Upload
esther-peters
View
214
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Creativiteit in Wetenschap Creativiteit in Wetenschap en Kunsten Kunst
Prof.Dr. Wiel Hoekstra, ZeistProf.Dr. Wiel Hoekstra, ZeistProf.Dr. Marian C. Horzinek, BilthovenProf.Dr. Marian C. Horzinek, Bilthoven
……een dueteen duet
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Peter Paul Rubens (1577-1640) Peter Paul Rubens (1577-1640)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Wat is Creativiteit?Een eigenschap van organismen, die tot onverwachte oplossingen van problemen leidt Wat is een Probleem?Een probleem ontstaat, als een levend wezen een doel voor ogen heeft, maar niet weet hoe dit doel kan worden bereikt (Dunker, 1945)
Het probleem is van centrale betekenis: creatieve mensen zien een probleem, dat anderen niet opvalt
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Het probleem: de toren moet niet kunnen…Het probleem: de toren moet niet kunnen…
De creatieve oplossing: een spiraalvormige weg naar de topDe creatieve oplossing: een spiraalvormige weg naar de top
““De toren van De toren van Babel”Babel”
Pieter Breughel Pieter Breughel 1525 - 15691525 - 1569
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Wat is creativiteit niet?
““creatief met kurk”creatief met kurk” ““Bush Threatens Jail Time for Creative Bush Threatens Jail Time for Creative
Accountants” (Fox News)Accountants” (Fox News) ““Door jarenlange ervaring is Creatief NV Door jarenlange ervaring is Creatief NV
dé ideale partner voor uw communicatie dé ideale partner voor uw communicatie met de klant” (Full Service Web Design) met de klant” (Full Service Web Design)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Het probleem: sociaal engagement in een onnozel familieportretHet probleem: sociaal engagement in een onnozel familieportretDe creatieve oplossing: er is elders ook doelgerichte aandacht…De creatieve oplossing: er is elders ook doelgerichte aandacht…
““The Graham Children”The Graham Children”
William Hogarth (1697 – 1764) William Hogarth (1697 – 1764)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Creativiteit
is geen buitengewoon talent van enkele is geen buitengewoon talent van enkele mensen*, mensen*,
maar een fundamenteel element in het maar een fundamenteel element in het denkendenken
is daarom niet gedefinieerd door een is daarom niet gedefinieerd door een bijzonder denkproces, bijzonder denkproces,
maar door het resultaat (Weisberg, 1982)maar door het resultaat (Weisberg, 1982)
*Chimps: bananenprobleem; mierenprobleem*Chimps: bananenprobleem; mierenprobleem
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
““L’estate”L’estate”
Giuseppe ArcimboldoGiuseppe Arcimboldo (1527-1593)(1527-1593)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Het resultaat van een creatief proces
is in de wetenschap is in de wetenschap een inzicht, een theorie, een een inzicht, een theorie, een natuurwet (“global warming”, evolutietheorie, natuurwet (“global warming”, evolutietheorie, zwaartekracht)zwaartekracht)
is is conceptueelconceptueel gedefinieerd – door andere gedefinieerd – door andere wetenschappers te begrijpen, falsificeerbaar, wetenschappers te begrijpen, falsificeerbaar, reproduceerbaarreproduceerbaar
is in de kunst bijv. een schilderij, een gedicht, een is in de kunst bijv. een schilderij, een gedicht, een muziekstuk, een choreografiemuziekstuk, een choreografie
is is consensueelconsensueel gedefinieerd – geaccepteerd gedefinieerd – geaccepteerd door door andere kunstenaars, critici, jury’s, de “Nachwelt”andere kunstenaars, critici, jury’s, de “Nachwelt”
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
““Apparition d’un visage”Apparition d’un visage”
Salvador DalíSalvador Dalí
(1904-1989)(1904-1989)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Creativiteit en Originaliteit
Creativiteit is heuristisch: "a novel response that Creativiteit is heuristisch: "a novel response that solves a problem at hand" (Gilhooly, 1982), en solves a problem at hand" (Gilhooly, 1982), en daaromdaarom
onverwachtonverwacht niet algorithmisch, dusniet algorithmisch, dus onberekenbaaronberekenbaar
Serendipiteit (Horace Walpole, 1754) “…the the chance element in sparking creative thinking in chance element in sparking creative thinking in discovery and invention”discovery and invention”
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
René Magritte
(1898-1972)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Creativiteit en Originaliteit
OriginaliteitOriginaliteit was vroeger niet vast te stellen was vroeger niet vast te stellen
(herontdekking buskruit: China 10(herontdekking buskruit: China 10dede eeuw, eeuw, Africa 13Africa 13dede eeuw, Europa 14 eeuw, Europa 14dede eeuw) eeuw)
is heden objectiveerbaar: databanken, is heden objectiveerbaar: databanken, Internet – Internet – er is geen ruimte voor epigonale er is geen ruimte voor epigonale wetenschapwetenschap
is fenomenologisch onafhankelijk van is fenomenologisch onafhankelijk van creativiteit: de heruitvinding van het wiel is creativiteit: de heruitvinding van het wiel is een creatief proces!een creatief proces!
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Maurits Cornelis Maurits Cornelis Escher Escher
(1898-1972)(1898-1972)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Kunst en wetenschappen:Kunst en wetenschappen:pro’s & con’spro’s & con’s
waarheidwaarheid schschoonheidoonheid bruikbaarheidbruikbaarheid
reductionismereductionisme verlies van het verlies van het
subjectievesubjectieve verlies van het verlies van het
transcendente, transcendente, demystificatiedemystificatie
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet…
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
““Springbild”Springbild”
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
De De subjectieve subjectieve werkelijkheid berust op werkelijkheid berust op individuele waarnemingen:individuele waarnemingen:
hetzelfde fenomeen wordt op hetzelfde fenomeen wordt op verschillende manieren gezien en verschillende manieren gezien en beoordeeld, beoordeeld,
maar het ene is net zo werkelijk als het maar het ene is net zo werkelijk als het anderander
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
De wetenschappelijke ontdekking
is vandaag eerder een proces dan een is vandaag eerder een proces dan een gebeurtenisgebeurtenis
is vandaag eerder het resultaat van is vandaag eerder het resultaat van constante inspanning dan van een constante inspanning dan van een creatieve creatieve ‘strike of genius’‘strike of genius’
is vandaag eerder een groepsprestatie is vandaag eerder een groepsprestatie dan het werk van solistendan het werk van solisten
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
PythagorasPythagoras
Chartres, Chartres, XII.Jh.XII.Jh.
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
“Herontdekkingen”
komen – ondanks de “informatisering” – ook komen – ondanks de “informatisering” – ook nog vandag voornog vandag voor
zijn vaak het gevolg vanzijn vaak het gevolg van een introverte mentaliteieen introverte mentaliteitt een op één discipline beperkt managementeen op één discipline beperkt management het adagium het adagium de tijd is rijp…de tijd is rijp… (Wallace, (Wallace,
Darwin)Darwin)
De “creatieve”, sensationele, monolithische De “creatieve”, sensationele, monolithische ontdekking is meestal een “canard” ontdekking is meestal een “canard” ((cold fusioncold fusion, de Benveniste affaire), de Benveniste affaire)
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Interdisciplinariteit Interdisciplinariteit in de wetenschap:in de wetenschap:
ImmunopathologieImmunopathologie PsychoneuroimmunologiePsychoneuroimmunologie Bionics: neuron-siliconBionics: neuron-silicon interface interface Bioethiek (Bioethiek (scientiascientia & humaniora& humaniora)) Epidemethologie (Epidemethologie (bestaat nog nietbestaat nog niet))
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
De vreze des heren is het begin van alle wijsheidDe vreze des heren is het begin van alle wijsheid
GregorMendel The Founder of Genetics
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
Utrecht, 2006 Marian C. Horzinek
FinisFinis