Czego i jak nauczać - czy już zmiana paradygmatu?

Wiesław Byrski1)WSZiB, 2)UJK Kielce

Agenda

O niedopasowaniu systemów informacyjnych do systemów informatycznychCo trzeba umieć i co to znaczyO wiedzyO wspomaganiu człowiekaJak działa paradygmat? Wiedza a AI Definicja AI TuringaZmiana paradygmatu?Wnioski

O niedopasowaniu systemów informacyjnych do systemów informatycznych

• Konflikt informatyki z systemami informacyjnymi (procedurami, obsługą, podsystemami itp.)

• W nauczaniu szczególnie ostro widać te objawy przy:– przekazywaniu wiedzy– sprawdzaniu efektów:

• trudno a nawet bardzo trudno wymyśleć właściwe pytania • odpowiedź jest pewnym zdaniem, które łatwiej odszukać w niż wymyśleć• zatem odcinamy dostęp do zapisanej wiedzy - ale czy tak się pracuje?

– dezorientacji dydaktyki - prawie nic nie wiadomo co jest warte• rozdawanie PC czy sadzanie przed internetem• e-podręcznik i inne

• Jedziemy wozem drabiniastym wspomaganym informatyką• Nauczanie przypomina nudną gimnastykę szwedzką

Wiedza a AI (konieczność zdefiniowania i kłopot z definicją)

Niezbędne jest posiadanie konstruktywnej definicjiCo to jest rzeczownik?a) część mowy umożliwiająca rozróżnianie przedmiotów, osób, zwierząt, pojęć itp. poprzez nadanie im nazw lub imionb) napis, który należy do zbioru „rzeczownik”Wiedza jest tym co przekształca informację w nowa informację lub w nową wiedzę, czy nowe preferencje, a preferencje są tym co wskazuje jaką wiedzę użyć

wiedza a AI 2(podejście infologiczne)

w := < I, C, D >, gdzie w oznacza wiedzę, I – infor-macja, C – kontekst, D – doświadczenie. Źródłem wiedzy odbiorcy jest informacja, na której odbiór ma wpływ kontekst sytuacyjny oraz posiadane przez odbiorcę doświadczenie. wiedza jako zbiór zdań, które z informacji I pozwalają wyciągać wnioski V. w := { „jeżeli I (K, U, Q), to V”}, gdzie V oznacza wniosek, jaki doświadczony człowiek U jest gotów sformułować na podstawie informacji I (K) rozpatrywanej w kontekście problemu Q”

Definicja AI Turinga

W latach 50 po nieudanych próbach zdefiniowania inteligencji Turing zaproponował swoją „grę w udawanie”Czyli nie wiemy czym jest inteligencja, ale wiemy jak ma działaćCzyż nie to samo jest z wiedzą?Komputerowe dowody twierdzeń matematycznych

Co trzeba umieć i co to znaczy

W filmie „Człowiek, który wiedział za mało” Bill Murrey tańczy z Kozakami – nie znając ruchów próbuje naśladować sąsiadów, czyli nadążać za otoczeniem i to wystarcza Czy można w ten sposób:

upiec tort? naprawić rower? wykonywać zabiegi medyczne? sprawić zwierzę na obiad? wylądować samolotem?

Co właściwie trzeba umieć 2

Dzisiaj można zadać pytanie: co trzeba umieć, a co można ściągnąć w ostatniej chwili?Czy wystarczy, że POWIEM właściwą odpowiedź, czy też muszę ja ZNAĆ? Ten dylemat rozwiązują wszyscy uczniowie (wszyscy zdający egzaminy).Tego nie trzeba rozumieć, wystarczy znać, rozumienie samo przyjdzie - twierdził kiedyś SubietaWłaściwie już nie trzeba się uczyć faktów, czy trzeba się uczyć wnioskowania – jeszcze tak?Historia dziecka wychowanego przez wilki„Tego jeszcze nie przeczytałam ...”

Jak działa paradygmat?

Notatki z wykładów: wbrew tradycji robią je pojedyncze osobniki, a i tak żądają gotowych materiałów:

lenistwo? zdrowy rozsądek/niezrozumienie zasady: na pewno nie zapiszę

więcej niż wykładowca, więc lepiej używać oryginału ale może efektywność (wysiłek vs pożytki) już nie jest dodatnia?

Była kiedyś zasada uczenia programowania (i programo-wania) "na papierze”:oczywiste - pracowano offline. Gdy pojawiła się możliwość pracy on line na terminalach dalej stosowano zasadę "najpierw wszystko sprawdź na papierze”, z inną motywacją: komputer dobro rzadkie. (Żeby nie było wątpliwości – sporo trzeba przemyśleć na papierze, ale inaczej niż kiedyś.)

Paradygmat Kuhna

W czasach nauki instytucjonalnej podstawowym zadaniem naukowców jest doprowadzenie uznanej teorii i faktów do najściślejszej zgodności. W konsekwencji naukowcy mają tendencję do ignorowania odkryć badawczych, które mogą zagrażać istniejącemu paradygmatowi i spowodować rozwój nowego, konkurencyjnego paradygmatu.Pogląd Ptolemeusza, że Słońce obiega Ziemię był broniony przez stulecia nawet w obliczu obalających go dowodów. Jak zaobserwował Kuhn, w trakcie rozwoju nauki "nowości wprowadzane są z trudem i z towarzyszącym mu, zgodnym z oczekiwaniami, jawnym oporem". I tylko młodzi uczeni, nie tak głęboko indoktrynowani przez uznane teorie mogą dokonać odrzucenia starego paradygmatu.

Paradygmat w edukacji

Treść kierunków i programów nauczania muszą pokrywać przestrzeń aktualnej wiedzy i nowoczesnych technologii w wybranej dziedzinie, co pozwoli absolwentom znaleźć miejsce na rynku pracy i w życiu społecznym. W tym celu potrzebne jest organizowanie odpowiednich procesów administracyjnych, dydaktycznych, naukowo-badawczych, które mocno powiązane między sobą, muszą być ujęte w zintegrowanym systemu zarządzania organizacją edukacyjną W ramach tego systemu teoretyczne podstawy pedagogiki służą do opracowania systemu nauczania zgodnie ze istniejącymi standardami jakości. System edukacyjny jest nadrzędnym w odniesieniu do systemu nauczania konkretnej organizacji edukacyjnej.

To jest właśnie paradygmat: jasny cel i pewna droga do celu. Ale jak w płynnym otoczeniu określić te cele i drogi?

Wspomaganie człowieka

Zawsze sobie pomagaliśmy narzędziami: tłuki pięściowe maczugi noże itd.

Pomagaliśmy sobie również w działalności intelektualnej: liczydła : umieć liczyć vs znać zasady () pismo : korektory ortograficze/gramatyczne fotografie : notatki nagrania komputery rozszerzona rzeczywistość ante portas!

Wspomaganie zdolności 2

Informatyczne środowisko staje się naszym naturalnym środowiskiemNa pewno w nim będziemy funkcjonowaćAż do przejęcia wszystkich naszych funkcji, które da się przejąćDo życia w takim świecie trzeba uczyćTylko jak?Signum temporis: „jeszcze nie przeczytałam”

Wnioski

Uczymy dla przyszłości, w której liczy się wiedza, ale również nie ma stałości, czyli (prawie) na pewno będzie-my zajmować się w ciągu życia wieloma dziedzinami, często różniącymi się diametralnie od siebie. A uczymy się według modelu opracowanego w XIX wieku. Każdy projekt weryfikuje się, czyli kontroluje zgodność przebiegu z założeniami i waliduje, czyli bada sensowność powstającego produktu. Projekt „edukacja” nie przechodzi walidacjiRóżne są kryteria walidacji. Dzisiaj dominuje kryterium maksimum ekonomiczności przy dopuszczalnym minimum funkcjonalności.

Wnioski

Teza: Ani nie uczymy dobrze, ani właściwych rzeczyWątpliwość: Nie wiemy jak uczyć dobrze, nie wiemy co to są właściwe rzeczyPragmatyka: Zawsze jakoś było, więc i tym razem samo się rozwiąże

Dziękuję