CZEGO MOŻE WYMAGAĆ KLINICYSTA OD PATOLOGAe-onkologia.am.wroc.pl/docs/klin_od_patolog.pdf · PATOLOGIA Pathos – choroba, cierpienie Logos – nauka, badania Patologia zajmuje się

CZEGO MOŻE WYMAGAĆ KLINICYSTA OD PATOLOGA

A CZEGO PATOLOG OD KLINICYSTY ?

PATOLOGIA

Pathos – choroba, cierpienie

Logos – nauka, badania

Patologia zajmuje się badaniem zmian

funkcjonalnych i strukturalnych

w narządach, tkankach i komórkach,

które warunkują rozwój choroby

Kim jest patolog?

Lekarz ?

Laborant ?

Technik na zapleczu szpitala ?

Prosektor ?

Nauczyciel ?

Prokurator ?

Pojedyncze pole mikroskopowe zawiera

około 500 000 punktów odróżnialnych przez ludzkie oko,

każdy z nich na 16 poziomach odcieni szarości

PATOMORFOLOG zajmuje się oceną makro- i mikroskopową

narządów tkanek i komórek, stwierdza istniejące odstępstwa

od normy anatomicznej i histologicznej oraz nieprawidłowości

i na tej podstawie formułuje wniosek diagnostyczny.

Diagnoza patomorfologiczna jest stawiana „IN SITU”.

Stanowi wartość intelektualną polegającą na ocenie faktów

obserwowanych makro- i mikroskopowo w tkankach i komórkach,

a interpretowanych w oparciu o wiedzę dotyczącą chorób człowieka.

Współpraca patologa z klinicystą ma miejsce

na wielu płaszczyznach medycyny klinicznej

i licznych obszarach diagnostyki patologicznej

PATOLOGIA RZADKICH CHORÓB

ACRANIUS, ACEPHALUS

ACARDIUS, ACRANIUS

CYCLOPIA

ZROŚLAKI

POLIDAKTYLIA

TRĄD PATOLOGIA RZADKICH CHORÓB

TRĄD – choroba Hansena

Armauer Hansen 1873

Rumunia


PHOCOMELIA – skutek stosowania THALIDOMIDU


LITHOPEDION

ZNAMIĘ WRODZONE

RYBIA ŁUSKA WRODZONA

HARLEQUIN FOETUS

NACZYNIAKI WRODZONE

PATOLOGIA RZADKICH CHORÓB Z. HUTCHINSONA – GILFORDA

PROGERIA

Nieprawidłowości budowy błony jądrowej

Mutacja genu LMNA – lamina A stabilizująca błonę

http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Hutchinson-Gilford_Progeria_Syndrome.png&filetimestamp=20061204184418

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA – NOWOTWORY ŁAGODNE

POTWORNIAK DOJRZAŁY

TŁUSZCZAK

NEUROFIBROMATOZA

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA – NOWOTWORY ŁAGODNE

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA – NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

GUZ

WILMSA

SIATKÓWCZAK

MIĘSAK TKANEK MIĘKKICH

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA – NOWOTWORY ZŁOŚLIWE

SCC SKÓRY

PRZERZUTY W WĄTROBIE

MELANOMA MALIGNUM

PATOLOGIA TRANSPLANTOLOGICZNA

PATOLOGIA TRANSPLANTOLOGICZNA

PRZESZCZEP TWARZY

PRZESZCZEP RĘKI

http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/51,79448,8029247.html?i=1

”Skłonność do klasyfikowania

jest fundamentalnym ludzkim instynktem;

podobnie jak predyspozycja do grzechu, towarzyszy

nam od urodzenia aż do śmierci.”

KLASYFIKACJE W PATOLOGII

Tindell A. Hopwood (1897-1969) Badacz fauny Afryki, znawca małp Twórca nomenklatury zoologicznej (Proconsul)

Proceedings of the Linnean Society of London 1957, 171: 230-234


KLASYFIKACJE STANOWIĄ PODSTAWĘ WSPÓLNEGO

JĘZYKA PATOLOGA I ONKOLOGA I CHARAKTERYZUJĄ SIĘ:

1) Zmiennością

2) Adoptowaniem i zastosowaniem najnowszej wiedzy

3) Wprowadzaniem nowych pojęć i jednostek chorobowych

4) Stałym doskonaleniem i weryfikacją kryteriów

klasyfikacyjnych


RODZAJE KLASYFIKACJI:

1) Histopatologiczna

2) Immunologiczna

3) Kliniczna

4) Etiologiczna

5) Terapeutyczna

6) Mieszana

Pierre Denoix (1912-1990)

• 1943-52 opracował ideę

systemu TNM

• 1958 – pierwsza publikacja

rak piersi i krtani

Edition 1 – opublikowana 1977 weszła do użycia 1978







PATOLOGIA ONKOLOGICZNA – KLASYFIKACJE

KLASYFIKACJA TNM

Donald Gleason (1920 – 2008)

amerykański patomorfolog

Minneapolis Veterans Affairs Hospital

wyniki histopatologiczne ponad 4000 biopsji

prostaty z potwierdzonym rakiem

1960 – 1975

1966 – skala i pierwsza publikacja

szeroka akceptacja dopiero 1987

RAK PROSTATY

Gleason DF. The Veteran's Administration Cooperative Urologic Research Group: histologic grading and

clinical staging of prostatic carcinoma. In Tannenbaum M (ed.) Urologic Pathology: The Prostate.

Lea and Febiger, Philadelphia, 1977; 171-198.

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA

RAK SZYJKI MACICY - CYTODIAGNOSTYKA

A. ROZMAZ PRAWIDŁOWY

B. ROZMAZ W DYSPLAZJI NIEWIELKIEGO STOPNIA - CIN 1

C. ROZMIAZ W DYSPLAZJI ŚREDNIEGO STOPNIA - CIN 2

D. ROZMAZ W DYSPLAZJI DUŻEGO STOPNIA - CIN 3

TWÓRCA CYTOLOGII

GEORGE NICOLAS PAPANICOLAOU

(1883-1962)

A B

C D

PATOLOGIA ONKOLOGICZNA

SYSTEM BETHESDA

1988 – 1991 – 2001

PATOLOGIA NOWOCZESNA

ONKOLOGIA TERAGNOSTYCZNA

wykorzystanie „wiedzy i umiejętności” w leczeniu indywidualnego chorego

w celu uzyskania możliwie optymalnych korzyści terapeutycznych:

najwyższa szansa wyleczenia przy najniższym ryzyku ciężkiego powikłania.

NOWOTWORY – CZEGO MOŻEMY DOWIEDZIEĆ SIĘ

OD PATOLOGA ?

1) Czynniki ryzyka rozwoju nowotworu

2) Typ histologiczny

3) Czynniki prognostyczne

4) Czynniki predykcyjne

5) Efekty leczenia

STANDARDY PROCEDUR I OPISÓW PATOMORFOLOGICZNYCH

GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE

WYCINKI OLIGOBIOPSYJNE Z JELITA GRUBEGO

BADANIE PATOMORFOLOGICZNE:

Sprawdź zgodność nazwisk ze skierowania z umieszczonymi na naczyniach.

Nadesłany materiał zabezpieczamy do badania histopatologicznego w całości.

Jeżeli materiał nadesłany jest w osobnych naczyniach, materiał pobieramy do badania osobno

oznaczając poszczególne naczynia literami A, B, C .. itd.

Wycinki z każdego z naczyń pobieramy do badania w całości, jednak nie więcej niż 3 do

zatopienia w jednym bloku parafinowym.

OPIS MAKROSKOPOWY:

Liczba wycinków, kolor, rozmiary w mm.

Jeżeli wycinki mają kształt polipa opisz kształt, barwę i rozmiary. Zaznacz linię cięcia

chirurgicznego tuszem. Gdy duze (>10 mm) przetnij wzdłuż długiej osi i zatop osobno oba wycinki.

Dalsze postępowanie rutynowe dla techniki parafinowej.

W trakcie zatapiania w parafinie wycinek winien być tak ułożony by z bloku parafinowego było

możliwe skrojenie skrawków prostopadle do powierzchni błony śluzowej i wzdłuż długiej osi

wycinka.

Z każdego wycinka należy sporządzić do 20 seryjnie skrojonych skrawków grubości 3-5 mikronów.

STANDARDY OPISÓW PATOMORFOLOGICZNYCH

GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE

POLIPEKTOMIA

POSTĘPOWANIE

Utrwal materiał w formalinie przez kilka godzin.

Zmierz średnicę polipa i długość szypuły.

Dla polipów z krótką szypułą lub bez szypuły znajdź linie cięcia chirurgicznego i przetnij polip

wzdłuż dzieląc na dwie połowy.

Polipy z długą szypułą (powyżej 1 cm), odetnij fragment szypuły stanowiący linię cięcia

chirurgicznego, a następnie przetnij polip dzieląc go na dwie połowy.

Jeżeli średnica połowy głowy polipa jest większa niż 3 mm i wycinek jest zbyt gruby należy odciąć

obwodowe części polipa i pobrać je również do badania histopatologicznego.

Zaznacz linie cięcia chirurgicznego tuszem.

OPIS MAKROSKOPOWY

Wymiary polipa: średnica oraz długość szypuły.

Wygląd polipa: uszypułowany?, płaski?, owrzodziały?; powierzchnia zewnętrzna: gładka?,

kosmkowa?; powierzchnia przekroju: czy są widoczne torbiele?; wygląd błony śluzowej

pokrywającej szypułę.

WYCINKI DO BADANIA HISTOPATOLOGICZNEGO

Polipy powinny być badane w całości; wycinki muszą zawierać linie cięcia chirurgicznego.


GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE

KOLEKTOMIA Z POWODÓW NIEONKOLOGICZNYCH

Badanie materiału operacyjnego z kolektomii musi być wykonane w materiale

BARDZO DOBRZE UTRWALONYM, dlatego po otrzymaniu go z bloku operacyjnego należy

w pierwszej kolejności obejrzeć, odpowiednio przeciąć, oczyścić, przełożyć ligniną w sposób

gwarantujący dotarcie płynu utrwalającego w każde miejsce.

OPIS MAKROSKOPOWY

•Długość usuniętego jelita, wymiary krezki.

•Błona śluzówka: typ zmian, zasięg, owrzodzenia (wzdłużne czy poprzeczne), głębokość, pseudopolipy,

wylewy krwi, szczeliny.

•Ściana: pogrubiała, zanikowa (ogniskowo, rozległe); włóknienie, martwica.

•Surowicówka: wysięk zapalny, włóknienie, zrosty.

•Uchyłki: liczba, wymiary, lokalizacja, zawartość, zapalenie, wylewy krwi, perforacje.


Uwaga: Pobierając wycinki staraj się wykonywać cięcia poprzecznie do fałdów śluzówki.

•W zależności od charakteru zmian należy pobrać tyle wycinków, ile trzeba dla ustalenia pełnego rozpoznania.

•Linie cięcia chirurgicznego bliższa i dalsza.

•Węzły chłonne krezkowe.

•Wyrostek robaczkowy (jeżeli jest w materiale operacyjnym).


GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE

RESEKCJA Z POWODU GUZA


Trzy wycinki z guza prostopadle do błony śluzowej przez całą grubość ściany jelita, w tym co

najmniej jeden zawierający okołojelitową tkankę tłuszczową (blok A, B i C).

Wycinek z badania doraźnego (blok D).

Dwa wycinki z błony śluzowej poza guzem (jeżeli jest niezmieniona to w połowie odległości pomiędzy

guzem a liniami cięcia) (blok E i F).

Trzy wycinki z proksymalnej linii cięcia w okolicy guza prostopadłe do tej linii (blok G, H i I).

Trzy wycinki z dystalnej linii cięcia w okolicy guza prostopadłe do tej linii - blok K, L i M.

Materiał ze staplera z proksymalnej linii cięcia (blok N).

Materiał ze staplera z dystalnej linii cięcia (blok O).

Węzły chłonne okołojelitowe (blok P)

Węzły chłonne krezki (blok R)

Sieć (oznaczona S)).


GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano fragment jelita grubego długości cm z siecią o wymiarach / cm i

fragmentem krezki o wym..../....

Guz o wymiarach / / mm w odległości mm od proksymalnej oraz mm od dystalnej linii cięcia

ODBYTNICA OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano fragment jelita grubego długości cm z odbytem oraz fragmentem skóry

odbytu o wymiarach / cm

Powierzchnia mezorektum gładka/o przerwanej ciągłości na obszarze mm.

Guz (egzofityczny, owrzodziały, naciekający) o wymiarach / / mm w odległości mm od

proksymalnej linii cięcia, mm od dystalnej linii cięcia, mm od linii zębatej. Margines radialny mm.

Naciekanie okołojelitowej tkanki tłuszczowej Tak/Nie


GASTROENTEROLOGIA

JELITO GRUBE


OPIS MIKROSKOPOWY

Rak gruczołowy cewkowy naciekający G / Rak gruczołowy cewkowy naciekający G z komponentem

śluzotwórczym/ Rak śluzotwórczy

LUB:

Adenocarcinoma tubulare G X itd.

Naciekanie błony podśluzowej: tak/nie

Naciekanie błony mięśniowej: tak/nie

Naciekanie błony surowiczej (otrzewnej): tak/nie

Naciekanie okołojelitowej tkanki tłuszczowej: tak/nie, na głębokość mm

Naciekanie sąsiednich narządów: tak/nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych: tak/nie

Obecność nowotworu w liniach cięcia chirurgicznego: tak/nie

Obecność nowotworu w liniach cięcia chirurgicznego: tak/nie – od strony

dystalnej/proksymalnej

Węzły chłonne okołojelitowe:

Znaleziono XX węzłów chłonnych

Przerzuty nowotworu w YY węzłach

Maksymalny wymiar przerzutu mm

Naciekanie torebki węzła chłonnego: tak/nie



GASTROENTEROLOGIA

ŻOŁĄDEK



WYCINKI:

Trzy wycinki z guza prostopadle do błony śluzowej, pobrane przez całą grubość ściany

żołądka (blok A, B i C).


Dwa wycinki z błony śluzowej poza guzem (jeżeli jest niezmieniona to w połowie odległości pomiędzy

guzem z proksymalną linią cięcia) (blok E i F).

Dwa, trzy wycinki z proksymalnej linii cięcia w okolicy guza prostopadłe do tej linii (blok G, H i I).

Dwa, trzy wycinki z dystalnej linii cięcia w okolicy guza prostopadłe do tej linii (blok K, L i M).

Materiał ze staplera z proksymalnej linii cięcia (blok N).

Materiał ze staplera z dystalnej linii cięcia (blok O).

Wycinek ze śledziony – blok P.

Węzły chłonne

krzywizny mniejszej (blok R).

krzywizny większej (blok S).

okolicy wpustu (blok T).

okolicy odźwiernika (blok U).

wnęki śledziony (blok W).

Sieć – oznaczona Z.


GASTROENTEROLOGIA

ŻOŁĄDEK


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano żołądek po całkowitej resekcji/ fragment żołądka po częściowej resekcji o

wymiarach … cm wzdłuż krzywizny większej oraz … cm wzdłuż krzywizny mniejszej z siecią o

wymiarach / cm.

Sieć makroskopowo niezmieniona/ zmieniona/ z obecnością zmian guzowatych.

Guz o wymiarach / / mm zlokalizowany w odległości mm od proksymalnej oraz mm od

dystalnej linii cięcia.

Typ wzrostu w/g Bormanna 1/2 /3 /4

Klasyfikacja Bormanna:

Typ 1 Ograniczony , pojedynczy polipowaty guz bez owrzodzenia

Typ 2 Owrzodziały rak o uniesionych brzegach i ostrym odgraniczeniu

Typ 3 Owrzodziały rak z mieszaniną uniesionych brzegów i o rozlanym wzroście

Typ 4 Rak rozlany (typu linitis plastica)

Węzły chłonne krzywizny większej: /nie nadesłano/ nie znaleziono

Węzły chłonne krzywizny mniejszej: /nie nadesłano/ nie znaleziono

Węzły chłonne okolicy wpustu: /nie nadesłano/ nie znaleziono

Węzły chłonne okołoodźwiernikowe: /nie nadesłano/ nie znaleziono

Ponadto nadesłano węzły chłonne /śledzionę.


GASTROENTEROLOGIA

ŻOŁĄDEK


OPIS MIKROSKOPOWY

Adenocarcinoma tubulare G X, typus intestinalis/dispersum

LUB:

Żołądek z naciekającym rakiem gruczołowym G XX, typ jelitowy/rozlany według Laurena



Naciekanie błony surowiczej (otrzewnej): tak/nie

Naciekanie sąsiednich narządów: tak/nie

Obecność nowotworu w liniach cięcia chirurgicznego: tak/nie – od strony dystalnej/proksymalnej


GASTROENTEROLOGIA

ŻOŁĄDEK


Węzły chłonne krzywizny większej:

Zbadano XX węzłów chłonnych

Przerzuty nowotworu w YY

Maksymalny wymiar przerzutu .... mm



Węzły chłonne krzywizny mniejszej:



Maksymalny wymiar przerzutu … mm



Węzły chłonne okolicy wpustu:



Maksymalny wymiar przerzutu … mm



Węzły chłonne okołoodźwiernikowe:






Węzły chłonne (inne).







GASTROENTEROLOGIA

WĄTROBA

MATERIAŁ OPERACYJNY

OPIS MAKROSKOPOWY

Waga i wymiary materiału operacyjnego.

Wygląd torebki wątroby.

W przypadku nowotworów wywodzących się z miąższu wątroby podaj: ich wielkość, barwę,

konsystencję, oceń obwód guza, jego stosunek do torebki wątroby, stosunek do dużych naczyń

(wrotnych i wątrobowych) i do przewodów żółciowych, oceń szerokość marginesów operacyjnych,

ewentualną wieloogniskowość, oceń miąższ wątroby poza guzem (przekrwiony?, cechy zastoju

żółci?, marskość?).

W przypadku nowotworów głównych dróg żółciowych: opis jak wyżej plus: czy nowotwór ma

wewnątrzprzewodowy brodawkowaty komponent, czy stwierdza się zwężenie lub poszerzenie

przewodów żółciowych, czy są obecne kamienie.

Pęcherzyk żółciowy jeśli został usunięty łącznie z fragmentem wątroby - postępowanie typowe,

należy ponadto podać jego stosunek do guza wątroby.

Węzły chłonne wnękowe - podaj ich liczbę, wielkość, wygląd.


GASTROENTEROLOGIA

WĄTROBA



Guz - cztery lub więcej wycinków w zależności od wielkości guza; wszystkie ogniska

o odmiennym wyglądzie makroskopowym powinny zostać pobrane do badania; jeśli stwierdza się

kilka ognisk z każdego powinien być pobrany wycinek; guzy dużych przewodów żółciowych jeśli nie

są zbyt duże powinny zostać zbadane w całości.

Marginesy operacyjne - pobrać wycinki z miejsc najwęższego makroskopowo marginesu

operacyjnego; w przypadku nowotworów dużych dróg żółciowych jeden z wycinków powinien zostać

pobrany prostopadle do brzegu resekcji przewodu i naczyń.

Pobrać wycinek z miąższu wątroby poza guzem.

Pęcherzyk żółciowy pobrać stosownie do podanych zaleceń.

Węzły chłonne jeśli są obecne pobrać w całości.


GASTROENTEROLOGIA

PĘCHERZYK ŻÓŁCIOWY


OPIS MAKROSKOPOWY Długość i największa średnica pęcherzyka żółciowego.

Wygląd błony surowiczej: pogrubiała? pokryta włóknikiem? w zrostach?

Ściana pęcherzyka: pogrubiała? - ogniskowo czy równomiernie?, wylewy krwi?

Błona śluzowa: barwa, wygląd, owrzodziała? przerośnięta? cholesteroloza?

Przewód pęcherzykowy: poszerzony?; czy zawiera kamienie?; czy jest widoczny powiększony węzeł

chłonny tej okolicy?, jeżeli tak to podaj jego średnicę i wygląd.

Zawartość pęcherzyka: objętość, barwa i konsystencja żółci.

Kamienie: liczba, kształt i średnica (od - do); barwa i wygląd na przekroju, rodzaj kamieni.

WYCINKI DO BADANIA HISTOPATOLOGICZNEGO Trzy wycinki obejmujące całą grubość ściany pęcherzyka (z dna, trzonu i szyjki) oraz wycinek z

najbardziej zmienionej zmienionego miejsca.

Przewód pęcherzykowy - jeżeli w pęcherzyku widoczny jest guz.

Węzeł chłonny okołopęcherzykowy.


GASTROENTEROLOGIA

TRZUSTKA

MATERIAŁ OPERACYJNY - PANKREATODUODENEKTOMIA RADYKALNA

OPIS MAKROSKOPOWY

Typ operacji: operacja Whipple’a (częściowe usunięcie trzustki z częściową resekcją żołądka i

dwunastnicy); totalna pankreatektomia (usunięcie całej trzustki z częścią żołądka, dwunastnicą i śledzioną);

pankreatektomia regionalna ( usuniecie całej trzustki, częściowe usunięcie żołądka, usuniecie dwunastnicy,

śledziony, resekcja żyły bramnej z lub bez usunięcia części okrężnicy, usuniecie sieci i regionalnych węzłów

chłonnych); dystalna pankreatektomia (resekcja ogona trzustki i usunięcie śledziony).

Narządy usunięte - wymiary.

Opis guza: położenie, wymiary, barwa, kształt, konsystencja; naciekanie narządów sąsiednich (brodawka

Vatera, dwunastnica, żołądek, przewód żółciowy i trzustkowy).

Przewód żółciowy wspólny i przewód trzustkowy: poszerzony?, kamienie?, guz?

Trzustka - wygląd miąższu poza guzem (zanik?, włóknienie?, poszerzone przewody wyprowadzające?).

Śledziona - naciekanie przez nowotwór?, inne zmiany patologiczne?

Umiejscowienie, liczba i wygląd okolicznych węzłów chłonnych.


GASTROENTEROLOGIA

TRZUSTKA

MATERIAŁ OPERACYJNY - PANKREATODUODENEKTOMIA RADYKALNA


Guz: co najmniej trzy wycinki.

Trzustka: trzy wycinki, w tym jeden z odległej od guza linii cięcia chirurgicznego.

Przewód żółciowy wspólny: dwa wycinki, w tym jeden z linii cięcia chirurgicznego.

Niezmieniona dwunastnica: dwa wycinki, w tym jeden z linii cięcia chirurgicznego.

Żołądek: dwa wycinki, w tym jeden z linii cięcia chirurgicznego.

Węzły chłonne: okołotrzustkowe górne i dolne; trzustkowo-dwunastnicze górne i dolne; wokół przewodu

żółciowego i pęcherzyka żółciowego; krzywizny większej i mniejszej żoładka; śledzionowe (o ile są obecne

w materiale operacyjnym).

Pozostałe narządy: wg procedur właściwych dla danego narządu.


GASTROENTEROLOGIA

JELITO CIENKIE

MATERIAŁ OPERACYJNY – RESEKCJA

OPIS MAKROSKOPOWY

Długość i średnica jelita.

Błona śluzowa: wygląd - obrzęk? wylewy krwi? owrzodzenia? guz? (rozmiary, umiejscowienie, rozległość i

głębokość nacieku).

Ściana: pogrubienie ściany, inne nieprawidłowości.

Surowicówka: włóknienie, zapalenie, zrosty.

Węzły chłonne: wymiary i wygląd przekroju.

Krezka jelita: przebieg naczyń i zmiany patologiczne w ich obrębie.


W zależności od typu zmian chorobowych. Najczęściej resekcja spowodowana jest martwicą związaną z

niedrożnością. Przyczyną może też być guz nowotworowy (chłoniaki T-komórkowe!).

W przypadku zawału pamiętaj o pobraniu kilku wycinków z naczyń krezki.


GASTROENTEROLOGIA

PRZEŁYK

MATERIAŁ OPERACYJNY – EZOFAGEKTOMIA

OPIS MAKROSKOPOWY

Długość i średnica przełyku; czy jest również usunięta część żołądka? (jeżeli tak, to podaj długość wzdłuż

obu krzywizn).

Guz: rozmiary, wygląd (egzofityczny?, o wałowato uniesionych brzegach?, owrzodziały?); czy nacieka

okrężnie cały obwód przełyku?; głębokość naciekania, naciekanie żołądka i innych struktur; odległość od

linii cięcia chirurgicznego.

Błona śluzowa poza guzem; czy jest widoczna błona śluzowa przełyku między guzem a dolną granicą cięcia

chirurgicznego?; czy światło przełyku powyżej guza jest poszerzone?; czy są cechy przełyku Barret'a?

Ściana przełyku: pogrubiała?; czy są żylaki?

Żołądek (jeżeli obecny): wygląd połączenia przełykowo-żołądkowego i błony śluzowej żołądka.

Węzły chłonne: liczba i średnica największego; czy wyglądają na zmienione przerzutowo?


GASTROENTEROLOGIA

PRZEŁYK

MATERIAŁ OPERACYJNY – EZOFAGEKTOMIA


Guz: cztery wycinki pobrane wzdłuż, w tym jeden zawierający pogranicze z błoną śluzową powyżej i jeden

poniżej guza.

Błona śluzowa poza guzem: 2 - 3 wycinki pobrane poprzecznie na różnych wysokościach

w stosunku do guza.

Żołądek (jeżeli obecny): dwa wycinki, w tym jeden z okolicy wpustu.

Linia cięcia chirurgicznego górna i linia cięcia chirurgicznego dolna.

Węzły chłonne: wszystkie znalezione, podzielone na 3 grupy (wokół guza, powyżej guza

i poniżej guza).


GASTROENTEROLOGIA

WYROSTEK ROBACZKOWY


OPIS MAKROSKOPOWY

Długość i największa średnica wyrostka.

Powierzchnia zewnętrzna: włóknik?, treść ropna?, wylewy krwi?, przekrwienie?, perforacja?

i zmiany w krezce?

Ściana wyrostka: czy nie ma zmian ogniskowych?

Światło: zarośnięte?, poszerzone?, zawartość: kał? kamienie?


Jeden wycinek pobrany poprzecznie z proksymalnej 1/3 narządu z sąsiedztwa linii cięcia chirurgicznego; w

przypadku guza wyrostka konieczne jest oznaczenie linii cięcia chirurgicznego za pomocą tuszu i pobranie z

tego miejsca dodatkowych wycinków.

Jeden wycinek pobrany poprzecznie ze środkowego fragmentu wyrostka.

Jeden wycinek pobrany podłużnie z dystalnego zawierającego wierzchołek fragmentu wyrostka.


GINEKOLOGIA

JAJNIK - RAK MATERIAŁ OPERACYJNY


W przypadku niezmienionych jajników po jednym wycinku z każdego zaczynając od prawego.

W przypadku zmian torbielowatych – trzy wycinki ze ściany torbieli przede wszystkim ze zmian

brodawkowatych oraz jeden wycinek z jajnika.

W przypadku guzów – trzy wycinki z guza lub po jednym wycinku na każdy centymetr guza oraz jeden

wycinek z jajnika.


Dwa wycinki z trzonu macicy, z dna obejmujące endometrium, całą grubość myometrium i jeżeli to możliwe

błonę surowiczą.

Dwa wycinki z szyjki macicy: z przedniej połowy, z tylnej połowy.

Wycinki z mięśniaków.

Wycinki z polipów szyjkowych i endometrialnych.

Wycinki z sieci.

Jeżeli jest wyrostek robaczkowy – pobierz standardowe trzy wycinki.


GINEKOLOGIA

JAJNIK – RAK

OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano macicę wraz z przydatkami lewymi /i prawymi, trzon macicy wraz z szyjką macicy, sieć większą oraz

wyrostek robaczkowy.

(Uwaga: jeżeli guz jednego jajnika, opis zaczynamy o d niego; jeżeli dwóch – opisujemy obydwa)

Jajnik lewy/prawy / / mm z guzem o wymiarach / / mm. (Opis guza) Jajowód prawy /lewy długości cm, średnicy cm

Zachowana ciągłość torebki guza: tak/nie

Obecność rozrostów na powierzchni torebki guza: tak/nie

Guz o strukturze: litej/torbielowato-litej/torbielowatej

Zawartość guza: treść surowicza/śluzowa/lite masy nowotworowe.

Wewnątrz guza rozrosty o charakterze brodawkowatym: tak/nie

Przydatki prawe/lewe bez zmian makroskopowych

Trzon macicy o wymiarach / / cm z widocznymi mięśniakami o wymiarach / / mm

Endometrium grubości mm.

Jajnik prawy o wymiarach / / cm

Jajowód prawy długości cm, średnicy cm

Jajnik lewy o wymiarach / / cm

Jajowód lewy długości cm, średnicy cm.

Przydatki makroskopowo bez zmian/

Znaleziono/nadesłano:

Węzły chłonne biodrowe prawe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne zasłonowe prawe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne biodrowe lewe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne zasłonowe lewe: tak/nie (liczba)

Wyrostek robaczkowy długości X cm, średnicy Y cm bez zmian makroskopowych/ z widocznymi zmianami średnicy mm

Sieć większa o wymiarach / cm z guzowymi zmianami o maksymalnym wymiarze mm


GINEKOLOGIA

JAJNIK – RAK

OPIS MIKROSKOPOWY

Jajnik prawy/lewy: Carcinoma/Rak itd

Jajowód prawy/lewy nacieczony przez nowotwór: tak/nie (ew.opis)

Trzon macicy: myometrium bez zmian /mięśniak(-i) gladkokomórkowy podsurowicówkowy/ śródścienny/

podśluzowy

Endometrium fazy folikularnej/lutealnej/ nieaktywne/zanikowe

Przymacicze prawe z cechami nacieku nowotworu: tak/nie

Przymacicze lewe z cechami nacieku nowotworu: tak/nie

Obecność zatorów z komórek nowotworowych w naczyniach krwionośnych/chłonnych przymacicz:

tak/nie

Jajnik prawy/lewy z cechami nacieku nowotworu: tak/nie (opis)

Szyjka macicy: zapalenie/ torbiel Nabotha/ bez zmian


GINEKOLOGIA

JAJNIK – RAK

Węzły chłonne biodrowe prawe

Zbadano X węzłów chłonnych / - bez przerzutu

Przerzuty znaleziono w Y.

Maksymalny wymiar przerzutu: mm



Węzły chłonne zasłonowe prawe






Węzły chłonne biodrowe lewe






Węzły chłonne zasłonowe lewe






Sieć większa: obecność ognisk nowotworu: tak/nie (opis)

Wyrostek robaczkowy: obecność ognisk nowotworu: tak/nie (opis)

Płyn z jamy otrzewnowej (opis): cellule carcinomatosae multae/non multae/sine cellule carcinomatosae


GINEKOLOGIA

JAJOWÓD

MATERIAŁ OPERACYJNY – SALPINGEKTOMIA

OPIS MAKROSKOPOWY

Długość i największa średnica.

Surowicówka: włóknik? wylewy krwi? zrosty z jajnikami lub innymi narządami?

Ściana: patologicznie pogrubiała? pęknięta?

Śluzówka: zanikowa? przerosła? wygląd strzępków.

Światło: normalne? poszerzone? zawartość: średnica gdy rozdęte.

Guz: lokalizacja, wygląd, naciekanie.

Torbiele okołojajnikowe: średnica, grubość ścian, zawartość; umiejscowienie: w krezce?

uszypułowane?

W przypadku podejrzenia ciąży pozamacicznej: czy zidentyfikowano łożysko? płód? rozległość

wylewów krwi: pęknięcie.


GINEKOLOGIA

JAJOWÓD

MATERIAŁ OPERACYJNY – SALPINGEKTOMIA


Jajowody niezmienione: trzy wycinki z każdego jajowodu z części proksymalnej, środkowej

i dystalnej.

Jajowody z podejrzeniem ciąży: pobrać tkanki budzące podejrzenie elementu ciąży; jeżeli nie można

ich zidentyfikować należy pobrać wiele wycinków z miejsc wylewów krwi do ściany jajowodu oraz

kilka ze skrzepu znajdującego się w jego świetle.

Jajowód z innymi zmianami: każda patologicznie zmieniona tkanka powinna być pobrana do badania

mikroskopowego; jeżeli jest to guz - co najmniej trzy wycinki, z których jeden powinien zawierać

pograniczne z tkanką niezmienioną.


GINEKOLOGIA

TRZON MACICY



Trzy wycinki z guza obejmujące obszar najgłębszego naciekania i zawierające całą grubość

myometrium oraz błonę surowiczą (blok A, B i C - jeżeli są zbyt duże to podzielić na połowę).

Ew. wycinek z doraźnego (blok D).

Dwa wycinki z endometrium poza guzem (blok E i F).

Przymacicze prawe (blok G).

Przymacicze lewe (blok H).

Dwa wycinki z szyjki macicy: (z przedniej połowy blok I, z tylnej połowy blok K).



Wycinki z jajników i jajowodów zgodne z procedurą dla tych narządów – zaczynając od prawych

przydatków.

Węzły chłonne: biodrowe prawe, zasłonowe prawe, biodrowe lewe, zasłonowe lewe.



GINEKOLOGIA

TRZON MACICY

OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano: macicę wraz z szyjką o wymiarach / / cm przydatkami prawymi/ lewymi i węzłami chłonnymi

biodrowymi prawymi, /zasłonowmi prawymi/ biodrowymi lewymi/ zasłonowymi lewymi. Wyrostek robaczkowy długości. mm.

Trzon macicy o wymiarach / / cm z widocznymi mięśniakami o wymiarach / / mm

Endometrium grubości mm (jeśli guz endometrium niewidoczny).

W jamie macicy guz o wymiarach / / mm zlokalizowany . (Opis)

Grubość nacieku nowotworowego mm

Naciekanie myometrium: tak/nie. Powyżej połowy grubości: tak/nie.

Naciekanie błony surowiczej: tak/nie





Przydatki makroskopowo bez zmian / opisać zmiany


Węzły chłonne biodrowe prawe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne zasłonowe prawe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne biodrowe lewe: tak/nie (liczba)

Węzły chłonne zasłonowe lewe: tak/nie (liczba)

Wyrostek robaczkowy długości X cm, średnicy Y cm bez zmian makroskopowych/ z widocznymi zmianami średnicy mm


GINEKOLOGIA

TRZON MACICY

OPIS MIKROSKOPOWY

Trzon macicy:

Rak gruczołowy naciekający G , podać typ

Głębokość naciekania mm

Naciekanie myometrium: tak/nie. Powyżej połowy grubości: tak/nie.

Naciekanie błony surowiczej: tak/nie

Myometrium prawidłowe, bez zmian /mięśniak(-i) gladkokomórkowy podsurowicówkowy/ śródścienny/

podśluzowy

Endometrium fazy

Szyjka macicy: zapalenie/ torbiel Nabotha/ bez zmian



Obecność zatorów z komórek nowotworowych w naczyniach krwionośnych/chłonnych przymacicz: tak/nie

Jajnik prawy z cechami nacieku nowotworu: tak/nie (opisać)

Jajnik lewy z cechami nacieku nowotworu: tak/nie (opisać)


GINEKOLOGIA

TRZON MACICY

OPIS MIKROSKOPOWY

























Wyrostek robaczkowy: struktura prawidłowa


GINEKOLOGIA

SZYJKA MACICY



Dwanaście wycinków z szyjki (blok 12 i 1 godz - A, 2 i 3 godz – B, 10 i 11 godz G).

Wycinek z doraźnego (blok D).

Dwa wycinki z marginesów od strony pochwy (blok – H i I).

Dwa wycinki z trzonu macicy, z dna obejmujące endometrium, całą grubość miometrium i jeżeli to możliwe

błonę surowiczą (blok K i L)



Wycinki z jajników i jajowodów zgodne z procedurą dla tych narządów – zaczynając od prawych

przydatków.

Wycinki z przymacicza prawego i lewego

Węzły chłonne: biodrowe prawe, zasłonowe prawe, biodrowe lewe, zasłonowe lewe.



GINEKOLOGIA

SZYJKA MACICY

OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano: macicę wraz z szyjką o wymiarach / / cm z mankietem pochwy szerokości

mm , przydatkami prawymi/lewymi i węzłami chłonnymi biodrowymi prawymi, / zasłonowmi prawymi/

biodrowymi lewymi/ zasłonowymi lewymi. Wyrostek robaczkowy długości.....mm.

W szyjce macicy widoczny naciek nowotworowy o wymiarach / / mm zlokalizowany w okolicy

naciekający szyjkę na głębokość mm

Margines wycięcia od strony sklepienia pochwy mm

Trzon macicy o wymiarach / / cm z widocznymi mięśniakami o wymiarach / / mm.

Endometrium grubości mm.





Przydatki makroskopowo bez zmian/


Węzły chłonne biodrowe prawe: tak/nie (liczba )

Węzły chłonne zasłonowe prawe : tak/nie (liczba )

Węzły chłonne biodrowe lewe : tak/nie (liczba )

Węzły chłonne zasłonowe lewe : tak/nie (liczba )

Wyrostek robaczkowy długości cm, średnicy cm z widocznymi zmianami średnicy mm


GINEKOLOGIA

SZYJKA MACICY

OPIS MIKROSKOPOWY

Szyjka macicy: Rak płaskonabłonkowy naciekający G-X

Głębokość naciekania mm, średnica: mm

(T1a1 – do 3 mm głębokości i 7 mm średnicy, T1a2 – głębokość 3-5 mm, średnica do 7 mm)

Mankiet pochwy wolny od nacieku nowotworowego Tak/Nie

Margines wycięcia w obrębie mankietu pochwy mm./ brak

Trzon macicy: myometrium bez zmian /mięśniak(-i) gladkokomórkowy podsurowicówkowy/ śródścienny/

podśluzowy

Endometrium fazy folikularnej/lutealnej/ nieaktywne/zanikowe



Obecność zatorów z komórek nowotworowych w naczyniach krwionośnych/chłonnych przymacicz: tak/nie

Jajnik prawy z cechami nacieku nowotworu: tak/nie (opis)

Jajnik lewy z cechami nacieku nowotworu: tak/nie (opis)


GINEKOLOGIA

SZYJKA MACICY

OPIS MIKROSKOPOWY


























GINEKOLOGIA

SROM


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano srom wraz z węzłami chłonnymi pachwinowymi prawymi / lewymi.

Fragment tkankowy o wymiarach / / cm z fragmentem skóry o wymiarach / cm

Srom ze zmianą / zmianami o wymiarach / / mm (trzy wymiary każdego guza) zlokalizowaną .

Margines tkanki zdrowej od strony pachwiny prawej mm, od strony pachwiny lewej mm, od strony

wzgórka łonowego mm, od strony odbytnicy mm, od strony pochwy mm, w dnie mm./ utkanie

nowotworu dochodzi do linii ciecia w

Węzły chłonne pachwinowe lewe – znaleziono X węzłów.

Węzły pachwinowe prawe – znaleziono X węzłów chłonnych


GINEKOLOGIA

SROM


OPIS MIKROSKOPOWY

Rak płaskonabłonkowy naciekający G

Wycięcie doszczętne/niedoszczętne

Węzły chłonne pachwinowe prawe

Zbadano węzłów chłonnych

Przerzuty

Maksymalny wymiar przerzutu

Naciekanie torebki węzła chłonnego Tak/Nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych Tak/Nie

Węzły chłonne pachwinowe lewe


Przerzuty


Naciekanie torebki węzła chłonnego Tak/Nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych Tak/Nie


GRUCZOŁ PIERSIOWY

GRUCZOŁ PIERSIOWY - RAK

TUMOREKTOMIA - MATERIAŁ DO BADANIA DORAŹNEGO

Obejrzyj materiał poszukując zmian na skórze, zmian w liniach cięcia. Poszukaj palpacyjnie guzów i

zagęszczeń.

Pomaluj marginesy tuszem.

Przetnij materiał prostopadle do długiej linii zaczynając od środka zmiany, lub od guza a następnie wykonaj

kolejne cięcia równolegle w odległości do 1 cm.


Dwa wycinki z guza z pomalowanymi marginesami chirurgicznymi (blok A, B i C (C do badania

receptorów).


Dwa wycinki z otaczającego guz miąższu (blok E i F).


GRUCZOŁ PIERSIOWY




Trzy wycinki z guza, w zależności od odległości zawierające powięź i skórę (blok A, B i C (C do

badania receptorów) – jeśli nie było wcześniejszej tumorektomii/doraźnego


Wycinki z miąższu sutka poza guzem:

kwadrant zewnętrzny górny (blok I).

kwadrant zewnętrzny dolny (blok K).

kwadrant wewnętrzny górny (blok L).

kwadrant wewnętrzny dolny (blok M)

Węzły chłonne

I piętro (blok N).

II piętro (blok O).

III piętro (blok P)

Jeżeli wszystkie piętra są przysłane razem (blok N).

Droga Rottera (oznaczona R).

Węzły chłonne wartownicze (oznaczone W).

Wycinek z mięśnia piersiowego (blok T).


GRUCZOŁ PIERSIOWY



OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania (śródoperacyjnego) nadesłano fragment miąższu sutka prawego/lewego o wymiarach / / cm

z fragmentem skóry o wymiarach / cm

Guz o wymiarach / / mm zlokalizowany centralnie / bocznie

Minimalny margines do linii cięcia od strony wynosi: mm

Pozostały miąższ o utkaniu dysplastycznym / tłuszczowym / mieszanym

Do badania nadesłano sutek prawy/lewy o wymiarach / / cm z fragmentem skóry o wymiarach / cm

Guz o wymiarach / / mm zlokalizowany w kwadrancie /na granicy kwadrantów

Minimalny margines w dnie mm

Minimalny margines z brzegu mm

Powięź ruchoma Tak/Nie

Węzły chłonne piętra I /Nie nadesłano

Węzły chłonne piętra II /Nie nadesłano

Węzły chłonne piętra III /Nie nadesłano

Węzły wartownicze /Nie nadesłano

Droga Rottera Tak/Nie nadesłano


GRUCZOŁ PIERSIOWY


OPIS MIKROSKOPOWY

Sutek z naciekającym rakiem przewodowym naciekającym G /zrazikowym G

LUB: Carcinoma ductale G /lobulare G itp

Obecność zatorów w naczyniach krwionośnych/chłonnych: Tak/Nie

Naciekanie skóry właściwej: Tak/Nie

Owrzodzenie skóry: Tak/Nie

Naciekanie powięzi mięśnia piersiowego: Tak/Nie

Margines wycięcia w materiale z tumorektomii:

Margines wycięcia w materiale po amputacji: mm/ materiał z tumorektomii nadesłano bez oznaczeń umożliwiających

zorientowanie przestrzenne.

Węzły chłonne pachowe:


Przerzuty znaleziono w YY węzłów chłonnych.


Naciekanie torebki węzła chłonnego, tkanki tłuszczowej okołowęzłowej: Tak/Nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych: Tak/Nie

Węzły chłonne wartownicze:

Zbadano XX węzłów chłonnych wartowniczych

Przerzuty znaleziono w YY węzłów chłonnych wartowniczych.


Naciekanie torebki węzła chłonnego: Tak/Nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych: Tak/Nie

Węzły chłonne drogi Rottera:

Znaleziono XX węzłów chłonnych drogi Rottera

Przerzuty znaleziono w YY węzłów chłonnych drogi Rottera.


GRUCZOŁ PIERSIOWY

GRUCZOŁ PIERSIOWY - ZMIANA ŁAGODNA

OPIS MAKROSKOPOWY

Na badanie nadesłano fragment miąższu sutka prawego/lewego o wymiarach / / cm z fragmentem

skóry o wymiarach / cm.

Stwierdza się guz / ognisko obecne o wymiarach / / mm zlokalizowane centralnie /

obwodowo.

Guz / ognisko ma charakter zaciągnięcia / otorebkowanego guzka / torbieli / brodawczaka.

Minimalny margines do linii cięcia od strony wynosi: mm.

Pozostały miąższ o utkaniu dysplastycznym / tłuszczowym / mieszanym

OPIS MIKROSKOPOWY

Zwyrodnienie włóknisto-torbielowate sutka.

LUB:

Dysplasia benigna mammae: fibrosis, adenosis, adenosis florida, hyperplasia intraductalis typica/ atypica,

hyperplasia fibroadenomatosa, papilloma intraductale, radial scar,

Fibroadenoma


UROLOGIA

STERCZ - PROSTATEKTOMIA


W przypadku raka

Trzy wycinki z prawego płata (blok A, B i C).

Trzy wycinki z lewego płata (blok E, F i G).

Trzy wycinki z guza zawierające torebkę i cewkę moczową (blok H, I i K).

Pęcherzyki nasienne: po trzy wycinki z każdego – proksymalna, środkowa i dystalna część (opisane

odpowiednio L, M i N– strona prawa, O, P i R – strona lewa).

Wszystkie wycinki ze stożka gruczołu

Wszystkie wycinki z okolicy szyi pęcherza.

W przypadku rozrostu łagodnego

Trzy wycinki z prawego płata (blok A, B i C)

Trzy wycinki z lewego płata (blok E, F i G).

Jeden wycinek z płata środkowego (blok G).


UROLOGIA


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano gruczoł krokowy o wym. : / / mm., z : cewką o

długości mm. / pęcherzykami nasiennymi / węzłami chłonnymi.

Miąższ gruczołu : jednorodny / bez zmian ogniskowych / z guzem.

Guz zlokalizowany w płacie : prawym / lewym / w części centralnej / w obu płatach o maks. wymiarze mm.,

nie dochodzi / dochodzi do linii cięcia od strony :

Minimalny margines do linii cięcia : mm. od strony :

Makroskopowo nie stwierdza się / stwierdza się naciekanie pęcherzyków nasiennych.


UROLOGIA


OPIS MIKROSKOPOWY

Gruczolakorak/ Rak z nabłonka urotelialnego / Rak płaskonabłonkowy

Stopień złośliwości : Gleason score: ( + = ).

Naciekanie pni nerwowych :

nieobecne / obecne.

Zatory z komórek nowotworowych w cienkościennych naczyniach : nieobecne / obecne.

Naciekanie pęcherzyków nasiennych: nieobecne / obecne.

Zbadano X węzłów chłonnych

Przerzuty





UROLOGIA

STERCZ – RESEKCJA PRZEZCEWKOWA

POSTĘPOWANIE

Zważ nadesłany materiał.

Dokładnie obejrzyj każdy z fragmentów; pobierz wszystkie podejrzane tkanki do badania

histopatologicznego.

OPIS MAKROSKOPOWY

Ciężar materiału,

Kształt, barwa i konsystencja fragmentów.


Pobierz wycinki aż zapełnisz 4 pudełka autotechnikonowe; jeżeli pozostanie jeszcze materiał to na każde

10 g tkanki zapełnij dodatkowo 1 pudełko (jedno pudełko mieści ok. 2 g tkanki).

Jeżeli fragmenty są przysłane w osobnych naczyniach dla każdego z płatów postąp jak wyżej, stosując

odpowiednie oznaczenia.


UROLOGIA

JĄDRO



Trzy wycinki z guza (lub po 1 na każdy 1 cm guza) zawierające osłonkę białawą, w tym co najmniej jeden

zawierający otaczający miąższ (blok A, B, C, D, E i F). Uwaga: należy pobrać wycinki z miejsc

krwotocznych, a także litych, białawych. Nie pobierać ognisk martwicy!

Dwa wycinki z miąższu poza guzem (blok G i H).

Jeden wycinek z najądrza od strony guza (blok I).

Jeden wycinek z powrózka nasiennego oraz otaczających tkanek w odległości 1 cm od jądra (blok K).

Jeden wycinek z powrózka nasiennego oraz otaczających tkanek w linii cięcia chirurgicznego (blok L).


UROLOGIA

JĄDRO


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano jądro prawe / lewe o wymiarach: / / mm.

Nasieniowód o długości: mm.

Guz o wymiarach: / / mm, zlokalizowany w ...

Guz o utkaniu torbielowatym / litym / mieszanym, z obszarami martwicy, wylewów krwawych.

Naciek osłonki białawej: tak / nie.

Naciek najądrza: tak / nie.

Naciek powrózka nasiennego: tak / nie.


UROLOGIA

JĄDRO


OPIS MIKROSKOPOWY

Nasieniak/ nowotwór z komórek rozrodczych: rak zarodkowy, rak pęcherzyka żółtkowego

rak mieszany (wyszczególnij typy)

Podaj odsetkowy udział każdego z komponentów histologicznych

Obecność zmian przedinwazyjnych ITGCN (Intratubular Germ Cell Neoplasia) tak / nie

Naciek osłonki białawej tak / nie.

Naciek najądrza tak / nie.

Naciek powrózka nasiennego tak / nie.


UROLOGIA

NERKA – ZMIANY NIENOWOTWOROWE


OPIS MAKROSKOPOWY

Ciężar i wymiary nerki.

Torebka: ilość tłuszczu okołonerkowego, grubość torebki, przyleganie do kory.

Powierzchnia zewnętrzna: gładka? blizny: rozmiary, kształt (płaskie czy w kształcie litery V?); torbiele?

(liczba, kształt, zawartość).

Kora: barwa, szerokość, czy rysunek kory jest zachowany?

Część rdzenna: barwa, szerokość, struktura.

Miedniczka: wymiary; poszerzona? rozdęte kielichy? pogrubiała? wylewy krwi? złogi? ocena ilości tkanki

tłuszczowej okołomiedniczkowej.

Kamienie: liczba, wielkość, kształt.

Moczowód: średnica, długość, ogniskowe poszerzenie lub zwężenie.

Wygląd tętnicy i żyły nerkowej.

WYCINKI DO BADANIA HISTOPATOLOGICZNEGO.

Nerka - trzy wycinki zawierające korę i część rdzenną

Miedniczka - dwa wycinki

Moczowód - jeden wycinek.


UROLOGIA

NERKA – ZMIANY NOWOTWOROWE



Trzy wycinki z guza (w przypadku nowotworu nerki obejmujące otaczający miąższ i ew. margines, w

przypadku nowotworu miedniczki nerkowej obejmujące miedniczkę poza guzem i/lub otaczający miąższ)

(blok A, B i C).


Dwa wycinki z miąższu poza guzem (blok E i F).

Miedniczka nerkowa – w przypadku raka nerki jeden wycinek, w przypadku raka miedniczki dwa wycinki

(blok G i H).

Tętnica i żyła nerkowe (blok I).

Węzły chłonne (blok K)

Jeden wycinek z nadnercza (blok L)

Moczowód - w przypadku raka nerki jeden wycinek – blok M, w przypadku raka miedniczki po jednym

wycinku na każdy cm lub ze zmienionych miejsc – blok M, N itd.


UROLOGIA



OPIS MAKROSKOPOWY

Nefrektomia : całkowita / częściowa

Do badania nadesłano nerkę/ fragment nerki : lewą / prawą

z torebka tłuszczową / bez torebki tłuszczowej

o wymiarach : / / cm

Guz zlokalizowany w : biegunie górnym / biegunie dolnym / części centralnej

Guz pojedynczy / mnogi

Wymiary guza: / / mm

Makroskopowo guz: ograniczony do nerki / nacieka : torebkę tłuszczową / powięź Gerota / nadnercze /

duże naczynia

Minimalny margines radialny wynosi :

Guz o charakterze : litym / torbielowatym / z martwicą / z wylewami krwi

Moczowód długości :

Węzły chłonne /Nie nadesłano


UROLOGIA


OPIS MIKROSKOPOWY

Rak z komórki nerkowej typu : jasnokomórkowego / chromofobowego / papillarnego /

wrzecionowatokomórkowy / niezróżnicowany

Rak cewek zbiorczych /

Rak urotelialny

Inny:

Stopień złośliwości wg. Fuhrman : 1 / 2 / 3 / 4 LUB Nuclear Grade 1 / 2 / 3 / 4


W wycinkach z miąższu poza guzem stwierdza się:

Wycinki z miedniczki nerkowej:

Margines moczowodu: mm

Wycinki z dużych naczyń: utkanie nowotworu w świetle / naciek nowotworowy

Nadnercze: nacieczone / bez nacieku raka


Węzły chłonne:





UROLOGIA

PĘCHERZ MOCZOWY

MATERIAŁ OPERACYJNY WYCINKI DO BADANIA HISTOPATOLOGICZNEGO

Trzy wycinki z guza obejmujące całą grubość ściany pęcherza (znaczone A, B i C).


Jeden wycinek z szyi pęcherza (blok E).

Trzy wycinki z trójkąta pęcherza (blok F, G i H)

Dwa wycinki z przedniej ściany (blok I i K).

Dwa wycinki z tylnej ściany (blok L i M).

Dwa wycinki z dna pęcherza (blok N i O)

Wycinek z ujścia prawego moczowodu (blok P).

Wycinek z proksymalnej linii cięcia prawego moczowodu (blok R).

Wycinek z ujścia lewego moczowodu (blok S).

Wycinek z proksymalnej linii cięcia lewego moczowodu (blok T).

W przypadku mężczyzny wycinki z gruczołu krokowego – po dwa z każdego płata (zaczynając od

prawego) oraz po jednym wycinku z każdego pecherzyka nasiennego (zaczynając od prawego).

Węzły chłonne okołopęcherzowe (blok Z)..


UROLOGIA

PĘCHERZ MOCZOWY

OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano pęcherz moczowy o wymiarach : / / cm., ze sterczem o wym:

Po rozcięciu stwierdza się guz w obrębie : trójkąta / dna / lewej bocznej ściany / prawej bocznej ściany /

ściany przedniej / ściany tylnej .

Guz o charakterze brodawkowatym / owrzodziały , nacieka ścianę pęcherza zajmując :

Guz o wymiarach : / / mm.

Pozostała błona śluzowa :

Cewka długości: mm.

Prawy moczowód o długości: mm

Lewy moczowód o długości mm.

Gruczoł krokowy o wym. mm.

Węzły chłonne okołopęcherzowe /Nie nadesłano


UROLOGIA PĘCHERZ MOCZOWY

OPIS MIKROSKOPOWY

Rak urotelialny in situ G / Rak urotelialny brodawkowaty naciekający G/ Rak urotelialny

niebrodawkowaty naciekający G .

Rak nacieka błonę podśluzową tak / nie.

Rak nacieka do ½ grubości mięśniówki tak / nie

Rak nacieka powyżej ½ grubości mięśniówki tak / nie

Naciek raka przekracza ścianę pęcherza tak / nie

Naciek raka stwierdza się w chirurgicznej linii cięcia tak / nie

Zatory z komórek nowotworowych w światłach naczyń

krwionośnych tak / nie

chłonnych tak / nie

Wycinki z trójkąta pęcherza

Wycinki z dna pęcherza

Wycinki ze ściany przedniej

Wycinki ze ściany tylnej

Ujście moczowodowe prawe

Ujście moczowodowe lewe

Ujście cewki moczowe

Stercz z naciekiem raka tak / nie


Przerzuty


Naciekanie torebki węzła chłonnego tak / nie

Zatory w naczyniach krwionośnych/limfatycznych tak / nie


UROLOGIA

PRĄCIE – AMPUTACJA Z POWODU GUZA

OPIS MIKROSKOPOWY

Typ operacji: częściowa, radykalna, z resekcją czy bez skóry krocza, jądrami, węzłami pachwinowymi.

Długość i średnica materiału operacyjnego.

Guz: umiejscowienie w stosunku do żołędzi, napletka, skóry, cewki moczowej; rozmiary, barwa, stosunek

do otoczenia, głębokość naciekania.

Żołądź: zapalenia?, zanik?, leukoplakia?

Cewka moczowa: nacieczona przez guz?


Guz: co najmniej trzy wycinki.

Żołądź i cewka moczowa.

Linia cięcia chirurgicznego (również z cewką moczową).


GŁOWA I SZYJA

KRTAŃ - LARYNGEKTOMIA

OPIS MIKROSKOPOWY

Typ laryngektomii: totalna, hemilaryngektomia, podgłośniowa czy nadgłośniowa, obecność fragmentów

gardła i innych tkanek szyi.

Charakterystyka guza: lokalizacja (głośniowa?, nadgłośniowa?, podgłośniowa?); czy zajmuje jedną stronę

krtani czy też przekracza linię środkową; wymiary guza; typ wzrostu (egzofityczny?, endofityczny?);

owrzodzenie?; głębokość naciekania, czy przekracza granicę narządu; wygląd błony śluzowej poza guzem,

szczególnie fałdów głosowych.

Jeżeli w materiale operacyjnym znajduje się tarczyca - podaj wymiary, wagę, czy naciek nowotworu

przechodzi na jej miąższ.


GŁOWA I SZYJA



Pobierz seryjne wycinki z guza w przekroju osi długiej krtani zawierające guz oraz sąsiednie piętra krtani

(np: kieszonkę krtaniową ,fałd rzekomy, okolicę podgłośniową ) (oznaczone A , B , C , D , E )

Jeśli guz jest duży (powyżej mm) pobierz reprezentatywne wycinki.

Pobierz po jednym wycinku spoidła przedniego i tylnego. (oznaczone F , G )

Wycinek z chrząstki krtani w miejscu odpowiadającym najgłębszej infiltracji. (oznaczone H )

Pobierz reprezentatywne wycinki pozostałych pięter krtani w tym z nagłośni (oznaczone I , J , K )

Wycinki z linii cięcia (oznaczone L , M. , N )

Wycinki z tarczycy, przytarczyc oraz miejsce tracheostomii (jeśli znajdują się w materiale operacyjnym).

Węzły chłonne: patrz odpowiednia instrukcja.


GŁOWA I SZYJA


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano krtań o wymiarach x cm z nagłośnią o wymiarach x cm

Guz o wymiarach x x mm zlokalizowany ,w odległości mm od proksymalnej oraz mm

od dystalnej linii cięcia

(Dokładny opis anatomiczny guza !)


GŁOWA I SZYJA


OPIS MIKROSKOPOWY

Rak płaskonabłonkowy naciekający GX

Głębokość naciekania mm



Naciekanie chrząstki pierścieniowatej: tak/nie

Naciekanie chrząstki nalewkowatej: tak/nie

Naciekanie chrząstki nagłośniowej: tak/nie

Naciekanie okolicy nadgłośniowej: tak/nie

Naciekanie fałdu przedsionkowego: tak/nie

Naciekanie fałdu głosowego: tak/nie

Naciekanie kieszonki krtaniowej: tak/nie

Naciekanie okolicy podgłośniowej : tak/nie

Naciekanie spoidła przedniego: tak/nie

Naciekanie spoidła tylnego : tak/nie


Obecność nowotworu w liniach cięcia chirurgicznego: tak/nie


Przerzuty




GŁOWA I SZYJA KRTAŃ - LARYNGEKTOMIA

WĘZŁY CHŁONNE SZYJNE - OPERACJA RADYKALNA (CRILE’A)

POSTĘPOWANIE

Zorientuj materiał operacyjny i zidentyfikuj śliniankę podżuchwową, platyzmę, mięsień mostkowo-

obojczykowo-sutkowy (mMOS), żyłę szyjną wewnętrzną oraz tkankę tłuszczową zawierającą węzły.

Podziel węzły chłonne na 6 grup w stosunku do mMOS . Przy prawidłowym postępowaniu powinno być

znalezionych co najmniej 40 węzłów chłonnych

OPIS MAKROSKOPOWY

Guz pierwotny (patrz odpowiednia instrukcja narządu).

Długość mMOS.

Czy jest żyła szyjna wewnętrzna w materiale operacyjnym? jeśli tak to podaj jej długość i czy jest zajęta

przez nowotwór.

Obecność tkanki nowotworowej w materiale operacyjnym, węzłach chłonnych, śliniance, naciekanie tkanek

miękkich.


Węzły chłonne: wszystkie znalezione podzielone na 6 grup anatomicznych.

Ślinianka podżuchwowa - minimum jeden wycinek.

Żyła szyjna - minimum jeden wycinek z miejsca najbliższego guzowi.

mMOS - minimum jeden wycinek z miejsca najbliższego guzowi.

Tarczyca - jeżeli obecna (patrz instrukcja narządowa).


GŁOWA I SZYJA

TARCZYCA - TYREOIDEKTOMIA


W przypadku zapalenia lub zmian rozlanych

- trzy wycinki z prawego płata (blok A, B i C).

- trzy wycinki z lewego płata (blok E, F i G.

- jeden wycinek z cieśni (blok H).

W przypadku pojedynczego otorebkowanego guza wycinki obejmujące całą torebkę, a także jeżeli to

możliwe otaczający miąższ.

W przypadku wielu guzków wycinki z kilku zmian (maksymalnie pięciu) obejmujące otaczający miąższ (blok

A, B, C, E i F).

W przypadku raka papilarnego seryjne wycinki z całego materiału oraz osobno z linii cięcia.

W przypadku masywnego nacieku innego nowotworu

- trzy wycinki z guza (blok A, B i C).

- trzy wycinki z miąższu tarczycy (blok E, F i G).

- wycinek z linii cięcia (blok H).

We wszystkich przypadkach wycinek z doraźnego (blok D).

We wszystkich przypadkach jeżeli są to przytarczyce (blok P).


GŁOWA I SZYJA


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano tarczycę po całkowitej / częściowej tyreoidektomii

Wymiary płata prawego : / / cm.

Wymiary płata lewego : / cm

Miąższ na przekroju jednorodny / guzkowy.

Największy guzek zlokalizowany w płacie prawym / lewym / cieśni, o wymiarach : / / mm .

Guzek: otorebkowany / dobrze odgraniczony / źle odgraniczony.

Minimalny makroskopowy margines do linii cięcia : .

Pozostałe ogniska zlokalizowane w : o wymiarach / / mm

Przytarczyce /Nie nadesłano


GŁOWA I SZYJA


OPIS MIKROSKOPOWY

Mikrorak /

Rak pęcherzykowy (wariant ograniczony / szerokoinwazyjny) /

Rak brodawkowaty (wariant pęcherzykowy / z wysokiej komórki / rozlany z włóknieniem / inny /)

Rak rdzeniasty/

Rak anaplastyczny.

Guz jednoogniskowy / wieloogniskowy.

Maksymalny wymiar guza mm.

Guz ograniczony do miąższu tarczycy / dochodzący do linii cięcia.

Minimalny margines do linii cięcia mm.

Przytarczyce


GŁOWA I SZYJA

ŚLINIANKI – USUNIĘCIE Z POWODU GUZA

OPIS MAKROSKOPOWY

Typ materiału operacyjnego: częściowe usunięcie ślinianki (lobektomia), usunięcie ślinianki bez nerwu lub z

nerwem twarzowym, submandibulektomia totalna; strona ciała.

\

Wymiary guza; lokalizacja, kształt, odległość od najbliższej linii cięcia chirurgicznego; przekrój guza -

torbielowaty czy lity?; odgraniczenie - guz otorebkowany?, ostro lub nieostro odgraniczony?; wylewy

krew?; martwica? naciekanie poza śliniankę?

Wygląd ślinianki poza guzem.

Wygląd węzłów chłonnych zawartych w materiale operacyjnym.


GŁOWA I SZYJA

ŚLINIANKI – USUNIĘCIE Z POWODU GUZA


Guz: minimum 4 wycinki (jeżeli guz nie jest badany w całości) w tym wycinki zawierające

obwodowe części guza.

Ślinianka niezmieniona - jeden wycinek.

Linie cięcia chirurgicznego.

Nerw twarzowy - z okolicy cięcia chirurgicznego (jeżeli został usunięty).

Węzły chłonne - wszystkie znalezione (patrz odpowiednia instrukcja).


GŁOWA I SZYJA

SZCZĘKA – MAXILLEKTOMIA Z POWODU GUZA

OPIS MAKROSKOPOWY

Zasięg resekcji.

Obecność następujących struktur: podniebienia twardego, miękkiego, środkowej i dolnej małżowiny

nosowej, środkowej oraz bocznej kości skrzydłowej lub klinowej, sitowia, kości jarzmowej, mięśni żwacza,

skroniowego, wewnętrznego i zewnętrznego mięśnia skrzydłowego.

Charakterystyka guza: umiejscowienie, rozległość, wymiary: ograniczony do zatoki szczękowej?

Wywodzący się z górnej, przyśrodkowej, bocznej, przedniej czy dolnej części zatoki? Przechodzący na

kość skroniową, jamę nosową, sitowie lub inne struktury? obecność tkanki guza w granicach cięcia

chirurgicznego?

Stan kości tworzących zatokę szczękową oraz inne zatoki; czy są przetoki?


Guz: tyle ile jest konieczne do oceny utkania i rozległości naciekania lecz nie mniej niż trzy wycinki.

Linie cięcia chirurgicznego: przednia, tylna, zewnętrzna i górna.


GŁOWA I SZYJA

ŻUCHWA – MANDIBULEKTOMIA Z POWODU GUZA

OPIS MAKROSKOPOWY

Typ resekcji (częściowa, całkowita); strona.

Guz: wymiary, barwa, wygląd, granice; czy nacieka kość?

Błona śluzowa poza guzem: leukoplakia?

Kość: wygląd powierzchni przekroju.

Zęby: liczba i wygląd.


Guz: trzy wycinki.

Błona śluzowa poza guzem.

Linie cięcia chirurgicznego w śluzówce.

Linie cięcia chirurgicznego w tkankach miękkich.

Linie cięcia chirurgicznego w kości.

Nerw żuchwowy (linia cięcia chirurgicznego).

Kość, jeżeli nacieka lub sugestia kliniczna naciekania przez guz.


GŁOWA I SZYJA

GRASICA – THYMEKTOMIA

OPIS MAKROSKOPOWY

Podaj wagę i wymiary, czy oba płaty są widoczne.

Określ względną zawartość tkanki tłuszczowej w miąższu narządu.

Opis guza - wielkość, kształt, wygląd na przekroju, barwa, ogniska martwicy, krwotoków, włóknienie,

zwapnienia, torbiele (wielkość, zawartość).

Przylegające struktury (opłucna, osierdzie, płuco, węzły chłonne).


Guz: trzy lub więcej wycinków, w tym co najmniej dwa zawierające torebkę.

Dwa wycinki z niezmienionej grasicy.

Inne narządy jeśli są obecne (płuco, węzły chłonne).

.


PULMONOLOGIA

PŁUCO – RESEKCJA Z POWODU GUZA


Trzy wycinki z guza (blok A, B i C). Przy lokalizacji przywnękowej – z marginesem cięcia.


Trzy wycinki z miąższu płuca zawierające opłucną, w tym przynajmniej jeden z fragmenty dystalnego do

guza (blok E, F i G).

Jeden wycinek z linii cięcia oskrzelowej obejmujący cały przekrój oskrzela (blok H).

Węzły chłonne

- oskrzelowo – płucne (wnęki) (blok I).

- śródpiersiowe (blok K).


PULMONOLOGIA


OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania nadesłano segment płuca prawego / lewego o wymiarach: / / cm.

Guz o wymiarach / / mm., zlokalizowany w..........

Inne guzy:

Naciekanie dużego oskrzela: tak / nie

Margines od linii cięcia oskrzela / ostrogi tchawicy: tak/nie

Minimalny margines do opłucnej mm.

Opłucna trzewna z naciekiem: tak / nie

Opłucna śródpiersiowa nacieczona: tak/nie

Opłucna ścienna obecna: tak / nie

Maskroskopowo widoczne martwica, wylewy krwawe, naciekanie dużych naczyń krwionośnych /

limfatycznych.

Miąższ poza guzem:

Obecność niedodmy obwodowej: tak / nie

Węzły chłonne oskrzelowo – płucne/wnęki /Nie nadesłano.

Węzły chłonne śródpiersiowe (które) /Nie nadesłano.


PULMONOLOGIA


OPIS MIKROSKOPOWY

Rak płaskonabłonkowy G /

Rak gruczołowy G /

Rak wielkokomórkowy G /

Rak drobnomomórkowy G /

Rak gruczołowo - płaskonabłonkowy G

Guz o wymiarach: / / mm. Dodatkowe wymiary: / mm.

Naciekanie oskrzela: tak / nie.

Naciekanie dużych naczyń

krwionośnych: tak / nie.

chłonnych: tak / nie.

Naciekanie opłucnej trzewnej: tak / nie.

Margines oskrzela wolny od nacieku raka : tak / nie.

W wycinkach z miąższu poza guzem stwierdza się: (opisać zmiany)


PULMONOLOGIA


OPIS MIKROSKOPOWY

Węzły chłonne oskrzelowo – płucne:


Przerzuty znaleziono w YY.




Węzły chłonne śródpiersiowe:


Przerzuty znaleziono w YY.





DERMATOLOGIA

SKÓRA – WYCIĘCIE ZMIANY ŁAGODNEJ

OPIS MAKROSKOPOWY

Wielkość i kształt materiału operacyjnego, wygląd powierzchni zmiany, jej wielkość, barwa oraz inne cechy,

oceń marginesy operacyjne.

Jeśli materiał jest przecięty, opisz wygląd przekroju przez zmianę.


Uwaga:

w przypadku zmian pęcherzowych skóry, pęcherz powinien zostać pobrany nieuszkodzony w całości.

W przypadku materiałów średnicy do 3 mm, pobierz materiał w całości bez przecinania.

Materiały średnicy 4 - 6 mm przekrój na pół i pobierz obie części.

Materiały średnicy 7 mm lub więcej - pobierz wycinek grubości 2 - 3 mm przechodzący przez środek

zmiany, resztę materiału pozostaw w formalinie.

Upewnij się, że wycinki zostaną poprawnie zatopione w kostki parafinowe.


DERMATOLOGIA

SKÓRA – WYCIĘCIE NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO

OPIS MAKROSKOPOWY

Kształt i wymiary materiału operacyjnego.

Opisz zmianę - wielkość, kształt, barwę, wygląd powierzchni, zmiana owrzodziała?, uniesiona?,

zapadnieta?, podaj wygląd brzegu zmiany (zmiana dobrze, źle odgraniczona?), szerokość marginesów

operacyjnych, obecność guzków satelitarnych?.


Małe materiały operacyjne średnicy do 5 cm - pobierz cały materiał operacyjnego krojąc go na plastry

grubości do 3 mm, pamiętając aby pierwsze cięcie przebiegało przez miejsce najwęższego marginesu

operacyjnego.

Większe materiały operacyjne:

a) wycinki z guza - poprzeczne wycinki grubości 3 mm przez całą zmianę,

b) marginesy operacyjne - styczne wycinki przebiegające przez cały obwód marginesu operacyjnego.


DERMATOLOGIA

SKÓRA – CZERNIAK


Pomalować wszystkie marginesy tuszem.

W przypadku małego materiału - dwa wycinki prostopadłe do długiej osi materiału przechodzące przez

środek zmiany (blok A, B).

W przypadku dużego materiału (powyżej 5 cm w największym wymiarze) - dwa wycinki prostopadłe do

długiej osi materiału w odległości około 1/3 od brzegów zmiany podzielone na połowy (blok A i B (jeden

wycinek), C i D (drugi wycinek)

Wycinek z badania doraźnego (blok D lub E).

Poszerzone brzegi rany – pobierz dwa przekroje bocznych fragmentów.

.


DERMATOLOGIA

SKÓRA – CZERNIAK

OPIS MAKROSKOPOWY

Do badania (doraźnego) nadesłano fragment skóry z tkanką podskórną.

Wymiary materiału: / / mm.

Centralnie na skórze guz o wymiarach / mm w odległości mm od bocznej linii cięcia oraz mm od

linii cięcia w dnie.

Pobrano X wycinków (blok A, B).

Materiał z badania śródoperacyjnego – blok D.

Ponadto nadesłano poszerzone brzegi rany w postaci pierścienia skórnego o średnicy ok. mm i szerokości

płata skóry: mm. Pobrano dwa wycinki (blok E i F)

.


DERMATOLOGIA

SKÓRA – CZERNIAK

OPIS MIKROSKOPOWY

Melanoma malignum/Czerniak.

Typ wzrostu: guzkowy/ powierzchowny

Głebokość naciekania - stopień Clarka:

Grubość nacieku nowotworowego: mm

Owrzodzenie: tak/nie

Nasilenie nacieku limfocytarnego: duże/umiarkowane/małe

Ogniska satelitarne: tak/nie o średnicy mm (w odległości mm od ogniska podstawowego)

Margines wycięcia do boku: mm

Margines wycięcia w dnie: mm

.

Dobrze zrozumiana nauka chroni człowieka przed pychą,

gdyż ukazuje mu jego granice.

A. Schweitzer

PATOMORFOLOGIA

Jest pomostem pomiędzy naukami podstawowymi

a praktyką kliniczną

Documents

CZEGO MOŻE WYMAGAĆ KLINICYSTA OD PATOLOGAe-onkologia.am.wroc.pl/docs/klin_od_patolog.pdf · PATOLOGIA Pathos – choroba, cierpienie Logos – nauka, badania Patologia zajmuje się