Embed Size (px)
DESCRIPTION
De geneeskunde beweegt zich binnen een delicaat spanningsveld: de patiënt richt zich in zijn zoektocht naar de waarheid tot een arts, terwijl die laatste die waarheid enkel kan construeren op basis van waarschijnlijkheden. De patiënt heeft evenwel geen boodschap aan kansberekening, wat de opdracht voor de arts er niet makkelijker op maakt – zeker niet in kritieke situaties. “Maar met efficiënte en eerlijke communicatie kom je ver”, benadrukten de sprekers eind mei tijdens het symposium ‘Communicatie en zorg in moeilijke situaties’.
Citation preview
“Wie in de gezondheidszorg werktzonder te weten hoe hij of zijom moet gaan met fouten,
is gedoemd om vroeg of laat tegen de lampte lopen”, opende klinisch psycholoogManu Keirse zijn discours. “Klachtenzijn niet altijd eenvoudig op te lossen enleiden dus ooit tot fouten, maar ze zijnwel inherent aan de geneeskunde. Bedoe-ling is dus niet om ze te vermijden, maarom ze te gebruiken. Als leidraad om deeigen werking te verbeteren enals handwijzer om ontevredenpatiënten tevreden te kunnenstellen. Niet het aantal klachtenis van tel, wel de tevredenheidover de manier waarop ze wordenafgehandeld.”
FoutenVan cruciaal belang voor een
goede afwikkeling van klachten,is aangepaste communicatie. Ennet daar wringt vaak het schoen-tje, zeker wanneer het delicatesituaties betreft. Zo gaan heelwat artsen moeilijke boodschap-pen uit de weg of ze proberenangstvallig om hun eigen foutentoe te dekken. “Aan de grondslagdaarvan ligt onze cultuur vanonfeilbaarheid”, legde Manu Keirseuit. “Die mentaliteit zien we terugaan beide kanten: de arts is ervanovertuigd dat hij niet in de foutmag gaan, de patiënt verondersteltdan weer dat de arts niet zal falen.Die gedeelde overtuiging zorgtervoor dat misstappen verzwe-gen worden en dat artsen nietdurven toe te geven dat ze iets nietweten.”
Het erkennen van fouten is noch-tans de eerste voorwaarde om zeterug te kunnen dringen, aldus Keirse.“Waarschijnlijk zal de patiënt vroeg of laatwel begrip opbrengen voor het feit datje als arts in de fout ging. Maar dat je infor-matie verzweeg voor hem of dat je hemaan zijn lot overliet, zal hij nooit accep-teren.” Zijn boodschap aan de aanwezige
zorgverstrekkers was dan ook duidelijk:“Kom uit voor je fouten, geef toe dat jeverkeerd zat. De medische wereld ís nueenmaal niet onfeilbaar.”
Communicatie als doelFouten zijn natuurlijk niet het enige las-
tige nieuws om te brengen. Marc Des-met, ziekenhuisarts en jezuïet, verteldede aanwezigen over zijn ervaringen inde palliatieve sector, waar slecht nieuws
eerder regel dan uitzondering is. “Wat jezegt aan stervende patiënten is dikwijlsop zich niet nuttig, maar daarom zekerniet zinloos. Integendeel, in terminale situ-aties wordt communicatie vaak een beetjeeen doel op zich.”
Belangrijk in zo’n gevallen is dat je
als arts onder meer rekening houdt methet type patiënt dat je voor je hebt. “Jehebt ‘blunters’ en ‘monitors’, zeg maarinformatievermijders en informatiezoe-kers”, aldus Dr. Desmet. Een informa-tievermijder wil, nadat hij de fatalediagnose heeft gekregen, niet al te veelextra informatie, terwijl een informatie-zoeker juist naar alle details zal vragen.Soms heb je als arts evenwel de neigingdat anders te interpreteren. Wie na hethoren van het slechte nieuws stil oogt,probeer je misschien te prikkelen doorhem meer informatie te geven. En wie jeuitvraagt over alle aspecten van zijnziekte, wil je misschien beschermentegen zichzelf door weinig of geen extrainformatie te lossen.”
“Uiteraard zijn er nog andere factorenvan belang in de communicatie met pal-
liatieve patiënten”, vervolgdeDr. Desmet. “De plaats waar eengesprek plaatsvindt, de houdingten opzichte van de patiënt, hettijdstip, de stiltes die je laat, jeeigen persoonlijkheid als arts,enzovoort.”
Chronische rouwManu Keirse sloot het sym-
posium af met een korte uit-eenzetting over een bepaald typerouw. “Chronische rouw is eenervaring die duidelijk af te bake-nen valt van ‘normale rouw’,waarbij je een geliefde persoonvoor altijd verliest. Het is een rela-tief onderbelicht fenomeen dateen ‘levend verlies’ betreft, eenverlies zonder voorspelbaar einde.Denk maar aan ouders wier kindvermist wordt, aan verbrokenrelaties, aan koppels die geen kin-deren kunnen krijgen,... Alle-maal situaties waarin de gemistepersoon fysiek afwezig is, maarpsychologisch aanwezig”, aldusKeirse. “Het omgekeerde kanook. Zo hebben ouders die eenkind krijgen met een blijvende ver-
standelijke beperking soms hetgevoel dat hun zoon of dochterfysiek wel aanwezig is, maar psy-
chologisch afwezig.”Typerend voor chronische rouw is de
voortdurende onzekerheid; de dubbel-zinnigheid van de situatie zorgt voor ver-warring en voor conflicterende gedach-ten en gevoelens. “Dat vereist dat dezorgverlener hulp biedt vanuit een ander
referentiekader. Benader mensen in chro-nische rouw niet zoals andere rouwendepersonen, toon dat je het specifieke vanhun situatie herkent. Als zij zien dat jijhen begrijpt, voelen ze zich rustiger.Gedraag je daarom als een getuige, nietals een autoriteit.”
Wie meer wil weten over communi-catie in moeilijke zorgsituaties kan terechtin het boek Competenties in moeilijke situa-ties, het tweede boek uit een reeks van vierboeken over communicatie in de gezond-heidszorg. Eerder in deze serie van hetACHG (Academisch Centrum Huisart-sengeneeskunde KU Leuven) verscheenAan weerszijden van de stethoscoop . In hetderde boek, Wegwijzers naar bijzondere noden,wordt dieper ingegaan op communica-tie met mensen met specifieke proble-matieken (bijvoorbeeld verslavings- problematiek, psychose, zelfdodings-gedachten,...). ◆
De geneeskunde beweegt zich binnen een delicaat spanningsveld: de patiënt richtzich in zijn zoektocht naar de waarheid tot een arts, terwijl die laatste die waarheidenkel kan construeren op basis van waarschijnlijkheden. De patiënt heeft evenwelgeen boodschap aan kansberekening, wat de opdracht voor de arts er nietmakkelijker op maakt – zeker niet in kritieke situaties. “Maar met efficiënte eneerlijk communicatie kom je ver”, benadrukten de sprekers eind mei tijdens hetsymposium ‘Communicatie en zorg in moeilijke situaties’. | Tijs Ruysschaert
P R A K T I J K M A N A G E M E N T
18 ARTSENKRANT Dinsdag 12 juni 2012 Nr. 2248
S Y M P O S I U M O V E R C O M M U N I C A T I E I N D E Z O R G
‘Cultuur van onfeilbaarheid moet veranderen’
Vijf gratis exemplarenIn samenwerking met Uitgeverij
Acco kunnen wij vijf gratisexemplaren weggeven van het boek
Competenties in moeilijke situaties.Over kwaliteit van zorg en
communicatie. Mail vóór zaterdag16 juni uw gegevens, inclusief adres
en Riziv-nummer, [email protected],en wie weet wordt u wel een van de
gelukkige winnaars.
Jan De Lepeleire & Manu Keirse (red.), ‘Competentiesin moeilijke situaties. Over kwaliteit van zorg en com-municatie’, Uitgeverij Acco, 256blz., €22,00.
▲ Manu Keirse: “Klachten moet je niet vermijden, maar gebruiken. Als leidraad omde eigen werking te verbeteren en als handwijzer om ontevreden patiënten te-vreden te kunnen stellen.”
©Im
ageg
lobe
AK2248-018_AK2248-018 08/06/12 11:57 Pagina 18
