éòýé.

– Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí õààëò õàøèëòûã 20õ20 ìì-ûí òºìºð òîð àøèãëàí õèéíý.

Õààëãàíû ðàì íü äîòîãøîî îíãîéõã¿é òýýãë¿¿ðòýé áàéíà. Õóâààðèëàõ òºõººðºìæ íü õî¸ð òèéø

ãàðöòàé áàéíà.

– Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí ñýëáýã, ýä àíãèóäûã õóóðàé áàéðàíä õàäãàëíà. Òýäãýýðèéí

òóñãààðëàã÷èä òîîñ áóóëãàõã¿é áàéâàë çîõèíî. Èíãýõèéí òóëä ïàðàïèí áóþó ìàñëî øèíãýýñýí

öààñààð îðîîíî. Ìàñëîíä àæèëëàõ ýä àíãèóäûã öýâýð õóóðàé ìàñëîíä õàäãàëíà. ̺í ìàñëûí

ñóâàã, ñàâíóóäûã öýâýð õóóðàé ìàñëààð, õýâèéí õýìæýýíä õ¿ðòýë ä¿¿ðãýæ õàäãàëíà.

– Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæ áîëîí ò¿¿íéè ýä àíãèóäûã òýýâýðëýõ, ºðãºæ áóóëãàõàä õÿëáàð

áîëãîõ ìºí öàã àãààðûí íºõö뺺ñ áîëîí ýâäðýë ãýìòëýýñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð òºðºë á¿ðèéí

õàéðöàã ñàâàíä õèéäýã. À÷ààã ºðãºæ áóóëãàõ, òýýâýðëýõ ¿åä õàéðöàã äýýðõ áè÷èãëýë, çóðàãò

àíõààðàë òàâèõ íü ç¿éòýé. Ìàéíà, âèðà, áîñîî, õýâòýý, íîðîõ, ýìçýã

– Òîñîí òàñëóóðûã ìàñëîã¿éãýýð çàëãààòàé íü áîñîî áàéðëàëààð òýýâýðëýíý.

– Òðàíñôîðìàòîðûã øóóä áóþó ìåòàëë ëèñò, ÷àðãàí äýýð ÷èðæ òýýâýðëýõèéã õîðèãëîíî.

Öàõèëãààí ìàøèíóóäûã îíöëîãò íü òîõèðóóëæ õàéðöàãëàíà.

– Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéã ºðãºæ áóóëãàõäàà òóðøèæ øàëãàñàí ñòðîï áîëîí áóñàä

õýðýãñýë àøèãëàíà. ªðãºõ òîíîã òºõººðºìæèéí ìàññûã òîäîðõîéëîõ íü ç¿éòýé. Äýãýýíýýñ óíæèõ

ñòðîïíû áîëîí áîñîî òýíõëýãèéí õîîðîíäîõ ºíöºã 45 ãðàäóñààñ õýòðýõã¿é áàéíà. À÷ààã ºðãºæ

áóóëãàõ ¿åä ñóìàí äîîð çîãñîõ, à÷ààã ãàðààð ÷èãë¿¿ëýõ, òîãòîîõûã õîðèãëîíî.

Áóóðóóëàõ äýä ñòàíöûí ìîíòàæ

H.EL308

2

Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí óãñðàëò õýðõýí çºâ õèéãäñýíýýñ öàõèëãààí òºõººðºìæèéí

àæëûí íàéäâàð, àþëã¿é áàéäàë áîëîí àøèãëàëòûí íºõöºë øàëòãààëíà. Óãñðàëòûí àæëûã ýõëýõýýñ

ºìíº:

- áýëòãýë àæëûã õàíãàíà

- àæèë çîõèîí áàéãóóëàõ òºëºâëºãºº ãàðãàíà

- òåõíèêèéí áè÷èã áàðèìò òîíîã òºõººðºìæ, áàãàæ, ìåõàíèçì õýðýãñë¿¿äèéã áýëäýíý

- ìýðãýæëèéí áîëîâñîí õ¿÷èíòýé áàéíà.

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí ìîíòàæ

Õààëãà íü ãàäàãøàà áóþó ººð áàéãóóëàìæèéí ÷èãëýëä îíãîéíî. Äîòîãøîî îíãîéæ áîëîõã¿é. Äîòîð

òàëààëàñàà ò¿ëõ¿¿ðã¿éãýýð îíãîéõ, ººðºº öîîæëîãääîã ò¿ãæýýòýé áàéíà. Õî¸ð ººð õ¿÷äýëòýé

õóâààðèëàõ áàéãóóëàìæèéí õààëãà íü íàì õ¿÷äýëòýé òàë ðóóãàà îíãîéíî. Õóâààðèëàõ

òºõººðºìæèéí äîòîîä îòñåêèéí õààëãà íü õî¸ð òàë óðóóãàà ÷ºëººòýé (ò¿ãæýýã¿é) îíãîéíî.

Õààëò, õàøèëòûã ò¿ëõ¿¿ð áàãàæã¿éãýýð îíãîéëãîõ áîëîìæã¿é áàéäëààð õèéíý.

4 ì-ýýñ ºíäºð ìîäòîé ãàçàðò òë õóâààðèëàõ òºõººðºìæ áàéãóóëàõäàà ìîä óíàæ öàõèëãààí òîíîã

òºõººðºìæèéã ãýìòýýõýýñ ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã àâíà.

Êàáåëèéí ñóâãèéã ¿ë øàòàõ õàâòàíãààð òàãëàíà. Àâòî ìàøèí õºíäëºí ãàð÷ áîëîõ ãàçàðò áàãàíà

çîîæ òýìäýã òàâèíà. Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí äîòîðõè òåìïåðàòóð +400-ààñ äîîø, îð÷íû

òåìïåðàòóðààñ 150-ààñ èë¿¿ã¿é áàéíà.

Èë êàìåðòàé õóâààðèëàõ òºõººðºìæèä öàãò áàéãóóëàìæ äîòîðõ àãààðûã 5-6 äàõèí ñýëãýõ ÷àäàëòàé

ñîðîõ ñýíñýýð òîíîãëîõ áºãººä õºäºëã¿¿ðèéã ãàäíà áàéðëóóëíà.

Áàéíãûí æèæ¿¿ð áàéõ òîõèîëäîëä çºâõºí ò¿¿íèéã áàéðëàõ ãàçàðò õàëààëò ºãíº.

Òîíîã òºõººðºìæèéí áàéäëûã èëýðõèéëýõ á¿õ çààã÷óóäûã õ¿÷äýë òàñëàõã¿éãýýð, êîðèäîð òàëààñ

õÿëáàð àæèãëàæ áîëîõîîð áàéíà. Ìàñëûí ò¿âøèí, çààã÷èéí õÿçãààðààñ õýòðýõã¿é áàéíà.

ßìàð÷ òîõèîëäîë Â ôàç äóíäàà (íîãîîí) áàéíà. À ôàç áîñîî øèí¿¿äèéí äýýä òàëä, õýâòýý áóþó

ãóðâàëæèí øèí¿¿äèéí õàìãèéí öààä òàëä, ñàëáàðëàñàí øèíèé ç¿¿í òàëä (êîðèäîð òàëààñ õàðàõ

àõóë) áàéíà.

Èë õóâààðèëàõ òºõººðºìæèä õ¿÷íèé òðàíñôîðìàòîðò õàìãèéí îéð À ôàç áàéðëàíà. Õ¿÷íèé

òðàíñôîðìàòîð ëóó ÎÐÓ òàëààñ õàðàõàä ñàëáàð øèí¿¿äèéí ç¿¿í òàëä À ôàç áàéðëàíà. Óÿí

òºãñãºë¿¿äýä òóñãààðëàã÷èéí àðìàòóðûã áóäàõ áàéäëààð òýìäýãëýãýý õèéíý.

Êàìåðèéí õààëãà, äîòîð õàíàíä, òðàíñôîðìàòîð, èë òºõººðºìæ, õîëáîëòûí äýðãýä, ÊÐÓ ¿¿ðíèé

í¿¿ð, àðûí õààëò, äîòîð íü äèñïå÷åðèéí íýãäñýí äóãààð, çîðèóëàëò á¿õèé áè÷èãëýë õèéíý.

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí õààëãàíä àíõààðóóëàõ õóóäàñ ºëãºíº.

Èçîëÿòîð

Óãñðàõûí ºìíº ñàéòàð øàëãàíà. Áàãà çýðãèéí ãýìòëèéã çàñâàðëàí òóñãààðëàã÷èéí ñýðãýýæ áîëíî.

Òîñîíä àæèëëàõ çîðèóëàëòòàé òóñãààðëàã÷ ýä àíãèéã òîñîíä õàäãàëàõ íü ç¿éòýé.

Õýò ÷èéã àâñàí ýä àíãèéã (äèýëýåêòðèê àëäàãäëûí ºíöºã 10-12% õ¿ðòýë) õàòààíà. Âàêóóì êàìåð

õýðýãëýæ áîëíî. Ýíý íü 6-8ìì çóçààí ãàí õàíàòàé, àñáåñò, øèëýí õºâºí㺺ð äóëààëñàí êàìåð þì.

Ò¿¿íèé ãàäóóð îðîîìîã îðîîíî (6-10 ìì2 îãòëîëòîé, àñáåñòàí òóñãààðëàã÷òàé äàìæóóëàã÷ààð 200

îð÷èì îðîîäîñ). Õàëààõ ¿åä 220 Â, äàðàà íü òåìïåðàòóð áàðèõ ¿åä 127  –îîð òýæýýæ áîëíî. 4

ì3/öàã á¿òýýëòýé âàêóóì íàñîñ àøèãëàíà. Òóñãààðëàã÷èéã âàêóóì êàìåðò äàðààõ áàéäëààð õàòààíà.

à. 60îÑ õ¿ðòýë ààæìààð õàëààíà. (4-6 ö);

á. 65îÑ õ¿ðòýë õàëààæ âàêóóìûã 350-400 ìì.ìó.á áîëãîíî. (2-4 ö);

â. äýýðõ áàéäàëä 2-4 ö òîãòâîðòîé áàðèíà;

ã. 70îÑ õ¿ðòýë ààæìààð õàëààíà. (2-3 ö);

ä. 75îÑ õ¿ðòýë õàëààæ âàêóóìûã 600 ìì.ìó.á áîëãîíî. (2-3 ö);

å. äýýðõ áàéäàëä 10-30 ö òîãòâîðòîé áàðèíà;

æ. 60-70îÑ õ¿ðòýë õàëààñàí õóóðàé àãààð ºãºõ (èõ ÷èéãòýé äåòàëüä);

ç. Îð÷íèé òåìïåðàòóðààñ 5-10îÑ èë¿¿ õ¿ðòýë õºðãºõ (5-7 ö)

Ëàêòàé äåòàëèéã ëàêäàí, øèíãýýíý.

H.EL308

3

Òóëãóóð èçëÿòîðèéí ãàäàðãóóãèéí äåôôåêò 3 ñì2-ààñ èõã¿é áàéâàë çîõèíî. Öóóðàëòòàé áîë

õýðýãëýõã¿é. Õîðìîéí õàãàðàëò íü 60ìì-ýýñ áîãèíî, 10 ìì-ýýñ ã¿í áèø áîë õýðýãëýæ áîëíî. Èéì

õàãàðàëòûã 2 äàõèí ãëèôòàëûí ëàê ò¿ðõýí 50îÑ-ä õàòààíà. Ãàãíóóðûí áààñòàé èçîëÿòîðûã áðàêëàõ

áóþó íàì õ¿÷äýëä õýðýãëýæ áîëíî.

Ôëàíåö, èäýâõèòýé õýñã¿¿ä õîëõèæ ñóëàðñàí áàéõ ¸ñã¿é. Èçîëÿòîðèéí ãàäààä õýìæýý

ñòàíäàðòûíõààñ äàðààõ áàéäëààð çºðæ áîëíî: ªíäðººðºº 1.5 ìì, òàãíû íàëóó 1.5 ìì, òàã ôëàíåö

õî¸ðûí òýíõëýãèéí çºð¿¿ 1.5 ìì, òýíõëýãèéí ºíöãèéí çºð¿¿ 20-ààñ èõã¿é.

Ïðîõîäíûé èçîëÿòîðèéí ñ¿ìáýíèé îãòëîë 10%-èàñ èõýýð áàãàññàí òîõèîëäîëä ñ¿ìáèéã ñîëèíî.

Ñ¿ìáý õîëõèã¿é áàéíà. Õýâòýý òýíõëýãò 30 õ¿ðòýë ãðàäóñûí íàëóóãààð óãñàð÷ áîëíî. Öàí

öîõèóëàõã¿é òóëä áàéãóóëàìæèä îðñîí èçîëÿòîðûã 50-80ìì øèëýí õºâºí, àñáåñòèéí ¿ðòýñýýð

õó÷íà.

Õýìæ¿¿ðèéí òðàíñôîðìàòîð

Õýìæ¿¿ðèéí òðàíñôîðìàòîðûí êîíòàêò íàéäâàðòàé, ìàñëî õàíãàëòòàé õýìæýýíä áàéíà. Óãñðàõ

òðàíñôîðìàòîðûí ç¿ðõýâ÷èéã ñóãàëæ ðåâèç õèéíý. Ìàñëûí ò¿âøèíã çààã÷ààð øàëãàíà.

Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä (íîðì) òóñãààðëàã÷èéã õàòààíà. Õ¿÷äýëèéí òðàíñôîðìàòîðûí

òºãñãºë¿¿ä õ¿÷íèé òðàíñôîðìàòîðûíõòàé èæèë, ã¿éäëèéí òðàíñôîðìàòîðûíõ Ë1 – Ë2, È1 – È2

òýìäýãëýãäýíý. ÿéäýë, õ¿÷äýë õýìæèõýä õýìæ¿¿ðèéí áàãàæèéã õîëáîõ òóéë íºëººã¿é. Õàðèí

÷àäàë áîëîí ýíåðãè õýìæèõ ¿åä áàãàæèéí îðîîìãèéí ýõëýëèéã õýìæ¿¿ðèéí òðàíñôîðìàòîðûí

ýõëýëä õîëáîõ øààðäëàãàòàé. Îðîîìãèéí ýõëýëèéã çàðèì òîõèîëäîëä îäîîð òýìäýãëýñýí íü áèé.

ÿéäëèéí òðàíñôîðìàòîðûí ìàñëî á¿õ õýìæýýíýýñ 10% õ¿ðýõã¿éãýýð ãîîæñîí òîõèîëäîëä íýìæ

áîëíî. ¯¿íýýñ èë¿¿ õýìæýýãýýð äóíäàðàõàä òðàíñôîðìàòîðûã õàòààíà. ÿéäëèéí òðàíñôîðìàòîðûí

ìàñëûí ò¿âøèíã (ìàñëîòàé òîõèîëäîëä) òàãèéã àâ÷ ãóóëèí öýâýð øóïýýð ¿çíý. 10 êÂ-èéí ã¿éäëèéí

òðàíñôîðìàòîðûã àëü íýã îðîîìãèéã áîãèíî õîëáîí ã¿éäëèéã õýâèéí õýìæýýíýýñ 20%-èàñ

èõýñãýõã¿éãýýð 15-18 öàã õàòààíà. 35 ê áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø õ¿÷äýëòýé ã¿éäëèéí òðàíñôîðìàòîðûã

âàêóóì êàìåðò õàòààíà. 70îÑ àãààðò, 600 ìì.ìó.á âàêóóìä 8-10 öàã õàòààíà. Òóñãààðëàëûí

ýñýðã¿¿öýë 3-4 öàãèéí òóðøèä ººð÷ëºãäºõã¿é òîõèîëäîëä õàòààëò äóóññàíä òîîöíî.

Õóóðàé ñàëãóóð

Õóóðàé ñàëãóóðûí òóéëóóäûí êîíòàêòóóä çýðýã çàëãàãäâàë çîõèíî. 35 êÂ-èéíõ 3ìì, 110 êÂ-èéíõ

10ìì çºð¿¿òýé áàéæ áîëíî. Êîíòàêòûã øòàíãíû õîëáîõ ìóôò áîëîí ÿâàëòûã ººð÷ëºí òîõèðóóëíà.

̺í çàëãàãäàõ ¿åäýý õóòãà íü ¿ë õºäëºõ êîíòàêíû óðóóëä òóëæ öîõèõã¿é áàéíà. ¯¿íèéã õÿçãààðëàõ

ï¿ðø áîëîí òóëãóóð øàéáíû òóñëàìæòàéãààð òîõèðóóëíà. Á¿ðýí çàëãàãäàõäàà õóòãà òóëàõã¿é, 3-

5ìì ñóë çàé ¿ëäýíý. Õºòë¿¿ðèéí ñóë ÿâàëò íü 50-ààñ èõã¿é áàéíà. Õóóðàé ñàëãóóðûí áëîê êîíòàêò

íü çàëãàõ ¿åä ¿íäñýí êîíòàêò øºðãºëöºõ ìº÷èä, ñàëãàõ ¿åä ñàëààä á¿ðýí ÿâàëòûíõàà 75% õ¿ðñýí

íºõöºëä àæèëëàõààð òîõèðóóëíà.

Õóóðàé ñàëãóóðûí êîíòàêòûí õýñãèéã ñàëãàõàä øààðäëàãàòàé õ¿÷ íü 10 êãñ (400 À õ¿ðòýë), 20 êãñ

(600 À õ¿ðòýë), 40 êãñ (2000 À õ¿ðòýë), 80 êãñ (3000 À-ààñ äýýø)-ààñ áàãàã¿é áàéíà. Ýíý õ¿÷ íü

ï¿ðøíèé êîíòàêòûã õàâ÷èõ õ¿÷íèé 30-35%-òàé òýíö¿¿ þì. Ï¿ðøèéã õýò ÷àíãàëæ áîëîõã¿é áºãººä

õàìãèéí èõýýð ÷àíãàëàõàä îðîîäñóóäûí õîîðîíä 0,5 ìì çàé ¿ëäýýíý. Êîíòàêò çàëãàãäàõàä èñýëèéí

äàâõàðãà àðèëæ áàéõààð òîõèðóóëàõ íü õÿëáàð áàéäàã. Öýãýí êîíòàêòòàé õóóðàé ñàëãóóðûí õóâüä

êîíòàêò íýã øóãàìàíä áàéðëààã¿é 3-ààñ äîîøã¿é öýãýýð õ¿ðñýí áàéíà. 0,05õ10 ìì-èéí øóï

çàëãààòàé êîíòàêòóóäûí õîîðîíä 6 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é îðæ áîëíî.

Êîíòàêòûí ãàäàðãóóãààñ èñýëäñýí äàâõðàãûã íü àðèëãàõàä æèæèã øèðõýãòýé õóóðàé, ç¿ëã¿¿ð

àøèãëàíà. Êîíòàêòóóäûã òîõèðóóëñàíû äàðàà òîãòìîë ã¿éäëýýð êîíòàêòûí ýñýðã¿¿öëèéã øàëãàíà.

600 À-ä 200 ìêÎì èõã¿é, 1000 À-ä 120 ìêÎì, 1500 À-ä 50 ìêÎì –îîñ èõã¿é áàéíà.

Îòäåëèòåëü, êîðîòêîçàìûêàòåëü

Õóóðàé ñàëãóóðûí àäèëààð óãñðàëò õèéãäýíý. Õºòë¿¿ðò èë¿¿ òîõèðãîî øààðäàãäàíà.

Õýñã¿¿äèéí õºäëºõ õóãàöàà äîîðõ õýìæýýíýýñ õýòðýõã¿é áàéíà.

H.EL308

4

Õýâèéí õ¿÷äýë Èìïóëüñ ºãñºíººñ õîéø õóãàöàà, ñ

Ê.Ç-í êîíòàêò çàëãàãäàõ ÎÄ-í êîíòàêò ñàëàõ

35 0,4 0,5

110 0,4 0,7

150 0,5 0,9

220 0,5 1,0

À÷ààëëûí ñàëãóóð

Çàëãààòàé áàéðëàëä õóòãà ÿã áîñîî áàéðëàëä áàéíà. Õóòãà äóòóó îðîõã¿éãýýð òîõèðóóëíà.

Õºø¿¿ðýã áîëîí ãîë íü õóòãà á¿ðýí îðîõîîð õàíãàëòòàé ýðãýõ áîëîëöîîòîé áàéíà. Òîõèðóóëãà

õèéñíèé äàðàà à÷ààëàëûí ñàëãóóðò òîñîëãîî õèéíý. 25-ààñ äîîøã¿é óäàà çàëãàæ ñàëãàæ ¿çíý. Ýíý

¿åä ÿìàð íýã ãàöàà ãàðàõã¿é áàéõ ¸ñòîé.

Ãàë õàìãààëàã÷èéí çààã÷èéã õàðàõàä õÿëáàð áàéõààð, äîîð íü õèéíý. Ãàë õàìãààëàã÷èéã óãñðàõäàà

äàðààõ íºõöºëèéã àíõààðíà:

õàéëàõ õýñýã á¿õèé õîîëîé áèò¿¿ìæëýëòýé áàéõ;

êîíòàêòóóä íü 1 õàâòãàéä 1 òýíõëýãò áàéðëàõ;

êîíòàêòûã çîðèóëàëòûí çýñ ãàðãàëãààãààð äàìæóóëàõ.

Òîñîí òàñëóóðûí ìîíòàæ

Äàðààõ ¿íäñýí íºõöëèéã ìºðäºíº.

1. 20 ê õ¿ðòýë õýâèéí õ¿÷äýëòýé òàñëóóðûã óäààí õóãàöààãààð õàäãàëàõ ¿åä, á¿õ òºðëèéí

òàñëóóðûã óãñàð÷, òóðøñàíû äàðàà õóóðàé, öýâýð ìàñëî õèéíý.

2. Òàñëóóðûí õºòë¿¿ðèéã òàñëóóðûã ôóíäàìåíòýä ñóóëãàæ, êîíòàêòóóäûã òîõèðóóëàí, ìàñëààð

ä¿¿ðãýí, ìåõàíèçìóóäûã òîñîëñîíû äàðàà àæèëëóóëæ øàëãàíà. Ôóíäàìåíò áîëîí àíêåðèéí áîëòûã

öóòãàñíààñ õîéø 15 – 25 õîíîã áîëíî.

3. Õèéí ÿíäàíã áàéðëóóëàõäàà ò¿¿íýýñ öàöàãäàõ ìàñëî, õàëóóí õèé îéð îð÷èìä áàéðëàõ òîíîã

òºõººðºìæ¿¿äèéã îíîõã¿é áàéõààð òîîöíî. ßíäàíã íóãàëàõ, óðò, çàâîäûí õèéö ººð÷ëºõèéã

çºâøººðºõã¿é.

4. Òàñëóóðûã îëîí äàõèí øàëãàæ ¿ç¿ýõ íü ç¿éòýé. Ãàð õºòë¿¿ðòýé òàñëóóðûã 20-èîñ äîîøã¿é óäàà

øàëãàíà. Øàëãàõ ¿åä ÿìàð íýã ãàöàà, çºðºº áîëîí ñóëðàëò áàéæ áîëîõã¿é. Çàâñàðûí ÿìàð÷

áàéðëàëààñ ñàëãààòàé áàéðëàë ðóó øóóä øèëæäýã áàéíà.

5. Áîãèíî õîëáîîíû ã¿éäëèéã òàñëàõ ¿åä äåôîðìàöèéã áàãàñãàõ çîðèëãîîð ºëãºæ áýõýëäýã

òàñëóóðûí áýõýëãýýíèé áîëòíû òîëãîéä òóñãàé øàéáà (ï¿ðø) õèéíý.

Òàñëóóðûí ìåõàíèê õàðàêòåðèñòèê íü çàâîäûí ïàñïîðòûí ºãºãäëèéí õýìæýýíä áàéíà. Æèøýý

íü ÂÌÏ-10 òàñëóóðûí õóâüä õºäºë㺺íò õýñãèéí øèëæèëò 240-245 ìì, êîíòàêòûí îðîõ ã¿í 55-63

ìì, òóõàéí íýã ôàçûí ñàëàõ áà çàëãàãäàõ ¿åèéí çºð¿¿ (õîëõèî) 5 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é áàéíà.

Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä õºäºë㺺íòýé êîíòàêòûí õóðäûã õýìæèæ áîëíî. Õóðä ìºí çàâîäûí

¿ç¿¿ëýëòòýé èæèë áàéíà. ÂÌÏ-10 òàñëóóðûí õóâüä êîíòàêòûí çàëãàãäàõ õóãàöàà èìïóëüñ ºãñºíººñ

õîéø 0,3 ñ, ñàëàõ õóãàöàà 0,1 ñ áàéíà.

Óãñðàëòûí ¿åä òîñîí òàñëóóðûí êîíòàêòûã òîõèðóóëíà. Ñîéçîí êîíòàêòàíä 0.05 õ 10ìì-ûí

øóáûã çàâñàð õèéæ ¿çíý. Èéì øóá 4 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é îðíî. Êîíòàêòûã äàðàõ õ¿÷ íü 6-18 êãñ áàéíà.

Íóì óíòðààõ êîíòàêòûíõ 6-8 êãñ áàéíà. Êîíòàêòûã ººðèéã íü õºäºëãºõ òºäèéã¿é èçîëÿòîðûã

õºäºëãºí òîõèðãîî õèéæ áîëíî.

Ðîçåòêàí êîíòàêòûí õóâüä ñóãàëàõàä øààðäàãäàõ õ¿÷ ¿åäñýí êîíòàêòàä 8-25 êã, òóñëàõ

êîíòàêòàä 8 êãñ áàéíà. Öýãýí, øóãàìàí, òîðöîâ êîíòàêòóóäûí õóâüä äàðàõ õ¿÷ íü 35-50 êã áàéíà.

Òîõèðãîî õèéãäñýí òàñëóóðûí êîíòàêòûí ýñýðã¿¿öýë çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ áàãà áàéíà.

Æèøýý íü: ÂÌÏ-10/630 òàñëóóðûí õóâüä 55 ìêÎì, ÌÃ-10/500 òàñëóóðûí õóâüä 15 ìêÎì.

Òàñëóóðò ìàñëî õèéõäýý îð÷íû òåìïåðàòóðààñ 5-100 õàëààíà. 10 êÂ-îîñ äýýø õ¿÷äýëòýé

òàñëóóðò õóóðàé öàã àãààðòàé ¿åä òîñíû ø¿¿ð, öåíòðåôóã àøèãëàí ìàñëî õèéõ íü ç¿éòýé.

H.EL308

5

Íîðñîí, äèýëåêòðèê àëäàãäëûí ºíöºã íü çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ áóóðñàí, 20-110 êÂ-èéí

òîñã¿é óäààí õàäãàëñàí áîëîí øèíýýð èðñýí, òîñ õèéñíýýñ 24 öàãèéí äàðàà òîñíû öàõèëãààí

òóñãààðëàõ ÷àäâàð ìóóäàõàä òàñëóóðûã õàòààíà.

Òåìïåðàòóð –25îÑ-ýýñ áóóð÷ áîëîõ îð÷èíä áàéðëàõ òàñëóóðûí õºòë¿¿ð, àãðåãàòûí øêàôûã

öàõèëãààí õàëààãóóðààð òîíîãëîíî. Òîñ ìºí òîõèðîñîí áàéõ íü äàìæèãã¿é.

Àãààðûí òàñëóóðûí ìîíòàæ

Äýýðõ íºõöë¿¿ä àäèë. ͺºö êîìïðåññîðòîé áàéíà. Êîìïðåññîðûí òºõººðºìæ íü õî¸ð öàãèéí

àãààðûí çàðöóóëàëò áîëîí àëäàãëûã 30 ìèíóòûí äîòîð íºõºõ ÷àäàëòàé áàéíà.

Êîìïðåññîðûí òºõººðºìæèéí áàëëîí íü êîìïðåññîð àæèëëààã¿é ¿åä íýãýí çýðýã àæèëëàæ áîëîõ

á¿õ òàñëóóðûí çàðöóóëàõ àãààðûã á¿ðýí õàíãàæ ÷àäàõààð áàãòààìæòàé áàéíà. áàëëîí äàõ àãààûí

äàðàëòûí õýìæýý ïàñïîðòûí õýìæýýíýýñ áàãà áàéæ áîëîõã¿é. Äàðàëòûã õýâèéí õýìæýýíä áàðèõ

àâòîìàò òºõººðºìæ õýðýãëýíý.

Ðåäóêòîðûí áîëîí äàìæóóëàõ õàâõëàãàíóóäûí äàìæóóëàõ ÷àäàð íü õèéí ñàâíû íººöèéã õàìãèéí

èõýýð õîðîãäñîíû äàðàà 3-5 ìèíóòàä íºõºõ áîëîìæòîé áàéíà.

Àãààðèéí ñèñòåìèéí áàãòààìæ áîëîí áèò¿¿ìæëýë íü êîìïðåññîðûã 30 ìèíóòààñ áàãàã¿é àìðàõ

áîëîëöîî îëãîõîîð áàéíà.

Òàñëóóðò ºãñºí àãààðûí õàðüöàíãóé ÷èéã òóõàéí òåìïåðàòóð äàõ ÷èéãøèë 5 %-èàñ èõã¿é áàéâàë

çîõèíî. Øàõñàí àãààðûã õàòààõ çîðèëãîîð òåðìîäèíàìèê àðãà (àãààðûí äàðàëòûã îãöîì áóóðóóëàõ)

áîëîí ÷èéã øèíãýýã÷ õýðýãëýíý. ßëãàðñàí øèíãýíèéã öóãëóóëæ þ¿ëýõ áà øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä

õºëäºëòººñ ñýðãèéëæ õàëààãóóð òàâèíà.

Òàñëóóð áîëîí áóñàä öàõèëãààí àïïàðàòàíä ºãºõ àãààð íü ìåõàíèê õîëüöíîîñ ñàëñàí áàéíà. ¯¿íèé

òóëä êîìïðåññîðûí ºìíº ø¿¿ð òàâèíà. Òàñëóóð õ¿ðòýë çýâýðäýãã¿é äîòîîä á¿ðõ¿¿ëòýé õîîëîé,

õóóðàé ñàëãóóðò æèðèéí ãàí õîîëîé õýðýãëýíý.

Ñèñòåìèéí àãààðûí äàðàëò çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ áàãàñàõ ¿åä äóðûí ñàëãàëò, çàëãàëòûã

õîðèãëîõ áëîêèðîâêà áàéíà. Ãýõäýý ýõýëñýí ¿éëäëèéã äóóñãàõ áîëîëöîîòîé áàéíà. Óã

áëîêèðîâêàã¿é àãààðûí òàñëóóðûã àøèãëàõûã ¿ë çºâøººðíº.

Ðåàêòîðûí ìîíòàæ

Òîñîí ä¿¿ðãýëòòýé ðåàêòîðûí óãñðàëòàä õ¿÷íèé òðàíñôîðìàòîðûí àäèë øààðäëàãà òàâèãäàíà.

Áåòîí ðåàêòîðûí õóâüä áåòîí áîëîí òóëãóóð èçîëÿòîð öóóðàëòã¿é, áýõýëãýý áîîëò ãàíõàëòã¿é,

îðîîìãèéí ëàêàí á¿ðõ¿¿ë á¿òýí, îðîîäîñ äåôôîðìàöèä îðîîã¿é, îðîîìîã áà áýõýëãýýíèé áîëòíû

õîîðîíäûí ýñýðã¿¿öýë 6 êÂ-òîä 50 ìÎì, 10 êÂ-òîä 100 ìÎì-îîñ áàãàã¿é áàéíà. Îðîîìîãèéí ëàêàí

á¿ðõ¿¿ëèéí 25%-ààñ èõ õóóðñàí áóþó òóñãààðëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë íü çàâîäûí òóõàéí òåìïåðàòóðò

õýìæñýí ¿ç¿¿ëýëòýýñ îãöîì áóóðñàí òîõèîëäîëä ðåàêòîðûã øèíýýð áåòîíäîæ ëàêäàæ õàòààíà.

Õàòààñíû äàðàà 100-110îÑ-ä ýñýðã¿¿öýë 6 êÂ-òîä 6 ìÎì, 10 êÂ-òîä 10 ìÎì-îîñ áàãàã¿é, 15-20

îÑ-ä

150-200 ìÎì-îîñ áàãàã¿é áàéíà.

Áåòîíûã öóòãàñíààñ 48 öàãèéí äàðàà õýâèéã àâàõ áà 25-30 õîíîãèéí äàðàà áàò áºõ íü ã¿éöýõýä

õàòààíà. Áåòîí íü öåìåíò, ýëñ, õàéðãà 1:1:1 õàðüöààòàé.

Ñòàòèê êîíäåíñàòîð

Ñ¿ëæýýíèé ÷àäëûí êîýôôèöèåíòèéã äýýøë¿¿ëäýã. Èçîëÿòîð öóóðàëòòàé, áàê öºìºð÷ õîíõîéñîí,

òàãã¿é, òîñ 5%-èàñ èõýýð ãîîæñîí òîõèîëäîëä óãñðàëòûí øààðäëàãà õàíãàõã¿é þì. Òîñíû ãîîæñîí

ýñýõèéã òîãøèõ áóþó æèãíýõ çàìààð òîäîðõîéëæ áîëíî. Òîñûã íýìýõ, ñîëèõ, äýýæ àâàõûã ¿ë

çºâøººðíº. Áàãòààìæ íü 10%-èàñ èõýý𠺺ð÷ëºãäâºë ãîëîãäîë áîëíî. Ïàéçã¿é òîõèîëäîëä òóðøèæ

øàëãàñíû äàðàà òàâüæ áîëíî. Êîíäåíñàòîðûã õóóðàé áàéðàíä áîñîî áàéðëàëòàé 35îÑ-ààñ èë¿¿ã¿é

òåìïåðàòóðò õàäãàëíà.

Öýíýã øàâõàã÷

H.EL308

6

Àòìîñôåðèéí áîëîí êîììóòàöèéí õýò õ¿÷ëýýñ õàìãààëíà. Á¿õ âåíòèëèéí öýíýã øàâõàã÷èéã áîñîî

áàéðëàëä óãñàðíà. 3-10ê öýíýã øàâõàã÷èéã äýä ñòàíö äîòîð òóñãàé òàâèóð áóþó êðîíøòåéíä

áàéðëóóëíà. Ìºí ººðèéí çîðèóëàëòûí äýãýýñíýýñ ºëãºæ áîëíî. 20-35 êÂ-ûí öýíýã øàâõàã÷èéã

áèò¿¿ äýä ñòàíöèä õààëò õàøèëò á¿õèé êàìåðò áàéðëóóëíà. Èë íºõöºëä áåòîíîí øîíä 2,5 ì-ààñ

áàãàã¿é ºíäºðò õàøèëò á¿õèé ìåòàëë êàìåðò áàéðëóóëíà. Äàìæóóëàã÷ óòàñíû ç¿ãýýñ öýíýã

øàìæóóëàã÷èä ¿éë÷ëýã÷ õ¿÷ 30 êã (3-10êÂ), 20êã (35êÂ)-ààñ èõã¿é áàéíà. Öýíýã øàâõàã÷èéí

ãàçàðäóóëãà íü õàìãèéí äºò çàìààð äýä ñòàíöûí ãàçàðäóóëãûí õ¿ðýýíä õîëáîãäîíî.

ßíäàíò öýíýã øàâõàã÷ òóðãèõäàà áèå áèåíèéãýý áîëîí áóñàä àïïàðàòûí òóñãààðëàã÷, ìåòàëë

õèéöèéã îíîõã¿é áàéõààð óãñàðíà. Òóðãèõ á¿ñ 110ê 3,5õ2,2, 35 ê 1,8õ1,6 õýìæýýòýé áàéíà.

Öýíýã øàâõàã÷ äîòîð ÷èéã õóðèìòëóóëàõã¿éí ¿¿äíýýñ îíãîðõîé òàëûí áàãàäàà 10-15î óíæóóëíà.

Áýõýëãýýã áèò¿¿ òàëä íü õî¸ð õîìóòààð õèéíý. Áýõýëñíèé äàðàà ÷è÷èð÷ äîðãèõã¿é áàéíà. Ãàäààä

î÷íû çàâñàðûí ýëåêòðîäûã 10ìì áàãàã¿é äèàìåòðòýé òºìºð óòñààð õèéíý. Óã î÷íû çàâñàðò óñ

îðîõã¿é áàéëãàíà.

Ãàçàðäóóëàã÷

Õóâüñàõ áîëîí òîãòìîë ã¿éäýëä 500 Â-îîñ äýýø, ºíäºð áîëîí îíöãîé àþóëòàé áàéðàíä áîëîí

çàäãàé áàéãóóëàìæèä õóâüñàõ ã¿éäýëä 42 Â, òîãòìîë ã¿éäýëä 110Â-ñ èõ, òýñðýõ àþóëòàé îð÷èíä

á¿õ õ¿÷äýëä ãàçàðäóóëãà õýðãëýíý.

Ãàçàðäóóëãûã öàõèëãààí ìàøèí, òðàíñôîðìàòîð öàõèëãààí àïïàðàòóóäûí èõ áèå õºòë¿¿ð,

õýìæèõ õýðýãñëèéí õî¸ðäóãààð îðîîìîã, õóâèàðëàõ øèò, øêàôûí êàðêàñ, õóâèàðëàõ òºõººðºìæèéí

ìåòàëë õèéö, êàáåëèéí ìåòàëë õèéö, ìóôòíû êîðïóñ, äàìæóóëàõ õîîëîé ñóâàãò çàéëøã¿é

õýðýãëýíý.

Ãàçàðäóóëãûí ýñýðã¿¿öýë 4Îìîîñ èõã¿é áàéíà. Òîíîã òºõººðºìæèéã öóâóóëàí ãàçàðäóóëæ

áîëîõã¿é. ¯íäñýí áîëîí ãàãíàãäñàí áîëòîîð õîëáîëò õèéíý.

Ãàçàðäóóëàã÷èéí çîðèóëàëòààð:

- Ãàëûí áîëîí òýñðýõ àþóëòàé õèé øèíãýíèé äàìæóóëàõ, çýâðýëòýýñ õàìãààëàõ

á¿ðõ¿¿ë á¿õèé õîîëîéíóóäààñ áóñàä ãàçàð äîîðõè äàìæóóëàõ ìåòàëë õîîëîéíóóä;

- Ãàçàð äîîðõè êàáåëèéí òóãàëãàí á¿ðýýñ;

- Òºìºð áåòîí áàéãóóëàìæèéí àðìàòóð (ãàçàðò õîëáîîòîé áóëàãäñàí)

- Àÿíãà çàéëóóëàã÷ òðîññòîé õîëáîîòîé ºíäºð õ¿÷äýëèéí øóãàìûí òóëãóóð çýðãèéã

àøèãëàæ áîëíî.

Ýäãýýðèéã ãàçàðäóóëàõ ìàãèñòðàëòàé 2-îîñ èë¿¿ã¿é äàìæóóëàã÷àà𠺺𠺺ð ãàçàðò õîëáîíî. Íýã

àÿíãà çàéëóóëàã÷èéí ýñýðã¿¿öýë 25 Îì áàéæ áîëíî.

Ãàçàðäóóëàã÷èéí çîðèóëàëòààð ãàí õèéö¿¿äèéã áîñîî áîëîí õýâòýý áàéðëóóëæ õýðýãëýíý.

Ïðóòîê íü 6 ìì-ñ áàãàã¿é äèàìåòðòýé, óãîëüíèê 4ìì-ñ áàãàã¿é çóçààíòàé, òýãø ºíöºãò òºìºð

áîë 4ìì-ñ çóçààí, òàëáàé íü 48 ìì2-ààñ èõ, 3,5ìì-ñ áàãàã¿é çóçààí õàíàòàé òðóáà òºìð¿¿äèéã

àøèãëàíà. Çýâðýëò èõòýé ãàçàðò çýñ áîëîí öàéðäñàí ýëåêòðîä õýðýãëýíý. Ãàçàðäóóëàã÷ íü

áóäàãã¿é áàéíà.

Õºíãºíöàãààíààð ãàçàðäóóëãûí ýëåêòðîä õèéäýãã¿é. Õºíãºíöàãààíûã ãàçàðäóóëãûí óòàñíû

çîðèóëàëòààð àøèãëàíà. Çýñ 4 ìì2, õºíãºíöàãààí 6ìì

2-ààñ áàãàã¿é îãòëîëòîé áàéíà. Ãýõäýý çýñ 25

ìì2, õºíãºíöàãààí 35 ìì

2 êâàäðàò, òºìºð 120ìì

2-ààñ èõ îãòëîëòîé ãàçàðäóóëãûí óòàñ õýðýãëýõ

øààðäëàãàã¿é. Ãàçàðäóóëãûí ã¿éäýë áàãàòàé ñ¿ëæýýíèé õóâüä ãàçàðäóóëãûí óòàñ íü ôàçûí óòàñíû

îãòëîëûí 1/3-ýýñ áàãàã¿é áàéõààð ñîíãîëò õèéæ áîëíî.

Ãàçàðäóóëãûí óòàñíû çîðèóëàëòààð êàáåëèéí íîëèéí óòàñ, áàðèëãà, òîíîã òºõººðºìæèéí ìåòàëë

õèéö, êàáåëèéí õºíãºí öàãààí á¿ðýýñ, èë äàìæóóëàõ õîîëîéã àøèãëàíà.

Ãàçàðäóóëæ áàéãàà ýëåìåíò á¿ð òóñäàà ãàçàðäóóëãûí õýëõýýíä õîëáîãäîíî. Öóâóóëæ õîëáîõã¿é.

Òºâëºðñºí õàëààëòûí áîëîí öýâýð áîõèð óñíû øóãàìûã ãàçàðäóóëãûí çîðèóëàëòààð àøèãëàõã¿é.

H.EL308

7

Ãàçàðäóóëàõ õ¿ðýýã áàéãóóëàìæèéí ôóíäàìåíòààñ 2 – 3 ì, èë õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí

õàøààíààñ 1 ì-ýýñ õîë áàéðëóóëíà. Ãàçàðäóóëãûí ìàãèñòðàëü øèíèéã 0,5-0,6 ì ã¿íä áóëíà. Êàáåëü

øóãàìä äàãóó òîõèîëäîëä 300-350 ìì-ýýñ, õºíäëºí òîõèîëäîëä 100 ìì-ýýñ çàéòàé áàéíà.

ãàçàðäóóëãûí øèíèéã ºðãºíººñ õî¸ð äàõèí èõýýð çºð¿¿ëæ ãàãíàæ õîëáîíî.

Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ÷èéãòýé õºðñºíä áîëîí óñíû ýðýãò ãàçàðäóóëãûã õèéíý.

Ò¿¿íèéã õóüààðèëàõ òºõººðºìæèéí ãàçàðäóóëãûí õ¿ðýýòýé 2-3 òðàññààð õîëáîíî.

Øèíèé ìîíòàæ

Øèíèé ìàòåðèàë

Øèíèéã çýñ, òºìºð, õºíãºíöàãààíààð ãîë òºëºâ õèéíý.

Øèíèéã èõýâ÷ëýí èõ ã¿éäýëòýé ¿åä õýðýãëýíý. ªíäºð õ¿÷äýëèéí àïïàðàòàä õýðýãëýíý.

Çýñ øèíèéã èë õóâààðèëàõ òºõººðºìæèä, èõ ÷àäëûí õºäºëã¿¿ð ãåíåðàòîðò, 200À–ààñ èõ ã¿éäýëòýé

àêêóìëÿòîðûí áàòåðåéä, ãàäíà òàâèãäàõ øèíýí äàìæóóëãà, 200À-ààñ èõ ã¿éäýëòýé êðàíû òðîëëåéä,

÷èéãòýé òýñðýõ àþóëòàé íºõöºëä, õºäºë㺺íò òºõººðºìæ, ÷è÷èðãýý äîðãèîòîé ìåõàíèçìä

õýðýãëýíý.

Õºíãºíöàãààí øèíèéã 35ê áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø õ¿÷äýëòýé äàëä õóâààðèëàõ áàéãóóëàìæ, 10êÂ

õ¿ðòýëõ õ¿÷äýëòýé 200À-ààñ èõ ã¿éäýëòýé õóâààðèëàõ áàéãóóëàìæ, ýëåêòðîëèçèéí âàíí áà çóóõíû

øèí, áàéãóóëàìæ äîòîðõ øèíýí äàìæóóëãàä àøèãëàíà.

Ãàí øèíèéã 10ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé 200À õ¿ðòýë ã¿éäýëòýé èë äàëä õóâààðèëàõ òºõººðºæèä, 200À

õ¿ðòýëõ ã¿éäýëòýé àêêóìóëÿòîðûí áàòåðåéä, äîòîð øèíýíä õóâüñàõ ã¿éäýëä 200À õ¿ðòýë, á¿õ

òîãòìîë ã¿éäýëä, êðàíû òðîëëåéä àøèãëàíà.

Øèí õàòóó áà 纺ëºí õèéöòýé áàéíà. Õàòóó øèí íü äàðààõ ãýìòýëòýé òîõèîëäîæ áîëíî. ¯¿íä:

1.Õîíõîéæ äàðàãäñàíààñ áîëæ òàëáàé íü áàãàñàõ. Çýñ øèíä 1%, õºíãºíöàãààíä 1,5%-èàñ èõã¿é

áàéõàä àøèãëàõûã çºâøººðíº. Õîíõîðõîéí õýìæýý çýñýíä 0,5õ 5ìì, õºíãºíöàãààíä 0,15õ 5ìì

èõã¿é áàéíà. Äåôåêò áàãà çýðýã ¿åä õàâòãàé ÿëòàñ òàâèõ çàìààð òàëáàéã èõýñãýõ, èõ ¿åä

ãýìòýëòýé õýñãèéã òàéðíà.

Ãýìòñýí õýñýãò õàâòãàé õóóäàñ òàâüæ áîîíî. Èõ ãýìòýëòýé ¿åä òàñäààä çºð¿¿ëæ áîîíî.

2. Ãóëçàéëò. Ýíý íü äàãóó áîëîí æèø¿¿ áàéæ áîëíî. 1 ìåòðò 1 ìì ãóëçàéëòûã çºâøººðíº.

Øèíèéã õàâòàí äýýð äàðæ òýãøèëíý.

3. Øèíýíä øëàê, öóòãóóðûí áðàêò áàéõ. Ãýìòýëòýé õýñãèéã òàéðíà.

4. Ìåòàëë õýâðýãøèõ, ¿åëýí õóóðàõ, äàãóó áà õºíäëºí öóóðàõ òîõèîëäîë áàéæ áîëíî. ¯¿íèéã

øèíýý ò¿¿íèé çóçààíòàé òýíö¿¿ ðàäèóñòàé 180î íóãàëæ ¿çíý. Øèíýíä ÿìàð íýã öóóðàëò, ãýìòýë

ãàðàõ ó÷èðã¿é. Ýñðýã òîõèîëäîëä øèíèéã ãîëíî.

Ǻºëºí øèíèé õóâüä äàðààõ ãýìòýë¿¿ä òîõèîëäîæ áîëîõ þì.

1.Óòàñíóóä òàñàðñàí áàéõ. Íèéò óòàñíû 1/10-ñ èë¿¿ã¿é íü òàñàðñàí òîõèîëäîëä áàíäàæ îðîîæ

õýðýãëýæ áîëíî. Ìîíòàæëàõàä óã çàñâàðòàé õýñãèéã ãîãöîî áóþó óíæèõ öýãò òààðóóëàõ íü ç¿éòýé.

2. Ýð÷ëýýñ áóðóó. Óòñûã áàðàíáàíä îðîîõ ÷èãýýñ õàðàõàä ýð÷ëýýñíèé ÷èã (ãàäíà) áàðóóí òèéø áàéõ

ó÷èðòàé ãýíý?

3. Çàíãèëàà ãîãöîî çàæëàà ãàðàõ. Òàñàëíà.

4.Ýðãýëòèéí ýñðýã ìóøãèõ. Ãýìòýëòýé õýñãèéã òàñàëíà.

Øèíèéã áàéðëóóëàõ áýõëýõ

Îëîí øèí çýðýãö¿¿ëæ òàâèõàä áàò áýõèéã áîëîí õºðãºëòèéã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð æèéðãýâ÷

õýðýãëýíý. Æèéðãýâ÷íèé çóçààíûã áîãèíî õîëáîîíû ã¿éäëèéí áàò áýõèéí òîîöîîãîîð òîäîðõîéëíî.

H.EL308

8

Äàí øèíèéã áîëò áîëîí ñêîáà àøèãëàí áýõýëíý.

Äàâõàð øèíèéã áîñîîãîîð áîëîí õýâòýýãýýð áàéðëóóëíà. Õýâòýýãýýð áàéðëóóëñàí íü áàò áýõèéí

õóâüä ë¿¿. 1500À õ¿ðòýë ã¿éäýëòýé øèíèéã öàõèëãààí êàðòîí æèéðãýâ÷ àøèãëàí òºìðººð, ò¿¿íýýñ

äýýø ã¿éäýëä ñîðîíçîí áóñ ìàòåðèàë õýðýãëýí áýõýëíý.

Øèíèéã èçîëÿòîðûí òîëãîéä áýõëýõýä áîëòíû ¿ç¿¿ð äîòîãøîî òóëàõã¿é áàéíà. Øèí õàëààä

õºíäëºí òýíõëýãèéí äàãóó õºäëºõ áîëîìæòîé áàéõààð áýõýëíý. Ìºí ººð ººð ôóíäàìåíòýä ñóóæ

áàéãàà øèíèé õóâüä ôóíäàìåíòèéí çºð¿¿ãýýñ òóëãóóð èçîëÿòîðò ¿¿ñýõ óÿí õàðèìõàéí

äèôôîðìàöèéí õ¿÷èéã àðèëãàõ øààðäëàãàòàé. Ýíý çîðèëãîîð äàðààõ àðãóóäûã õýðýãëýíý.

à.Äàí áîëîí äàâõàð øèíèéã äàãóó õºäºë㺺íòýé áàéõààð áýõëýõ;

á.Øèíèéã ¿ç¿¿ð, òºãñãºëä íü òóñãàé áàéäëààð íóãàëæ ãóëçàéëãàõ;

â.20-30 ì óðò øèíä êîìïåíñàòîð (ñààðìàãæóóëàã÷) õýðýãëýõ. Åð íü 25-30ìì-í ººð÷ëºëòºíä íýã

êîìïåíñàòîð òàâüäàã áàéíà.

Øèíèé ñóíàëòûí õýìæýýã äàðààõ òîìü¸îãîîð îëîõ òîäîðõîé.

121 LL

ýíä: äàìæóóëàã÷èéí øóãàìàí òýëýëòèéí êîýôôèöèåíò; çýñýä 0.042, õºíãºíöàãààí 0.04.

1 óãñðàëòûí ¿åèéí òåìïåðàòóð

2 àøèãëàëòûí ¿åèéí òåìïåðàòóð

0,2-0,5ìì çóçààíòàé ãîë òºëºâ çýñ çàðèì òîõèîëäîëä õºíãºíöàãààí õóóäàñóóäûã

êîìïåíñàòîð õèéõýä àøèãëàíà. Êîíïåíñàòîðûí õî¸ð ¿ç¿¿ðèéã áàãöàëæ ãàãíàíà. ªðãºí íü

øèíèéõòýé àäèë, íèéò òàëáàé íü øèíèéõýý òàëáàéãààñ áàãàã¿é áàéíà.

Ìîíòàæíû ¿åä øèíèéã íóãàëàõ, ãóëçàéëãàõ ðàäèóñ íü 5.1-ð õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëñýí õýìæýýíýýñ

áàãàã¿é áàéíà.

Øèíèéã ºðãºí òàëààð íü õ¿éòíýýð íü íóãàëíà. Áîñîî òàëààð íóãàëàõàä õºíãºí öàãààíûã 250ÎÑ,

çýñèéã 350ÎÑ, ãàíã 600

ÎÑ õ¿ðòýë õàëààíà.

Òóëãóóð èçîëÿòîð áîëîí ýõíèé íóãàðàëò õ¿ðòýë çàé íü 100 ìì-ýýñ áàãàã¿é, òóëãóóð

èçîëÿòîðóóäûí òýíõëýã õîîðîíäûí çàéíû 0,25-ààñ èõã¿é áàéíà. Íóãàëààñíû ýõëýëýýñ ýõíèé

õîëáîîñ õ¿ðòýëõ õàìãèéí áàãà çàé 50 ìì.

5.1-ð õ¿ñíýãò

Øèíèé õýìæýý, (AxB;

d), ìì

Õýëáýð

Äîòîîä ðàäèóñ (min)

Çýñ Õºíãºíöàãààí Òºìºð

50x5 áîñîî õýâòýý -

2Â

1,5À

2Â

0,5À

2Â

100x10 áîñîî õýâòýý 1,5À

2Â

2À

2,5Â

1À

2Â

16 õ¿ðòýë - 50 70 50

30 õ¿ðòýë - 100 150 100

Øèíèéã õîëáîõ

Õºíãºí öàãààí áîëîí ò¿¿íèé õàéëøèí øèíèéã ººð õîîðîíä íü áîëîí öàõèëãààí àïïàðàòûí

ãàðãàëãààíä áîëò áîëîí õàâ÷ààðààð õîëáîíî. ¯ë ñàëàõ õîëáîîñò ãàãíóóð õýðýãëýíý. ªºð òºðëèéí

ìåòàëëóóäûí êîíòàêò íü ãàëüâàíèê õîëáîî ¿¿ñãýõã¿é áàéõ íü ÷óõàë.

H.EL308

9

Õ¿éòýí ãàãíóóðààð áîëîí öîõèæ õîëáîõã¿é.

Õîëáîõûí ºìíº ìåõàíèê áîëîâñðóóëàëò õèéæ á¿ðíý (ëóæåíèå).

Õàòóó øèíèéã áîëòíû òóñëàìæòàéãààð íàêëàäêà òàâüæ áýõýëæ áîëíî. 60 ìì õ¿ðòýë ºðãºí øèíýíä

ãàí, ò¿¿íýýñ ºðãºí øèíèéã ñîðîíçîí áóñ ìàòåðèàë (øèðýì, ãóóëü) àøèãëàíà.

Õºíãºíöàãààí áîëîí çýñ øèíèéã òîãòìîë ã¿éäëèéí àïïàðàòààð òóõàéí ìàòåðèàëààð õèéñýí áýëäýö

àøèãëàí æèæèã øèðõýãòýé ãðàôèòàí ýëåêòðîäîîð ãàãíàíà. Çýñ øèíèéã õóâüñàõ ã¿éäëèéí

àïïàðàòààð ãàãíàæ áîëíî.

Øèíèéã öàõèëãààí àïïàðàòûí êîíòàêòàä áýõëýõýä òóñãàé ãàéê àøèãëàõ, øóóä çºð¿¿ëæ áîîõ,

çàâñðûí çýñ øèí àøèãëàõ, õàâ÷óóð àøèãëàõ, õàâ÷óóð àøèãëàí 2 òàëààñ íü äàâõàðëàæ áîîõ

àðãóóäûã õýðýãëýíý. Ǻºëºí øèíèéã áàéíãà õàâ÷óóð àøèãëàí áýõýëíý.

Ǻºëºí øèíèéã õàâ÷ààð áîëîí ïðåññèéí òóñëàìæòàéãààð õîëáîíî.

Äàðààõ ãýìòýëòýé õàâ÷ààðûã ¿ë õýðýãëýíý. ¿¿íä:

- èõ áèå, ãàéêà, ùàéáà öóóðñàí;

- õàâ÷ààðûí ìåòàëë õóó÷èð÷, ºãºðøñºí;

- äóðûí áàéäëààð õîíõîéñîí;

- ìåòàëë ¿åëýí ñºðäèéñºí;

- öóòãóóðûí øëàêòàé;

- öàéðàí á¿ðýýñ æèãä áóñ, ýëýãäñýí.

Êàáåëü øóãàìûí óãñðàëò

Óãñðàëòûí ºìíº êàáåëèéí ìåõàíèê áîëîí òåõíîëîãèéí äåôåêòèéã øàëãàíà. Äàðààõ äåôåêò¿¿ä

òîõèîëäîæ áîëîõ þì.

1. Ãàí á¿ðýýñ íü ã¿íçãèé õîíõîéæ ¿ð÷èéñýí áàéõ. Ãýìòýëòýé õýñãèéã òàñäàíà.

2. Ãàí á¿ðýýñ íü 10ì-ò 3-5 óäàà ñºðäèéñºí òîõèîëäîëä ãàçàðò áóëæ õýðýãëýõã¿é. Èéì

êàáåëèéã ñóâàã áóþó òóííåëüä õýâòýý áàéäàëä õ¿÷äýë áóóðóóëàí õýðýãëýæ áîëíî.

3. Êàáåëèéí òóãàëãàí á¿ðýýñèéã îðîîñîí öààñàí á¿ðýýñ á¿õ óðòûí òóðøèä öîîð÷

ãýìòñýí áîë ò¿¿íèéã çºâõºí õóóðàé áàéð, òóííåëýíä àøèãëàíà..

4. Êàáåëèéí òóãàëãàí á¿ðýýñ óÿí õàòàí ÷àíàð ìóó. Òóãàëãàí á¿ðýýñíýýñ öàãèðàã îãòëîí

àâ÷ êîíóñàíä óãëàõàä äèàìåòðýýñýý 1,5 äàõèí ñóíàõ ó÷èðòàé.

5. Òóãàëãàí á¿ðýýñíèé áàãà çýðýã (0,20,3 ìì ã¿íòýé) õîíõîð õîðòîíã ãàãíàæ

çàñâàðëàíà.

6. Òóãàëãàí á¿ðýýñ öîîð÷ óðàãäàí, ÷èéã äîòîãø îðîõ íºõöºë á¿ðäýõ. Èéì òîõèîëäîëä 1

ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëèéí êàáåëèéã ãàãíààä àøèãëàæ áîëíî. 10 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëèéí êàáåëèéí

ãýìòýëòýé õýñãèéã òàñäàíà. Òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéã õýìæèí öîîðñîí ãàçðààñ 2 òèéø

÷èéãòýé õýñãèéã òàñäàíà (õî¸ð òèéø 11,5 ì îð÷èì áàéäàã).

7. Êàáåëèéí á¿ñë¿¿ð áîëîí ôàçûí òóñãààðëàã÷ øààðäëàãàòàé õýìæýýíýýñ íèìãýðñýí.

Êàáåëèéã õ¿÷äýë áóóðóóëæ õýðýãëýíý.

8. Ãàí ëåíòíèé ¿å¿¿äèéí 3-ààñ èë¿¿ çàâñàð çýðýãöýõ òîõèîëäîëä õ¿÷äýë áóóðóóëàí

õýðýãëýíý.

9. Öààñàí ëåíòíèé öóóðàëò 50 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é áàéíà. Öààñàí ëåíò ìóóäàæ ºìõºðñºí

òîõèîëäîëä (300 óäàà íóãàëàõ) õ¿÷äýë áóóðóóëàí õýðýãëýíý.

10. Á¿ðýýñ êðèñòàëæñàí òîõèîëäîëä ºíäºð õ¿÷äýëä õýðýãëýõã¿é.

11. Òóñãààðëàã÷ ºãºðøñºí. Ãàðààð äàðàõàä õîíõîéõ òîõèîëäîëä õ¿÷äýë áóóðóóëíà.

Ëàáîðàòîðèéí òóðøèëòàä áàðàáàí á¿ðýýñ 1ì-ýýñ áàãàã¿é óðòòàé êàáåëü òàñäàæ òóðøèíà.

Êàáåëèéã òàâèõ

¯éëäâýðèéí ãàçàðò êàáåëèéã òðàíøåé (ãàçàðò), òóííåëü áîëîí áëîê, ñóâàãò (òàã ñºõºãäºíº)

òàâèíà. Òðàíøåéä òàâèõ íü ýäèéí çàñãèéí õóâüä õÿìä. 1 òðàíøåéä 6 õ¿ðòýë êàáåëü, ìºíõèéí

õºëä¿¿ñòýé ãàçàðò 4 õ¿ðòýë êàáåëü íººöòýéãýýð òàâèíà. Õîîðîíäûí çàé íü 100-300 ìì áàéíà. ̺í

ìóôò òàâèãäàíà.

H.EL308

10

Êàáåëü îëîí (20-îîñ îëîí) áîëîí òðàíøåéíä òàâèõ áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä òóííåëüä òàâèíà. Êàáåëü

100-ãààñ îëîí òîõèîëäîëä õ¿÷íèé áîëîí êîíòðîëüíûé êàáåëèéã òóñ òóñàä òóííåëüä òàâèõ íü

ç¿éòýé.

Çàì äîîãóóð, çàé áàãòàé, óñ óðñàõ áîëîìæòîé çýðýã ãàçàðò êàáåëèéã áëîêò òàâèíà.

Áàéãóóëàìæèéí äîòîð êàáåëèéã èëýýð ýñâýë øàëíû õºíäèé, õàíûí òàâèóð, äýýâðèéí õó÷èëò áîëîí

ìàøèí òºõººðºìæèéí ôóíäàìåíò äîòîð, òðóáàãààð ÿâóóëæ áîëíî.

1 ôàçûí êàáåëèéã áàéðëóóëàõäàà òðàíñïîçèöè õèéõ õýðýãòýé.

Êàáåëèéí ìåòàëë á¿ðýýñèéã çýâðýëòýýñ ñýðãèéëæ èëæðýõ îðãàíèê áîäèñ, ¿íñ, äàâñ á¿õèé õºðñºíä

òàâèõã¿é.

Èõ õýìæýýíèé õóâüñàõ ã¿éäýëòýé øèíýýñ 1 ìåòðýýñ õîë çàéä êàáåëèéã òàâèíà.

Áàéíãûí äîðãèî, ÷è÷èðãýýòýé ãàçàðò êàáåëüä òóñãàé óÿí áýõýëãýý õýðýãëýíý.

Êàáåëèéí ìóðóéëòûí äîòîîä ðàäèóñ íü ò¿¿íèé ººðèéí äèàìåòðýýñ äîîðõè õýìæýýãýýð äàõèí èõ

áàéíà.

25 - õ¿÷íèé 1 æèëòýé øèíãýýëòòýé öààñàí òóñãààðëàã÷òàé õàð òóãàëãàí á¿ðýýñòýé õóÿãëàñàí áîëîí

õóÿãëààã¿é ìºí áàãà, äóíä äàðàëòûí ìàñëîí ä¿¿ðãýëòòýé êàáåëü

15 - õ¿÷íèé îëîí æèëòýé øèíãýýëòòýé öààñàí òóñãààðëàã÷òàé õºíãºíöàãààí áîëîí õàð òóãàëãàí

á¿ðýýñòýé õóÿãëàñàí áîëîí õóÿãëààã¿é ìºí êîíòðîëüíûé øèíãýýëòòýé öààñàí òóñãààðëàã÷òàé

õºíãºíöàãààí áîëîí õàð òóãàëãàí á¿ðýýñòýé õóÿãëàñàí áîëîí õóÿãëààã¿é êàáåëü

10 - õ¿÷íèé áîëîí êîíòðîëüíûé ðåçèí òóñãààðëàã÷òàé õàð òóãàëãà áîëîí ïîëèõëîðâèíèë á¿ðýýñòýé

õóÿãëàñàí êàáåëü

6 - äýýðõòýé àäèë áîëîâ÷ õóÿãëààã¿é êàáåëü.

Êàáåëèéã çàäàëæ ¿ç¿¿ðëýõäýý æèëèéã ò¿¿íèé äèàìåòðò 10 (öààñàí òóñãààðëàã÷), 3 (ðåçèí

òóñãààðëàã÷) äàõèí íóãàëíà.

Êàáåëèéã òàâèõäàà 1-3%-í íººöòýé òàâèíà. ͺºöèéã îðîîæ òàâüæ áîëîõã¿é, ìîãîé ìàÿãààð òàâèíà.

Êàáåëèéã áîñîî áîëîí 45Î-ààñ èë¿¿ íàëóóä òàâèõàä ºíäðèéí çºâøººðºãäñºí çºð¿¿ ãýæ áàéíà.

Ðåçèí òóñãààðëàã÷òàé êàáåëüä çàâñðûí áýõýëãýý õèéñýí òîõèîëäîëä ºíäðèéí õÿçãààð ¿ã¿é.

Êàáåëü øóãàì á¿ð ººðèéí íîìåðòîé áàéíà. Øóãàì íü çýðýãöýý êàáåëèóäààñ òîãòîõ òîõèîëäîëä

äóãààðò ¿ñýã íýìíý.

Ãàçàð äîîõ êàáåëü øóãàìûã ïëàí çóðàãò ã¿í, ¿íäñýí áàéãóóëàìæ õ¿ðòýëõ çàéòàé òýìäýãëýíý. Óã

øóãàìûí øóëóóí õýñýãò 100 ì á¿ðò ìºí ýðãýëò, îãòëîëöîë, ìóôò, îðîëò á¿ðèéí äýýð òàíèõ òýìäýã

òàâèíà.

Òóííåëü, õàíààð òàâüñàí êàáåëèéí øóëóóí 20ì á¿ðò ìºí õàíà òààç íýâòðýõ, ñóâàãò îðîõ ãàðàõàä

áèðê ç¿¿íý. Áèðêýí äýýð êàáåëèéí íîìåð, õ¿÷äýë, çîðèóëàëò, îãòëîë áàéíà.

Êàáåëèéí òóííåëü, ñóâàã äîòîð òåõíîëîãèéí áîëîí õºðñíèé óñ îðîõã¿éí òóëä òóííåëèéí øàë

0.1%00 èõ íàëóóòàé áàéíà. Õºðñíèé óñíû ò¿âøèíãýýñ ºíäºð òîõèîëäîëä 10-15 ñì ø¿¿ð¿¿ëýõ

äýâñãýðòýé øàë õýðýãëýæ áîëíî.

Êàáåëèéí áàéãóóëàìæ íü ãàë óíòðààõ áîëîí ãàëûí äîõèîëëîîð òîíîãëîãäîíî.

1000 õ¿ðòýë, 1000Â-îîñ ºíäºð õ¿÷äýëòýé áîëîí êîíòðîëüíûé êàáåëèóä òóñ òóñäàà òàâèóðò

áàéðëàíà. Õ¿÷íèé êàáåëü äýýð íü áàéðëàíà. Òóííåëü, ñóâàãò ìóôò áàéðëóóëàõ çîõèìæã¿é.

Êàáåë, òàâèõàä ãàí, øèðýì, êåðàìèê (øààçàí), àñáåñò, öåìåíòýí õîîëîé õýðýãëýæ áîëíî. Öåìýíòýí

õîîëîéä òóãàëãàí á¿ðýýñòýé êàáåëèéã õóóðàé íºõöºëä, áåòîíîîñ õºíäèéð¿¿ëæ òàâèíà. Ãàçðûí

ãàäàðãààñ õîîëîéí äýýä öýã õ¿ðòýë õàìãèéí áàãà çàé 0,7 ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà. Òðóáàíû äèàìåòð íü

êàáåëèéí äèàìåòðýýñ 1,5 äàõèí èõ áàéíà.

Êàáåëèéí òðàíøåéíû ã¿í 0,7ì áàéíà. Áàðèëãàä 5ì îéð îðóóëãà áîëîí áóñàä ãàçàð äîîðõè

áàéãóóëàìæòàé çºðºõ ¿åä ìåõàíèê õàìãààëàëò õèéæ äýýðõýýñ áàãà ã¿íä áóëæ áîëíî. Áàðèëãà äàãàæ

ÿâàõ êàáåëü 0,6ì õîë áàéíà. Íýã òðàíøåéíä áàéðëàõ êàáåëèéí õîîðîíäûí çàé íü 10ê 100ìì 10-

35ê 250ìì, 110-220ê 500 ìì áàéíà.

Êàáåëü øóãàìààñ ãàçàð äîîðõè çýðýãöýý äàìæóóëàõ õîîëîé øóãàì, òºìºð çàì, øîí õ¿ðòýë 2ì-ýýñ

äýýø çàéòàé áàéíà. Çàì õºíäëºí ãàðàõàä 1ì ã¿í, çàìààñ 2 òèéø 1ì èë¿¿ áëîê ýñâýë òðóáà õýðýãëýíý.

Õºíäëºí çºðºõ êàáåëü, õîîëîé øóãàìààñ 0,5 ì, ãàëä òýñâýðòýé õîîëîé äîòîðõ êàáåëü øóãàìààñ 0,25

ì çàé õýðýãòýé.

Íýã òðàíøåéí äàõü êàáåëèóäûí ìóôòíû õîîðîíäîõ çàé 2ì-ýýñ áàãàã¿é áàéíà.

H.EL308

11

00-ààñ áàãà òåìïåðàòóðò õºðñºí êàáåëèéã õàëààæ òàâèíà. Äóëààí áàéðàíä, õó÷èæ õàëóó àãààðààð

áîëîí ã¿éäëýýð õàëààæ áîëíî. ÿéäëýýð õàëààõàä òóñãàé òðàíñôîðìàòîð àøèãëàíà. 10 ê õ¿ðòýë

õ¿÷äýëòýé ãóðâàí ôàçûí êàáåëèéã õàëààõàä øààðäëàãàòàé õóãàöàà, ã¿éäëèéã 6.1-ð õ¿ñíýãòýä

¿ç¿¿ëýâ.

6.1-ð õ¿ñíýãò

Êàá

åëè

éí

îãò

ëîë

Ǻâø

ººðºãä

ºõ

ã¿é

äýë

Øàà

ðäëàã

àòàé

õ¿÷äýë

, Â

(300 ì

óðò

êàá

åëüä)

Õàëàõ õóãàöàà, ìèí (çààñàí îð÷íû

òåìïåðàòóðò, ÎÑ)

0 – 10 – 20

3õ10

3õ16

3õ25

3õ35

3õ50

3õ70

3õ95

3õ120

3õ150

3õ185

3õ240

76

102

130

160

190

230

285

330

375

425

490

69

58

48

42

34

30

27

25

23

17

16

60

60

70

75

90

100

100

110

125

135

150

75

75

90

95

110

120

125

140

150

165

190

95

95

105

110

135

150

150

170

185

210

235

Õàëààõ ¿åä ã¿éäëèéã òîêêëåùýýð õýìæèíý. Êàáåëü ãàäíà òàëäàà 250 (35 êÂ), 35

0 (6 êÂ), 40

0 (äî 6

êÂ)–ààñ õýòð¿¿ëýõã¿é õàëààíà.

ªíäºð õ¿÷äýëèéí êàáåëèéí ãðóïïûí õîîðîíä íóìàíä òýñâýðòýé õàìàð õèéíý.

Êàáåëèéí ìóôò óãñðàõ

3-20 êÂ-ûí òóãàëãà áà õºãºíöàãààí á¿ðýýñòýé êàáåëüä òóãàëãàí, ãóóëèí, çýñ ìóôò, 35 êÂ-ä ãóóëèí

áîëîí çýñ ìóôò õýðýãëýíý. 1000  õ¿ðòýë õ¿÷äýëèéí òóãàëãà, õºíãºíöàãààí á¿ðýýñòýé êàáåëèéã

äàëä òàâèõàä øèðýì, èë òàâèõàä òóãàëãàí ìóôò õýðýãëýíý.

ªíäðèéí çºð¿¿ èõòýé ¿åä ñòîïîðûí (ãàöäàã) ìóôò õýðýãëýíý.

1000 äýýø õ¿÷äýëòýé ðåçèíýí êàáåëèéã õàëóóí âóëüêàíèçàöè õèéæ ÷èéãíýýñ õàìãààëàõ ëàê ò¿ðõýí

õîëáîíî.

35 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé íýã êì óðò êàáåëü øóãàìä 6 õ¿ðòýë ìóôò òàâüæ áîëäîã. Òóñãàé çºâøººðºë

àâáàë 8 õ¿ðòýë ìóôò õýðýãëýæ áîëíî.

Êàáåëèéã ¿ç¿¿ðëýõýä “òóãàëãàí áýýëèé”, “þ¿ë¿¿ð” (çºâõºí áîñîî áàéðëàëä) õýðýãëýæ áîëíî.

Ýäãýýð íü õàíãàëòòàé áèò¿¿ìæëýëòýé òóë áîðîî öàñíààñ õàìãààëíà. Òóñãààðëàõ ëåíò àøèãëàí

¿ç¿¿ðëýõèéã 1-ð çýðãèéí õýðýãëýã÷èäýä çºâøººðäºãã¿é. Áåíçèí, õ¿÷èëä ºðòºìòãèé. Ýïîêñèäûí

öàâóóãààð êàáåëûí ìóôò õèéæ áîëîõ áîëîâ÷ äàðàà íü çàäàðäàãã¿é òàëòàé.

ÊÃÝ ìàðêèéí êàáåëèéã ¿ç¿¿ðëýõäýý á¿ñë¿¿ð òóñãààðëàã÷èéã 0.6-0.8 ì îð÷èì øàëáàëíà. Äîòîð òàëä

áàéãàà æèëíû òóñãààðëàã÷èéí õàð ðåçèíýí á¿ðýýñèéã 15-20 ñì îð÷èì øàëáàëíà (óã á¿ðýýñ íü

÷èéãíýýñ õàìãààëàõ çîðèóëàëòòàé áºãººä äàìæóóëàõ ÷àíàðòàé). Êàáåëèéí ¿ç¿¿ðèéã öàõèëãààí

H.EL308

12

àïïàðàòûí êîíòàêò, ìóôòàä áîëòîîð õîëáîíî. Ýöýñò íü áåíçèí, ñïèðòýðýýð öýâýðëýýä äàðàà íü ÏÕÂ

ëåíòýýð îðîîíî.

Êàáåëèéí ìóôòèéã äàðààõ åðºíõèé äàðààëûí äàãóó óãñàðíà:

1. Êàáåëèéí á¿ðýýñèéã àâíà. Ìåãàîìåòðýýð òóñãààðëàëûã øàëãàíà.

2. Æèëíû òóñãààðëàã÷èéã àâíà. Ôàç òîõèðóóëíà. Ôàç òîõèðóóëàõäàà êàáåëèéí æèëèéã

ñîëáèõã¿é, øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä àëñààñ êàáåëèéã ýðã¿¿ëíý.

3. Êàáåëèéí æèë¿¿äèéã õîëáîíî. Çýñ æèëèéã òóãàëãààð (ÏÎÑ-30) ãàãíàíà. Æèëèéí

òóñãààðëàã÷èéã ãýìòýýõã¿éí òóëä 1.5 ìèíóòààñ èë¿¿ã¿é õóãàöààãààð ãàãíàíà.

4. Êàáåëèéí òóãàëãàí á¿ðýýñèéã ìóôòíû òóãàëãàí á¿ðýýñýíä ãàãíàíà. ¯ðãýëæëýõ

õóãàöàà 2-3 ìèí.

5. Êàáåëèéí ìóôòûã 120-140îÑ õàëóóí ìàñëî õèéíý. Ýíý íü ÷èéã, áîõèðäëûã àðèëãàíà.

Ìóôò íü äîîðîî ìàñëî ãàðäàã (æèæèã) í¿õòýé, äýýðýý ìàñëî õèéõ áîëîí àìüñãàëûí í¿õòýé.

Äîîä õ¿éñýýð õººñã¿é öýâýð ìàñëî ãàðòàë õèéíý. Øóóä ¿¿íèé äàðàà äîîä í¿õèéã áºãëºæ

ìàñëààð ä¿¿ðãýíý. 1,5-2 öàãèéí äàðàà ìàñëûã àñãàí äàõèí øèíý õàëóóí ìàñëîîð ä¿¿ðãýíý.

Èíãýæ 2-3 äàõèíà. Êàáåëèéã 2-4 öàãèéí äàðàà àøèãëàæ áîëíî.

6. Ìóôòíû êîðïóñûã ãàçàðäóóëíà.

Òóãàëãàí áîëîí õºíãºíöàãààíûã õîîðîíä íü ãàãíàõäàà Cu 36%, Zn 40%, Êd 24% íàéðëàãàòàé

ìàòåðèàë õýðýãëýíý.

Êàáåëèéí çýñ æèëèéã õîîðîíä íü õîíãèîíä, àïïàðàòûí ¿ç¿¿ðò íàêîíå÷íèêò òóãàëãààð ãàãíàæ

õîëáîíî. Çýñ áà õºíãºíöàãààí æèëèéã ïðåññëýæ õîëáîíî. ̺í õ¿éòýí ãàãíóóðààð õîëáîæ áîëîõ íü.

Õºíãºí öàãààí æèëèéã õîîðîíä íü òóñãàé õýâýíä öóòãàæ õîëáîäîã áàéíà. ̺í õèéí ãàãíóóð

àøèãëàí õîëáîíî.

Êàáåëü øóãàìûí àøèãëàëò. Êàáåëü øóãàìûã àøèãëàëòàíä õ¿ëýýí àâàõàä äàðààõ áàéäëààð øàëãàíà.

1. Æèë á¿ðýí á¿òýí áîëîí ôàçûí äàðààëàë çºâ áîëîõûã ìåãàîìåòðýýð øàëãàíà.

2. Øóëóóòãàñàí áîëîí ºíäºð õ¿÷äýëýýð øàëãàíà. Ýíý ¿åä òóñãààðëàëò íü íýâò

öîõèãäîõã¿é, àëäàãäëûí ã¿éäýë òîãòâîðòîé õýìæýýíä õ¿ðñíýýñ õîéø îãöîì ººð÷ëºëò,

íèðãýëýã àæèãëàãäàõã¿é áàéíà. 1êÂ-ûí êàáåëèéã 2.5êÂ-ûí òîãòìîë õ¿÷äýëýýð 1 ìèíóòûí

òóðø, 10êÂ-ûí öààñàí òóñãààðëàã÷òàé êàáåëèéã 6Uíîì-ð 10 ìèíóò øàëãàíà. Ðåçèíýí

òóñãààðëàã÷òàé êàáåëèéã 2Uíîì-ð 5ìèíóò øàëãàíà. Êåíîòðîí, ãàçîòðîí õýðãëýíý. 2500 Â-èéí

ìåãîììåòð ºðãºí õýðýãëýãäýíý.

3. Ãàçàðäóóëãûí ýñýðã¿¿öýë õýìæèíý.

Êàáåëü øóãàìûã àøèãëàëòàä îðóóëàõäàà à÷ààëëûí õàìãèéí èõ óòãûã òîäîðõîéëíî. Ýíý óòãà íü

õºðºõ íºõöºë õàìãèéí ìóó øóãàìûí õýñãýýð òîäîðõîéëîãäîíî. Èéì õýñýãò òóñãàé õóâààðèéí äàãóó

òåìïåðàòóðûí õýìæèëò õèéíý.

Öààñàí òóñãààðëàã÷òàé êàáåëèéí æèëíèé òåìïåðàòóð äàðààõ õýìæýýíýýñ õýòðýõã¿é áàéõ ó÷èðòàé:

3ê +80îÑ, 6ê +65

îÑ, 10ê +60

îÑ, 35ê +50

îÑ.

Êàáåëèéí áàéãóóëàìæèéí àãààðæóóëàëòûã ñèñòåìòýé øàëãàæ áàéíà. Çóíû óëèðàëä äîòîðõ

òåìïåðàòóð îð÷íû òåìïåðàòóðààñ 10îÑ-ýýñ ¿ë õýòð¿¿ëíý.

15 æèëýýñ óäààí õóãàöààãààð àøèãëàëòàíä áàéãàà êàáåëü øóãàìûí çºâøººðºãäºõ à÷ààëëûã 10%-

èàð áóóðóóëíà.

Æèëíû òåìïåðàòóðûã äîîðõè òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî.

100++=

2

èçèç2

ãàäæèë

K

100

I6,32

100s

Ênitt

ρ;

0Ñ

ýíä: tãàä - ãàäíà á¿ðýýñíèé òåìïåðàòóð; I - à÷ààëëûí ã¿éäýë, À; n - æèëíèé òîî; -æèëíèé

ìàòåðèàëûí õóâèéí ýñýðã¿¿öýë (50îÑ-ò), Îììì

2/ì; s - æèëíèé õºíäëºí îãòëîë, ìì

2; Êèç -

òóñãààðëàëûí áîëîí õàìãààëàëòûí ¿åèéí íèéò äóëààíû ýñýðã¿¿öýë (õ¿ñíýãòýýñ òîäîðõîéëíî). 6êÂ-

ûí êàáåëüä òóñãààðëàëûí ¿åèéí ýñýðã¿¿öýë Ẻðºíõèé æèëòýé ¿åä 109(10ìì2) 45 (240ìì

2),

õàìãààëàëòûí ¿åèéí ýñýðã¿¿öýë 30(10ìì2) 15 (240ìì

2) áàéõ æèøýòýé [3.òàá 36-15].

Òåìïåðàòóðûã êàáåëèéí ãàäíà á¿ðýýñýíä áíõíëñýí òåðìîïàðûí òóñëàìæòàé õýìæèíý. Òåìïåðàòóð

çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ áàãà òîõèîëäîëä à÷ààëëûã äàðààõ áàéäëààð íýìýãä¿¿ëæ áîëíî.

H.EL308

13

èíîðæèë

èíîðâçºâçº

tt

ttII

÷

÷= .

Àøèãëàëòûí ¿åä êàáåëü øóãàìûí áàéäàëä çààâðûí äàãóó ¿çëýã õèéõ áºãººä áàéãàëèéí îíöãîé

¿çýãäëèéí äàðàà áàéíãà ¿çëýã õèéíý.

Êàáåëü øóãàìûí ãýìòëèéí õýëáýð áîëîí áàéðøëûã òîãòîîõ

Æèë òàñàðñàí ýñâýë ãàçàðäñàí õýñãèéã øàëãàíà. Õàìãèéí õÿëáàð àðãà íü ìåãàîììåòðýýð

õýìæèõ. Ìåãàîììåòðýýð èë ãýìòýë èëýðíý. Õàðèí ºíãºö ãýìòýë èëðýõã¿é. Òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öýë

20 êÎì-îîñ äîîø ¿åä àþóëòàé ãýæ ¿çíý. (õ¿÷äýë íü 380Â)

Ìåãàîììåòðýýð õýìæèæ áîëîõã¿é ¿åä ºíäºð õ¿÷äýëýýð øàòààíà. Õ¿÷äýë ºã÷ 5-20 ìèíóò

çàëãàíà. Õóóðàé íºõöºëä ýñýðã¿¿öýë íü 100 Îì áîëòëîî áóóðíà. ªºðººð õýëáýë ðåçèíåí á¿ðýýñ íü

øàòíà.

– Èìïóëüñèéí àðãà. Äàìæóóëàã÷ äîòîð öàõèëãààí ñîðîíçîí äîëãèîí òàðõàõ ¿çýãäëèéã àøèãëàíà.

160 ì/ìêñ

– Èíäóêöèéí àðãà. Øóãàìàíä 800-1000Ãö-òýé õ¿÷äýë ºãíº. Øóãàìàí äýýðýý ñîðîíçîí êàòóøêà

áàðèàä ÿâíà. Õàìãèéí ºðãºí òàðõñàí àðãà áºãººä ãýìòëèéí áàéðøèë òîäîðõîéëíî.

– ÿ¿ðèéí àðãà. (Ìóððåé). Ýíý àðãûã êàáåëèéí íýã æèë á¿òýí ¿ëäñýí ¿åä õýðýãëýõ áºãººä ò¿¿íèé

òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öýë áóñàä æèëýýñ 500 äàõèí ºíäºð ìºí ãýìòñýí êàáåëüòàé çýðýãöýý ò¿¿íòýé

èæèë îãòëîëòîé ãýìòýëã¿é êàáåëü ÿâæ áàéõàä õýðýãëýæ áîëíî. Ãýìòñýí êàáåëèéí òóñãààðëàëûí

õýìæýý 5 êÎì ¿åä 100-120 Â, 1 êÎì ¿åä 25  îð÷èì, 0,1êÎì ¿åä 4-6 õ¿÷äýë ºãíº. Ýíý àðãà íü

íàðèéâ÷ëàë ìóóòàé.

– Áàãòààìæèéí àðãà. Äàðààõ òîìú¸ã

õýðýãëýíý.

LC

C1l1 = ; L

C

C2l2 =

Òàñàðñàí õýñãèéí èäýâõèòýé ýñýðã¿¿öýë èõ (ãàçàðò õ¿ðýýã¿é) ¿åä øóãàìûí áàãòààìæèéã òîãòìîë

ã¿éäëèéí ã¿¿ð àøèãëàí îëíî. Ýõëýýä Ê1 ò¿ëõ¿¿ðèéã à áàéðëàëä çàëãàíà.Ãàëüâàíîìåòð íü ýò

ºíö㺺ð õàçàéíà. Ê1 ò¿ëõ¿¿ðèéã á áàéðëàëä òàâèàä Ê2 ò¿ëõ¿¿ðèéã çàëãàõàä ãàëüâàíîìåòð õ

ºíö㺺ð õàçàéíà.

ýx

x CCα

α=

Ãýìòñýí ãàçðûí èäýâõèòýé ýñýðã¿¿öýë

èõ áèø ¿åä /5-100 êÎì/ îð÷èì õóâüñàõ

ã¿éäëèéí ã¿¿ð àøèãëàæ áàãòààìæèéã

õýìæèíý. Ãýìòñýí õýñèéí ýñýðã¿¿öýë 5

êÎì –îîñ áàãà ¿åä ýíý àðãûí íàðèéâ÷ëàë

îãöîì áóóðíà.

– Àêóñòèê àðãà. Ìàø áîãèíî çàéä

ãýìòñýí õýñãèéã èëð¿¿ëíý. Èìïóëüñ ºãíº. Ãýìòñýí õýñýãò î÷ õàðâàëò ÿâàãäàíà. òóñãàé ºíäºð

ìýäðýìæòýé áàãàæààð ñîíñîíî

– Áàëëàñòèê ãàëüâàíîìåòð. Ýñýðã¿¿öýë õýìæèíý.

G

L

l1 l2

R1

R2

U C1 C2 C2

l1 l2

L

G Ê1 à Ê2

à

á

á

ÑÝ ÑÕ

H.EL308

14

– Èíäóêöèéí àðãààð êàáåëü øóãàì õààíà áàéãààã òîäîðõîéëæ áîëäîã. ¯¿íèé òóëä íýã æèëèéã

ãàçàðäóóëæ, íºãºº æèëèéã ãåíåðàòîðò õîëáîíî. Êàòóøêèéí ñîðîíçîí òýíõëýãèéã 900 áóþó

áîñîîãîîð íü áàéðëóóëààä õàéõàä êàáåëü øóãàì äýýð ÷èìýýã¿é áîëîõ áóþó äóó õàìãèéí á¿äýã

áîëäîã áàéíà. ÿíèéã îëîõäîî 450-ààð õàçàéëãàíà. Ìóôòûã îëîõäîî 3 æèëýíä 800-1000Ãö õ¿÷äýë

ºãºõºä ìóôòýí äýýð î÷îîä äóó íü ÷àíãàðíà. Ó÷èð íü ìóôòýí äýýð æèëèéí õîîðîíäûí çàé èõýñíý.

Êàáåëü øóãàìàíä çàñâàð õèéõäýý õ¿÷äýëèéã ñàëãàæ õî¸ð òàëààñ íü ãàçàðäóóëñàí áàéíà.

Ýêñêàâàòîðûí óÿí êàáåëèéã òóñãàé äèýëåêòðèê áýýëèéòýé, õ¿÷äýëòýé ¿åä 纺æ áîëíî. Êàáåëü 纺õ

¿åä ìóôò íü çààâàë õîìóò, òàãòàé áàéíà. Êàáåëèéí òðàíøåéã óõàõ ¿åä 0.4 ì-ýýñ äîîø õ¿ðçýýð óõàõ

áºãººä õºëäñºí ¿åä ãýñãýýæ áàéãààä õ¿ðçýýð óõíà. /Ëîîìîîð óõàõã¿é/

Àãààðûí øóãàìûí ìîíòàæ

Ìàíàé íºõöºëä óóðõàéí äîòîîä øóãàì 6 ê õ¿÷äýëòýé áàéãàà. Àõóéí øóãàì 1 ê õ¿ðòýë

õ¿÷äýëòýé. Ýäãýýð øóãàìóóä íü ÏÓÝ-ãèéí øàðäëãûã õàíãàõ ¸ñòîé.

Ñóóðèí ãàçàð õàìãààëàëòûí á¿ñèéí õÿçãààð õ¿ðòýëõ çàé íü àãààðûí øóãàìûí çàõûí óòàñíààñ 20 êÂ

õ¿ðòýëõ õ¿÷äýëòýé øóãàìä 10 ì, 35 êÂ-ä 15 ì, 110 êÂ-ä 20 ì, 220 êÂ-ä 25 ì áàéíà. Õàìãààëàëòûí

á¿ñýä ãàçàð øîðîîíû áîëîí áàðèëãûí àæèë õèéõ, ìàòåðèàë õóðààõ, ìàøèí ìåõàíèçìûí çîãñîîë

áàéãóóëàõ áîëîí óã øóãàìûã ýçýìøèã÷ áàéãóóëëàãûí çºâøººðºëã¿éãýýð îâîð èõòýé òåõíèê

àøèãëàí ãàçàð òàðèàëàíãèéí àæèë ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî.

1 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé àãààðûí øóãàìûí òóëãóóð íü òºðºë á¿ðèéí êàáåëü áîëîí õîîëîé øóãàìààñ

1ì, ãàëûí êðàíò, ãàçàð äîîðõ ñóâàã ñ¿ëæýýíèé õóäàã, óñíû äàëàíãààñ 2ì, áåíçèí êëîíêîîñ 5ì,

çàñìàë çàìûí õàøëàãààñ 1,5ì –ýýñ áàãàã¿é çàéä áàéðëàíà.

Àãààðûí øóãàìûí óòàñíû õàìãèéí äîîä öýãýýñ ãàçàð õ¿ðòýëõ çàé íü 110 ê õ¿ðòýëõ õ¿÷äýëòýé

øóãàìä 6 ì áàéíà.

10 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé øóãàìûí óòàñ íü ñàâëàëòûã òîîöîîä áàéøèí áàéãóóëàìæààñ õýâòýý ÷èãò

2ì-ýýñ, 110 ê õ¿ðòýõ íü 4ì-ýýñ èë¿¿ çàéòàé áàéíà. Ñóóðèí ãàçàð àãààðûí øóãàìûí óòàñíû äîîä

öýãýýñ ãàçàð õ¿ðòýëõ õàìãèéí áàãà çàé íü 6ì-ñ áàãàã¿é (1 ê õ¿ðòýë), 7ì-ñ áàãàã¿é (10 ê õ¿ðòýë)

áàéíà. Õî¸ð øóãàì çºðºõºä ºíäºð õ¿÷äýëòýé íü äýýã¿¿ð ãàðíà. Øóãàì çºðºõ ïðîë¸òîíä çàëãàà áàéõ

ó÷èðã¿é.

Óñíû ò¿âøèíãýýñ 3ì áàéõûã çºâøººðíº (10 êÂ). 50ì-ýýñ ºíäºð òóëãóóðàí äýýð ãýðýëò äîõèî

áàéðëóóëäàã áàéíà.

Àãààðûí øóãàìûí óòàñíààñ ìîä áóòíû ìº÷èð îðîé õ¿ðòýë 20 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëä 2ì, 110 ê õ¿ðòýë

õ¿÷äýëä 3ì, 220 ê õ¿÷äýëä 4ì-ýýñ áàãàã¿é çàéòàé áàéíà.

Àãààðûí øóãàìûí òóëãóóðò ãàçðààñ 2,5-3ì ºíäºðò äóãààðûã, àøèãëàëòàíä îðñîí îí ñàð, àãààðûí

øóãàìûí äóãààðûã áè÷íý. ̺í çàìûí õî¸ð òàëä áîëîí ñóóðèí ãàçàðò íýã òóëãóóð àëãàñàí

àíõààðóóëàõ ïëàêàò ºëãºíº. 35 êÂ-îîñ äýýø õ¿÷äýëòýé øóãàìä òºãñãºëèéí áîëîí óòàñ ñîëèãäîæ

áàéãàà òóëãóóðò ôàçûã ºí㺺ð òýìäýãëýâýë çîõèíî.

Îâîð èõòýé à÷àà 纺âºðëºæ áîëîõ çàìûí õàæóóä áàéðëàõ òóëãóóðò îâîðûí õÿçãààðëàã÷ õýðýãëýõ íü

òîõèîëäîíî.

Õýýðèéí ò¿éìýðò ºðòºìòãèé ãàçàðò òóëãóóðûã òîéðóóëàí 2ì çàéä ºâñ áóòíààñ öýâýðëýí õàéðãààð

îâîîëíî. Ýñâýë òºìºð áåòîí ñóóðü õýðýãëýíý.

Óóðõàéí íºõöºëä ñóóðèí áîëîí ò¿ð àãààðûí øóãàìä õàìãèéí ò¿ãýýìýë õýðýãëýãääýã òóëãóóðûí

ìàòåðèàë íü ìîä (íàðñ, øèíýñ) áîëíî. Òóñãàé àíòèñåïòèê øèíãýõ ó÷èðòàé. ªâºë îãòîëñîí ìîäûã

øóóä õýðýãëýæ áîëíî. Äýýä äèàìåòð íü 160ìì-ýýñ áàãà¿é áàéíà. Øîíãèéí îðîéã óñíààñ õààõ íü

ç¿éòýé.

Ñóóðèí øóãàìûí òóëãóóðò èõýâ÷ëýí òºìºð áåòîí õºë áýõëýíý. Ýíý íü 3,25; 4,25 ì óðòòàé áàéäàã.

Çàìûí õàð áóþó áèòóì õýðýëýõ íü áèé. Ðåëüñ òºìºð ºðãºí àøèãëàäàã. Øîíãèéí ìîäûã ãàçàðò 1,5-2

ì-ò ã¿í ñóóëãàíà. Øîíãèéí íèéò óðò íü 11-12,5 ì áàéíà. Øîí õîîðîíäûí çàé 10 ê 50; 纺âðèéí

ò¿ð øóãàìä 70 ì õ¿ðòýë áàéíà. Øîí áîñãîñîõîä äàðààõ õàçàéëòûã çºâøººðíº.

8.1-ð õ¿ñíýãò

Àãààðûí øóãàìûí òóëãóóðûí çºâøººðºãäºõ õàçàéëò

H.EL308

15

Õàçàéëòûí õýëáýð Ìîä Òºìºð Áåòîí

Øóãàìûí äàãóó óòàñíû ÷èãò 1:100 1:200 1:500

Øóãàìààñ õàæóó òèéø õàçàéõ

øèäýëò 200ì õ¿ðòýë 100ìì 100ìì 100ìì

200ì-ýýñ èõ 200ìì 200ìì 200ìì

Òðàâåðñ õýâòýý øóãàìûí äàãóó 1:50 1:100 1:100

Òðàâåðñ õýâòýý øóãàìä õºíäëºí 50

50 5

0

6 ê øóãàìûí õî¸ð äýãýýíèé õîîðîíäîõ áîñîî çàé 50-70 ñì áàéíà. Àãààðûí øóãàìä õýðýãëýõ

óòàñíû îãòëîë äàðààõ õýìæýýíýýñ èõ áàéíà. ¯¿íä:

1ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëä À - 16ìì2 , ÀÑ - 10ìì

2;

10ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëä À - 25ìì2 , ÀÑ - 16ìì

2;

35ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëä ÀÑ - 35ìì2;

110ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëä ÀÑ - 70ìì2.

6êÂ-èéí øóãàìä ØÑ-6 ìàðêèéí òóñãààðëàã÷èéã ºðãºí õýðýãëýíý. Äýãýýíèé äèàìåòð 22ìì. 220Â-ûí

òóñãààðëàã÷èéí ñòàíäàðò äýãýýíèé äèàìåòð 14ìì áàéäàã. Çàðèì òîõèîëäîëä õî¸ð äàâõàð èçîëÿòîð

õýðýãëýíý. Àíêåð øîí äýýð õèéíý. ̺í á¿ä¿¿í óòàñòàé ¿åä (120ìì-ýýñ èõ) 2 èçîëÿòîð õýðýãëýíý.

20ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé øóãàìûã ñàðä íýã óäààãààñ äîîøã¿é óóðõàéí åðºíõèé öàõèëãààí÷èí

áàòàëñàí õóâààðûí äàãóó øàëãàíà. ¯çëýãèéí ¿åä:

– Óòàñ òàñàðñàí, ñºðäèéñºí, óòñàí äýýð õºíäëºíãèéí þì òîõîãäñîí;

– Èçîëÿòîð õàãàð÷ öóóðñàí, õàðëàñàí;

– Øîíãèéí õàçàéëò, ýëýãäýëò, òóñãààðëàã÷ óòàñíû áàéäàë;

– Ðàçðÿäíèê, øóãàìûí òºãñãºëèéí ìóôòíû áàéäàë;

– Ìåõàíèê áýõýëãýý, áîëò, òàâíû á¿ðýí á¿òýí áàéäàë;

– Ìîä áóòíû áàéäàë, øóãàìä íºëººëºõ áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèãäàæ áàéãàà ýñýõèéã

øàëãàíà.

Øóãàìàíä ¿çëýã õèéæ òóñãàé äýâòýðò òýìäýãëýë õèéíý. Óòàñíû õîëáîëòûí áàéäëûã æèëä íýã óäàà

øàëãàíà. ÿéäýëòýé ¿åä íü õîëáîëòîí äýýðõè õ¿÷äýëèéã õýìæèíý. Ò¿¿íòýé èæèë óðòòàé ýð¿¿ë

óòñàí äýýð óíàõ õ¿÷äýëèéã õýìæèíý. Õ¿÷äýëèéí óíàëòûí çºð¿¿ 20%-èàñ èë¿¿ã¿é áàéâàë õîëáîëòûã

õýâèéí ãýæ ¿çäýã áàéíà. Õàðèí 2 äàõèí çºð¿¿òýé ¿åä àâààðûí áàéäàëòàé ãýæ òîîöîõ áºãººä øóóä

ñîëèõ øààðäëàãàòàé.

Ìîäíû èëæðýëòèéã 3-í æèëä íýã óäàà ãàäààä áàéäëààð áîëîí òîãøèõ çàìààð ¿çíý. Ìîäíû òºðºë,

òóëãóóð, äåòàëèéí òºð뺺ñ õàìààð÷ çºâøººðºãäºõ èëæðýëòèéã òîãòîîíî. Õàìãèéí èõ íàðñíû õóâüä

äèàìåðèéí 35% áàéíà.

Øóãàìàíä õèéñýí ¿çëýãèéí ¿ð ä¿íã ¿íäýñëýí øóãàìàíä òºëºâëºãººò çàñâàð õèéíý. Çàñàâðûí ¿åä:

- òðàññ öýâýðëýíý. 4ì-ýýñ ºíäºð ìîä áóòûã îãòîëíî;

- çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ èõýýð õàçàéñàí òóëãóóðûã òýãøèëíý;

- èçîëÿòîð öýâýðëýíý;

- óòàñíû îãòëîëûí 17% õ¿ðòýë òàñàðñàí òîõèîëäîëä áàíäàæ îðîîæ, ò¿¿íýýñ èë¿¿

òàñàðñàí òîõèîëäîëä òàñäàæ õàâ÷ààð õýðýãëýí õîëáîíî;

- óòàñíààñ òîõîãäñîí ýä ç¿éëñèéã öýâýðëýí øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä òàòàëòûã

òîõèðóóëíà;

- ãàçàðäóóëãà áîëîí ãàçàðäóóëãûí óòàñûã øàëãàíà;

- òºìºð òóëãóóðûã 5-10 æèëä 1 óäàà áóäíà;

- ìîäîí òóëãóóðò øèíãýýëò õèéíý;

- ìîäîí òóëãóóðûí õîëáîëò áîëòûã ÷àíãàëíà. Õîëáîëò ìóó òîõèîëäîëä óòå÷êèéí

ã¿éäëèéí óëìààñ î÷ ¿¿ñäýã áàéíà;

H.EL308

16

- òýìäýã áîëîí àíõààðóóëàõ õóóäñûã ñýðãýýíý.

Çàñâàðûí áîëîí àâààðûí òàñðàëòûí äàðàà øóãàìûí ãýìòýë (ãàçàðäëàãà, òàñðàëò, áîãèíî

õîëáîëò)-èéã òîäîðõîéëîõîä èìïóëüñûí àðãà õýðýãëýíý. Øóãàìààð òàðàõ èìïóëüñ íü

ãýìòýëòýé õýñãýýñ áóöàæ îéäîã áàéíà. Èìïóëüñ òàðàõ õóðä ÀÑ-290000êì/ñ, çýñ – 295000êì/ñ,

õîëáîîíû ãàí – 230000êì/ñ, áèìåòàëë – 286000êì/ñ, êàáåëü – 160000êì/ñ áàéäàã.

Îñöèëëîãðàô àøèãëàíà. Óòàñ òàñàðñàí ¿åä ºãñºí èìïóëüñ áà áóöàæ èðýõ èìïóëüñûí

èæèë, áîãèíî õîëáîîòîé ¿åä ýñðýã ôàçòàé áàéíà. Õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íä êîíäåíñàòîð

ñºðºãººð íºëººëäºã.

Òðàíñôîðìàòîðûí ìîíòàæ

Ýõëýýä ¿éë÷èëãýý õèéíý. Òðàíñôîðìàòîðûã òýýâýðëýæ àâ÷èðñíû äàðàà áàêíû áèò¿¿ìæëýëèéã

øàëãàíà. 1,5 êã/ñì2

Òðàíñôîðìàòîðûí áîîëòîí áýõýëãýý, îðîîìãèéí øààíòàã áîëîí ò¿ãæýý òóñãààðëàã÷ äýýðõ õîðòîí

öóóðàëò, ñîðîíçîí ç¿ðõýâ÷íèé ãàçàðäóóëãà, îðîëòûí êîíòàêòûí õîëáîëò, òóñãààðëàëòûí

ýñýðã¿¿öëèéã øàëãàíà. Òóñãààðëàëòûí ýñýðã¿¿öëèéã ìåãîììåòðýýð øàëãàíà. Òðàíñôîðìàòîðûí

áàêíû áèò¿¿æëýëèéã øàëãàíà. Àãàààðûí õºðãºëòòýé òðàíñôîðìàòîðûã òîäîðõîé õýìæýýíèé 0,33

äàðàëòòàé áîëãîíî. Âàêóìòàé òðàíñôîðìàòîð, èíåðòèéí õèéòýé òðàíñôîðìàòîð áàéíà.)

Òðàíñôîðìàòîðûã çºâõºí çîðèóëàëòûí äýãýýíýýñ íü ºðãºíº. Ç¿ðõýâ÷èéã ñóãàëñàí òîõèîëäîëä 24

öàãèéí äîòîð áóöààæ õèéâýë çîõèíî. Ç¿ðõýâ÷èéã ñóãàëñíû äàðàà õóóðàé ìàñëîîð óãààíà. Ïðîáíû

ãàë õàìãààëàã÷ûã øàëãàíà.

Òðàíñôîðìàòîðûã 3-í ¿å øàòòàé óãñàðíà

1 Äýýä ÿðìîã àâ÷ îðîîìãîî ñóóëãàõ

2 Ç¿ðõýâ÷èéã ñóóðèëóóëàõ

3 Òðàíñôîðìàòîðûã òàãëàõ , ìàñëîîð ä¿¿ðãýõ

Òðàíñôîðìàòîðûí òóñãààðëàëûã äàðààõ òîõèîëäîëä õàòààõ øààðäëãàòàé

1 òðàíñôîðìàòîð ìàñëîã¿é áàéñàí

2 òðàíñôîðìàòîðûí ìàáëûí öàõèëãààí äààõ ÷àäâàð ìóó(25êâ) (U=20êâ õ¿ðòýë ) (

U=35êâ õ¿ðòýë )

Îðîîìãèéí òóñãààðëàã÷ çààñàí õýìææýíýýñ 20%-ñ èë¿¿ ìóóäñàí áàéâàë òð-ûã õàòààíà .

Òð-ûã òóñãààðëàëûã õàòààõ àðãàä

1. ººðèéí áàêàíä èíäóêöûí àëäàãäëààð

2. âàêóìàí êàìåðò õàòààõ

3. òýã äàðààëàëûí ã¿éäýë àøèãëàí

4. ¿ëýýëãýæ

Õàòààëò äóóññàí áîëîõûã òîäîðõîéëîõäîî 80ÎÑ-ýýñ áàãàã¿é òåìïåðàòóðò 6 - 8 öàãèéí òóðø

áàéëãàõàä òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýý òîãòâîðòîé ýñýõèéã õýìæèõ õýðýãòýé. Õàòààëò

ýõëýõ ¿åä òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öýë áóóðààä õýñýã õóãàöàà ºíãºðñíèé äàðàà ºñººä óäàëã¿é

òîãòâîðæèíî.

1.Òðàíñôîðìàòîðûí ìàñëûã ñóëëàíà. Ñàéí öýâýðëýíý. Òðàíñôîðìàòîðûí áàêûã øèëýí õºâºí

áîëîí àñáåñòàí öààñààð îðîîæ äóëààëààä õóâüñàõ ã¿éäëýýð òýæýýãäýõ îðîîìãîîð îðîîíî.

Òóñãààðëàã÷ã¿é òîõèîëäîëä 15-20ìì çóçààíòàé ìîäîí õýâ àøèãëàíà. Áàêàíä òåìïåðàòóð æèãä

áàéëãàõ çîðèëãîîð îðîîäñûí äèéëýíõ õýñãèéã (70 % îð÷èì) áàêûí ºíäºðèéí òàë õ¿ðòýë îðîîíî.

Õàòààõ îðîîìãèéí ÷àäëûã äàðààõ òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëíî.

( ) 3ðî 10t100F5P = , êÂò.

ýíä: F –áàêíû á¿ðýí ãàäàðãóó, ì2;

tîð - îð÷íû òåìïåðàòóð.

Äóëààëãàã¿é òîõèîëäîëä 5-í îðîíä 10-15 áàéíà.

Äàðàà íü ÷àäëûí õóâèéí çàðöóóëàëòûã òîäîðõîéëíî.

0F

Pp ;

H.EL308

17

ýíä: F0-îðîîìîã ñóóñàí õýñãèéí òàëáàé, ì2.

Ýíý õóâèéí çàðöóóóëàëòààð 1  õ¿÷äýëä íîãäîõ óòàñíû óðò X-ã òîäîðõîéëíî. [4]-36.21, [5]-57.

Ýíäýýñ îðîîäñûí òîîã òîäîðõîéëíî.

l

XU

Îðîîäñûí òîîãîîð îðîîìãèéí ã¿éäëèéã òîäîðõîéëíî.

210w

h)Aw(I , À

Ýíä: U- îðîîìãèéí õ¿÷äýë, Â;

l – áàêíû ïåðèìåòð, ì;

h – îðîîìîã ñóóñàí áàêíû õýñãèéí ºíäºð, ì.

(Aw) õýìæèãäõ¿¿íèéã ìºí õ¿ñíýãòýýñ òîäîðõîéëíî. Ýöýñò îðîîìãèéí óòàñíû äèàìåòðèéã

òîäîðõîéëíî.

I

s ðï , ìì2.

Δ - ã¿éäëèéí íÿãò, îéðîëöîîãîîð 3 À/ìì2 àâíà.

Îðîîìãèéã õýëõýýíä õîëáîõûí ºìíº áàêíû òîñûã ñàéòàð àðèëãàíà. Áàêíû õàíàíä èíäóêöûí ö.õ.õ

áîëîí õóéëàðñàí ã¿éäýë ¿¿ñ÷ õàëäàã.

Õàòààõ ¿åä òåìïåðàòóðûã 80-1000Ñ-ä áàðèíà. Îðîîìãèéã ¿å ¿å ñàëãàõ áóþó òðàíñôîðìàòîðûí

òàãíû äóëààëãûã àâàõ çàìààð òåìïåðàòóðûã òîõèðóóëíà. 30-90 öàã õàòààíà. 1–15 ÌÂò ÷àäàëòàé

òðàíñôîðìàòîðóóäàä õýðýëýäýã.

2. Âàêóì çóóõàíä õàòààõàä òðàíñôîðìàòîðûíûí èäýâõèòýé õýñãèéã ñóãàëæ àâààä òóñãàé âàêóóì-

êàìåðò õèéíý. Áîãèíî õîëáîîíû ã¿éäëýýð ýñâýë óóðààð 70-80ÎÑ áîëòîë õàëààíà. Äàðàà íü øêàôûã

òàãëàñíû äàðàà 150 ìì.ì.ó.áàãàíà áîëòîë âàêóì ¿¿ñãýí 3 öàã áàðèíà. Êàìåðûí òåìïåðàòóðûã 100ÎÑ

õ¿ðãýæ 8-10 öàã áàéëãàíà. Ýíý ¿åäýý òðàíñôîðìàòîðûí ýñýðã¿¿öëèéã áàéíãà õýìæèæ áàéíà.

Òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéã 3 öàãûí òóðø òîãòâîðòîé áàéâàë õàíãàëòòàé ãýæ ¿çíý. Õàëààæ

äóóññàíû äàðàà òåìïåðàòóðûã 70-80ÎÑ õ¿ðãýíý. Èíãýýä òðàíñôîðìàòîðûã õóóðàé ìààñëîîð

ä¿¿ðãýíý.

3. Òýã äàðààëàëûí ã¿éäëýýð õàòààõûí òóëä ºíäºð õ¿÷äýëèéí îðîîìãèéã çàäãàé îðõèíî. Íàì

õ¿÷äýëèéí îðîîìãóóäûí ýõëýõ òºãñãºë¿¿äèéã õîëáîæöóâóóëààä õ¿÷äýë ºãíº. Ãàãíóóðûí

àïïàðàòàíä õîëáîæ ã¿éäëèéã õýìæèí òðàíñôîðìàòîðûí îðîîìãèéí ýñýðã¿¿öëèéã òîäîðõîéëæ

áîëíî. Àïïàðàòûí ãàðàëòûí õ¿÷äýë 36B îð÷èì áàéäàã (ïàñïîðò õàð). Óã ýñýðã¿¿öëýýðýý ºãºõ

õ¿÷äýëèéí õýìæýýã òîäîðõîéëæ áîëíî. Ýñâýë äàðààõ òîìú¸îãîîð òîäîðõîéëæ áîëíî [4]. Îä

õîëáîëòîä

100

533

0000

ñosI

uU,PzSU

ô

êôa ; B.

Ãóðâàëæèí

0

0000

ños

zPzSU a

; B.

Ôàçûí õýâèéí ã¿éäýë, õ¿÷äýë; á.õ-íû õ¿÷äýë.

cos0 - õîîñîí ÿâàëòûí ÷àäëûí êîýôôèöèåíò 0,45 – 0,6 ;

àÐ - èäýâõèòýé àëäàãäàë, êÂò (2-3%).

Òðàíñôîðìàòîðûí ôàçûí îðîîìãóóäûí ñîðîíçîí óðñãàëóóä íü ÷èãëýëýýðýý áîëîí õýìæýýãýýðýý

íýã áàéíà. Èéìä òðàíñôîðìàòîðûí ìåòàëë õèéö, áàêàíä õóéëàðñàí ã¿éäýë ¿¿ñýæ õàëàëò ºãíº.

4.Òðàíñôîðìàòîðûã çàäëàõã¿é ìàñëûã þ¿ëíý. Òðàíñôîðìàòîðûã àìüñãàëàã÷èéíõ íü ýñðýã ÷èãò 7-

100

õàçàéëãàí áàéðëóóëíà. Áàê äîòîð õàëóóí àãààð ºãíº. Íýã ìèíóòàä òðàíñôîðìàòîðûí äîòîîä

ýçýëõ¿¿íýýñ 1,5 äàõèí èõ àãààð ºãíº. Ýíý òîõèîëäîëä õàëààãóðûí ÷àäëûã äàðààõ òîìú¸îãîîð

òîäîðõîéëíî.

)(CQ,P ðâ 12070 , êÂò.

Qâ – àãààðûí óðñãàë (õýìæýý), ì3,ìèí;

H.EL308

18

Ñð = 0,273 êêàë/êã – àãààðûí äóëààí øèíãýýëò;

12 , - õàëóóí àãààðûí áîëîí îð÷íû òåìïåðàòóð.

Õàëóóí àãààðûí óðñãàë íü òðàíôîðìàòîðûí èäýâõèòýé õýñýãò øóóä ÷èãëýýã¿é áàéâàë çîõèíî.

Õàëóóí àãààð ãàðãàæ àâàõûí òóëä êàëîðèôåð àøèãëàíà. Òðàíñôîðìàòîð ðóó îðæ áàéãàà õýñýãò

òºìºð òîð (î÷ áàðèã÷) òàâèíà.

Õàëààëòûí äàðàà ñàéòàð ¿çëýã õèéæ îðîîìãèéí ýñýðã¿¿öýë, òóñãààðëàëûã øàëãàí, øàõàëò õèéæ

áîëò, øïèëê¿¿äèéã ÷àíãàëíà. Îðóóëãûí õîëáîëò õèéãäýíý. Ãàçàðäóóëàã÷èéã øàëãàíà, ñýëãýí

çàëãàëòûí êîíòàêòóóäûã øàëãàíà. Óãñðàëòûí ¿åä ñýëãýí çàëãàã÷èéã 1-ð áàéðëàëä òàâèíà.

Èäýâõèòýé õýñãèéã ñóóëãàõäàà õàâèðóóëàõã¿é!!! Òàãëàõäàà ðåçèí æèéðãýâ÷èéã áàéðàíä

ñóóëãàíà. Ïàðàíèò, ñèëèêîíîîð îðëóóëæ áîëíî. Òàãàíä àìñãàë, ìàñëûí ò¿âøèí çààã÷, ÿíäàíã

õîëáîíî. Òðàíñôîðìàòîðûã õóóðàé öýâýð ìàñëààð ä¿¿ðãýíý.

Óãñðàõ ¿åä àìüñãàëòàé òàëûã áàãà çýðýã ºðãºíº. Ýíý òàëûí ñóóðèí äýýð 10–20 ìì òºìºð ÿëòàñ

òàâèíà.

Òðàíñôîðìàòîðò õîëáîãäîõ øèí îðîëòîíä ìåõàíèê õ¿÷äýë ºãºõã¿é áàéíà.

Òðàíñôîðìàòîðûã àøèãëàëòàíä ºãºõèéí ºìíº çýðýãöýæ àæèëëàõ òðàíñôîðìàòîð, õóâààðèëàõ

òºõººðºìæèéí øèí, õîëáîëòûí êàáåëóóäòàé ôàç òîõèðãîî øàëãàíà. Á.õ õ¿÷äýë õàðàõ.

Òðàíñôîðìàòîðûí õîëáîëòûí ãðóïïûã òîäîðõîéã¿é òîõèîëäîëä äàðààõ àðãûã õýðýãëýæ áîëíî.

À (ÂÑ; ÑÀ) òºãñãºë¿¿äýä 2 – 4  õ¿÷äýëòýé òîãòìîë ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ðýýñ èìïóëüñ ºãíº. Íàì

õ¿÷äýëèéí îðîîìãèéí àâ (âñ, ñà) ¿ç¿¿ðò öàõèëãààí ñîðîíçîí õýìæèõ áàãàæ õîëáîí (æ.íü

ìèêðîâîëüòìåòð) õî¸ðäóãààð îðîîìîãò èíäóêöëýãäýõ èìïóëüñûí òýìäãèéã òîäîðõîéëíî.

Áàãàæèéí ýåðýã ¿ç¿¿ðèéã òðàíñôîðìàòîðûí íàì òàëûí îðîîìãûí ýõíèé ¿ç¿¿ðò õîëáîíî (æ.íü

aâ òîõèîäîëä “à”-ä). Óíòðààëãà çàëãàí 1-ð îðîîìîãò èìïóëüñ ºã÷ 2-ð îðîîìîãò èíäóêöëýãäýõ

èìïóëüñèéí òýìäãèéã òîäîðõîéëíî.

9.1-ð õ¿ñíýãò

Õ¿÷äýë

ºãºõ

¿ç¿¿ð

Áàãàæèéí

õàçàéëò

Õîëáîë-

òûí

ãðóïï

Õ¿÷äýë

ºãºõ

¿ç¿¿ð

Áàãàæèéí

õàçàéëò Õîëáîë-

òûí ãðóïï àâ bc ca àb âñ ñà

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

+

-

+

-

+

+

+

+

+ 12

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

-

+

-

+

-

-

-

-

-

6

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

+

0

+

-

+

0

0

+

+

11

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

-

0

-

+

-

0

0

-

-

5

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

+

-

0

0

+

+

+

0

+

1

ÀÂ

ÂÑ

ÑÀ

-

+

0

0

-

-

-

0

-

7

H.EL308

19

Òðàíñôîðìàòîðûí àøèãëàëòûí íºõöºëä õýò à÷ààëàõûã çºâøººðñºí òîõèîëäîë áàéäàã.

Òîñîí õºðãºëòòýé òðàíñôîðìàòîð áîëîí àâòîòðàíñôîðìàòîðûã 5 õîíîãîîñ èõã¿é õóãàöààíä õîíîãò

6 öàãààñ èë¿¿ã¿é 40% õ¿ðòýë õýò à÷ààëëàæ áîëîõ áàéíà. Ýíý ò¿¿íèé õîíîãèéí à÷ààëëûí ãðàôèê

ä¿¿ðãýëòèéí êîåôôèöèåíò 0.75-ààñ áàãà òîõèîäîëä þì áàéíà. Õîíîãò õýðýãëýõ àøèãòàé ýð÷èì õ¿÷

0.75 ¿åä à÷ààëëàõ êîåôôèöèåýíò ?

Òðàíñôîðìàòîðûã àâààðûí íºõöºëä äàðààõ áàéäëààðõýò à÷ààëëàæ áîëîõûã çºâøººðñºí áàéäàã.

9.2-ð õ¿ñíýãò

Õýò à÷ààëàãäñàí áàéäàë 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1.75 2.0

Ǻâøººðºõ

õóãàöàà, ìèí

Òîñîí - 120 90 70 45 20 10

àãààðûí 60 45 32 18 5 - -

ªºðèéí öèðêóëÿöèòàé òîñîí õºðã¿¿ðòýé òðàíñôîðìàòîðûí ìàñëûí äýýä ¿åèéí òåìïåðàòóð +950Ñ-ñ

õýòðýõã¿é áàéâàë çîõèíî. Òðàíñôîðìàòîðûí õýâèéí õ¿÷äýëèéã óäààí õóãàöààãààð 5%-ñ èë¿¿ãýýð

èõýñãýõèéã õîðèãëîíî. Òðàíñôîðìàòîðûí ìàñëûã æèëä 1óäàà øàëãàíà. 2,5 ñì çàéòàé ýëåêòðîä

Øóóðõàé ñýëãýí çàëãàëò

Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæ á¿ðò öàõèëãààí õîëáîëòûí àæëûí ñõåìèéã òîãòìîë áîëîí õóâüñàõ á¿õ

õ¿÷äýëä õèéñýí áàéíà. Äýä ñòàíöûí óäèðäàõ ñàìáàðò õóóðìàã ñõåì áàéõã¿é òîõèîëäîëä á¿õ

àïïàðòóóäûí áîäèò áàéäàë áîëîí 纺âðèéí ãàçàðäóóëãà òàâüñàí ãàçàð, òýäãýýðèéí íîìåðèéã

òýìäýãëýñýí ìàêåò ñõåì áàéðëóóëñàí áàéíà. Õîëáîëò ººð÷ëºãäºõºä ¿éëäëèéã ã¿éöýòãýñíèé äàðàà

ñõåìä ººð÷ëºëò õèéíý.

Õóâèàðèëàõ òºõººðºìæèéí ñàìáàðààñ ñýëãýí çàëãàëòûã õèéõäýý øèéäâýðèéí äàãóó áîëîí äýýä

áàéãóóëãûí æèæ¿¿ðèéí àæèëòàí, àõëàõ òóøààëûí àæèëòàíû çàõèðàìæààð ã¿éöýòãýæ æèæ¿¿ðèéí

äýâòýðò òýìäýãëýíý.

Öåõèéí òîíîã òºõººðºìæ, òåõíîëîãèéí àãðåãàòóóäûã öåõèéí æèæ¿¿ðèéí àæèëòàí, äýä ñòàíöûí

æèæ¿¿ðò ìýäýãäñýíèé äàðàà ñýëãýí çàëãàíà. Öåõýä ÿìàð íýãýí ýòãýýäèéí áè÷ãýí áîëîí àìàí

çàõèàëãààð çàëãàëò õèéõäýý ñàëãàëò çàõèàëñàí õ¿í ýñâýë ò¿¿íýýñ ýëæ àâñàí õ¿í áîëîí ýíý ¿åä

ò¿¿íèéã îðëîæ áàéãàà õ¿íèé øààðäñàíààð õèéíý.

Öåõèéí ò¿ð çîãññîí òîíîã òºõººðºìæèéã àñààõûí ºìíº öåõèéí àæèëòàí ¿çëýã õèéæ õ¿÷äýë ºãºõºä

áýëýí áîëñîíûã íÿãòàëñíû äàðàà öåõèéí àæèëëàãñàäàä àíõààðóóëíà. Õîéøëóóëøã¿é òîõèîëäîëä

äýýä àæèëòíû çºâøººðºëã¿é ñýëãýí çàëãàëò õèéæ áîëíî. (õ¿í ãýìòýõ , áàéãàëèéí ãàìøèã). Äàðàà íü

øóóä äýýä òóøààëûí àæèëòàíä ìýäýãäýæ äýâòýðò áè÷èëò õèéíý.

Øóóðõàé ñýëãýí çàëãàëò õèéõ ýðõ á¿õèé ýòãýýäèéã óóðõàéí öàõèëãààí òºõººðºìæ, àæ àõóéã

õàðèóöäàã õ¿í áàòàëíà.

Øóóðõàé ñýëãýí çàëãàëò õèéõ òóñãàé áè÷ãýýð, àìààð áîëîí õîëáîîãîîð ìýäýãäýæ áîëíî.

Àìààð øèéäâýð ºãºõ人 ã¿éöýòãýã÷èéã òàíüäàã, òóõàéí ¿åä ýýëæèíä ãàð÷ áàéãàà áîëîí ñýëãýí

çàëãàëò õèéõ ýðõòýé áîëîõûã ìýääýã áàéíà.

Õîëáîîãîîð øèéäâýð ºãºõ人 ººðèéí íýðèéã õýëæ, øèéäâýð õ¿ëýýí àâàã÷èéí íýðèéã àñóóæ ñýëãýí

çàëãàëò õèéõ ýðõòýé áîëîõûã íü æàãñààëòààñ òîäðóóëíà.

Øèéäâýð õ¿ëýýí àâñàí ýòãýýä àâñàí øèéäâýðèéã äýâòýðò òýìäýãëýí äàõèí áóöààæ äàâòàí õýëæ

øàëãàíà. Ýðãýëçýýòýé òîèîëäîëä òàéëáàð øààðäàõ ýðõòýé. ¯¿íèé äàðàà ñýëãýí çàëãàëò õèéæ áîëíî.

Õ¿íä àþóëòàé áîëîí àâààð ¿¿ñýõ íü òîäîðõîé íºõöºëä ñýëãýí çàëãàëò õèéõýýñ òàòãàëçñàí õàðèó ºã÷

ººðèéí øóóä óäèðäëàãàä äàðóé ìýäýãäýíý.

Àìààð çºâõºí íýã øèéäâýð (ñõåìä òîäîðõîé ººð÷ëºëò õèéõ õýä õýäýí ñýëãýí çàëãàëò áàéæ áîëíî)

ºã÷ àâàëöàíà. Ñýëãýí çàëãàëò õèéãýýä áóöààæ ìýäýãäñýíèé äàðàà äóóññàí ãýæ òîîöîíî. Äàðààãèéí

øèéäâýðèéã ºìíºõ øèéäâýðèéã ã¿éöýòãýñíèé äàðàà ºãíº.

ßâóóëûí áðèãàäûí õóâüä øèéäâýðèéí òîî õÿçãààðëàõã¿é. Øèéäâýð òóñ á¿ðò õóóäàñ îëãîíî. Ñýëãýí

çàëãàëò õèéõèéí ºìíº õîëáîîãîîð æèæ¿¿ðèéí àæèëòàíãààñ çºâøººðºë àâíà.

Ñýëãýí çàëãàëòûí ¿åä ýðãýëçýý òºðâºë ñýëãýí çàëãàëòûã øóóä çîãñîîæ, ñõåìèéí äàãóó øàëãàíà.

H.EL308

20

1000Â-ñ äýýø õ¿÷òýëòýé õóâèàðëàõ òºõººðºìæèä òºâºãòýé (íýãýýñ îëîí õîëáîëòîä) ñýëãýí

çàëãàëòèéã õî¸ð ýòãýýä õèéíý. ªíäºð çýðýãòýé àæèëòàí íü õÿíàëò òàâüíà. Õàðèóöëàãûã àäèëõàí

õ¿ëýýíý.

1000-îîñ äýýø õ¿÷äýëòýé òîíîã òºõººðºìæèä ýíãèéí ñýëãýí çàëãàëòûã, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

ò¿ãæýý õàìãààëàëòòàé õóâààðèëàõ òºõººðìæèä òºâºãòºé ñýëãýí çàëãàëòûã õóóäàñã¿é, ãýõäýý äýâòýðò

òýìäýãëýí õèéæ áîëíî.

Àâààð óñòãàõ ¿åä ñýëãýí çàëãàëòûã ìºí õóóäàñã¿é õèéõ áà äàðàà íü äýâòýðò òýìäýãëýíý.

Ñýëãýí çàëãàëò õèéõ õóóäñûã øèéäâýð õ¿ëýýí àâñàíû äàðàà á¿õ ¿éëäýëèéã (êîììóòàöè, õàìãààëàëò

àâòîìàòèê, ãàçàðäóóëãà) äàðààëàëòàé íü çààæ áºãëºíº.

Õóóäñàíä ã¿éöýòãýã÷ áîëîí õÿíã÷ ãàðûí ¿ñýã çóðíà. Íýã ýòãýýä ã¿éöýòãýõ òîõèîëäîëä áºãëºñºí

õóóäñûã õîëáîîãîîð óíøèæ òàíèëöóóëñíû äàðàà çºâøººðºë ºãñºí ýòãýýäèéí íýðèéã òîäðóóëàí

“õÿíàã÷”-èéí í¿äýíä áºãëºíº.

Õóóðàé ñàëãóóð íü à÷ààëëûí ã¿éäëèéã ñàëãàõ çîðèóëàëòã¿é áà äàðààõ ñýëãýí çàëãàëò õèéõèéã

çºâøººðíº. ¯¿íä:

1. 35 êÂ-í íýã ôàç ãàçàðäëàãûí ã¿éäýë íü 5 À-ñ èõã¿é, 10êÂ-í íýã ôàç ãàçàðäàëãûí ã¿éäýë íü 30 À-

ñ èõã¿é àãààðûí øóãàìûã à÷ààëàëã¿é ¿åä òàñëàõ;

2. 10 ê õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé 750 êÂÀ õ¿ðòýë ÷àäàëòàé òðàíñôîðìàòîðèéí õîîñîí ÿâàëòûí ã¿éäëèéã

òàñëàõ, çàëãàõ;

3. 10ê õ¿÷äýëòýé 15 À-ñ áàãà à÷ààëëûí ã¿éäëèéã òàñëàõ, çàëãàõ;

4. õýìæ¿¿ðèéí òðàíñôîðìàòîðèéã çàëãàõ, ñàëãàõ;

5. òðàíñôîðìàòîðèéí íåéòðàëèéã ãàçàðäóóëàõ, ñàëãàõ.

Ãàð óäèðäëàãòàé õóóðàé ñàëãóóðûã çàëãàõ ¿åä àëäàà ãàð÷ íóì ¿¿ñýõ òîõèîëäîëä çàëãàëòûã äóóñòàë

õèéíý. Õýëõýýã ñàëãàõ ¿åä íóì ¿¿ñâàë ìîãîé äàìæóóëàãòàé õóóðàé ñàëãóóðûã áóöààæ çàëãàíà.

Õºø¿¿ðãýí ìåõàíèçìòàéã ã¿éöýýæ ñàëãàíà.

Öàõèëãààí ìàøèíû ìîíòàæ

À. Åðºíõèé çàð÷èì

Öàõèëãààí õºäºëã¿¿ð, àñààõ-òîõèðóóëàõ àïïàðàò, õýìæèõ-õÿíàõ áàãàæ, õàìãààëàëòûí áîëîí áóñàä

òóñëàõ òºõººðºìæ¿¿äèéí ñîíãîëò, óãñðàëò íü îð÷èí íºõöºë人 òîõèðñîí ä¿ðìèéí íºõöºë õàíãàñàí

áàéíà.

Öàõèëãààí ìàøèí áîëîí ò¿¿íèé õºòëºõ ìåõàíèçìóóäàä ýðãýëòèéí ÷èãèéã çààñàí ñóì òàâèíà. Àñààõ

àïïàðàòàíä “àñààõ”, “çîãñîîõ” ãýñýí òýìäýãëýãýý òàâèíà.

Ñàëãóóð, àâòîìàò, êàíòàêòîð, ïóñêàòåëü ãýõ ìýò àïïàðàòóóä áîëîí ãàë õàìãààëàã÷ íü àëü õºäºëã¿¿ðò

õàðãàëçàõûã èëýðõèéëñýí áè÷ýãëýëòýé áàéíà.

Òîîñòîé îð÷èí àæèëëàõ àëáàäìàë õºðãºëòòýé õºäºëã¿¿ðò ãàäíààñ áóþó ººð áàéðíààñ öýâýð õºðñºí

àãààð ºãºõ íü ç¿éòýé. Õºäºëã¿¿ðèéã óíòðààñíû äàðàà õààæ áîëîõ õààëòòàé áàéíà.

Ñòàòîð, ðîòîðûí îðîîìãûí ¿ç¿¿ð, áîðíî áîëîí ìàøèíû ýðãýëäýõ õýñã¿¿ä áîëîõ øêèâ, ìóôò, ñýíñ,

ãîë íü õààëò õàøèëòòàé áàéíà. Ýäãýýð õààëò õàøèëòûã ìàøèí àæèëëàæ áàéõ ¿åä àâàõûã õîðèãëîíî.

3 ôàçûí õºäºëã¿¿ðò ñòàòîðûí îðîîìãûí ¿ç¿¿ð¿¿ä òîäîðõîéã¿é áàéâàë äàðààõ áàéäëààð

òîäîðõîéëæ áîëíî:

1. Ìåãîììåòðèéí òóñëàìæòàéãààð ôàçûí îðîîìãèéí õîñ ¿ç¿¿ð¿¿äèéã òîäîðõîéëíî.

2. Äóðûí íýã îðîîìãèéí óòàñíû àëü íýã ¿ç¿¿ðèéã ýõëýë ãýæ òîîöîí Ý1, íºãºº ¿ç¿¿ðèéã

òºãñãºë õýìýýí Ò1 ãýæ òýìäýãëýíý.

3. Ò1 ãýæ òýìäýãëýñýí ¿ç¿¿ðèéã ººð íýã îðîîìãèéí äóðûí íýã ¿ç¿¿ðò õîëáîíî. Öóâàà

õîëáîãäñîí ýäãýýð îðîîìãóóäàä õºäºëã¿¿ðèéí õýâèéí õ¿÷äýëýýñ 10 äàõèí áàãà õóâüñàõ

õ¿÷äýë ºãíº. Ñóë ¿ëäñýí îðîîìãèéí ¿ç¿¿ð¿¿äýä âîëüòìåòð õîëáîíî. Õýðýâ âîëüòìåòð ºãñºí

õ¿÷äýëòýé îéðîëöîî õ¿÷äýë çààâàë Ý1–Ò1–Ý2–Ò2 áàéäëààð õîëáîãäëîî ãýæ ¿çíý. ªãñºí

õ¿÷äýëòýé îéðîëöîî õ¿÷äýë. Õàðèí âîëüòìåòð õ¿÷äýë çààõã¿é áîë Ý1–Ò1–Ò2–Ý2 ãýæ

õîëáîãäñîí áàéíà.

H.EL308

21

4. ¯ëäñýí îðîîìîãòîé õîëáîæ òýð îðîîìãèéí ýõëýë òºãñãºëèéã îëíî. Âîëüòìåòðèéí

îðîíä ÷èéäýí õýðýãëýæ, ¿¿ñã¿¿ðèéõ íü îðîíä ãàãíóóðûí àïïàðàò õýðýãëýæ áîëíî. ̺í

òîãòìîë ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ð õýðýãëýí ò¿ëõ¿¿ðýýð çàëãàæ ñàëãàæ õýìæèëò õèéæ áîëíî.

Á. Ìàøèíû ìîíòàæûí äàðààëàë

1. Ìîíòàæûí áàéðàíä áýëòãýë àæèë õèéíý.

à. ôóíäàìåíò, ñóóðèéí õèéö, ÷àíàð, õàãàðàëò, öóóðàëò õºíäèéã øàëãàõ

á. áîëòíû í¿õ, ñóóðèéí ãàäàðãóóã öýâýðëýõ, ººëºõ òýãøëýõ. Õýðýãëýõ ç¿éëñ: òýãø óñ, ðóëåòêà,

ç¿¿äýã à÷àà, òàòëàãà (ñàòóðê).

2. Óãñàðñàí áàéäàëòàé ìàøèíûã ìîíòàæàíä áýëòãýõ

à. öýâýðëýõ, ¿çëýã õèéõ. Õóóðàé, àãààðæóóëàëò ñàéòàé, +30Ñ-ààñ äóëààí áàéðàíä õèéíý.

Õýðýãëýõ ç¿éëñ -àð÷èõ ìàòåðèàë, õàòóó 纺ëºí ñîéç, áåíçèí, øàõñàí àãààð. Áîëîâñðóóëæ

öýâýðëýñýí õýñã¿¿äýä çýâðýëòèéí ýñðýã òîñ ò¿ðõýíý.

á. ¿éë÷èëãýý. Øààðäëàãàòàé òîõèîëäîëä ðîòîð ñóãàëíà. Ýíý òîõèîëäîëä øêèâ, ãîë, ìóôò,

ïîäøèïíèêèéí ¿¿ð çàäàðãààíä îðíî. Êîëëåêòîð, ñîéç, ñîéç áàðèã÷, îðîîìîã çýðãèéã øàëãàæ

ãîëûí ãóëçàéëò, ìàøèí äîòîð õºíäëºíãèéí ç¿éë áàéõã¿éã òîäîðóóëíà.

â. ïîëóìóôò çîðîõ, ñóóëãàõ, øïîíê òîõèðóóëàõ, ïàëåö ìóôòàíä ñóóëãàõ. Ïîëóìóôòûí

òýíõëýãèéí áîëîí ðàäèàë òîõèðãîî õèéõ. Ìèêðîìåòð, òºðºë á¿ðèéí øàáëîí, ñúåìíèê

õýðýãëýíý.

ã. õàâ÷óóëàõ ÿëòàñíóóä áýëäýõ.

3. Çàäàëñàí áàéäàëòàé ìàøèíûã ìîíòàæàíä áýëòãýõ

à. ¿çëýã, öýâýðëýãýý õèéãýýä õýñã¿¿äèéã ìàøèí çààëàíä áóþó ìîíòàæíû òàëáàéä ìîäîí èâ¿¿ð

äýýð òàâèíà.

á. ñóóðèéí áîëò, ÿëòàñ, õàâòàí ñóóëãàõ. Áîîëò, øïèëüêà, ñóóðèí äîð èâýõ ç¿éë, áàãàæàà

áýëäýíý.

4. Óãñàðñàí áàéäàëòàé ìàøèíûã óãñðàõ

à. ôóíäàìåíò, ÿëòàñ, ñóóðèéí áîëòûã ñóóðèëóóëàõ

á. ìàøèíûã ºðãºí, ôóíäàìåíòýä ñóóëãàõ

â. ñóóðèéã öåìåíòèéí çóóðìàãààð öóòãàõ

ã. ìàøèíûã õàòààõ

ä. òýíõëýãèéí òîõèðãîî õèéõ

å. ñîéç áàðèã÷èéã øàëãàõ, ñîéç áîëîí êîíòàêòûí öàãèðàãèéã ºíãºëºõ, ñîéç íåéòðàëüä áàéãàà

ýñýõ, òóéëûí äàðààëàë, äîòîîä õîëáîëòóóä, êîëëåêòîðûí ºíãºë㺺, ñàâàëãàà, ñîéçíû äàðàëòûã

øàëãàõ. Êîëëåêòîðò çàì òàòàí èðìýãèéã ôàñêäàíà. Òîãòìîë ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ð, ò¿ëõ¿¿ð,

âîëüòìåòð, êîìïàñ, öàãèéí èíäèêàòîð, äèíàìîìåòð, “0”-èéí (øèëýí) ç¿ëã¿¿ð, ºíãºëºõ

êîëîäêà õýðýãëýíý.

æ. õîëõèâ÷óóäûã óãààæ öýâýðëýí, òîõèðîõ ìàðêèéí òîñîîð õàðãàëçàõ õýìæýýãýýð òîñîëíî.

ç. ìàøèíûã àñààëòàä áýëäýõ. Õîîñîí áîëîí à÷ààëàëòàé àñààæ ¿çýõ. Ìàøèíû áîëîí

õîëõèâ÷óóäûí òåìïåðàòóð, êîììóòàöè, ÷è÷èðãýý õýâèéí õýìæýýíä áàéõ ó÷èðòàé.

5. Çàäàëñàí áàéäàëòàé ìàøèíûã óãñðàõ

à. ôóíäàìåíò, ÿëòàñûã òýíõëýã, ò¿âøèíãýýð òîõèðóóëàõ

á. õîëõèâ÷èéí òóëãóóð ñóóëãàõ

â. ñòàòîð, ðîòîðûã ñóóëãàõ

ã. ãîëûí òýíõëýãèéí òîõèðãîî

ä. õîëõèâ÷ áîëîí âêëàäûø òîõèðóóëàõ, ñàëüíèê øàõàõ

å. àãààðûí çàâñàðûã (ðîòîð, ñòàòîðûí õîîðîíäûí) 10%-ààñ èõã¿é çºð¿¿òýé áîëãîõ

¸. äîòîîä õîëáîëò õèéõ

æ. êîëëåêòîð, êîíòàêòûí öàãèðàãò ¿éë÷èëãýý õèéõ

ç. òðàâåðñ, ñîéç áàðèã÷ ñóóëãàõ

è. ìàøèíûã õàòààõ

H.EL308

22

ê. õàíÿëòûí øïèëüêà ñóóðèëóóëàõ

ë. òîñîëãîîíèé áîëîí õºðãºëòèéí ñèñòåìèéí óãñðàëò

6. Ìàøèíûã óãñðàëòààñ õ¿ëýýí àâàõàä äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã øàëãàíà

à. ãîë, ìóôòûí òîõèðãîî

á. ãîëûí õîëõèî

â. õîëõèâ÷èéí çàâñàð

ã. õîëõèâ÷èéí òîñîëãîî, áèò¿¿ìæëýë

ä. àãààðûí çàâñàð æèãä ýñýõ

å. äîòîîä õîëáîëòûí áàéäàë

¸. òóéëûí äàðààëàë

æ. ñîéç íåéòðàëüä ñóóñàí áàéäàë, ñîéçíû ìàðê, äàðàõ õ¿÷, ñîéç áàðèã÷ äîòîðõ õîëõèî, ñîéç

áàðèã÷íààñ êîëëåêòîð õ¿ðýõ çàé

ç. òîñîëãîîîíû ñèñòåì

ë. õºðãºëòèéí ñèñòåì

Çàäàðäàã õèéöòýé ìàøèíä äýýðõýýñ ãàäíà äàðààõ ç¿éë¿¿äèéã øàëãàíà. ¯¿íä

à. ôóíäàìåíòèéí õàâòãàéí ãåîäåçèéí ò¿âøèí

á. ìàøèíû ëàï, õîëõèâ÷íû òóëãóóðóóäûí äîîðõ èâ¿¿ðèéí çóçààí

â. ìàøèíû ëàï áîëîí õîëõèâ÷íû òóëãóóðóóäàä õÿíàëòûí øïèëüêà áàéãàà ýñýõ

ã. õîëõèâ÷èéí òóëãóóðóóäûí òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öýë.

Óãñðàëòûí ¿åä ìàøèí áîëîí àãðåãàòóóäàä ïàñïîðò áºãëºõ áºãººä óã ïàñïîðòàä äýýðõ á¿õ

¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí õýìæýýã òîäîðõîé òóñãàñàí áàéíà. Ïàñïîðò óãñðàëòûí äàðàà ìàøèíòàé õàìò

¿ëäýíý.

Â. Ìàøèíèéã àñààëòàíä áýëòãýõ

Õºäºëã¿¿ðèéã õîîñíîîð àñààæ ¿çýõ õýðýãòýé

1. Ýðãýëò çºâ áàéãàà ýñýõ

2. à÷ààëëëûí ã¿éäëëèéã õýìæèíý

3. äóó ÷èìýýã ñîíñîíî

4. ãîëûí ÷è÷èðãýýã õàðíà

5. õºäºëã¿¿ð áîëîí õîëõèâ÷èéí òåìïåðàòóðûã õÿíàíà

Ã. Ñîéçíû àøèãëàëò

Ìàøèíû ñîéç çºâ ñóóñàí ýñýõèéã øàëãàíà. ñîéçíóóäûí áàéðëàë çàâîäûí çààâàð, çóðãèéí äàãóó

áàéíà. Åðºíõèé òîõèîëäîëä äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëíà. ¯¿íä:

1. Ñîéç áàðèã÷èéã ñîéçíóóä ÿã ïàðàëåëü, ñîéçíóóäûí àðûí çàõóóäûí õîîðîíäûí çàé

òóéëûí õóâààðüòàé òýíö¿¿ áàéõààð ñóóðèëóóëíà. 200 êÂò õ¿ðòýë ÷àäàëòàé 2% õ¿ðòýë, ò¿¿íýýñ

äýýø ÷àäàëòàé ìàøèíä 0,5% õ¿ðòýë çºð¿¿ã çºâøººðíº.

2. Òðàâåðñíóóäàä ñîéçûã áàéðëóóëàõäàà êîëëåêòîðûí á¿õ àæëûí ãàäàðãóó êîììóòàöèä

îðîëöîí, æèãä àæèëëàæ áàéõààð áàéðëóóëíà. Ñîéç áàðèã÷ààñ êîëëåêòîð õ¿ðýõ çàé êîëëåêòîð

áîëîí ñîéçíû õýìæýýíýýñ õàìààð÷ 24 ìì áàéäàã. íàëóó ñîéçòîé òîõèîëäîëä õóðö ºíöºã íü

ýðãýëòèéí ýñðýã áàéíà.

3. Ñîéç õîíãèîí äîòðîî ÷ºëººòýé õºäëºõ, ãýõäýý õîëõèõã¿é áàéõ ¸ñòîé. Ñîéç õîíãèîíû

õîîðîíäûí çàâñàð ýðãýëòèéí ÷èãò 0,10,4 ìì, õºíäëºí ÷èãò 0,20,5 ìì áàéíà.

4. Ñîéç äàõü õýâèéí äàðàëò ñîéçíû ìàðêààñ õàìààð÷ 150250ãð/ñì2 áàéíà. Ìàøèíû

ñîéçíóóäûí õîîðîíäûí äàðàëòûí çºðºº 10%-ààñ õýòðýõã¿é áàéâàë çîõèíî. Êðàí ìýò

ìåõàíèçìûí îãöîì àæèëëàõ õºäºëã¿¿ðò ñîéçíû äàðàëòûã 5075% èõýñãýæ áîëíî. Ñîéçíû

ýëýãäýë íü ìåõàíèê áîëîí öàõèëãààí ïàðàìåòð¿¿äýýñ õàìààðíà. Ìåõàíèê íü êîëëåêòîðûí

ãàäàðãóó, õóðä, ñîéçíû äàðàëò, ìàøèíû ÷è÷èðãýý çýðýã áîëíî. Öàõèëãààí ïàðàìåòðò ÿêîðèéí

H.EL308

23

ã¿éäëèéí ëóãøèëò, î÷ õàÿëò çýðãèéã äóðäàæ áîëîõ þì. Åðºíõèé人 40% ýëýãäñýí ñîéçûã

ñîëèõ íü çºâ ãýæ ¿çíý.

5. Êîììóòàöèä êîëëåêòîðûí ãàäàðãóóã áîëîìæîîðîî á¿ðýí îðîëöóóëàõ íü ç¿éòýé.

Ãýõäýý ãîëûí õîëõèëòûã òîîöîí ñîéçûã êîëëåêòîðîîñ èë¿¿ ãàðãàõã¿é áàéõ íü ÷óõàë. ̺í

ÿêîðèéí “ïåòóø¸ê”-ä õ¿ðãýõã¿é áîëîõûã àíõààð. Ñîéçûã ñàéòàð ºíãºëæ òîõèðóóëñàí áàéõ

áºãººä èðìýã¿¿äèéã äàðñàí áàéíà.

Ñîéçûã öàõèëãààí íåéòðàëüä ñóóëãàõàä à.õºäºëã¿¿ðèéí ìîìåíò õàìãèéí èõ áóþó ãåíåðàòîðûí

õ¿÷äýë õàìãèéí èõ, ÿêîðèéí õàðèó ¿éëäýë õàìãèéí áàãà,¿íäñýí òóéëóóäààñ ãàäíà áàéõ

îðîîäñóóäûã ñîéç áîãèíî õîëáîñîí áàéõ íºõöºë¿¿äèéã á¿ðä¿¿ëíý. Ýíý òîõèîëäîëä î÷ã¿é

êîììóòàöè õèéõ íºõöºë á¿ðäýíý.

Ñîéç çºâ áàéðëàñàí ýñýõèéã äàðààõ àðãóóäààð øàëãàæ áîëíî.

- èíäóêòèâ àðãààð;

- õºäºëã¿¿ðèéí õàìãèéí áàãà õóðäààð;

- ãåíåðàòîðûí õàìãèéí èõ õ¿÷äýëýýð;

- áîãèíî õîëáîí, ¿ëäýãäýë ñîðîíçîí îðîíãîîð ñýðãýýæ.

Ýäãýýðýýñ èíäóêöûí àðãà íü ìàøèíûã ýðã¿¿ëýõã¿éãýýð öàõèëãààí íåéòðàëèéã õàíãàëòòàé ºíäºð

íàðèéâ÷ëàëòàéãààð òîäîðõîéëîõ áîëîìæ îëãîíî. Ñîðîíçîí öàõèëãààí ñèñòåìèéí âîëüòìåòð, 26 Â-

èéí òîãòìîë ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ð, ò¿ëõ¿¿ð øààðäàãäàíà. Ýäãýýðèéã ìàøèíä 11.1-ð çóðàãò ¿ç¿¿ëñýí

áàéäëààð õîëáîíî. Ê ò¿ëõ¿¿ðèéã çàëãàõ ¿åä âîëüòìåòð îãöîì çààëò ºãíº. Âîëüìåòðèéí çààëò

õàìãèéí áàãà áàéõ öýã íü öàõèëãààí íåéòðàëü áîëíî. Òîõèðîõ ¿¿ñã¿¿ðã¿é ¿åä ñýðãýýëòèéí

îðîîìãèéí õýâèéí ã¿éäëèéã 1020 äàõèí áóóðóóëàõ õýìæýýíèé íýìýëò ýñýðã¿¿öýë õýðýãëýæ áîëíî.

Äàðàà íü ÿêîðèéã (êîëëåêòîð) ýðã¿¿ëæ äàõèí øàëãàíà.

Îëñîí íåéòðàëèéí öýã¿¿ä äàâõöààã¿é òîõèîëäîëä äóíäàæ

öýãèéã

Øêèâ, ìóôò, øïîíêà óãñðàõ

Øêèâ íü ðåìåíü õîëáîî áîëîí òîîðìîñíû

çîðèóëàëòòàé ºðãºí õýðýãëýãäýíý. Óãñðàëòàä õàðüöàíãóé

ºíäºð áóñ íàðèéâ÷ëàë øààðäàãäàíà.

Ìóôò íü ýðãýëäýõ ãîëóóä áîëîí áóñàä ýðãýëäýõ

äåòàëèóäûã õîëáîõîä õýðýãëýãäýíý. Ãîëóóäûí òýíõëýãèéí

õàðèëöàí áàéðëàë ººð÷ëºãäºõã¿é òîõèîëäîëä õàòóó ìóôò

õýðýãëýæ áîëíî.

Ãýâ÷ áîäèò òîõèîëäîëä äóëààíû áîëîí áóñàä õ¿÷èí

ç¿éëèéí íºëººíèé óëìààñ ãîëóóä øèëæèëòýíä îðäîã.

Øèëæèëò òýíõëýãèéí äàãóó, òýíõëýãò ðàäèàëü áîëîí

ºíöãèéí øèëæèëò áàéíà. Ýäãýýð øèëæèëòèéí

íºëººëëèéã àðèëãàõ, áàãàñãàõ çîðèëãîîð ñààðìàãæóóëàõ

ìóôòûã õýðýãëýíý.

Òîíîã òºõººðºìæèéí òºðºë á¿ðèéí ýä àíãèóäûã äèíàìèê öîõèëòîîñ õàìãààëàõ çîðèëãîîð óÿí

ìóôò õýðýãëýíý.

Àþóëòàé õýò à÷ààëëààñ õàìãààëàõ çîðèëãîîð õàìãààëàõ ìóôò õýðýãëýíý.

Õºäºëã¿¿ðèéã óíòðààõã¿éãýýð ìåõàíèçìûã çîãñîîõ, óäèðäàõ çîðèëãîîð áàðüöàëäàõ (õîëáîãäîõ)

ìóôò õýðýãëýíý.

Ìóôòûã ñîíãîõ ãîë ¿ç¿¿ëýëò íü õîëáîõ ãîëóóäûí äèàìåòð áîëíî. Ìóôòûã ìóøãèõ ìîìåíò,

ýðãýëò, àøèãëàëòûí íºõöºëººð øàëãàíà. Ìóøãèõ ìîìåíòèéã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëíî.

ÎÂ

V

K

11.1-ð çóðàã. Òîãòìîë

ã¿éäëèéí ìàøèíû

öàõèëãààí íåéòðàëü

òîäîðõîéëîõ ñõåì

H.EL308

24

1

21 +=

J

JJMM íîìp

ýíä: J1, J2 – õºòëºõ áà õºòëºãäºõ ãîëóóä, òýäãýýðò ñóóñàí äåòàëèóäûí ìóôò ñóóõ ãîëä øèëæ¿¿ëñýí

èíåðöèéí ìîìåíò.

Àæëûí ìåõàíèçìûí òºð뺺ñ õàìààðóóëàí íîìðp MêM = áàéäëààð òîäîðõîéëæ áîëíî. Çàðèì

ìåõàíèçìóóäûí êð êîýôôèöèåíòèéã 12.1-ð õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëýâ.

12.1-ð õ¿ñíýãò

Ìåõàíèçìûí òºðºë êð

1 Òóóçàí äàìæóóëàã÷ 1,251,5

2 Ãèíæ, âèíò, øàíàãàò äàìæóóëàã÷ 1,52,0

3 Âåíòèëÿòîð 1,251,3

4 Íàñîñ 1,52,0

5 Íàñîñ, âåíòèëÿòîð (á¿ë¿¿ðò) 2,03,0

6 Áºìáºëºãò òýýðýì 2,53,0

7 Êðàí, ýëåâàòîð 3,04,0

Õàòóó ìóôò

- Õàìãèéí ýíãèéí õèéöòýé õàòóó ìóôò áîë âòóëêàí ìóôò þì. Ãîëóóäûã õî¸ð òàëààñ íü íýã

âòóëêàíä îðóóëàí øòèôò, øëèö, øïîíêààð òîãòîîí õîëáîíî. d=20100 ìì äèàìåòðòýé ãîëä

õýðýãëýõ áà âòóëêàíû äèàìåòð D(1,51,6)d, L3d áàéíà. Âòóëêèéã ãîëòîé èæèë òºðëèéí ãàíãààð,

øòèôòèéã Ñò.645-ààð õèéíý.

- Ôëàíåö ìóôò. Ãîë äýýð õàëààñàí áàéäëààð áîëîí ïðåññýýð øàõàæ ñóóëãàíà. Øïîíêà õýðýãëýíý.

Ñóóëãàõàä òîõèðãîî õÿëáàð áàéõ çîðèëãîîð íýã òàë ìóôò èë¿¿ ãàðñàí, íºãºº ìóôò íü ò¿¿íä òààðñàí

õîíîãòîé áàéíà. Óðò ìóôòíû õóâüä ñàëäàã öàãèðàã õèéñíýýð çàäëàõ ¿åä ãîëûã òýíõëýãèéí äàãóó

øèëæ¿¿ëýõ õýðýãã¿é áîëíî.

Çàðèì òîõèîëäîëä èõ ìîìåíò äàìæóóëàõ øààðäëàãàòàé ¿åä ãîëûã ôëàíåöòàé íü õàìò õèéäýã.

Ñò35,40,40Ë ãàíãààð øóãàìàí õóðä 30 ì/ñ õ¿ðýõã¿é ¿åä Ñ×21-40 øèðìýýð õèéæ áîëíî. Áîëòûã

Ñò35-ààð õèéíý.

Dí(4,52,0)d, Dá(6,52,5)d, L (52,5)d

- Õàâ÷èõ ìóôò íü õî¸ð õýñãýýñ òîãòîíî. Ýíý õî¸ð õýñãèéí õîîðîíä ãîëûí òºãñãºë¿¿äèéã õàâ÷èæ

áîîíî. d>100ìì ¿åä n<100 îá/ìèí, d<100ìì ¿åä n<250 îá/ìèí ýðãýëòýä õýðýãëýíý.

Ìóôòíû óðò áîëîí áîëòíû òîîíîîñ õàìààð÷ L (53,5)d, Dí (42)d áàéíà. Òîì ìóôòàíä øïîíêà

õèéíý. ìàòåðèàë – øèðýì Ñ×21-40, áîëò - Ñò35.

Ñààðìàãæóóëàõ áóþó õºäºë㺺íò ìóôòíóóä.

- Õîîðîíäîî çàéòàé ýñâýë ¿ðýëäýõ äåòàëüòàé ìóôò íü õîëáîãäîõ ãîëóóäûí òîõèðãîîíû çºð¿¿

õàìãèéí áàãà ¿åä õýðýãëýãäýíý. ¯ðýëäýõ õýñýãò ýëýãäýõ íü õóðäàí áàéäàã, òîñîëãîî øààðäàíà.

Òýâõòýé, ¿ðýëòýé áàéæ áîëîõ þì.

- Ãèíæòýé ìóôò

- Ø¿äòýé áóþó àðààòàé ìóôò. Ýíý ìóôò íü òºâºãòýé õèéöòýé ºðòºã ºíäºð, ºíäºð ìîìåíòûã

äàìæóóëàõàä õýðýãëýãääýã. Äîòðîî òîñòîé áàéäàã. Ðåäóêòîð øèíã õèéöòýé. Ñàéí òààðóóëààã¿é

òîõèîëäîëä ø¿ä íü õàãàñëàí ýëýãäýíý. Ñòàëü Ñò 45 òºìðººð õèéõ áºãººä õàòààæ ÷àíàðæóóëíà.

- Øàðíèðòàé ìóôò. Ìàøèíû ÷àãòàí ãîë. Èõ ºíö㺺ð óóëçñàí ãîëóóäûí ýðãýëòèéã äàìæóóëäàã

áºãººä ýðãýëòèéã æèãä áóñààð äàìæóóëíà. 1-ð ãîë íü òîãòìîë ýðãýõ áºãººä 2-ð ãîë íü ÷àãò äýýð

èðýõäýý õóðäàí ýðãýäýã. Èéìä ýðãýëò ëóãøèëòòàé áîëíî. ̺í æèãä ýðãýëòòýé øàðíèðàí ìóôò áèé

(5-í áóëòàé). Ýðãýëòèéã æèãä äàìæóóëíà.

H.EL308

25

Óÿí ìóôò

- Õàìãèéí ºðãºí õýðýãëýãääýã íü ïàëåöòàé (ðåçèíýí æèéðãýâ÷òýé ìóôò) ìóôò þì. Ýíý ìóôò íü

ãîëûí òýíõëýãèéí äàãóó øèëæèëòèéã àðèëãàíà. ̺í öîõèëòûí õ¿÷èéã ñóëðóóëíà. Ðàäèàëü

òýíõëýãèéí äàãóóõ øèëæèëòèéã àðèëãàæ ÷àäàõã¿é. Øèðìýýð áîëîí ñòàëü Ñò 30-ð õèéíý. Ïàëåöûã

íü ñòàëü Ñò 45-ð õèéíý. Øóãàìàí õóðä íü 30ì/ñ –ýýñ èë¿¿ã¿é ¿åä õýðýãëýõ áºãººä 2 ººð õýìæýýòýé

ãîëûã õîëáîõîä õýðýãëýæ áîëíî. Ðåçèíýí ôàëüöòàé áàñ áàéäàã. Ýíý íü ïàëåöíû ãàäóóð òðàïåö

îãòëîëòîé ðåçèí êîëüöî ýñâýë çóçààí õàíàòàé õîîëîé ºìñãºíº. Êîíâåéðèéí ëåíòýýð õèéæ áîëäîã.

- Ìåòàëë-ðåçèíýí ìóôò: õèéõýä õÿëáàð áºãººä çóçààí ëåíòýýð õèéæ áîëíî. Ýíý ìóôòûã

õºäºëã¿¿ðèéí ãîëä èõýâ÷ëýí òàâüíà. Ýðãýëò óäààøðàõ òóñàì ìîìåíò èõýñäýã. Èéìýýñ óäààí

ýðãýëòòýé ãîëä õýðýãëýõã¿é.

-- Ï¿ðøòýé ìóôò: ðåçèíèé îðîíä ï¿ðø õýðýãëýíý. Ýíý ìóôò äèíàìèê à÷ààëëûã áóóðóóëäàã.

Áàðüöàëäàõ (õîëáîãäîõ) ìóôò

- ¿ðýëòèéí. Àâòîìàøèíä ºðãºí õýðýãëýíý.

- Öàõèëãààí ñîðîíçîí ìóôò. Õîâîð õýðýãëýíý. Áîãèíî õîëáîãäñîí ðîòîðòîé àñèíõðîí ìàøèíòàé

àäèëõàí çàð÷èìòàé.

- Ãèäðî ìóôò. (ýíãèéíýýð íàñîñ). Øèíãýíèé õýìæýýãýýð õºòëºõ, õºòëºãäºõ ãîëûã õàðüöóóëíà.

Õàìãààëàõ ìóôò

Ýäãýýð ìóôò íü õýò à÷ààëàëä îðñîí ¿åä ººðºº õèé ýðãýæ öààø íü ýðãýëòèéã äàìæóóëäàãã¿é. Ýíý

ìóôò íü íóäàðãà, øàðèê, êîíóñ, äèñê, ñóõàð ãýõ ìýò õýëáýðýýð õèéãäýæ áîëíî.

Ìóôò óãñðàõ

Ìóôòûã óãñðàõàä ãîë òºëºâ øïîíêà õýðýãëýíý. Øïîíêèéã Ñò645 òºìðººð õèéíý. Øïîíêàíû

õýìæýý ãîëûí äèàìåòðýýñ õàìààðàí äàðààõ õýìæýýòýé áàéäàã áàéíà.

12.2-ð õ¿ñíýãò

Òýýãíèé ñòàíäàðò õýìæýý, ìì

d b h t t1

130-150 36 20 12 8,4

110-130 32 18 11 7,4

95-110 28 16 10 6,4

85-95 25 14 9 5,4

75-85 22 14 9 5,4

65-75 20 12 7,5 4,9

58-65 18 11 7 4,4

50-58 16 10 6 4,3

44-50 14 9 5,5 3,8

t1- ìóôòàí äàõü õîâèëûí ã¿í

Øïîíêàíû óðòûã õîëáîãäîõ äåòàëûí óðòààñ 5-10 ìì áàãà àâíà. Òîì óäààí ýðãýëòòýé ãîëä õî¸ð

øïîíêà òàâèíà.

Øïîíêà íü ìóôòààð äàìæèõ ìîìåíòèéã á¿ãäèéã íü äàìæóóëàõã¿é, ñýðãèéëýõ çîðèóëàëò íü èë¿¿

áàéíà. Õàðèí ìóôò íü òîäîðõîé õýìæýýíèé çóóëò á¿õèé ãîëä ÷àðãà ñóóíà.

Çóóëò íü ìåòàëëûí óÿí äåôîðìàöèàñ õàìààðíà. Õàãàñ ìóôòíû äîòîîä äèàìåòð íü ãîëûí äèàìåòðýýñ

0,090,11%-èàð áàãà áàéäàã. Ãîëûí õýìæýý òîì áîëîõîä çºð¿¿ áàãàñíà. Øòàíãåíöèðêóëü,

ìèêðîìåòðýýð õýìæèíý.

Ìóôòûã òîõèðóóëàõ ¿åä çºð¿¿ íü ýðãýõ òýíõëýãýýñ 250-300ìì çàéä 0,04-0,05 ìì-ýýñ èõã¿é áàéâàë

çîõèíî.

Ãîëûí ñóë õîëõèëò ºíõðºõ õîëõèâ÷òîé ¿åä ãîëûí õ¿ç¿¿íèé äèàìåòðèéí 2%-èàñ èõã¿é áàéõ

õýðýãòýé. 10 êÂò õ¿ðòýë ÷àäàëòàé õºäºëã¿¿ðò 0,5ìì, 20 êÂò ÷àäàëòàé õºäºëã¿¿ðò 0,75 ìì, 70 êÂò

÷àäàëòàé õºäºëã¿¿ðò 1ìì, 125 êÂò ÷àäàëòàé õºäºëã¿¿ðò 1,5 ìì ñóë õîëõèëò çºâøººðäºã áàéíà.

Õàìãèéí èõ íü 4ìì-ýýñ èõã¿é áàéíà. ªíõðºõ õîëõèâ÷íû äîòîîä öàãèðàãèéã ãîëä øàõóó ñóóëãàíà.

b

d

h

t

H.EL308

26

Õàðèí ãàäààä öàãèðàãèéã ¿¿ýíä 0,050,1 ìì çàâñàðòàéãààð ñóóëãàíà. Õîëõèâ÷èéã 80-90îÑ ìàñëîíä

õàëààæ øàõàæ îðóóëíà.

Õîëõèâ÷èéã ñóóëãàõäàà äîòîîä öàãèðàãò òààðñàí õîîëîé õýðýãëýâýë (çýñ, ãóóëü) çîõèíî. Ñóóëãàõààñ

ºìíº ãîëûã òîñëîõ íü ç¿éòýé. Õîëõèâ÷èéã ñóóëãàõ, ñóãàëàõàä çºâõºí äîòîîä öàãèðàãò ¿éë÷èëíý.

ªíõðºõ õîëõèâ÷íû ãîë øàëãóóð íü ò¿¿íèé öàãèðàã áîëîí áºìáºëºã (ðîëèê)-èéí õîîðîíäûí çàâñàð

áºãººä ò¿¿íèéã øóïýýð õýìæèíý. Óã çàâñðûí õýìæýý íü 12.3-ð õ¿ñíýãòýä çààñàí õýìæýýíýýñ èõã¿é

áàéíà.

12.3-ð õ¿ñíýãò

Õîëõèâ÷íû çºâøººðºãäºõ çàâñàð

Ãîëûí

äèàìåòð, ìì

Øèíý õîëõèâ÷íû çàâñàð, ìì Ǻâøººðºãäºõ

çàâñàð, ìì Áºìáºëºãò õîëõèâ÷ Ðîëèê õîëõèâ÷

20-30 0,01-0,02 0,03-0,05 0,1

35-50 0,01-0,02 0,05-0,07 0,2

55-80 0,01-0,02 0,06-0,08 0,2

85-120 0,02-0,03 0,08-0,1 0,3

130-150 0,02-0,04 0,1-0,12 0,3

Äîòîð áà ãàäíà öàãèðàãóóäûí òýíõëýãèéí øèëæèëòèéã åðºíõèé òîõèîëäîëä 0,3 ìì áàéõûã

çºâøººðíº. (áºìáºëºã)

Ãóëñàëòûí õîëõèâ÷èéí õàëàëò, ýëýãäýë íü ãîë áîëîí äîîä âêëàäûøûí õîîðîíäûí õàðüöàëò

áîëîí äýýä çàâñðûí õýìæýýíýýñ õàìààðíà. Ýðãýëäýõ ãîë ìàñëûí õàëüñàí á¿ðõ¿¿ë äýýð õýâèéí

“õºâºõ” áàéäëààð õàðüöàæ áàéõ íºõöºë íü ãîëûí õ¿ç¿¿ áàááèòòàé 60-90î

íóìûí äàãóó õàðüöàæ, ýíý

¿åä 1 ñì2 ãàäàðãóóä õî¸ðîîñ äîîã¿é öýãýýð õàðüöàõ ÿâäàë þì. ýðãýëäýõ ãîë äýýð áóäàã ò¿ðõýí

âêëàäûø äýýð òîñã¿é ýðã¿¿ëæ ¿çíý. Õàðüöñàí õýñãýýð áóäàã íü àðèëàí ãÿëàëçàíà.

Ãîë áîëîí äýýä âêëàäûøûí õîîðîíäûí çàé ìàø áàãà òîõèîëäîëä äîîä âêëàäûø, ãîëûí çàâñàð

ìàñëî îðîõ íºõöºë á¿ðäýíý. ªºðèéí òîñîëãîîòîé òîõèîëäîëä óã çàâñàð íü 0,080,15%d, ãàäíû

òîñîëãîîòîé ¿åä 0,20,3%d áàéâàë çîõèñòîé.

Çàðèì òîõèîëäîëä óã çàâñàð íü òîñîëãîîíû ÿâöààñ áóñ, õàðèí ãîëûí çºâøººðºãäºõ ºðãºëòººð

(ëþôò) òîäîðõîéëîãäîíî. Óã çàâñàðûí õýìæýýã òîäîðõîéëîõûí òóëä õàð òóãàëãà àøèãëàæ áîëíî.

Õàð òóãàëãà 纺ëºí ó÷èð áàááèòûã ãýìòýýõã¿éãýýð çàâñðûí õýìæýýãýýð ñóíàæ äàâòàãääàã áàéíà.

Áàãà ìóôòûã öîõèæ îðóóëàõ íü áèé. Èíãýæ îðóóëàõàä ìóôòûã ýâäýõ àþóëòàé òºäèéã¿é õîëõèâ÷,

ÿêîðü áîëîí ãîëûí õ¿ç¿¿íä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Èéìä ìóôòûã óãñðàõûí ºìíº õàëààõ íü ç¿éòýé.

Ãàíã 100îÑ õàëààõàä øóãàìàí õýìæýý íü 0,125% ºñäºã. ãýõäýý 200-300

îÑ õàëààõ íü ç¿éòýé. Ýíý ¿åä

ãàíãèéí ºí㺠ººð÷ëºãäºõã¿é. Ãàíã õàëààõ ¿åä ò¿¿íèé ºí㺠äàðààõ áàéäëàà𠺺ð÷ëºãääºã áàéíà.

550580îÑ – áîð õ¿ðýí, 580650

îÑ – õ¿ðýí óëààí, 650730

îÑ – óëààí áîð, 730830

îÑ – ìàõàí óëààí,

830900îÑ – ãýãýýòýé óëààí, 9001050

îÑ – óëáàð øàð, 10501150

îÑ – áàðààí øàð, 11501250

îÑ –

òîä øàð, 12501300îÑ – òîä öàãààí.

Õèéöèéí ãàíã õàòààõàä 880900îÑ, áàãàæèéí ãàíã 750760

îÑ, çýâýðäýãã¿é ãàíã 10501100

îÑ

õàëààäàã áàéíà. Äàâñíû óóñìàë áîëîí ìàñëîíä õºðãºíº. Ìàñëîíä õºðãºõºä çýâýðäýãã¿é îêñèäí

õàëüñ ¿¿ñäýã áàéíà.

350360îÑ ¿åä ø¿äýíçíèé ìîäíû áºãñººð õ¿ðýõýä õàðëàõ ìºð ¿ëääýã áàéíà.

Ãàíã òî÷èëüä áàðüæ î÷îîð íü øèíæèæ áîëäîã áàéíà. Æèðèéí ãàíãààñ ¿ðãýëæèëñýí óðò, ñ¿ðýë

øèã ºíãºòýé, òºãñãºë人 áàãà çýðýã îäòîé î÷ ãàðäàã áîë í¿¿ðñòºðºã÷òýé ãàíãààñ îä öàöðàõ íü èë¿¿,

áîãèíî î÷ ãàðäàã áàéíà. Õðîìòîé ãàíãààñ áîð óëààí òóÿàòàé øàð îäòîé î÷ ãàðäàã.

Öàõèëãààí ìàøèíûã õàòààõ

Ê60< 1.3 ¿åä ìàøèíûã õàòààíà. Ê60=R60/R15 ãýäýã êîýôôèöèåíò íü îðîîìãèéí òóñãààðëàëûã

ìåãîììåòðýýð 60 ñåêóíä ýðã¿¿ëýí õýìæñýí áà 15 ñåêóíò ýðã¿¿ëæ õýìæñýí ýñýðã¿¿öë¿¿äèéí

H.EL308

27

õàðüöàà þì. Õýìæèëò õèéõýýñ ºìíº ¿ëäýãäýë öýíýã õýìæèëòèéí ¿ð ä¿íä íºëºëºõººñ ñýðãèéëæ

õýäýí ìèíóòûí òóðø îðîîìãèéã ãàçàðäóóëíà.

1000 õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé ìàøèíûã 0,5 ÌÎì-îîñ áàãà ýñýðã¿¿öýëòýé áîëñîí òîõèîëäîëä õàòààíà.

1000Â-îîñ äýýø õ¿÷äýëòýé õóâüñàõ ã¿éäëèéí ìàøèíû îðîîìãèéí òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öýë 1êÂ-ä 1

ÌÎì-îîñ äîîø, 750  õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé òîãòìîë ã¿éäëèéí ìàøèíû õóâüä 1ÌÎì-îîñ äîîø ¿åä

ìàøèíûã õàòààíà. Áóñàä òîõèîëäîëä õàòààõ øààðäëàãàã¿é õýìæýýíèé òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéã

äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëíî.

S,

URèç

010+1000= , ÌÎì.

ýíä: S – ìàøèíû ÷àäàë, êÂÀ; U – îðîîìãèéí õýâèéí õ¿÷äýë, êÂ.

Àøèãëàëòàíä áàéãàà õºäºëã¿¿ðèéí õóâüä òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýý íü õàòààëòûí äàðààõ

òóõàéí òåìïåðàòóðò áàéñàí òóñãààðëàëûí ýñýðã¿¿öëèéí õýìæýýíýýñ 50% õ¿ðòýë áóóðñàí

òîõèîëäîëä õàòààõ øààðäëàãàã¿é. Ýíý ¿åä Ê60-í áóóðàëò 25% õ¿ðýõã¿é áàéíà.

Ìàøèíûã õàòààõûí ºìíº ñàéòàð ¿ëýýëãýæ, öýâýðëýíý. Õàòààõ ¿åä îðîîìãèéí òóñãààðëàë,

òåìïåðàòóð, îð÷íû òåìïåðàòóð áîëîí Ê60-ûã õýìæèíý.

Îðîîìãèéí ýñýðã¿¿öýë íü õàòààëòûí ¿åä ýõëýýä áóóðäàã, äàðàà íü ºñººä òîãòâîðæäîã áàéíà. 3-5 öàã

ººð÷ëºãäºõã¿é òîõèîëäîëä õàòààëòûã äóóñãàíà.

Õàòààëòûí äàðààõ àðãóóäûã õýðýãëýíý.

1. Èíäóêöûí àðãà. Á¿õ òºðëèéí öàõèëãààí ìàøèíä õýðýãëýõ áîëîìæòîé. Ìàøèíû èõ áèåíèé

ãàäóóð îðîîìîã îðîîæ õóâüñàõ ã¿éäëèéí ¿¿ñã¿¿ðò õîëáîíî. Òðàíñôîðìàòîð õàòààõòàé àäèë.

2. ªºðèéí ã¿éäëýýð. Ñèíõðîí ìàøèíä õýðýãëýæ áîëíî. Ñòàòîðò íü õýâèéí ã¿éäëèéí 2 - 3%-

òýé òýíö¿¿ õóâüñàõ 3 ôàçûí ã¿éäýë ºã÷, ðîòîðûã íü áîãèíî õîëáîíî. Ðîòîðûí ç¿ðõýâ÷èí äýõ

èíäóêöûí àëäàãäàëûí óëìààñ õàëíà. Ýíý ¿åä òåìïåðàòóðûã áàéíãà õÿíàõ õýðýãòýé.

Òåìïåðàòóð èõýñâýë ñàëãàæ òîõèðóóëíà.

3. Ñóóðèíààñ áîëîí ôóíäàìåíòíààñàà òóñãààðëàãäñàí ãîëòîé ìàøèíû ñòàòîðò íü áèò¿¿

îðîîìîã îðîîæ ýñâýë ãîëä íýã ôàçûí õóâüñàõ õ¿÷äýë ºã÷ áîëíî. Ìàøèíû ãîë íü íýã

îðîîäîñòîé îðîîìîã áîëæ ñòàòîðûí ç¿ðõýâ÷èíä íºëººëíº.

4. ÿéäýë ã¿éëãýõ. Íýã îðîîìîãò íü 0,15Uíîì õ¿ðòýë õ¿÷äýë ºãíº. Ýíý õ¿÷äýë íü òîãòìîë,

õóâüñàõ àëü íü ÷ áàéñàí áîëíî. ͺ㺺 2 ¿ç¿¿ðèéã áîãèíî õîëáîõ áóþó çàäãàé îðõèíî. Èíãýõ

¿åä 2 ¿ç¿¿ðò õ¿÷äýë ãàð÷ èðæ àþóëòàé íºõöºë á¿ðäýíý. ÿéäýë ºãºõ ¿åä õºäºëã¿¿ðèéí èõ

áèåèéã çààâàë ãàçàðäóóëíà. Ýíý àðãûã èõ ÷èéãòýé õºäºëã¿¿ðò õýðýãëýæ áîëîõã¿é. Ó÷èð íü

ã¿éäýë íü òóñãààðëàã÷ààð ã¿éæ òóñãààðëàã÷ õàãàð÷ çàäàðíà.

5. Õàëóóí àãààð, óëàéñäàã ÷èéäýí, ýñýðã¿¿öëýýð áîëîí øêàôàíä õàòààõ.

Õºäºëã¿¿ðèéã õàòààõ ¿åä îðîîìîã áîëîí ãàíãèéí òåìïåðàòóðûã òåðìîìåòðýýð õýìæèõýä 70îÑ,

òåðìîïàðààð õýìæèõýä 100îÑ, îðîîìãèéí ýñýðã¿¿öëýýð õýìæèõýä 90

îÑ–ààñ èõã¿é áàéëãàíà.

Ìàøèíààñ ãàðàõ àãààðûí òåìïåðàòóð 65îÑ-ààñ õýòðýõã¿é áàéíà.

Ýäãýýð àðãóóä õàíãàëòòàé ¿ð ä¿íã¿é òîõèîëäîëä õîñëóóëàí õýðãëýæ áîëíî.

Õàòààõ ¿åä ìàøèíûã 3-4îÑ-ýýñ äîîø õºðãºõºä ìàøèí õºëºð÷, ÷èéã öîõèäîã àþóëòàé áàéíà.

Àøèãëàëòûí ¿åä àæèëëàæ áàéñàí õàëóóí õºäºëã¿¿ðò ìºí õàìààòàé.

Ìàøèíûã òóðøèõ.

1. òóñãààðëàëûí ýñýðã¿öýë õýìæèõ. 1000 äîîø õ¿÷äýëòýé ìàøèíûã 1000Â-í, 1000Â-îîñ

äýýø õ¿÷äýëòýé ìàøèíûã 2500Â-èéí, òåðìîèíäèêàòîð áîëîí òåðìîäåòåêòîðûí òóñãààðëàëûã

250 Â-èéí ìåãîììåòðýýð õýìæèíý.

2. ¿éëäâýðèéí äàâòàìæòàé ºíäºð õ¿÷äýëýýð òóðøèõ. 1 ìèíóòûí òóðø ¿ðãýëæèëíý. Òóðøèõ

õ¿÷äýëèéí õýìæýý íü:

à. 3300 õ¿ðòýë õ¿÷äýëòýé á¿õ òºðëèéí õóâüñàõ ã¿éäëèéí ìàøèí áîëîí òîãòìîë ã¿éäëèéí

ìàøèíû ÿêîðûí õýëõýýíèé õóâüä:

( )1000+2750= íîìU,U , Â

3300-6600 õ¿÷äýëòýé ¿åä:

íîìU,U 52= , Â

6600Â-îîñ äýýø õ¿÷äýëòýé ¿åä:

H.EL308

28

( )3000+2750= íîìU,U , Â;

á. èë òóéëòàé ãåíåðàòîð áîëîí ñèíõðîí õºäºëã¿¿ðèéí ðîòîð – 7,5Uíîì , ãýõäýý 1100Â-îîñ

õýòðýõã¿é;

â. äàëä òóéëòàé ãåíåðàòîðûí ðîòîð 1000Â (çàâîäûí íîðìàíä õàðøëàõã¿é òîõèîëäîëä);

ã. ñýðãýýã÷èéí ÿêîðèéí îðîîìîã – 7,5Uíîì, ãýõäýý 1100Â-îîñ áàãàã¿é, 2600Â-îîñ èõã¿é;

ä. ôàçûí ðîòîðòîé õºäºëã¿¿ðèéí àñààëòûí ýñýðã¿¿öë¿¿ä – 1,5Uð, ãýõäýý 1000Â-îîñ áàãàã¿é.

(Uð – ñòàòîð õýâèéí õ¿÷äýëòýé, ðîòîð õºäºë㺺íã¿é, çàäãàé ¿åä êîíòàêòûí öàãèðàã äýýðõ

õ¿÷äýë);

å. òîãòìîë ã¿éäëèéí ìàøèíû àñààëòûí ýñýðã¿¿öë¿¿ä – 1000Â;

¸. ñèíõðîí ìàøèíû ñîðîíçîí îðîí äàðàõ ýñýðã¿¿öë¿¿ä – 2000Â;

æ. ÿêîðèéí áàíäàæ – 1000Â.

Ãåíåðàòîðûí ñòàòîðûí îðîîìãèéã ðîòîðûã ñóóëãàõààñ ºìíº, õºäºëã¿¿ðèéí õóâüä á¿ðýí

óãñàðñàí áàéäàëä øàëãàõ íü ç¿éòýé. Ôàç á¿ðèéã áóñàä ôàçûã ãàçàðäóóëàí èõ áèåòýé íü

õàðüöóóëàí øàëãàíà.

3. òîãòìîë ã¿éäëýýð á¿õ îðîîìîã, ýñýðã¿¿öë¿¿äèéã õýìæèõ. Õýìæèëòèéí ¿ð ä¿í çàâîäûí

çààñàí õýìæýýíýýñ 2% (ýñýðã¿¿öýë áîëîí òîãòìîë ã¿éäëèéí ìàøèíû ÿêîðèéí îðîîìãèéí

õóâüä 10%)-èàñ èë¿¿ã¿é çºð¿¿òýé áàéõ ¸ñòîé.

4. àãààðûí çàâñàð õýìæèõ

5. õîëõèâ÷íû çàâñàð õýìæèõ

6. õîîñîí ÿâàëòûí ãîðèìä àæèëëóóëàõ. 1 öàãèéí òóðø

7. õîëõèâ÷íû ÷è÷èðãýý õýìæèõ

8. ðîòîðûí äàãóó ñóë ã¿éëò òîäîðõîéëîõ

9. õºðãºëòèéí áîëîõ òîñîëãîîíû ñèñòåìèéã èë¿¿äýë äàðàëòààð øàëãàõ

10. à÷ààëàëòàé àæèëëóóëàõ. Á¿õ ãåíåðàòîðóóäàä õ.ÿ-èéí õàðàêòåðèñòèê àâíà. Çàâîäûí

õàðàêòåðèñòèêààñ çºðºõã¿é. îðîîìîã õîîðîíäûí òóñãààðëàëûã øàëãàíà. Õ¿÷äýëèéã ñèíõðîí

ãåíåðàòîðò 1,5Uíîì, òîãòìîë ã¿éäëèéí ãåíåðàòîðò 1,3Uíîì õ¿ðòýë ºñãºí 5 ìèí áîëãîíî. Á.õ-íû

õàðàêòåðèñòèê ìºí àâíà.

11. Òîõèðãîîòîé õºòë¿¿ðò õóðäíû òîõèðóóëàõ õ¿ðýýã øàëãàíà.

Öàõèëãààí ìàøèíû àøèãëàëò

À. Åðºíõèé çàð÷èì

Æèðèéí íºõöºëä àæèëëàõ öàõèëãààí ìàøèíû óðñãàë áîëîí èõ çàñâàðûí ¿åëýëèéã åðºíõèé

öàõèëãààí÷èí áàòàëíà. Èõýíõ òîõèîëäîëä õºòëºõ ìåõàíèçìòàé õàìò çàñâàðò îðäîã.

Òåìïåðàòóðûí õ¿íä, àãààðûí áîõèðäîëòîé íºõöºëä àæèëëàæ áàéãàà õºäºëã¿¿ðò 2 æèëä 1-ýýñ

äîîøã¿é óäàà ðîòîð ñóãàëæ èõ çàñâàð õèéíý.

6 ñàðä 1-ýýñ äîîøã¿é óäàà õîëõèâ÷íû áàéäàëä ¿çëýã, òîñîëãîî õèéíý. Õîëõèâ÷íû òàãèéã àâ÷ ¿çíý.

ͺºöºíä çîãñîæ áàéãàà õºäºëã¿¿ð øóóä àñààëòàíä áýëýí áàéõ ¸ñòîé. Èéìä óã õºäºëã¿¿ðò ¿éëäâýð,

öåõ, õýñãèéí öàõèëãààíû àæ àõóé õàðèóöñàí ýòãýýäèéí áàòàëñàí ãðàôèêèéí äàãóó ¿çëýã õèéæ,

àñààæ øàëãàæ áàéíà.

Öåõèéí ìåõàíèçì õàðèóöñàí àæèëòàí õºäºëã¿¿ðèéí à÷ààëàëä àìïåðìåòðèéí çààëòààð áàéíãà

õÿíàëò òàâàèíà. ̺í õîëõèâ÷íû òåìïåðàòóð, õºäºëã¿¿ðèéí õàëàëòûã õÿíàæ, àñààæ óíòðààõ áîëîí

õóðä òîõèðóóëàõ ¿éëäë¿¿äèéã ã¿éöýòãýíý.

Öàõèëãààí ìàøèíûã äàðààõ òîõèîëäîëä øóóä ñàëãàíà.

– Õ¿íä àþóëòàé íºõöºë á¿ðäñýí òîõèîëäîëä;

– Ìàøèí áîëîí óäèðäàõ àïïàðàòààñ ãàë, óòàà ãàðàõ;

– Íîðìîîñ õýòýðñýí ÷è÷èðãýý ãàðàõ;

– Õºòëºãäºæ áàéãàà ìåõàíèçì ýâäðýõ;

H.EL308

29

– Õîëõèâ÷ çºâøººðºãäñºí áóþó ¿éëäâýðëýã÷èéí çààñàí õýìæýýíýýñ èõýýð õàëàõ;

– Õºäºëã¿¿ðèéí õóðä èõýýð áóóðàõ (õºðãºëò áóóðàõàä õ¿ðãýæ áîëîõ òîõèîëäîëä).

Òóõàéí íºõöºëä òåõíîëîãèéí øààðäëàãààñ ¿¿äýí íýìýëò íºõöë¿¿ä áèé áîëíî. Æèøýý íü àëáàäìàë

òîñîëãîîòîé ìåõàíèçìä òîñîëãîîíû ñèñòåì õýâèéí áóñ ¿åä àâòîìàòààð çîãñîîõ õýðýãòýé.

Õàìãààëàëò àæèëëààä õºäºëã¿¿ð çîãññîí òîõèîëäîëä äàõèæ çàëãàõäàà óäèðäàõ ñõåì, õàìãààëàõ

õýëõýý, õºäºëã¿¿ðèéã ñàéòàð øàëãàíà.

Õàéëàìòãàé ãàë õàìãààëàã÷èéã ñîíãîõäîî Iòàâèë=Iïóñê/Ê ãýæ ñîíãîíî. Õºíãºí àñààëòòàé ìåõàíèçìûí

õºäºëã¿¿ðò Ê=2,5, õ¿íä àñààëòòàé ìåõàíèçìûí õºäºëã¿¿ðò Ê=21,6 áàéäàã.

Öàõèëãààí ìàøèíû àøèãëàëòûí ¿åä òîñîëãîîíû ñèñòåìèéí ïàðàìåòð¿¿äèéã òîäîðõîé õýìæýýíä

áàðüæ áàéõ õýðýãòýé. Õîëõèâ÷íû òåìïåðàòóð 65-70îÑ, äýýä òàë íü 80

îÑ áàéíà. Èõýýð õàëñàí

òîõèîëäîëä òîñíû íààëäàíãè ÷àíàð àëäàãäàæ, ¿ðýëò èõýñíý. Àëáàäìàë òîñîëãîîòîé ¿åä äàðààõ

ïàðàìåòð¿¿äèéã õàíãàñàí áàéâàë çîõèñòîé:

- îðæ áóé ìàñëûí òåìïåðàòóð àñààëòûí ¿åä 25ÎÑ-ýýñ áàãàã¿é, àæèëëàõ ¿åä 35 – 45

ÎÑ;

- õîëõèâ÷íîîñ ãàðàõ ìàñëûí òåìïåðàòóð 55 – 65ÎÑ;

- õîëõèâ÷íû ºìíºõ ìàñëûí èë¿¿äýë äàðàëò 0,25 – 0,5êã/ñì2.

Õîëõèâ÷èéí ÷è÷èðãýýíèé çºâøººðºãäºõ äàëàéö íü 3000 ýðã/ìèí-ä 0,05ìì, 1500 ýðã/ìèí-ä 0,1 ìì,

750 ýðã/ìèí-ààñ äîîø áîë 0,16ìì áàéõûã çºâøººðíº.

Õºäºëã¿¿ðèéí õýâèéí àæèëëàãààã õàíãàõûí òóëä ò¿¿íèé õ¿÷äëèéã õýâèéí õýìæýýíèé 100105%

áàéëãàõ õýðýãòýé. Áîëîìæã¿é òîõèîëäîëä –5+10% õ¿÷äýëèéí ººð÷ëºëòèéã çºâøººðäºã.

Á. Õºäºëã¿¿ðèéí õàëàëò

¯éëäâýðëýëèéí ãàçàðò õýðýãëýãääýã öàõèëãààí ìàøèíóóäûí äèéëýíõ íü À áà  àíãèëëûí

òóñãààðëàã÷òàé áàéäàã. Ýäãýýð íü F, H àíãèëëûí òóñãààðëàã÷èäòàé õàðüöóóëàõàä õàëàëòûã ìóó

äààíà.

Õºäºëã¿¿ðèéí õàëàëòûã òåðìîìåòð, òåðìîïàð, òåðìîäàò÷èêààð áîëîí ýñýðã¿¿öëèéí àðãààð õýìæèæ

áîëíî. Èõ ÷àäëûí öàõèëãààí ìàøèíóóäûí õîâèëä îðîîìîãòîé íü öóã òåðìîäåòåêòîð ñóóðèëóóëàí

òåìïåðàòóðûã õýìæäýã áàéíà.

Ýñýðã¿¿öëèéí àðãà íü îðîîìãèéí äóíäàæ òåìïåðàòóðûã õýìæèõ áîëîëöîî îëãîíî. Õàëóóí (R2) áà

õ¿éòýí (R1) îðîîìãèéí ýñýðã¿¿öëèéí õàðüöàà íü òåìïåðàòóðòàé äàðààõ áàéäëààð õàìààðàëòàé

áàéäàã áàéíà.

Çýñèéí õóâüä

1

2

1

2

+235

+235=

θ

θ

R

R;

Õºíãºíöàãààíä .R

R

1

2

1

2

+245

+245=

θ

θ

ýíä: 1 – õ¿éòýí ¿åèéí òåìïåðàòóð;

2 – õàëóóí ¿åèéí òåìïåðàòóð;

0 – îð÷íû òåìïåðàòóð.

Ýíý õàìààðëûã àøèãëàí çýñ îðîîìãèéí îð÷íû òåìïåðàòóðààñ õàëàòûã òîäîðõîéëáîë:

( ) .R

RRΔ 011

1

122 ++235= θθθθ

áîëîõ áà õºíãºíöàãààíû õóâüä 235 íü 245 áàéõ íü òîäîðõîé.

Îð÷íû òåìïåðàòóð +35ÎÑ áàéõàä äàëàéí ò¿âøèíãýýñ 1000ì õ¿ðòýëõ ºíäºðò öàõèëãààí ìàøèíû

õýñã¿¿äèéí çºâøººðºãäºõ õàëàëò íü äàðààõ áàéäàëòàé áàéäàã þì áàéíà:

à) 5000 êÂÀ áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø ÷àäàëòàé, 1ì-ýýñ óðò ç¿ðõýâ÷òýé àñèíõðîí, ñèíõðîí ìàøèíû

îðîîìîã Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 80ÎÑ (ýñýðã¿¿öëèéí àðãààð õýìæèõýä), 85

ÎÑ (ñóóëãàñàí

äåòåêòîðîîð õýìæèõýä);

á) 5000 êÂÀ õ¿ðòýë ÷àäàëòàé, 1ì-ýýñ áîãèíî ç¿ðõýâ÷òýé àñèíõðîí, ñèíõðîí ìàøèíû îðîîìîã À

àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 60ÎÑ (ýñýðã¿¿öëèéí àðãààð õýìæèõýä), 65

ÎÑ (ñóóëãàñàí äåòåêòîðîîð

õýìæèõýä), Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 75ÎÑ áîëîí 85

ÎÑ õàðãàëçàí;

H.EL308

30

â) íýã ýãíýý ñýðãýýëòèéí îðîîìîã áîëîí àñèíõðîí ìàøèíû ðîòîðûí õîâèëäîî õî¸ðîîñ èë¿¿ã¿é

ñ¿ìáýí îðîîìîã À àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 70ÎÑ, Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 95

ÎÑ;

ã) îëîí ¿åòýé ñýðãýýëòèéí îðîîìîã, ñààðìàãæóóëàõ îðîîìîã, îðîîìîãòîé õàðüöàõ ç¿ðõýâ÷,

êîëëåêòîðûí õýñýã À àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 65ÎÑ, Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 85

ÎÑ;

ä) êîíòàêòûí öàãèðàã À àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 70ÎÑ, Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä

90ÎÑ.

Ìàøèíû õàëàëòûã õàìãèéí èõ õàëñàí öýãò òåðìîìåòðèéí òóñëàìæòàé õýìæèæ áîëíî. Ýíý ¿åä

À àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 70ÎÑ, Â àíãèëëûí òóñãààðëàã÷òàé ¿åä 90

ÎÑ-ýýñ õýòðýõã¿é áàéõ

¸ñòîé.

Òóñãààðëàã÷èéí àøèãëàëòûí õóãàöàà íü ìàøèíû õàëàëòààñ èõýýð õàìààðäàã. À àíãèëëûí

òóñãààðëàã÷èéí àøèãëàëòûí õóãàöàà õàëàëòààñ õýðõýí õàìààðàõûã 13.1-ð çóðàãò ¿ç¿¿ëýâ. Â

àíãèëëûí òóñãààðëàã÷èéí õóâüä ãðàôèê 20ÎÑ äýýã¿¿ð áàéíà.

Ñèíõðîí ãåíåðàòîð, êîìïåíñàòîðóóäûí çºâøººðºãäºõ õàëàëò íü òýäãýýðèéí ÷àäàë, õºðãºëòèéí

òºðºë áîëîí áóñàä íºõöºë¿¿äýýñ õàìààðàõ áºãººä ¿éëäâýðëýã÷èéí ºãºãäºëä òóñãàãäñàí áàéíà.

Öàõèëãààí ìàøèíû ãýìòýë, çàñâàð

Ãýìòýë, ò¿¿íèé áàéæ áîëîõ øàëòãààíû òóõàé ¿çüå. Ýäãýýð íü ìàøèíûã çàñâàðëàõ åðºíõèé ÷èãèéã

òîäîðõîéëíî.

1. Ãóëñàõ õîëõèâ÷ èõýýð õàëàõ

à. Ìàñëî áîõèðäîõ, ìàñëîíä óñ îðîõ, ìàñëûí ñîðò, ìàðê òîõèðîîã¿é, ìàñëî ñàéí õºðºõã¿é áàéõ;

á. Àëáàäìàë òîñîëãîîòîé òîõèîëäîëä ìàñëî õàíãàëòã¿é èðýõ (ìàñëûí íàñîñ, ø¿¿ð, õºðãºã÷, õîîëîé

áîõèðäîõ ) áàê äóíäàðàõ;

â. Õ¿ç¿¿ áîëîí âêëàäøèéí õîîðîíäîõ çàâñàð áàãà. 60-120î

-ààð áèå áèåíäýý òóëàõ íü çîõèñòîé.

Ãàäàðãóóíóóä áàðçãàð (õ¿ç¿¿, âêëàäèø)

õîëõèâ÷óóä ãàæèõ, ðåìèí õýò ÷àíãà òàòàãäàõ

(ïîäøèïíèêèéí õàëàëò 60- 80îÑ áàéâàë çîõèíî);

ã. Õîëõèâ÷îîð ã¿éäýë ã¿éõ;

ä. òîñîëîãîîíû öàãèðàã ãàöàõ, çóóðàõ, óäààí ýðãýõ.

2. Ãóëñàõ õîëõèâ÷îîñ ãàäíà, äîòîð òèéø òîñ ãîéæèõ

à. Æèéðãýâ÷ ñýòýð÷ ìóóäàõ;

á. Ìàñëûí äàðàëò èõñýõ;

â. áóöàõ ñóâàã õîîëîé áºãëºðºõ;

ã. ìàøèíû ýðãýëäýõ õýñãèéí ¿éë÷ëýëýýð.

3. ªíõðºõ õîëõèâ÷ õýò õàëàõ:

Õàëàõ òåìïåðàòóð

Àøèãëàëòààñ ãàðàõ õóãàöàà

5 10 20 30 ºäºð 1

2 3 5 8 12 25æèë

1 2 3 5

8 12 ñàð

24

0

21

0

18

0

15

0

12

0

90

13.1-ð çóðàã. Öàõèëãààí ìàøèíû òóñãààðëàã÷èéí àøèãëàëòûí õóãàöàà õàëàëòààñ õàìààðàõ íü

H.EL308

31

à. Òîñ ºòãºäºõ, èë¿¿äýõ, áàãàäàõ;

á. ×àíãà ñóóëòòàé áàéõ. (çàéã òóãàëãààð);

â. Õîëõèâ÷ ãýìòýæ ýõëýõ.

4. ªíõðºõ õîëõèâ÷èíä äóó îðîõ

à. Áîõèðäîõ;

á. Õîðòîí ãàðàõ;

â. Ãýìòýæ ýõëýõ.

5. ªíõðºõ õîëõèâ÷èíä çýâðýëò ¿¿ñýõ

à. Æèéðãýâ÷ ñóë;

á. òîñ òîõèðîîã¿é.

6. ªíõðºõ õîëõèâ÷ ñóëðàõ (õàòóóëàã àëäàõ)

200îÑ-ààñ èë¿¿ õàëààñàí.

7. ªíõðºõ õîëõèâ÷ ¿åëýæ õóóðàõ

à. Õýò à÷ààëàõ;

á. Àøèãëàëòûí õóãàöàà õýòðýõ, ìºí ãîëîãäîë áàéæ áîëíî.

8. ªíõðºõ õîëõèâ÷ öóóðàõ

à. Õ¿ç¿¿ ¿¿ðíèé õýìæýý áóðóó (òààðààã¿é);

á. Îãöîì õàëàõ, ººð äåòàëüòàé õàâèðàõ;

â. Ãîëîãäîë, ÷àíàðã¿é áàéõ.

9. Ìàøèí äîðãèõ

à. Ãîë ãóëçàéñàí, ìóôò òîõèðóóëæ õîëáîîã¿é, ìóôò ãýìòýëòýé, õ¿ç¿¿ çóéâàí;

á. Ðåìåíü áóðóó ñóóëãàõ (òàøóó);

â. Òýíöâýðæ¿¿ëýã÷ (ðîòîðûí áëàíñèðîâêà) ìóó õèéãäñýí;

ã. Ìàñëî öàðöóó áàéõ;

ä. Ðîòîðûí îðîîìîã ã¿éõ, ñóëðàõ;

å. Ôóíäàìåíò ìóó, ðåçîíàíñòàé, áîîëòóóä õàðèëöàí àäèëã¿é ÷àíãàðñàí;

æ. Ðîòîðûí îðîîìîã ñóëðàõ, ñîðîíçîí òýíõëýã àëäàãäàõ, ðîòîð (ÿêîðü)-ò îðîîäîñ õîîðîíäûí

áîãèíî õîëáîî áîëîõ;

10. Õºäºëã¿¿ðèéí àñààëò õýâèéí áóñ ýñâýë õóðä õýâèéí õýìæýýíýýñ ººð áàéõ:

à. Ñõåì áóðóó õîëáîñîí;

á. Ñýðãýýëòèéí ã¿éäýë, ñîéçíû áàéðëàë, òóéëûí äàðààëàë áóðóó;

â. Öàõèëãààí àïïàðàò ãýìòýëòýé áàéõ;

ã. À÷ààëëûí õýìæýý èõ.

11. Òóñãààðëàë ãýìòýõ:

à. Õóó÷èðàõ;

á. Áîõèðäîõ;

â. Ìàøèíûã õýò õàëààõ;

ã. Ñýðãýýëòèéí ã¿éäýë èõ áàéõàä ÿêîðèéí õýëõýýã ñàëãàõ;

ä. Õºðãºëòèéí àãààðûí ÷èéãøèë õýò èõ áàéõ (70%-ààñ äýýø).

12. Ìàøèíû õýñã¿¿ä õàëàõ

à. Ñ¿ëæýýíèé õ¿÷äýë õýâèéí õ¿÷äýëýýñ ÿëãààòàé;

á. Õýò à÷ààëàõ;

â. Õºðãºëò õàíãàëòã¿é;

ã. Áóðóó õîëáîëòòîé áàéõ, îðîîìîã õîîðîíäûí á.õ ¿¿ñýõ;

ä. Áîõèðäîõ.

13. Êîëëåêòîðûí á¿õ ÿëòàñíóóä õàðëàõ

à. Ñîéç ñóë äàðàõ;

á. Íýìýëò òóéëóóäûã áóðóó òîõèðóóëñàí, òóéë çºðñºí.

14. Êîëëåêòîðûí çàðèì ÿëòñóóä òîäîðõîé äàðààëàëòàé õàðëàõ

à. ßëòàñ çýðãýëäýý ÿëòàñ áîëîí îðîîìîãòîé õîëáîãäîõ;

á. ßëòàñ áîëîí ÿêîðèéí îðîîìîã õîîðîíäîî ñàëàõ, êîíòàêò ìóó áàéõ.

15. Êîëëåêòîðûí ÿëòñóóä òîäîðõîé äàðààëàëã¿é õàðëàõ

Êîëëåêòîðûí çàì ìóó, êîëëåêòî𠺺𺺠çóéâàí, ãàäàðãóó íü òýãø áóñ.

H.EL308

32

16. Ñîéç ýëýãäýõ, öóóðàõ, ýìòðýõ, ¿éðýõ

à. Ñîéç äîðãèëòòîé, ñîéç ñîéç áàðèã÷èä õîëõèîòîé ñóóñàí, ñîéç ñóë äàðàãäñàí, ñîéç áàðèã÷

êîëëåêòîðûí õîîðîíäîõ çàé èõ; (2-4 ìì áàéíà)

á. Òîõèðîõã¿é ñîéç;

â. Êîëëåêòîðûí áîëîâñðóóëàëò ìóó õèéñýí.

17. Ñîéçîíä î÷ ¿¿ñýõ

à. Ñîéç íåéòðàëüä ñóóãààã¿é, íýã òóéëûí ñîéçíóóä íýã øóãàìàíä ñóóãààã¿é, ñîéçíóóäûí

õîîðîíäûí çàé (òóéë) àäèëã¿é;

á. Ìàøèí õýò à÷ààëàãäàõ;

â. Êîëëåêòîð, êîíòàêòíû êîëüöî áîõèðäñîí, ãàäàðãóó íü òýãø áóñ áóþó çóéâàí, ñºðäèéñºí,

êîëëåêòîð õàëæ äåôîðìàöèä îðñîí;

ã. Ñîéç ìóó ºíãºëºãäñºí, ñîéç ñóë áóþó õàðèëöàí àäèëã¿é äàðàãäñàí;

ä. Ñîéçíû ìàðê òîõèðîîã¿é;

å. Ñîéç áàðèã÷èä ñîéç ãàöñàí;

¸. ¯íäñýí áîëîí òóñëàõ òóéëûí äàðààëàë àëäàãäñàí, òóéëóóäûí äîîðõè çàâñàð õàðèëöàí

àäèëã¿é, òóéëûí òºãñãºëèéí (áàøìàê) õîîðîíäûí çàé õàðèëöàí àäèëã¿é.

18. Ñîéç áîëîí ò¿¿íèé àðìàòóð õàëàõ:

à. Õýò à÷ààëàë;

á. Î÷ õàÿõ

â. Ñîéç áîëîí óÿí õîëáîëòûí êîíòàêò ìóó, óÿí õîëáîëòûí îãòëîë áàãà.

19. Ñîéç äóóòàé áîëîõ:

êîëëåêòîûí ãàäàðãóó æèãä áóñ.

20. Õîëõèâ÷îîð ã¿éäýë ã¿éæ ìàñëûã ýëåêòðîëèçîä îðóóëàõ (ýëåêòðîëèçîä îðñîí ìàñëî õàðëàíà),

õîëõèâ÷ õàëàõ, ãîëûí õ¿ç¿¿ èäýãäýõ, áàááèò áîëîí ãîëä ºíãºð ºíãºð ñóóõ, âêëàäûø õàéëàõ:

à. Ñîðîíçîí îðíû òýãø õýì àëäàãäàõ(ñýðãýýëòèéí îðîîìîãò îðîîäîñ õîîðîíûí á.õ, àãààðûí

çàâñà𠺺ð ã.ì);

á. Ðîòîð (ÿêîðü)-ûí îðîîìîã ãîëîîð äàìæèí ãàçàðäàæ á.õ .

Êîëëåêòîðò ¿éë÷èëãýý õèéõ

Êîëëåêòîðûí öîõèî 0,02ìì-(250 ìì); 0,04ìì-(600 ìì); 0,05-(700 ìì –ýýñ äýýø) õýìæýýíýýñ áàãà

áàéõ ¸ñòîé. Ýäãýýð õýìæýýíä õîëõèâ÷íèé çàé, õîëõèâ÷íû ¿¿ðíèé æèãä áóñ áàéäàë, ãîëûí

äåôîðìàöè îðñîí áîëíî.

Êîëëåêòîðûí ãàäàðãóóãèéí æèãä áóñ áàéäàë íü 0,2 ìì õ¿ðòýë íºõöºëä ç¿ëãýæ, 0,5 ìì õ¿ðòýë

¿åä ºíãºëæ, 0,5 ìì-ýýñ èõ ¿åä çîðäîã.

Çîðîõ õóðä íü 1 – 1,5 ì/ñ -ýýñ õýòðýõã¿é, õóòãà íýã ýðãýëòýíä 0,05-0,1 ìì-ýýñ èë¿¿ã¿é ÿâíà.

ªíãºëºõºä æèæèã øèðõýãòýé òî÷èë (ÑÒ2, ÑÒ3) õýðýãëýíý. Ýíý ¿åä êîëëåêòîðûí ãàäàðãóó 10-12 ì/ñ

øóãàìàí õóðäòàé ýñâýë õýâèéí ýðãýëòòýé áàéíà.

Ç¿ëýõäýý õýâèéí ýðãýëòýä êîëëåêòîðûí õýâ á¿õèé ìîäîíä áýõýëñýí øèëýí ç¿ëã¿¿ð (N10) àøèãëàíà.

ªºð ç¿ëã¿¿ð àøèãëàõã¿é.

Êîëëåêòîðûí (ÿëòàñ õîîðîíäûí òóñãààðëàëûí) çàìûã 0,5-1,5 ìì ã¿íçãèé ãàðãàíà. ßëòàñíû

èðìýã¿¿äýä ôàñê (èðìýã) ãàðãàíà. Ôàñê íü 0,5 ìì îð÷èì, 45Î íàëóó áàéíà.

H.EL308

33

Êîëåêòîðûí ãàäàðãóóã 纺ëºí, õóóðàé, ñýìýðõèéã¿é äààâóóãààð àð÷èæ, ñîéçíû ¿ðòýñèéã öýâýðëýíý.

Êîëëåêòîðûí ãàäàðãóó òîñòîé ¿åä ñïèðòýýð àð÷èíà.

Ǻâ àæèëëàæ áàéãààã êîëëåêòîðûí ÿëòàñóóä íü ñîéç õ¿ðñýí ãàçðàà ãÿëàëçñàí øàð ºíãºòýé áàéíà.

Õàðëàñàí áàéâàë ñîéçîíä ìóó õ¿ð÷ áàéíà ýñâýë õýò äîîø ñóóñàí áàéíà ãýñýí ¿ã. Õýò ºíäºð

ÿëòàñ èë¿¿ òîä ãýãýýòýé áàéíà.

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæ, äýä ñòàíö, öàõèëãààí òîíîã

òºõººðºìæèéí àøèãëàëò

À. Åðºíõèé ç¿éë

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéã óãñàðñàíû äàðàà õ¿÷äýë ºãºõèéí ºìíº òîíîã òºõººðºìæèä ¿çëýã áîëîí

òóðøèëò õèéäýã. ¯çëýãèéã ìºí óðñãàë áîëîí èõ çàñâàðûí äàðàà, ò¿¿í÷ëýí òîäîðõîé çààñàí

õóãàöààíä, ãðàôèêèéí äàãóó õèéäýã.

¯çëýã, òóðøèëò, çàñâàð õèéñíèé äàðàà çààâàë ïðîòîêîë áè÷íý.

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæä õ¿÷äýë òàñëàõã¿éãýýð ¿çëýã õèéõ òîõèîëäîë:

à. Áàéíãûí æèæ¿¿ðòýé îáúåêòîä õîíîãò 1-2 óäàà, (ýýëæ á¿ðò), íèðãýëýã, òèòýì èëð¿¿ëýõ

çîðèëãîð ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà õàðàíõóé ¿åä;

á. Áàéíãûí æèæ¿¿ðã¿é îáúåêòîä ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà, òðàíñôîðìàòîðûí äýä ñòàíöàä 6-

í ñàðä íýãýýñ äîîøã¿é óäàà.

Áîãèíî õîëáîëò áîëæ ñàëãàñíû äàðàà, öàã óóðûí àþóëòàé ¿çýãäëèéí äàðàà ¿çëýã õèéæ, øàëãàíà.

Ãýìòëèéã áîãèíî õóãàöààíä øóóðõàé àðèëãàõ àðãà õýìæýý àâíà.

¯çëýãèéí ¿åä àíõààðàõ ç¿éëñ:

à. Áàéãóóëàìæûí åðºíõèé áàéäàë, õààëãà öîíõíû á¿ðýí á¿òýí áàéäàë;

á. Àãààðæóóëàëò áîëîí õàëààëò, ãýðýëò¿¿ëýã;

â. Ãàçàðäóóëãûí õýëõýýíèé áàéäàë;

ã. Õàìãààëàõ õýðýãñëèéí áàéäàë;

ä. Òîíîã òºõººðºìæèé ìàñëûí òåìïåðàòóð, ò¿âøèí;

å. Êîíòàêòóóäûí áàéäàë;

¸. Íàì õ¿÷äýëèéí ñàìáàð, ðóáèëüíèêèéí áàéäàë;

æ. Òîîëóóð, ðåëåíèé ëîìáî;

ç. Òóñãààðëàã÷èéí áàéäàë;

è. Äîõèîëîë.

Á. õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí çàñâàðûí çîõèîí áàéãóóëàëò

Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí àïïðàòóóäûí çàäàðãààòàé çàñâàðûí õóãàöàà ä¿ðìèéí (ÏÒÁ) äàãóó

äàðààõ áàéäàëòàé áàéíà:

a. Òîñîí òàñëóóð, õóóðàé ñàëãóóð, ãàçàðäóóëàã÷ õóòãà, áîãèíî õîëáîã÷ òýäãýýðèéí

õºòë¿¿ðèéã 3-í æèëä íýãýýñ äîîøã¿é;

0,5

45Î

0,5-

1,5

Ǻâ

Áóðóó 14.1-ð çóðàã. Êîëëåêòîðûí ÿëòàñ õîîðîíäûí òóñãààðëàëûí çàì òàòàõ

H.EL308

34

á. Àãààðûí òàñëóóðûã 2 æèëä íýãýýñ äîîøã¿é;

â. Áóñàä àïïàðàòûã (ðåëå, ã¿éäýë áà õ¿÷äýëèéí òðàíñôîðìàòîð, êîíäåíñàòîð ã.ì) ¿çëýãèéí ¿ð

ä¿íãýýð èõ çàñâàðò îðóóëíà.

Ǻâõºí ãýìòýë èëýðñýí ýñâýë ò¿¿íèé èçîëÿòîðûã öýâýðëýõ øààðäëàãàòàé áîëñîí òîõèîëäîëä

õ¿÷äýë òàñëàæ áîëîí ººð øèíýíä õîëáîëò øèëæ¿¿ëýí õóóðàé ñàëãóóðò çàñâàð õèéíý.

Òàñëóóðûí èõ çàñâàðûí õóãàöààã òàñëàëòûí òîî, áîãèíî õîëáîîíû ã¿éäýë, òàñëóóðûí õèéö,

ìàñëûí áàéäàë, êîíòàêòûí ýñýðã¿¿öýë áîëîí òóõàéí ¿éëäâýðèéí àøèãëàëòûí òóðøëàãà õàðãàëçàí

¿éëäâýðèéí öàõèëãààíû àæ àõóéã õàðèóöñàí ýòãýýä áàòàëíà.

Ä¿ðýìä óðñãàë çàñâàð õèéõ õóãàöààã ÿã çààãààã¿é áîëîâ÷ äàðààõ áàéäëààð ãé¿öýòãýõèéã

çºâëºìæ áîëãîæýý. ¯¿íä:

1. ãàäààä ¿çëýã, öýâýðëýãýýã á¿õ òºðëèéí òàñëóóðûã 6-í ñàðä íýã óäàà, ìºí

– 4-í óäàà áîãèíî õîëáîëò òàñàëñíû äàðàà;

– 4-í óäàà áèø áîëîâ÷ õèé òîñ öàðöàæ òàñàëñíû äàðàà;

– òîñ ãîîæñîí;

– õºòë¿¿ð ãýìòýëòýé;

– òóñãààðëàë ìóóäñàí.

2. Õóóðàé ñàëãóóðò 6-í ñàðä íýã óäàà óðñãàë çàñâàð, æèëä íýã óäàà õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí

çàñâàðûí ¿åýýð èõ çàñâàð õèéíý. Ìåõàíèê ãýìòýëòýé, êîíòàêò õàëñàí, òóñãààðëàë ìóóäñàí ¿åä

ýýëæèò áóñ çàñâàð õèéíý.

3. ªíäºð õ¿÷äýëèéí ãàë õàìãààëàã÷. 6-12 ñàð òóòàìä öýâýëýãýý, æèëä íýã óäàà õóâààðèëàõ

òºõººðºìæèéí çàñâàðûí ¿åýýð, ìºí ä¿¿ðãýã÷ ãîîæñîíû äàðàà èõ çàñâàð õèéíý.

4. ªíäºð õ¿÷äýëèéí òàñëóóðûí õºòë¿¿ðò 6-í ñàðä íýã óäàà ¿çëýã, òîñîëãîî, øàëãàëò õèéíý. 6-í ñàð

àæèëëààã¿é õºòë¿¿ðèéã öýâýðëýæ, òîñëîîä òóðøèëò õèéñíèé äàðàà õýðýãëýíý.

5. Ðåàêòîð, íóì óíòðààõ îðîîìîã, ãàçàðäóóëàõ ýñýðã¿¿öýëä 6-í ñàðä íýã óäàà óðñãàë çàñâàð, 10-í

æèëä íýã óäàà èõ çàñâàð õèéíý.

6. Ñòàòèê êîíäåíñàòîð, ýñýðã¿¿öýë, ãàë õàìãàëàã÷, øóëóóòãàã÷. 6 ñàðä íýã óäàà óðñãàë çàñâàð.

7. Âèíòåëýí öýíýã øàâõàã÷èéã æèëä íýã óäàà (äóëààí óëèðàëä áóþó äóëààðàõ ¿åä) óðãàë çàñâàðò.

Èõ çàñâàðò áèò¿¿ìæëýë àëäàõ òîõèîëäîëä áóþó ñîíãîæ õèéñýí ¿çëýãèéí ¿ð ä¿íãýýñ õàìààðóóëàí

îðóóëíà.

8. Òºñãºëèéí êàáåëèéí ìóôò, âîðîíêèéã æèëä íýã óäàà óðñãàë, 2 æèëä íýã óäàà èõ çàñâàðò îðóóëíà.

9. Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí ãàçàðäóóëãà, äîõèîëîë, êîíòðîëüíûé êàáåëèéã æèëä óäàà óðñãàë

çàñâàðò.

10. Øèí, êîíòàêòûã 6 –12 ñàð òóòàìä íýã óäàà óðñãàë çàñâàðò.

11. Ãýðýëò¿¿ëýã 2-6 ñàð òóòàìä óðñãàë çàñâàð.

12. Õýìæèõ òºõººðºìæèéã 6-12 ñàð òóòàìä íýã óäàà óðñãàë çàñâàðò, 2-3 æèëä íýã óäàà èõ çàñâàðò.

13. Ìàñëûí òºõººðºìæèéã (ìàñëûí íàñîñ, ø¿¿ð, öåíòðåôóã, òðóáà õîîëîé) 6-í ñàðä íýã óäàà

óðñãàë, æèëä íýã óäàà èõ çàñâàðò

14. ªðãºõ òºõººðºìæèéã æèëä íýã óäàà óðñãàë çàñâàðò îðóóëæ òóðøèíà. ªðãºõ òºõººðºìæ áîëãîí

äýýð õàðèóöñàí íýã õ¿í áàéíà.

15. Õóâààðèëàõ òºõººðºìæèéí ìåòàëëë õèéöèéã æèëä óäàà ¿çëýã õèéæ, 5 æèëä óäàà èõ çàñâàð õèéí

áóäíà.

Êîíòàêòàíä äàðààõ áàéäëààð ¿çëýã õèéíý.

H.EL308

35

à. Êîíòàêòûí ãàäàðãóó äýýð òóñãàé ò¿ðõýö ò¿ðõýíý. Ýíý õàëñàí ¿åä ºí㺠ººð÷ëºãäºíº. ̺í

õÿëáàð ç¿éëýýð õàéëàõ (æ.íü áàðèìëûí øàâàð, òóãàëãà…) õ¿íä ýä óíæóóëàí íààæ õàëàëòûã;

á. Õ¿÷äýëã¿é ¿åä êîíòàêòûí ýñýðã¿¿öëèéã õýìæèæ; õ¿÷äýëòýé ¿åä êîíòàêòàí äýýðõè

õ¿÷äýëèéí óíàëòûã õýìæèæ

â. Ãàäààä áàéäëààð;

ã. Òåðìîìåòð áóþó õýìæèõ áàãàæààð.

Àøèãëàëòûí ÿâöàä òàñëóóðûí õºäºë㺺íò êîíòàêòûí õóðäûã õýìæèæ, çàâîäûí áîëîí íîðì

õýìæýýòýé æèøèæ áàéõ øààðäëàãàòàé. Õýìæýýíýýñ èõ õýìæýýãýýð çºðºõ òîõèîëäîëä ï¿ðø

÷àíàãëàõ ñóëëàõ áîëîí áóñàä àðãààð õóðäûã òîõèðóóëäàã. Êîíòàêòûí õóðäûã õàðàíäàà ñóóëãàñàí

öàõèëãààí ñîðîíçîí âèáðàòîð àøèãëàí õýìæèæ áîëíî ( . -ð çóðàã). Ëåíò íààñàí áàðàáàíûã

õºäºë㺺íò êîíòàêûí ãîëä õîëáîíî. Öàõèëãààí ñîðîíçîí âèáðàòîðûí ¿ç¿¿ðò õàðàíäàà çóðàãò

¿ç¿¿ëñýí áàéäëààð õîëáîí îðîîìîãò õóâüñàõ õ¿÷äýë ºãíº. Êîíòàêò õºäºë㺺íã¿é ¿åä ëåíòýíä

õºíäëºí çóðààñ ãàðíà. Êîíòàêò õºäëºõºä áàðàáàí ýðãýæ ëåíòýí äýýð õýëáýëçýëèéí ãðàôèê ãàðíà.

Îðîîìîãò ºãñºí õ¿÷äýëèéí äàâòàìæ (âèáðàòîð õî¸ð äàõèí èë¿¿)

áîëîí ëåíòýí äýýðõ ¿åèéí òîîãîîð êîíòàêòûí øèëæñýí õóãàöààã

òîäîðõîéëîí óëìààð êîíòàêòûí øèëæèëòèéã õýìæèí

ò¿¿íèéõóðäûã òîäîðõîéëíî. Ãðàôèêààñ êîíòàêò ñàëàõ, íààëäàõ,

áîëîí äàðàõ ¿å ÿëãàðàõûã àæèãëàæ áîëíî. Ëåíòèéã õºòë¿¿ðòýé

õîëáîîòîé õýäýðãýíä íààæ õýìæèëò õèéæ áîëíî.

Öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæèéí àøèãëàëòûí íºõöºëèéí òóõàé

Ãàëûí áîëîí òýñðýõ àþóëòàé íºõöºëèéí òóõàé

Õèé, óóð, òîîñ àãààðûí õîëüö íü òîäîðõîé íºõöºë á¿ðäýõýä ãàäíû íºëººíèé óëìààñ òýñýð÷

áîëîõ îð÷èí áàéäàã. Òýñðýëòèéí ¿åä áîäèñûí õèìèéí òºëºâ ººð÷ëºãäºí äàðàëò, òåìïåðàòóð îãöîì

íýìýãäýí èõ õýìæýýíèé ýíåðãè ÿëãàðàí õ¿÷òýé öîõèõ äîëãèîí ¿¿ñäýã. Õÿëáàð øàòàõ øèíãýí¿¿äèéí

óóð íü òýñðýõ àþóëòàé áîëîõ íü îéëãîìæòîé [14]. Õàðèí çàðèì áîäèñûí òîîñ áà àãààðûí õîëüöûí

òýñðýõ àþóëòàé íàéðëàãûã íýãä¿ãýýð õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëýâ.

Õ¿ñíýãò 1

Áîäèñûí íýð Òîîñíû òýñðýõ äîîä

õÿçãààð, ã/ì3

Àñàõ òåìïåðàòóð, îÑ

Õºíãºí öàãààí 40 550

Òºìñíèé êðàõìàë 40 430

Êàíèôîëü 13 325

~U

1-ð

çóðàã.

H.EL308

36

Íàôòàëèí 2,5 575

Ïîëèýòèëåí 15 450

Óëààí áóóäàéí ãóðèë 46 410

×óëóóí í¿¿ðñíèé òîîñ 35 610

Çàíàðûí òîîñ 58 830

Ìàíæèíãèéí ñàõàð 9 360

Õ¿õýð 2,3 235

Öåëëîèä 13 579

Õººñºíöºð /Ôåíîïëàñò/ 37 491

Ìàãíèé 10 470

Áåíçèí 250, ñîëÿðêà 300îÑ-ò àñíà ãýñýí áàéíà. Èéìä öàõèëãààí òîíîã òºõººðºìæ,

ãýðýëò¿¿ëãèéã óãñðàõàä îð÷íû áàéäëûã ñàéòàð òîäîðõîéëîõ íü ç¿éòýé. Îð÷íû áàéäëààñ øàëòãààëàí

õàìãààëàëòûí òîäîðõîé çýðýãòýé òîíîã òºõººðºìæèéã ñîíãîíî. Õàìãààëàëòûí çýðãèéã „International

Protection‟ ¿ãíèé IP ¿ñãýýð òýìäýãëýíý. Ò¿¿íèé äàðààãèéí òîî ã¿éäýëòýé áîëîí õºäºë㺺íòýé õýñýãò

ãàäíû áèå õ¿ðýõýýñ õàìãààëàõ çýðýã, õî¸ðäóãààð òîî óñ îðîõîîñ õàìãààëàõ çýðãèéã èëýðõèéëíý.

Ýõíèé òîî äàðààõ áàéäëààð èëýðõèéëýãäýíý: 0 – õàìãààëàëò ¿ã¿é; 1 – 52,5 ìì-ýýñ èõ äèàìåòðòýé

áèå îðîõã¿é; 2 – 12,5 ìì-ýýñ èõ äèàìåòðòýé áèå îðîõã¿é; 3 – 2,5 ìì-ýýñ èõ äèàìåòðòýé áèå îðîõã¿é;

4 – 1 ìì-ýýñ èõ äèàìåòðòýé áèå îðîõã¿é; 5 – òîîñ õóðàëäàõã¿é (äýýðýýñ); 6 – òîîñ îãò îðîõã¿é.

Óñíû õàìãààëàëò íü 9 çýðýãòýé: 0 –õàìãààëàëòã¿é; 1 – ýãö äóñëààñ õàìãààëñàí; 2 – äýýðýýñ

äóñàõààñ (15î) õàìãààëñàí; 3 – áîðîîíîîñ (60

î) õàìãààëñàí; 4 – áðûçã (90

î) õàìãààëñàí; 5 – óñíû

óðñãàëààñ (äóðûí) õàìãààëñàí; 6 – óñàíä ä¿ðýãäýõ; 7 – áàéíãà óñàíä àæèëàõ.

Ãýðýëò¿¿ëýã òîîöîõ

¯éäâýðëýëèéí áàðèëãàä ãýðýëò¿¿ëýãèéí òîîöîî õèéõýä äàðààõ äàðààëëûã áàðèìòëàõ íü ç¿éòýé

[13]. ¯¿íä:

- ãýðýëò¿¿ëýã÷èéí òºðëèéã ñîíãîõ. Óëàéñàõ æèðèéí ÷èéäýí, ºäðèéí ãýðýë, ÄÐË ã.ì;

- ãýðýëò¿¿ëýã÷èéí òîõðîìæòîé ºíäºð áîëîí áàéðëàëûã ñîíãîõ;

- íîðì õàíãàõ ãýðýëò¿¿ëýã÷èéí ÷àäàë áîëîí òîîã òîäîðõîéëîõ;

- ãýðýëò¿¿ëãèéí ÷àíàðûã øàëãàõ.

Ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã ñóóðèëóóëàõ ºíäðèéí ñîíãîëòîä îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ íºëººëíº. Ýíä òóõàéí

áàéðàíä ºíäºðò áàéðëàõ òîíîã òºõººðºìæ (êðàí, êîíâåéð ã.ì), ñóóðèëàãäñàí òîíîã òºõººðºìæèéí

áàéðëàë, ºíäºð, òºâëºðºë, ãýðýëò¿¿ëýã÷èä çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéõýä õÿëáàð, àþóëã¿é áàéõ çýðãèéã

äóðäàæ áîëîõ þì. Åðºíõèé ãýðýëò¿¿ëýãòýé áàéðàíä óëàéñàõ ÷èéäýíòýé áîëîí ÄÐË-òýé

ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã õýðýãëýõ íü çîõèìæòîé áºãººä ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã òýãø ºíöºãò áîëîí ðîìáûí îðîéä

áàéðëóóëíà. Òýãø ºíöºãòèéí òàëóóäûí õàðüöàà L:L1=1,5-ààñ õýòðýõã¿é, ðîìáûí õóðö ºíöºã 60î-ààñ

èõã¿é áàéâàë çîõèíî (1-ð çóðàã, à,á). ªäðèéí ãýðëèéã àëáàí êîíòîð, ñóðãóóëèéí ã.ì ãýðýëò¿¿ëýã èõ

øààðäàõ áàéðàíä õýðýãëýõ áà áàéðíû õàíà, öîíõ, áàãàíàòàé çýðýãö¿¿ëýí ýãíýýãýýð öóâóóëàí

áàéðëóóëæ áîëíî. Íýã ýãíýýíèé ãýðýëò¿¿ëýã÷èäèéí çàéã¿é áîëîí õîîðîíäûí çàé d íü

ãýðýëò¿¿ëýã÷ýýñ àæëûí ò¿âøèí õ¿ðòýë ºíäºð h-èéí õàãàñààñ õýòðýõã¿é áàéíà (1-ð çóðàã, â,ã).

Õî¸ðîîñ äýýø ºäðèéí ÷èéäýíòýé ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã óëàéñàõ ÷èéäýí, ÄÐË-èéí àäèë òàðààí

áàéðëóóëæ áîëíî.

Àæëûí áàéðàíä ãýðýëò¿¿ëýã÷ýýñ õàíà õ¿ðýõ çàé l- èéã ýãíýýíèé ãýýðëò¿¿ëýã÷ õîîðîíäûí çàé L-

ýýñ õî¸ð äàõèí áàãà, àæëûí áóñ áàéðàíä 3 äàõèí áàãà àâíà.

Ãýðýëò¿¿ëýã÷èéí òîî, ÷àäëûã íîðìèéí äàãóó òîäîðõîéëæ, ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëòýýð ñîíãîíî.

l

L1

L

d

d

à) á)

â) ã)

1-ð çóðàã. Ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã áàéðëóóëàõ

H.EL308

37

Ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã óäèðäàõàä áàéðëàë õÿëáàð, àæëûí íºõö뺺ñ øàëòãààëàí õýñýã÷ëýí óäèðäàõ,

öàõèëãààí ýíåðãèéí çàðöóóëàëòûã õýìíýõ áîëîìæòîé áàéõ íü äàìæèãã¿é. ¯éëäâýðèéí

áàéãóóëëàãóóäàä òóõàéí, òºâëºðñºí, àëñûí (ïóñêàòåëü), àâòîìàò áàéäëààð ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã

óäèðäàíà. Èõýâ÷ëýí æèðèéí áîëîí õààëòòàé óíòðààëãà àøèãëàíà. ̺í íýã áîëîí ãóðâàí ôàçûí

ïàêåòíèê, àâòîìàò õýðýãëýõ íü îëîíòîé. 2-ð çóðàãò õî¸ð áîëîí 3 ãàçðààñ ãýðýëò¿¿ëãèéã õýðõýí

óäèðäàæ áîëîõûã ¿ç¿¿ëýâ.

Óóðõàéä ãýðýëò¿¿ëãèéí õýëõýýã ãîë òºëºâ òóñäàà òðàíñôîðìàòîðààñ òýæýýõ áºãººä óã õýëõýýíä

íýã ôàç ãàçàðäëàãûí, èõ ã¿éäëèéí áîëîí áóñàä á¿õ õàìãààëàëòóóä áàéíà.

Òýæýýëèéí õ¿÷äýë íü ÷èéäýíãèéí ãýðýëò¿¿ëýã áîëîí àøèãëàëòûí õóãàöààíä èõýýð íºëººëíº.

Óëàéñàõ ÷èéäýíä òýæýýëèéí õ¿÷äýëèéí õýìæýý õýðõýí íºëººëºõèéã 2-ð õ¿ñíýãòýä ¿ç¿¿ëýâ .

Õ¿ñíýãò 2

Òýæýýëèéí õ¿÷äýë óëàéñàõ ÷èéäýíãèéí øèíæ ÷àíàðò íºëººëºõ íü (õóâèàð)

Õ¿÷äýë ÿéäýë ÷àäàë Ãýðëèéí

óðñãàë

Àæèëëàõ

õóãàöàà

80

85

90

95

98

100

102

105

110

89

92

95

97

99

100

102

103

106

71

78

85

92

92

100

103

108

117

45

56

70

84

93

100

107

118

137

-

1000

500

220

130

100

75

50

33

“ªäðèéí” ãýðëèéí óðñãàë ñ¿ëæýýíèé õ¿÷äýë 1% ººð÷ëºãäºõºä 1,5%, ÄÐË ãýðëèéíõ 2,2%-îîð

ººð÷ëºãääºã áàéíà. Õàðèí ýäãýýð ãýðë¿¿ä íü ñ¿ëæýýíèé õýâèéí õ¿÷äýëèéí 90%-ä íàéäâàðòàé àñàæ,

òîãòâîðòîé àæèëëàäàã áàéíà.

¯éëäâýð, îëîí íèéòèéí ãàçàð, ãàäíà ïðîæåêòîðîí ãýðýëò¿¿ëãèéí õýëõýýíèé õ¿÷äýëèéí óíàëò 2,5%-

îîñ èõã¿é, îðîí ñóóö, ãàäíà ãýðýëò¿¿ëãèéíõ 5%-èàñ èõã¿é áàéâàë çîõèíî. Íýã ôàçàä 20 (50)-èîñ

èõã¿é óëàéñàõ (ºäðèéí) ÷èéäýí õîëáîõ íü ç¿éòýé. Òàâèëûã õýâèéí ã¿éäëýýñ äàðààõ áàéäëààð

èõýñãýæ òàâèíà:

- ãàë õàìãààëàã÷èéí õóâüä óëàéñàõ ÷èéäýíä 33,5, ÄÐË 1,1;

- àâòîìàòûí õóâüä óëàéñàõ ÷èéäýíä 1,5, ÄÐË 1,25.

Õ¿÷äýëèéí àëäàãäëûí íºõöºëººð äàìæóóëàã÷èéí îãòëîëûã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëíî.

2-ð çóðàã.

Ãýðýëò¿¿ëýã÷èéã îëîí

ãàçðààñ óäèðäàõ ñõåìóóä

H.EL308

38

εc

Mq = (1.1)

ýíä: Ì - à÷ààëëûí ìîìåíò, êÂòì; ñ - ñ¿ëæýýíèé õ¿÷äýë, òºðºë áîëîí äàìæóóëàã÷èéí ìàòåðèàëààñ

õàìààðàõ êîýôôèèöåíò; - õ¿÷äýëèéí çºâøººðºãäºõ àëäàãäàë, %.

À÷ààëëûí ìîìåíòèéã òîîöîîíû ñõåìèéí òóñëàìæòàéãààð òîäîðõîéëíî. À÷ààëàë øóãàìûí

òºãñãºëä òºâëºðñºí òîõèîëäîëä (3-ð çóðàã, à) äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëîãäîíî.

Ì=PL;

Õýä õýäýí à÷ààëàë æèãä áóñ òàðõñàí (3-ð çóðàã, á)

Ì=P1L1+ P2(L1+ L2)+ P3(L1+ L2+ L3)= L1(P1+ P2+ P3) + L2(P1+ P2)+P3L3;

Õýä õýäýí à÷ààëàë æèãä òàðõñàí (3-ð çóðàã, â)

Ì= (P1+ P2+ P3+ P4+ P5) (L+ L1/2).

ñ êîýôôèèöåíò 380/220 ãóðâàí ôàçûí ñ¿ëæýýíä 77/46 (Cu/Al), õî¸ð ôàç íîéëòîé 34/20, 220/127Â

ãóðâàí ôàçûí ñ¿ëæýýíä 25,6/15,5, õî¸ð ôàç íîéëòîé 11,4/6,9, 220 íýã ôàç áóþó òîãòìîëä 12,8/7,7,

110 íýã ôàç áóþó òîãòìîëä 3,2/1,9, 36Â ãóðâàí ôàç 0,68/0,42 áàéíà [12].

Ãýðýëò¿¿ëýãèéí à÷ààëëûã òîîöîõäîî ºäðèéí ãýðëèéí àñààõ òºõººðºìæèä 20%, ÄÐË ãýðýëä 10%

÷àäàë àëäàãääàã áîëîí ñààðìàãæóóëààã¿é àñààõ òºõººðºìæèéí ÷àäëûí êîýôôèöèåíò 0,5 õ¿ðòýë

áóóðäàãèéã àíõààðàõ íü ç¿éòýé.

L

P

L

P1

1 L2

P2

L

P1

L3

P3

l1 l1 l1 l1

P2 P3 P4 P5

L1

l1

à) á)

â)

3-ð çóðàã.

4

3

ÏÐÀ

1 2 1

6

ÏÐÀ 5

4

2 3