CREATING A ‘CITIZEN FRIENDLY’ DEPARTMENT ......မ ငမ ထ သည ထ တ ၀မ မ ၊ တင ပခ က မ သ မဟ တ အ ခ ဆက သ ယ လ ပ ဆ င မ မ်ားအားလံုးတြင

Deepa Iyer ေအာငျမငေသာလ႔အဖြ႕အစညးမားအတြက ဆနးသစ တထြငမႈမား

ISS သည Woodrow Wilson School ၏ ျပညသ႕ေရးရာ ႏင ႏငငတကာေရးရာဌာန ႏင the Bobst Center for Peace and Justiceတ႕ ပးေပါငးေဆာငရြကသည အစအစဥျဖစသည www.princeton.edu/successfulsocieties. ေဝဖနအၾကျပေပးရန ႏင ဤ စာတမးပါ နမနာျဖစရပမား ကမညသ႔အသးျပေနသည စသညအခကအလကမားေဝမရန စာဖတသမားက ISS က - [email protected] သ႕ ဖတေခၚပါသည။ 1

CREATING A ‘CITIZEN FRIENDLY’ DEPARTMENT: SPEEDING DOCUMENT PRODUCTION IN JORDAN, 1991 - 1996

‘ႏငငသားမားအေပၚ ေဖာေရြပငာေသာ’ ဥးစးဌာနတစခက ဖနတးျခငး - ေဂာဒနႏငငမ သကေသခအေထာကအထားစာရြက ျမနဆနစြာ ထတေပးျခငး ေဆာငရြကခက၊

၁၉၉၁ - ၁၉၉၆

အကဥးခပ

ႏငငသား အဆင/အေနအထား ႏင ႏငငကးလကမတ ဥးစးဌာန (Civil Status and Passports Department) က ၁၉၉၁ ခႏစတြင Nasouh Muhieddin Marzouqa စတင တာဝနယစဥ အခနက ေဂာဒနႏငငသားမားသည ဥးစးဌာနအေပၚ ၎၏ ညဖငးလေသာဝနေဆာငမႈမားေၾကာင အလြန ပင စတပက အထငေသးေနခၾကခန ျဖစသည။ လပငနးေဆာငရြကေပးရန ၾကာျမငခနမားက ႀကတငခန႔မနးႏငျခငး မရခပါ။ ႏငငသားမားအေနျဖင အခ႕ေသာ သကေသခအေထာကအထား ဆငရာ စာအပ/စာရြက/ကဒျပား (documents) အမးအစားမားက ရရရနအတြက ႏစႏစ ထတငေအာငပင ေစာငရေလ ရခသည။ ဤသ႔ ေႏာငေႏး ၾကန႔ၾကာမႈမားက ႏငငသားတ႔၏ ဘဝမားက အခကအခ၊ အေႏာငအယက ျဖစေစခပါသည။ အစးရဝနေဆာငမႈ ခစားခြငမား ရရေရးအတြက အဟန႔အတားျဖစေစၿပး ခရးသြားလာေရး စစဥ ေဆာငရြကရာတြငလညး မားစြာ အတားအဆး ျဖစေစခသည။ ရညလားလေသာ လတနးတြင တနးစရျခငး၊ ႐ငးပသည ဝနထမးမားႏင ေျပာဆရျခငး တ႔ေၾကာင မားစြာေသာ ႏငငသားတ႔သည ပငပနးခကခလသည ေလာကထားမႈ ျဖစစဥအတြငး မမတ႔၏ ေလာကလႊာမားက လမးေၾကာငးမနကနစြာ ေရာကရေစေရးအတြက ၾကားပြစားမားက ေကေကနပနပပင ပကဆေပး အားကးေနခရပါသည။ တငးကပသည ျပညသဝနထမးဥပေဒမားအရ အျမတမးဝနထမးမား ျဖစၾကသည ဥးစးဌာန ဝနထမးမားမာ လပငနးစဥမားက အရနျမငတငရန စတအားတကကြမႈ ကငးမေနခသည။ ထလပငနးစဥမားမာ ကယတငကယက လကအား (manual) ျဖငေဆာငရြကရၿပး၊ လအငအားလညး မားစြာလအပသည ျဖစသည။ ျပညသမားအေနျဖင ဥးစးဌာနျဖင ေျပာဆ ဆကဆႏငရနအတြက အဆကအသြယမား၊ လာဘေပး ျခငးမားက အသးျပခရသည။ ေနာက ငါးႏစအတြငးတြင အၿငမးစားရအရာရ တစဥးျဖစသ Marzouqa က ဥးစးဌာန၏ ဗဟခပကငမႈ လြနကေနသည ဖြ႕စညးပက ျပငဆငေျပာငးလျခငး၊ အေထာကအထား စာရြက/စာအပမား ထတေပးျခငးအတြက မလအပေသာ အဆငမားက ဖယရားျခငးႏင ႐းမားက ျပနလညဖြ႕စညး


© 2014, Trustees of Princeton University ကးကားမႈပစမားႏင အသးျပရာတြင လကနာရမညအခကမားအတြက ဤစာတမးအဆးတြင ႏင႔ www.princeton.edu/successfulsocieties တြင ေဖာၿပထားသည။ 2

ျခငးတ႔ျဖင ဤ ျပနာမားက ကငတြယေျဖရငးခပါသည။ ဥးစးဌာနသည အေထာကအထား စာရြက/စာအပမား ေလာကထားမႈ အမားဆးျဖစသည ကာလမားက အခကအလက ေကာကယ ခၿပး၊ ေျပာငးလမည အလပတာဝန အေနအထားမားအတြက ဝနထမးမားႏင သငတနး အစအစဥမားက တးတကေအာင ျပလပခ သည။ ပထမဥးဆးအႀကမအျဖစ Morzouqa သည လမႈလျခေရး ရညရြယခကမား (social-security purposes) အတြက ႏငငသားတစဥးခငးစအား ႏငငသားစစစေရးအမတ (national number) ဟ ေခၚသည အထးနပါတတစခစက အေထာကအထား စာရြက/စာအပမား ထတေပးျခငးႏင အသစျပလပရာတြင ထညသြငးေပးခ သည။ ၁၉၉၆ ခႏစသ႔ ေရာက ေသာအခါတြင သကေသခအေထာကအထား စာရြက/စာအပမား ရရရန သ႔မဟတ သကတမးတးရန ၾကာခနက နာရပငးအတြငး ၿပးစးရန တစသမတတညး ေလာခႏငခသည။ ဥးစးဌာနသ႔ သြားေရာကေဆာငရြကရနမာ ယခငလ ပငပနးဆငးရ ခစရာ မလေတာပါ။

ႏဝငဘာ ၂၀၁၀ တြင ေဂာဒနႏငင Amman ၌ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားက အေျခခ၍ Deepa Iyer က ဤမဝါဒမတစက ျပစချခငးျဖစသည။ အျခားမဝါဒမတစျဖစသည “လပငနးေဆာငရြကမႈ ျမနဆန ထေရာကေအာင တညေဆာကျခငး - ေဂာဒနႏငငမ သကေသခအေထာကအထားစာအပ ေဆာငရြကခက” တြငမ Marzouqa က ဆကခတာဝနယခသျဖစသည Awni Yarvas လကထက ၁၉၉၆ မ ၂၀၀၅ ခႏစမားအၾကားမ ဥးစးဌာန အေပၚ ေလလာသးသပထားျခငးျဖစသည။ ကမၻာဘဏ၏ အကအည ျဖင Myanmar Multi-Donor Trust Fund မ ကခကာ ျမနမာဘာသာသ႔ ျပနဆထားျခငး ျဖစသည။

နဒါနး ႐းရာ အာရပဝတ႐ႏင အနကြကၾကား

ေခါငးေဆာငးက ဝတဆငထားသည ေဘဒဝငလမး (Bedouin) သကႀကးပငး တစဥး ျဖစသ Khalaf Theibat သည ၂၀၁၀ ခႏစ ေႏာငးပငးတြင ေဂာဒန ႏငင ၿမ႕ေတာ အနမန (Amman) မ ႏငငသားအဆင/ အေနအထားႏင ႏငငကးလကမတ ဥးစးဌာန (CSPD) ရးခပ၏ အျပငဘကရ သရငးနးကၽြမးဝငလေသာ ေနရာ တစချဖစသည၊ တာေပၚလငစ ကာရထားေသာ ယာယ ေစးခနး အကန႔ငယေလး တစခတြင ေနရာယ မတတတရပေနခ ပါသည။ သသည ၂၅ ႏစနးပါးပင ဤေနရာတြင အဆငမေျပ၊ စတပကေနသည ေဂာဒနႏငငသားမားအား ႐ႈပေထြးခကခ၊ အခနကန လသည ႏငငကးလကမတ (passports) ႏင အျခား အစးရ စာရြကစာတမးမား ေလာကထားမႈအတြက အကးေဆာင ျပသလမးညႊနေပးျခငးျဖင ဝငေငြ ေကာငးေကာငး ရာႏငခသ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ယခအခနတြင သ႔လပငနးမာ ယခငအတတမ ေန႔ရကမားလ မဟတေတာဘ သသသာသာပင

ကဆငးသြားခၿပ ျဖစသည။ “ဥးစးဌာနရ႕ အေျပာငး အလေတြက ေျပာမျပ တတေအာငပါပဗာ” ဟ Theibat က ဆသည။ “ဒအေၾကာငးက ေျပာျပစရာ စကားလးေတာင မရဘးဗာ။ “အခ ႏငငသားေတြ ကၽြနေတာဆ အကးေဆာငကစၥ လာမအပ ေတာတာ အေတာက ၾကာၿပဗ” ဟဆသည။

၁၉၈၀ခႏစမား ေနာကပငးတြင ေဂာဒနႏငင သားမားသည တရားဝင အေထာကအထား စာရြက/ စာအပမား (official document) ရရရန ေလာကထား ေဆာငရြကရာတြင ၾကရမည ဒကၡသကၡ အတြက မမကယက မမ အေတာပင ျပငဆငထားခရ ပါသည။ သကေသခ အေထာကအထား စာရြက/ စာအပမား ထတေပး ျခငးအတြက အဓက တာဝနရ ေသာ CSPD ဥးစးဌာန သည အစအစဥမကမႈ၊ ထေရာကျမနဆနမႈ မရျခငး တ႔ေၾကာင နာမညပက ေနခပါသည။ ဥးစးဌာနႏင ဆကဆေဆာငရြကရာတြင ႏငငသားမား ဒကၡဆငးရ ၾကရပက ေရဒယအစအစဥ တငဆကသမားႏင သတငးစာ ကာတြနဆရာက မၾကာခဏပင သေရာ ေလာငေျပာင ခၾကသည။



ဥးစးဌာန၌ ဝနေဆာငမႈမား ရယရာတြင ႏငငသားတစဥးအေနျဖင အခကအခအတားအဆး ေျမာကမားစြာ ရငဆငရပါသည။ “အတားအဆး အၾကမးပတမး ေလကငေရး (obstacle course) တစခလ႔ ေျပာရမလပ” ဟ CSPD တြင ၁၉၆၈ မ ၂၀၀၆ အထ လပကငခသည စမေရးရာဖြ႕ၿဖးမႈ ညႊနၾကားေရးမးေဟာငး Shuhaiber Hamdan က ျပနလညေျပာျပသည။ ၿမ႕ေတာအနမနရ ႐းခပ ပတဝနးကငတြင လတနးမား ဝငးရေနၿပး၊ ႏငငသား မားမာ ရဖနရခါတြင တစဥးကတစဥး ေကာ တက ေနရာယရာမ ထးႀကတရနျဖစမႈမားပင ျဖစပြား ေလရခသည။ ဝနထမးမားမ ထသ႔ အခငးပြားမႈမား က ထနးသမးရနႏင စနစတကျဖစေစရန မၾကာခဏ ရတပဖြ႕က လမးေခၚ ခရ သည။ “ႏငငသားေတြခမာ မသကသာလတ ကစားပြတစခထက အစတအပငး ေလး ေတြလပါပ” ဟ ေဂာဒနတကသလ စမအပခပ မႈ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ပါေမာကၡတစဥး ျဖစသ Bashir Khadra က ျပနလည ေျပာျပသည။

႐းခပ၏ အတြငးပငးရ စာအပထတေပး ျခငး၊ သကတမးတးျခငး လပငနးစဥမားမာလညး ႐ႈပ ေထြးလၿပး လအငအားမားစြာက အသးျပခရပါသည။ ႏငငသားမားႏင ဝနထမးမားသည ေလာကလႊာမား က ၿပးစးေအာင အဆငဆင ျဖညစြကႏငရနအတြက ေလးထပ အေဆာကအဥးက အႀကမႀကမ အတက အဆငး လပေနခရသည။ ျပညသ႔ဝနထမးဥပေဒမား အရ အလပျပတႏငရန ခကခလေသာ ဥးစးဌာန ဝနထမး မားမာ “အလြန အထကစးဆနၿပး၊ ယဥ ေကးပငာမႈ မရစြာျဖင ေဆာငရြကေပးသည” ဟ ေဂာဒနႏငင ျပညသ႕ဝနထမး ျဗ႐ မ ညႊနၾကားေရးမး ေဟာငးတစဥးျဖစသ Zuhair Al-Kayed က ေျပာသည ။ “ဒဝနထမးေတြက အလပက အေလးထားမႈမရတ အျပင အျမတမးဆသလ လပပငခြငအာဏာက အလြ သးစား လပေနခၾကတယ။ ဒါက ဝနေဆာငမႈ ေပးတ ေနရာမာ မေကာငးတ အကးသကေရာကမႈ ေတြ ျဖစ လာခတယ” ဟ ဆသည။

ႏငငသားမားအေနျဖင ရကေပါငးမားစြာ၊ ရကသတပတမားစြာ သ႔မဟတ လေပါငးမားစြာ ကယပငအလပ အစအစဥမားက အပကခ၍ ဥးစး

ဌာနသ႔အႀကမႀကမ အဖနဖန ျပနလာၿပး မမတ႔၏ ေလာကလႊာအေျခအေနက ေမးျမနးစစမးေနခၾကရပါ သည။ Theibat ကသ႔ေသာ ၾကရနဖနရည ရသည ၾကားပြစားမားမာ ၿမ႕ေတာအနမနရ ပငမ႐းပတပတ လညတြင ျပညႏကေနေအာင ေနရာယထားၾကၿပး ေလာကလႊာမားက အျမနဆကသြယ ေဆာငရြကေပး မည စသျဖင မေရရာလသည ကမးလမးဆြေဆာင မႈမားျဖင ေရာကရလာေသာ ေဖာကသညမားအား သမးသြငးစညး႐း ေနၾကပါသည။ “လတငးလတငးက ဌာနဝနထမးေတြန႔ တက႐ကေဆာငရြကရမယအစား ပြစားေတြက အခေၾကးေငြေပးၿပး လပဖ႔က ပလလား ေနခၾကတယ” ဟ Khadra က ေျပာသည။ “အဒလ လပစရာရတာေတြလပၿပး ကေကာငးရငေတာ ေလာကထားၿပး ရကအေတာၾကာၿပးတေနာက တစရကမာ မြနးလြပငး ၂ နာရတတမာ ႐းရ႕ ေနရာလြတတစခဆ လာယဖ႔ ေခၚဆခရမယ။ တစႀကမထမာပ လာယသ အားလးက ေခၚမာ ျဖစ တယ။ ဝနထမးတစဥး က စာအပပငရင အမညက ေခၚမယ။ ပငရငက လကေထာငၿပး အသျပရမယ။ အဒအခါ အရာရက စာအပက ပငရငဆ လမးပစေပး လကမယ။ တစခါ တစေလ ပစေပးတာက ဖမးမခငမ မယ၊ ဖမးမမဘ ေျမျပငေပၚ ျပတကခငကမယ” ဟ ဆသည။

CSPD ဥးစးဌာန၏ ခ႕ယြငးအားနညးခက မားမာ သသာ ထငရားလြနးလသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ဥးစးဌာနသည ေဂာဒနႏငငသားမား၏ ဘဝ မားအတြက အဓကကလေသာေၾကာင ျဖစသည။ ဥးစးဌာနသည အမေထာငစမား စာရငးသြငးျခငး၊ လဥးေရဆငရာ အခကအလက (demographics) မားက ျပညသ႔လဥးေရ အခကအလက စာရငး (civil register) သ႔ ထညသြငး ျခငး၊ သကေသခမတပတင ကဒမား၊ ႏငငသား အသအမတျပ လကမတမား၊ မသားစဝငတစဥးခငး၏ အခကအလကမားပါဝင သည အမေထာငစ စာအပမား (family books) ႏင ေမြးစာရငး၊ ေသစာရငး၊ အမေထာငျပ၊ အမေထာငကြ လကမတမား ထတေပးျခငး စသညတ႔က ေဆာငရြက ေပးပါသည။ ဥးစးဌာနသည ေဂာဒနႏငငသားမား အတြက ႏငငကးလကမတမား၊ ဘရားဖး ခြငျပ



လကမတမားႏင အေနာကဘက ကမးေျမာင (West Bank) ႏင ဂါဇာေဒသတြင ေနထငသမား အတြက ယာယ ႏငငကးလကမတမားတ႔က ထတေပးျခငး၊ အသစ ျပ လပျခငးႏင သကတမးတးျခငး တ႔ကလညး ေဆာင ရြကပါသည။ ထ႔အျပင ဥးစးဌာနသည အျခား အစးရ အဖြ႕အစညးမား အသးျပရန လအပသည လဥးေရ ဆငရာ စာရငး အခကအလကမားက ျပစ၊ စစညး ေပးရသည တာဝနကလညး ယထားပါသည။

“ဒဥးစးဌာနဟာႏငငသားေတြန႔အျပနအလန ထေတြ႕ေဆာငရြကမႈ အမားဆး ဥးစးဌာနျဖစပါတယ။ “ေမြး လာတာကေနစၿပး ႏငငသားေတြရ႕ ဘဝေတြရ႕ အေသးစတ တစခခငးအေပၚမာ ဥးစးဌာနရ႕ ေဆာင ရြကခက ေတြဟာ သကေရာကမႈ ရေနပါတယ။” ဟ ဥးစးဌာနတြင ၁၉၈၅ ခႏစကတညးက တာဝနထမး ေဆာငခသ Salman Qudah က ေျပာသည။ အမးသားမတပတငမား၊ အမေထာငစ စာအပမား၊ ေမြးစာရငး၊ ေသစာရငး စသည ႏငငသား ျဖစမႈဆငရာ စာရြကစာတမး အေထာကအထားမား ရျခငးျဖင ႏငငသားမားသည ႏငငေတာထမ ဝနေဆာငမႈႏင အကးခစားခြင အမားစက ရရေစပါသည။ ေဂာဒန ႏငငသားမားမာ ႏငငကးလကမတမား (passports) အေပၚတြင ပ၍ပင မခေနၾကရပါေသးသည။ ေဂာဒန ႏငင၏ ေဒသတြငး လမးစ၊ ဘာသာစ၊ ဓေလစ ဗဟခကျဖစသည သမငးေၾကာငးအရ ပါလကစတငး၊ လကဘႏြန၊ ဆးရးယား၊ အရတ စသည မရငး ျပညပဇာတ ျဖစၾကေသာ ႏငငသားမားသည အေရ႕ အလယပငးရ အျခား အပငးမားမ ၎တ႔၏ မသားစ ေဆြမးမားထ သ႔ မၾကာခဏသြားေရာက လညပတ ၾကေသာေၾကာင ျဖစသည။ ျပညပတြင ပညာသငေန သည ေကာငးသားမား၊ ဘာသာတရား ကငး႐ႈငးသည မြတစလငမား၏ ဟာဂ (Hajj) သ႔ ႏစစဥ ဘရားဖးသြားျခငး စသညတ႔ေၾကာငလညး အခန ကာလအလက ႏငငကးလကမတ လအပခက အေျပာငးအလ မားက ျဖစေစတတပါသည။ “ပတစပ႔ စာအပအခနမ မရတာ ေၾကာင … Alexandria မာ ေကာငးသြားတကရမယ ေကာငးသား၊ ဟာဂက ဘရားသြားဖးမယ သတစေယာက၊ အေနာကဘက ကမးေျမာငက မသားစဆ သြားလညမယ ပါလက

စတငးတစဥး စသျဖင …. လေတြကမၾကာခဏပ အစအစဥေတြက ေျပာငးေရြ႕ ေနခရတယဗ။ ႏငင သားေတြက အေတာပ အခက ေတြ႕ေစခပါတယ” ဟ ဝါရင ဝနထမးတစဥးျဖစသ Hamdan က ရငးျပသည။

တကကြလႈပရားသမား စစဥသည ေရဒယ အစအစဥမားတြင ဥးစးဌာနႏင ပတသကၿပး ႏငင သားမားမ ေဝဖနေျပာၾကားမႈမား မားျပားလာသည ႏငအတ ဥးစးဌာနအေပၚ ျပညသလထ၏ မေကနပ ခကမာလညး ႀကးထြားလာခပါသည။ မဒယာမားက ဥးစးဌာနသ႔ သြားရသည အေျခအေနက “ေသာက ဗာပါဒ လမး (The Path of Sorrows)” ဟ၍ ကားစငတင၍ အသတမခရမ သခငေယ႐ႈ သြားခရ သည လမးခရးျဖင တငစား သေရာခၾကသည။ ၁၉၉၀ ၌ ကဝတသ႔ အရတက ဝငေရာကကးေကာရာမ ပငလယေကြ႕စစပြ ျဖစပြားလာခခနတြင CSPD ဥးစးဌာန၏ အေနအထားမာလညး အၾကပအတညး တစခသ႔ ဆကေရာကလာခရပါသည။ စစပြေၾကာင ပါလကစတငး လမးအမားစျဖစသည ေဂာဒနႏငင သား ၃၅၀၀၀၀ ခန႔ အလးအရငးျဖင ျပနလည ဝငေရာက လာခေသာေၾကာင ျဖစသည။1 အေထာက အထား စာရြကစာတမး ေလာကထားမႈ ႐တတရက အလြနအမငး ျမငတကလာခရာ နဂကတညးက ႐နးကနေနရသည CSPD အတြက မႏငဝနထကပင ပ လာခပါေတာသည။ ေဂာဒနႏငင၏ အစးရအဖြ႕ျဖစ ေသာ ဝနႀကးမားေကာငစက ခ႕ယြငးအားနညးခက မားက ေျဖရငးႏငရနအတြက ဥးစးဌာနက တငးတငး ၾကပၾကပ ကငတြယရန လအပသညဟ ဆးျဖတခပါ သည။ ၁၉၉၁၊ ဇြနလတြင ျပညထေရးဝနႀကး Jawdat Al Sbool က ျပညသ႔လျခေရးဥးစးဌာန (Public Security Department) မ အၿငမးစား အရာရတစဥး ျဖစသ Nosouh Muhieddin Marzouqa က ေကာဖေသာကစကားေျပာရန ေခၚဆေတြ႕ဆခၿပး ဥးစးဌာနက တာဝနယေပးရန ကမးလမးခသည။ အစဥအလာအားျဖင အစးရအဖြ႕သည ဝနႀကးဌာန မားေအာကမ ဥးစးဌာနမားအတြက ညႊနၾကားေရးမး ခပတာဝနက ျပညသ႔လျခေရးဘကမ အစးရ လပသက ျမငမားသည အဆငျမင အရာရမားကသာ ခန႔အပေလ ရပါသည။ Marzouqa သည ေဂာဒန



ဘရငႏငင၏ ရာဇဝတမႈ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႕က ဥးေဆာငညႊနၾကားခရာမသည ေတာဝငရတပဖြ႕ အကယဒမ က ဥးေဆာငခသညအထ ရလပငနးႏင ပတသကၿပး အေတြ႕အၾကမားစြာ ရသျဖစသည။

ကနဥးတြင Al Sbool က Marzouqa က အလပအကင ႏစခ အနကတစခ ေရြးရန ကမးလမးခ ျခငးျဖစသည။ တစခမာ လမႈအဆငအတနးအရ ဂဏ သကၡာျမငမားသည ၿမ႕ေတာ အနမန၏ အပခပေရး မး ရာထးျဖစၿပး၊ အျခားတစခမာ CSPD ၏ ညႊနၾကား ေရးမးခပ ရာထးျဖစပါသည။ Al Sbool က ၎အား ဘရငမငးျမတျဖင မၾကာခဏ တက႐က ထေတြ႕ ဆကဆ ခြငရမည ၿမ႕ေတာ အပခပေရးမး ရာထးက လကခရန ႀကးစား စညး႐းခေသာလညး Marzouqa သည သ၏ စစမးစစေဆးေရးႏင စေထာက လပငနး ေနာကခ အေတြ႔အၾကမားအရ CSPD ရာထးက သာ ဥးစားေပး ေရြးခယခပါသည။ အေနာကဘကကမး ေျမာငေဒသတြင ျပညသ႔လျခေရး အရာရတစဥး အျဖစ လပကငခဖးသ ျဖစသျဖင Marzouqa သည ႏငငသားမား၏ ပတပ႔စမားတြင အခကအလက စာရငးသြငးမႈ မားယြငးေသာေၾကာင ျဖစေပၚလာသည နယစပ ျပနာမားက ကယတငကယက ေတြ႕ျမင ခသ ျဖစသည။ အႏရာယက မျမငႏငသည၊ အျပစမရ ေသာ ႏငငသားမားမာ ရာဇဝတသားမား၏ နာမည ျဖင တညေနပါက မၾကာခဏ ဆသလပင မားယြငးစြာ ဖမးဆးအခပခ ခရေလရပါသည။ Marzouqa က ဤ သ႔ေသာ ျပနာမားက ေျဖရငးရန ႏစသကသျဖစ သည။ ျပညသ႔လျခေရး ဥးစးဌာနတြင တာဝနထမး ေဆာငခစဥကနာမညႀကးလသတမႈမားစြာက ေျဖရငး ႏငခသျဖစသည။ သ႕အတြက CSPD ဥးစးဌာနမ ရာထးသည ထကသ႔ေသာ စစမးစစေဆးေရး လပငနး က ပမေဆာငရြက ႏငမည အခြငအေရးတစခ ျဖစခ သည။ ဥးေဆာငစမခန႔ခြ ေဆာငရြကရာတြင အမးမး ေသာ အခကအလကမားက အသးျပႏငမညျဖစ သည။ Marzouqa ၏ အျခား တြနးအား တစခမာ သ ကးကြယရာ ဘာသာျဖစသညဟ ဆသည။ “ႏငငသား ေတြက အလပအေကၽြးျပျခငးက မြတစလငေကာငး တစေယာကရ႕ လမးစဥပါ” ဟ သက ေျပာသည။ “ဒ ဥးစးဌာနန႕ပတသကၿပး လေတြ မေကမနပ ေျပာေန

ၾကတာက မၾကာခဏ ၾကားေနခတာပါ” ဟ ေျပာ သည။

၁၉၉၁၊ ဇလငတြင ဝနႀကးမားေကာငစက Mazouqa က ညႊနၾကားေရးမးခပအျဖစ ခန႔အပခ ပါသည။ Marzouqa က ဥးစးဌာနတစခလး အလည အေျပာငး ျဖစေရး (department-wide turnaround) အတြက ဥးစးေဆာငရြကရန စတငခသည။ ေခါငးမာ သည ဝနထမးမား၏ အတကအချပျခငး၊ ဝနထမးတး ခ႕ ခန႔အပရနႏင ေလာခရန မလြယကသည တငး ကပလေသာ ျပညသ႕ဝနထမး စညးမဥးမားႏင နမပါး သည ဘတဂက အေနအထားမား စသည အၾကပ အတညးမား အၾကားမ Marzouqa ႏင သ၏ အဖြ႕သည ဥးစးဌာန၏ ျပနာမားအား ေျဖရငးႏင မည နညးလမး မားစြာက ၾကဆဖနတးခၾကပါသည။ ဥးစးဌာန အတြငးမပင စတငေပၚေပါကခသည အကယအျပန႔ ျပျပင ေျပာငးလေရးအစအစဥမား (widespread reforms) ျဖင ဥးစးဌာန၏ ဖြ႕စညး တညေဆာကပက ျပငဆငေျပာငးလခၿပး၊ လပငနးစဥ မားက ေႏာငေႏးေစသည အဆငမားက ဖယရားခ သညအျပင၊ ေလကငသငတနးေပးမႈက ပမခ႕ထြငခ ၍၊ နညးပညာမား အဆင ျမငတငခကာ၊ ဝနထမးမား ၏ ထတလပႏငစြမးအား က တးျမငေပးခပါသည။ “အတငပငခ ကမၸဏတစခ ငားဖ႔ ေငြေၾကးမတတႏင ဘးဗာ၊ ဒါေၾကာင ကယဟာကယ ရေအာငလပခ တာပ” ဟ Marzouqa က ေျပာသည။ သ၏ တာဝန သကတမးကနဆးသည ၁၉၉၆ ခႏစေသာ ေရာက ေသာအခါ ႏငငကးလကမတ သ႔မဟတ ႏငငသား ဆငရာ စာရြက၊ စာအပတစခခ ရရရန သ႔မဟတ အသစျပနလညျပလပရန တ႔အတြက ပမးမ ၾကာခန မာ ၂ နာရအထ ေလာက သြားခ ပါသည။2

စနေခၚမႈ (THE CHALLENGE) ၁၉၂၁ ခႏစတြင Transjordan Emirate ဟ၍ ေစာဘြားႏငငတစခအျဖစ ထေထာငခၿပးေနာက ေဂာဒန တပမေတာသည (အစပငး၌ ၿဗတသ လကေအာကမ ျဖစသည) ႏငငကးလကမတ ထတေပးျခငးႏင အသစျပနလညျပလပျခငး တ႔က စမခန႔ခြခပါသည။ ဝနႀကးမားေကာငစမ ႏငငသား



အဆင/အေနအထားဆငရာ ဥးစးဌာန (Department of Civil Status) က ၁၉၆၈ ခႏစတြင ဖနတး တညေထာငခခန မတငမက ႏငငသားအဆင/ အေန အထား ဆငရာ အေထာကအထား စာရြကမား (Civil status documents) ျဖစသည ေမြး၊ ေသ စာရငးမား၊ အမေထာငစ စာရငးမား၊ မတပတငကဒမားက သကဆငရာ ဝနႀကးဌာနအသးသးက ကငတြယ ေဆာငရြကခ သည။ ၁၉၈၈၊ ဇနနဝါရတြင ေကာငစက ထလပငနး ႏစရပက ေပါငးကာ ႏငငသားအဆင/ အေနအထား ႏင ႏငငကး လကမတ ဥးစးဌာန (Civil Status and Passports Department) ဟ၍ ျပညထေရးဝနႀကးဌာနအတြငး၌ အသစဖြ႕စညးခၿပး ညႊနၾကား ေရးမ းခပ တစဥးျဖင ဥးေဆာငေစခသည။ “ႏငငသားအဆင/အေနအထား န႕ ႏငငကးလကမတ ႏစမးစလးက ႏငငသားေတြက သကေသခကယစား ျပေပးတ အေထာကအထား စာရြက၊ စာအပေတြပါ” ဟ CSPD အရာရေဟာငး ျဖစသ Hamdan က ေျပာ သည။ “လပငနး ႏစခစလးက ေဂာဒနႏငင ႏငငသား ျဖစမႈဆငရာ ဥပေဒ (Jordanian Law of Nationality) က သတမတျပ႒ာနးထားတ အတငး ေဆာငရြကရ တာျဖစပါတယ။ ေလာကထားဖ႔အတြက လအပတ အရာေတြက အတတပါပ။ လပငနးေဆာငရြကမႈေတြ မာအခကအလကတကမနကနဖ႔ လအပေနတအခန မာ ေကာငစအေနန႕ ဒလပငနးႏစရပက ေပါငးစညး လကတာက သဘာဝကပါတယ။” ဟ ဆသည။

ေပါငးစညးခၿပးေနာကပငးတြင ဥးစးဌာန အသစသည စြမးေဆာငမႈ တးတကလာျခငးမရခပါ။ “ဥးစးဌာနအတြက ရငးလငးျပတသားတ အနာဂတ အေျမာအျမင မရခဘး” ဟ Hamdan က ထအခနက ရညညႊနးလက ျပနေျပာျပသည။ လပငနးႏစခေပါငး ၿပးခနမစ၍ ၁၉၈၈ မ ၁၉၉၁ အၾကား ဥးစးဌာနက ဥးေဆာငညႊနၾကားခသ Issa Omari (သသညလညး ျပညသ႕လျခေရးဥးစးဌာနမ အထးအရာရေဟာငး တစဥး ျဖစသည) က “ကၽြနေတာတ႔က ဒလပငနးႏစ ခက ဘယလ ေပါငးစညး ေဆာငရြကသငတယ ဆတာ တတပပ မသခဘးဗ။ တစဖကန႕ တစဖကက လညး ၿပငဆငေနၾကတယေလ။ အဒေတာ ဒ ဥးစး ဌာနအသစက ဘယလ လညပတေဆာငရြကသင

တယ ဆတာ ေရေရရာရာ မရခဘး။ တကယ အ႐ႈပ အေထြးႀကးပ” ဟ ေျပာျပသည။

တစသမတတညးမျဖစဘ၊ အဆငေျပေအာင ေဆာငရြကႏငျခငးမရသည ဝနေဆာငမႈအေျခအေန သည လပငနးစဥမား (processes) ၊ ဝနထမးႏင အလပပမာဏ ခြေဝမႈ (employee and workload distribution) ၊ ဝနထမးစြမးေဆာငမႈႏင စတအား တကကြမႈ (employee performance and motivation) ႏင နညးပညာ အသးျပႏငမႈ အေန အထား (technology use) ဟေသာ နယပယ ေလးခမ အဖြ႕အစညး ဆငရာ ခ႕ယြငးခကမား ေၾကာင ေပၚေပါက လာချခငးျဖစသည။

ျပနာမားလသည လပငနးစဥ (Problematic Process) လပငနးစဥမားမာ ဝနထမးအငအားမားစြာ အသးျပရၿပး အေကာငအထညေဖာ ေဆာငရြကရာ တြင ပမန တစသမတတညး တညတညၿငမၿငမ မျဖစခပါ။ ဥပမာအားျဖင အ႐ႈပေထြးဆးလပငနးစဥ မားျဖစသည ႏငငကးလကမတ ထတေပးျခငးႏင အသစျပနလညျပလပျခငးတ႔တြင ဝနထမး ၁၀ ဥးမ လကျဖင ကယတင ကယက လပေဆာငရသည အဆင (manual steps) ၁၂ ဆင ပါဝငေနပါသည။ ေလာကလႊာအမားစက ေန႔စဥ ေဆာငရြကေပးေန သည အနမနရ ႐းခပတြင တစေန႔လငပမးမ ေလာကလႊာ ၃၀၀-၄၀၀ ဝနးကငခန႔သည ေလးလႊာ အေဆာကအဥး၏ ထနးသမးမတတမး (archives) ရထားရသည ေျမေအာကခနး၊ စာရငးကငမားရသည ေျမညထပႏင တတယထပ၊ ႐းမနေနဂာႏင ဧညႀက မားရသည ဒတယထပ၊ ပႏပပရငတာ ဝနထမးမား ရသည ပထမထပ ႏင ညႊနၾကားေရးမးခပရသည စတတထပတ႔ အၾကားတြင တစလႊာမတစလႊာ၊ တစလကမတစလက တကဆငးသြားလာ ေနရသည။ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈမားမာ လပငနးစဥတငး ၏ အဆငတငးတြင ပမနလပင ျဖစေနခသည။ လသညထကပေသာ အေသးစတအခကအလကမား က ျဖညထားရနလအပသည ႐ႈပေထြးေသာ ေလာက လႊာပစမားက ႏငငသားမားကေရာ ဝနထမးမားကပါ



အခကအခ ျဖစေစပါသည။ ထနသမးမတတမးမား မာလညး စနစတက စစဥထားမႈ မရဘ ပရမးပတာ ျဖစေနခသည။ ေတာငပရာပ ဖငတြမားမာ “ဖြငလက သားျဖင၊ ျပန႔က ႐ႈပပြေနၿပး ကြကမားပင အနး ဝနးကငတြင ေျပးလႊား ေနၾကသည” ဟ Omari က ျပနလည ေျပာျပသည။ ထ႔အျပင ထတေပးသည ႏငင ကးလကမတတငးက ညႊနၾကားေရးမးခပ ကယတင လကမတေရးထးေပးရန လအပပါသည။ ညႊနၾကား ေရးမးခပ (သ႔မဟတ႐းခြ ညႊနၾကားေရးမး) သည ေလာကလႊာမားက ေန႔လည ၁၂ နာရခြတြင ပမန လကမတထးေပးေလရေသာေၾကာင၊ အေရအတြက မညမပင ၿပးစးသည ျဖစပါေစ ဝနထမးမား သည ႏငငကးလကမတမား ၿပးစးသေလာကက မြနးလြ ၁ နာရတတတြင ျဖန႔ေဝပါသည။ ထအခနတြင ေလာက ထားသမားက ဥးစးဌာန၌ စေဝးေစာငဆငးေနရၿပး ဝနထမးမားက ႏငငကးလကမတမားက ပစေပးပါ သည။ အစးရ၏ စညးမဥး စညးကမးမား အရ စာရငးကငမားသည ၎တ႔၏ ေငြစာရငးမားတြင ေဂာဒန ဒငနာေငြ ၅၀ (US$ 70 ခန႔) ထက ပၿပး သမး ဆညးထားခြင မရပါ။ ထ႔ေၾကာင အျမတမးပင ၎တ႔ သည ေန႔ခငး ၁ နာရေရာကခနတြင ႐းရ မၿပးျပတ ေသးေသာ၊ ေငြေပးသြငးရနလသည ေလာကထားသ ႏငငသားမားက ထားရစခၿပး ဘဏသ႔ ေငြသြငးရန ထြကသြားၾကပါသည။ “တစခါတစေလမာ ေလာက ထားမႈ လပငနးစဥ အဆငတစခစအတြက တစရက လးမက ၾကာႏငပါတယ။” ဟ Hamdan က ေျပာ သည။ ဝနထမးမားက လပငနးစဥ အဆငတငးတြင ေလာကလႊာမားက ၿပးစးေအာင မလပဘ ထား သျဖင အလပေကြးမား ပပ မားလာခသည။

အလပပမာဏအေပၚ စးရမပပနမႈမား (Workload worries) ေပါငးစညးလကသည ဥးစးဌာနသည ႏငင သားအဆင/အေနအထား (civil status) လပငနးႏင ႏငငကးလကမတ (passport) လပငနး တ႕က ဆကလက၍ သးျခားစ ေဆာငရြကခၿပး၊ တစဘကစ တြင မနေနဂာတစဥးစခန႔အပထား၍ မဝါဒေရးရာ ကစၥမားက ဆကသြယညႏႈငးေဆာငရြကေစသည။

စနစ အတြငးမ တငးၾကပမႈမားေၾကာင ဥးစးဌာန အေနျဖင အခနကာလအလက အမးမးေသာ စာရြကစာတမးမား ေလာကထားမႈ ျမငမားေလရ ေသာအေျခအေနမားက ကငတြယ ေဆာငရြကႏငမႈ အေပၚ အဟန႔အတား ျဖစေစခသည။ ေႏြရာသ ကာလအတြငး၌ မသားစမား အပနးေျဖခရးထြကျခငး၊ ျပညပေရာကေနသည ႏငငသားမား ျပနလာျခငး ႏင ပါလကစတငးလမးမား အေနာကဘက ကမးေျမာင ေဒသသ႔ သြားေရာကလညပတျခငး တ႔ေၾကာင ႏငင ကးလကမတ ေလာကထားျခငးႏင အသစျပနလည ျပလပမႈမား ျမငမားေလ ရပါသည။ အလပပမာဏ မာ ဟာဂ ႏင အမရာ (Hajj and Umra) ဘရားဖး ရာသ ႏင ေကာငးစာသငႏစၿပးဆးခန တ႔တြငလညး သသ သာသာပင မားျပားေလ ရသည။ ေကာငးသားမား အေနျဖင ေကာလပေကာငး မားသ႔ ေလာကထားရာ တြင CSPD ဥးစးဌာနမ ထတေပးသည တရားဝင စာရြက၊ စာတမးမား ရရရန လအပေသာေၾကာင ျဖစသည။ ဝနထမးအမားစမာ မမသငတနးရရထား ေသာအေထာကအထားစာရြက/စာအပ (document) အမးအစားကသာ လပငနးေဆာငရြကေပးႏငစြမး ရ ၾကသည။ ေမြးစာရငး သ႔မဟတ ေသစာရငး ထတေပး ရန သငတနးရရထားသည ဝနထမးမားသည ႏငင ကးလကမတ ထတေပးသည လပငနးက မေဆာင ရြကတတၾကပါ။ ႏငငကးလကမတထတေပးသမား သညလညး အလားတပငျဖစသည။ ေလာကထားမႈ ပမာဏ အတကအက အခနမားက ကငတြယႏငရန ဝနထမးအသစမား ငားရမးခန႔ထားရနမာလညး မျဖစ ႏငပါ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျပညသ႔ဝနထမး ျဗ႐ သည ပမနအားျဖင ႏစစဥ ဝနထမးခန႔အပမႈက အနညးငယမသာ ကန႔သတ ခြငျပေသာေၾကာင ျဖစ သည။ ဥးစးဌာနအေနျဖင ရာသအလက ေလာက ထားမႈ ပမာဏ အေျပာငးအလ မားက ေျဖရငးႏငမည နညးလမးတစခ လအပလက ရေနခ ပါသည။ အလပခြေဝမႈဆငရာ ဒတယျပနာ တစခ မာ ဥးစးဌာန႐းခြမား၌ ဝနထမးခန႔ထားမႈ ဆငရာ ကစၥ ျဖစသည။ ေဒသမားစြာတြင ႏငငသားမားသည ႐းခြ တစခသ႔ ေရာကရရန ကလမတာ ၂၀၀ နးပါး သြား



ေရာက၍ သ႔မဟတ အနမနရ ႐းခပ သ႔ တက႐က သြားေရာက၍ ေလာကထားျခငး ျပရပါသည။ ဥးစး ဌာနသည ႐းခြမား၌ ေလာကထားမႈ အေရအတြက က ေစာငၾကည သရျခငး မရသည အတြက အလပ ပမာဏအလက ဝနထမးအငအား ခထားေပးႏင မည စနစ မရခပါ။ ဝနထမးခထားေပးရာတြင ဝနထမးမား ၏ ကၽြမးကငမႈ၊ ႐းခြရရာ ေဒသ၏ လဥးေရ သပသညး မႈ အေနအထား သ႔မဟတ ႐းခြ၏ ေလာကလႊာ ရရမႈ ပမာဏ တ႔အေပၚ ထညသြငးစဥးစားျခငး မရခပါ။ “နယဘကေဒသက ႐းခြေတြက တစရကမာ ေလာက လႊာ ႏစခ၊ သးခ ေလာကပ ရေနတ အခနမာ အနမန၊ Irbid ၊ Aqaba တ႔လ ၿမ႕ျပေတြမာ ရတ ႐းခြေတြက ေတာ တစရကက ေလာကလႊာေပါငး ရာန႔ခ လကခ ေဆာငရြကေပးေနရတယ။” ဟ Marzouqa က ေျပာ သည။ “နယဘက႐းေတြမာ ဘာအလပမ မရတ ဝန ထမးေတြ ရေနၿပး၊ အလပမားတ ႐းေတြမာကေတာ ဝနထမး မလေလာကမႈ ေတြ ျဖစေနတာ” ဟ ဆသည။

စတအားတကကြမႈ မရသည ဝနထမးမား (Unmotivated employees) ဥးစးဌာန၏ ဝနထမးမားမာ ပေရာဖကရင နယ ပသစြာ ေဆာငရြကႏငမႈ ကငးမေနခသည။ ဝနထမးမားသည “လတလားလတလားန႔ အတငး ေျပာလက၊ သတငးစာဖတလက၊ လကဘကရည၊ ေကာဖ တစအးၿပး တစအး ေသာကလက လပေနခ ၾကတာ” ဟ Marzouqa က ျပနလည ေျပာျပသည။ ကေလး မခငဝနထမးမားကလညး အလပသ႔ ကေလးမား ေခၚေဆာငလာခၾကသည။ “ကေလးေတြ က ေလးဖကေထာကေလာကသြားၿပး လေတြ ေျခေထာကေတြ ၾကားထလညး ေရာကလ ေရာက ေပါေလ၊ ပႏပထတတာဝနယထားတ အမးသမးေတြ ကလညး ဘာမ ဟတတပတတ အလပမလပဘ အတငးေျပာေနၾကတယ။ ဝနထမးေတြဟာ တစခန လး စားဖ႔ ထြကသြားလက၊ ဆေတာငးဖ႔ ထြက သြား လက လပေနၾကတာပ” ဟ သက ေျပာသည။ မၾကာ ခဏပင ဝနထမးမားသည မြနးလြ ၂ နာရ ခန႕တြင ႐း ဆငး အမျပနေလ ရခသည။

ႏငငသားမားႏင ဆကဆ ေဆာငရြကေပးရာ တြင ဝနထမးမားမာ “စတရညမႈမရ၊ ယဥေကးပငာမႈ မရ၊ ေမာကမာၿပး၊ ေယဘယအားျဖင အကအည မျဖစၾကပါ” ဟ ျပညသ႔ဝနထမး ျဗ႐၏ ညႊနၾကားေရး မးေဟာငး Al-Kayed က ေျပာသည။ ေဂာဒန ႏငင တြင၊ အစးရဝနထမးမားသည အစဥအလာအားျဖင အထကစးမသာ ေဆာငရြကသည ယဥေကးမႈ တစခ ရေနခရာ CSPD သည လညး အလားတ ပင ျဖစပါ သည။ ဝနထမးမားသည ၎တ႔က စတအခန႔မသင ေအာင လပသည ေလာကထားသမား၏ ေလာက လႊာမားအား စားပြေပၚတြင ဤအတငးပင ရကေပါငး မားစြာ ပစထားၿပး တမင တကာပင ၾကန႔ၾကာေအာင ျပလပေလ ရခသည။ ထ႔အျပင ေဂာဒနႏငငသားမား ၏ မသားစ အမည (surname) သည ေလာကထား သ၏ လမႈအေနအထား၊ လမးႏင မးႏြယစ အဆင စသည အေၾကာငးအရာ အေတာ မားမားက ညႊနျပေနသည ျဖစရာ ဥးစးဌာန ဝနထမးမားက အခ႕ေသာ ေလာကထားသမားက အလြယတကပင ခြျခား ဆကဆမႈ ျပႏငပါသည။ အမနတကယလညး ထသ႔ မၾကာခဏ ခြျခားဆကဆမႈ ျပခၾကပါသည။ ၿခမးေျခာက ေငြေတာငးချခငးမာ ပမနပင ျဖစပက ေနခသည အျပင ဝနထမးမားသည မၾကာခဏပင ၎တ႔၏ အလပတာဝနမားက အသးခ၍ ေလာက လႊာအေဟာငးမားမ အသးျပၿပးသား တဆပေခါငး မား ျပနေရာငးျခငး စသည အျခားၾကားေပါက အလပမား ကလညး လပေဆာငေလ ရခသည။ “စတေနစတထားန႕ အမအကငေတြ ေျပာငးဖ႔ လအပ ပါတယ။ ဒါေတြေၾကာင ဝနေဆာငမႈေတြ အေပၚမာ ဆးကး သကေရာကမႈ ျဖစေနပါတယ။ အေတာက မလြယကတ ကစၥပါ” ဟ Al-Kayed က ေျပာသည။ CSDP ၏ သကတမးရင ဝနထမးတစဥးျဖစသ Quadah က “ေလာကထားသေတြဟာ အဆက အသြယေတြ၊ လာဘထးေငြေတြ သးၿပး လပရေတာ တာပ။ ဘာလ႔လဆေတာ တစျခားနညးန႔လညး အလပက ၿပးေအာငလပလ႔မ မရခတာကး” ဟ ဆသည။



နညးပညာဆငရာ အခကအခမား (Technological hurdles) ဥးစးဌာနတြင ၁၉၈၃ ခႏစကတညးကပင ကြနျပတာမား ရေနခေသာလညး အမားစမာ အသး ျပျခငးမရခေပ။ ဝနထမးအနညးငယမသာကြနပတာ တတကၽြမးမႈ ရၾကပါသည။ ထ႔အျပင စကမားမာ CSPD မ ကငတြယလကရေသာ အေရအတြက မားျပားလသည ကနးဂဏနး အခကအလက (data) မားက ကငတြယလပေဆာင ေပးႏငေလာကသည လပေဆာငမႈ စြမးအား (processing power) ႏင မတဥာဏအား (memory) မရေပ။ ကြနပတာပစၥညးမားကလညး ႐းခြမား အၾကား ညမစြာ ျဖန႔ေဝေပးမႈ မရသျဖင ႐းခြအမားစ မာ ဥးစးဌာန၏ အနမနရ ပငမ ဆာဗာ (main server) ျဖင ခတဆကထားႏငျခငး မရခပါ။ ႐းခြမားသည ေလာကလႊာမားက ထနးသမးမတတမးတငရန အတြက အနမနသ႔ စာတကမ ေပးပ႔ေသာေၾကာင ပရမးပတာ၊ အစအစဥမက ျဖစေနသည ဗဟ႐း အတြက ပၿပး ဝနထပဝနပးျဖစေစခပါသည။ “႐းခြေတြ ကေန ပ႔လကတ စာေတြက ေနရာအထားမားတာ၊ ဒ အတငးပစထားတာ၊ ဒါမမဟတ စာေတြထမာ ေပာက သြားတာေတြ ခဏခဏ ျဖစေနတာပ” ဟ Hamdan က ေျပာသည။ “ေျပာစရာဆစရာ ရလာရင သတ႔ဆ ဖနးလမးဆကၿပး ေျပာရတယ။ တစခါတစေလမာ ေမးဖ႔ ျမနးဖ႔က နာရန႔ခၿပး ၾကာသြားတယ။” ဟ ဆသည။ ဝနထမးမားသည ကြနပတာမားရေနေသာ လညး အသးျပျခငးမရဘ အခကအလကမားအား လယဂာစာအပမားအတြငးသ႔ ေရးသြငးေနခၾကရ သည။ အေသအခာ စစေဆးႏငျခငးမရပါက ဤသ႔ လကျဖင ေဆာငရြကျခငးတြင အမားအယြငးမား ေျမာကမားစြာ ပါဝငေနေလ ရပါသည။ “သားက အေမ ထက အသကႀကးေနတာမး မၾကာခဏ ေတြ႕ရတယ” ဟ Omari က ေျပာသည။ အမညမား ဆငတျဖစေန ျခငးက ထကသ႔ေသာ ေရးသြငးမႈ အမားမားက ျဖစေစ တတပါသည။ ဥပမာအားျဖင Mohammad ဟ ေသာ အမညက အာရပ စာလးေပါငး အမးမးျဖင ေရးသား ထားႏငပါသည။ မညသ႔ေသာ စာလးေပါငးျဖင ေရး

မညမာ ဝနထမးမားအေပၚတြငသာ မတညေနပါ သည။ အျခားေသာ အမညမားမာ အမးသား သ႔မဟတ အမးသမး အမညမားျဖစႏငပါသည။ ဝနထမး မားစြာ သည ေလ ာကလႊာ မတတမးမားက စစေဆးစဥ ကား၊ မ က မမ စတထငသလ သတမတေလ ရခသည။ ဥးစးဌာနဝနထမးမားသည အမညစာလးေပါငး တစခ၏ ယခငမတတမးမားက ထနးသမးမတတမးမား (archives) တြငရာေဖြ မေတြ႕ သည အခါ၊ သ႔မဟတ ေလာကထားသႏငငသားမား အား ေလာကလႊာမားတြင အမညစာလးေပါငး အမး မးျဖင ေရးမတထားသည အခါတ႔တြင ထတေပးၿပး သား စာရြက/စာအပတ႔က အမႈမ၊ အမတမ ျပနထတ ေပးမေလ ရခသည။ မသားစအမညမား (surnames) တစမး၊ တစမညတညး မျဖစျခငးေၾကာင အေထာက အထား မတတမးတငမႈ သညလညး ခငလ၊ တရားဝငမႈ မရ ျဖစရေသာေၾကာင၊ တရား႐းတစခ သ႔ ထပမ သြား ေရာကၿပး မသားစ အမည စာလးေပါငးက တရားဝင တစသမတတညး ျဖစေအာင ေဆာငရြကခ ၾကရသည။ CSPD တြင ႏစေပါငး ေလးဆယနးပါး လပကငခရာမ ရရခေသာ အေတြ႕အၾက၊ အသအျမင တ႔ေၾကာင လပေဖာကငဖကဝနထမးမားကပင ဥးစး ဌာန၏ “စြယစကမးႀကး” ဟ ေခၚဆခရေလရေသာ Hamdan က “ဘယကစၥတစခမဆ အခနယတာ ၾကာလြနးတာေၾကာငလ႔ ဘာမ ျဖစမလာတာ” ဟ ျပနာမားက ျခင သးသပေျပာသည။

တ႔ျပနေဆာငရြကရန မေဘာငခမတျခငး (FRAMING A RESPONSE) ၁၉၉၁ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ညႊနၾကားေရးမး ခပ ျဖစလာသည အခါတြင၊ Marzouqa သည ဤစန ေခၚမႈ အခကအခမားက ကငတြယေျဖရငးရန စတင စစဥခသည။ ပငလယေကြ႕အၾကပအတညးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည အလးအရငးျဖင ေျပာငးေရြ႕ဝင ေရာကလာမႈမားႏငအတ ႏငငကးလကမတမား ေလာကထားျခငးႏင အသစျပလပျခငးတ႔ ႐တတရက ျမငမားလာခသျဖင ပၿပး ခကခၾကပတညး မႈမား ျဖစမလာခင အလငအျမန တ႔ျပနေျဖရငးႏငရန



လအပေနခပါသည။ ထႏစကနတြင Marzouqa သည စေပါငး အလညအေျပာငးျဖစေရး မဟာဗဟာတစရပ (a concerted turnaround strategy) က အေကာင အထညေဖာရနအတြက စမေဆာငရြကခက အမးမး က စတငလပေဆာငခပါသည။ ဥးစးဌာနသ႔ လသစတစဥးအျဖစ ေရာကရ လာသည ျဖစေသာေၾကာင Marzouqa သည အဓက ကသည ကစၥရပမားက ေဖာထတရနႏင ဥးစားေပး သတမတရနအတြက သတငးအခကအလကမား လ အပေၾကာငးက နားလည သေဘာေပါကထားခသည။ တာဝနစယၿပး အေစာပငး လ မားတြင သသည အေထာကအထား စာရြက/စာအပမား ထတေပး သည လပငနးစဥမား၏ သမေမြ႕ ႐ႈတေထြးသည အေသးစတ ကစၥမားက နားလည သရႏငရန အတြက Hamdan ကသ႔ေသာ ဥးစးဌာန၏ ဝါရငအမႈထမးမား အျပင ေအာကအဆငမနေနဂာမားျဖငပါ တငပင ေဆြးေႏြးခသည။ တစခနတညးမာပင သသည ေဂာဒနတကသလမ Khadra ႏင ထစဥက စမ အပခပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ ေကာမတ၏ ညႊနၾကားေရး မး ျဖစသ Al-Kayed စသည စမအပခပေရးဆငရာ ကၽြမးကငပဂၢလမားျဖငလညး ေတြ႕ဆခၿပး ဥးစးဌာန ၏ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈမားႏင မညသ႔ ေျဖရငးေဆာင ရြကႏငမည စသညတ႔က ေဆြးေႏြးခသည။ “တစပတ အတြငးမာပ သဟာ ဥးစးဌာနမာျဖစေနတ ျပနာ ေတြက နားလည သေဘာေပါကလာတယ။ အဒ ေနာကမာ သက ဒျပနာေတြအတြက ေျဖရငးႏင မယ နညးလမးေတြရဖ႔ သေတြ႕ႏငသမ လေတာေတာ မားမားန႔ ေတြ႕ၿပး ေဆြးေႏြးခတယ” ဟ Qudah က ေျပာျပသည။ Marzouqa က မနေနဂာမား အားလးက ေလာကလႊာအေရအတြကပမာဏ၊ ေန႔စဥ လပငနး တာဝနမား၊ ျပနာမားသညဝနထမးမားႏင ေဆာင ရြကခက ေႏာငေႏးမႈမား စသည အခကအလကမား ပါဝငသည အစရငခစာမားက ေန႔စဥ၊ အပတစဥႏင လစဥ ျပငဆငတငျပေစခသည။ ႏစလ တငေအာင Marzouqa ၊ Hamdan ႏင အျခား မနေနဂာမားသည ဥးစးဌာန၏ ဝနေဆာငမႈ ေကာငတာမားတြင ေန႔စဥ နာရ အတနၾကာ ထင၍ လပငနးစဥမားႏင ဝနထမး

မား၏ ႏငငသားမားအေပၚ ဆကဆ ေဆာငရြက ေပးပမားက အေသးစတေရးမတခၾကသည။ ယငး အစရငခစာမားတြင အရာရမားသည အဓကျပနာ နယပယမားက ေဖာထတႏငခသည။ “ဒါက တကယ က ေဆြးေႏြးတငပငၿပး အၾကဥာဏရယႏငခတ လပငနးစဥ တစခ ျဖစပါတယ။” ဟ Marzouqa က ေျပာသည။ “ကၽြနေတာတ႔က လေတြက ေတြ႕ႏငသမ ေတြ႕ၿပး ေမးျမနးခတယ။ ပါေမာကၡေတြ၊ ကၽြမးကင ပညာရငေတြပါသလ၊ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ ဝနထမးေတြ၊ ေလာကထားသ ႏငငသားေတြလညး ပါပါတယ။” ဟ ဆသည။ ထ႔အျပင Marzouqa က ေလာကထားသ ႏငငသားမားအေနျဖင လပငနးစဥမား သ႔မဟတ ဝနထမးမား၏ အမအကငမားႏင ပတသကၿပး တငၾကားေျပာဆလပါက အခနမေရြး ဝငေရာကေတြ႕ ဆႏငေစမည တခါးဖြငမဝါဒတစရပ ကလညး စတင ကငသး ခသည။ သက တငၾကားခကမားက ေစာင ၾကညစစေဆးေပးခၿပး၊ ဆကလကေဆာငရြကပ အလားအလာမား ကလညး ၾကည႐ႈခသည။ Marzuoqa သည ႏငငသားမား၏ တငၾကားခကမား ဆငရာ ေကာမတ (Committee on Citizen Complaints) က အႀကးတနး ဝနထမး သးဥးျဖင ဖြ႕စညး၍ ႏငငသားမားႏင ေတြ႕ဆေစၿပး၊ ေလာက လႊာမားႏင ပတသကေသာ အလြအမားမားက ျဖစရပတစခစ အလက စစညး အစရငခေစခသည။ ယခငကမ ေလာကလႊာမားမ အမားအယြငးမားက ေျဖရငးျပငဆငလသည ႏငငသားမားသည တရား႐း တြင တငျပ ေလာကထားခၾကရၿပး ထျဖစစဥမာ ႏစခ ၿပး ၾကာႏငပါသည။ ယခတြငမ ႏငငသားမား၏ တငၾကားခကမားက ခကခငး တ႔ျပနေျဖရငးေပးႏငၿပ ျဖစသည။ ဝနထမးမားအား ေစာငၾကပၾကည႐ႈျခငး လပငနးစဥက ပမနေဆာငရြကႏငရန Marzouqa သည ဖြ႕ၿဖးေရး၊ ေလကငသငၾကားေရးႏင ေခတမ ဆနးသစေရး ေကာမတ (Development, Training and Modernization Committee) က ဖြ႕စညးခၿပး CSPD ၏ ဝါရငအရာရျဖစသ Hamdan က ဥးေဆာငေစခသည။ ယငးေကာမတမာ ေနာကပငး



တြင စမအပခပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရးႏင ေလကငသငၾကား ေရး ဌာန (Department of Administrative Development and Training) ျဖစလာခသည။ ေကာမတသည ဝနထမးမား၏ သငတနး ရရထားမႈ အဆငအေနအထားမားက ေလလာခၿပး၊ လပငနးစဥ မားက ေႏးေကြးေစသည လပငနးအဆငမားက ေဖာ ထတ ေပးခသည။ စစတမးေကာကယမႈ တစခက ျပလပခၿပး၊ ဝနထမးမား၏ မတတမးမားက ေလလာ ၾကည႐ႈခရာတြင ၃% ထကနညးေသာ ဝနထမးမားက သာ သငတနးတကေရာကဖးခၾကၿပး၊ ဝါရင ဝနထမး မားက ဝနထမးအသစမားက လပငနးခြငအတြငး သငၾကားျပသမႈ (on the job) မရသေလာကပင ျဖစ ေၾကာငး ေကာမတက ေတြ႕ရခပါသည။ Marzouqa ႏင Hamdan တ႔က ဝနေဆာငမႈ ေကာငတာမား၌ ၎တ႔၏ ေလလာေတြ႕ရခကမားက အေျခခ၍ “ႏငငသားမားအေပၚ ေဖာေရြပငာမႈရေရး” ဥးတညခကမား (“citizen friendly” objectives) ပါဝငသည စာရငးတစခက ေရးဆြျပစခၾကၿပး၊ ထ စာရငး က ဥးစးဌာန၏ ဌာနစတ မနေနဂာမားသ႔ ရငးလငး တငျပခၾကသည။ စာရငးတြင ေလာကလႊာ မားက အရည အေသြး မေလာကေစဘ ျဖစႏငသမ အျမနဆး ျဖညထားေဆာငရြကေပးရန၊ CSPD ဥးစး ဌာန၏ “မကႏာလက ေဆာငရြကေပးသ” ဟသည ပရပဆးမ “ဝနေဆာငမႈ ေပးသ” ဆေသာ ပရပ ေကာငး တစခသ႔ ေျပာငးလရန၊ ဝနထမးမား၏ စတဓာတ ခယခကမားက ျပညသလထသ႔ ဥးတည ေျပာငးလရနႏင ကၽြမးကငမႈ ျမငတငေရး၊ ဥးစးဌာန အတြငးမ အေျပာငးအေရႊ႕မား အဆငေျပေခာေမြမႈ ရေစေရး ႏင ကြနပတာ အသးျပမႈ တးျမငႏငေရး တ႔အတြက ဝနထမးမားအား ေလကင သငၾကားေပး ရန တ႔ပါဝငပါသည။ စမခန႔ခြမႈအဖြ႕သည အစညးအေဝးမားျပ လပ၍ ရငးလငးေျပာၾကားျခငး၊ အသေပးစာမား ခတဆြထားျခငးတ႔ျဖင ဤဥးတညခကမားအား ဝန ထမးမား အၾကား ကယကယျပန႔ျပန႔ သရေအာင ေဆာငရြကခသည။ လပငနးစဥ တစခခငးအတြက လအပေသာ သတငးအခကအလကမားအားလး ပါဝငသည ပစတာမားကလညး ခတဆြေပးထားခ

သည။ လပငနးအေကာငအထညေဖာမႈက အဆငေျပ ေခာေမြ႕ေစရန Marzouqa သည ဝနထမးမား မ လကနာေစာငထနး ရမည စညးကမးမား (rules of thumb) ကလညး ေရးဆြခသည။ လပငနးေဆာင ရြကခက တစခစတြင အခနမညမ ၾကာျမငေၾကာငး သရႏငရန Marzouqa ႏင Hamdan တ႔သည လပငနး ေကာငတာမား၌ ေလလာေစာငၾကညခရာ တြင အခနမတစကမားက (stopwatches) က အသးျပ ခၾကၿပး ေတြ႕ရခကမားအား ပမးမအခန လအပမႈမား တြကခကရာတြင အသးျပခသည။ ဤ လပေဆာငခက ၾကာျမငခန ေလလာခကမားက အသးျပ၍ Marzouqa သည ဝနေဆာငမႈ ေပးျခငး ဆငရာ ရညမနးခက ႏစခ က ခမတခသည။ ပထမ တစခမာ အေထာကအထား စာရြက/စာအပ အသစ စတငေလာကထားသည ႏငငသားမားအား ၎တ႔ ေလာကလႊာ တငသြငးသည ေန႔တြငးခငးအၿပး ထတ ေပးႏငရနျဖစသည။ ဒတယတစခမာ အသစထပမျပ လပ/သကတမးတးသည ႏငငသားမားအား ႏစနာရ အတြငးအၿပး ရရ ေအာင ေဆာငရြကေပးရနျဖစသည။ Marzouqa သည ဤ ရညမနးခကမားက ရရရန အတြက CSPD ဥးစးဌာနတစခလး၏ ဖြ႕စညး တညေဆာကပ (ပ ၁ ႏင ၂ တြငၾကညပါ) က ျပျပင ေျပာငးလရန လအပေၾကာငးက နားလညခသည။ ႏငငသားအဆင/အေနအထား (civil status)လပငနး ႏင ႏငငကးလကမတ လပငနးမားက ခြျခားထားၿပး သးျခား ဝနထမးမား၊ မနေနဂာမားႏင ဘတဂကမား ကယစျဖင ေဆာငရြကေနျခငးမာ သဘာဝမကေပ။ “ဝနထမးေတြဟာ ဥးစးဌာနတစခလးက ကယစားျပ ၿပးအလပက ေဆာငရြကႏငချခငး မရခဘး။ ကၽြနေတာက ဥးစးဌာနႀကး တစခလးအတြက အနာဂတရညမနးခက တစခပထားခငတယ။ အဒါက ေတာ တတႏငသမ ႏငငသားေတြအေပၚ ေႏြးေထြး ပငာစြာ ဝနေဆာငေပးႏငတ ဥးစးဌာန ျဖစဖ႔ပါ။ အဒလျဖစဖ႔ အတြကက ဥးစးဌာနအတြငးမာ ပမ ေပါငးစညး ေဆာငရြကဖ႔လပါတယ။” ဟ Marzouqa က ေျပာသည။ သသည အလပနယပယမားက ဆနးစစသးသပႏငရန ေကာမတမားဖြ႕စညးချခငးျဖင ျပငဆငေျပာငးလမႈက စတငေဆာငရြကခသည။



ပ (၁) - ၁၉၈၈ မ ၁၉၉၁ ခႏစအထ ဥးစးဌာန၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ

ပ (၂) - ၁၉၉၁ မ ၁၉၉၆ ခႏစအထ ဥးစးဌာန၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပ အဆပါေကာမတမားမာ ေနာကပငးတြင လပငနး ဌာနမား အသးသး ျဖစလာခၿပး၊ ယခငက သးျခား မနေနဂာ ရာထးမားျဖစသည ႏငငသားအဆင/ အေနအထား (civil status) ဆငရာ တာဝနခ

မနေနဂာ ႏင ႏငငကးလကမတ တာဝနခ မနေနဂာ ရာထးမားက ဖယရားခပါသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး၊ ေလကငသငၾကားေရးႏင ခတမ ဆနးသစေရး ေကာမတသည ေနာကပငးတြင စမအပ

ညႊနၾကားေရးမးခပCSPD

ႏငငကး လကမတ တာဝနခ မနေနဂာ

ဥပေဒ ေရးရာဌာနစတ

စမေရးရာဌာနစတ

ဘ႑ာ ေရးရာဌာနစတ

ကြနပတာဌာနစတ

ဥပေဒ ေရးရာ ဌာနစတ

ဘ႑ာ ေရးရာ ဌာနစတ

ႏငငသားအဆင/အေနအထား (civil status) တာဝနခ မနေနဂာ

ညႊနၾကားေရးမးခပCSPD

စမအပခပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရး ႏင ေလကငသငၾကားေရး

ဥးစးဌာန

ဘ႑ာေရး အရာရခပ

အပခပေရး အရာရခပ

ဌာနတြငးစာရငးစစေဆး

မႈ ႏင စညးကမး

ထနးသမးေရး ဌာနစတ

ဘ႑ာ ေရးရာ ဌာနစတ

စမေရးရာ ဌာနစတ

ဗဟ စစမး စစေဆး ေရး႐း

နညးပညာ၊ ကြနျပတာႏင

စာရငးအငး ဌာနစတ

ႏငငသားမား၏ တငၾကား ခကမား ဆငရာ ေကာမတ

ဥပေဒ ေရးရာ ဌာနစတ

သ႐း/သတမန အေထာကအထား ဆငရာ ဌာနစတ



ခပမႈ ဖြ႕ၿဖးေရး ဌာန ျဖစလာခၿပး ၁၉၉၂ မ ၂၀၀၂ ခႏစ အထ Hamdan က ဥးေဆာငခသည။ ဥးစးဌာန ၏ လပငနးေဆာငရြကခကမားအားလးႏင ဆကစပ သည ဥပေဒမားအားလးက စာအပတစအပ အျဖစ စစညးရန Marzouqa က ဖြ႕စညးတာဝနေပးခေသာ ဥပေဒမားႏင ဥပေဒျပ႒ာနးခကမားဆငရာ ေကာမတ (Committee on Laws and Legislations) မာ ေနာကပငးတြင ဥပေဒေရးရာ ဌာနစတ (Legal Affairs Unit) ျဖစလာခပါသည။ ဝနထမးမားႏင ပတသကၿပး ႏငငသားမား၏ တငၾကားခကမားက စစေဆးေဆာငရြကရန Marzouqa က ဖြ႕စညးတာဝန ေပးခေသာ ဝနထမးေရးရာ ေကာမတ (Employee Affairs Committee) မာ ေနာကပငးတြင လ႕စြမးအား အရငးအျမစ ႏင ဝနထမးမားအား ေစာငၾကည စစေဆးျခငးတ႔အတြက တာဝနရသည ဗဟစစမး စစေဆးေရး႐း (Central Inspection Office) ျဖစလာခသည။

တစခနတညးမာပင Marzouqa ႏင သ၏ အဖြ႕တ႔သည ေရတကာလအတြငး ရလဒေကာငးမား ရရေစရနႏင ေရရညအတြကေျဖရငးႏငမည နညး လမးမားဆသ႔ ဥးတည ေဆာငရြကႏငရန ယာယ ျပငဆငမႈမားစြာ ျပလပခၾကသည။ Marzouqa သည မၿပးစးေသးသည အလပေကြးကနမားက ရငးလငး ေဆာငရြကရနႏင ပငလယေကြ႕ အၾကပအတညး ေၾကာင ျပနလညဝငေရာကလာသမားႏင ဆကစပ သည လျခေရးအရ အကဆတေသာ (security-sensitive) ေလာကလႊာမားက ကငတြယ ေဆာငရြက ႏငရန တ႔က ထပတနးဥးစားေပး အလပမားျဖစ သတမတေဆာငရြကခၿပး တစေန႔တာ အလပခနက ညေန ၇ နာရအထ တးခ႕ခသည။ သသည ဥးစးဌာနတြင ေနာကဆးမ ႐းဆငးသည ဝနထမး ျပနသြားခန အထပင ႐းတြင ေနၿပး အလပလပျပခ ျခငးျဖင ခမတေသာ အလပ စညးကမးမားသည ညႊန ခပျဖစသည သကယတင အပါအဝင အားလး အတြက အကးဝငသည စညးကမးမားျဖစေၾကာငး ရငးလငးေအာင သတမတခသည။

အလပေကြးကနမားက ပမထေရာကစြာ ရငးလငးေဆာငရြကႏငေစရန Marzouqa သည

ပငလယေကြ႕ကစၥဆငရာ ေလာကလႊာမားအတြက လပငနးစဥမားက လြယက ႐းရငးေအာင ေဆာငရြက ခပါသည။ ပါလကစတငးစစေသြးကြအဖြ႕အစညးမား ျဖင ပတသကဆကႏြယမႈ ဆငရာ လျခေရးအရ စးရမ ခကမားေၾကာင CSPD အေနျဖင ျပနလညဝငေရာက လာသမားအတြက ေဆာငရြကေပးရာတြင ျပညသ႕ လျခေရးဥးစးဌာနထမ စစေဆး အတညျပေထာကခ ခကက ရယရမညျဖစသည။ ထေထာကခခက ရရရနမာ ရကသတပတအေတာၾကာ အခနယရ ပါသည။ Marzouqa သည ျပညသ႔လျခေရး ဥးစးဌာနတြင သတာဝနထမးေဆာငခစဥက သကၽြမး ခေသာ အဆကအသြယမားက အသးခခရာမ CSPD တြင ယာယေထာကခခကမား ထတေပးႏငမည ခြငျပခက ကရရခပါသည။ ဤေဆာငရြကခကမား ေၾကာင အခကအခ အၾကပအတညးက ရငးလငး ႏငခၿပး၊ အလပေကြးမားမာလညး ရကသတပတ အနညးငယအတြငး ၿပးစးသြားခသည။

Marzouqa တာဝနစယသည ပထမႏစမ ကနဥးအေျပာငးအလမားသည “ေနာကမာ ျဖစထြနး လာမယ အရာေတြအတြက အေျခခေကာငးတစခက ဖနတးေပးႏငခတယ။ ကၽြနေတာ ဥးစးဌာနက ၁၉၆၈ မာ စေရာကေတာ မနေနဂာတစေယာကက ကၽြနေတာက ေျပာဖးတယဗ။ ‘တငးျပညအေၾကာငး ဘာမမေျပာခငမာ ႏငငေတာဟာ သ႕ျပညသ အေရ အတြကန႔ လဥးေရဆငရာ အခကအလကေတြက အရငဆးသထားဖလတယ’ တ။ က အခေတာ ကၽြနေတာတ႔ ေဂာဒနႏငငမာ အဒလ စျဖစလာၿပဗာ။” ဟ Hamdan က ေျပာသည။

အလပစတငျခငး (GETTING DOWN TO WORK) အေျပာငးအလမားက စမႏငရန ေရရည အေျခခအေဆာကအအတစခက တညေဆာကရငး Marzouqa သည လပငနးစဥမားကျပနလည ျပငဆင ျခငး၊ ႏငငသားစစစေရးအမတ (national number) အသးျပမႈက စတငအေကာငအထညေဖာျခငး၊ ဝနထမးမားအတြက သငတနးမား အေလးထား ေဆာငရြကျခငး၊ ႐းခြ ပမကယျပန႔ေအာင တးခ ႕ျခငး



ႏင ဝနထမးစြမးေဆာငမႈက ေစာငၾကည စစေဆး ျခငး တ႔က စတင ေဆာငရြကခသည။

လပငနးစဥမားက လြယက႐ငးလငးေအာင ျပလပျခငး (Streamlining processes) Marzouqa ႏင သ၏ အဖြ႕သည ႏငငကး လကမတမား၊ ႏငငသားစစစေရးကဒမား၊ ေမြးစာရငး၊ ေသစာရငး စသည အေထာကအထား စာရြက/စာအပ မားအားလးအတြက လပထးလပနညးမားက အကဥး ဆး ျဖစေအာင ခ႕ခသည။ ပထမဥးစြာ ၎တ႔ အဖြ႕သည အ႐ႈပေထြးဆးျဖစသည ႏငငကးလကမတ ထတေပးျခငးႏင အသစထပမ ျပလပျခငး လပငနး စဥက ဥးတညေဆာငရြကခသည။ လပငနးစဥတြင အဆင ၁၂ ဆင က ဝနထမး ၁၀ ဥးမ ေဆာငရြက ေပးေနရျခငးျဖစၿပး၊ ဝနထမးတစဥးမ တစဥးသ႔ စာရြကစာတမးမား သယယပ႔ ေဆာငေပးရန အတြက အကဝနထမး ၁၀ ဥးက လညးထပမပါဝင ပါသည။ (ပ - ၃)။ လပငနးစဥမားက ေလလာေစာငၾကညျခငး၊ အခနမတသားျခငးမား ေဆာငရြကၿပးေနာက Mazouqa ႏင အဖြ႕သည ထ အဆင ၁၂ ဆင၊ ဝနထမး ၁၀ ဥးပါ လပငနးစဥအား အဆင ေလးဆင ျဖင ဝနထမး ေလးဥး မ ေကာငတာ တစခတညး တြင အၿပး ေဆာငရြကႏငေစရန ျဖတေတာက ေလာခခ သည (ပ - ၄) ။ ပထမဆးအေနျဖင ေလာကလႊာတြင ျဖညစြကထားသည အခကအလကမားက ဝနထမး တစဥးက စစေဆးၿပး ကြနပတာ အတြငးသ႔ ထည သြငးကာ ေလာကလႊာက အတညျပေပးပါသည။ ဒတယ အဆငအျဖစ ေလ ာကထားသက စာရငးကင ထသ႔ (ေကာငတာ တစဆကတညးျဖစသည) သြားေရာကၿပး ေငြေပးသြငးရပါသည။ ထအခနတြင အျခားေသာ ဝနထမးတစဥးက အသစစတငျပလပ ေသာ သ႔မဟတ အသစထပမျပလပေသာ ႏငငကး လကမတစာအပက ပႏပ႐းတြင ပႏပသည။ ေနာက ႏစနာရအတြငးတြင မနေနဂာမ (ေကာငတာ၌ပင) ေလာကလႊာက လကမတထးေပးၿပးေနာက ေလာက ထားသ ႏငငသားသည ႏငငကးလကမတစာအပ အျပညအစက လကခရရပါသည။

ျပျပငေျပာငးလမႈမားမတငမကမ ႐းအက ဝနထမးမားသည ေလာကလႊာပါ ျဖညစြက အခက အလကမားအား ထနးသမးမတတမးဌာနရ မတတမး မားျဖင လကယတငကယက (manually) ေနာက တစႀကမ ထပမ တကဆငစစေဆးခၾကရပါသည။ ဝနထမးမားသည ယခငက ပရမးပတာ အစအစဥ မက ျဖစေနခေသာ ထနးသမး မတတမးမားအား အကၡရာစဥအလက စစညးခၿပး၊ မသားစအလက ဖငမားျဖင စနစတက စစဥခသည။ အခကအလက ႐ကသြငးသည ဝနထမးမားက ထနးသမးမတတမး ဌာနမ အခကအလကမားအား ကြနပတာ စနစသ႔ ထညသြငးခၾကသည။ ေနာကဆးတြင ထနးသမးမတ တမးမားအား ကြနပတာ စနစသ႔ ထညသြငးထားၿပး ျဖစသျဖင ကြနပတာ၏ အယဂရစသမ စနစ (algorithms) ျဖင ေလာကလႊာပါ ျဖညသြငး အခက အလကမားအား ႏစႀကမႏစခါ စစေဆးေပးႏငခ ပါသည။ ဤလပငနးစဥမာ Marzouqa လကထက တြင စတငချခငးျဖစၿပး၊ သ႔ေနာကတြင ဆကလက တာဝနယခသ၏ လကထကတြင ၿပးစးချခငး ျဖစသည။

Marzouqa သည လပငနးစဥအသစမား အတြက ေနရာခထားရနႏင ႏငငသားမား ပမ လာ ေရာက ေလာကထားႏငရန အတြက ဥးစးဌာန အလပ ေနရာက ျပနလညစစဥျပငဆငရာ၌ ေဆာကလပ ေရး အဖြ႕အား ကယတင ႀကး ၾကပခသည။ သက အလပ သမားမားအား ေျမညထပရ ႐းခနးမားအၾကားမ နရ မားက ၿဖခ ဖယရားၿပး ေကာငတာအတြက ေနရာခ ထားခသည။ ထ႔ေနာက သသည လပငနးစဥတြင တက႐ကပါဝငေနသည ဝနထမးမားအားလး (အခက အလက ထညသြငးမႈ ကၽြမးကငသမား၊ စာရငးကင မား၊ ပရငတာ ပႏပသမား ႏင မနေနဂာမား) က ေကာငတာ၏ အေနာကသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးေစခသည။ စာစစာ႐ကသမားမား ကသ႔ေသာ အကဝနထမးမား ကလညး ေလာကထားသႏငငသားမားမ အလြယ တက လမးျမငႏငသည ထခနးမအတြငး၌ပင အလပ လပ ေစပါ သည။



ပ (၃) - ျပျပငေျပာငးလမႈ မျပမက ႏငငကးလကမတ ထတေပးျခငးႏင အသစထပမျပလပျခငး လပငနးစဥ ပစကားခပ

ပ (၄) - ျပျပငေျပာငးလၿပးေနာကပငး ႏငငကးလကမတ ထတေပးျခငးႏင အသစထပမျပလပျခငး လပငနးစဥ ပစကားခပ

ႏငငသားစစစေရးအမတ အေကာငအထည ေဖာေဆာငျခငး (Implementing the national number) အမညစာလးေပါငး တစသမတတညး မျဖစ ျခငးေၾကာင အခကအလကထညသြငးရာ၌ အမား အယြငးမား ျဖစေပၚေလရသည ျပနာက ေျဖရငးႏငရန Marzouqa သည ထတေပးျခငးႏင အသစျပနလညျပလပျခငး လပငနးစဥမားတြင ႏငင သားစစစေရး အမတက အဓက အခကအလကတစခ အျဖစ ထညသြငးအသးျပရန ဆးျဖတခသည။ အစးရ

သည ႏငငသားစစစေရးအမတမားက ၁၉၈၃ ခႏစက တညးက လမႈလျခေရး (social-security) ရညရြယ ခကမား အတြက အသးျပခပါသည။ ဂဏနး ၁၀ လး ပါဝငသည နပါတ တစခစသည ႏငငသားတစဥးစ၏ ေမြးဖြားသညႏစ၊ ကား/မ ႏင မတပတငစာရငးသြငး ခနတြင ရရသည ဂဏနမား က ရညညႊနးပါသည။ ဌာန ႏစခ ေပါငးစညးျခငးမျပမက ႏငငသားအဆင/ အေနအထားဆငရာ ဥးစးဌာန (Department of Civil Status) သည ႏငငသားမားအား တငသြငးသည ေလာကလႊာမားအားလး၌ ၎တ႔၏ စစစေရးနပါတ

မတတမးထနး ဝနထမးမ

ထနးသမးမတတမး အတြက မတ ရယသည။

ႀကးၾကပေရးမးမေလာကလႊာျဖညစြက အခကအလကမားက ထပမစစေဆးသည။

ေလာကလႊာျဖညစြကအခကအလကမားက

ပထမအႀကမ စစေဆး၍ အတညျပ

သည။

ေကာငတာတြင ေလာကလႊာ တငသြငးသည။

ထနးသမးသက ျဖည စြကအခကအလက မားက ထနးသမးမတ တမးမားျဖငထပမ တကဆငစစေဆး

သည။

႐းမနေနဂာမေလာကလႊာက အတညျပ

လကမတထးသည။

ေကာငတာဝနထမးမ ဖငက ရယသည။

ေကာငတာဝနထမးက ေလာကထားသအား ေငြေပးသြငးရန စာရငးကင ထသ႔ ေစလႊတသည။

စာရငးကငဝနထမးက စာအပပႏပရန

ေလာကထားသအား ပႏပ႐းသ႔

ေစလႊတသည။

ပႏပထားသညႏငငကးလကမတ

စာအပ က ညႊနၾကားေရးမးခပ မ လကမတထးသည။

ေလာကလႊာကထနးသမးမတတမး ဌာနသ႔ ပ႔သည။

ႏငငကးလကမတ စာအပက ေကာငတာ တြင ေပးေဝသည။

ေလာကလႊာတငသြငးျခငး

ႏင စစေဆးျခငး

ပႏပ႐း တြငစာအပက ပႏပသည။

စာရငးကငထတြင

ေငြေပးသြငးသည။

ေလာကထားသ ႏငငသား အား စာအပ ထတေပး သည။



မားက ထညသြငးေစပါသည။ သ႔ေသာလညး လပငနး ေဆာငရြကခကမားတြင ယငး စစစေရးအမတမား အား ထထေရာကေရာက အသးျပချခငး မရပါ။ သ႔တငေအာင ႏငငသားစစစေရးအမတမား က လပငနးစဥမားအတြငးသ႔ ေပါငးထညေပးျခငး မျပမ နညးပညာ ပစၥညးႏင အေထာကအက ဝနေဆာငမႈ မား တးတကရန လအပေနပါေသးသည။ Marzouqa သည ေဂာဒနႏငင၏ အႀကးဆးေသာ နညးပညာဆငရာ သေတသနအဖြ႕အစညးျဖစသည ေတာဝင သပၸအသငး (Royal Scientific Society) ျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန အစြမးကနအားထတ ႀကးပမးခသည။ ေတာဝငသပၸအသငးက ဥးစးဌာန၏ သတငးအခကအလကနညးပညာဆငရာ စကပစၥညး အေနအထားက ဆနးစစခရာ လကရအသးျပသည စနစတြင ေဂာဒနႏငင လဥးေရတစခလး၏ ကနး ဂဏနးအခက အလကမားက ထညသြငးထား ႏင ေလာကသည စြမးအား မရေၾကာငး ေတြ႕ရခသည။ ထ႔အျပင မတကးစကမား၊ လပစစမး ပကခနတြင အသးျပရန မးစကမား အပါအဝင အဓကကေသာ အေထာကအက ပစၥညးမားလညး လအပေနခပါ သည။ သပၸအသငး၏ အၾကေပးတကတြနးခကအရ Marzouqa သည ျပညသ႕လျခေရးဥးစးဌာန တြင တာဝနထမးေဆာငစဥက သ၏ မတေဆြမားျဖစသည ေဂာဒန ေတာဝငေလတပ မ ေခါငးေဆာငမားအား ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးခပါသည။ ထ႔ေနာက နညးပညာ ဆငရာ ပးတြေကာမတတစခ ဖြ႕စညးခၿပး ဥးစးဌာန၏ ကြနပတာ စနစက အေသးစတ ၾကည႐ႈ စစေဆးခ သည။ ေလတပသည ဥးစးဌာနဝနထမးမားအား အခကအလက ထညသြငးျခငး၊ စစေဆး အတညျပ ျခငးႏင အငတ နညးပညာ အသးျပျခငးမားက ေလကင သငၾကားေပးရန ဝနထမး ရစဥး ႏစႏစၾကာ ေစလႊတေပးခသည။ ၁၉၉၅ ခႏစတြင အငတ ဝနထမး မားသည ႐းခြ ၂၀ ခအား အနမနရ ပငမ ဆာဗာ ျဖင ခတဆကေပးႏငခေသာေၾကာင ႐းခြ ဝနထမးမား သည အခကအလကမားအား အလြယတက ၾကည႐ႈ ႏငခပါသည။ ဥးစးဌာနသည လပစစဓာတအား ျပတ ေတာကမႈမားက ေျဖရငးႏငရန မးစက စနစ တစခက

လညး တပဆငခသည။ သ႔ေသာလညး ပစၥညး ပစၥယ မားမာ အလြယတက ေရာကရချခငးမဟတပါ။ “ဘတဂက သပမရတာေၾကာင ပစၥညးအသစေတြ မဝယႏငခဘး။ ရတာေလးေတြန႔ အဆငျမငတငၿပး၊ ေကာငးေကာငးအသးခႏငေအာင သငယရတယ” ဟ Marzouqa က ေျပာျပသည။ ဖြ႕ၿဖးေရး၊ ေလကငသငၾကားေရးႏင စမအပ ခပေရး ေကာမတ သည ဝနထမးမားအား ဖငမား တြင လကျဖင ေရးသြငးထားသည အမညမားႏင ကြနျပတာ ေဒတာေဘစ အတြငးမ အမညမားအား ယဥတြ စစေဆးရန တာဝနေပးခသည။ အမညမား ထပေနခၿပး (ဥပမာ လႏစဥး နာမည အတအက တေနျခငး)၊ အျခား ကယေရးအခကအလကမား လညး တညေနပါက (ေမြးေန႔၊ ေမြးရပ၊ မခငအမည စသျဖင) ဖငတစခက ပယဖကေစခသည။ ထ႔ေနာက ကြနပတာ ရာေဖြမႈ အစအစဥ (computer search program) က သးၿပး ႏငငသားမား၏ ကြနပတာ ဖင မားအား ႏငငသားစစစေရးအမတ အခကအလက မားျဖင ခတဆကခသည။ အသစထတေပးသည စာအပမားအားလး တြင ႏငငသားစစစေရးအမတမား ပါဝငသည တဆပ မား ထညသြငးေပးခသည။ သကတမးကနဆးၿပး အသစျပနလညျပလပသည စာအပမားကလညး တဆပမား ထညသြငးေပးချခငးျဖင ထတေဝေပးခ သည စာအပမားအားလးတြင စစစေရးအမတမား တျဖညးျဖညးခငး ထညသြငးေပးႏငခသည။ ဥးစးဌာန သည ပထမဥးစြာ ေမြးစာရငး ႏင ေသစာရငးမားကသ႔ ေသာ ႏငငသားအဆင/အေနအထား ဆငရာ အေထာကအထား စာရြက/စာအပမား က ဥးတည ေဆာငရြကခၿပး၊ ၁၉၉၆ ခႏစတြင ႏငငသားသကေသ ခကဒျပားမားႏင ႏငငကးလကမတမားအား ႏငင သား စစစေရး အမတမားထညသြငး၍ စတင ထတေပးခသည။ သကေသခကဒျပား/စာအပမား တြင ကယပငနပါတမား ပါဝငလာေသာေၾကာင ႏငင ျဖတေကာသြားလာရာတြင စတအေႏာငအယကျဖစရ ေလရသည လမားယြငးျခငးကသ႔ေသာ ျပနာမး က ဖယရားပစႏငခပါသည။



လပေဆာငႏငမႈစြမးအား သငတနး (Productivity training) Mazouqa ၏လကထကအတြငး စစဥ ေဆာငရြကခေသာ သငတနး အစအစဥမားမာ ဝနထမးအေျပာငးအေရႊ႕အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရနႏင ဝနထမးကၽြမးကငမႈအဆငမား ျမငတငရန ဟေသာ ရည ရြယခကႏစချဖင ျပလပချခငး ျဖစသည။ ဝနထမး အေျပာငးအေရႊ႕မား ကအဆငေျပေခာေမြ႕မႈ ရေစရနႏင ရာသအလက ေလာကထားမႈ အတက အက မားက တ႔ျပနေဆာငရြကႏငရန CSPD သည ဝနထမးမားအား အေထာကအထားစာရြက/စာအပ/ ကဒျပား အမးအစား အားလးအတြက ထတေပးျခငး ႏင အသစထပမျပလပျခငးဆငရာ လပထးလပနညး မားက ကၽြမးကငစြာ ေဆာငရြကႏငရန ေလကင သင ၾကားေပးခသည။ “ဘကစကၽြမးကငတ ဝနထမးျဖစ ေအာင လပေပးခတယ။ ႏငငသားေတြရ႕ လအပခက အေပၚမတညၿပး အလပတစခကေန ေနာကတစခက ေျပာငးၿပး လပခငးလ႔ရတ ဝနထမးမးေပါဗာ” ဟ Hamdan က ေျပာသည။ “ဝနထမးတစဥးက ဥးစးဌာန ရ႕ ဘယဌာနစတမာမဆ တာဝနေပးလ႔ ရရမယ။ ေကာငတာမာ ပတစပ႔ ထတေပးႏငရမယ၊ ဒါမမဟတ ႏငငသားေတြရ႕တငၾကားခကလကခေပးတ ေနရာမာ လပႏငရမယ” ဟ ဆသည။ Marzouqa သည ေလာကလႊာ အေရအတြက ပမာဏမားက အကျဖတ ႏငရနႏင ႐းခြမား၌ အခ႕ေသာ လပငနးစဥမား အတြက ဝနထမးမား၊ ပစၥညးကရယာမား သငေလာ သလ ခထားေပးႏငရနအတြက တာဝနခ မနေနဂာ မားမ တငသြငးေသာ အပတစဥႏင လစဥ အစရငခ စာမားက အသးျပခသည။ ဝနထမးမား ကၽြမးကငမႈ တးတကလာေစ ရန Marzouqa သည လကေထာကမနေနဂာမားႏင မနေနဂာမားအား ေဂာဒနႏငင ျပညသ႔စမအပခပ ေရး ေကာငး (Jordan Institute of Public Administration) ႏင ေတာဝင သပၸအသငး မားသ႔ ေစလႊတ၍ အသအမတျပလကမတရ သငတနးမား က တကေရာကေစခသည။ သပၸအသငးမ ဝနထမး မားကလညး ဥးစးဌာနသ႔ လာေရာက၍ ကြနပတာ ဘာသာရပမားက ပ႔ခေပးခသည။ သငတနးအဖြ႕က

ဥပေဒေရးရာ ဌာနစတမ စစညးေပးထားေသာ ဥးစး ဌာနႏင ဆကစပ ပတသက ေနသည ဥပေဒမား ပါဝငေသာ စာအပအား ဝနထမးမားသ႔ ျဖန႔ေဝေပးခ သည။

ဗဟခပကငမႈ ေလ ာချခငး (Decentralization) နယဘကေဒသမား၌ ႏငငသားမားအား ဥးစးဌာန၏ ဝနေဆာငမႈက ပမကယျပန႔စြာ ရရႏငေစ ေရး အတြက ေဆာငရြကခရာတြင၊ CSPD သည ၎၏ ႐းခြ သးပႏစပနးပါးအား Marzouqa လကထကတြင တးခ႕ႏငချခငးျဖစၿပး၊ ၁၉၉၁ ခႏစတြင ၄၅ ႐းသာရခ ရာမ ၁၉၉၆ ခႏစတြင ၇၄ ႐းအထ တးခ႕ ဖြငလစႏငခ ျခငး ျဖစသည။ Marzouqa ၏ အဖြ႕သည လေန သပသညးမႈ၊ လဥးေရဆငရာ အခကအလကမား ႏင ေဆာငရြကရႏငဖြယရသည ေလာကလႊာပမာဏ စသည ကနးဂဏနးမားက ထညသြငးစဥးစားၿပး၊ ႐းခြ မား ဖြငလစႏငရနအတြက ၿမ႕အပခပေရး အဖြ႕မား ျဖင တက႐က ဆကသြယ ေဆာကရြကခသည။ စတ အားထကသနမႈရလေသာ ၿမ႕အပခပေရးအဖြ႕မားမာ ဥးစးဌာနအား ႐းေနရာအတြက အေဆာကအဥးမား ကမးလမးေပးအပေလရခေသာေၾကာင ဘတဂက နညးပါးသည အခကအခမားက သကသာရာရေစခပါ သည။ ႐းခြမား၌ ဝနထမးမားခန႔ထားရနအတြက Mazouqa သည ျပညသ႔ဝနထမးျဗ႐ျဖငေတြ႕ဆ၍ ဥးစးဌာန၏ ဝနထမးအေရအတြကက တးျမငေပးရန ညႏႈငးေဆြးေႏြးခသည။ ဝနထမးအေရအတြကမာ ၁၉၉၁ တြင ၈၇၀ ဥးမ ၁၉၉၆ ခႏစတြင ၉၈၇ ဥး သ႔ ၁၂% တးလာခပါသည။

ဝနထမးစြမးေဆာငမႈက အကျဖတျခငး (Evaluating employee performance) ၁၉၉၂ ခႏစတြင Marzouqa သည ဗဟ စစမးစစေဆးေရး႐းက ဖြ႕စညးတညေထာငၿပး ဝနထမးမား၏ စြမးေဆာငမႈက ေစာငၾကညစစေဆး ျခငးအား ပမနလပငနးတစရပျဖစလာေအာင ျပလပခ သည။ အစပငး၌ ဗဟစစမးစစေဆးေရး႐းတြင ဥးစးဌာန၏ ေန႔စဥအလပမားက ဆနးစစအကျဖတမႈ ျပလပသည ဝနထမး ေလးဥးသာ ပါဝငခသည။ ဝနထမး တစဥးစသည ဘ႑ာေရး၊ ကြနပတာ၊ စမ



ေရးရာ သ႔မဟတ လပငနးစဥမား စသျဖင အထး သးသန႔ ကစၥရပတစခအေပၚ တာဝနယရပါသည။ ၎ တ႔သည အထကေဖာျပပါ နယပယ ကစၥရပ အသးသးတြင ႀကတငအသေပးမႈမရဘ ဝငေရာကၿပး၊ အလြတသေဘာ စစေဆးမႈမား (informal audits) ျပလပၿပး၊ ဝနထမးမား၏ လပေဆာငႏငမႈ အေန အထားအေပၚ အစရငခတငျပပါသည (ဥပမာအားျဖင စာအပ ထတေပးသည ဝနထမးအတြက ဆလင ေန႔စဥ ေလာကလႊာအေရအတြက မညမ ၿပးစး ေၾကာငး သ႔မဟတ ထဝနထမး၏ ႏငငသားမား ျဖင ဆကဆရာတြင ျပမေျပာဆပ စသညတ႔ ျဖစပါသည)။ အကယ၍ လအပခကရေနေၾကာငး ေဖာထတ တငျပထားပါက တာဝနခ မနေနဂာက ဝနထမးအား ေခၚဆကာ အစရငခစာႏငပတသကၿပး ေျပာဆေဆြး ေႏြး၍ လပေဆာငခကက တးတကမႈရေစရန သတ ေပး တကတြနးပါသည။ မနေနဂာမားႏင ညႊနၾကားေရးမးခပ တ႔သည စစေဆးေရး႐းမ ေတြ႕ရခကမားက ေဆြးေႏြးရန တစႏစလင ႏစႀကမ ပမန ေတြ႕ဆခ သည။ ထအစရငခစာမားအျပင ဝနထမးမား၏ တက႐ကႀကးၾကပေရးမးမားႏင ၎တ႔ ႐းခြ၏ ညႊန ၾကားေရးမ းမားကလညး ဝနထမးမားက အကျဖတ သးသပပါသည။ အကျဖတမႈမားအား စြမးေဆာငမႈ ေျခာကမးမ စသတမတခက ၃၀ ခက အေျခခၿပး ျပလပပါသည။ စြမးေဆာငမႈ ေျခာကမးမာ အလပခန အတငး လကနာ လပကငျခငး၊ ႏငငသားမားႏင ေျပာ ဆ ဆကဆမႈမား၊ လပေဖာကငဖကမားႏင ေျပာဆ ဆကဆမႈမား၊ တကမနကနမႈ၊ ေန႔စဥ အလပတာဝန မားက ၿပးေျမာကမႈ အတငးအတာ ႏင ဝနထမး၏ ကၽြမးကငမႈ အရညအခငးမား တ႔ျဖစသည။ ဘတဂကဆငရာ အကန႔အသတမားက Marzouqa ၏ ဝနထမးမားအား စတဓာတျမငတငေပး ႏငရန ႏင စြမးေဆာငမႈ တးတကလာေစရန ႀကးပမး ခကမားအတြက အဟန႔အတားျဖစေစခသည။ လပခ လစာမားက ခကျခငးတးျမငေပးႏငရနမာ မျဖစႏင သျဖင၊ Mazouqa သည တငးၾကပသည အပဆေၾကး ခးျမငမႈ စနစက ျပျပငခပါသည။ တစႏစတာအလပ ၿပးဆးခနတြင ဥးစးဌာနမ ဝနထမးအားလးသည

ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာမ ခထားေပးသည ေငြပမာဏ တစခအား အပဆေၾကးအျဖစ အညအမ ခြေဝ ရရၾကပါသည။ ပမနအားျဖင ဝနထမးတစဥးလင ေဂာဒန ဒငနာ ေငြ ၁၀ ခန႔ (US$20 ခန႔နးပါး) ႏစစဥ ရရျခငးျဖစသည။ Mazouqa က ထအပဆေၾကး အတြက သတမတသည စစေပါငး ေငြပမာဏက စစေဆးေရး႐းမ အစရငခစာမားအေပၚ အေျခခ၍ ဝနထမးစြမးေဆာငမႈျဖင ခတဆကခၿပး အပဆေၾကး ခးျမငပ က ျပငဆငခသည။ ေကာငးမြနစြာ ေဆာင ရြကႏငသည ဝနထမးမားက အပဆေၾကး ပမရရၿပး၊ ေကာငးစြာ မလပေဆာငႏငသည ဝနထမးမားမာ ပမ ေလာနညးၿပး ရရပါသည။ Marzouqa သည ဥးစးဌာနအတြငး၌ ရာထး တးျမငမႈ အစဥအလာမားကလညး ေျပာငးလခသည။ “ကၽြနေတာက အရညအခငးရတသက အရညအခငး န႔ တနတ ေနရာမာထားတယ” ဟ သက ေျပာသည။ ဥးစးဌာနသ႔ ေရာကလာခၿပး၊ လပကငေဆာငရြကပ မားအား ေလလာေစာငၾကညခၿပးသညေနာကတြင သ သည Hamdan ႏင Qudah တ႔ အပါအဝင အေတြ႕ အၾကရင ဝနထမးမားစြာက ထပပငးရာထးေနရာမား သ႔ တးျမငေပးခသည။ သ၏ သကတမးတစေလာက လး၌ ဤမဝါဒကပင ဆကလကကငသးသြားခသည။ ယခငကမ ရာထးတးျမငျခငးမာ လပသကဝါစဥ အေပၚတြငသာ မတညခပါသည။ “သ႕ရ႕ ဥးစးဌာနမာ အခနအၾကာႀကး ရေနခ႐န႔ ကယအလပအကငတး တကဖ႔ အခြငအေရး ရမယမဟတဘး၊ စြမးေဆာငမႈ ေကာငးေကာငးျပႏငမသာ အခြငအေရးရမယဆ တာက သက ရငးေအာင ေျပာခပါတယ။” ဟ Hamdan က ေျပာျပသည။

အဟန႔အတားမားက ေကာလႊားျခငး (OVERCOMING OBSTACLES) “လပငနးစဥ အဆငတစခစတငးမာ တစေယာက မဟတ တစေယာကကေတာ ကဖက ကယက လပတာပ၊ အတက အခလပတယ၊ အတက အခ လပတယ၊ အတကအခ လပတယ။” ဟ Marzouqa က သၾကခရေသာ အဓက အဟန႔အတား အေၾကာငးက ေျပာျပသည။ Al Kayed ကလညး



ဝနထမးမား၏ စတေနသေဘာထားႏင ပတသကၿပး “Marzouqa တ႔ဟာ ဆန႔ကငခခမႈေတြ အရမးက ၾကခ ရတယ။ ဝနထမးေတြက လကရအေနအထား မာပ ေနျမအတငးေနလခၾကတာေလ” ဟ ေျပာျပ သည။ ဝနထမးမား၏ စတဓာတအမအကငမား တးတကလာေစရနႏင ဝနေဆာငမႈ ရယသအေပၚ ေဖာေရြပငာသည စတသေဘာထား ပမထားရႏငေစ ရန Marzouqa သည သ ရတပဖြတြင တာဝနထမး ေဆာငခစဥက စမခန႔ခြမႈ နညးစနစမားက အသးျပခ သည။ “ေနာကဆးဝနထမး မျပနမခငး သ႐းကေန မျပနဘး။” ဟ Salman Qudah က ျပနလညေျပာျပ သည။ “သက အျမတမးပ ႐းမာ ရေနခသလပါပ” ဟ Hamdan က ေထာကခ ေျပာဆသည။ “သ႕အေနန႔ လစာေတြ တးမေပးႏငခေပမယလညး၊ ဝနထမးေတြ ဟာ ပထမဆးအေနန႕ ကယအေပၚ တေလးတစားရ တာ က ခစားခၾကတယ။ သက တစေယာကခငးစ ေကာငးေကာငးသတယ။ ဝနထမးတစေယာက ေယာကက လကပ႔ဖ႔ လရင အမအထ ကားေမာငးၿပး လကပ႔ေပးတယ။” ဟ ေျပာျပသည။ Marzouqa သည ခခဆန႔ကငမႈက ေအာက ေျခဝနထမးမားသာမက၊ သ၏ တာဝနခ မနေနဂာမား ထမပါ ၾကေတြ႕ခရသည။ ဥပမာအားျဖင လပငနး ေဆာငရြကခကမားက ေကာငတာတြင ေလလာ ေစာငၾကညရာတြင ၎တ႔သည “ေညာငးတယ၊ ကက တယဆၿပး ေစာဒကတကတယ။ အေနာက ရးခနးထ ျပနသြားဖ႔ အေၾကာငးျပခကေတြ ေပးဖ႔ ႀကးစားတာ ေပါ။ တကယဆရင ကၽြနေတာက သတ႔အားလးထက အသကႀကးတ လႀကးတစေယာကပဟာ။ ႏငငသား ေတြေရ႕မာ သတ႔ သကၡာကတယဆၿပး ေတြးေနၾက တာပါ” ဟ Marzouqa က ျပနလည ေျပာျပပါသည။ Marzouqa ၏ ျပျပငေျပာငးလမႈ မားစြာ ေအာငျမငခရျခငးမာ ဝနထမးမားအား မမတ႔သည မမတ႔ ဝနေဆာငမႈ ေပးေနသည ႏငငသားမား၏ အထကတြင ရမေနေၾကာငးက ကယတင အသ အမတျပ လကခလာေအာင လပေဆာငႏငခသည သ႕၏ အရညအခငး အေပၚတြင မတညေနခပါသည။3 ဤသ႔ ျဖစလာရနမာ အစးရ ဝနထမးမားသည

သာမာနျပညသမားထက ပ၍ သာျခငး၊ ျမငျခငး မရ ေၾကာငးႏင အလပတာဝန မေကျပြနသည ျပညသ႔ ဝနထမးမားအေပၚ ႏငငသား မားမ ေဝဖန ေထာကျပ ေျပာဆႏငသည အခြငအေရး ရေၾကာငးက ဝနထမး မားအေနျဖင နားလညသေဘာေပါက ရနလအပပါ သည။ Marzouqa က စနမနာျပျခငးျဖင ဥးေဆာငခ သည။ သ၏ ႏငငသားမားအတြက တခါးဖြင မဝါဒ ကငသးမႈက ဥးစးဌာနဝနထမးမားအား ထေရာက သည သတ ေပးစကား တစခ က ေပးႏငခသည။ သသည ႐းခြမားသ႔လညး မၾကာခဏသြား ေရာကၿပး အေျခအေနမားက ၾကည႐ႈစစေဆးခသည။ ရဖနရခါ တြင Marzouqa ကယတင ႐ပဖကၿပး မသမသာျဖင ႐းခြမားသ႔ ထပခါထပခါ သြားေရာက ၾကည႐ႈ စစေဆးျခငးမားေၾကာင ထပပငးမ စမခန႔ခြ သမား သည ဝနထမးမားအား ၎တ႔၏ ေဆာငရြကခကမား အတြက တာဝနခရေစရန ၾကပမတလကရ ေၾကာငး ရငးလငးစြာ သေစခသည။ “ဘယဝနထမး မဆ သ႔တ႔ဆက ဥးစဌာနရ႕ အႀကးအက အခနမေရြး ေရာကလာႏငတယဆတာ ေမာလငထားရတယ။ အဒေတာ သတ႔ေတြ အခနမျဖနးရေတာဘး။” ဟ Qudah က ေျပာသည။ Marzouqa သည တာဝနပကကြကေသာ ဝနထမးမားအား ကယတငေခၚေတြ႕ၿပး ျပစတငႀကမး ေမာငးခသည။ ႐းခြတစခသ႔ ႐ပဖကၿပး သြားေရာက ၾကည႐ႈခရာတြင ဝနထမးမားမေလာမကန ျပမေန သညက ေတြ႕ရသျဖင ၎တ႔အား သ႔႐းသ႔ ဆငေခၚ၍ “ခငဗားတ႔ဆက ဝနေဆာငမႈ ရယဖ႔လာတ သကႀကး ပငး တစေယာကက ခငဗားက ဆကဆခတပစက ဘယေလာကဆးဝါးလ ဆတာ ခငဗားတ႔ သလား။ ကပတ႔ ဥးစးဌာနန႔ ခငဗားတ႔ ကယတငအေပၚမာ အမား ထငျမငေစခငတ ပရပက တကယပ ဒလမး လား။” တစခါတြငမ Marzouqa သည ႐းခြတစခမ မနေနဂာ တစဥး ႏင ပတသကၿပး တငၾကားခက မားစြာ လကခရရခသည။ အဆပါမနေနဂာသည ႏငငသားမားအား သ႔႐းအျပငဘကတြင ရကမားစြာ ၾကာေအာင ေစာငဆငးေစခပါသည။ ၎အား တစႀကမ ေတြ႕ဆေျပာဆၿပးသည ေနာကတြင Marzouqa သည ဤျပနာ ၿပးဆးသြားၿပဟ ထငခ



မသည။ သ႔ေသာလညး ဤျပနာမာ ဆကလက ျဖစပြားေနေၾကာငး သရေသာအခါ Marzouqa သည အဆပါ ဝနထမးအား အနမန႐းခပတြင အေရးေပၚ အစညး အေဝးရသညဟ ေျပာကာ ေခၚဆခသည။ ဝနထမးေရာကလာသည အခါတြင Marzouqa သည ၎အား ေစာငဆငးခနးတြင နာရမားစြာၾကာေအာင တမင ေစာငဆငးေစခသည။ ဝနထမးမာ စးရမ စတလႈပရားကာ ဂဏာမၿငမျဖစလာၿပး အခနးအတြငး ေခါကတ႔ေခါကျပန လမးေလာကရငး အတြငးေရးမး မားအား စတဆးေဒါသ ထြကေနခသည။ ေနာကဆး တြင Marzouqa က ႐းခြမနေနဂာအား ေခၚေတြ႕ခၿပး “က အနညးဆးေတာ ေစာငဆငးခနးထမာ ခငဗား အတြက ေသာကစရာ ေကာဖ၊ လကဖကရညရတယ။ ထငစရာ ထငခ ရတယမဟတလား။ ခငဗား ေစာင ဆငးခငးထားတ ျပညသေတြမာေတာ ဒါေတြ မရဘး ဗ။” ဟ ေအးေဆးစြာ ေျပာဆ သတေပးခသည။ အဆပါ ဝနထမးမာ လပပကငပမား ေျပာငးလသြားခ သညဟ Marzouqa က ေျပာပါသည။ အျခားျဖစရပမားတြင Marzouqa အေနျဖင ဥးစးဌာန၏ ဥးတညခကမားက ေသခာစြာ ရငးျပႏင ရန အစြမးကန အားထတႀကးပမးခရပါသည။ ဥပမာ အားျဖင သတာဝနစယၿပး ဒတယ အပတတြင အႀကး တနး တာဝနခ မနေနဂာမားအားလးေခၚဆ၍ အစညး အေဝးတစခ ျပလပခၿပး လပငနး ဥးတညခကမား စာရငးက တငျပခကာ၊ တျဖညးျဖညးခငးျဖင ေနာက ပငးတြင ႏငငကးလကမတတစခက တစနာရအတြငး အသစျပနလည ျပလပေပးႏငရမည စသျဖင ေျပာဆ ခသည။ တာဝနခမနေနဂာမားက ကန႔ကြက ျငငးဆ ခၾကပါသည။ အႀကးတနးအရာရတစဥးက အကယ၍ ဤသ႔ အခနတအတြငး ေဆာငရြကေပးမညဆပါက ႏငငသားမားသည ၎တ႔၏ ႏငငကးလကမတ စာ အပမားက တနဖးထားၾကေတာမညမဟတေၾကာငး ႏင စာအပေပာကဆး သ႔မဟတ ပကစးမႈမား ဆးဝါးစြာ ျမငတကလာမညျဖစေၾကာငး ကန႔ကြက ျငငးဆခသည။ Marzouqa က မနေနဂာမားအား ဤသ႔ေသာအေျခအေနမးျဖစေပၚႏငမည မဟတ ေၾကာငး၊ ေပာကဆး သ႔မဟတ ပကစးေသာေၾကာင အသစျပနလည ေလာကထားသမားအား ပမမားျပား

သည အခေၾကးေငြမား ေကာကခရနႏင ပမၾကာျမင စြာလညး ေစာငဆငးေစရန လပထးလပနညးမား သတမတမည ျဖစေၾကာငး ရငးျပ၍ ဆြေဆာငစညး႐း ခရသည။ ျပညသ႔ဝနထမးအလပသမား ဥပေဒမားအရ ဝနထမးမားအား ႀကးေလးေသာျပစမႈ ကးလြနျခငး မရပါက ရာထးမ ထတပယႏငခြငမရသညတင၊ အခ႕ ေသာ အေျခအေနမားတြင တငးတငးကပကပ၊ ျပတျပတသားသား ေဆာငရြကခရပါသည။ တာဝန စယခါစ အခနတြင Mazouqa ၏ ေအာကတြင သ၏ ျပျပငေျပာငးလေရး ေမာမနးခကမားက ရငးျပေျပာ ဆသညတင ပးေပါငး ေဆာငရြက လျခငး မရခသည တာဝနခမနေနဂာ ေျခာကဥးရခသည။ လအနညး ငယ ၾကာၿပးေနာက သသည ဝနႀကးမားေကာငစျဖင ေတြ႕ဆခၿပး ထမနေနဂာမားအား ရာထးမ ဖယရား ေပးရန ေတာငးဆခသည။ ျပညသ႔ဝနထမးဆငရာ ျပ႒ာနးခကမားအရ သ႔အေနျဖင လပေဆာငႏငစရာ ဤ တစနညးသာရခေသာေၾကာငျဖစသည။ ေကာငစ က သ၏ ေတာငးဆခကက ေဆာငရြကေပးရန ႏစႀကမတင ေရြ႕ဆငးထားခသျဖင “သ႔တ႔မထြက ရင ကၽြနေတာထြကပါမယ။ အလပေတြ ျဖစေျမာကေစခင တယဆရငေတာ ဒလ ဥးေဆာငမႈ ညဖငးတသေတြ က စမအပခပေရး ရာထး ေတြ မာထားလ႔ မျဖစပါဘး” ဟ၍ ယတျပတ အသ ေပးခကတစခက ေပးပ႔ခသည။ ျပညသ႔လျခေရးဥးစးဌာနတြင ကာလ ရညၾကာစြာ တာဝနထမးေဆာငချခငးႏငအတ အမားယၾကည ေလးစားခခရသည သ၏ သမာသမတကမႈ တ႔ေၾကာင ဝနႀကးမားေကာငစသည သ ေတာငးဆသည အတငး လကေလာ ေဆာငရြကခသည။ Mazouqa ၏ ျပျပငေျပာငးလေရး အရန အဟနအတြက အျခား အဟန႔အတားတစခမာ ႏငင ေရးအရ ေထာကခပပးေပးမႈ အစဥတစက မရရချခငး ျဖစသည။ သ႔က ခန႔အပရန ကညေပးခေသာ ဟစန ဘရငထမ အျပနအလန နားလညမႈသေဘာျဖင ေထာကခမႈ ရရခေသာလညး အစးရအဖြ႕ အေျပာငး အလ (ပမနအားျဖင ႏစစဥျဖစေလရသည) ျဖစေလ ရသျဖင ဝနႀကးမား၏ ေထာကခပပးမႈမာ မတညၿငမခ ပါ။ “ကၽြနေတာတ႔ အေနန႔ ရလဒေတြ ျပသႏငမပ



အစးရက ဘ႑ာေငြ အရငးအျမစေတြ ခထားေပး တယ။” ဟ Marzouqa က ေျပာသည။ အဓကကေသာ အလညအေျပာငးတစခမာ ၁၉၉၄ ခႏစ ေရြးေကာကပြ ျဖစသည။ Marzouqa က ေရြးေကာကပြ မစာရငးမား ျပစရာတြင ႏငငသားစစစ ေရး အမတမားက အသးျပရန အၾကျပခသည။ ဥးစး ဌာနသည မစာရငးသြငးျခငး လပငနးက ဥးေဆာငခ ၿပး မစာရငးအတမားႏင တစဥးတညးမ အႀကမႀကမ မေပးျခငး စသည ျပနာမားက ေလာခႏငရန ကညေပးခသည။ “Marzouqa က ဒအခြငအေရးက အသးခၿပး CSPD က ျပျပငေျပာငးလေရးလပဖ႔ ဘယ ေလာကအေရးႀကးတယဆတာ အစးရက လကခ လာေအာင လပႏငခတယ။” ဟ Hamdan က ေျပာ သည။ Marzouqa ၏ လကထကတြင ဥးစးဌာန၏ ဘတဂကမာ ၃၁ % တးတကခၿပး ဒငနာေငြ ၃၆၆၀၀၀၀ ရရခသည။ “လအပတ ဘ႑ာေငြ မရ မခငး အစးရက ကၽြနေတာတ႔က ဖအားေပးခတယ။ ဘာလ႔လ ဆေတာ ကၽြနေတာတ႔ လပေနတာက တကယလညး ေကာငးမြနလ႔ပါ။” ဟ Mazouqa က အခငအမာ ေျပာဆသည။

ရလဒမားက အကျဖတျခငး (ASSESSING RESULTS) ျပျပငေျပာငးလမႈမား မတငမက ဥးစးဌာန တြင လပငနးေဆာငရြကခက ၾကာျမငခနမားအား အခကအလက ေကာကယႏငမည စနစ မရခပါ။ အေထာကအထား စာရြက/စာအပ ထတေပးရန ေဆာငရြကရာတြင အၾကာဆး ႏစႏစ မသည အျမနဆး ေလး၊ ငါးနာရ အၾကား အမးမး ကြျပားလကရခေၾကာငး ဝနထမးမားက လကခ ေျပာဆခသည။ ၁၉၉၆ ခႏစ၊ Marzouqa ၏ ရာထး သကတမး ကနဆးခါနးအခနတြင ဥးစးဌာန၏ အခက အလကမားက လပငနးေဆာငရြကမႈ ၾကာခနမားက စနစတက တငးတာခရာတြင ႏငငကးလကမတ စာအပ သ႔မဟတ ႏငငသားအဆင/အေနအထား ဆငရာ အေထာကအထားစာရြက/ကဒျပား တစခခက ေဆာငရြကေပးရန ပမးမႏစနာရခန႔သာ ၾကာျမင ေၾကာငး ညႊနျပခပါသည။ ေကာကခသည အခေၾကး

ေငြ ႏႈနးထားမားမာ ဥပေဒအရသတမတထားျခငး ျဖစ သညအျပင၊ ဘ႑ာေရးဝနႀကးဌာနမ ဥးစးဌာန အသး စရတ အတြက ဘတဂက သးျခားခထားေပးျခငး ျဖစေသာေၾကာင ႏငငသားမားအေနျဖင အခေၾကးေငြ တးျမင ေပးေဆာငစရာမလပ၊ ပမေကာငးမြနသည ဝနေဆာငမႈမားက ရရချခငးပငျဖစသည။ လပငနးေဆာငရြကခက ၾကာျမငခနက ေလာချခငး၌ အဓက အေၾကာငးအခက တစခ ျဖစ ေသာ လပငနးစဥမားအား ရငးလငးလြယက ေအာင (streamlining processes) ျပလပရာတြင အရည အေသြးပငးကလညး မနမကေအာင လပေဆာငႏငခ သည။ ဥးစးဌာနသည အတအပ ျပလပျခငးက ကာကြယတားဆးႏငရနအတြက လကေဗြရာ ရယ ထညသြငးျခငး ႏင အထး ဘားကဒ သေကၤတမား ထညသြငးျခငး၊ မးအလငးေရာငတြင ၾကညပါက အထးပရပမားက ေတြ႕ျမငႏငသည သးဖကျမင အမတအသားတဆပမား (holographic stamps) ထညသြငးျခငးစသည နညးလမးမားက အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကခပါသည။ ထသ႔ ေဆာငရြက ချခငးေၾကာင ေဂာဒနႏငငသားမားကငေဆာငသည ႏငငကးလကမတမားသည ႏငငတကာ ေလေၾကာငး အဖြ႕အစညး (International Civil Aviation Organization) ၏ စခနစညႊနးမားျဖင ကကညမႈရ လာခပါသည။ ဥးစးဌာန၏ကနးဂဏနးအခကအလက မားအရ တရားမဝင အေထာကအထား အတအပ ျပ လပသည အမႈအေရအတြကမာ Marzouqa တာဝန စတငရယခသည ၁၉၉၁ ခႏစမ စ၍ ႏစစဥ ကဆငး သြားခေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ ၁၉၉၆ ခႏစေနာကပငး တြင အတအပ ျပလပသည အမႈမားအား အစရငခ တငျပမႈ မရေတာပါ။ ဝနထမးအသစထပမခန႔ထားျခငးႏင ေလာ ချခငးမားက ျပလပႏငမႈ မရသည အေျခအေနတြင လကရဝနထမးမားအား စတဓာတတကကြမႈရ ေအာင လပေဆာငရနမာ အလြနအေရးႀကးခသည။ Marzouqa ၏ လကထက အတြငး၌ ဝနထမးမားအား အလြတသေဘာ စစေဆးျခငးမား၊ ေလကငသငၾကား ေပးျခငးမား ႏင ႏငငသားမားျဖင တက႐က ပမ ေတြ႕ျမငႏငေစရန ႐းေနရာမား ျပငဆငဖြ႕စညးျခငး



စသည နညးလမးမားျဖင ပမ တာဝနခမႈ ရလာေစခၿပး ဝနထမးစြမးေဆာငမႈက တးတကေအာင လပေဆာင ႏငခသည။ လပထးလပနညးမား သသသာသာ ရငးလငး လြယကလာခၿပး၊ ဝနထမးမားမာလညး ပမတာဝနခယစတ ရလာခသညအျပင၊ ေလာကလႊာ မားအတြက လအပေသာအဆငမားလညး ေလာ နညးသြားခေသာေၾကာင အကငပကျခစားမႈမား ကဆငး သြားခ သညဟ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမား က ေျပာပါသည။ ဝနေဆာငမႈ ေပးရန ၾကာခနမာ ျမနဆန တေတာငးလာခေသာေၾကာင ေလာကလႊာမားအျမန ၿပးစးရန လာဘထးျခငးမား မလအပေတာပါ။ အနမန ႐းခပ အျပငဘက ဝနးကငတြင ေနရာယထားၾက သည ၾကားပြစားအခ႕၏ အဆအရ ၎တ႔၏ ဝနေဆာငမႈမားအား ကညေတာငးခမႈ ကဆငးသြားခ သညဟ သရပါသည။ ဥးစးဌာနသည ၾကားပြစားမား က အစားထးႏငရန အခမ ကညလမးညႊနျပသေပး သည ေကာငတာတစခက ပင ဖြငလစခသည။ ေဂာဒနႏငငရ ကလသမဂၢဖြ႕ၿဖးမႈ အစအစဥ (UNDP) မ အပခပေရး သေတသ တစဥးျဖစသ Sawsan Gharaibeh က ထတေပးျခငးႏင အသစ ျပနလည ျပလပျခငး (issuance and renewal processes) လပငနးစဥမားတြင မတမႈ ပမ ရလာ ခသညဟ ဆသည။ ေလာကထားသမား၏ မသားစ အမညမားအေပၚ အေျခခ၍ ေလာကလႊာမားက ေႏာငေႏးေစရန ဝနထမးမားအေနျဖင ျပလပႏင ျခငး မရေတာပါ။ အထးသျဖင ႏငငသားစစစေရး အမတ မားက စတငအသးျပလာခခနတြင ျဖစသည။ “ဒါက ျပျပငေျပာငးလမႈေတြကေန မရညရြယဘ ရလာခတ ရလဒတစခ လ႔ ထငပါတယ။ လပငနးစဥေတြ ပမၿပး တစသမတတညး ျဖစလာခၿပး၊ ပြငလငးျမငသာမႈ လညး ရလာတာန႔အတ ဝနထမးေတြဟာလညး ပမ တာဝနခယမႈ ရလာၾကတယ။ ျပညသလထကလညး ခြျခားဆကဆမႈ ဒါမမဟတ မကႏာလကေဆာငရြကမႈ ေတြ မရသေလာက ျဖစသြားၿပ ဆတာ သေဘာေပါက နားလညလာၾကတယ။ အဒလျဖစလာတာေၾကာင ဥးစးဌာနအေပၚမာ ယၾကညမႈေတြ ပမ ရလာခၾက တယ။” ဟ သက သးသပပါသည။

ယခငကမ ဝနေဆာငမႈ ေပးရာတြင ပမန တစသမတတညးျဖစျခငး၊ အဆငေျပေအာင လြယက ေအာငေဆာငရြကေပးျခငးတ႔ မရခပါ။ ဤ အေၾကာငး အရငးမားေၾကာငပင ျပညသလထ၏ မေကနပခက မားျဖစေပၚချခငး ျဖစသညဟ Hamdan က ဆသည။ “ကၽြနေတာတ႔ ျပညသေတြဟာ အစဥအလာအားျဖင စတမရညတတပါဘး။ အေဆာကအဥး ေခါငမးေပၚ မာ သတ႔ေတြအတြက ရဟတယာဥတစစငး ေစာငေန တယေဟ ဆၿပး ကၽြနေတာတ႔ဌာနမာ ႏငငသား ေတြအေၾကာငး ရစရာ ေျပာေလရပါတယ။” ဟ သက ဆသည။ အနမန ႐းခပ အျပငဘကရ ၾကားပြစားမား ကလညး ႏငငသားမား၏ စတမရညႏငမႈ အေၾကာငး က ဤသေဘာအတငးပင ထပတျပ၍ ဇာတလမး ဥပမာမား ေျပာျပၾကသည။ စတရညသညးခမႈ မရ ဟေသာ ယဆခကမား ရသညတင ၁၉၉၂ မ ၁၉၉၆ ခႏစမားအၾကားတြင ဥးစးဌာနႏင ပတသကၿပး တငတနးမႈမား ကဆငးသြားခပါသည။ Marouqa ႏင အျခားဝနထမးမား၏ အဆအရ ႏငငသားမား၏ တင ၾကားခကမား ဆငရာ ေကာမတသည ၁၉၉၁ မ ၁၉၉၃ အၾကားတြင တငၾကားမႈမား တစပတစပင လကခရရ ခေသာလညး ၁၉၉၅ မ ၁၉၉၆ အၾကားတြင တငၾကား မႈ တစခ တစေလမပင မရရခဟ သရသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမားစြာက တကကြလႈပ ရားသမား (activisits) ၏ ေရဒယ အစအစဥမားသ႔ ႏငငသားမားမ ဖနးဆကၿပး ဥးစးဌာနအေပၚ ေဝဖန ေျပာဆမႈမား နညးသထက နညးလာခသညဟ ဆသည။ ထအစား အဆပါ အစအစဥမားတြင ဥးစး ဌာနအေပၚ ခမြမးျခငး ႏင အသအမတျပ ေကးဇးတင စာလႊာမား ေပးပ႔ျခငးတ႔ ျပလပခၾကေၾကာငး သရ သည။4 ထကသ႔ေသာ စာလႊာ တစေစာငတြင ဝမးပနး တသာ ျဖစေနသည ႏငငသားတစဥးက Marzouqa ထသ႔ “လႀကးမငးက ခန႔အပခတ အခနတနးကဆရင လႀကးမငးရ႕ ရတပဖြ႕မာတနးက လပေဆာငခတ စညးကမး ရမႈ၊ ျမနဆနထေရာကေအာင ေဆာငရြကမႈ ဆတ အေတြ႕အၾကေတြန႔ ဒဥးစးဌာနအေပၚမာ ထနး ခပလႊမးမးႏငမလား ဒါမမဟတ ေျပာငးျပနျဖစၿပး ဥးစးဌာနကပ လႀကးမငးက ပငးရျခငး၊ ပရမးပတာ ျဖစျခငးေတြက ကးစကေအာင လပလကမလား



ဆတာက သခငေနခပါတယ။ ပထမ တစခ ျဖစလာခ တာေၾကာင အလြနဝမးသာမပါတယ။” ဟ၍ ေရးသား ေပးပ႔ခ သည။

ျပနလညသးသပခကမား (REFLECTIONS) Nasouh Marzouqa တာဝနယခေသာ ရာထးသကတမးသည ဥးစးဌာနအား ထငးမႈငး ေလးကနေနျခငးမ တပလန႕ႏႈးလကသည ကာလ တစခ ျဖစခၿပး သ႔ေနရာက ဆကခသျဖစေသာ Awni Yarvas အတြက ျပျပငေျပာငးလမႈမား ပမ အရန အဟနျမငတင ႏငေစမည အေျခခအဆင တစခက တညေဆာကေပးခသညဟ ေတြ႕ဆေမးျမနခသ မားစြာ က ေျပာျပခၾကသည။ ၁၉၉၁ မ ၁၉၉၆ အၾကား Marzouqa ၏ လကထကႏင ၁၉၉၆ မ ၂၀၀၅ အၾကား Yarvas တ႔ လကထကမားမ တညၿငမသည ေခါငး ေဆာငမႈသည ေအာငျမငသည အလညအေျပာငး၏ အဓကကေသာ အေၾကာငးအခကတစခ ျဖစခသည။ အစးရ အေျပာငးအလမား မၾကာခဏ ျဖစေပၚတတ သည သမငးအစဥအလာ ရေနခေသာ ေဂာဒန ႏငငတြင ျပျပငေျပာငးလမႈ အရနအဟနက ဆက ထနးထားႏငချခငးမာ မရသေလာကရားပါသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ “ေရ႕ဆင ေနာကဆင တာဝနယသေတြက တစဥးန႕ တစဥး သေဘာထား ခငး ထပတညမႈ မရတာမားပါတယ။ ဝနႀကးအေျပာငး အလေတြ မၾကာခဏျဖစေပၚေလ ရတာေၾကာင ဝနႀကးဌာနေတြ ေအာကက ဥးစးဌာနေတြရ႕ ညႊနၾကား ေရးမးခပေတြအေနန႔ ဝနႀကးဌာနရ႕ မဝါဒ၊ စမခန႔ခြမႈ အေျပာငးအလေတြက ႏစစဥ ၾကရပါတယ။ အဒေတာ ဘယလလပၿပး အလပျဖစေတာမလ။ အဒ အားနညး ခကထမာေတာ CSPD က အထး ျခြငးခကတစခလ႔ ေျပာရမာပ” ဟ ေဂာဒနႏငင ျပညသ႔ဝနထမးျဗ႐မ ညႊနၾကားေရးမးေဟာငး ျဖစသ Al-Kayed က ေျပာသည။ Marzouqa ၏ စမခန႔ခြမႈ ပစျဖစသည ကယ ကယျပန႔ျပန႔ တငပငေဆြးေႏြးျခငးႏင ေလလာေစာင ၾကညျခငးျဖင ျပနာမားက ရာေဖြေဖာထတပအား “အလပက အမနတကယ ၿပးေျမာကေစသည အရာ” ဟ ေဂာဒန တကသလမ စမအပခပမႈဖြ႕ၿဖးေရး

ပါေမာကၡ Bashir Khadra က ေျပာသည။ ဥးစးဌာန တြင ဝနထမးအျဖစ ကာလရညၾကာ လပကငခသည Salman Qudah က “သဟာ ျပနာေတြက ေျဖရငးႏငဖ႔န႔ နညးလမးေတြ ၾကဆႏငဖ႔အတြက တကယကပ ဝနထမးေတြရ႕ ေနရာက ကယတင ဝငၾကညတယ၊ ႏငငသားေတြရ႕ ေနရာက ကယတင ဝငၾကညတယ။ ဒါေၾကာင ေျပာရရင ဒါက ျပျပင ေျပာငးလမႈ (reform) သကသက မဟတဘး၊ လးဝ ဥ ေျပာငးလပစျခငး (revolution) ပါပ။” ဟ ဆသည။ Marzouqa မတငခငက တာဝနယခသ ျဖစ ေသာ Issa Omri က “ကမၻာေပၚက ဘယမနေနဂာ မဆ အမားေတြလပဖးခၾကတာပါပ။ မလပဖးခဘန႕ ေအာငျမငေအာင လပႏငမာမဟတဘး။ ဒါေၾကာငလ CSPD ရ႕ ျပျပငေျပာငးလမႈေတြဟာ ေနာကဆးမာ ေတာ ေအာငျမငလာခတာေပါဗာ။” ဟ ေျပာပါသည။ Khadra ကလညး အထကမ ေျပာဆသးသပခကမား အား သေဘာထပတျပရငး အာရပ စကားပ တစချဖင ကးကားေျပာဆပါသည။ “လေတာေတာမားမားဟာ ေကာကတးႀကးႀကးတစတးက ကငၿပး ပစဖ႔ ႀကးစား တာေၾကာင လရာေရာကေအာင မပစႏငၾကဘး။ ေကာကတးက လမးပစတအခါ လရာက ေရာကေစ ခငရင ေကာကတး ေသးေသးေလးေတြ အမားႀကး ကငၿပးပစရတယ။ Marzouqa လပခတာက အဒါ ပါပ။”

ေအာငျမငေသာ လ႔အဖြ႔အစညးမားအတြက တထြငဆနးသစမႈမား (Innovations For Successful Societies-ISS) အစအစဥက ၿဖစရပနမနာ ေလလာထားမႈမားႏင အျခားထတေ၀မႈမားက သတမတလမးညႊနခကမားႏငညေသာ ေအာကေဖာျပပါအသးျပမႈအတြက ကနကစရတမရေစဘ ရရႏငပါသည။ ISS အခကအလကသမးရာ website ကစတကးအႀကဥာဏမား၏ ဘဏတစခအျဖစ အသးျပရန ရညရြယၿပး၊ မတညေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးနညးဗဟာမား၏ အားနညးခက၊ အားသာခကမားကလကေတြ႔ကငသးေနသမားႏင ပညာသငဆရေကာငးသားမားက သးသပႏငရနႏင ဆကစပစဥးစားရမညအေၾကာငးအရာမား၏ အကးသကေရာကမႈမားကခနဆႏငရနျဖစပါသည။ ျဖညစြကလေသာေခါငးစဥမားႏင စဥးစားရနေမးခြနးမား၊ ျပငဆငခကမား၊ ၿဖစရပနမနာ ေလလာခကမားက မညသ႔အသးျပလကရသည စသည စာဖတသ၏ တန႔ျပနမႈမားက ISS က ႀကဆပါသည။ [email protected].

အသးျပရနသတမတခကမား

ISS၏ websiteမ မညသညစာရြကစာတမးကမဆ လကခရယျခငးမျပမ၊ အသးျပမညသမားသည ထစာရြကစာတမးမားရရႏငေစရန သတမတခကမားကဖတ႐ႈ၍ သေဘာတလကခရမညျဖစသည။ သတမတခကမားတြင www.princeton.edu/successfulsocieties ႏင Princeton တကသလမ ရရႏငသည သတငးအခကမားကအသးျပလသည မညသမဆႏင Princeton တကသလအၾကားတြင ဥပေဒဆငရာ သေဘာတညခကတစခပါ၀ငပါသည။

ဤသတငးအခကအလကမားကလႊေျပာငးလကခရယျခငး သ႔မဟတ အသးချခငးျပလပရာတြင အသးျပသမားအေနျဖင-

(က) website မ လႊေျပာငးလကခရယထားသည စာရြကစာတမးက အေမရကနႏငငမပင ခြငဥပေဒ (Title 17, United State Code) ျဖင ကာကြယထားေၾကာငးသရၾကပါသည။

( ခ ) ၎စာရြကစာတမးမားကပညာေရးႏင သကဆငေသာ၊ ပညာရငဆနေသာ၊ စးပြားေရး မဟတေသာ ရညရြယခကမားအတြကသာအသးျပၾကပါမည။

( ဂ ) ဤသတငးအခကအလကမား၏ မညသညအပငးကမဆ အျခားတတယ အဖြ႔အစညး ထသ႔ ေရာငးချခငး၊ လႊေျပာငးျခငး၊ ခြေ၀ျခငး၊ ခြငျပခကျဖင ထတေပးျခငး၊ ငားရမးျခငး သ႔မဟတ အသေပးျခငးတ႔ ျပလပမညမဟတပါ။ (တတယအဖြ႔အစညး၏ website တြင ျပနလညထတေ၀ျခငး သ႔မဟတ ျပသျခငးျပလလင Princeton တကသလ၏ ISS အစအစဥ သ႔မဟတ စာၾကညတကထမ တကျပတသားေသာ၊ စာျဖငေရးသားထား ေသာ၊ ခြငျပခက လအပမညျဖစသည)

(ဃ) ဤစေဆာငးထားသည သတငးအခကအလကမား ေပါငးစပပါ၀ငသည သ႔မဟတ မျငမးထားသည ထတေ၀မႈမား၊ တငျပခကမား သ႔မဟတ အျခားဆကသြယ လပေဆာငမႈ မားအားလးတြင ထသတငးအခကအလကမားမာ ISS website မ ရရေၾကာငးက အသအမတျပေဖာျပပါမည။ အႀကျပလသည ကးကားေဖာျပခက ပစမာ ေအာကပါအတငးျဖစ ပါသည-

[စာေရးသ (ေဖာျပထားလင)], [ေခါငးစဥ],Innovations For Successful Societies, Princeton University, http://princeto.edu/successfulsocieties မ ရရသည။ [website မ ရရသညေန႔]

( င ) ကစၥရပအလက ေလလာခကတြင အသးျပထားသည ကးကားခကမားသည ေတြ႔ဆေမးျမနး ခရသ၏ ပဂၢလေရးဆငရာအျမင႐ႈေထာငျဖစေၾကာငးသရၾကပါသည။ စေဆာငး ထားသည သတငးအခကအလကမား၏ တကမနကနမႈအတြက ႀကးပမး ထားေသာလညး Princeton University သည online မ ရရသည မညသညသတငးအခကမားအတြကမဆ တကမနကနမႈ၊ ျပညစမႈ၊ အခနမမႈ သ႔မဟတ အျခား၀ေသသ လကၡဏာမားအတြက အာမခမညမဟတပါ။

( စ ) အခကအလကစေဆာငးသမးသည ပစႏင/ သ႔မဟတ အေၾကာငးအရာႏင website က ျပငဆငမည၊ ေနာကဆးအေျခအေနႏင ကကညေအာငျပလပမည သ႔မဟတ အခန ကာလအလက မြမးမမညကသရၾကပါသည။

(ဆ) အခကအလကမားသမးထားရမႈကရယရနႏင အသးျပရနမာမမတ႔၏ ကယပင စြန႔စားမႈျဖစေၾကာငးလကခပါသည။ သမးထားမႈမ အခကအလကမားကအသးျပျခငးမ ေပၚေပါကလာသည မညသညဆး႐ႈးမႈမား သ႔မဟတ ပကစးမႈမားအတြကမဆPrinceton University တြင တာ၀နရေစမညမဟတပါ။ သမးထာမႈစနစ၏ လပေဆာင ခကႏငပတသကေသာမညသညမားယြငးမႈ သ႔မဟတ ေပာကဆးမႈအတြကမဆ Princeton University က တာ၀နမရပါ။

ISS သည Princeton University ၏ Woodrow Wilson ျပညသ႔ေရးရာႏင ႏငငတကာေရးရာေကာငးႏင Bobst Center for Peace & Justice တ႔ ပးေပါငးေဆာငရြကသည အစအစဥ တစချဖစပါသည။ Woodrow Wilson ေကာငးသည ျပညသ႔၀နထမးအလပမားအတြက ေကာငးသားမားက ျပငဆငေပးၿပး မ၀ါဒပငးႏင အပခပမႈပငးတြင ပညာရပပငး သေတသနလပငနးမားကပပးေပးပါသည။ ၿငမးခမးေရးႏင မတမႈအတြက Bobst Center ၏ ရညမနးခကမာ ႏငငမားအတြငးႏင နယျခားတစေလာက လးတြင တငးရငးသားဓေလထးစႏင ဘာသာေရးယၾကညမႈ မားအတြက ႏစဖကနားလညမႈႏင ေလးစားမႈမ တဆင ၿငမးခမးေရးႏင တရားမတမႈဆငရာ အေၾကာငးတရားမား တးပြားလာေစရနျဖစပါသည။

1 Al Abed, Oroub. “Palestinian Refugees in Jordan.” Forced Migration Research Guide. February 2004. 2 Civil Status and Passports Department, Department of Administrative Development. Civil Status and Passports Datasheet, 1989-2009. 3 See, for example, famous Jordanian cartoonist Imad Hajjaj’s comic strip parodying this bureaucratic culture at http://www.mahjoob.com/en/archives/view.php?cartoonid=1624. 4 See, for example, several citizens’ blogs praising the department at http://www.7iber.com/2010/09/positivegovernment-transaction/ and http://www.black- ris.com/2010/10/03/renewing-a-canadian-passport-inamman-is-tougher-than-renewing-a-jordanian-one/.

Documents

CREATING A ‘CITIZEN FRIENDLY’ DEPARTMENT ......မ ငမ ထ သည ထ တ ၀မ မ ၊ တင ပခ က မ သ မဟ တ အ ခ ဆက သ ယ လ ပ ဆ င မ မ်ားအားလံုးတြင