Creativiteit in zorg Zorg voor creativiteit

Wat is creativiteit?

Nieuw en nuttig

Nieuw en betekenisvol

Proces

Persoon

Product

Publiek4P

Proces

Thomas Dagnall, Archimedes, 1990

Convergent denken

Divergent denken

Divergent denken

Divergent denken

Divergent denken

Remote Associates Task, Mednick, 1962

vis / mijn / koorts

Remote Associates Task, Mednick, 1962

bloem / vis / vorm

Proces

Persoon

Persoon

• open voor nieuwe ervaringen • onafhankelijk • introvert • norm-uitdagend • zelfzeker • gedreven • ambitieus • dominant • vijandig • impulsief

Persoon

• open voor nieuwe ervaringen • onafhankelijk • introvert • norm-uitdagend • zelfzeker • gedreven • ambitieus • dominant • vijandig • impulsief

• open voor nieuwe ervaringen • onafhankelijk • introvert • norm-uitdagend • zelfzeker • gedreven • ambitieus • dominant • vijandig • impulsief

Persoon

• schizotypale persoonlijkheidsstoornis

• bipolaire stoornis

Willem De Kooning

Mark Rothko

Philip Guston

Franz Kline

Robert Motherwell Arshile Gorky

schizofrenie bipolaire stoornis

“normaal”

schizofrenie bipolaire stoornis

“normaal”

“normaliteit”

schizofrenie bipolaire stoornis

“normaal”

“normaliteit”

Creativiteitschizotypie cyclothymie

35

SimonKyaga

Kyagaetal.:

•personenmetbipolairestoornis+gezondefamilieleden

vanpersonenmetbipolairestoornisén

psychosegevoeligheidzijnoververtegenwoordigdin

creatieveberoepen

•creatievepersoneninhetalgemeen:geenmajeure

psychischestoornissenbehalvebipolairestoornis

•metuitzonderingvanschrijvers:hogerrisicovoor

psychosegevoeligheid,bipolairestoornis,depressie,

angststoornissen,middelenmisbruikensuïcide

Creativiteit

Psychopathologie

Dan Graham

Dan Graham

DanGraham

“Velegrotekunstenaarsenschrijversblijkenzichopderandvanschizofrenietebevinden.EenvoorbeeldvaneengroteAmerikaanseschrijverindezecategorieisPhilipK.Dick.Mogelijk,ofeerderwaarschijnlijk,bevindikmijookindezetroebelezone.Misschienwerkthetwelbeter

danLSD.”

DanGraham,

HalfSquare,

HalfCrazy

2005

Oorzaak psychiatrische stoornissen

PSYCHOSOCIAALBIO

Oorzaak psychiatrische stoornissen

PSYCHO

SOCIAALBIO➡ Geen schuld ➡ Chemisch onevenwicht ➡ Onveranderlijk ➡ Anders

➡ Eigen verantwoordelijkheid ➡ Blaming the victim ➡ Verslaving vs eetstoornissen

➡ Invoelbaarder ➡ Minder stigma ➡ Antipsychiatrie

Sozialistisches Patientenkollektiv, 1972

Positief Neutraal Negatief Figuurlijk

25,1%

42,0%

24,3%

8,6%

AuLsmerekeninghoudendmetoplage

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

Positief Neutraal Negatief Figuurlijk

4,6%9,8%

22,2%

63,4%

Schizofrenierekeninghoudendmetoplage

AlleVlaamsekranten2008-2012

70 1 3 A U G U S T U S 2 0 1 4

PLANEET DRAULANSDirk Draulans gidst u door dewereld van natuur en wetenschap.

WETENSCHAP

K

20Het vakblad Public Library of Science ONEpubliceert een wereldkaart met deverspreiding van de naar schatting 20 miljard kippen die er op de aarderondlopen – of misschien beter: die opaarde leven, want vele hebben beperkteverplaatsingsmogelijkheden. Het zalniet verbazen dat het gros van de dierenin Zuidoost-Azië voorkomt.

‘Het verschil inmetabolismetussen een levendeen een dode slangis minimaal.’De Amerikaanse bioloog Todd Castoe, in New Scientist .

H et is in de media tegenwoordig demode om zo weinig mogelijk tediscrimineren. Er worden inspan-

ningen geleverd om neutraal te berich-ten over, bijvoorbeeld, allochtonen.Met inbegrip van soms stunteligepogingen om via aangepast taalgebruikde goede bedoelingen in de verf te zetten. Lovenswaardig allemaal.

Minstens één maatschap-pelijke groep ontsnapt echter aan de niet-discrimi-nerende agenda: mensenmet schizofrenie. De term‘schizofreen’ om eenpersoon aan te duiden issterk ingeburgerd, maareven denigrerend als pak-weg ‘neger’ of ‘mongool’.

Adjunct-kliniekhoofdErik Thys van het Universi-tair Psychiatrisch Centrum aan de KULeuven publiceerde samen met enkelecollega’s in het Tijdschrift voor Psychia -trie de bevindingen van hun onder-zoek naar psychiatrisch stigma inzeven Vlaamse kranten. Ze vergelekende manier waarop de kranten tussen2008 en 2012 schreven over schizo -frenie met hoe ze autisme benaderden.

De verschillen waren enorm, hoewelbeide aandoeningen veel raakpuntenhebben, zowel inzake symptomen alsbehandelingen. Er werd veel meerover autisme geschreven dan over

schizofrenie. De berichtgeving overautisme was overwegend positief, dieover schizofrenie negatief. De Tijd wasde enige krant die doorgaans neutraalover schizofrenie schreef.

Autisme wordt vooral geassocieerdmet kinderen en met problemen insociale contacten. Verenigingen vanonderzoekers en familieleden van

patiënten hebben hardgewerkt om een positievebeeldvorming rond de aan-doening te creëren. Voor schi-zofrenie is dat niet gelukt.Schizofrene mensen wordenin de maatschappij veel min-der verdedigd. Het hard -nekkige stigma dat opschizofrenie rust, heeft temaken met het feit dat determ dikwijls in verband

wordt gebracht met misdrijven, moor-den inbegrepen, waarbij een schizo-frene patiënt de dader zou zijn. Terwijler geen aanwijzingen zijn dat mensenmet schizofrenie verhoudingsgewijsmeer gewelddelicten plegen dan personen met autisme. Mensen meteen psychiatrische aandoening zijnveel vaker slachtoffer van geweld dandader. Het overgrote deel van hetmaatschappelijk geweld wordtgepleegd door daders zonder diagnosevan schizofrenie of autisme.

Thys maakte de kranten attent opde resultaten van de studie, maarkreeg slechts één minimale reactie. Hijstelt vast dat de stigmatisering gewoondoorgaat – in de vijf onderzochte jarennam de negatieve berichtgeving overi-gens lichtjes toe, ook voor autisme.Thys benadrukt dat ‘het stigma dat oppsychiatrische aandoeningen rust, inhet bijzonder op schizofrenie, eenonrecht is, dat tot discriminatie en uitsluiting leidt’. Stigmatisering kanbijdragen tot het lijden dat verbondenis aan een psychiatrische problema-tiek, niet alleen voor de patiënt trouwens, maar ook voor zijn familie-leden en zorgverstrekkers.

Een schizofreen is als een negerVlaamse kranten zijn mild voor mensen met autisme, maar niet voor schizofrenie.

Mensen metschizofreniezijn veelvakerslachtoffervan gewelddan dader.

SCHIZOFRENE PATIËNTSchizofrene mensen worden in demaatschappij bijna niet verdedigd.

miljard

Thin

ksto

ck

Proces

PersoonProduct

“Waarom lijden zoveel mensen die uitblinken in de poëzie, de

kunsten, de politiek, aan melancholie?”

Aristoteles, Problemata XXX

… Accessoire-ontwerper Acteur Reclameontwerper Animatie-regisseur Animator Architect Kunstcriticus Art director Ambachtsman Artiest Blogger Cartoonist Chief

creative officer Choreograaf Cinematograaf Colorist Striptekenaar Letterzetter Koperslager Copywriter Creatief directeur Creative writer Danser Design director

Uitgever Essayist Modeontwerper Filmrecensent Filmregisseur Beeldend kunstenaar Flash-ontwikkelaar Bloemendesigner Foodstylist Meubelontwerper Gameontwerper Grafisch ontwerper Haarstylist Illustrator Industrieel ontwerper Interieurontwerper

Sieradenontwerper Journalist Landschapsarchitect Tekstschrijver Visagist Marchand-mercier Mediadesigner Multi-mediakunstenaar Musicus Boekmaker Fotograaf

Fotojournalist Toneelschrijver Dichter Drukker Productiedesigner Verslaggever Scenograaf Scenarioschrijver Beeldhouwer Setdecorateur Zilversmid Sound designer

Regisseur Lettertypeontwerper Stedenbouwkundige Webdesigner Auteur Onderzoeker Wetenschapper Cartograaf Meubelmaker Filosoof Therapeut Beleidsmaker Kok …

Genialiteit, “big C”

Alledaagse creativiteit, “little c”

David Helbich: Belgian solutions

David Helbich: Belgian solutions

Biologisch

Replicatie Mutatie

Maatschappelijk

Traditie Verandering

Erving Goffman 1963Peyo 1962

Proces

PersoonProduct

Proces

PersoonProduct

Publiek

Proces

PersoonProduct

Publiek

Proces

PersoonProduct

Publiek

Proces

PersoonProduct

Publiek

HenryDarger

HenryDarger

HenryDarger

80

81

HenryDarger

Muséed’artmodernedelavilledeParis,2015

David Helbich: Belgian solutions