Crne Gore. Za predstavnike Vlade.koji ce …zakoni.skupstina.me/zakoni/web/dokumenta/zakoni-i-drugi...manjina, odnosno integraciju manjina sa očuvanjem svoje posebnosti. Drugi dio

CRNA GORA

Cma Gora

VLADA CRNE'Broj: 07-1,176Podgorica, 15. aprila 2019. godine

PRIMLJENO: ^20/^ ■GOD.

veza;

XX\Ji■^IsWkCENlCA: palu^a^ '

Vfijednos; .■O.'g jod.

'SCf ■

PREDSJEDNIKU SKUPSTINE CRNE GOREPODGORICA

Vlada Crne Gore, na sjednlcl od 28. marta 2019. 9°^'"®-ip I2VJESTAJ O RAZVOJU I ZASTITI PRAVA MANJINSKIH NARODAI DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U 2018. GODINI,koji Vam u prilogu dostavljamo radi stavljanja u proceduru SkupstineCrne Gore.

Za predstavnike Vlade.koji ce ucestvovati u radu Skup§tine i njenihradnlh tljela. prilikom razmatranja cvog Izvjestaja. odredeni suMEHMED ZENKA, ministar za ijudska i manjinska prava i LEONGJOKAJ, generaini direktor Direktorata za unapredenje i zastitu pravarranjinsklh naroda i drugih manjinskih nacionainih zajednica uMinlstarstvu za ijudska I manjinska prava.

PREDSJEDNIKDusko Markovic, s. r.

Crna Gora Ministarstvo za ljudska i

manjinska prava

Adresa: Bulevar Svetog Petra Cetinjskog 130,

81000 Podgorica, Crna Gora tel: +382 20 234 193 fax: +382 20 234 198

www.minmanj.gov.me

DIREKTORAT ZA UNAPREĐENJE I ZAŠTITU PRAVA MANJINSKIH

NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA

I Z V J E Š T A J

O RAZVOJU I ZAŠTITI PRAVA MANJINSKIH

NARODA

I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA

U 2018. GODINI

Podgorica, mart 2019. godine

SADRŽAJ: U V O D ...................................................................................................................................... 3 1. PRAVNI OKVIR ZAŠTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U CRNOJ GORI ............................................................................ 4 2. INSTITUCIONALNI OKVIR ZAŠTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA ....................................................................................................... 6 2.1. MINISTARSTVO ZA LJUDSKA I MANJINSKA PRAVA ........................................................ 6 2.2. SAVJETI MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U CRNOJ GORI ........................................................................................................................ 13 2.2.1. NACIONALNI SAVJET ALBANACA U CRNOJ GORI ..................................................... 13 2.2.2. BOŠNJAČKO VIJEĆE U CRNOJ GORI .......................................................................... 15 2.2.3. HRVATSKI SAVJET U CRNOJ GORI ............................................................................. 16 2.2.4.SAVJET MUSLIMANSKOG NARODA CRNE GORE ....................................................... 17 2.2.5. ROMSKI SAVJET U CRNOJ GORI ................................................................................. 18 2.3. FOND ZA ZAŠTITU I OSTVARIVANJE MANJINSKIH PRAVA ......................................... 20 2.4. CENTAR ZA OČUVANJE I RAZVOJ KULTURE MANJINA CRNE GORE (CEKUM) ........ 27 3. OBLAST ZAŠTITE PRAVA ................................................................................................... 34 3.1 ZABRANA I ZAŠTITA OD DISKRIMINACIJE ...................................................................... 34 3.2. OBRAZOVANJE ................................................................................................................ 37 3.4. INFORMISANJE ................................................................................................................ 40 3.5. UPOTREBA JEZIKA I PISMA ............................................................................................ 42 3.6. UČEŠĆE U JAVNOM ŽIVOTU I POLITIČKA PARTICIPACIJA .......................................... 45 4. RAZVOJNA I EKONOMSKA POLITIKA ................................................................................ 46 5. UNAPREĐENJE POLOŽAJA ROMSKE POPULACIJE ......................................................... 57 5.1.OBLAST STANOVANJA ..................................................................................................... 57 5.2. OBLAST OBRAZOVANJA ................................................................................................. 58 5.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA ................................................................................................. 58 5.4. OBLAST ZAPOŠLJAVANJE .............................................................................................. 59 5.5 OBLAST PRAVNI STATUS ................................................................................................. 60 5.6. OBLAST SOCIJALNI STATUS I PORODIČNA ZAŠTITA ................................................... 60 5.7.OBLAST KULTURA, IDENTITET I INFORMISANJE ........................................................... 61

U V O D

Obaveza Vlade Crne Gore je da najmanje jednom godišnje podnosi Skupštini Crne Gore

Izvještaj o razvoju i zaštiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica. Ova obaveza propisana je u skladu sa članom 38 Zakona o manjinskim pravima i

slobodamakojom se Vlada obavezuje da najmanje jednom godišnje podnosi Skupštini Crne

Gore Izvještaj o razvoju i zaštiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica.

Programom rada Vlade Crne Gore za I kvartal 2019. godine, predviđena je izrada Izvještaja

o razvoju i zaštiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u 2018.

godini.

Osnovni cilj Izvještaja o razvoju i zaštiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica za 2018. godinu jeste da pruži prikaz politike zaštite manjina, kako u

normativnom dijelu, tako i po pojedinim oblastima društvenog života značajnim za zaštitu

manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Takođe, bitno je napomenuti da su u prethodnoj godini stvoreni preduslovi za dalje jačanje

kapaciteta Ministarstva za ljudska i manjinska prava (u daljem tekstu: Ministarstvo), Fonda

za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, Centra za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne

Gore, savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica i nevladinih

organizacija koje se bave zaštitom i unapređenjem manjinskih prava i sloboda.

Vlada Crne Gore je, na sjednici od 29. marta 2018. godine, razmotrila i utvrdila Izveštaj o

razvoju i zaštiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u 2017.

godini, dok je isti Skupština Crne Gore je usvojila 05. jula 2018. godine.

3

1. PRAVNI OKVIR ZAŠTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Crna Gora je ustavno definisana kao građanska, demokratska, ekološka i država socijalne

pravde, zasnovana na vladavini prava. Nosilac suverenosti je građanin koji ima crnogorsko

državljanstvo.

Ustav Crne Gore daje pravnu osnovu za promovisanje, jačanje i unapređenje zaštite

osnovnih ljudskih prava i sloboda i potvrđuje obavezu Crne Gore da poštuje međunarodne

standarde u tom kontekstu. Gotovo polovina članova Ustava (68 od 158) se odnose na

ljudska prava i slobode, čime je normativno potvrđen njihov značaj.

Osnovne odredbe Ustava sadrže tri odredbe, suštinske za uživanje ljudskih prava i sloboda.

Članom 6 data je opšta garancija zaštite ljudskih prava i sloboda, kao nepovredivih

kategorija. Član 7 propisuje zabranu izazivanja mržnje ili netrpeljivosti po bilo kom osnovu, a

član 8 propisuje zabranu diskriminacije, kao opšteg preduslova za uživanje svih ljudskih

prava i sloboda.

Tačnije, u članu 8 jemči se zabrana svake »posredne ili neposredne diskriminacije po bilo

kom osnovu«, a takođe »neće se smatrati diskriminacijom propisi i uvođenje posebnih mjera

koji su usmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne

ravnopravnosti i zaštite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom položaju. Posebne

mjere se mogu primjenjivati, samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete«, što

ostavlja prostor za uspostavljanje dodatnih mehanizama zaštite i unapređenja prava

manjina, odnosno integraciju manjina sa očuvanjem svoje posebnosti.

Drugi dio Ustava, sadrži 65 članova kojim se garantuju ljudska prava i slobode, građanska i

politička, ekonomska, socijalna i kulturna, kao i prava manjina. Ustav i zakoni Crne Gore

manjinama daju i set dodatnih prava.

Ustav u drugom dijelu, u članovima 79 i 80 pripadnicima manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica jemči prava i slobode, koja mogu koristiti pojedinačno i u

zajednici sa drugima, a zabranjuje asimilaciju pripadnika manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica. Ustavom se jemče sljedeća posebna - manjinska prava:

na izražavanje, čuvanje, razvijanje i javno ispoljavanje nacionalne, etničke, kulturne i

vjerske posebnosti;

na izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola i obilježavanje nacionalnih

praznika; na upotrebu svog jezika i pisma u privatnoj, javnoj i službenoj upotrebi; na školovanje na svom jeziku i pismu u državnim ustanovama i da nastavni programi

obuhvataju i istoriju i kulturu pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica;

da u sredinama sa značajnim učešćem u stanovništvu organi lokalne samouprave,

državni i sudski organi vode postupak i na jeziku manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica;

4

da osnivaju prosvjetna, kulturna i vjerska udruženja uz materijalnu pomoć države; da sopstveno ime i prezime upisuju i koriste na svom jeziku i pismu u službenim

ispravama; da u sredinama sa značajnim učešćem u stanovništvu tradicionalni lokalni nazivi,

imena ulica i naselja, kao i topografske oznake budu ispisani i na jeziku manjinskih

naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica;

na autentičnu zastupljenost u Skupštini Crne Gore i skupštinama jedinica lokalne

samouprave u kojima čine značajan dio stanovništva, shodno principu afirmativne

akcije;

na srazmjernu zastupljenost u javnim službama, organima državne vlasti i lokalne

samouprave; na informisanje na svom jeziku; da uspostavljaju i održavaju kontakte sa građanima i udruženjima van Crne Gore sa

kojima imaju zajedničko nacionalno i etničko porijeklo, kulturno-istorijsko nasljeđe,

kao i vjerska ubjeđenja; na osnivanje savjeta za zaštitu i unapređenje posebnih prava.

Pored nacionalnog zakonodavstva, kojim se garantuje poštovanje osnovnih ljudskih prava i

sloboda, kao i prava manjina, Crna Gora je, odredbom člana 9 Ustava, utvrdila da su

potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava

sastavni dio unutrašnjeg pravnog poretka, te da imaju primat nad domaćim zakonodavstvom

i neposredno se primjenjuju kada odnose uređuju drugačije od unutrašnjeg zakonodavstva.

Od pravnih instrumenata Ujedinjenih nacija (u daljem tekstu: UN), to su: Pakt o građanskim i

političkim pravima, sa oba fakultativna protokola,Pakt o socijalnim, ekonomskim i kulturnim

pravima, kao i Međunarodna konvencija o eliminisanju svih oblika rasne diskriminacije.

Takođe, Crnu Goru obavezuje i Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima, ali ne kao

ugovorna, već kao međunarodno običajno-pravna obaveza.

Od pravnih instrumenata Savjeta Evrope (u daljem tekstu: SE), to su: Evropska konvencija

za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Evropska socijalna povelja, Okvirna konvencija

za zaštitu nacionalnih manjina i Evropska povelja o regionalnim i manjinskim jezicima.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodama („Službeni list RCG”, br. 31/06, 51/06 i 38/07,

2/11 i „Službeni list Crne Gore”, broj 31/17) na bliži način se uređuje set manjinskih prava i

mehanizama zaštite tih prava. Zakon se odnosi na očuvanje nacionalnog identiteta manjina,

tj. zaštiti od asimilacije manjina, kao i omogućavanje djelotvornog učešća manjina u javnom

životu. Shodno definiciji iz Zakona, manjinski narod i druge manjinske nacionalne zajednice

je svaka grupa državljana Crne Gore, brojčano manja od ostalog preovlađujućeg

stanovništva, koja ima zajedničke etničke, vjerske ili jezičke karakteristike, različite od

ostalog stanovništva, istorijski je vezana za Crnu Goru i motivisana je željom za

iskazivanjem i očuvanjem nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta.

Pored Zakona o manjinskim pravima i slobodama, pravni okvir kojim su regulisana prava

manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica čine zakoni i drugi akti kojim se

reguliše ostvarivanje prava iz pojedinih oblasti, kao što su obrazovanje, informisanje, kultura,

upotreba jezika i pisma itd.

5

Zakonom o lokalnoj samoupravi (,,Sl. list CG’’, broj 2/18), kao sistematskim za oblast lokalne

samouprave, propisano je da su u vršenju svojih poslova organi lokalne samouprave dužni

da obezbijede jednaku zaštitu prava i na zakonu zasnovanih pravnih interesa lokalnog

stanovništva i pravnih lica i da opština obezbjeđuje uslove za zaštitu i unapređenje

manjinskih prava. Nadalje, sadržana su rješenja kojima se obezbjeđuje zaštita prava manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica na način što je propisano da je opština dužna da

obezbijedi uslove za zaštitu i unapređenje manjinskih prava i rodne ravnopravnosti (čl. 11),

da lokalni službenici odnosno namještenici ne smiju u obavljanju svojih poslova vršiti

diskriminaciju po osnovu pripadnosti nekoj manjinskoj nacionalnoj zajednici odnosno nekom

manjinskom narodu (član 95).

U cilju obezbjeđivanja i unapređenja prava srazmjerne zastupljenosti manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica propisana je obaveza jedinice za upravljanje

ljudskim resursima da prati sprovođenje mjera radi postizanja jednake zastupljenosti istih

(član 146, stav 1, alineja 5).

Takođe, zakonom je propisano da se program javne rasprave, u opštinama gdje većinu ili

značajan dio stanovništva čine pripadnici manjinskih naroda odvija i na njihovom jeziku (član

168, stav 2) .

2. INSTITUCIONALNI OKVIR ZAŠTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA

U Crnoj Gori zaštitom prava i unapređenjem položaja manjina bavi se nekoliko veoma

značajnih institucija, organa kao što su Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, Odbor za

ljudska prava i slobode - osnovan kao stalno radno tijelo u Skupštini Crne Gore, Zaštitnik

ljudskih prava i sloboda koji takođe djeluje kao samostalna i nezavisna institucija, savjeti

manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica, Fond za zaštitu i ostvarivanje

manjinskih prava, Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina i dr.

2.1. MINISTARSTVO ZA LJUDSKA I MANJINSKA PRAVA

Shodno članu 24 Uredbe o organizaciji i načinu rada državne uprave (,,Sl. list CG'', br. 5/12,

25/12 i 61/12) Ministarstvo za ljudska i manjinska prava vrši poslove uprave koji se odnose

na: zaštitu ljudskih prava i sloboda, ako ta zaštita nije u nadležnosti drugih ministarstava;

zaštitu od diskriminacije; praćenje ostvarivanja i zaštitu prava pripadnika manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica u dijelu nacionalnog, etničkog, kulturnog, jezičkog i

vjerskog identiteta; unapređivanje međusobnih odnosa pripadnika manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica; unapređenje međuetničke tolerancije u Crnoj Gori,

kao i uspostavljanje i održavanje nesmetanih kontakata pripadnika manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica sa građanima i udruženjima van Crne Gore sa

kojima imaju zajedničko nacionalno i etničko porijeklo, kulturno - istorijsko nasljeđe kao i

vjerska ubjeđenja; odnose države sa vjerskim zajednicama u Crnoj Gori; rodnu

ravnopravnost; unapređenje položaja Roma i Egipćana i njihovu integraciju u sve tokove

društvenog života; kao i druge poslove koji su mu određeni u nadležnost.

6

Na osnovu člana 37 st. 2 Zakona o državnoj upravi, na predlog ministra za ljudska i

manjinska prava, Vlada Crne Gore je, na sjednici od 16. novembra 2017.godine, utvrdila

Pravilnik kojim su utvrđene sljedeće unutrašnje organizacione jedinice:

Direktorat za unapređenje i zaštitu ljudskih prava i sloboda; Direktorat za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

zajednica; Direktorat za odnose sa vjerskim zajednicama; Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti; Odjeljenje za unapređenje i zaštitu prava Roma i Egipćana; Odjeljenje za evropske integracije, programiranje i implementaciju EU fondova; Kabinet ministra; Služba za opšte poslove; Služba za finansijske poslove;

Pravilnikom o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji utvrđeno je da poslove iz djelokruga

rada Ministarstva obavlja ukupno 46 izvršilaca, dok je u toku 2018.godine, pomenute

poslove obavljao ministar, 29 službenika i namještenika,1 pripravnik, 3 lica po ugovoru i

jedno lice na određeno vrijeme.

Imajući u vidu djelokrug rada Ministarstva i brojne obaveze koje proizlilaze na putu evropskih

integracija Crne Gore, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava u narednom periodu planira

dodatno jačanje kadrovskih kapaciteta, odnosno angažman stručno - osposobljenog kadra,

te je između ostalog, pravilnikom o unutrašnjoj sistematizaciji planirano da se u Direktoratu

za unaprijeđenje i zaštitu manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u

narednom periodu zaposle još 4 (četiri) izvršioca.

2.1.1. Direktorat za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih

manjinskih zajednica u Crnoj Gori Misija Direktorata za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica jeste unapređenje i zaštita prava manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica, uspostavljanjem jednakih uslova za život i razvoj i

uvažavanje principa afirmativne akcije kada se radi o pripadnicima manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Cilj Direktorata je razvijanje i praćenje politike sprovođenja međunarodnih ugovora u

oblastima manjinskih prava i iniciranje usaglašavanja domaćih propisa sa međunarodnim

ugovorima i drugim međunarodnim aktima o manjinskim pravima, kao i druga pitanja kojima

se reguliše položaj pripadnika/ca manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica.

Strateški ciljevi Direktorata u narednom periodu biće orijentisani ka jačanju postojećih

institucija i dosljedna implementacija zakonodavnog okvira čime će se u praksi omogućiti

dalje unapređenje statusa manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednicu u

crnogorskom društvu.

7

Prvenstveno riječ je o oblastima zaštite kulturnog identiteta, obrazovanju, informisanju,

promovisanju jezičke različitosti, tradicije, običaja i drugih posebnosti manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica, dok je djelotvorno učešće manjina u javnom i

političkom životu jedna od osnovnih intencija u međunarodnim standardima, a koje je

prepoznato i kroz domaće zakonodavstvo i praksu.

Vizija Direktorata za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica jeste izgradnja Crne Gore kao interkulturalne države, odnosno da

pripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica budu u potpunosti

integrisani u crnogorsko društvo. Direktorat je tokom 2018. godine, imao niz značajnih aktivnosti u cilju zaštite i unapređenja

prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

2.1.2. Pravilnik o kriterijumima za vrijednovanje i raspodjelu sredstava za

finansiranje i sufinansiranje projekata iz sredstava Fonda za zaštitu i

ostvarivanje manjinskih prava

Na osnovu člana 36i stav 9 Zakona o manjinskim pravima i slobodama ("Službeni list RCG",

br. 031/06, br. 051/06, br. 038/07 i "Službeni list CG", br. 002/11, 008/11 i br. 031/17)

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava donijelo Pravilnik o kriterijumima za vrijednovanje i

raspodjelu sredstava za finansiranje i sufinansiranje projekata iz sredstava Fonda za zaštitu

i ostvarivanje manjinskih prava (”Službeni list Crne Gore”, br. 014/18 od 04. 10.2018).

Ovim pravilnikom propisuju se način vrednovanja projekata prema kriterijumima za

raspodjelu sredstava za finansiranje projekata za podršku aktivnostima značajnim za

očuvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etničkih posebnosti manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kulturnog,

jezičkog i vjerskog identiteta, izgled i sadržaj obrasca na kojem se podnosi projekat i

obrasca na kojem se vrši vrednovanje projekata, kao i potrebna dokumentacija kojom se

dokazuje ispunjenost propisanih kriterijuma i uslova za učešće na javnom konkursu za

raspodjelu sredstava.

2.1.3. Strategija manjinske politike 2019-2024 sa akcionim planom za 2019. i

2020. godinu

Pripremljen je nacrt Strategije, u skladu sa uporedno-pravnim medjunarodnim standardima,

definisane su mjere, način i dinamika za sprovođenje mjera koje imaju za cilj zaštitu i

unapređivanje uslova života manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u

cjelini, a koje su državni organi dužni postepeno da realizuju u periodu implementacije

dokumenta u cilju postizanja pune integracije manjina u crnogorsko društvo i izgradnji Crne

Gore kao interkulturalnog društva.

2.1.4.Informacija o zastupljenosti u državnim organima, organima državne

uprave, organima lokalnih uprava, sudovima i Državnom tužilaštvu

U skladu sa članom 79 tačka 10 Ustava Crne Gore, kojim se pripadnicima manjina jamči

pravo srazmjerne zastupljenosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica, a u saradnji sa Upravom za kadrove u toku 2018. godine, sprovedeno je

8

istraživanje u državnim organima, organima državne uprave, organima lokalnih uprava,

sudovima i Državnom tužilaštvu.

Ovom informacijom je prezentovano stvarno stanje o zastupljenosti manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica u državnim organima, organima državne uprave,

organima lokalnih uprava, sudovima i Državnom tužilaštvu.

2.1.5. Memorandumi o saradnji

U proteklom periodu u cilju promovisanja, očuvanja i unapređenja prava manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica, Ministarstvo je potpisalo nekoliko značajnih

Memoranduma o saradnji koji imaju za cilj sprovođenje, kontinuirano praćenje i

implementaciju principa afirmitivne akcije za pripadnike manjinskih naroda i drugih

manjinskin nacionalnih zajednica.

Tokom 2018.godine, Ministarstvo je nastavilo sa aktivnostima u cilju praćenja mjera iz

potpisanih Memoranduma sa državnim institucijama: Zavodom za statistiku Crne Gore,

Univerzitetom Crne Gore, Upravom za kadrove, Policijskom akademijom, Unijom

poslodavaca, kao i savjetima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

2.1.6. Izvještaji o sprovođenju međunarodnih dokumenata

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i Ministarstvo vanjskih poslova su u izvještajnom

periodu nastavili da se na posredan način bavi pitanjima razvoja i zaštite prava manjinskih

naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica kroz praćenje rada UN komiteta, kao i

komiteta SE koji se bave predmetnom tematikom.

Redovno se pripremaju izvještaji prema tijelima UN komiteta i komiteta SE.

U skladu sa dinamikom rada Organizacije za Evropsku bezbjednost i saradnju (u daljem

tekstu:OEBS) održavaju se redovni kontakti sa kancelarijom visokog komesara OEBS-a za

nacionalne manjine.

Crna Gora je 16. juna 2017.godine, dostavila Treći Izveštaj o ostvarivanju Okvirne

konvencije za zaštitu nacionalnih manjina koji je podnjet na osnovu Člana 25 stav 2 Okvirne

konvencije za zaštitu nacionalnih manjina SE.

U periodu od 27- 30. novembra 2018. godine, Ekspertska misija Savjetodavnog odbora

Savjeta Evrope za Okvirnu konvenciju za zaštitu nacionalnih manjina boravila je u trećoj

monitoring posjeti u Crnoj Gori. Tokom posjete članovi savjetodavnog odbora su obišli

lokacije i kampove u Podgorici, Kotoru i Ulcinju gdje pretežno žive nacionalne manjine, a u

cilju ocjenjivanja napredka u praćenju zaštite nacionalnih manjina u Crnoj Gori.U delegaciji

su bila tri člana odbora kao i Marko Leidekker, načelnik sekretarijata Okvirne konvencije za

zaštitu nacionalnih manjina.

Predstavnik Ministarstva vanjskih poslova je prisustvovao sastanku nadležnih resora sa

Delegacijom Savjeta Evrope. Nakon posjete, savjetodavni odbor će izraditi treće mišljenje o

implementaciji Okvirne konvencije U Crnoj Gori, koji će sadržati konkretne nalaze i

preporuke za praćenje. Očekuje se da će treće mišljenje biti usvojeno u martu 2019. godine.

9

U skladu sa dinamikom rada OEBS-a, održavaju se redovni kontakti sa kancelarijom visokog

komesara OEBS-a za nacionalne manjine.

U periodu od 27 -30. avgusta 2018. godine, Kancelarija OEBS-a za demokratske institucije i

ljudska prava ODIHR organizovala je posjetu ekpertske misije za ljudska prava u Crnoj Gori,

sa posebnim fokusom na situaciju branioca ljudskih prava u Crnoj Gori. Tokom posjete,

eksperti su se sastali sa predstavnicima relevantnih crnogorskih institucija i predstavnicima

civilnog društva. Ova posjeta je dio prvog ciklusa monitoringa, sa ciljem identifikovanja

izazova i dobre prakse koji će biti predočeni u izvještaju/ Smjernicama ODIHR-a za 2019.

godinu.

Crna Gora je u II kvartalu 2017.godine, dostavila Međunarodnom komitetu za eliminaciju

svih oblika rasne diskriminacije svoj Četvrti, peti i šesti izvještaj Crne Gore o ostvarivanju

međunarodne Konvencije o eliminaciji svih oblika rasne diskriminacije (CERD), dok isti je

uspješno odbranila 7. i 8. avgusta 2018. godinepred Komitetom CERD-a u Ženevi,

Švajcarska.

U cilju jačanja kapaciteta i podizanja svijesti o značaju integracija manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica u crnogorskom društvu, Ministarstvo za ljudska i manjinska

prava je organizovalo obuke za članove Radne grupe za izradu i praćenje sprovođenja

Strategije manjinske politike i akcionih planova, kao i praćenje sprovođenja preporuka

Komiteta ministara Savjeta Evrope vezano za Okvirnu konvenciju o pravima nacionalnih

manjina i Evropsku povelju o regionalnim ili manjinskim jezicima i drugih međunarodnih

dokumenata iz ove oblasti.

2.1.7. Prevod i štampanje pravnih propisa na albanski i romski jezik

U cilju očuvanja i unapređenja kulturnog identiteta, kao jednog od najvažnijeg prava

manjina, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2018.godine, nastavilo je

publikovanje propisa kao i druge literature koja se tiče manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica na manjinskim jezicima. Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o

manjinskim pravima i slobodama kao i Prijedlog zakona o izboru, upotrebi i javnom isticanju

nacionalnih simbola su prevedeni na albanski jezik.

2.1.8. Aktivnosti u okviru radnih grupa za pregovaračka Poglavlja 23 i 19

Poslije dobijanja Mišljenja Evropske komisije za članstvo Crne Gore u Evropskoj uniji,

otvaranja pregovora, obrazovanja radnih grupa za pregovaračka Poglavlja 23 i 19,

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je uzelo učešće u izradi i realizaciji Akcionog plana

za potrebe pregovaračkog Poglavlja 23, a Direktorat za unapređenje i zaštitu manjinskih

naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica je ovim Akcionim planom, prepoznat kao

jedan od ključnih aktera u oblasti ''Temeljnih prava''.

U odnosu na otvoreno pregovaračko Poglavlje 23, praćene su i definisane mjere iz Akcionog

plana i urađeni su periodični izvještaji o stepenu njihove realizacije, a sve u cilju bolje zaštite

i unapređivanja manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

10

Takođe, dio aktivnosti ovog Direktorata, koji je obuhvaćen mjerama iz Poglavlja 19, je

realizovan u okviru pratećeg Akcionog plana za ovo Poglavlje.

2.1.9. Saradnja na projektima

U okviru projekta „Podrška nacionalnim institucijama u prevenciji diskriminacije u Crnoj Gori“

(PREDIM), kojeg je finansirale Evropska unija i Savjet Evrope, a za realizaciju je zadužen

bila programska Kancelarija Savjeta Evrope u Crnoj Gori, Centar za demokratiju i ljudska

prava (CEDEM) je objavio istraživanje “Oblici, obrasci i stepen diskriminacije u Crnoj Gori -

trendovi i analiza” u saradnji sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava i institucijom

Zaštitnika ljudskih prava i sloboda.

Ovo i slična istraživanja obezbjeđuju važne informacije koje ukazuju na stanje u društvu

kada je riječ o diskriminaciji, a posebno, ukazuju u kom stepenu su mjere i akcije aktera u

borbi protiv diskriminacije dale određene rezultate.

U tom pravcu raduju nas podaci ovog istraživanja kada je riječ o pripadnicima manjinskih

naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica gdje mjerimo blage pozitivne trendove.

Takođe, raduje i podatak iz istog istraživanja koji pokazuje da građani sve višepodržavaju

mjere i akcije usmjerene na borbu protiv diskriminacije pripadnika manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica. Dakle, da podržavaju mjere i akcije usmjerene protiv

diskriminacije pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u

istraživanju iz 2010. godine potvrdno je odgovorilo 66,3% ispitanika, dok prema podacima iz

2018.godine potvdno je odgovorilo 77,2% ili 10,9% više ispitanika što ujedno i komparativno

posmatrano predstavlja najveći rast podrške mjerama i akcijama u borbi protiv diskriminacije

u odnosu na ostale grupe koje su obuhvaćene ovim istraživanjem.

2.1.10. Okrugli stolovi, konferencije i predavanja

a.) U cilju jačanja kapaciteta i podizanja svijesti o značaju integracija manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica u crnogorsko društvo, Ministarstvo za ljudska i

manjinska prava je organizovalo obuke za članove Radne grupe za izradu i praćenje

sprovođenja Strategije manjinske politike i akcionih planova, kao i praćenje sprovođenja

preporuka Komiteta ministara Savjeta Evrope vezano za Okvirnu konvenciju o pravima

nacionalnih manjina i Evropsku povelju o regionalnim ili manjinskim jezicima i drugih

međunarodnih dokumenata iz ove oblasti.

b.) Delegacija Savjetodavnog komiteta Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina

boravila u Crnoj Gori u periodu od 27 – 30. 11. 2018. godine, u vezi sa Trećim državnim

Izvještajem Crne Gore o ostvarivanju okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina od 16. juna 2017. godine. Na kraju posjete 30. 11. 2018. godine, održan je okrugli sto sa

predstavnicima nadležnih institucija.

11

2.1.11.Saradnja sa savjetima manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica

Ustav Crne Gore, članom 79 pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica jemči prava i slobode koja mogu koristiti pojedinačno i u zajednici sa drugima,

između ostalog i na osnivanje Savjeta za zaštitu i unapređenje posebnih prava (član 79 stav

1 tačka 13). Zakonom o manjinskim pravima i slobodama (»Službeni list RCG«, br. 31/06,

51/06 i 38/07, 2/11 i »Službeni list CG«, broj 031/17), članom 33 definisano je sljedeće:

“Manjinski narod ili druge manjinske nacionalne zajednice i njihovi pripadnici, u cilju

očuvanja svog ukupnog nacionalnog identiteta i unapređenja svojih sloboda i prava, mogu

osnovati savjet tog manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice“.

Radi boljeg unapređenja manjinskih prava neophodna je saradnja sa savjetima, i u tom

kontekstu Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2018. godine, nastavilo je sa

kontinuiranom saradnjom sa svim manjinskim savjetima u Crnoj Gori.

2.1.12. Saradnja sa nevladinim organizacijama

Direktorat za unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednica

tokom 2018. godine, održavao je redovne kvartalne sastanke sa nevladinim organizacijama,

te okrugle stolove i tribine sa nevladinim organizacijama (NVO) sektorom o temama koje se

odnose na unapređenje prava manjiskih naroda i drugih nacionalnih zajednica u Crnoj Gori.

Na javnom konkursu za 2018.godinu, pod nazivom “Zaštita i promovisanje manjinskih prava”

odobrena je raspodjela sredstava u iznosu od 161.453,83€ za realizaciju projekata

/programa nevladinih organizacija u oblasti razvoja i unapređenja prava manjinskih naroda i

drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Nevladine organizacije kojima su odobrena sredsta su:

NVO ”Centar za građansko obrazovanje“, NVO ”Demokratski progres“,NVO ”Glas Plava“,

NVO ”Građanska alijansa“,NVO ”Inicijativa mladih za ljudska prava (YIHR)“, NVO ”Naša

budućnost“,NVO ”Novi horizont“, NVO ”Pelikan“, NVO ”Regionalni Centar za umjetnost,

kuturu i medije- ELITA PLUS“, NVO ”Udruženje Roma Budo Tomović“, NVO ”Centar za

demokratiju i ljudska prava- CEDEM“, NVO ” SOS telefon za žene i djecu Ulcinj“, NVO

”Udruženje Roma Crne Gore, Podgorica“, NVO “Gjurgjevo brdo” i NVO ”Ad hoc’’.

Predmetnim Konkursom je između ostalog navedeno da je ukupan iznos sredstava koja se

raspodjeljuju nevladinim organizacijama 161.453,83€, u rasponu od 4.000 eura (minimalan

iznos), do 15.000 eura (za maksimalan iznos). S tim u vezi, na osnovu Javnog konkursa

dostavljeno je 80 prijava od strane 80 nevladinih organizacija. U cilju što uspješnije saradnje i realizovanja zajedničkih aktivnosti nastavila se ustanovljena

praksa održavanja kvartalnih sastanaka sa predstavnicima NVO sektora.

12

2.2. SAVJETI MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH

ZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Ustav Crne Gore, članom 79 pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica jemči prava i slobode koja mogu koristiti pojedinačno i u zajednici sa drugima,

između ostalog i na osnivanje Savjeta za zaštitu i unapređenje posebnih prava (član 79 stav

1 tačka 13) i članom 33 Zakona o manjinskim pravima i slobodama.Na osnovu člana 33 stav

10 Zakona o manjinskim pravima i slobodama, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je

20.09.2017. godine donijelo Pravila za izbore članova savjeta manjinskog naroda ili druge

manjinske nacionalne zajednice.

Zakon o manjinskim pravima i slobodama propisuje da se sredstva za finansiranje savjeta

manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice obezbjeđuju u Budžetu Crne

Gore, u iznosu od najmanje 0,05% tekućeg budžeta, dok u skladu sa Zakonom o Budžetu

za 2018. godinu, ista iznose 600.000,00 eura.

Radi boljeg unaprijeđenja manjinskih prava neophodna je saradnja sa savjetima, i u tom

kontekstu Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2018. godine, je nastavilo sa

kontinuiranom saradnjom sa svim manjinskim savjetima u Crnoj Gori.

Svaki savjet ima svog predstavnika u upravnom odboru Fonda za zaštitu i ostvarivanje

manjinskih pravai Savjetu za saradnju sa iseljenicima.

Predstavnici savjeta su aktivno uzeli ućešće tokom boravka predstavnika Savjetodavnog

komiteta Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina u Crnoj Gori u periodu od 27 – 30. 11. 2018. godine vezano sa trećim državnim Izvještajem Crne Gore o ostvarivanju

Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina.

2.2.1. Nacionalni savjet Albanaca u Crnoj Gori

Na osnovu člana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodama i Pravilnika o obrascu i

načinu vođenja evidencije savjeta, Ministarstvo je Rješenjem broj 01-023-1114/17-20 od 20. 6. 2018. godine, u Evidenciju savjeta upisalo Albanski nacionalni savjet u Crnoj Gori (u

daljem tekstu: NSA).

Ovim izvještajem su obuhvaćene oblasti kojima je NSA posvetio najviše pažnje.

Obrazovanje na albanskom jeziku, upotreba albanskog jezika kao jezik u službenoj upotrebi,

informisanje na albanskom jeziku, upis studenata na univerzitetima u regionu a pogotovo

onima gdje se nastava izvodi na albanskom jeziku (Albanija, Kosovo, Makedonija).

Što se tiče obrazovanja na albanskom jeziku, NSA tokom 2018. godine, u okviru

obilježavanja Dana učitelja - 7. marta, dodjelio je slike u ramu najboljih albanskih pisaca u

Osnovnoj školi “Džafer Nikočević” u Gusinju, gdje se između ostalog nastava izvodi i na

albanskom jeziku.

13

Tokom godine, NSA je aktivno učestvovao u procesu upisa studenata albanske nacionalne

manjine, koji su bili zainteresovani da svoje školovanje nastave u universitetima u Prištini,

Tirani, u Skadru, u Podgorici, Baru, itd.

NSA je u okviru saradnje sa Ministarstvom obrazovanja, nauke i tehnologije Republike

Kosova primila donaciju od ovog ministarstva – kontigent Svenacionalnog bukvara, isto tako

imao je i sastanak sa predstavnicima ovog Ministarstva u vezi mogućih zajedničkih

aktivnosti.

U saradnji sa raznim društvenim udruženjima i nevladinim organizacijama, NSA je omogućio

dječijoj književnoj grupi “Jehona” da učestvuju na Sajmu knjige u Tirani i podržavao je

“Takmičenje mladih recitatora 2018”.

NSA je podržao mnogobrojne kulturne aktivnosti kao što su izdavanje i promocije knjiga,

kulturne umjetničke manifestacije, sportske aktivnosti itd.

U saradnji sa Udruženjem umjetnika i intelektualaca Art Club u Ulcinju i sa Akademijom za

Albanološke studije u Tirani, NSA je u Ulcinju održao naučni skup sa ciljem obilježavanja

najvažnijih istorijskih događaja kod Albanaca.

Povodom albanskog nacionalnog praznika 28. novembra – Dana nacionalne zastave, NSA

je organizovao niz manifestacija i aktivnosti u Plavu - Gusinjama, Rožajama, Tuzima-Malesiji

i Ulcinju. U Ulcinju je bio centar manifestacije povodom albanskog nacionalnog praznika

28.novembra.

Takođe, u čast Dana Zastave, NSA u saradnji sa opštinom Ulcinj i opštinom Skadar

organizovali su po sedmi put “Maratonu nezavisnosti Skadar – Ulcinj” 2018. gdje su

učestvovali oko 70 takmičara iz raznih zemalja svijeta.

NSA, u saradnji sa ostalim društvenim udruženjima i nevladinim sektorom podržao je

kulturne aktivnosti kao što su: Pozorišna predstava “Syn’sy”, promociju knjige “Vizione –

shoqërore, politike, fetare” pisca Qani Osmani, “Delfini në Barbanë” pisca Aslan Biše,

promocije romana “Ligji i maskave” i “Fshati i heshtjes” pisca Marka Lucgjonaja, omogućio je

održavanje manifestacije “Dani ilirske kraljice Teuta”, snimanje filma prema ulcinjskoj legendi

“Kroni i Zanave”, podržavao je produkciju dokumentarnog filma “Izbjeglice sa Kosova u Crnoj

Gori 1999”, podržavao je književnu manifestaciju “Kalimera Poetike Basri Çapriqi-2018”,

izdavanje romana “Sheshi i tregut me gra” pisca Ibrahima Berjašija, izdavanje sažetka sa

poezijama konkursa sa temom “Anija”, izdavanje knjiga pisca Alija Đečbritaja, izložbu starih

albanskih muzičkih instrumenata, obilježavanje 80 godišnjicu rođendana pisca Hajro

Ulqinakua i 70 godišnjicu pisca Ibrahima Berijašija.

Što se sporta tiče, NSA je podržavao sportski turnir u malom fudbalu u Ulcinju, Fudbalski

Klub “Otrant Olympic” za učešće na Svenacionalnom turniru u fudbalu koji se održava u

Korči.

NSA je takođe podržao razne subjekte za učešće na raznim festivalima i u raznim kulturnim

manifestacijama kao što su: udruženje “Globus Art” za učešće na Svenacionalnom sajmu

rukotvorine u Skoplju – Makedonija, Mušku klapu “Burimi” za učešće na Festivalu narodne

pjesme u Elbasanu – Albanija, školu baleta “Porta di Danza” za učešće na “Festival

International de Foklor” Bedean Brosov – Rumunija, nevladinu organizaciju “Kreativni grad”

za učešće u kulturnoj manifestaciji “Etnofest” na Gusinjama.

14

U okviru NSA je i tokom ove godine izlazio nedjeljnik “Koha javore”, jedini list na albanskom

jeziku u Crnoj Gori koji se finansira od strane Skupštine Crne Gore. Tokom 2018. godine,

Nedjeljnik je redovno izlazio, dakle objevljeno je 50. broj „Koha javore“ (796-846). Moramo

istaći da se od strane tehničkog urednika vrši održavanje našeg web site, dakle Nedjeljnik se

redovno publikuje, ažurira itd. na našoj internet starnici.

NSA je pomagao RTV stanice na albanskom jeziku u Crnoj Gori.

Predstavnik NSA aktivno je učestvovao na sastancima Komisije za programske sadržaje na

albanskom jeziku i jezicima drugih pripadnika manjinskih naroda i drugih nacionalnih

zajednica Radio Televizije Crne Gore.

Stručna služba NSA je redovno preko svoje web stranice www.knsh.me i socijalnih mreža

informisala javnost o glavnim aktivnostima Savjeta tokom 2018. godine.

2.2.2. Bošnjačko vijeće u Crnoj Gori


načinu vođenja evidencije savjeta, Ministarstvo je Rješenjem broj 01-023-698/17-20 od

27.09.2017.godine, u Evidenciju savjeta upisalo Bošnjačko vijeće (u daljem tekstu: BV). Sve aktivnosti koje je Bošnjačko Vijeće izvršilo u toku 2018.godine, su bile usmjerene na

zaštitu i očuvanje identiteta, kulture i tradicije Bošnjaka. Konstantnom saradnjom sa

Savjetima ostalih manjinskih naroda u Crnoj Gori doprinio je očuvanju suživota i

multikulturalnosti, koji su prepoznatljivi za Crnu Goru.

Poseban akcenat u 2018.godini, je stavljen na obrazovanje i s tim u vezi su organizovali dva

okrugla stola na temu: “Bošnjaci u obrazovnom sistemu Crne Gore“. Cilj okruglih stolova je

bio da se ukaže na određene nedostatke, probleme i izazove kada je u riječ o položaju

Bošnjaka u obrazovnom sistemu, odnosno njihova zastupljenost u planovima i programima.

Manifestacijom Dani kulture Bošnjaka, koja je održana u više gradova Crne Gore, Vijeće je

promovisalo kulturu bošnjačkog naroda, a veliko interesovanje javnosti i medija je dokaz da

je manifestacija ispunilaočekivanja organizatora.

U sklopu manifestacije „Dani kulture Bošnjaka“ u Podgorici je održana Svečana akademija

“Bošnjaci i multikulturalnost Crne Gore”, povodom desetogodišnjice postojanja Bošnjačkog

vijeća Crne Gore. Svečanoj akademiji je prisustvovao veliki broj zvanica iz Crne Gore i

regiona.

Kako bi ostvarili jedan od osnovnih ciljeva Vijeća, a to je promocija kulture i umjetnosti

Bošnjaka, Vijeće je organizovalo izložbe slika i promocije knjiga. Velikom broju mladih

umjetnika je data prilika da predstave svoja djela i na taj način ih podstakli da nastave da

stvaraju.

Savjet sa posebnom pažnjom prati položaj i održava kontakte sa pripadnicima bošnjačkog

naroda i izvan granica Crne Gore.

U skladu sa uzajamnim interesima sarađuje i sklapa sporazume sa domaćim i stranim

organizacijama, ustanovama, jedinicama lokalne i manjinske samouprave.

15

http://www.knsh.me/

Formiranjem Kancelarije za koordinaciju bošnjačkih vijeća stvorena je dobra osnova za

buduću saradnju sa svojim sunarodnicima u drugim zemljama.

2.2.3.Hrvatski savjet u Crnoj Gori



06.09.2017.godine, u Evidenciju savjeta upisalo Hrvatski savjet u Crnoj Gori (u daljem

tekstu: HNV). Generalna ocjena u HNV-u je, a u prilog tome govori i tvrdnja da smo za svoj rad dobili

pohvale od svih relevantnih adresa u Crnoj Gori i Republici Hrvaskoj, da je na svim bitnim

područjima za hrvatsku zajednicu u Crnoj Gori učinjen maksimalan napor s naše strane da

se nivo prava hrvatskoga naroda u Crnoj Gori unaprijedi.

Učinjen je maksimalan napor i angažovan je puni kapacitet HNV kako bi njihovo djelovanje

bilo u cilju zaštite, promocije i unaprjeđenja prava hrvatskoga naroda u Crnoj Gori te na

dobrobit kulturno–istorijske i religijske tradicije hrvatskoga naroda u Crnoj Gori, posebno u

dijelu koji se odnosi na rad Međuvladinog mješovitog odbora za sprovođenje Sporazuma

između Republike Hrvatske i Crne Gore o zaštiti prava hrvatskih manjina u Crnoj Gori i

crnogorskih manjina u Republici Hrvatskoj, nominacije Bokeljske mornarice kao istorije i

kulture Hrvata u Crnoj Gori,, mogućnost sastavnog finansiranja medija hrvatske zajednice u

Crnoj Gori, Radija Dux, kao i mogućnosti dugoročnog zakupa ili kupovine ,,Hrvatskoga

doma", odnosno Doma kulture ,,Josip Marković" u Donjoj Lastvi, opštini Tivat, u kojoj se

nalazi sjedište Hrvatskog nacionalnog savjeta Crne Gore, kao krovne ustanove Hrvata u

Crnoj Gori. HNV je koordinirao i pomogao organizovanje manifestacija u Tivtu, Kotoru, Baru, Herceg

Novom i Podgorici koje su održane ispred udruga s hrvatskim predznakom, a u cilju

promovisanja tradicije i kulture pripadnika hrvatskoga naroda u Crnoj Gori.

HNV je pomagao i Radio Dux da donacijom nabavi moderniju opremu, prijeko neophodnu,

nakon što se ishodovala druga frekvencija, odnosno nacionalna koncesija, što smatramo

izuzetno velikim uspjehom i ključnim momentom za promovisanje ,,žive hrvatske riječi“ u

eteru na području Boke Kotorske i šire.

HNV je i dalje smo aktivno uključen u popunjavanje knjižničnog fonda Hrvatske književnice

,,Ljudevit Gaj“ u Donjoj Lastvi, kao i u pomaganju terenske nastave - dopunske škole

hrvatskoga jezika.

HNV posebno ističe dobru saradnju s resornim ministarstvom i drugim manjinskim savjetima

i relevantnim institucijama iz područja očuvanja i zaštite manjinskih prava u Crnoj Gori,

Fondom za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, Centrom za očuvanje i razvoj kulture

manjina, kao i s brojnim institucijama s područja kulture, kao što su: Narodna biblioteka

“Radosav Ljumović”, Nacionalna biblioteka ,,Đurđe Crnojević“, Centar za kulturu Tivat i

Muzička škola u Tivtu i dr.

HNV ističe da ima odličnu saradnju i s Savjetom crnogorske nacionalne manjine grada

Zagreba i Nacionalnom zajednicom Crnogoraca u Republici Hrvatskoj, s kojima je do sada

realizovao nekoliko projekata i promocija relevantnih crnogorskih književnika i umjetnika u

Republici Hrvatskoj i hrvatskih u Crnoj Gori.

16

Članica Savjeta, Dijana Milošević, vrlo uspješno vodi projekat digitalizacije pjesništva Boke,

čiji je prvi dio promovisan u Tivtu, Dubrovniku i Zagrebu, kao i amatersku pozorišnu sekciju

HNV-a koja priprema zajednički projekat sa Dubrovačkom privatnom gimnazijom.

HNV je pokrenuo inicijativu u saradnji sa dr. sc. Lenkom Blehovom Čelebić da se učini

digitalni fototipski pretisak Kotorskoga misala, poznatijeg kao Misal sv. Jakova od Lođe,

uzimajući u obzir značaj ovoga misala za istoriju liturgije, istoriju umjetnosti, istoriju

srednjovjekovne muzike, kao i značaj beneventanskoga pisma, koje je par excellance

liturgijsko pismo zapadne Crkve, kao i značaj kotorskoga misala za cjelokupnu crnogorsku

javnost, kako stručnu tako i laičku, a ovaj “misal” bez daljnjega predstavlja otkriće epohalnih

razmjera i od neizmjernog je značaja u evropskim i svjetskim kategorijama.

HNV je pomogao organizaciju sad već tradicionalne “Fešte od rogača“ Hrvatske krovne

zajednice “Dux Croatorum“.

HNV je podržavamo i jedini štampani medij na hrvatskom jeziku ,, Hrvatski glasnik“ koji izlazi

u okviru Hrvatskog građanskog društva, a pomogao je i u organizovanjzu obilježavanja 9. godišnjice Radija Dux, kojom prigodom je donirana oprema puštena u pogon, kao i u

pokrivanju troškova za carinu i pdv na predmetnu opremu.

HNV je učestvovao na održavanju Hrvatskoga doma, odnosno Doma kulture „Josip

Marković“ u Donjoj Lastvi.

HNV je pružao i savjetodavnu pomoć u ostvarivanju prava udruženjima i pojedincima u

vezano za školovanje ili liječenje u Republici Hrvatskoj, pružao je pravnu pomoć u procesu

ostvarivanja prava na upis, stipendiranje ili prednost pri zapošljavanju u skladu sa važećim

zakonodavstvom i potpisanim memorandumima o saradnji.

2.2.4.Savjet Muslimanskog naroda Crne Gore



12.12.2017.godine, u Evidenciju savjeta upisalo Muslimanski savjet (u daljem tekstu: MS).

U cilju ostvarivanja i unapređenja manjinskih prava i sloboda Muslimanskog naroda CG,

Savjet nastoji da afirmiše saradnju s nadležnim državnim institucijama i jedinicama lokalne

samouprave, predstavnicima Islamske zajednice, i koordinira svoje aktivnosti sa ostalim

savjetima nacionalnih manjina, udruženjima nacionalnih manjina, pravnim licima i NVO koje

obavljaju djelatnosti od interesa za nacionalne manjine, međunarodnim organizacijama i

institucijama koje se bave pitanjima nacionalnih manjina.

Savjet je u proteklom periodu, u okviru svojih mogućnosti i Statutom definisanim

nadležnostima pomogao realizaciju brojnih projekta u oblasti očuvanja nacionalnog i

kulturnog identiteta ovog manjinskog naroda, među kojim su izdvojeni sljedeći:

- Publikacija časopisa i knjga među kojima bi izdvojili knjigu Zvezdana Folića “Istorija

Muslimana CG”, knjigu Senada Karađuzovića; - Opremanje i obogaćivanje biblioteke u Petnjici – donirano 5.000 knjiga; - Saradnja i podrška u osnivanju NVO iz oblasti očuvanja identiteta ovog naroda; - Aktivna participacija u svim Vladinim aktivnostima u pogledu unapređenja postojeće

zakonske legislative;

17

- Podrška djeci sa posebnim potrebama u pogledu novogodišnjih paketića, bez obzira

na nacionalnu pripadnost; - Tradicionalno pomažemo, u granicama svojih mogućnosti, pojedincima, kolektivima,

studentima, sportistima, književnicima, muzičarima, slikarima; Održane su brojne manifestacije u čast obilježavanja jubileja, deset godina postojanja i rada

Savjeta Muslimanskog naroda Crne Gore.

U susret Svečane akademije, pored već pomenutih manifestacija u prostorijama Kulturno –

ekonomskog centra Azerbejdžana – Crne Gore, održana je Izložba slika akademskog slikara

Ismeta Hadžića i promocija knjige ''Narodne pjesme Muslimana u Crnoj Gori'', autora prof. dr

Slobodana Jerkova. Centralni dio manifestacije, svečana Akademija povodom jubileja deset godina postojanja i

rada Savjeta Muslimanskog naroda Crne Gore je održana u Podgorici.

Na svečanoj ceremoniji su dodijeljene priznanja i nagrade stvaraocima i humanitarnim

radnicima, koji su svojim stvaralaštvom i radom dali doprinos u promociji kulture i identiteta

Muslimana u Crnoj Gori.

Bogat kulturno umjetnički program koji smo pripremili obuhvatiće usmenu tradiciju preko

lirske poezije, tradicionalnog humora, što će pružiti sliku savremenog poimanja ovog naroda.

U muzičkom dijelu obezbijeđena su četiri različita pristupa muslimanskoj tradicionalnoj

muzici – najizvorniji (saz - Balija Kurpejović i Fahrudin Bako Dizdarević), umjetnička obrada

(ženska pjevačka grupa – Klapa Alata), savremeno umjetničko stavaralaštvo nastalo na fonu

izvorne muslimanske muzike (klavirski duo Ana i Ida Muratagić) i popularno estradno

izvođenje gradske pjesme muslimanske provenijencije (Šukrija Žuti Serhatlić).

2.2.5. Romski savjet u Crnoj Gori


načinu vođenja evidencije savjeta, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je Rješenjem

broj 01-023-920/17-2 od 06.09.2017.godine, u Evidenciju savjeta upisalo Romski savjet (u

daljem tekstu: RS).

Romski savjet je u Crnoj Gori, u 2018. godini, ostvario zavidne rezultate proširio svoju

djelatnost, u skladu sa zakonskim propisima.

Saradnja sa njemačkom organizacijom Help na projektu “Promocija i zaštita ljudskih prava

Roma/kinja i Egipćana/ki i ostalih ranjivih grupa obuhvatio je tri opštine: Podgoricu, Nikšić i

Berane.

Cilj projekta je bio poboljšavanje zapošljavanja, tako da je kroz ovaj projekat zaposlilo 33

pripadnika romske populacije, njih 15 su prošli obuku za baštovana i nakon završetka obuke

dodijljen im je alat, kao i za automehaničare, limare, parketare, molere, frizere, električare

itd.

Romski savjet je učestvovao u izradi Akcionog plana Strategije za socijalnu inkluziju Roma i

Egipćana 2016-2020 za 2018. godinu, u izradi poslovnika o radu Komisije za sprovođenje

Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana, kao praćenje sprovođenje istih u okviru

članstva u pomenutoj Komisiji.

18

Romski savjet je u prethodnoj godini potpisao memorandume o saradnji sa: Zaštitnikom

ljudskih prava i sloboda-Ombudsmanom, Ministarstvo prosvjete, Centrom za stručno

obrazovanje, UNHCR-om, Helpom, Zavodom za statistiku Crne Gore, opštinom Budva,

opštinom Ulcinj, opštinom Nikšić, opštinom Bijelo Polje, opštinom Berane, opštinom

Danilovgrad, Policijskom akademijom, Domom zdravlja Podgorica i dr.

Obilježio je takođe, sada već tradicionalnu manifestaciju, organizovanja proslave svjetskog

dana Roma 8. aprila.

Pružao je pomoć pripadnicima romske populacije za postupak legalizacije objekata,

učestvovao u kampanji o zaštiti od nasilja u porodici i maloljetnih prisilnih brakova-

ugovorenih brakova među romskom/egipćanskom populacijom i dr.

U ovom periodu Romski savjet je osim sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava,

uspješno sarađivao i sa Crvenim krstom Crne Gore, Ministarstvom unutrašnjih poslova,

Ministarstva kulture, Ministarstvom finansija, Centrima za socijalni rad, Sekretarijatom za

rad, mlade i socijalno staranje glavnog grada- Podgorica, Privrednom komorom, Zavodom

za zapošljavanje, Fondom zdravstva, Pravnim centrom i drugim institucijama i udruženjima.

2.2.6. Srpski nacionalni savjet


načinu vođenja evidencije savjeta, Ministarstvo je Rješenjem broj 01-023-201/18-2od 26. 02.

2018. godine, u Evidenciju savjeta upisalo Srpski nacionalni savjet (u daljem tekstu: SNS).

SNS je u toku 2018.godine je brojne aktivnosti.

Prema informacijama SNS-a, Srpske elektronske novine postale su jedan od najčitanijih

elektronskih medija u Crnoj Gori. Svakodnevno opširno informišu o svim najvažnijim

događajima u zemlji, okruženju i svijetu. Nova uređivačka koncepcija, je proizvod iskustva i

potreba čitalaca, sa obogaćivanjem više autorskih video snimaka, specijalnih i stalnih TV

emisija, posebnih i specijalnih priloga, Elektronskim navinama uvećala je čitanost nekoliko

puta.

Srpski radio u 2018.godini, dobio je reputaciju jednog od najslušanijih radija u Crnoj Gori koji

je svoju produkciju po podacima Agencije za elektronske medije Crne Gore obogatio sa

najvećim brojem sadržaja. U prethodnom periodu Srpski radio pokrivao je područja opština

Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Mojkovac, Kolašin, Nikšić, Plužine, Podgorica, Danilovgrad

i gradske opštine Golubovci i Tuzi, kao i djelove opština Bara i Cetinja. U 2018.godini, Srpski

radio proširio je svoju slušanost na opštine Herceg Novi, Kotor, Tivat, Bar, Pljevlja i Žabljak,

što znači da je gotovo čitav prostor Crne Gore pokriven ovim značajnim srpskim medijem,

koji je u prethodnom vremenu imao važnu ulogu u pravovremenom i kvalitetnom

informisanju srpskog naroda i građana Crne Gore.

Srpski nacionalni savjet sa sebi bliskim organizacijama organizovao je rad Srpske televizije,

koja se može pratiti na kablovskim operaterima Ekstra TV, Mtel i Telemah, koji pokrivaju

čitav prostor Crne Gore sa najvećim brojem korisnika kablovske televizije. Svojim

programom i sadržajima Srpska televizija postala je jedna od najgledanijih i najpupularnijih

televizijskih stanica u Crnoj Gori, koje se mogu pratiti preko kablovskih operatera.

19

Periodičnim izlaženjem nastavljena je produkcija časopisa „Srpske novine“ preko čijeg se

sadržaja jasno prepoznaje koncepcija očuvanja srpskog identiteta u Crnoj Gori.

Magazin „Srpske novine“ štampa se na kvalitetnom papiru u formatu 230X300 mm. U njemu

se nalaze najznačajnije informacije iz Crne Gore, regiona i svijeta, intervjui, aktuelnosti,

informacije iz politike, društva, ekonomije, kulture, sporta i raznih vrsta zanimljivosti.

Književna zadruga Srpskog nacionalnog savjeta nastavila je sa svojim aktivnostima u okviru

izdavačke djelatnosti i postala jedna od najproduktivnijih izdavačkih kuća na prostoru Crne

Gore, što potvrđuju izuzetni rezultati na sajmovima i izložbama u zemlji i regionu.

U svojim redovnim aktivnostima na obilježavanju srpskih nacionalnih praznika i važnih

datuma za očuvanje identiteta, tradicije i kulture srpskog naroda u Crnoj Gori, Srpski

nacionalni savjet je u 2018. godini, na prepoznatljiv način obilježio Božićne svečanosti, 102.

godišnjicu Mojkovačke bitke, Svetosavske svečanosti, Sretenjske svečanosti, godišnjicu

„zločinačke agresije NATO pakta na SR Jugoslaviju (Crnu Goru i Srbiju)“, Vidovdanske

svečanosti, Cersku bitku, stogodišnjicu Velike podgoričke skupštine srpskog naroda u Crnoj

Gori i Dana ujedinjenja Crne Gore i Srbije, kao i sve najznačajnije vjerske i nacionalne

praznike srpskog naroda.

Sve manifestacije pratio je veliki broj posjetilaca uz bezrezervnu podršku svim aktivnostima

koje su pratile ove manifestacije.

U skladu sa mogućnostima, Srpski nacionalni savjet materijalno je pomagao prepoznatiljive

nacionalne organizacije koje se bave zaštitom i očuvanjem srpskog identiteta.

2.3. FOND ZA ZAŠTITU I OSTVARIVANJE MANJINSKIH PRAVA

Skupština Crne Gore je dana 16. oktobra 2017. godine donijela je Odluku o izmjenama i

dopuni odluke o osnivanju Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava (“Službeni list

Crne Gore”, br. 068/17 od 20.10. 2017. godine).

Zakonom o manjinskim pravima i slobodama, član 36, i Odlukom o osnivanju Fonda za

manjine(“Službeni list Crne Gore”, br. 068/17 od 20.10. 2017. godine), Skupština Crne Gore,

radi podrške aktivnostima značajnim za očuvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etničkih

posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica i njihovih pripadnika

u oblasti nacionalnog, kulturnog, jezičkog i vjerskog identiteta, osnovala je Fond za zaštitu i

ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore.

Nakon sticanja zakonskih uslova, Saglasno odredbi člana 36h Zakona o manjinskim pravima

i slobodama („Sl.list RCG“, br. 31/06, 51/06, 38/07 i „Sl.list Crne Gore“, br. 02/11, 08/11,

031/17), u vezi sa Odlukom o osnivanju Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava

(„Sl.list Crne Gore“, br.13/08, 64/11,068/17), te shodno odredbama Pravilnika o načinu

vrednovanja projekata koji se finansiraju iz sredstava Fonda za zaštitu i ostvarivanje

manjinskih prava („Sl.list Crne Gore“, br.64/18), Upravni odbor Fonda, u skladu sa Odlukom

donesenom na sjednici održanoj 03.12.2018. godine, je raspisao Javni konkurs (br. 595/18

od 03.12.2018. god.), za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata za

20

podršku aktivnostima iz člana 36 stav 1 Zakona o manjinskim pravima i slobodama za

2018.godinu.

Na istoj sjednici, shodno članu 36i Zakona o manjinskim pravima i slobodama, Upravni

odbor Fonda je donio Odluku po kojoj se na sredstva za finansiranje projekata opredjeljuje

73,75% sredstava, odnosno 983.747,43€.

Na osnovu prijedloga Komisije za vrednovanje, VD direktora Fonda za zaštitu i ostvarivanje

manjinskih prava, dana 19.12.2018. godine, donio je Odluku o raspodjeli sredstava za

finansiranje projekata za podršku aktivnostima iz člana 36 stav 1 zakona o manjinskim

pravima i slobodama za 2018. godinu, (br. 900/18), u iznosu od 778.093,00€.

Naknadno je, Obavještenjem broj 932/18 od 24.12.2018.godine, Komisija za vrednovanje

obavijestila vršioca dužnosti direktora Fonda da je dana 24.12.2018.godine, izvršila ponovni

uvid u predmete – projekte po kojima je postupala i utvrdila da je prilikom evaluacije

projekata došlo do greške kojom je podnosiocu projekta S- mediji za projekat Časopis

“Srpske novine”, dodijeljen iznos od 22.800,00 eura i da ovaj podnosilac projekta ne

ispunjava formalne pravne uslove tražene konkursom, odnosno nije priložio ovjerene izjave,

koje su uslovima konkursa tražene. Iz navedenog, ovom podnosiocu projekta se nisu mogla

dodijeliti sredstva po ovom konkursu, pa su obavjestili vršioca dužnosti direktora Fonda o

nastaloj grešci kako bi isti preduzeo dalje radnje.

Dana 25.12.2018. godine, Rješenjem br. 933/18, Vršilac dužnosti direktora Fonda je, na

osnovu člana 139 Zakona o upravnom postupku („Sl.list Crne Gore“, br. 056/14, 020/15, 040/16), rješavajući po Obavještenju Komisije za vrednovanje br 932/18 od

24.12.2018.godine, poništio Odluku o raspodjeli sredstava za finansiranje projekata za

podršku aktivnostima iz člana 36 stav 1 Zakona o manjinskim pravima i slobodama za 2018.

godinu, broj 900/18 od 19.12.2018.godine, Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava,

u dijelu kojim je odlučeno da se prihvati projekat Časopis “Srpske novine”, podnosioca

projekta S- mediji za dodijeljeni iznos od 22.800,00 eura.

Time je, u 2018.godini, izvršena raspodjela sredstava projektima, u ukupnom iznosu od

755.293,00€, dok je razlika od 228.454,43€ vraćena Budžetu Crne Gore jer je Komisija za

vrednovanje procjenila da je nedovoljan broj projekata (od onih koji su zadovoljili formalno-

pravne uslove) zaslužio kvalitetom da bude finansijski podržan, te su odbijeni sa nedovoljnim

brojem bodova.

Na raspisani Javni konkurs za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata za

podršku aktivnostima iz člana 36 stav 1 Zakona o manjinskim pravima i slobodama

za 2018.godinu, pristiglo je ukupno 235 blagovremenih projektnih prijava, od kojih su

143 ispunili uslove Javnog konkursa, 92 nisu ispunili uslove Javnog konkursa.

Neblagovremeno su pristigle 4 projektne prijave koje nisu razmatrane.

Finansijskom podrškom obuhvaćeno je 97 projekata sa ukupnim iznosom od 755.293,00€. Prosječan iznos finansijske podrške Fonda projektima u 2018.godini iznosi 7.786,52€.

Redni Naziv projekta Nosilac projekta Odobreni iznos Broj bodova broj

1. Mare Nostrum Crnogorsko 6.996,00

Slovačko

prijateljstvo - CSP 100

21

2. Bibliografija radova o Marija Knežević 4.000,00

manastiru Sveta Trojica

kod Pljevalja

100

3. Štampanje IX broja NVO Romski 9.000,00

časopisa Alav kulturni centar 100

4. Dokumentarni film Velibor Čović 24.700,00

„Izbjeglice sa Kosova u

Crnoj Gori 1999.godine“ 98

5. Baština Almanah 17.790,00 98

6. Časopis Hrvatski glasnik Hrvatsko građansko 22.602,00

društvo Crne Gore 98

7. Poštivanje tradicije Hrvatsko kulturno 1.596,00

Bokeljske mornarnice i društvo “Tomislav”

portal 98

8. Kulturne večeri Albanaca u Gzim Baljević 7.500,00

Crnoj Gori 98

9. Paviljon 2018 Majda Mučić 3000,00 97

10. Afirmacija Bošnjaka i Damir Ljuca 9.000,00

Muslimana u južnom dijelu

Crne Gore 96

11. Sačuvajmo jezik od NVO Romska duša 9.458,00

zaborava 96

12. Interkulturalno- Adna Rastoder 5.750,00

multikulturalno

obrazovanje od edukativne

prakse do školske politike 95

13. Možemo zajedno Ninoslav Minić 16.000,00 94

14. Istorija Roma – Istorija NVO Romsko 6.000,00

Rromani vrijeme 94

15. Monografija Albanci u Suzana Dushaj 8.800,00

Crnoj Gori 94

16. Bošnjačko slovo Elmina Kalač 7.000,00 94

17. Albansko umjetničko veće Aferdita Ljaić 7.000,00 94

18. Časopis za kulturu, nauku i Udruženje za kulturu 4.800,00

društvena pitanja i društvena pitanja

„MALESIA“, br.13 „Malesia“ 94

19. Učimo kroz kviz Tv Boin 6.300,00 94

20. Monografija Podgoričkih Dino Mandić 9.540,00

Muslimana 94

21. Proslava 8 aprila –Svjetski NVO Udruženje 10.746,00

dan Roma Roma Crne Gore 94

22. Kotorski Misal 12.000,00

Ana Vuksanović 93

23. Međukulturni dijalog – Senada Škrijelj 6.400,00

upoznavanje kultura

manjinskih naroda u Crnoj

Gori 92

24. Informativni portal – Ermina Rujović 5.000,00

„Bošnjačke novosti“ 92

25. Izrada i promocija Nermina Muhović 8.000,00

bošnjačko-muslimanskih

suvenira 92

26. Ljetnja škola interetničkog Emrah Demić 9.000,00

dijaloga za djecu svih

nacionalnosti 92

27. Spoj različitosti kultura na Mirza Avdić 6.300,00

sjeveru Crne Gore 92

28. Radionice za djecu Sanida Agić 6.000,00

22

Bošnjačke i Albanske

nacionalnosti

92

29. Rožaje- grad različitosti Merita Ramović 5.350,00 92

30. Bošnjaci u Crnoj Gori - NVO Avlija 7.720,00

kultura, tradicija i istorija 92

31. Proslost živi život Ogranak matice 3.812,00

Hrvatske u Boki 92

32. Izrada multimedijalnog Muamer Kalač 12.450,00

koncepta kulturnog

identiteta i baštine Rožaja i

okoline 91

33. Vrijedne Bošnjakinje Slada Radič

5.800,00 91

34. Sačuvajmo tradiciju Sos telefon za žene 4.285,00

i djecu žrtve nasilja 91

35. Ljepota je u različitosti Slobodan Peruničić

8.000,00 91

36. Portal za afirmaciju Adisa Hasanović 10.000,00

Bošnjaka u Crnoj Gori 90

37. Očuvanje pjesama i igara Folklorna grupa 1.900,00

katoličkog stanovništva Crna Gora

Boke Kotorske 90

38. Očuvanje bošnjačkog Selma Dautović 7.000,00

jezičkog gnijezda 90

39. Bihorske sumnje i revija Centar za kulturu 8.180,00

Kazivar Bihor 90

40. Zbogom tradicijo 6.300

Osnažena romkinja 89

41. Web radio Bošnjačke Rahman Škrijelj 8.000,00

omladine 88

42. "Bokeško - dubrovački Dijana Milošević 5.780,00

splet"- poveznica kultura

kroz dramsku formu 87

43. Husein – Paša Boljanić i Islamska zajednica 18.080,00

njegove zadužbine ( u u Crnoj Gori

povodu 450-te godišnjice Mešihat Islamske

Husein Pašine džamije u zajednice

Pljevljima) 87

44. Bošnjački kulturni vodič – Alen Mujević 8.000,00

Kulturno nasljeđe Bošnjaka

Rožaja 87

45. Stanovništvo kadiluka Admir Dž. Adrović 7.000,00

Bihor i trgovište u

osmanskim popisima iz

1830/31. godine 86

46. Monitoring zastupljenosti Ema Luboder 9.000,00

Bošnjaka na javnoj sceni 85

47. Škola tolerancije NVO Za bolje sjutra 7.230,00

84

48. Audio materijal bošnjačke Hankuša 4.900,00

književnosti Crne Gore Hajderpašić

84

49. Očuvanje kulturno- Društvo sa 18.500,00

historijskog kontinuiteta ograničenom

Bošnjaka odgovornošću

lokalni javni emiter

„Radio televizija

Rožaje“ 84

50. Izdavanje romana „Linija Rasim Gutić 2.500,00

23

života“ 83

51. Očuvanje nacionalnog KUD Vrelo Ibra 6.000,00

identiteta kroz pjesmu i

igru 83

52. Žene su čuvari kulturne Seada Pokrklić 5.400,00

baštine 83

53. Kulturno-istorijsko Elmedin Kurpejović 5.500,00

naslijeđe Muslimana u

Crnoj Gori – Cyber muzej 83

54. Proširenje dometa Mešihat Islamske 10.400,00

slušanosti vjerskog radija zajednice u Crnoj

za bošnjačko-albanske Gori – Radio „Fatih“

manjine – Radio „Fatih“

82

55. Informisanje je vaša Bahrija Kurpejović 10.000,00

obaveza, a naše pravo /

Da se zna ko smo 81

56. Očuvanje i vrednovanje Željko Đukić 7.750,00

Muslimanske i Bošnjačke

tradicije, običaja na

seoskom području kroz

objektiv Crnogorca

Pravoslavca 80

57. Radio Dux i portal Hrvatska krovna 26.447,00

www.radiodux.me zajednica Dux

Croatorum 80

58. Tolerancija je važna – za Građanska 5.200,00

dijalog i saradnju inicijativa mladih 80

59. Kalimera poetike Basri Art club 8.195,00

Çapriqi 2019Poetska 80 kalimera Basri Čaprići

2019

60. Bošnjačka sofra – Alma Osmanović 5.300,00

manifestacija promocije

bošnjačke kuhinje 78

61. Očuvanje običaja, NVO Centar za 8.720,00

arhitekture i kulture edukaciju djece i

bošnjaka kroz snimanje mladih Rožaje

dokumentarnog filma, i

edukaciju mladih 78

62. Seanema Film Festival Seanema Film 9.900,00

Festival 78

63. Botimi i librit ”Udhëtim në Gazmend Čitaku 4.100,00

kështjellat ilire në Mal të Zi”

Objavljivanje knjige 78 “Putovanje po ilirskim

kulama u Crnoj Gori”

64. Montenegro halal sajam Udruženje za 9.690,00

2019 promociju i razvoj

Islamske ekonomije 77

65. Bošnjačke kule Ermina Kalač 6.700,00 77

66. Edukacija mladih o Selma Dautović 3.950,00 77 očuvanju nacionalne

posebnosti Bošnjaka

67. Monografija bošnjačkih Iljaz Halilović 5.100,00

književno-umjetničkih

autora Crne Gore – lik i

djelo 77

68. Stavovi pripadnika Kemal Agović 6.925,00

Bošnjačke nacionalne

24

zajednice o stepenu zaštite

njihovih prava-istraživanje. 77

69. Istraživanje poštovanja Dino Tutundžić 6.516,00

manjinskih prava u Crnoj

Gori 77

70. Suveniri Srba Stefan Vukićević 7.830,00 76

71. Mala škola hrvatskog NVO Gjurgjevo brdo 11.176,00

jezika 76

72. Gra të shquara shqiptare Radio Elita 10.690,00

në Mal të Zi

Sposobne albanske žene u

Crnoj Gori 76

73. Bošnjačka omladina i Sadam Luković 8.000,00 75 njihova edukacija za javne

nastupe i govore

74. Malesorske igre (Vallet Štjefan Ujkić 4.000,00

malesore) 75

75. Pejzažna arhitektura Vaso Knežević 3.450,00

srpskih srednjovjekovnih

manastira pljevaljskog

kraja 74

76. Bošnjaci – juče, danas, Armin Šahmanović 2.000,00

sjutra 74

77. Romski radio-prozor u NVO Udruženje 15.254,00 73 svijet Roma Crne Gore

78. Epika Bošnjaka Mersada Sutović 3.122,00 73

79. Promocija, afirmacija i NVO Proevropska 9.350,00

ocuvanje naconalne i liga Crne Gore

etnicke posebnosti kroz

edukaciju mladih 72

80. Unaprijeđenje i promocija NVO Udruženje 6.500,00

bošnjačke kuhinje u cilju građana za

očuvanja posebnosti edukaciju,

bošnjačkog naroda u Crnoj savjetovanje i

Gora istraživanje 72

81. Bošnjačka dijaspora Edip Hadžimuhović 6.100,00

70

82. Obilježavanja događaja od Srpski kulturno 24.143,00

istorijskog značaja za sportski centar

srpski narod Karađorđe 70

83. Edukacija mladih da Adnan Ramović 4.500,00

nacionalne razlike nisu

mana već prednost 68

84. Islamski put Bošnjaka Alen Kalender 8.000,00 68

85. Bošnjačka književnost u Besim Gutić 3.000,00

Plavu i Gusinju 68

86. Vi ste očuvale našu Almera Bralić 2.920,00

kulturu 68

87. Mediji i manjine - doprinos Đakomo Adriatic 4.625,00

toleranciji, poštovanju i

razumijevanju 67

88. Dobra djela nadžive Edita Dautović 6.250,00

vremena – Saga o Pavi i

Ahmetu 67

89. Festival sevdaha Suada Drpljanin 5.065,00

„Sevdalinko u srcu te

nosim“- narodno pjevanje

Muslimana 66

90. Jezik Bošnjaka u Crnoj NVO Za bolju 5.500,00

Gori budućnost 65

25

91. Promocija interkulturnog Omer Kalač 1.500,00

dijaloga, tolerancije i

poštovanja u opštini 64 Rožaje

92. Kategorizacija spomenika NVO 30 Septembar 4.800,00

kulture muslimana 64

93. Multikulturalno stvaralaštvo Nvo Spirit Art 8.200,00

u Crnoj Gori Montenegro 63

94. Projekti “Ekspozita e Musa Hoxhiq 5.670,00

përhershme e veshjeve

popullore“ 63 Projekat

“Trajna izložba narodnih

nošnji”

95. Kultura i tradicija Adelina Husović 3.700,00

bošnjačke posebnosti na

području Rožaja 61

96. Rite të dasmes në Krajë, Ali Gjecbritaj 2.900,00 59 momografi, botim libri

Rituali svadbi u Krajini,

monografija, objavljivanje

knjige

97. Elementi kulturne baštine Enver Međedović 5.190,00

(materijalne i duhovne)

Muslimana na sjeveru

Crne Gore 57

U okviru informisanja pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica putem štampanih i elektronskih medija u Crnoj Gori u 2018. godini, iz sredstava

Fonda su finansirani/sufinansirani: časopis za kulturu, nauku i društvena pitanja-Malesia,

časopis Hrvatski glasnik, časopis Alav, časopis Almanah, Radio Dux i portal

www.radiodux.me, Radio Roma, Radio Elita, Radio Fatih, TV Boin, Informativni portal –

„Bošnjačke novosti“, portal za afirmaciju Bošnjaka u Crnoj Gori.

Stručna služba Fonda vrši monitoring i evaluaciju realizacije projekata koje je finansirao ili

sufinansirao Fond, praćenje dinamike realizacije i dinamike trošenja sredstava, kao i

izvještavanje o eventualnom nenamjenskom ili neracionalnom trošenju sredstava iz podrške

Fonda.

Ugovorima o finansiranju/sufinansiranju finansijskom podrškom Fonda obuhvaćenih

projekata, Fond je obavezao korisnike/ce njegovih sredstava da Stručnoj službi Fonda

dostavljaju konačne izvještaje o realizaciji projekata koji su potkrijepljeni validnom

finansijskom dokumentacijom kojom se dokazuje opravdanost trošenja sredstava.Pored

toga, korisnici/e su obavezani da im izvještaji budu potkrijepljeni i audio-vizuelnom

dokumentacijom, kao i dokazima o medijskoj propraćenosti manifestacija podržanih

sredstvima Fonda.

Fond je obavezao korisnike/ce njegovih sredstava da obavještavaju Stručnu službu Fonda o

datumima i mjestima održavanja manifestacija u okviru realizacije podržanih projekata, a

svoju Stručnu službu da, u okvira monitoringa realizacije projekata, na takve manifestacije

delegira svoje predstavnike/ce. Stoga predstavnici/e Fonda redovno prisustvuju veoma

raznorodnim i mnogobrojnim manifestacijama diljem Crne Gore, koje su finansirane

sredstvima naše institucije. Predstavnici/e Fonda imali su priliku da prisustvuju

26

prezentacijama i promocijama umjetničkih, stručnih i naučnih tvorevina pripadnika

manjinskih nacionalnih zajednica, podržanih sredstvima Fonda.

Fond na svom web sajtu www.fzm.me redovno ažurira podatke o korisnicima sredstava

Fonda, odnosno o realizaciji njihovih projekata, ocjeni njihovih narativnih i finansijskih

izvještaja, kao i statističke podatke za svaku raspodjelu pojedinačno od 2008. godine.

U 2018. godini, Fond je na promotivnom štandu Međunarodnog sajma knjiga u Podgorici

(maj), izložio književna djela koja su korisnici sredstava Fonda, pripadnici manjinskih

nacionalnih zajednica, objavili na svojim jezicima, zahvaljujući finansijskoj podršci Fonda.

Fond je u toku 2018.godine, zaposlio jedno lice na određeno vrijeme radi zamjene

privremeno odsutnog državnog službenika, na radno mjesto Samostalna savjetnica i za

monitoring i evaluaciju projekata.

2.4.CENTAR ZA OČUVANJE I RAZVOJ KULTURE MANJINA CRNE GORE

(CEKUM)

Na osnovu čl. 36 i 42 Zakona o kulturi (“Službeni list CG”, br. 49/08, 16/11 i 38/12) i čl. 8a i

42č Zakona o manjinskim pravima i slobodama („Službeni list RCG“, br. 31/06, 51/06 i 38/07

i „Službeni list CG“, br. 2/11 i 31/17), Vlada Crne Gore je 2017. godine, donijela je Odluku o

organizovanju javne ustanove Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina.

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore je u 2018. godini, nastavio da

realizuje muzičke, likovne, filmske i književne programe i putem svojih programa promoviše

multikulturalizam,suživot i kulturene raznolikosti koje posjeduje Crna Gora. Jedan od

najbitinijih segmenata programskih aktivnosti su promocija, zaštita, unapređenje kulturnog

stavaralaštva manjinskih naroda u Crnoj Gori, čije se kulturne vrijednosti ogledaju u

slobodnom promovisanju na svoj način i kroz svoje jezičke specifičnosti.

Najzanačajnije aktivnosti CEKUM -a tokom 2018.godine, su:

Internacionalno veče klapa Crna Gora 2018

Trećeg februara u Podgorici, CEKUM je organizovao po treći put “Veče klapa Crne Gore”,

koji od tekuće godine ima karakter međunarodnog susreta klapa, pod nazivom

“Internacionalno veče klapa – Crna Gora 2018.” Ohrabreni uspjehom, u cilju promovisanja

višeglasnog pjevanja kao dijela bogatog muzičkog nasleđa crnogorske tradicije, kao i

naročito velikim interesovanjem publike za program “Veče klapa Crne Gore” prethodnih

godina, isti je ove godine dopunjen učešćem klapa iz okruženja (Hrvatska i BiH), u cilju što

boljeg povezivanja sa tradicijom i kulturom ovih dveju nama bliskih naroda, koji u svojoj

muzičkoj tradiciji, takodje njeguju bogato nasljedje u sferi višeglasnog pjevanja.U okviru

programa učestvovalo je 14 klapskih sastava, koji su svojim vrhunskim izvodjenjem 28

kompozicija sa prostora našeg regiona, mnogobrojnu publiku izuzetno inspirisali i nadahnuli.

Promocija knjige “Prolaznost” Edina Smailovića

27

U Podgorici je organizovana promocija zbirke poezije ,,Prolaznost” Edina Smajilovića iz

Bijelog Polja. O knjizi su govorili: Zuvdija Hodžić, Kemal Musić i autor, promoter je Vesna

Šoškić. Izdavač knjige JU Ratkovićeve večeri poezije a promocija je održana u cilju

afirmisanja mladih stvaralaca sa sjevera. Na ovaj način CEKUM je nastavio da promoviše

mlade autore kojima pruža značajnu podršku.

Izložba slika “Mediteran” autora Edina Kapllanija

Crnogorski umjetnik Edin Kaplani, prvi put se predstavio podgoričkoj publici izložbom

“Mediteran” u Umjetničkom paviljonu Udruženja likovnih umjetnika (ULUCG). Izložbu je

organizovao Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore. U umjetničkom

paviljonu bilo je izloženo tridesetak radova srednjih i velikih formata rađenih u tehnikama

akril, ulje na platnu i kombinovana tehnika, nastalih u prethodnih deset godina. Kaplani je

rođen 1980.godine, u Ulcinju. Diplomirao je na Fakultetu likovnih umjetnosti u Prištini 2004.

u klasi profesora Redžepa Ferija.

Promocija knjige “Sebijini snovi” Ruždije Adžovića

Na promociji knjige novinara, publiciste i književnika Ruždije Adžoviće “ Sebijini snovi”

(zbirka pripovjedaka) su govorili: Bogić Rakočević, književni kritičar, Vlatko Simunović,

književni kritičar i autor.Novinar, publicista i književnik Ruždija Adžović rođen je 23. januara

1962. godine, u Podgorici. Do sada je objavio pet knjiga. Živi i radi u Sarajevu.

Izložba slika Adele Nurković-Kulenović ” U središtu duše”

Samostalna izložba akademske slikarke Adele Nurković Kulenović „U središtu duše”, koju je

organizovao Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore,održana je u

Umjetničkom paviljonu Podgorici. Postavku umjetnice iz Rožaja otvorio je mr Ethem Mandić.

Adela Nurković Kulenović diplomirala je u Sarajevu u klasi prof. Radoslava Tadića.

Usavršavala se u oblasti muzeologije, a postdiplomske studije završava je kod prof. Amera

Bakšića. Član je Udruženja likovnih umjetnika BiH. Živi i stvara u Sarajevu Izlagala je

samostalno kao i na mnogim grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Izložbu su propratili

mnogi crnogorski mediji.

Koncert “Četiri godišnja doba” u izvedbi “Duo classico” ( Safet Drljan i Dina Desančić)

Centar je organizovao u Crnogorskom narodnom pozorištu koncert Duo „Classico” kojeg

čine violinistkinja mr Dina Desančić i prof. Safet Drljan (harmonika). Duo je pred

podgoričkom publikom izveo Vivaldijeva „Godišnja doba”. Duo je počeo je sa radom 2013.

godine, i predstavlja originalan spoj, koji svojim neobičnim aranžmanskim pristupom

klasičnoj, ali i popularnoj muzici, privlači pažnju javnosti i u zemlji i u inostranstvu gdje su

nastupali više puta. Ono po čemu je duo „Classico” prepoznat kod publike, jeste jedinstvena

energija na sceni, koju nesebično dijele sa publikom.

Časopis za kulturu, književnost i nauku „KOD”, 13. broj

28

Novi broj časopisa KOD otvara rubrika Portreti koja je posvećena preminulom pjesniku iz

ulcinja Basri Čaprićiju, pored podsjećanja na njegovu poeziju koja je prezentovana na

Crnogorskom i Albanskom jeziku, o njegovom životu i djelu pišu Zuvdija Hodžić i Hadži

Šabani. Zatim slijede rubrike, Književnost gdje su zastupljeni Hasnija Muratagić i Ethem

Mandić, Prevedena književnost: Skender Temalji, Agim Bajrami, Smajl Smaka, Mehmet

Gucia, Nikolla Shpatari, Hajredin Kovaçi. Baština: Maja Grgurović, Senada Đešević,Romske

narodne priče Phuarane Romengere paramiča;Kritika:Miraš Martinović, Kemal Musić, Vlatko

Simunović. Likovni prilozi: Edin Kaplani a grafička obrada Adela Zejnilović.

XIII Međunarodni podgorički sajam knjiga

Na trinaestom, po redu podgoričkom sajmu knjiga, posjetioci su u prilici da se upoznaju sa

izdanjima Centra za očivanje i razvoj kulture manjina, koji i ove godine imao svoj izložbeni

prostor.Na štandu Centra su i izdanja drugih izdavača i pojedinaca iz redova manjinskih

naroda. Jedna od mogućnosti je da pisci i kanjiževnici izlože svoje knjige i na taj način

promovišu svoja djela. Posebno je pogodno za mlađe autore kojima je na ovaj način

pružena podrška za njihov rad. Tako da je ove godine na ovom štandu bilo prezentovano

oko 70 autora iz više nacionalnih zajednica.

Koncert “Sevdah Crne Gore” povodom Dana nezavisnosti Crne Gore u Dortmundu

U Dortmundu, Njemačka, održana je proslava Dana nezavisnosti Crne Gore. Pozivom od

strane organizatora Saveza crnogorskih asocijacija Njemačke da CEKUM jednim od svojih

najpopularnijih programa – koncertom “Sevdah Crne Gore” podrži proslavu povodom

obilježavanja Dana nezavisnosti Crne Gore i nastojanja naših iseljenika u Njemačku da

svojoj Crnoj Gori upute čestitke povodom jednog od najznacajnijih datuma u istoriji Crne

Gore. Predstavili su se neki od najboljih najboljih izvodjača narodne muzike, u pratnji Velikog

narodnog orkestra, pod upravom Šukrije Žutog Serhatlića.

Knjiga “Ove godine nije pao snijeg“, Skendera Temaljija

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore preveo je na Crnogorski jezik i izdao

knjigu “Ove godine nije pao snijeg“, književnika iz Skadra, Skendera Temaljija. Ovo je 21

knjiga iz biblioteke Sinteze , za izdavača Dr Derviš Selhanović, urednici: Zuvdija Hodžić i

Dimitrov Popović, knjigu je sa albanskog na crnogorski jezik preveo Pjeter Drešaj. Grafiči je

oblikovala mr Adela Zejnilović. Takođe je knjiga promovisana u Tuzima. O knjizi su govorili:

Pjeter Drešaj- prevodilac, Dimitrov Popović, urednik knjige i Skender Temalji, autor.

Koncert pjevačkog zbora “Montenegro” iz Zagreba

U okviru Podgoričkog kulturnog ljeta, Centar za očuvanje kulture manjina Crne Gore i

Sekretarijat za kulturu i sport Glavnog grada Podgorice organizovali su koncert pjevačkog

zbora “Montenegro” iz Zagreba. Gost večeri je bio Šukrija Žuti Serhatlić. U prepunoj sali

publika je pozdravila premijerno predstavljanje hora “Montenegro”, koji je nizao pjesme

posvećene svojoj Crnoj Gori. Njihov bogat repertoar oduševio je publiku a pojedinima je

izmamio suze.Poštojući kulturu i tradiciju Crne Gore hor „Montenegro“ je osnovan 2000.

godine. Za ovaj program je vladalo veliko ineresovanje medija koji su propratili ovaj

29

dogadja.Ovaj program je nastavak dobre saradnje CEKUM-a sa crnogorskom dijasporom u

Hrvatskoj gdje je CEKUM imao više kulturnih dešavanja.

“Svadbarski običaji u Crnoj Gori”, autora Vasilija - Muja Spasojevića

U Narodnoj biblioteci Radosav Ljumović u Podgorici, održana je promocija knjige

“Svadbarski običaji u Crnoj Gori” autora Vasilija Muja Spasojevića . Izdavač ovog izdanja je

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore. O knjizi su govorili: Ljiljana Karadžić,

istoričarka umjetnosti, dr. Adnana Prekić,Vasilije Mujo Spasojević, autor knjige. U muzičkom

dijelu programa nastupila je klapa Veselice.Vasilije Mujo Spasojević je istaknuti crnogorski

kulturni stvaralac, posvećen sveukupnom kulturnom nasljeđu Crne Gore.

Širok pristup, temi istraživanja, ostavlja autoru prostor da u njegovom tekstu na najbolji način

prepoznajemo šta je to mltikulturalizam Crne Gore i kako na jednom tako malom

geografskom prostoru dolazimo do situacije da autor izdvoji nevjerovatnih tridesetosam

kulturnih i civilizacijskih krugova koji je povezan sa svadbarskim običajima i da svaki od njih

ima neke svoje specifičnosti, posebnosti i orginalne sadržaje.

Premijera dokumentarnog filma o Ivanu Antunu Nenadiću “ Pisac emotivnih uznesenja”

U dvorani Doma kulture „Josip Marković“ u Donjoj Lastvi u organizaciji Centra za očuvanje i

razvoj kulture manjina i Hrvatskog nacionalnog vijeća Crne Gore premijerno je prikazan

dokumentarni film o Ivanu Antunu Nenadiću, prvom dramskom piscu na tlu današnje Crne

Gore. Ivan Antun Nenadić rođen je u Perastu 1723. godine, a umro je u Dobroti 1784.

godine. CEKUM je dokumentarni film snimio u saradnji sa RTCG i nastavio da radi

dokumentarne filmove o znamenirtim ličnostima koji sun a neki način zaboavljeni. Film je

dva puta emitovan na TV Crne Gore.

“Parče sunca” – Velisava Seka Metđonaj

Zbirku pjesama: “Parče sunca” izdao je Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne

Gore koja je napisana napisana “jotovanom varijantom”. Knjiga je zatim promovisana u

Podgorici i Bijelom Polju. O knjizi su govorili: Slobodan Čukić, istoričar; dr Draško Došljak,

recenzent knjige, mr Aleksandra Vuković i autorka. Velisava Seka Metđonaj je rođena

1950.godine, u Titogradu. Izdala je nekoliko knjiga i medju njima i knjige za djecu.

IV. izdanje internacionalnog Sajma knjiga

Internacionalni Sajam knjiga održan je u organizaciji Sekretarijata za kulturu glavnog Grada

Podgorica sa partnerima Ministarstvom kulture, Ministarstvom prosvjete i Capital Plazom.

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina prestavio je svoje izdavaštvo, biblioteku Sinteze

koja broji 23 knjiga. Takođe je i Časopis za kulturu, nauku i umjetnost KOD koji broji XIV

izdanja.Imajući u vidu da su knjige i časopis Centra nekomercijalni zainteresovani mogu

dobiti primjerak besplatno, vladalo je veliko interesovanje za izdanjima Centra.

30

Poetsko muzičko veče„ Art Mix Montenegro” u Ulcinju

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore u Centru za kulturu u Ulcinju ,

organizovao je koncert Art Mix Montenegro. Učetvovali su: Duo Dina Desančić i Safet Drljan,

Slobodan Marunović, Šukrija Žuti Serhatlić , Djulia Pelingu I Fatime Buzuku. Publika je imala

priliku da sluša spoj klasične muzike, poezije i starogradskih melodija. Koncert je trajao 65

minuta i publika je sa oduševljenjem propratila svaki nastup. Ovo je prvi u nizu koncerata Art

mix koji ima za cilja da prikaže muzičko i poetsko stvaralaštvo naroda koji žive u Crnoj Gori .

Učešće na “XI Književnom festivala ” u Skadru

U okviru “XI Književnog festivala”koji se tradicionalno organizuje u Skadru, u gradskoj

biblioteci “Marin Barleti”, Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore organizovao

je promociju knjige “Ove godine nije pao snijeg“, književnika iz Skadra. Ovaj kulturni događaj

je nastavak saradnje između CEKUM-a i kulturnih institucija Skadra, gdje je CEKUM već

organizovao nekoliko kulturnih aktivnosti.. Ova 21 knjiga iz biblioteke Sinteza, čiji je izdavač

Dr. Derviš Selhanović, a urednici: Zuvdija Hodžić i Dimitrov Popović. Knjigu je sa albanskog

na crnogorski jezik preveo Pjeter Drešaj. Grafički je oblikovala mr Adela Zejnilović. Skender

Temalji je rođen 30.jula 1946. i živi u Skadru, a objavio je 20 knjiga poezije i proze.

Poetsko muzičko veče„ ART MIX MONTENEGRO” u Danilovgradu

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore, u Centru za kulturu u Danilovgradu

organizovao je koncert “Art Mix Montenegro”. Učetvovali su: Duo Dina Desančić i Safet

Drljan, Slobodan Marunović, Šukrija Žuti Serhatlić, Kvartet Veselice, dok je publika imala

priliku da sluša spoj klasične muzike, poezije i starogradskih melodija. Koncert je trajao 65

minuta i publika je sa oduševljenjem propratila svaki nastup. Centar ima dobru saradnju sa

Centrom za kulturu u Danilovgradu.

Poetsko muzičko veče„Art mix Montenegro” u Nikšiću

U Sali Zahumlje u Nikšiću 28.10.2018., Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne

Gore organizovao je koncert „Art Mix Montenegro”. Učestvovali su: Duo Dina Desančić i

Safet Drljan, Slobodan Marunović, Šukrija Žuti Serhatlić, Klapa Veselice. Nikšićka publika je

uživala uz spoj klasične muzike, poezije i starogradskih melodija.

Svjetski dan romskog jezika

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore u saradnji sa romskom organizacijom

mladih “Koračajte sa nama – Phiren amenca” organizovali su povodom 5. novembra

Svjetskog dana romskog jezika javno predavanje na Pravnom fakultetu u Podgorici, na

temu: “Istorija romskog jezika”. Predavanje je održao Dr.sc. Ljatif Demir, profesor na

Filozofskom fakultetu u Zagrebu. Romski jezik je jedan od suštinskih elemenata nacionalnog

i kulturnog identiteta Roma. Stoga, negiranje ili osporavanje romskog jezika u bilo kom obliku

je negiranje i osporavanje identiteta Roma. Dr. Ljatif Demir je rođen 1961.godine u Skoplju, a

doktorirao je na Odsjeku za komparativnu književnost Filozofskog fakulteta u

31

Zagrebu. Autor je nekoliko zbirki poezije i proznih i dramskih tekstova, te prevodilac na

romski jezik.

Izložba slika „Podvovni svijet“ Irvina Masličića

Centar za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore u saradnji sa JU Muzeji i galerije

Podgorice, organizovao je samostalnu izložbu slika akademskog slikara Irvina Masličića

“Podvodni zapisi” u galeriji ART u Podgorici.Izložbu je otvorila istoričarka umjetnosti Ljiljana

Karadžić. Centar je ovom prilikom nastavio da promoviše mlade akademske slikare kojima je

potrebna afirmacija na započetom putu likovnog stvaralaštva.

Dani crnogorske kulture na Kipru

U organizaciji Centra za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore (CEKUM), u sklopu

Dana crnogorske kulture na Kipru 2018. godine, u Limasolu je održan koncert “Art mix

Montenegro”. Crnogorskoj dijaspori, kiparskoj publici kao i gledaocima iz bivših republika Ex

Yu predstavili su se crnogorski umjetnici koji su na veličanstven način prikazali svoje

umijeće. Nastupili su:“Duo Classico” u sastavu mr Duo Dina Desančić, violina, i Safet Drljan,

harmonika, Sara Vujošević, sopran, Slobodan Marunović, Istaknuti crnogorski pozorišni, TV i

filmski glumac, i Šukrija Žuti Serhatlić, sinonim za starogradsku muziku, voditelj je bio

MićoMiranović. Pokazalo se da je spoj klasike i crnogorske izvorne narodne pjesme uz

stihove crnogorskih književnika dobar izbor koji ne ostavlja publiku ravnodušnom. Domaćini

koji su umjetnike dočekali i učestvovali u organizaciju bili su: Udruženje Crnogoraca i

prijatelja Crne Gore.

Časopis za kulturu, književnost i nauku KOD, broj 14

Iz štampe je izašao 14.broj časopisa za kulturu, književnost i nauku „Kod“ 14. broj, u ovom

broju su predstavljeni: portreti da Verona pjesnikinja iz Boke Kotorske, zatim: Miraš

Martinović, Agima Vinica,Rebeka Čilović, ZorkoPopović, Nikola Nikolić, DinoTuzović, Kolec

Traboini, Tijana Rakočević, Marina Vuković, Nada Bukilić, Kadri Ujkaj, Pavle, Dimitrov

Popović, Draško Došljak, Branka Bogavac, Milutin Đuričković, Likovni prilozi Rajko

Todorović.

Art Mix Montenegro u Skadru

U preljepom zdanju pozorišta Midjeni u Skadru održan je koncert “Art mix Montenegro”. Da

bi što bolje prezentovali bogatu škrinju blaga Crne Gore, odabrani su najbolji, oni koji su

svoje ime i svoj rad utkali u ono što čini duhovne, kulturolške i umjetničke vertikale Crne

Gore. Mnogobrojna publika u Skadru , velikim djelom ljudi koje vode porijeklo iz Crne Gore,

uživala je u izuzetnom izvodjackom rasponu od izvorne podgoričke pjesme do pažljivo

biranog klasičnog repertoara najpoznatijih svjetskih kompozitora. Učestvovali su: Duo

classic, klape Alata i Veselice, Gjylia Pelingu, Fatime Buzuku i Šukrija Žuti Serhatlić.

32

Koncert je organizovan uz podršku udruženja “Alba-Montenegro” u Skadru i pozorišta

Miđeni. Pored velikog interesovanja publike i mnogobrojni skadarski mediji su izvještavali sa

ovog koncerta.

Art Mix Montenegro u Sarajevu

Na poziv organizatora “Udruzenje pljevljaka i prijatelja” iz Sarajeva, da programom Centra

za očuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore pod nazivom “Art Mix Montenegro” uveličaju

manifestaciju iseljenika koja je održana u Sarajevu, učestvovali su: ženska Klapa “Veselice”

uz muzičku pratnju klavijaturiste Enesa Tahirovića, “Duo Classico, (mr Dina, vokalni

interpretatori Tanja Šeter, Branka Šćepanović i Šukrija). Koncert je protekao u izvanrednoj

atmosferi na sveopšte odušvljenje svih prisutnih.

Izložba slika „Podvodni svijet“ u Baru

Centar je nakon Podgorice u saradnji sa galerijom Velimir Leković organizovao samostalnu

izložbu slika akademskog slikara Irvina Masličića “Podvodni zapisi”. Ljubitelji likovne

umjetnosti su deset dana imali priliku da vide zanimljivo likovno stvaralašvo mladog slikara iz

Berana a cilj izložbe je bio disperzija umjetnika i predstavljanje umjetnika sa sjevera jugu

Crne Gore.

Art Mix Montenegro u Bijelom Polju

Koncert “Art mix Montenegro” je održan u Bijelom Polju u Centru za kulturu. Bijelopoljska

publika je uživala u izuzetnom izvođačkom rasponu od izvorne podgoričke pjesme do

pažljivo biranog klasičnog repertoara najpoznatijih svjetskih kompozitora. Učestvovali su:

Duo classico, klape Alata i Veselice i Slobodan Marunović. Koncert je organizovan uz

podršku Centra za kulturu Bijelo Polje, zabilježio je interesovanje publike i lokalnih medija

Art Mix Montenegro u Baru

Koncert “Art mix Montenegro” održan je 2018. godine, u Dvorcu kralja Nikole u Baru. Barska

publika je koncert ispratila od početka do kraja ovacijama prema repertoaru koji je izveden

na toj večeri. Učestvovali su: Duo classico, klape Alata i Veselice, Gjylia Pelingu i Fatima

Buzuku. Koncert je organizovan uz podršku Centra za kulturu Bar.

Dokumetarni film: “ Slikarstvo kao trajna ljubav”

Cekum je u 2018. godini, u kooprodukciji sa RTCG snimio i izdao dokumentarni film “

Slikarstvo kao trajna ljubav” Hazbu Nuhanoviću (1937 – 1992) o slikaru iz Pljevalja. Film

govori o životu i djelu slikara koji je po svojoj specifičnosti i svojim umjetničkim radom

obilježio jedno vrijeme.

Učestvovanje u većim projektima

33

CEKUM je pružio podršku u snimanju filma „Obraz“. U pitanju je kratki film reditelja Nikole

Vukčevića (Pogled sa Ajfelovog tornja, Dječaci iz ulice Marksa i Engelsa), koji nastaje u

produkciji Galileo production Montenegro i Cinnerent Beograd. Film je adaptacija priče

„Obraz“, crnogorskog akademika Zuvdije Hodžića, smještene u godine II Svetskog rata, na

tromeđi Crne Gore, Srbije i Albanije. Film nastaje u produkciji kuća Galileo production (Crna

Gora), i Cinnerent (Srbija), pod pokroviteljstvom Ministartva kulture Crne Gore, CEKUM-a,

uz podršku grada Bara i Filmskog centara Srbije. CEKUM je pružio značajnu podršku Javnoj

Ustanovi Muzeji i galerije Podgorica prilikom izrade monografije o Gjeljoshu Gjokaju, svjetski

poznatog slikara porijeklom iz Crne Gore.

CEKUM je započeo prvu knjigu „Bihorci“ Ćamila Sijarića iz edicije „Mostovi“ kao suizdavač

sa Javnom Ustanovom Nacionalna biblioteka Crne Gore „Đurđe Crnojević“. Cilj ove saradnje

je da zajednički kroz međusobnu saradnju doprinesu obogaćivanju izdavačke produkcije u

Crnoj Gori, kao i afirmaciji multikulturnih, odnosno vrijednosti manjinskih naroda u Crnoj

Gori. Cekum je tokom 2018. godine, odgovorio svim zahtjevima NVO, pojedinaca, grupa,

amaterskih kulturno umjestičkim društvava pokušao da udovolji u skladu sa svojim

mogućnostima što je doprinijelo u afirmacijih kulture manjiskih naroda u Crnoj Gori.

Sve programe je realizovao u zakazanom terminu i svi program su imali dobru posjećenost.

Takođe se odazvao pozivu za gostovanje svim zainteresovanim gradovima i zemljama.

Predstavnici Cekum-a su učestvovali na nekoliko javnih tribina i okruglih stolova koje se tiču

prava manjinskih naroda u CG. Kroz stalnu komunikacija sa predstavnicima i poslenicima kulture kreiramo i promovišemo

kulturne sadržaje o kojima često pišu i inostrani mediji.

3. OBLAST ZAŠTITE PRAVA

3.1 ZABRANA I ZAŠTITA OD DISKRIMINACIJE

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava kontinuirano realizuje medijsku kampanju o

zabrani diskriminacije i afirmaciji antidiskriminatornog ponašanja.

U toku 2017/2018.godine, realizovana je kampanja pod sloganom „Svi zajedno za

jednakost“. Kampanja je imala za cilj podizanje nivoa svijesti opšte populacije prema

diskriminaciji, stvaranje tolerantnog okruženja i senzibilisanja javnosti posebno prema

najranjivijim društvenim grupama (osobama sa invaliditetom, LGBTI populaciji, Romima,

diskriminaciji žena i djece).

Medijska kampanja, na crnogorskom i albanskom jeziku, trajala je 60 dana i obuhvatila:

emitovanje TV-spota na nacionalnoj (RTCG) i na jednoj lokalnoj TV stanici (TV Nikšić);

emitovanje radijskog džingla na radiju Crne Gore i na četiri lokalne radio stanice u Bijelom

Polju, Ulcinju, Kotoru i Nikšiću; objavljivanje oglasa u dnevnoj štampi kojima se promoviše

zaštita od diskriminacije, jednakost, tolerancija i ravnopravnost; insertaciju flajera sa

antidiskriminacionim sadržajem koji se štampaju i na Brajovom pismu i distribuiraju kroz tiraž

dvije dnevne novine; oglašavanje sadržaja kampanje putem mreže bilborda (20 bilborda na

najfrekventnijim saobraćajnicama u svim djelovima Crne Gore).

34

Realizacija "Nastavnog plana za edukaciju državnih službenika, nosioca pravosudnih

funkcija i zaposlenih u drugim organima, organizacijama i institucijama koji dolaze u kontakt

sa slučajevima diskriminacije" – (Edukacije o antidiskriminacionom zakonodavstvu i praksi)

Kontinuirana edukacija i promocija o primjeni antidiskriminacionog zakonodavstva,

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava sprovodi počev od 2011. godine, u skladu sa

utvrđenim „Nastavnim planom za edukaciju državnih službenika, nosioca pravosudnih

funkcija i zaposlenih u drugim organima, organizacijama i institucijama koji dolaze u kontakt

sa slučajevima diskriminacije“.

Edukacija se realizuje kroz 6 trening modula, a svaki modul se sastoji od jednog seminara

(teorijski dio) i radionice (praktični dio). Prvi modul je posvećen opštem pravnom režimu

zaštite od diskriminacije, dok se u okviru ostalih 5 modula tretiraju pitanja zaštite od

diskriminacije najranjivijih društvenih grupa i to: zabranu diskriminacije lica sa invaliditetom,

zabranu rasne diskriminacije (diskriminacije RE populacije), zaštitu od diskriminacije LGBTI

populacije, diskriminacije po osnovu rodnog identiteta, zdravstvenog stanja, odnosno,

oboljelih od AIDS-a i HIV+.

Edukacijom su u dosadašnjem periodu bili obuhvaćeni predstavnici sudstva, tužilaštva,

Institucije Ombudsmana, nevladinih organizacija koje se bave zaštitom ljudskih prava, zatim

predstavnici svih područnih jedinica i ispostava policije u Crnoj Gori, predstavnici lokalnih

samouprava, predstavnici svih inspekcijskih službi u Crnoj Gori, predstavnici svih sudova za

prekršaje, te predstavnici tužilaštva u Crnoj Gori i ustanova socijalne i dječije zaštite.

U toku je VIII ciklus edukacija za 2018.godinu, od ukupno šest seminara/radionica u 2018.

godini realizovane su četri. Planom edukacije za 2018. godinu, obuhvaćene su kontakt-

osobe u lokalnim samoupravama koje sarađuju sa Ministarstvom za ljudska i manjinska

prava u vezi sprovođenja politika zaštite ranjivih grupa, na lokalnom nivou.

Ministarstvo pravde je unapređenje i zaštitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica, iz okvira svoje nadležnosti obezbijedilo u normativnom dijelu, kroz

izmjene i dopune Krivičnog zakonika Crne Gore, Porodičnog zakona Crne Gore i Zakona o

izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti Crne Gore.

U članu 42a Krivičnog zakonika Crne Gore (izmjene i dopune od 2015 i 2017.godine)

propisano je, da ako je krivično djelo učinjeno iz mržnje prema drugom licu zbog nacionalne

ili etničke pripadnosti, pripadnosti rasi ili vjeroispovijesti ili zbog odsustva te pripadnosti,

invaliditeta, pola, seksualne orijentacije ili rodnog identiteta, tu okolnost sud će cijeniti kao

otežavajuću, osim ako to nije propisano kao obilježje osnovnog ili težeg oblika krivičnog

djela.

Izmjenama i dopunama Porodičnog zakona (“Službeni list CG”, broj 53/16) čija je primjena

počela 19. maja 2017.godine, uveden je princip nediskriminacije i ostvarivanje jednakih

mogućnosti za svu djecu. Propisana je antidiskriminaciona klauzula o zabrani svih oblika

neposredne i posredne diskriminacije djeteta ili grupe djece, njihovih roditelja, usvojitelja,

staratelja, hranitelja, članova porodice djeteta i djetetu bliskih lica, koja se zasniva na rasi,

boji kože, nacionalnoj pripadnosti, društvenom ili etničkom porijeklu, vezi sa nekim

manjinskim narodom ili manjinskom nacionalnom zajednicom, jeziku, vjeri ili uvjerenju,

političkom ili drugom mišljenju, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, zdravstvenom

stanju, invaliditetu, starosnoj dobi, imovnom stanju, bračnom ili porodičnom stanju,

35

pripadnosti grupi ili pretpostavci o pripadnosti grupi, političkoj partiji ili drugoj organizaciji,

kao i na drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima djeteta, njegovih

roditelja, staratelja, članova porodice i djetetu bliskih lica.

Odredbom člana 5 Zakona o izvršenju kazni zatvora, novčane kazne i mjera bezbjednosti,

propisano je, da je zabranjena diskriminacija osuđenog kome je izrečena kazna zatvora,

kazna zatvor od četrdeset godina, novčana kazne i mjera bezbjednosti, po osnovu rase,

boje kože, nacionalne pripadnosti, društvenog ili etničkog porijekla, veze sa nekim

manjinskim narodom ili manjinskom nacionalnom zajednicom, jezika, vjere ili uvjerenja,

političkog ili drugog mišljenja, pola, rodnog identiteta, seksualne orjentacije, zdravstvenog

stanja, invaliditeta, starosne dobi, imovnog stanja, bračnog ili porodičnog stanja, pripadnosti

grupi ili pretpostavci o pripadnosti grupi, političkoj partiji ili drugoj organizaciji, kao i po

osnovu drugih ličnih svojstava.

U skladu sa navedenom odredbom zakona, te u skladu sa Ustavom Crne Gore, potvrđenim

međunarodnim ugovorima i opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava u Zavodu za

izvršenje krivičnih sankcija sva lica lišena slobode su jednako i ravnopravno tretirana, bez

obzira na vjersku, nacionalnu i drugu pripadnost, što isključuje diskriminaciju po bilo kom

osnovu.

To dalje znači, da lica lišena slobode u Zavodu bilo da se radi o zatvorenicima ili pritvorenim

licima, a koji su pripadnici manjima i manjinskih zajednica, ostvaruju ista prava i imaju iste

obaveze kao lica lišena slobode koja nijesu pripadnici manjima i manjinskih zajednica

npr.(pravo na pritužbu radi zaštite prava i interesa straješini Zavoda ili Instituciji Zaštitnika

ljudskih prava i sloboda preko sandučića za pritužbe koji su postavljeni u svim

organizacionim jedinicama ZIKS-a; smještaj u prostorijama sa licima lišenim sobode koji

nijesu pripadnici manjima i manjinskih zajednica; pravo na zdravstvenu zaštitu; radno

angažovanje i naknade za rad, pogodnosti-kada su u pitanju zatvorenici; stručna obuka i

obrazovanje; pravo na posjete; sportske, rekreativne i kulturne aktivnosti; kontakt sa

spoljnim svijetom-dopisivanje; korišćenje telefona; posjedovanje vjerske literatutre; vršenje

vjerskih obreda, itd). Prilikom prijema na izdržavanje kazne zatvora ili izvršavanje mjere pritvora, lica lišena

slobode se upoznaju sa njihovim pravima i obavezama na jeziku koji razumiju i omogućava

im se uvid u Pravilnik o kućnom redu u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija ("Službeni list

Crne Gore", br. 032/16) i Pravilnikom o bližem načinu izvršavanja pritvora ("Službeni list

Crne Gore", br. 032/2006), kojim su regulisana njihova prava i obaveze. Navedeni

pravilniciprevedeni su na albanski i engleski jezik i učinjeni dostupnim licima lišenih slobode

kojima crnogorski jezik nije poznat. Takođe, svim licima lišenim slobode dozvoljena je

upotreba svog jezika posredstvom tumača.

Po dolasku na izdržavanje kazne zatvora sva lica lišena slobode popunjavaju anketni listić

koji sadrži spisak namirnica, i na taj način odlučuju o tome koje namirnice žele da

konzumiraju u zavisnosti od vjerskih i kulturnih potreba i starosne dobi.

Nadležnom Odsjeku zaduženom za ishranu lica lišenih slobode u ZIKS-u, dostavljaju se

popunjeni anketni listići, o čemu se vodi evidencija. Tako se pripadnicima islamske

vjeroispovijesti dijeli posebna ishrana-halal ishrana koja se priprema korišćenjem

odgovarajućih namirnica, odvojeno od ishrane pripadnika drugih vjeroispovijesti.

36

Svakodnevno je oko 30% pripremljene hrane namijenjeno pripadnicma islamske

vjeroispovijesti. Nova zatvorska kuhinja u ZIKS-a koja je u funkciji od 2016.godine, ispunjava

sve tražene standarde kako HACCP tako i Halal standard.

Osuđena lica imaju pravo na vjerski život i kontakte sa predstavnicima vjerskih zajednica u

skladu sa Pravilnikom o kućnom redu u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija i na svaki

zahtjev u vezi posta, odgovoreno je pozitivno u skladu sa njihovom religijom, kulturnim i

običajnim potrebama. Osuđenim licima pripadnicima manjina i manjinskih zajednica

omogućeno je ostvarivanje prava na vjerski život u punom obimu, na svaki zahtjev, bilo

pojedinačan ili kolektivan, odgovoreno je pozitivno, u posebnoj prostoriji namijenjenoj za tu

svrhu.

U cilju ostvarivanja prava na vjerski život osuđenih lica, Zavod neposredno sarađuje sa

vjerskim zajednicama. Osuđenom licu je dozvoljeno da prima i posjeduje vjersku literaturu.

Od strane islamske zajednice u Crnoj Gori u 2018. godini, donirano je 12 knjiga vjerske

literature za zatvorsku biblioteku u Istražnom zatvoru Podgorica.

Strategijom izvršenje karivičnih sankcija (2017-2021) i Akcionim planom za sprovođenje

Strategije izvršenja krivičnih sankcija za period 2017-2021. godina planirana je izgradnja 4

nova objetka među kojima je i Multifunkcionalnog objekta koji će između ostalog biti

namijenjen i za vjerske aktivnosti zatvorenika i službenika Zavoda za izvršenje krivičnih

sankcija.

U februaru 2018.godine formiran je Projektni tim za pripremu tehničke dokumentacije i

praćenje realizacije izgradnje navedena 4 objekta. Projektni tim je definisao projektni

zadatak za navedene objekte i započeo proceduru oko pribavljanja Urbanističko-tehničkih

uslova za lokacije na kojima će se graditi pomenuti objekti, te je u tom smislu Ministarstvo

održivog razvoja i turizma donijelo Odluku o raspisivanju javnog konkursa za izradu idejnog

arhitektonskog rješenja za izgradnju 4 navedena objekta u kompleksu Zavoda za izvršenje

krivičnih sankcija, a dana 11.09.2018. godine je raspisao javni konkurs, koji je trajao 2

mjeseca, i nakon završetka istog izabrana su idejna arhitektonska rješenja. Idejnim

arhitektonskim rješenjima, u okviru Multifunkcionalnog objekta za vjerske aktivnosti planirana

je izgradnja 3 posebno izdovojene prostorije za vjerske obrede pripadnika svih vjerskih

zajednica.

3.2. OBRAZOVANJE

Prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u pogledu

obrazovanja uređena su Ustavom Crne Gore, Zakonom o manjinskim pravima i slobodama,

Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju, i drugim zakonima iz oblasti obrazovanja i

vaspitanja.

Promovisanje međusobnog razumijevanja i tolerancije ogleda se u koncipiranju obaveznih i

izbornih predmeta. Naime, znanja i vještine u oblasti ljudskih prava i vrijednosti

interkulturalizma učenici stiču u okviru obaveznih i izbornih predmeta.

37

Takođe, školama je data obaveza da u okviru otvorenog kurikuluma uključe 20 % nastavnih

sadržaja koji će kreiratinastavnici, roditelji i škole u saradnji sa lokalnom zajednicom što

značajno doprinosi ostvarivanju prava na izučavanje specifičnosti jezika, kulture, istorije i

drugih posebnosti manjinskih naroda, odnosno sredine u kojoj škola radi.

Neke od najznačajnijih aktivnosti u prethodnoj godini su sljedeće:

- Na inicijativu Ministarstva prosvjete realizovane su četiri jednodnevne obuke na temu integrativna nastava, u okviru koje su realizovane i teme koje se tiču realizacije 20% otvorenog dijela kurikuluma.

- Dvije obuke, za oko 60 nastavnika/ca realizovane su u U OŠ “ Mahmut Lekić” u Tuzima;

- Dodjeljene su stipendije studentima koji se obrazuju za deficitarna zanimanja za nastavu na albanskom jeziku;

- U Zavodu za školstvo je sprovedena obuka za vaspitače/ice koji/je rade sa ovom djecom.

3.3. KULTURA

Zakonom o kulturi utvrđen je model ostvarivanja kulture na principima slobode stvaralaštva i

poštovanja prava na kulturu, uz ravnopravno očuvanje svih kulturnih identiteta i poštovanje

kulturne različitosti. Podršku i podsticaj razvoja kulture Ministarstvo kulture obezbjeđuje na

nekoliko načina. Jedan od prioritetnih vidova podrške u kulturi, obezbjeđuje se putem

sufinansiranja kulturno-umjetničkog stvaralaštva po osnovu javnog konkursa.

Konkursi se objavljuju na godišnjem nivou. Pravo učešća u skladu sa zakonskim

kriterijumima otvoreno je za sve učesnike na kulturnoj sceni Crne Gore, kao i pripadnike

manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica. Selekciju projekata za

sufinansiranje opredjeljuje kvalitet umjetničke produkcije, inovativnost u programskim

sadržajima, reference realizatora kao i promocija multikulturalnih vrijednosti, doprinos

očuvanju tradicije i sl.

Značajan vid podrške obezbjeđuje se realizacijom posebnog Vladinog programa „Razvoj

kulture na sjeveru“, akoji se odnosi na 12 (dvanaest) opština sjevernog dijela Crne Gore,

gdje većinski dio populacije čine pripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica.

Javnim konkursom realizovanim u 2018., Ministarstvo kulture je podržalo ukupno 208 projekata i programa iz oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva (likovna umjetnost, muzičko-scenska

djelatnost, književnost i književno prevođenje, časopisi iz oblasti kulture i umjetnosti pozorišnu

produkciju manifestacije i festivale, projekate zajedničkog crnogorskog učešća na

međunarodnim manifestacijama i festivalima i projekate iz Programa razvoja kulture na

sjeveru). Među navedenim projektima podržani su i projekti manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica. Sa tim statusom, uz poštovanje kriterijuma kvaliteta umjetničke

produkcije odobreno je za sufinansiranje 23 autorska projekata manjinskih naroda sa ciljem da

se između ostalog, kroz navedene projekte afirmišu multikulturalne vrijednosti Crne Gore.

38

Zakon o zaštiti kulturnih dobara, kao jedan od osnovnih ciljeva zaštite, propisuje očuvanje

kulturne raznolikosti kroz unapređenje stanja i vrijednosti svih vrsta kulturnih dobara,

njegovanje kreativnosti i razumijevanja različitih kultura i kulturnih slojeva, unapređenje

dijaloga među kulturama i religijama. Istim Zakonom propisano je da svako ima pravo da,

pod jednakim uslovima, individualno ili kolektivno, koristi kulturna dobra, radi učešća u

kulturnom životu, uživanja, naučnog napretka ili druge dobrobiti koja iz njega proističe, kao i

da doprinosi njegovom obogaćivanju i očuvanju, te da je svako fizičko i pravno lice,

uključujući i vjerske zajednice, dužno da poštuje kulturna dobra drugih, na isti način kao i

svoja.

Vlada Crne Gore je na prijedlog Ministarstva kulture, a u skladu sa članom 128 Zakona o

zaštiti kulturnih dobara, Programom zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2018.godinu

nastojala da utiče na ravnomjerno očuvanje kulturnog identiteta svih manjinskih zajednica u

Crnoj Gori, kroz 85 (osamdeset pet) projekata koji se odnose na: konzervatorsku, muzejsku,

bibliotetsku, arhivsku i kinotečku djelatnost koje će realizovati nacionalne i lokalne javne

ustanove, organi državne uprave iz oblasti kulturne baštine.

Navedenim programom se na ravnomjeran način unapređuje stanje kulturnih dobara, kroz

projekte kojima se čuva identitet svih manjinskih zajednica i štite kulturna dobra kao dokaz

multikulturalnosti i osobenosti crnogorskog kulturnog nasljeđa. Takođe, predmetni program

se bavi zaštitom i promocijom bogatog i raznolikog kulturnog izraza i kulturnih identiteta

imanentnih crnogorskoj kulturi. Kroz potrebu poštovanja kulturne raznolikosti i

dokumentovanje baštine sa ciljem njenog unapređenja za buduće genaracije.

Od navedenih projekata, određeni broj se odnosi na zaštitu i očuvanje kulturne baštine

manjinskih naroda Crne Gore poput: Naučni skup: „Husein-paša Boljanić i njegove

zadužbine“ (povodom 450 godina od izgradnje Husein-pašine džamije u Pljevljima), Opština

Pljevlja, Knjiga “ Peto godišnje doba”, oralno svjedočanstvo o životnom i radnom iskustvu

žena iz Rožaja, Dopuna fundusa KUD-a „Njegoš“, Kupovina crnogorskih koreta, dopuna

fundusa Folklorne grupe „Crna Gora“ Arheološka i konzervatorska istraživanja lokaliteta

Carine i Gradina u Risnu, Opština Kotor, Arheološka istraživanja i sprovođenje

konzervatorskih mjera na otkrivenim partijama zidova Utvrđenja „Izlit“, Opština Rožaje, V

faza Konzervatorska istraživanja i sprovođenje konzervatorskih mjera na novootkrivenom

mozaiku, Duklja, Glavni grad Podgorica, Izrada replika karakterističnih narodnih nošnji sa

teritorije Crne Gore, Konzervacija predmeta etnografske zbirke, Opština Berane; Izrada

konzervatorskog projekta i sprovođenje konzervatorskih mjera na Citadeli, Stari grad Ulcinj;

Sprovođenje konzervatorskih mjera na svim spomeničkim cjelinama u okviru spomen-parka

Knjaževac, Opština Andrijevica; Arheološki časopis „Nova antička Duklja X“;

Na osnovu člana 32ž stav 1 Zakona o nevladinim organitacijama („Službeni list CG“, br.

39/11 i 37/17), a u vezi sa Javnim konkursom „Raznolikost izraza nezavisne kulturne scene“,

objavljenim 30. aprila 2018.godine, u postupku odlučivanja o raspodjeli sredstava za

finansiranje projekata i programa nevladinih organizacija u 2018.godini u oblastima

umjetnosti i kulture, Komisija Ministarstva kulture za raspodjelu sredstava za finansiranje

projekata/programa nevladinih organizacija podržala je između ostalog i projekte koji se tiču

afirmacije stvaralaštva manjinskih naroda i to: Časopis za kulturu, književnost i društvene

teme Avlija – 19. i 20. broj“, u iznosu 5.872,00 eura, koji će realizovati NVO Bošnjačko

društvo kulture Avlija, Rožaje; „Nematerijalna kulturna baština Paštrovića (muzička i plesna

tradicija): digitalizacija, prezentacija, valorizacija, održivost“, u iznosu 15.615,60 eura, koji će

39

realizovati NVO Društvo za kulturni razvoj Bauo, Petrovac, Budva; „Bokeljska mornarica u

arhivskim dokumentima - zbornik dokumenata od najstarije sačuvanih do danas“, u iznosu

11.800,00 eura, koji će realizovati NVO Bokeljska mornarica, Kotor.

Ministarstvo kulture je u skladu sa članom 8 Zakona o kulturi, pripremilo Program razvoja

kulture, kroz mjere i aktivnosti za unaprjeđenje sektora kulture na nacionalnom i lokalnom

nivou, kroz strateška pitanja od 2016. do 2020. godine koja se odnose na realizaciju mjera

Ministarstva kulture u podsticanju razvoja kulturno-umjetničkog stvaralaštva, zaštite i

očuvanja kulturne baštine, afirmaciju kulturnih identiteta koji odražavaju tradiciju i

savremenost Crne Gore i druga pitanja od značaja za kontinuirani kulturni razvoj. Sastavni

dio je Akcioni plan za 2017. godinu, u formi Izvještaja čiju je realizaciju utvrdila Vlada Crne

Gore, a ovaj dokument između ostalog definiše aktivnosti, nosioce i dinamiku realizacije

jednog od ciljeva – zaštita i promocija raznolikosti kulturnih izraza.

Realizacijom projekata i aktivnosti iz Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara, na

godišnjem nivou, Crna Gora ulaže u unaprijeđenje stanja kulturnih dobara na cijeloj teritoriji,

sa posebnom pažnjom na kulturno nasljeđe etničkih grupa i manjinskih naroda.

U proteklom periodu Ministarstvo kulture je realizovalo dvije transnacionalne nominacije, i to:

Stećci – srednjevjekovna groblja, u saradnji sa Bosnom i Hercegovonom, Hrvatskom i

Srbijom, u okviru koje su tri lokaliteta sa teritorije opština Žabljak i Plužine upisana na

UNESCO listu 15.07.2016. godine; kao i venecijanska utvrđenja od XVI do XVII vijeka, u

saradnji sa Italijom i Hrvatskom, u okviru koje je Kotorska tvrđava upisana na UNESCO listu

kulturne baštine na 41. zasijedanju UNESCO Komiteta za svjetsku baštinu u Krakovu.

Takođe, Crna Gora je u saradnji sa Bokeljskom mornaricom, predala Nominacioni dosije

Bokeljske mornarice UNESCO za upis na Reprezentativnu listu nematerijalnih dobara, u

martu 2018. godine.

Ministarstvo kulture i ove godine obilježilo je Dane evropske baštine, pod sloganom

„Umjetnost dijeljenja“.

U 11 opština organizovano je četrdeset programa, a ova manifestacija je kao i svake godine

imala za cilj širenje zajedničkih kulturnih vrijednosti kroz tematske događaje koji doprinose

upoznavanju raznih segmenata kulturne baštine.

3.4. INFORMISANJE

Set medijskih zakona (Zakon o medijima, Zakon o elektronskim medijima i Zakon o

nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore) oblast informisanja reguliše u

skladu s Ustavom i na nivou standarda sadržanih u međunarodnim dokumentima o ljudskim

pravima i slobodama (UN, OSCE, SE, EU). Set ovih zakona, usaglašen sa međunarodnim

standardima u okvru temeljnog ljudskog prava na informisanje, apostrofira potrebe

pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica za informisanjem na

maternjim jezicima.

U okviru informisanja pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica

putem štampanih medija u Crnoj Gori najveći broj se izdaje na albanskom, hrvatskom, romskom

i bosanskom jeziku. Štampani mediji se uglavnom finansiraju iz sredstava Fonda za zaštitu i

ostvarivanje manjinskih prava, izuzev nedjeljnika na albanskom jeziku Koha

40

Javore čije izdavanje finansira Skupština Crne Gore, na osnovu člana 82 stav 1 tačka 3

Ustava Crne Gore i člana 3 stav 2 Zakona o medijima.

Televizija Crne Gore i Radio Crne Gore shodno zakonskim obavezama u svoje programe

emituju emisije posvećene afirmaciji maninskih prava u Crnoj Gori. S ovim ciljem tokom

2018. godine, Televizija Crne Gore u okviru Prvog programa ima Program za manjine sa

Redakcijom na albanskom jeziku i redakcijom za program na ostalim manjinskim jezicima.

Redakcija na albanskom jeziku svakodnevno emituje informativnu emisiju Lajmet, u trajanju

od 10 do 15 minuta i jednom sedmično polusatnu emisiju kolažnog tipa Mozaiku.

Rekacija za ostale manjinske zajednice proizvodi polusatnu emisju Savore na romskom

jeziku koja se emituje dva puta mjesečno, kao i emisiju Mostovi koja se emituje jednom

sedmično u trajanju od 40 minuta, a koja obrađuje teme koje se odnose na ostale manjinske

zajenice u Crnoj Gori – njihov život, istoriju, kulturu.

Radio Crne Gore realizuje govorno-muzičke sadržaje na dva kanala – programa, sa

nacionalnom pokrivenošću.

Radio Crne Gore emituje program na albanskom jeziku i to:

- Radnim danima emituju se vijesti u jutarnjem programu u terminu od 7:45h do 7:50h (godišnje ukupno 1.100 min);

- Radnim danima emituju se Dnevnik na albanskom jeziku od 17:30h do 18:00h (godišnje ukupno 7.800 min);

- Realizuje se godišnja emisija „Na kraju sedmice“ subotom od 17:05h do 18:00h

(godišnje ukupno 2.860 min); - Dva puta mjesečno realizuje se emisija „Glas Roma“ u trajanju od 30 minuta i to

ponedjeljkom od 18:00h do 18:30h (godišnje ukupno 3.120 min); - Aktuelnosti iz života i rada ostalih nacionalnih zajednica – manjinskih naroda

obrađuju se i realizuju kroz sve segmente programa, od informativnog do kulturno-

umjetničkog i dokumentarnog;

U cilju zaštite i razvoja prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u

oblasti informisanja Ministarstvo kulture učestvuje u sprovođenju Strategije za socijalnu

inkluziju Roma i Egipćana u Crnoj Gori 2016-2020, godišnjih akcionih planova u okviru ove

strategije.Cilj aktivnosti je podizanje svijesti javnosti o ključnim pitanjima u inkluzivnom

procesu.

Mjere koje sprovodi Ministarstvo kulture su afirmisanje istraživačkog izvještavanja u

medijima o procesu socijalne integracije romske i egipćanske populacije u crnogorsko

društvo, sufinansiranje programskih sadržaja u lokalnim štampanim medijima i medijskim

naučnim časopisima koji se, između ostalog, bave i ovim pitanjem i medijsko predstavljanje

ključnih pitanja inkluzije romske populacije u crnogorsko društvo.

U okviru ovih mjera Ministarstvo sprovodi godišnji konkurs za najbolji istraživački prilog na

temu "Socijalna integracija Roma u Crnoj Gori".

Prošlogodišnji laureat je Budimir Damjanović, autor tematskog broja časopisa Medijska

politika - Istorija, život i položaj Roma.Nagrada se uručuje 8.aprila na Dan Roma.

41

Takođe, Ministarstvo kao mjeru sprovodi godišnji konkurs za sufinansiranje lokalnih

štampanih medija i neprofitnih štampanih medija gdje je u okviru zadatih tema i socijalna

inkluzija Roma.U okviru konkursa sufinasirano je više odabranih projekata.

Da bi ključna pitanja inkluzije bila predstavljena javnosti Ministarstvo sufinansira izradu

audiovizuelnih spotova i radio džinglova koje emituje Javni servis i lokalni javni emiteri.

3.5. UPOTREBA JEZIKA I PISMA

Ljudska prava u Crnoj Gori garantovana su i zaštićena Ustavom Crne Gore, zakonima i

ostalim propisima donijetim u skladu sa Ustavom, uz obezbijeđenje najvećeg stepena

poštovanja međunarodnih standarda u oblasti sprovođenja i zaštite ljudskih prava i sloboda.

Ustav posvećuje veliku pažnju zaštiti identiteta manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica kojima se jemče prava i slobode koje mogu koristiti pojedinačno i u

zajednici sa drugima. Zakonom o manjinskim pravima i slobodama dato je i pravo na upotrebu svog jezika i pisma.

Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama preciznije se

definišu određeni pojmovi, pa se tako „značajan dio” zamjenjuju se riječima: „najmanje 5%”,

dakle u jedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica čine većinu ili 5 % stanovništva, prema rezultatima dva

poslednja uzastopna popisa, u službenoj upotrebi je i jezik tih manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica.

Takođe, Ministarstvo unutrašnjih poslova, u skladu sa administrativnim i kadrovskim

kapacitetima, posebnu pažnju posvećuje zaštiti prava službenika manjinskih naroda i drugih

manjinskih nacionalnih zajednica, u skladu sa Ustavom Crne Gore, Zakonom o državnim

službenicima i namještenicima i Zakonom o manjinskim pravima i slobodama.

a) U periodu od 01.01.2018.godine, zaključno sa 31.12.2018.godine, za Crnogorske

državljane koji u službenoj upotrebi koriste crnogorski, srpski, bosanski, albanski ili hrvatski

jezik, podaci u ličnoj karti su unijeti i na jednom od tih jezika, a ime i prezime unijeto je samo

na jeziku podnosioca zahtjeva, i to:

- crnogorski - latinica 80339; - crnogorski -ćirilica 953; - srpski jezik -3131; - bosanski jezik - 386; - albanski jezik - 1173; - hrvatski jezik - 127;

b) U periodu od 01.01.2018. godine, zaključno sa 31.12.2018. godine, na zahtjev

podnosioca zahtjeva, podaci o imenu i prezimenu unijeti su u pasoš na zahtjev podnosioca

zahtjeva na jezicima u službenoj upotrebi, i to:

- crnogorski - latinica 72284;

-crnogorski - ćirilica -526;

42

- srpski jezi - 1784; - bosanski jezik - 424; - albanski jezik - 1481; - hrvatski jezik - 117

c) Članom 3 Zakona o matičnim registrima propisano je da se matični registri vode, a izvodi i

uvjerenja izdaju na crnogorskom jeziku. Lično ime pripadnika manjinskog naroda ili druge

manjinske nacionalne zajednice upisuje se u matične registre na njegovom jeziku i pismu, u

skladu sa zakonom. Lično ime stranca upisuje se na jeziku podnosioca zahtjeva latiničnim

pismom. Lično ime u matičnim registrima može biti upisano samo na jednom jeziku i pismu.

Izuzetno, prezime koje se stiče prilikom zaključenja braka upisuje se na jeziku lica čije se

prezime uzima ili pridružuje, pri čemu novo lično ime mora biti upisano na jednom pismu.

Podaci o mjestu, opštini i državi koji se odnose na pripadnika manjinskog naroda ili druge

manjinske nacionalne zajednice upisuju se i na jeziku i pismu tog manjinskog naroda ili

druge manjinske nacionalne zajednice, u skladu sa zakonom.

Izvodi i uvjeranja iz matičnih registara za pripadnike manjinskog naroda ili druge manjinske

nacionalne zajednice izdaju se i na jeziku i pismu tog manjinskog naroda ili druge manjinske

nacionalne zajednice, u skladu sa zakonom.

Radi implementacije ove norme, izvod iz matičnog registra rođenih, izvod iz matičnog

registra umrlih i uvjerenje o crnogorskom državljanstvu izdaju se na zahtjev podnosioca

zahtjeva, na sljedećim obrascima:

- crnogorski jezik – latiničnim pismom; - srpski jezik – ćiriličnim pismom; - bosanski jezik – latiničnim pismom (dvojezično); - albanski jezik – albanskim pismom (dvojezično); - hrvatski jezik – latiničnim pismom (dvojezično);

Pod terminom «dvojezično» podrazumijeva se pisanje na Crnogorskom jeziku latiničnim

pismom, kao službenim jezikom, i pisanje na jednom od jezika u službenoj upotrebi.

U okviru Prevencije i rada policije u zajednici u saradnji sa upravama osnovnih škola „Stefan

Mitrov Ljubiša“ u Budvi i „Mirko Srzentić“ u Petrovcu, „Drago Milović“ u Tivtu, „Njegoš“ u

Kotoru i „Mahmut Lekić“ u Tuzima, Uprava policije je organizovala i zajednički realizovala

edukativno-preventivne akcije pod nazivom „Prijateljstvo, a ne nasilje“. Akcija je realizovana

u saradnji sa više organizacionih jedinica MUP-a- Uprave policije, kao što su Posebna

jedinica policije, Kriminalistička policija i Centri i odjeljenja bezbjednosti.

Sektor policije opšte nadležnosti i Sektor granične policije su u sklopu realizacije akcije

izvršili štampanje 200 000 komada edukativno promotivnih flajera na crnogorskom i

albanskom jeziku koji su distribuirani turistima - vozačima motornih vozila, na graničnim

prelazima, prilikom ulaska u Crnu Goru.

Kroz edukativno-promotivni flajer Uprava policije je ukazala i na eventualne bezbjednosne

rizike u saobraćaju. Kroz prigodan apel pozivala je sve učesnike u saobraćaju da poštuju

zakonske propise, vode računa o ličnoj bezbjednosti, bezbjednosti svojih porodica i ostalih

učesnika u saobraćaju.

43

U sklopu realizacije Plana organizacionog odbora za proslavu Dana Ministarstva unutrašnjih

poslova -2 oktobra, u svim stanicama policije realizovana je planska aktivnosti »Čas

bezbjednosti u saobraćaju«. Čas bezbjednosti je održan u okviru prevencije i rada policije u

zajednici kroz saradnju stanica policija i uprava škola,posebno u gradskim osnovnim

školama i isturenim odjeljenjima koja se nalaze na seoskom području. Edukativni časovi su

održani u osnovnoj školi “Mahmut Lekić“ – Tuzi, odnosno u područnim odjeljenjima u selima

Sukuruć, Milješ i Vuksanlekići, zatim u školskim ustanovama „Jedinstvo“ u selu Skorać i “29

novembar“ u selu Dinoša. Učenici su upoznati sa osnovnim mjerama bezbjednosti u

saobraćaju, kao i sa dijelom opreme i tehničkih sredstava sa kojima raspolaže saobraćajna

policija.U saradnji sa misijom OEBS-a odštampano je 11000 (jedanaest hiljada) rasporeda

časova na crnogorskom i albanskom jeziku, sa edukativnim porukama.

U cilju transparentnosti i poštovanja ljudskih prava zadržanih lica u Upravi policije, svakom

zadržanom licu uručuje se tzv. "Informativni list za zadržano lice", čiji prijem potvrđuju sva

zadržana lica svojeručnim potpisom. Informativni list je štampan na više

jezika(crnogorski,engleski,njemački,ruski,albanski,romski) u kojem su navedena prava

zadržanog lica.

Zakonom o javnom redu i miru u članu 19 propisano je da će se za prekršaj »ko na javnom

mjestu govorom, natpisom, znakom ili na drugi način vrijeđa drugog po osnovu nacionalne,

rasne ili vjerske pripadnosti, etničkog porijekla ili drugog ličnog svojstva, kazniti novčanom

kaznom od €250 do €1.500 ili kaznom zatvora do 60 dana.«Prema podacima iz Uprave

policije Ministarstva unutrašnjih poslova u 2017. godini, registovan je 28 (dvadeset osam)

prekršaj koji se odnosi na vrijeđanje nacionalnih osjećanja.

Prekršaji su izvršeni od strane 29 lica dok su 16 (šesnaest) lica oštećena vršenjem

prekršaja. Uprava policije u skladu sa godišnjim Programima obuke, sprovodi kontinuirane

stručne obuke službenika na Policijskoj akademiji, Upravi za kadrove, okruglim stolovima,

konferencijama i drugim vidovima gdje se pitanje manjinskih prava razmatra samostalno ili u

okviru drugih tema u skladu sa Programom stručnog usavršavanja državnih službenika i

namještenika.

U cilju transparentnosti i poštovanja ljudskih prava zadržanih lica u Upravi policije, svakom

zadržanom licu uručuje se tzv. "Informativni list za zadržano lice", čiji prijem potvrđuju sva

zadržana lica svojeručnim potpisom. Informativni list je štampan na više jezika

(crnogorki,engleski,njemački,ruski,albanski,romski) u kojem su navedena prava zadržanog

lica.Zakonom o javnom redu i miru u članu 19 propisano je da će se za prekršaj »ko na

javnom mjestu govorom, natpisom, znakom ili na drugi način vrijeđa drugog po osnovu

nacionalne, rasne ili vjerske pripadnosti, etničkog porijekla ili drugog ličnog svojstva, kazniti

novčanom kaznom od 250 eura do 1.500 eura ili kaznom zatvora do 60 dana.

Prema podacima iz Uprave policije u 2018. godini, registovan je 31 prekršaj koji se odnosi

na vrijeđanje nacionalnih osjećanja, podnešena 31 prekršajna prijava. Prekršaji su izvršeni

od strane 34 lica dok su 32 lica oštećena vrnšenjem prekršaja. Uprava policije će nastaviti sa aktivnostima na ispunjavanju nacionalnih i međunarodnih

obaveza u promociji i zaštiti ljudskih prava i primjeni standarda u pojedinačnim oblastima

kroz redovno izvještavanje i informisanje .

44

3.6.UČEŠĆE U JAVNOM ŽIVOTU I POLITIČKA PARTICIPACIJA

Učešće ili zastupljenost pripadnika manjina u političkom i javnom životu Crne Gore ima

uporište u postojećem zakonodavstvu. Ustav Crne Gore u članu 79, tačka 9 i 10 jemči pravo

na autentičnu zastupljenost pripadnika manjina u Skupštini Crne Gore i skupštinama jedinica

lokalne samouprave u kojima čine zntan dio stanovništva, shodno principu afirmativne

akcije, kao i pravo na srazmjernu zastupljenost u javnim službama, organima državne vlasti i

lokalne samouprave.

Između ostalih posebnih - manjinskih prava Ustavom se jemči i pravo na autentičnu

zastupljenost u Skupštini Crne Gore i skupštinama jedinica lokalne samouprave u kojima

čine značajan dio stanovništva, shodno principu afirmativne akcije.

Zakonom o izboru odbornika i poslanika (koji je donijela Skupština Crne Gore je 16

septembra 2011. godine) je na bliži način definisana ustavna garancija manjinskim narodima

i drugim manjinskim nacionalnim zajednicama na autentičnu zastupljenost u Skupštini Crne

Gore. Princip afirmativne akcije definisan izbornim zakonodavstvom se posebno ogleda u:

mogućnosti manjeg broja kandidata na poslaničkim listama koju podnose grupe građana

ili političke stranke koje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu; manji broj potpisa za potvrđivanje lista koje podnose grupe građana ili političke stranke

koje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu; preferencijalni tretman kada nijedna izborna lista za izbor poslanika pripadnika

određenog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice ne ispuni definisani

cenzus od 3% ukupnog broja važećih glasova, a pojedinačno dobiju najmanje 0,7%

važećih glasova, stiču pravo na učešće u raspodjeli mandata kao jedna – zbirna izborna

lista sa ukupno dobijenim brojem važećih glasova, s tim što će se za obračun mandata

priznavati zbrajanje koje obezbjeđuje osvajanje do tri mandata; za hrvatski narod u Crnoj Gori, u slučaju da ni jedna izborna lista za izbor poslanika iz

reda ovog naroda ne ispuni gore navedene uslove, najuspješnija od tih lista sa najmanje

0,35% važećih glasova stiče pravo na jedan poslanički mandat.

Navedena prava koriste izborne liste pripadnika određenog-istog manjinskog naroda,

odnosno određene-iste manjinske nacionalne zajednice, sa učešćem do 15% od ukupnog

stanovništva u izbornoj jedinici, prema podacima sa posljednjeg popisa stanovništva.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodama je definisano da ako poslanici izabrani shodno

principu afirmativne akcije, a u skladu sa izbornim zakonodavstvom smatraju da predloženi

akt ili propis bitno zadire u interese tih manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih

zajednica, o tome će podnosilac predloga i ti poslanici usaglašavati stavove.

Usaglašavanje se odnosi na: pitanja koja se odnose na promjene etničke strukture

stanovništva suprotno članu 39 stav 1 ovog zakona; pitanja koja se odnose na sadržaje

obrazovnih programa bez mišljenja Savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica; pitanja koja se tiču očuvanja jezičkog i nacionalnog identiteta

manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica” (član 29).

45

Opštinska izborna komisija za izbor odbornika, a Državna izborna komisija za izbor

poslanika utvrđuje ukupan broj glasova koji je dobila svaka izborna lista i utvrđuje broj

mandata koji pripada svakoj listi. Svakoj izbornoj listi pripada broj mandata srazmjeran broju

dobijenih glasova. U raspodjeli mandata učestvuju izborne liste koje su dobile najmanje 3%

od ukupnog broja važećih glasova u izbornoj jedinici. Izuzetno od ovoga, izborne liste za

izbor poslanika pripadnika određenog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice,

naznačenog u izbornoj prijavi ili nazivu izborne liste, u slučaju da ni jedna od njih ne ispuni

uslov iz stava 1 ovog člana, a pojedinačno dobiju najmanje 0,7% važećih glasova, stiču

pravo na učešće u raspodjeli mandata kao jedna - zbirna izborna lista sa ukupno dobijenim

brojem važećih glasova, s tim što će se za obračun mandata priznavati zbrajanje koje

obezbjeđuje osvajanje do tri mandata.

U slučaju da ni jedna od izbornih lista za izbor poslanika pripadnika hrvatskog naroda u

Crnoj Gori ne ispuni uslove iz člana 94 stav 1 ovog člana i tačke 1 ovog stava, najuspješnija

od njih, sa najmanje 0,35% važećih glasova stiče pravo na jedan poslanički mandat.Ovo

pravo koriste izborne liste pripadnika određenog - istog manjinskog naroda, odnosno

određene - iste manjinske nacionalne zajednice, sa učešćem do 15% od ukupnog

stanovništva u izbornoj jedinici, prema podacima sa posljednjeg popisa stanovništva.

Učešće izborne liste pripadnika određenog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne

zajednice u predizbornoj koaliciji sa izbornim listama pripadnika drugog manjinskog naroda

ili manjinske nacionalne zajednice ili izbornim listama političkih stranaka ili grupa građana

koje ne koriste pravo iz stava 2 ovog člana ne isključuje drugim podnosiocima izbornih lista

tog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice pravo iz stava 2 ovog člana.

Izborne liste za izbor odbornika pripadnika određenog manjinskog naroda ili manjinske

nacionalne zajednice, naznačenog u izbornoj prijavi ili nazivu izborne liste, u slučaju da ni

jedna od nih ne ispuni uslov iz stava 1 ovog člana, stiču pravo na učešće u raspodjeli

mandata pojedinačno, sa dobijenim brojem važećih glasova.

Ovo pravo koriste izborne liste pripadnika određenog-istog manjinskog naroda, odnosno

određene–iste manjinske nacionalne zajednice, sa učešćem do 15% od ukupnog

stanovništva na državnom nivou i sa učešćem od 1,5% do 15% od ukupnog stanovništva na

teritoriji opštine, Glavnog grada, odnosno Prijestonice, prema podacima sa posljednjeg

popisa stanovništva.

4. RAZVOJNA I EKONOMSKA POLITIKA

Jedan od ekonomskih imperativa Crne Gore je ujednačen regionalni razvoj. Ova činjenica je

veoma značajna i sa aspekta zaštite i unapređenja manjinskih prava, s obzirom na činjenicu

da je veliki broj manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica skoncentrisan

na manje razvijenim sjevernim područjima. Strategijom manjinske politike je ekonomski

razvoj sredina sa znatnim učešćem manjinske populacije prepoznat kao oblast kojoj se treba

46

posvetiti još veća pažnja, zbog toga je ovim Izvještajem dat kratak prikaz aktivnosti i na tom

polju.

4.1. Izrada planskih dokumenata

U toku 2018.godine, donijeti su sljedeći državni planski dokumenti:

PPPN za Obalno područje Crne Gore („Sl. List CG“ br. 56/18); PPPN za Nacionalni park "Prokletije" („Sl. List CG“ br. 56/18); DSL "Ivan Do" – Žabljak („Sl. List CG“ br. 56/18); DSL "Sektor 10" – Spila – Risan – Rt Banja („Sl. List CG“ br. 57/18); DSL "Sektor 1" – Rt Kobila – Njivice – ušće Sutorine („Sl. List CG“ br. 62/18); DSL "Dio sektora 66 – postojeća hotelska grupacija i modul I" – Velika plaža -

(„Sl.List CG“ br. 74/18); DSL "Dio sektora 66 – moduli IV i V" – Velika plaža („Sl. List CG“ br. 68/18); Izmjene i dopune DSL "Sektor 5" – Kumbor („Sl. List CG“ br. 56/18).

U toku 2018. godine, date su saglasnosti na predloge sljedećih lokalnih planskih

dokumenata:

Izmjena i dopuna DUP Industrijska zona Zeleni, Opština Rožaje; Izmjena i dopuna PUP-a Danilovgrad u dijelu GUR-a Danilovgrad i GUR-a Spuž,

Opština Danilovgrad; DUP Pinješ 3, Opština Ulcinj; DUP Liman 2, Opština Ulcinj ; DUP Babića Polje 2– dio – Biznis zona, Opština Mojkovac; LSL Hajla i Štedim, Opština Rožaje; DUP Servisna zona Luštica OpštinaTivat; LSL Mareza Glavni grad Podgorica; DUP Tološi 1 Glavni grad Podgorica; DUP Gornja Gorica 2 – dio zone B, Glavni grad Podgorica; DUP TITEX, Glavni grad Podgorica; DUP Stambena zajednica VI Kruševac - dio Glavni grad Podgorica; DUP Masline Glavni grad Podgorica; LSL Velje brdo – solarna elektrana, Glavni grad Podgorica; DUP Gornja Gorica 2 –zona A, Glavni grad Podgorica; DUP Dajbabska gora, Glavni grad Podgorica; DUP Nova Varoš 2, Glavni grad Podgorica; DUP Murtovina, Glavni grad Podgorica; DUP Zabjelo 8, Glavni grad Podgorica; DUP Zelenika, Glavni grad Podgorica; DUP Blok 35-36, Glavni grad Podgorica; PUP-a opštine Herceg Novi Opština Herceg Novi; DUP Zona centralnih djelatnosti – Cetinjski put; DUP Čepurci – dio, Glavni grad Podgorica;

47

DUP Zabjelo B2, Glavni grad Podgorica; DUP Servisno skladišna zona uz željezničku prugu – Vatrogasni dom, Glavni grad

Podgorica; DUP Pobrežje – zone D i E, Glavni grad Podgorica ; DUP Centar, Opština Nikšić; LSL Rasadnik, Opština Rožaje; Izmjena i dopuna DUP Stadion i škola Vuk Karadžić, Opština Berane; Izmjena i dopuna DUP Školski centar Vukadin Vukadinović, Opština Berane; LSL mHE Lještanica, Opština Bijelo Polje; DUP Zabjelo Zelenika, Podgorica; DUP Pobrežje – zone A, B i C, Glavni grad Podgorica; DUP Vranićke njive, Glavni grad Podgorica; LSL Hajla i Štedim, Opština Rožaje; UP “Hemomont”, Glavni grad Podgorica; PUP-a Opštine Petnjica; Izmjena i dopuna DUP ,,Donji Radovići centar’’ OpštinaTivat; Izmjena i dopuna DUP ,,Golf i Donji Radovići zapad’’ Opština Tivat; LSL mHE Lještanica Opština Bijelo Polje; Izmjena DUP Žabljak za zone I, J, G, H, E, F i C; DUP Momišići B, Glavni grad Podgorica; LSL "Gornji Štoj" na kat. parceli broj 402/18 KO Gornji Štoj, Opština Ulcinj LSL Gvozd, Nikšić; PUP-a Opštine Bar; DUP Sušica – prva faza realizacije Opština Berane; DUP Crna Greda (zona F, podzona F1) Prijestonica Cetinje; LSL Poslaništa – stambeni objekat na Žabljaku Opština Žabljak; DUP-a Groblje Opština Berane; Izmjena i dopuna DUP Pečurice centar, Opština Bar; DUP Đerane 1 , Opština Ulcinj; Izmjena DUP Žabljak zona K, Opština Žabljak; DUP-a Plavsko jezero – I faza izrade, Opština Plav; DUP Industrijska zona Goran Opština Bar; LSL za područje Uskoci, Opština Žabljak; DUP Razvršje, Opština Žabljak; Izmjena i dopuna DUP Spuž, Opština Danilovgrad; LSL Aerodrom, Glavni grad Podgorica; Izmjena i dopuna DUP Sutomore, Opština Bar; DUP Gornja Gorica 3 – dio B, Glavni grad Podgorica; DUP Nedakusi, Opština Bijelo Polje; DUP Drač za urbanu cjelinu 1.2. Nova Varoš, Glavni grad Podgorica; DUP Prnjavor – I faza , Opština Plav.

Urađene su i revidovane bazne studije za potrebe izrade Prostornog plana Crne Gore (21

bazna studija).

48

4.2. Prioritetni projekti u oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama

Za realizaciju projekta iz oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama u Crnoj

Gori, sa Evropskom investicionom bankom (EIB) zaključen je Finansijski ugovor o

dugoročnom kreditu, u ukupnom iznosu od 57 miliona €. Iz pretpristupnih fondova Evropske

unije za realizaciju ovih projekata obezbijedena su bespovratna sredstva u iznosu od 19,8

miliona €. Pored toga, u finansiranju infrastrukturnih projekata u opštinama na Crnogorskom

primorju učestvuju i sredstva obezbijeđena iz kredita KfW banke koja je do sada učestvovala

sa 99 miliona € kreditnih sredstava obezbijeđenih kroz nekoliko faza (faze II - V) i preko 17

miliona € bespovratnih sredstava, za konsultantske usluge, projektnu dokumentaciju i

investicije.

4.2.1. Projekat upravljanja otpadnim vodama u opštini Pljevlja

Ministarstvo održivog razvoja i turizma je u opštini Pljevlja angažovano na projektima koji

imaju za cilj unapređenje stanja u oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama i

to: projekat izgradnje kanalizacine mreže odnosno glavnog gradskog kolektora u opštini

Pljevlja, projekat izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda i rekonstrukcija

postrojenja za prećišćavanje pitke vode „Pliješ" i izgradnja postrojenja za prečišćavanje pitke

vode „Breznica" i „Bogiševac" u opštini Pljevlja.

4.2.2. Projekat vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama u opštini Berane

Projekat upravljanja otpadnim vodama u opštini Berane obuhvata izgradnju Postrojenja za

prečišćavanje otpadnih voda (u daljem tekstu: PPOV) kapaciteta 20.000 ES na lokaciji Donji

Talum, 20,7 km kanalizacione mreže i 1,4 km atmosferske kanalizacije. Projekat

unapređenja vodosnabdijevanja obuhvata: izgradnju rezervoara zapremine 2400 m³,

rekonstrukciju pumpne stanice, sistem automatskog hlorisanja i nabavku opreme za

detekciju gubitaka vode. Ukupna vrijednost projekta iznosi 13,20 miliona € - cca 6,55 miliona € za izgradnju PPOV sa pristupnim putem, 5,72 miliona € za izgradnju kanalizacione mreže i

cca 0,93 miliona € za unapređenje vodosnabdijevanja. U toku je izvodenje radova. Projekat

se finansira iz grant sredstava IPA OPRD 2012/13, nacionalnog učešća i kreditnih sredstava EIB. Implementacija projekta je povjerena Direkciji javnih radova.Projekat je u završnoj fazi

realizacije i očekuje se da će ovaj projekat biti završen u toku 2019. godine.

4.2.3.Projekat upravljanja otpadnim vodama u opštini Bijelo Polje

Saglasno Idejnom projektu, pitanje upravljanja otpadnim vodama u opštini Bijelo Polje treba

da se riješi izgradnjom PPOV i odgovarajuće kanalizacione mreže, koji će se realizovati

fazno. U I fazi predviđena je izgradnja PPOV kapaciteta 20.000 ES i izgradnja 13,04 km

nove mrde (cca 9 km u centru grada i 4,06 km u industrijskoj zoni) i rekonstrukcija oko 680

m postojeće. Prema revidovanom Idejnom projektu, ukupna vrijednost prve faze ovog

49

projekta iznosi 18,28 miliona € i to cca 6 miliona € za izgradnju PPOV i 12,28 miliona € za

izgradnju kanalizacione mreže (uključen PDV).

U okviru prve faze Opština Bijelo Polje je usvojila prioritete pa prvi segment prve faze

obuhvata izgradnju glavnog gradskog kolektora dužine od 6 km, 3 pumpne stanice i djelove

sekundarne kanalizacione mreže ukupne vrijednosti od 3,1 milion eura. Prvi dio ove faze se

finansira iz IPA 2011 i implementira od strane Delegacije EU u Crnoj Gori. Izvođenje radova

je odmaklo i završetak radova se očekuje u prvoj polovini 2018. godine. U 2017. godini

pripremljena je tenderska dokumentacija za projektovanje i izvodenje radova na izgradnji

PPOV-a. Na zahtjev Opštine Bijelo Polje, objava tendera je odložena do stvaranja

preduslova za isti. Izvori finansiranja su 3,297 miliona eura iz kredita EIB-a koje je Vlada

odobrila Opštini, Nedostaju sredstva u iznosu od 3 miliona eura.

U cilju obezbjeđivanja finansijskih sredstava, u 2017. godini, pripremljena je aplikacija za

sljedeći krug WBIF (Western Balkans Investment Framework). Ova sredstva su u načelu

odobrena. Zvanična potvrda očekuje se do juna 2019. godine.

4.2.4. Izgradnja PPOV i segmenta vodovodne i kanalizacione infrastrukture u opštini Ulcinj

Projekat obuhvata unapređenje vodovodnog i kanalizacionog sistema i izgradnju PPOV.

Lokacija PPOV predviđena je na području Ulcinjskog polja. Zbog potrebe da se hitno zaštiti

kanal Port Milena od otpadnih voda iz naseija Kodra, Totoši, Bijela Gora, Donja Bratica,

aktivnosti vezane za izgradnju kanalizacone mreže za ova četiri naselja, realizuju se kao

poseban projekat, koji obuhvata izgradnju 14,45 km kanalizacione mreže. Vrijednost ovog

projekta procijenjena je na 4,3 miliona €, Urađen je Glavni projekat, a u 2017. godini, je

proces eksproprijacije doveden u završnu fazu, pa se brzo očekuje objava tendera za izbor

izvođača radova.

Projekat Institucionalne podrške JP Vodovod i kanalizacija Ulcinj je završen 31. avgusta

2017. godine, u vrijednosti od milion eura, kao dio programa "Vodosnabdijevanja i odvodnje

otpadnih voda na Jadranskoj obali, Faza V", u okviru donacije kfW razvojne banke. Glavni

cilj Institucionalne podrgke bio je da se ViK Ulcinj podrži u unaprjedenju pružanja

vodovodnih i kanalizacionih usluga za građane i sezonsku turističku populaciju, za javno

zdravlje i zaštitu sredine u obalnom regionu.U drugoj poloviini 2018. godine, raspisan je

tender za izgradnju i evaluacija pristilih ponuda je u toku.

4.2.5. Izgradnja PPOV i segmenta vodovodne i kanalizacione infrastrukture u opštini Rožaje

Studijom izvodljivosti predviđena je izgradnja PPOV, kapaciteta 13.600 ES i kanalizacione

mreže i unapređenje stanja u oblasti vodosnabdijevanja. Ukupna vrijednost dijela projekta

koji se odnosi na otpadne vode iznosi 4,915 miliona €, u skladu sa revidiranim Idejnim

projektom. Svrha projekta je usaglašeno i cjelovito rješavanje pitanja upravljanja otpadnim

vodama u opštini Rožaje na način kako je propisano zakonom i evropskim direktivama.

50

Takođe, realizacijom ovog projekta postići će se stvaranje neophodnih uslova za izgradnju

odvojenih kanalizacionih sistema za fekalne i atmosferske otpadne vode, eliminisanje rizika

po zdravlje ljudi, unapređenje kvaliteta životne sredine na području opštine Rožaje, kao i

tretman otpadnih voda koje se direktno ispuštaju u rijeku Ibar i pritoke.

Za izradu tenderske dokumentacije za izgradnju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda

i kanalizacione mreže obezbijedena je tehnička podrška iz WBIF XV kruga 2016. godine u

iznosu od 80.000 eura. Projekat izgradnje PPOV-a i kanlizacione mreže je planiran da se

realizuje iz IPA bespovratnih sredstava i dio je Programa predpristupne pomoći (IPA) za

period 2014-2020

4.2.6. Izgradnja PPOV i kanalizacione infrastrukture u opštini Plav

Projekat predviđa izgradnju centralnog PPOV na lokaciji „Pjeskovi", ukupnog kapaciteta

18.000 ES (I faza 2x6.000 ES, II faza 6.000 ES) i izgradnja kanalizacione mreže u ukupnoj

dužini oko 14 km. Shodno projektnoj dokumentaciji, vrijednost izgradnje PPOV i

kanalizacione mreže iznosi cca 9,15 miliona € (5,44 miliona € za izgradnju PPOV 1 3,71

milion € za izgradnju kanalizacione mreže).

Ovim iznosom obuhvaćena su sredstva za izradu projektne dokumentacije, nadzora i PDV).

Finansiranje projekta nije definisano budući da prvobitno planirana sredstva iz lndikativnog

plana IPA OPRD 2012/2013 nijesu opredijeljena za ovaj projekat.

Izrađen je i revidovan Glavni projekat za izgradnju kanalizacione mreže. Takođe, u 2017.

godini pripremljen je nacrt tenderske dokumentacije za projektovanje i izgradnju PPOV od

strane IPF 3 konsultanta.

4.3. Program podsticanja razvoja klastera u Crnoj Gori za period 2017-2020. godine

Predmetni Program Ministarstvo ekonomije realizuje u kontinuitetu od 2012. godine. Cilj

Programa je finansijska podrška efikasnijem funkcionisanju klastera i njihove bolje

promocije, u pravcu ostvarivanja bolje konkurentske pozicije malih i srednjih preduzeća na

nacionalnom i međunarodnom tržištu.

Opravdani troškovi su troškovi ulaganja u nematerijalnu i materijalnu imovinu (izuzev IT

opreme i saobraćajnih sredstava) i operativni troškovi koji podrazumijevaju troškove osoblja i

administrativne troškove. Odobrena pomoć od strane Ministarstva ekonomije bila je je do

50%, odnosno do 65% (uvećano za 15% klasterima iz manje razvijenih jedinica lokalne

samouprave) ukupnih opravdanih troškova, u iznosu najviše do 15.000€ po jednom projektu.

Kroz predmetni Program u 2017.godini od raspoloživih 100.000€, podrška je bila ugovorena

za 7 klastera, ukupno 98.000€. Realizacija ugovorene podrške je 64.786€ za 5 klastera koji

su uspješno finalizovali projekte. Nastavak realizacije Programa planiran je i za 2018.

godinu.

51

4.4. Program podsticanja razvoja konkurentnosti preduzetnika, mikro, malih i srednjih

preduzeća u Sjevernom regionu Crne Gore i manje razvijenim opštinama

Odnosi se na obezbjeđivanje povoljnijih uslova finansiranja kroz subvencionisanje kamatne

stope na direktne kredite Investiciono-razvojnog fonda iz sredstava obezbijeđenih budžetom

Crne Gore. Subvencioniranja kamatne stope od 1%, vrši se na direktne kredite Fonda

preduzetnicima, mikro, malim i srednjim preduzećima, sa prioritetom za preduzeća koja su

dio klastera, odobrene 2012. godine. Iznos podrške Ministarstva ekonomije po ovnom

osnovu u 2017.godini iznosi €5.446.

4.5. Program povećanja regionalne i lokalne konkurentnosti kroz usaglašavanje sa

zahtjevima međunarodnih standarda poslovanja za period 2017-2020. godine

Ministarstvo ekonomije je 2014. godine, započelo realizaciju Programa povećanja

regionalne i lokalne konkurentnosti kroz usaglašavanje sa zahtjevima međunarodnih

standarda poslovanja. Cilj Programa je finansijska podrška preduzetnicima, malim i srednjim privrednim društvima,

da u što većoj mjeri povećaju svoju konurentnost, prvenstveno kroz usaglašavanje sa

zahtjevima međunarodnih standarda za proizvode i podršku za dobijanje akreditacije za

ocjenjivanje usaglašenosti. Maksimalan iznos podrške u okviru ovog Programa je 5.000€.

U toku 2017. godine, ugovoren je iznos podrške za 42 (četrdeset dva) privreda subjekata

ukupne vrijednosti 70.000€. Realizacija ugovorene podrške je 55.434€ za 36 (trideset šest)

privrednih subjekata koji su finalizovali aktivnosti u skladu sa uslovima koji su Programom

propisani. Nastavak realizacije Programa planiran je i za 2018.godinu.

4.6. Uredba o podsticanju direktnih investicija

Uredbom o podsticanju direktnih investicija stvaraju se uslovi za povoljniji poslovni ambijent

koji će, podsticanjem domaćih i stranih investicija u svim područjima Crne Gore, doprinijeti

povećanju konkurentnosti i izvoznog potencijala industrije uvođenjem novih tehnologija,

znanja i omogućiti otvaranje novih radnih mjesta. Investitori koji realizuju investicione

projekte, kojima se obezbjeđuje otvaranje novih radnih mjesta i doprinosi privrednom i

regionalnom razvoju Crne Gore, mogu biti korisnici finansijskih podsticaja koji se dodjeljuju

odlukom Vlade o dodjeli sredstava za podsticanje direktnih investicija.

Sredstva za podsticanje investicija se dodjeljuju na osnovu podnošenja prijave na javni oglas za

učešće u postupku dodjele sredstava za podsticanje direktnih investicija i zaključenja ugovora o

korišćenju sredstava za podsticanje direktnih investicija sa Vladom Crne Gore i to za investicione

projekte koji se realizuju u proizvodnom sektoru i sektoru usluga.

- Glavni grad i južni region – minimalna vrijednost ulaganja 500.000€ i 20 novih radnih

mjesta u roku od tri godine od dana zaključivanja ugovora o korišćenju sredstava; - Centralni region (izuzev Glavnog grada) i sjeverni region – minimalna vrijednost

ulaganja €250.000 i 10 (deset) novih radnih mjesta u roku od tri godine od dana

zaključivanja ugovora o korišćenju sredstava.

52

Novozaposlenim licem smatra se lice zaposleno na neodređeno vrijeme na poslovima na

kojima se realizuje investicioni projekat, a korisnik sredstava dužan je da zadrži broj

novozaposlenih lica u kontinuitetu najmanje tri godine nakon završetka realizacije

investicionog projekta za mala i srednja privredna društva, odnosno najmanje pet godina za

velika privredna društva.

Sredstva se ne mogu koristiti za finansiranje investicionih projekata u sektorima: primarne

poljoprivredne proizvodnje, proizvodnje sintetičkih vlakana, saobraćaja, igara na sreću,

trgovine, primarne proizvodnje uglja i čelika, proizvodnje električne energije, nafte i gasa,

duvana i duvanskih prerađevina, oružja i municije, genetski modifikovanih organizama i

opasnog otpada.

Sredstva za podsticanje investicija mogu se dodijeliti privrednom subjektu:

a) koji je registrovan u Centralnom registru privrednih subjekata; b) koji je podnio investicioni projekat za koji se, u skladu sa Uredbom, dodjeljuju sredstva za

podsticanje direktnih investicija; c) nad kojim nije pokrenut postupak stečaja ili likvidacije, osim reorganizacije u skladu sa

zakonom kojim se uređuje stečaj privrednih subjekata; d) koji nije osuđivan za krivično djelo koje se goni po službenoj dužnosti; e) koji je izmirio sve obaveze po osnovu poreza i doprinosa zaključno sa mjesecom koji

prethodi mjesecu u kome se podnosi prijava; f) koji u prethodnih 12 mjeseci prije podnošenja prijave nije smanjio broj zaposlenih u Crnoj

Gori za 10% i više; g) koji nije za isti investicioni projekat za koji podnosi prijavu koristio sredstva državne

pomoći; h) koji nije u poteškoćama u skladu sa propisima o državnoj pomoći; i) koji nije u obavezi povraćaja nezakonito primljene državne pomoći.

Sredstva za podsticanje direktnih investicija dodjeljuju se u iznosu od 3.000€ do 10.000€ po

novozaposlenom licu na osnovu bodovanja sljedećih kriterijuma:

1. reference privrednog subjekta; 2. udio drugih privrednih subjekata iz Crne Gore tokom i nakon realizacije investicionog

projekta; 3. vrijednost investicionog projekta; 4. efekti investicionog projekta vezani za istraživanje i razvoj; 5. efekti investicionog projekta na ljudske resurse; 6. efekti uticaja investicionog projekta na životnu sredinu; 7. obim međunarodnog prometa; 8. ekonomski efekti investicionog projekta; 9. efekti investicionog projekta na regionalni razvoj i 10. pismo o namjerama lokalne samouprave u kojoj privredni subjekat namjerava da ulaže.

Ukupna vrijednost dodijeljenih sredstava ne može prelaziti određeni procenat vrijednosti

investicionog projekta u zavisnosti od veličine privrednog društva koje je korisnik sredstava, i

može iznositi:

53

- najviše do 50% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za velika

privredna društva; - najviše do 60% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za srednja

privredna društva; - najviše do 70% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za mala

privredna društva.

Malo privredno društvo je privredno društvo koje ima manje od 50 zaposlenih i godišnji

promet ili ukupan godišnji bilans stanja koji ne prelazi 10 miliona €. Srednje privredno društvo je privredno društvo koje ima od 50 do 250 zaposlenih i godišnji

promet koji ne prelazi 50 miliona € ili ukupni godišnji bilans stanja koji ne prelazi 43 miliona

€. Veliko privredno društvo je privredno društvo koje ima preko 250 zaposlenih i ukupan

godišnji bilans stanja preko 43 miliona €.

Za kapitalne investicije veće od 10 miliona € kojima se obezbjeđuje otvaranje radnih mjesta

za najmanje 50 novozaposlenih lica, sredstva za podsticanje investicija mogu biti dodijeljena

u visini do 17% od ukupne vrijednosti investicionog projekta, bez sprovođenja postupka

bodovanja. Uredbom je predviđena i mogućnost refundacije troškova za razvoj infrastrukture neophodne

za realizaciju investicionog projekta.

Dodijeljena sredstva za podsticanje investicija isplaćuju se korisniku sredstava nakon

zaključenja ugovora o korišćenju sredstava, u tri jednake rate:

1. Prva rata se isplaćuje nakon podnošenja činidbene garancije; 2. Druga rata se isplaćuje nakon što korisnik sredstava podnese izvještaj nezavisnog

revizora kojim se potvrđuje da je realizovao više od 50% vrijednosti ulaganja u investicioni

projekat; 3. Treća rata se isplaćuje nakon ostvarivanja pune zaposlenosti predviđene investicionim

projektom i realizacije investicionog projekta u skladu sa ugovorom o korišćenju sredstava.

Korisnik sredstava podnosi Sekretarijatu za razvojne projekte zahtjeve za isplatu sredstava,

uz koje dostavlja dokumentaciju kojom dokazuje ispunjenost uslova za isplatu. Uz zahtjeve

za isplatu prve i druge rate sredstava korisnik podnosi činidbene garancije u korist Vlade

Crne Gore, plative na prvi poziv, bez prava prigovora, izdate od poslovne banke

registrovane u Crnoj Gori i na iznos sredstava koja se dodjeljuju prvom i drugom ratom.

Za isplatu posljednje rate, korisnik sredstava je dužan da dostavi činidbenu garanciju na

ukupan iznos dodijeljenih sredstava, nakon čega mu Sekretarijat vraća dvije prethodno

dostavljene garancije.

Takođe, korisnik sredstava dužan je da Sekretarijat za razvojne projekte jednom godišnje

izvještava o realizaciji investicionog projekta za koji su dodijeljena sredstva za podsticanje

investicija, podnošenjem izvještaja nezavisnog revizora o:

- Poslovanju korisnika sredstava; - Vrijednosti ulaganja u investicioni projekat

54

- Broju zaposlenih.

Nakon realizacije investicionog projekta, korisnik sredstava je dužan da Sekretarijatu dostavi

izvještaj nezavisnog revizora o realizaciji investicionog projekta i ispunjenju obaveza

ulaganja i obaveza zaposlenja.

Ukupna vrijednost šest investicionih projekata, od kojih se 4 realizuju na teritoriji Središnjeg

regiona, a dva investiciona projekta se realizuju na području Sjevernog regiona, shodno

predmetnim ugovorima iznosi €7.182.429, od čega će €2.763.147,21biti investirano u

Sjevernom regionu, pri čemu je predviđeno zapošljavanje 253 (dvije stotine pedeset tri) lica

na neodređeno vrijeme od čega će 103 8sto tri) biti u sjevernom regionu.

Do sada je u navedene projekte investirano €7.094.511 od čega €3.882.869 u 2017. godini i

zaposleno 200 (dvije stotine) lica na neodređeno vrijeme od čega 136 (sto trideset šest) u

2017. godini.

4.7. Projekat razvoja biznis zona

Biznis zona predstavlja jedinstven entitet na području lokalne samouprave, dijelom ili u

potpunosti infrastrukturno opremljen, a koji potencijalnim investitorima pored zajedničkog

prostora i infrastrukture pruža dodatne poreske i administrativne olakšice sa državnog i

lokalnog nivoa.

Vlada Crne Gore je na sjednici od 17. novembra 2016. godine, donijela Uredbu o biznis

zonama kojom se definiše model klasifikacije, osnovanja, uspostavljanja, upravljanja i

popunjavanja biznis zona, olakšice za korisnike, a sve u cilju privlačenja novih investicija,

povećanja zaposlenosti naročito u manje razvijenim područjima države i prevazilaženju

regionalnih razlika.

Prema strateškom značaju, biznis zone se dijele na:

- Biznis zone od strateškog značaja - Biznis zone od lokalnog značaja.

Biznis zone od strateškog značaja mogu se osnovati na lokaciji koja ispunjava sljedeće

uslove:

- jedinica lokalne samouprave na čijem se području nalazi lokacija mora da ima više od 20.000 stanovnika;

- površina lokacije ne može biti manja od 10ha; - lokacija mora biti u skladu sa namjenom utvrđenom prostorno-planskim

dokumentima; - za lokaciju moraju biti rješeni imovinsko-pravni odnosi.

Biznis zone od lokalnog značaja mogu biti lokacije koje ispunjavaju sljedeće uslove:

55

- lokacija mora biti u skladu sa namjenom utvrđenom prostorno-planskim

dokumentima; - za lokaciju moraju biti rješeni imovinsko-pravni odnosi.

Zona može biti osnovana i na zemljištu u privatnoj svojini ukoliko je postignut sporazum i

rješeni međusobni odnosi vlasnika i osnivača biznis zone.

Biznis zonu od strateškog značaja osniva Vlada, samostalno ili u saradnji sa drugim

osnivačem, dok biznis zonu od lokalnog značaja osniva jedinica lokalne samouprave,

samostalno ili u saradnji sa drugim osnivačem, uz prethodno pribavljenu saglasnost

Ministarstva.

Biznis zonom od strateškog značaja upravlja privredno društvo, čiji osnivač je Vlada, a biznis

zonom od lokalnog značaja upravlja menadžer kojeg imenuje predsjednik loklane

samouprave ili privredno društvo koje osniva jedinica lokalne samouprave.

Korisnik biznis zone može biti privredno društvo, drugo pravno lice ili preduzetnik koji obavlja

djelatnost u biznis zoni. Korisnik biznis zone sa osnivačem, odnosno upravljačem biznis

zone, zaključuje ugovor o poslovanju u biznis zoni.

Poslovanje u biznis zoni osnivač, odnosno upravljač, može da odobri korisniku koji:

a) je registrovan u Centralnom registru privrednih subjekata; b) nije u postupku stečaja ili likvidacije, osim reorganizacije u skladu sa zakonom kojim se

uređuje stečaj privrednih subjekata; c) nije pravosnažnom sudskom odlukom osuđivan za krivično djelo izvršeno u obavljanju

privredne djelatnosti; d) je izmirio sve obaveze po osnovu poreza, carina i doprinosa; e) nije u poteškoćama u skladu sa propisima o državnoj pomoći; f) nije u obavezi povraćaja primljene državne pomoći.

Za lica zaposlena u biznis zoni korisnik biznis zone ne plaća:

- doprinose za obavezno socijalno osiguranje na zarade (doprinos za penzijsko i

invalidsko osiguranje, doprinos za zdravstveno osiguranje, doprinos za osiguranje od

nezaposlenosti) i doprinosa za Fond rada; - porez na dohodak fizičkih lica.

Korisnik biznis zone može da koristi navedene olakšice najduže pet godina od dana

zapošljavanja lica u biznis zoni.

Jedinice lokalne samouprave Odlukom o osnivanju biznis zona definišu dodatne olakšice za

korisnike i to: povoljne cijene zakupa/kupovine zemljišta, oslobađanje ili smanjenje

komunalnih naknada, naknada za opremanje građevinskog zemljišta, smanjenje stope

poreza na nepokretnosti, oslobađanje prireza poreza na dohodak fizičkih lica, one stop-

shop.

56

Pored navedenih olakšica, korisnik biznis zone ostvaruje pravo i na druge olakšice u skladu

sa zakonom i posebnim propisima kojima se uređuje državna pomoć, s tim što zajedno ne

smiju preći maksimalni dozvoljeni intenzitet pomoći od 60% za srednja, odnosno 70% za

mala privredna društva, u skladu sa propisima kojima se uređuje državna pomoć.

Uslovi poslovanja za korisnike biznis zone utvrđuju se ugovorom o poslovanju u biznis zoni,

a izbor korisnika vrši se na osnovu javnog poziva, koji sprovodi upravljač biznis zone.

Do sada su u Crnoj Gori definisane biznis zone od lokalnog značaja u devet lokalnih

samouprava i to u: Beranama, Bijelom Polju, Kolašinu, Mojkovcu, Cetinju, Nikšiću,

Podgorici, Ulcinju i Rožajama.

5. UNAPREĐENJE POLOŽAJA ROMSKE POPULACIJE

Ključni cilj Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana u Crnoj Gori 2016-2020 je

postizanje pune socijalne inkluzije Roma i Egipćana poboljšanjem njihovog socio-

ekonomskog položaja u Crnoj Gori. Za ostvarivanje ovog cilja definisane su glavne oblasti u

operacionalizaciji procesa socijalne inkluzije, i to: stanovanje, obrazovanje, zdravstvena

zaštita, zapošljavanje, pravni status, socijalni status i porodična zaštita (u okviru kog su

definisane četiri podoblasti i to: borba protiv nasilja u porodici i nasilje nad ženama;

prevencija i suzbijanje prosjačenja; borba protiv trgovine ljudima i sprečavanje sklapanja

dječijih nedozvoljenih brakova) i kultura, jezik i identitet.

Ključni cilj Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipćana u Crnoj Gori 2016-2020 je

postizanje pune socijalne inkluzije Roma i Egipćana poboljšanjem njihovog socio-

ekonomskog položaja u Crnoj Gori. Za ostvarivanje ovog cilja definisane su glavne oblasti u

operacionalizaciji procesa socijalne inkluzije, i to: stanovanje, obrazovanje, zdravstvena

zaštita, zapošljavanje, pravni status, socijalni status i porodična zaštita (u okviru kog su

definisane četiri podoblasti i to: borba protiv nasilja u porodici i nasilje nad ženama;

prevencija i suzbijanje prosjačenja; borba protiv trgovine ljudima i sprečavanje sklapanja

dječijih nedozvoljenih brakova) i kultura, jezik i identitet.

U cilju praćenja realizacije aktivnosti, formirana je Komisija za praćenje sprovođenja Strategije.Komisiju sačinjavaju predstavnici institucija koje su prepoznate Strategijom i Akcionim planom kao nosioci pojedinih aktivnosti, kao i predstavnici Romskog savjeta u Crnoj Gori i romskih i egipćanskih nevladinih organizacija, koji je biran putem javnog poziva.

5.1.OBLAST STANOVANJA

Kroz Regionalni stambeni program za Crnu Goru izgrađeno je: 62 stambene jedinice u

Nikšiću; 171 stambena jedinica za stanovnike Kampa Konik u Podgorici; 94 stambene

jedinice u opštini Berane.

Takođe, odobrena su još dva projekta za Crnu Goru, i to: “Kupovina stanova u Herceg

Novom za 36 socijalno ugroženih porodica” i “Izgradnja 50 kuća širom Crne Gore za lica koja

57

posjeduju zemljište i dozvole za gradnju“. U 2018.godini, useljeno je 51 porodica u stanove

Konika.

5.2. OBLAST OBRAZOVANJA

Školske 2018/2019. godine u predškolsko vaspitanje upisano je 191 dijete. (105 dječaka i 86

djevojčica). Školske 2018/2019. godine u osnovnu školu je upisano 1793 učenika RE

populacije (936 dječaka i 857 djevojčica). U odnosu na ukupan broj učenika, udio RE je

2,66%. Srednje obrazovanje pohađa ukupno 135 učenika ( 73 muških i 62 ženskih). U

odnosu na ukupan broj učenika, udio RE je 0,48%. Na fakultetima u Crnoj Gori, školske

2017/18. godine, studiralo je 27 pripadnika RE. 80% učenika RE koji su školske 2017/18

završili IX razred OŠ je upisalo neku od srednjih škola. Svim srednjoškolcima i studentima romske i egipćanske populacije, koji podnesu zahtjev,

isplaćuju se stipendije (srednjoškolcima 60 € mjesečno, a studentima 150 €). Obezbjeđuju se besplatni kompleti udžbenika za RE učenike I, II i III razreda OŠ. Od školske

2018/2019. godine, ovu obavezu je preuzelo Ministarstvo prosvjete, kao i isplatu stipendija

srednjoškolcima i studentima. Saradnici u socijalnoj inkluziji Roma i Egipćana u oblasti obrazovanja - Od septembra

školske 2018/2019. godine, Saradnici su dio formalnog obrazovnog sistema. Iz Budžeta će

biti finansirano dvadeset Saradnika. Realizovane su dvije obuke za Saradnike i do sada je

deset (10) škola objavilo konkurs za 18 Saradnika u socijanoj inkluziji Roma i Egipćana u

oblasti obrazovanja. U cilju motivisanja RE učenika/ca za redovnim pohađanjem nastave i nastavkom školovanja,

kontunuirano se realizuje sedmodnevno zimovanje/ljetovanje za najbolje učenike RE

završnih razreda OŠ.

5.3. ZDRAVSTVENA ZAŠTITA

Standardizovano je zanimanje „Saradnik/ca u socijalnoj inkluziji Roma i Egipćana u

zdravstvu“ i trenutno je u radnom odnosu (na budžetu države) u okviru Doma zdravlja

Podgorica uposleno 3 lica, dok je po jedno lice projektno angažovano u domovima zdravlja u

Nikšiću i Beranama i očekuje se da i oni u narednom periodu zasnuju radni odnos na

neodređeno.

U toku 2018. godine, realizovano je 34 (tridesetčetiri) radionice za pripadnice romske i

egipadske populacije na određene teme o prevenciji zdravlja i zdravstvenog vaspitanja, kao i

radionice o zdravim stilovima života i prevenciji i zaštiti zdravlja. Takođe, za pripadnice

romske i egipćanske populacije održane su radionice na temu „Prevencija ranih brakova“ i

na temu „Značaj održavanja lične higijene za zdravlje“. Osim ovih radionica izrađeni su i lifleti

kao pomoć u realizaciji zdravstveno-vaspitnih aktivnosti.

U saradnji sa NVO sektorom organizovani su i realizovani preventivni zdravstveni pregledi

trudnica, Ministarstvo zdravlja je u saradnji sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava, a

u cilju jačanja svijesti o značaju prevencije i čuvanja zdravlja, organizovalo u toku

2018.godine preventivne preglede romkinja u domovima zdravlja u Podgorici, Tivtu, Bijelom

Polju, Nikšiću i Beranama. Ukupno je pregledano 105 (stopet) romkinja, a prevencija se

58

odnosila na kardivaskularna oboljenja, dijabetes, ultrazvučni ginekološki pregledi, rentgen

pluća i druge vrste pregeda, a na zahtjev pripadnica romske populacije. U znaku uspješne

saradnje, različiti pregledi imaju za cilj da žene iz marginalizovanih grupa svjesnije

razmišljaju o svom zdravlju. Ultrazvučni pregledi rađeni su za štitastu žlijezdu, grudi, pluća,

rađena je mamografija kod žena iznad 40 (četrdeset) godina starosti. U pogledu ostvarivanja zdravstvene zaštite radi povećanja stepena korišćenja dostupnosti

zdravstvene zaštite, predviđena je mjera uvođenje i jačanje uloge „Saradnik/ca u socijalnoj

inkluziji Roma i Egipćaja u zdravstvu“. Akcionim planom je predviđeno njihovo radno

angažovanje u zdravstvenoj ustanovi tj. Domu zdravlja u Podgorici, počev od 01. januara

2017. godine, tačnije, zaposlena su 3 saradnika. U 2018. godini, u DZ Nikšić i Berane,

angažovani su saradnici/ce o socijalnoj inkluziji Roma i Egipćana i to po jedan saradnik u

ustanovi koje je finansirala Međunarodna organizacija HELP, s tim što će finansiranje od

strane ove međunarodne organizacije biti završeno 31. januara 2019.godine.

U cilju kontinuiteta rada saradnika/ca o socijalnoj inkluziji ove populacije, krajem

2018.godine, preduzete su mjere i aktivnosti, odnosno, započete pravne procedure kako bi u

ovim zdravstvenim ustanovama na primarnom nivou zdravstvene zaštite saradnici/ce,

nastavili sa radom u cilju njihovog stalnog zaposlenja, a u interesu pružanja neophodnih

informacija za ostvarivanje prava građanima Romske i Egipćanske populacije, koja imaju

mjesto prebivališta, odnosno, boravišta na teritoriji opština Nikšić i Berane.

U toku 2018. godine, realizovano je 29 (dvadeset devet) radionica za pripadnike romske i

egipćanske populacije na temu „Prevencija ranih brakova“, „Značaj održavanja lične higijene

za zdravlje“, i „Zdravi stilovi života“. Osim ovih radionica izrađeni su i panfleti kao pomoć u

realizaciji zdravstveno-vaspitnih aktivnosti.

Ministarstvo zdravlja u saradnji sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava u cilju jačanja

svijesti o značaju prevencije i čuvanja zdravlja, organizovalo je u toku 2018.godine,

preventivne preglede romkinja u domovima zdravlja u Bijelom Polju, Nikšiću, Beranama,

Tivtu i Podgorici.

Ukupno je pregledano 103 (sto tri) romkinje, a prevencija se odnosila na kardivaskularna

oboljenja, dijabetes, ultrazvučni ginekološki pregledi, rentgen pluća i druge vrste pregeda, a

na zahtjev pripadnica romske populacije. U znaku uspješne saradnje, različiti pregledi imaju

za cilj da žene iz marginalizovanih grupa svjesnije razmišljaju o svom zdravlju. Ultrazvučni

pregledi rađeni su za štitastu žlijezdu, grudi, pluća, rađena je mamografija kod žena iznad 40

godina starosti, a za jedan broj romske populacije odrađen je ultrazvuk abdomena, naravno

uz saglasnost svakog pojedinca.

Ovo su aktivnosti koje Ministarstvo zdravlja, u saradnji sa drugim institucijama sistema,

zadnjih pet godina sprovodi kontinuirano i sam kontinuitet ove vrste aktivnosti doprinijeo je

unaprjeđenju prevencije zaštite zdravlja kod ove populacije, kao iunaprjeđenju njihove

svijesti da i bez organizovanih pregleda treba sami da preventivno djeluju na svoje zdravlje.

5.4. OBLAST ZAPOŠLJAVANJE

Na evidenciji Zavoda su se na dan 31.12.2018. godine nalazila 802 pripadnika Roma i

Egipćana koji su se tako izjasnili (51,99% učešće žena – 417 žena), koji aktivno traže

zaposlenje. Učešće u ukupnoj registrovanoj nezaposlenosti, na isti dan, iznosi 1,88%.

59

Obrazovna struktura:

766 lica bez zanimanja ili (95,51%) (404 žene ili 52,74%). 16 lica sa II nivoom kvalifikacije obrazovanja ili 1,99%, od kojih šest žena ili 37,5%. 14 lica sa III nivoom kvalifikacije obrazovanja (1,74% od ukupnog broja Roma i

Egipćana u evidenciji Zavoda); tri žene ili 21,42%. Pet lica sa IV nivoom kvalifikacije obrazovanja (0,62% od ukupnog broja Roma i

Egipćana u evidenciji Zavoda); tri žene ili 60%. Jedno lice ženskog pola sa VII nivoom kvalifikacije obrazovanja.

U toku 2018. godine, u evidenciju Zavoda prijavljeno je 100 lica (36 žena) koji su se izjasnili

kao pripadnici Roma i Egipćana. Godine 2018. u mjere aktivne politike zapošljavanja bilo je uključeno 72 pripadnika

populacije Roma i Egipćana iz evidencije nezaposlenih lica (25 žena ili 34,72%). U programe obrazovanja i osposobljavanja odraslih uključeno je 26 pripadnika romske i

egipćanske populacije (devet žena). Tokom 2018. u programe javnih radova uključeno je 33

osoba (sedam žena). U pilot program podrške teže zapošljivim licima u pripremi i aktiviranju na tržištu rada

“Osnaži me i uspjeću” u toku 2018. godine, uključeno je 13 Roma i Egipćana.

U toku 2018. godine, na sezonskim poslovima, zaposlena su 82 pripadnika populacije Roma

i Egipćana (48 žena ili 58,53%).

5.5 OBLAST PRAVNI STATUS

U periodu od 07.11.2009. do 01.10.2018. godine, interno raseljena lica su podnijela ukupno

8.539 zahtjeva za odobravanje stalnog nastanjenja. Za 7.289 lica je zahtjev usvojen i

odobren im je stalni boravak, 231 zahtjeva je odbijeno, dok je 908 odbačeno/obustavljeno (u

pitanju su dupli ili nepotpuni zahtjevi).

Privremeni boravak do tri godine u periodu od 07.11.2009. do 01.10.2018. godine, interno

raseljena lica su podnijela ukupno 1.537 zahtjeva za odobravanje privremenog boravka do tri

godine. Od 1.392 riješenih predmeta, za 444 lica zahtjev je usvojen i odobren im je

privremeni boravak, 17 zahtjeva su odbijena, dok je 931 predmeta odbačeno/obustavljeno (u

pitanju su dupli ili nepotpuni zahtjevi).

Uz podršku UNHCR-a i OEBS-a, organizovano je 20 posjeta mobilnog tima MUP-a Kosova

Crnoj Gori, tokom kojih je tretirano oko 1.350 lica (završeni zahtjevi) - lica kojima je uručena

putna isprava Kosova – 1.160; • prestali slučajevi – lica koja su u radu – 70; • odloženi parkirani slučajevi – umrla i lica koja su odselila – 120;

5.6. OBLAST SOCIJALNI STATUS I PORODIČNA ZAŠTITA

Kontinuirano se obavljaju aktivnosti u cilju suzbijanje nasilja u porodici, nasilja nad ženama,

maloljetnih prisilnih brakova, političkoj participaciji i sl. Tokom 2017. godine je realizovan

60

značajan broj edukativnih radionica koje su obuhvatile preko 200 predstavnika/ca romske i

egipćanske populacije, odnosno predstavnika/ca institucija. Edukacije na temu osnaživanja za uključivanje u javni i politički život za pripadnik/ce

manjinskih naroda, sa naglaskom na Rome/kinje, kontinuirana su aktivnost Ministarstva od

2012. godine.

5.7.OBLAST KULTURA, IDENTITET I INFORMISANJE

Značajno je istaći da je prethodne godine, pored ostalih aktivnosti emitovano 24. TV emisije

na RTCG na romskom jeziku, a koje su titlovane na službeni jezik.

Raspodjela sredstava za finansiranje projekata/programa NVO u oblasti zaštita i

promovisanje ljudskih i manjinskih prava po Javnom Konkursu „Socijalna inkluzija, zaštita i

promovisanje ljudskih prava Roma/kinja i Egipćana/ki“ – 131.000,00 €.

Takođe, Ministarstvo sporta je u skladu sa svojim nadležnostima podržalo projekte kroz

Konkurs za dodjelu sredstava omladinskim organizacijama za finansiranje i sufinansiranje

projekata za mlade u 2018. godini, prema Zakonu o mladima, a koji se odnose na

pospješivanje mobilnosti.

Projekti podržani u skladu sa Zakonom o mladima, čija je ukupna vrijednost u iznosu oko 35. 000.00 eura su:

- Romska organizacija maladih ,,Koračajte sa nama PHIREN AMENCA’’ projekat pod

nazivom Zajedno za društvo bez predrasuda; - Forum mladih i neformalna edukacija, projekat pod nazivom Interkulturalna obrazovna

razmjena Pestalozzi dječijem selu u Švajcarskoj: - Centar za omladinsku edukaciju, projekat pod nazivom Evropska omladinska kartica

EZCA; - Savez izviđača Crne Gore, projekat pod nazivom Priča bez kraja; i - Centar za omladinsku edukaciju, projekat pod nazivom Organizacija međunarodne

konferencije Uloga i značaj Evropske omladinske kartice u ostvarivanju prava mladih.

61

Documents

Crne Gore. Za predstavnike Vlade.koji ce …zakoni.skupstina.me/zakoni/web/dokumenta/zakoni-i-drugi...manjina, odnosno integraciju manjina sa očuvanjem svoje posebnosti. Drugi dio