Ćwiczenia na podstawie filmu "Zatruty ogień"

Publikacja powstała w ramach projektu realizowanego przy wsparciu fi nansowym Unii Europejskiej. Projekt jest współfi nansowany w ramach programu polskiej współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2012 r. Za treść publikacji odpowiada Centrum Edukacji Obywatelskiej, poglądy w niej wyrażone niekoniecznie odzwierciedlają ofi cjalne stanowisko Unii Europejskiej i Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP.

Ćwiczenia dotyczące fi lmu„Zatruty ogień”Oto kilka pomysłów na ćwiczenia, które możecie przeprowadzić po projekcji fi lmu „Zatruty

ogień”. W zależności od czasu, jakim dysponujecie, możecie wykorzystać wszystkie, bądź wybrane ćwiczenia. Materiały zawarte w tej publikacji pomogą prowadzącym przygotować się do tego zadania. Jeśli ćwiczenia przeprowadzają uczniowie, nauczyciel oferuje wsparcie, pełni rolę obserwatora, a interweniuje tylko w razie konieczności.

GLOBALNE PORÓWNANIE

Ta krótka zabawa symulacyjna pomoże uczestnikom projekcji zdobyć podstawowe informacje dotyczące nierównej sytuacji między krajami globalnego Południa i globalnej Północy. Ćwiczenie może być punktem wyjścia do pogłębienia wiedzy i dyskusji na temat tego, jak bogactwo i bieda wpływają na jakość życia ludzi na świecie.

Cele ćwiczenia:

Uczestnik:poznaje podstawowe fakty dotyczące krajów globalnego Południa i globalnej Północy,potrafi własnymi słowami opisać jedną cechę różniącą kraje globalnego Południa i globalnej Północy,wyraża opinie na temat poznanych informacji,podejmuje dyskusję na temat globalnych nierówności i współzależności.

Instrukcje dla prowadzących:

UWAGA: Do przeprowadzenia symulacji potrzebne jest wcześniejsze przygotowanie sali, by można było swobodnie przesuwać krzesła. Sprawdź, ile osób będzie uczestniczyło w projekcji i zapewnĳ odpowiednią liczbę krzeseł.

1. Uprzedź uczestników projekcji, że za chwilę będą porównywać kontynenty i przyglądać się różnicom między nimi z innej perspektywy. Poproś wszystkich o zajęcie miejsc. Zapisz nazwy wszystkich zamieszkałych kontynentów (bez Antarktydy) na osobnych kartkach i powieś je w różnych miejscach sali. Następnie poproś uczniów, by wszystkie krzesła ustawili wokół kartek z nazwami kontynentów, tak, aby liczba krzeseł przypisanych do danego kontynentu była proporcjonalna do jego wielkości. Poproś, by każdy uczestnik usiadł na swoim krześle i policzcie wspólnie, ile krzeseł stoi obok każdej karty.


2. Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli w kolumnach A i B sprawdź, czy grupa dob-rze poradziła sobie z zadaniem. Dopasujcie liczbę krzeseł do danych z tabeli. Poproś uczestników o nazwanie kilku krajów z każdego kontynentu. Na wszelki wypadek weź ze sobą kalkulator!

3. Poinformuj uczestników, że teraz ich zadaniem będzie odwzorowanie populacji każdego z kontynentów. Poproś, by nie ruszali krzeseł – one cały czas mają symbolizować powierzchnię kontynentów. Poproś, by wszyscy podzielili się proporcjonalnie do liczby mieszkańców kontynentów i zajęli miejsca na krzesłach zgodnie ze swoimi przewidywaniami. Kiedy każdy już zajmie miejsce, sprawdźcie (kolumna C i D tabeli), czy liczba osób na krzesłach jest proporcjonalna do zaludnienia poszczególnych regionów. Zapytaj uczestników o ich reakcje.

4. Uprzedź uczestników, że w kolejnej rundzie pozostaną mieszkańcami, ale krzesła staną się symbolem bogactwa danego kontynentu. Poproś, by podzielili się krzesłami tak, by liczba krzeseł przypisanych do każdego z kontynentów była proporcjonalna do jego PKB. Pozwól uczestnikom samodzielnie wypracować sposób podziału. Po około 2 minutach porównajcie wyniki pracy grupy z informacjami z kolumn E i F tabeli. Dostosujcie liczbę krzeseł i osób do prawdziwych danych. Powiedz, że każda grupa musi mieć kontrolę nad swoimi krzesłami, siedząc na nich. Nikt nie powinien stać na podłodze (o ile jest to bezpieczne).

5. Zapytaj każdą grupę, jak jej członkowie czują się na „swoim” kontynencie. W klasie będą grupy reprezentujące np. Amerykę Północną, gdzie 2 osoby zajmują 10 krzeseł, i Afrykę, gdzie na 3 krzesłach ściska się 8 osób. Zapytaj, co myślą o innych grupach i o podziale. Zapytaj, jak zdaniem uczestników stopień bogactwa wpływa na jakość życia ludzi. Możesz nawiązywać do sytuacji w klasie, np. pytając grupę afrykańską, czy jest jej wygodnie. Wnioski z dyskusji zapisuj na tablicy.

6. Na koniec przedstaw klasie koncepcję podziału świata na kraje globalnej Północy i globalnego Południa.

A B C D E FKONTYNENT % masy

lądowejLiczba krzeseł (dla klasy liczącej 25 osób)

% populacji świata zamieszkujący ten kontynent

Liczba uczniów (dla klasy liczącej 25 osób)

% Produktu narodowego brutto

Liczba krzeseł (dla klasy liczącej 25 osób)

AFRYKA 14 4 15 4 1,8 1AZJA 60,4 15 60 15 25,5 5AUSTRALIA I OCEANIA

0,5 0 0,005 0 1,6 1

EUROPA 11,3 3 10,95 3 34,2 9AMERYKA PÓŁNOCNA

5,1 1 8 2 31,8 8

AMERYKA ŁACIŃSKA

8,7 2 6 1 5,1 1

Opracowano na podstawie danych: http://www.nationsonline.org/oneworld/world_population.htm oraz http://www.worldmapper.org/display.php?selected=295. Przy założeniu, że populacja świata wynosiła 6,88 mld (2010).


Dodatkowa informacja dla nauczyciela

Ważne, by pamiętać, że w grze stosowane są uproszczenia i nie oddaje ona złożonej rzeczywistości. Również wszystkie dane są podane w zaokrągleniu, na potrzeby ćwiczenia. Ta gra pozwala opisać istniejącą sytuację, ale nie wyjaśnia przyczyn i skutków nierówności.

Warto, by przez całą grę nawiązywać do tego, co się dzieje w klasie, do mechanizmów, jakie działają, oraz wykorzystać to do dyskusji o rzeczywistym układzie sił na świecie.

Nazwa „kraje globalnego Południa” nie wynika z geografi i kontynentów, jest nazwą umowną, przyjętą ze względu na swoją neutralność. Termin odnosi się do krajów zwanych też „krajami rozwĳ ającymi się” lub określanych w czasie zimnej wojny jako „kraje trzeciego świata”. Do tej grupy zalicza się państwa Afryki, Ameryki Łacińskiej oraz większą część Azji. Cechą wspólną tych krajów jest przeszłość kolonialna, relatywnie niski stopień rozwoju gospodarczego, dominacja rolnictwa w gospodarce, rozwarstwienie dochodów, wysoki poziom ubóstwa, szybkie tempo wzrostu populacji, wysokie tempo urbanizacji, ograniczone zdolności instytucjonalne.

Nazwa „kraje globalnej Północy” odnosi się do państw Europy, Ameryki Północnej (bez Meksyku), Australii i Japonii. Są to kraje najbogatsze, ich poziom rozwoju gospodarczego jest najwyższy, gospodarka opiera się na usługach lub przemyśle, większość z nich skupiona jest w międzynarodowych organizacjach, takich jak Unia Europejska lub Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Kraje globalnej Północy to społeczeństwa o wysokim poziomie życia – dostęp do edukacji i służby zdrowia jest szeroko rozpowszechniony. Do tej grupy należy Polska, która według rankingu HDI (Indeks Rozwoju Społecznego) jest na 40 miejscu pod względem rozwoju na prawie 170 sklasyfi kowanych państw.


MAM WPŁYW

Ćwiczenie zachęca uczestników do zastanowienia się nad metodami wpływu na sytuacje niesprawiedliwości społecznej i łamania praw człowieka. Uczestnicy dyskutują na temat różnorodności postaw i zachowań, a także ich skuteczności i dostępności.

Cel ćwiczenia:

Uczestnik:zna sposoby wpływania na decyzje i działania określonych instytucji;ocenia skuteczność i dostępność sposobów wywierania wpływu na określone instytucje;określa, w jakiej dziedzinie chciałby mieć wpływ i jakich użyje do tego narzędzi.


1. Zapytaj uczniów, czy uważają, że sytuacja mieszkańców Delty Nigru może ulec zmianie na lepsze.

2. Zapytaj, jakie działania podejmują bohaterowie fi lmu w celu zmiany sytuacji w ich regonie. Wspólnie zastanówcie się, jakich innych metod i narzędzi, o których nie ma mowy w fi lmie, mogą użyć. Zapisuj wszystkie pomysły na tablicy. Skorzystaj z tekstu zawartego w rozdziale „Jakie działania są podejmowane w związku z sytuacją w delcie Nigru?”.

3. Wspólnie uporządkujcie te metody na wykresie, na którym na osi poziomej jest zazna-czona skuteczność wpływu, a na osi pionowej – dostępność każdego z rozwiązań (łatwość skorzystania z niego). Pokrótce rozwiń wybrane odpowiedzi (skorzystaj z materiałów w informacji podstawowej). Możesz narysować na tablicy wykres według poniższego wzoru:

4. Zastanówcie się, czy wy także moglibyście użyć tych narzędzi, aby wpłynąć na sytuacje z waszego bezpośredniego otoczenia (np. brak parkingu dla rowerów przed szkołą). Poproś 3-4 osoby o podzielenie się opinią na forum klasy.

5. Zwróć uwagę uczniów na rolę zaangażowania osób indywidualnych i grup w kształtowaniu takiego otoczenia, w jakim chcieliby żyć.

Łatwo dostępne

Trudno dostępneMało skuteczne Bardzo skuteczne


TAK, TAK, TAK CZY NIE, NIE, NIE

Ćwiczenie to pozwala uczestnikom na wyrażenie opinii dotyczącej sytuacji przedstawionej w fi lmie oraz jej kontekstu. Umożliwia wykorzystanie wiedzy zdobytej w czasie projekcji i wymiany zdań. Każdy, bez konieczności werbalizowania swoich opinii, może zasygnalizować własne zdanie odnośnie tematów poruszanych w czasie spotkania.

Cel ćwiczenia:

Uczestnik wyraża swoją opinię na temat będący przedmiotem spotkania/lekcji i wykorzystuje przy tym wiedzę zdobytą w czasie projekcji fi lmu oraz dyskusji; potrafi sformułować własną opinię na temat sytuacji w Delcie Nigru.


1. Umieść w klasie na ścianach dwie kartki: jedna z napisem TAK (lub Tak, Tak, Tak) i na przeciwległej ścianie drugą z napisem NIE (bądź Nie, nie, nie). Upewnĳ się, że jest możliwe swobodne przejście między jednym a drugim krańcem sali. Poinformuj uczniów, że to, w której części sali staną, będzie oddawało ich opinię. Pamiętaj o dodaniu, że w ćwiczeniu nie ma dobrych i złych odpowiedzi.

2. Odczytaj pierwsze z zamieszczonych poniżej zdań (wybierz te, które uważasz za najciekawsze) i poproś uczniów, żeby zajmując odpowiednią pozycję zasygnalizowali, czy zgadzają się, czy też nie, z odczytanym zdaniem.

3. Poproś wybranych uczniów (np. tych, którzy zajęli skrajne pozycje) o wyjaśnienie, dlaczego tam właśnie stoją. Kiedy uznasz temat za wyczerpany, odczytaj kolejne ze zdań.

4. Podsumowując ćwiczenie zapytaj uczniów: Jak czuli się w czasie ćwiczenia? Czy łatwo było im podjąć decyzję? Kierowali się argumentami opartymi na faktach czy na emocjach? Które argumenty miały większą siłę oddziaływania?

Ropa jest konieczna w naszym życiu codziennym, więc jej nieprzerwane dostarczanie jest ważniejsze niż przestrzeganie praw człowieka.

Nigeryjczycy powinni przemocą wyrzucić Shell i inne korporacje ze swojego kraju.

Powinniśmy ograniczyć korzystanie z ropy naftowej, nawet jeśli oznacza to konieczność zmiany trybu naszego codziennego życia.

W Polsce prawie wcale nie korzystamy z nigeryjskiej ropy, więc nawet jeśli zaczniemy oszczędzać ropę, to i tak nie wpłynie na poprawę sytuacji ludzi żyjących w Delcie Nigru.

W Polsce nie korzystamy z ropy wydobywanej w Nigerii, więc sytuacja w Delcie Nigru nie powinna nas obchodzić.

Documents

Ćwiczenia na podstawie filmu "Zatruty ogień"