Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zasady tworzenia funkcjonalnej strony internetowej

W dzisiejszej dobie postępu, rozwoju technologicznego i społeczeństwa informacyjnego, większość informacji, kontaktów poszukujemy za pośrednictwem Internetu. Jeśli znalezienie poszukiwanej informacji zabiera nam zbyt wiele czasu zaczynamy się zastanawiać, czy szukamy we właściwy sposób. Jeśli zaś czegoś nie znajdujemy w Internecie, to zastanawiamy się czy w ogóle ISTNIEJE. Dlatego też posiadanie strony www przez firmę/organizację, działającą na rzecz społeczeństwa, kultury itp. jest nieodzownym elementem PR’u.

Przed przystąpieniem do prac nad stroną internetową naszej organizacji musimy się zastanowić CO chcemy przekazać o nas samych i W JAKI SPOSÓB.

Musimy też rozważyć na co nas stać, tzn. czy mamy fundusze na profesjonalne projektowanie strony internetowej przez doświadczonego webmastera, czy stać nas na zakup gotowej strony w Internecie, czy też mamy znajomego, który potrafi projektować stronę i zrobi nam to gratis albo po prostu sami potrafimy i sami ja przygotujemy.

Niezależnie od tego na którą z dróg się zdecydujemy na pewno musimy wiedzieć czego chcemy. Poniżej przedstawiam uwagi dotyczące zasad projektowania stron www i funkcjonalności stron www.

Projektowanie strony www jest złożonym procesem i wymaga przeanalizowania wielu kwestii związanych z organizacją informacji i sposobami jej prezentacji. Staramy się by stworzony przez nas serwis spełniał ważne wymogi dotyczące funkcjonalności:

oszczędna szata graficzna - strona początkowa nie przekraczająca 100 KB w celu zminimalizowania czasu potrzebnego na załadowanie się strony w oknie przeglądarki,

wyraźnie widoczne menu i przejrzysta nawigacja, właściwe nazewnictwo elementów menu, zapewnienie poprawnego wyświetlania się stron serwisu WWW w różnych

przeglądarkach.

Aby odnieść sukces w Internecie, niezbędne jest dokładne określenie potrzeb firmy, dla której realizowany jest projekt i w odpowiedzi na nie przedstawić optymalną propozycję. Na tym etapie ustalane są elementy mające bezpośredni wpływ na kształt i funkcjonalność serwisu www.

Przed zrobieniem serwisu najpierw trzeba go zaprojektować na kartce. Ustalić jaką będzie miał treść, jak ją podzielić na mniejsze bloki tematyczne, jakie działy ma mieć strona itp. Gdy to już jest gotowe, można pomyśleć o wyglądzie (cały serwis powinien być jednolity).

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Funkcjonalność strony - to dzięki niej internauci chętnie wracają, chętnie przebywają dłużej, chętniej dokonują zakupów i pozostawiają swoje dane. Jak zbudować funkcjonalny serwis, na co zwracać uwagę, gdzie tkwią podstawowe problemy?

Od kilku lat wiele się mówi i pisze o funkcjonalności serwisów www. Powstało już kilkanaście poradników, wydano kilka książek, jednak wciąż w sieci tak globalnej jak i polskiej pojawiają się nowe strony pozbawione zupełnie funkcjonalności lub łamiące wiele jej podstawowych zasad. Wystarczy zwrócić uwagę na kilka szczegółów.

1. Tytuł strony – pojawiający się na pasku przeglądarki tekst jest ważny z dwóch powodów. Pierwszy pozwala łatwo zorientować się na jakiej stronie jesteśmy i przełączyć się gdy mamy otwartych więcej okienek przeglądarki. Drugi – pamiętajmy, że po dodaniu do ulubionych pod właśnie taką nazwą będzie nam się pojawiał serwis w zakładkach. Dlatego nadanie tytułu „strona główna” nic nikomu nie mówi.

2. Logotyp i hasło reklamowe – pozwala szybko zorientować się czy strona na którą weszliśmy zawiera to co oczekujemy. Logotyp powinien być odpowiedniej wielkości i odróżniać się od pozostałej części. Hasło reklamowe, mówiące o działalności firmy lub zawartości strony powinno być krótkie, jedno,- dwuzdaniowe. Niekiedy hasło reklamowe jest zbędne. Zwłaszcza w przypadku gdy nazwa firmy zawiera już branżę w której działa, np. Fundacja XVZ, lub firma jest globalne znana, np. Adidas.

3. Paski nawigacyjne – jedna z najważniejszych części każdej witryny. Przy projektowaniu pasków nawigacyjnych należy pamiętać o kilku rzeczach:

wybrać najważniejsze informacje, do których bezwzględnie powinny znaleźć się odnośniki na stronie głównej,

ustalić hierarchię kolejności. Często zdarza się, że pierwszy przycisk na pasku nawigacyjnym stron wizytówek firm to „o nas”. Jeśli jednak zobaczymy do statystyk, to najczęściej przeglądaną podstroną jest „oferta”. Strona „o nas” to zaledwie kilka procent całego ruchu w witrynie. Dlaczego zatem wyróżniać tą stronę?

jeśli dzielimy paski nawigacyjne na pionowy i poziomy to dokładnie pogrupujmy tematycznie informacje na główne i dodatkowe. Ciekawe rozwiązanie widziałem na stronie Wydawnictwa Literackiego gdzie pasek nawigacyjny poziomy górny dotyczy księgarni internetowej (samego zakupu książek), natomiast pasek nawigacyjny pionowy lewy dotyczy aktualnych informacji o firmie. Takie rozwiązanie pomaga łatwo zorientować się w strukturze strony. Brak grupowania tematycznego linków to jeden z najpowszechniejszych błędów funkcjonalności stron www.

jeśli musisz zastosować mocno rozbudowane menu używaj zakładek. Są najprostszym i najbardziej intuicyjnym rozwiązaniem, jakie do tej pory wymyślono.

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

4. Układ modułów na stronie. Każda strona składa się z modułów i podobnie jak podczas grupowania odnośników powinniśmy też przemyśleć grupowanie modułów. Najważniejsze moduły powinny znajdować się na środku strony. Moduły powinny być od siebie wyraźnie oddzielone, reklamy opisane by nie było wrażenia, że są one częścią serwisu. Do tego celu możemy używać różnego tła czy też obramowań lub linii. Pamiętajmy też o tym, że strona ma swój obszar. Na tym obszarze musimy zmieścić pewną ilość informacji. Projektując stronę uważaj by rzeczy mało istotne nie przesłoniły treści właściwej. Strona internetowa, gdzie podstrona była naszpikowana, sondami, komentarzami, wynikami ankiet z prawej strony, pasek nawigacyjny z lewej i u góry a miejsce na treść właściwą zajmowało nie więcej niż 20% obszaru. Nie o to chodzi.

Układ modułów prostego serwisu z dwoma paskami nawigacyjnymi:

Układ modułów prostego serwisu z linkami funkcjonalnymi:

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

5. Grafika strony. Często spotyka się strony, w których elementy graficzne górują nad treścią. Natłok ruchomych elementów, szeroka paleta barw – wszystko to powoduje, że właściwy przekaz schodzi na dalszy plan. Internet służy przede wszystkim do szybkiego przekazywania informacji. Zatem dbajmy o to by strona była jak najbardziej czytelna. Unikajmy kolorowego tekstu na tle. Dobierajmy tak tła i kolor fontów by był on łatwy w odczytaniu. Unikajmy też fontów szeryfowych. Są to takie kroje pisma w których występują ozdobniki, wywijasy itp. Podstawowe fonty to Tahoma, Verdana, San Serif. Grafika strony powinna też być dopasowana do treści.

6. Stopka strony to jest nie mniej ważna niż pasek nawigacyjny. W stopce podajemy zazwyczaj informacje dodatkowe. Są to najczęściej:

polityka prywatności,

nazwa właściciela strony,

możliwości reklamy na stronie lub

powtórzenie paska nawigacyjnego górnego z uzupełnieniem o inne linki.

Mam nadzieję, że ta garstka podstawowych informacji i wskazówek pozwoli spojrzeć nieco inaczej na budowanie serwisów internetowych przyjaznych użytkownikowi.

Na koniec jeszcze jedna uwaga: zaprojektowałeś stronę, pokaż ją znajomym, poproś aby ją ocenili.

Najważniejszą częścią pracy nad stroną www jest PROJEKT. Podczas projektowania: materiał należy podzielić na logicznie bloki,

bloki tematyczne powinny być zgodne z budową menu,

wszędzie należy stosować taką samą szatę graficzną,

szata graficzna powinna być dobrze odpowiednia do tematyki,

stronę główną należy tak przygotować, aby łatwo można było się zorientować w termatyce serwisu,

należy dobrze przemyśleć nazwę domeny,

należy dobrze przemyśleć kwestę adresu do kontaktu,

należy dobrze zaplanować technologie,

nie powinno publikować się treści obraźliwych, rasistowskich lub innych, niezgodnych z ogólnie przyjętymi zasadami dobrego tonu,

należy publikować wyłącznie informacje sprawdzone i zgodne z ogólną wiedzą

W trakcie pracy nad projektem należy pamiętać o Prawach autorskich, które należy bezwzględnie przestrzegać, a w szczególności:

nie należy publikować zdjęć pobranych z Internetu o ile nie mamy zgody autora lub nie pozwala na to licencja (np. OpenClipart Gallery, zdjęcia NASA)

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

podobnie nie należy zamieszczać do pobrania programów, prezentacji, wykładów i innych elementów,

najlepiej jest umieszczać materiały wykonane samodzielnie (grafika, muzyka, filmy, wykłady, prezentacje, itp.)

wszelkie materiały należy przygotowywać i obrabiać przy pomocy legalnego oprogramowania,

nie powinno się publikować treści pobranych z innych stron WWW (chyba, że robimy zbiorcze opracowanie na jakiś temat)

Przy projektowaniu strony www należy zdecydować się na jeden z rodzajów stron: A. Strony ramkowe:

jednorazowe ładowanie ramki z menu (guziczki) czy ramki nagłówka (logo, baner),

przejrzystsza struktura kodu,

utrudnione dodawanie odnośników do konkretnej podstrony,

reklamy wyskakujące w ramce (jeżeli używamy usług takich jak statystyki, księgi gości, itp.),

utrudniony jest wydruk strony.

B. Strony tabelkowe: łatwiejsze dodawanie odnośników do konkretnej podstrony,

łatwiejszy wydruk strony,

dłuższe ładowanie się strony,

mniej przejrzysta struktura kodu (dużo znaczników TR i TD).

C. Strony mieszane (ramki pływające): jednorazowe ładowanie elementów z menu (guziczki) czy nagłówka (logo,

baner),

dokładnie określony obszar okna z treścią serwisu,

pojawianie się poziomego paska przewijania,

utrudnione dodawanie odnośników do konkretnej podstrony

reklamy wyskakujące w ramce (jeżeli używamy usług takich jak statystyki, księgi gości, itp.)

czasami błędnie działają odnośniki (np. księga gości)

utrudniony jest wydruk strony.

A oto kilka dodatkowych uwag;

Tworzony serwis należy od samego początku testować w różnych przeglądarkach (IE, Mozilla, Opera) i o ile jest to możliwe w różnych systemach operacyjnych (LINUX, UNIX - można wykorzystać do tego celu dystrubucje LiveCD).

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Należy stosować ułatwienia dla niepełnosprawnych. Dotyczy to szczególnie serwisów publicznych (szkoły, urzędy, stowarzyszenia, fundacje). Teksty opisów odczytywane są przez specjalne przeglądarki przeznaczone dla osób niewidomych.

Nigdy nie należy "wieszać" pustego serwisu (lub zawierającego tylko część elementów). Lepiej będzie jeżeli serwis będzie skromny (wiadomo, że z czasem będzie się rozbudowywał), ale działający. Link do miejsca gdzie jest jedynie napis 'under constrution' może zniechęcić gości do dalszego zwiedzania.

Linki. Należy tak je zdefiniować, aby nie myliły się z innymi elementami strony. Linki powinny być pogrupowane według logicznych zasad (szczególnie jak jest ich dużo).

Umieszczenie odsyłaczy do stron o podobnej tematyce zwiększy wartość serwisu (oraz jego prestiż). Chęć dostarczenia czytelnikowi rzetelnej informacji wymaga by mógł on zapoznać się także z pracami innych autorów. Gdyż poszczególni autorzy różnią się sposobem pisania czy zakresem poruszanych spraw. Nie należy bać się konkurencji.

Powinno się unikać tzw. lania wody, zaprezentowanie konkretów przyciąga uwagę i pozwala stwierdzić odbiorcy że tego właśnie szuka.

Brak poprawności językowej jest wielką (i częstą) wadą serwisu internetowego. Autor powinien przestrzegać zasad ortografii oraz dbać o gładkość gramatyczną i stylistyczną. Błędy zniechęcają czytelnika strony i wystawiają nie najlepszą ocenę autorowi dlatego w przypadku problemów z językiem należy szukać pomocy u osób trzecich.

Należy bezwzględnie utrzymywać aktualność strony - sprawdzać czy hiperłącza są aktualne, czy treść nie stała się przeterminowana (istnieją narzędzia do sprawdzania aktualnośći). Dobrym zwyczajem jest umieszczanie informacji o dacie ostatniej aktualizacji serwisu.

Strony wchodzące w skład jednej witryny muszą tworzyć spójną całość. Typ i kolor czcionek, barwy linków oraz grafika - to wszystko powinno być utrzymane w podobnym klimacie. Na jednolity wygląd stron wpływają również: równa szerokość kolumn tekstu, równe wcięcia akapitów, wyrównanie tekstu, odstęp między liniami, jednolite wyróżnienia tytułów, nagłówków, cytatów itp.

Czasem lepiej jest pozostać przy utartych schematach niż wprowadzać na stronę ekstrawaganckie pomysły - schemat z menu nawigacyjnym serwisu znajdującym się po lewej stronie (względnie na górze) ma swoje zalety - podstawową jest fakt, iż wielu internautów przyzwyczaiło się do takiego układu strony i potrafi z niego korzystać, przemawia za nim także to iż pozwala on na dostęp do menu z każdego miejsca serwisu.

Trzeba uważać by nie stworzyć tzw. strony pułapki - to znaczy takiej z której nie da się wyjść za pomocą klawisza wstecz w przeglądarce.

Szybkość, szybkość i jeszcze raz szybkość. Jak wiadomo całą stronę należy podporządkować przekazywaniu informacji, więc trzeba ją zoptymalizować w taki sposób by szybko się otwierała. Większość internautów nie będzie czekała kilkudziesięciu sekund na jej

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

otworzenie. Dlatego trzeba z umiarem umieszczać na stronie grafikę, muzykę, aplety i inne "pamięciożerne" elementy. Błędem nie do wybaczenia jest umieszczanie dużej ilości grafiki na pierwszej stronie (tzw. strona intro nie powinna zawierać grafiki w ogóle). W przypadku linków do "ciężkich" (ponad 50KB) stron lub do plików dobrym obyczajem jest zaznaczanie ich wielkości.

W przypadku gdy stosuje się odsyłacze graficzne (lub informacja na grafice jest istotna) należy stosować w innym miejscu linki (lub informacje) tekstowe - najczęściej w takich przypadkach stosuje się znacznik ALT. Jest to zabieg który pozwala oglądać stronę w przeglądarkach tekstowych lub też gdy wyłączona jest opcja ładowania grafiki (wielu internautów tak czyni w celu przyspieszenia ładowania stron).

Kolory i tła.

Kolory powinny być kontrastowe, np. czary-biały, granatowy-biały, nie utrudniające odczytywania treści strony. Tak piszą i mówią na temat stron, ja jednak wolę gdy ten kontrast nie jest za duży (wole np. na białym tle szare a nie czarne litery) – nie męczy to wzroku. Nie powinno się stosować kolorów jaskrawych (silna zieleń, żółć, fiolet, itp.). Powinno się stosować jednolite tło strony dobrze kontrastujące z treścią. Jako tło można zastosować obrazek, ale powinien on mieć delikatny deseń.

Lepiej nie stosować migających i przesuwających się napisów. Męczą oko, rozpraszają uwagę i w praktyce rzadko kiedy ktoś interesuje się jaka jest ich treść. Lepiej jest użyć podkreślenia (innego niż link), pogrubienia czy powiększenia czcionki.

Jeżeli tematyka strony tego nie wymaga (np. cele dydaktyczne) należy unikać animacji: spowalniają ładowanie się strony i mogą utrudniać nawigację. Sekwencyjne odtwarzanie animacji powoduje wrażenie ciągłego ładowania się strony, gdyż nie gaśnie sygnalizacja pobierania plików.

Ze względów estetycznych można dodać jakiś element typu baner lub ruchome logo - może to być animowany gif lub element JavaScript, flash-a czy SVG.

Znaczenie kolorów

Kolory są wszechobecne i zawsze mają większe lub mniejsze oddziałanie na samopoczucie człowieka a nawet na jego opinię na temat przedmiotu w tym kolorze. Symbolika kolorów to potraktowanie kolorów jako wartości emocjonalnych, które zostały im przypisane przez narody w dziedzinie kultury lub religii.

Natomiast psychologia kolorów to badanie reakcji człowieka - jego odczuć i zachowania - na kolor. Często się zdaża, że jeden kolor spełnia wiele funkcji symbolicznych i psychologicznych w tym jednym społeczeństwie. Przykładem może być kolor czerwony, który pełni funkcję ostrzegawczą (np. znak STOP) a jednocześnie jest symbolem miłości (np. Walentynekowe czerwone serduszka).

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Każdy człowiek widzi kolory inaczej. Jedna osoba będzie widzieć dany kolor jako niebieski z domieszką zielonego (zielononiebieski), podczas gdy dla drugiej będzie to zielony z domieszką niebieskiego (niebieskozielony).

Człowiek może również reagować na kolor indywidualnie, jeśli zetknął się z tym kolorem będąc pod wpływem silnych emocji, uczuć pozytywnych lub negatywnych. Wtedy znaczenie kolorów dla tego człowieka jest niezależnie od symboliki kulturowej lub ogólnie znanego oddziaływania psychologicznego lecz od jego wcześniejszego doświadczenia z tym kolorem.

Koło kolorów

Koło kolorów pozwala na dobranie kolorów współgrających ze sobą. Jest ono ważne przy tworzeniu kompozycji kolorystycznych. Od ogłoszenia prasowego do wystroju wnętrza pokoju. Dobranie odpowiedniego koloru oraz odpowiedniej ilości kolorów na stronie decyduje o jej atrakcyjności.

Jak dobierać kolory

Najważniejszą rzeczą jest trafność doboru koloru do nastroju strony, tak ażeby osoba odwiedzająca stronę czuła jaka branża przedstawiona jest na stronie, zanim zacznie czytać pierwsze zdanie.

Jest sześć klasycznych schematów kolorystycznych, dzięki którym uzyskuje się harmonijne kompozycje kolorystyczne na stronach. Składają się na nie:

schemat dopełniający (2 kolory kontrastujące ze sobą) schemat analogiczny (kolory sąsiadujące ze sobą) schemat monochromatyczny (odcienie jednego koloru) schemat dopełniający rozbity (3 kolory kontrastujące ze sobą) schemat tworzący trójkąt (3 kolory znajdujące się w równej odległości od siebie na

kole kolorów) schemat tworzący kwadrat (kolory znajdujące się po czterech bokach koła kolorów).

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Zbyt różnobarwne strony powodują dyskomfort czytania, uczucie bałaganu, odwracają uwagę od informacji zawartych na stronie. Maksymalna ilość kolorów na stronie, by nie wyglądała na przeładowaną i ciężką, wynosi 4. Ważna zasada stworzenia dobrej strony internetowej brzmi: im więcej tekstu na stronie tym mniej kolorów.

Klasyczne schematy kolorystyczne

Kolory dopełniające (komplementarne)

Schemat dopełniający (komplementarny) tworzą dwa kolory znajdujące sie na przeciwnych biegunach koła kolorów, dlatego kontrastują one ze sobą najmocniej. Zestawienia te zawsze tworzy jeden kolor zimny i jeden ciepły. Schemat dopełniający oferuje silniejszy kontrast niż jakikolwiek inny schemat kolorystyczny, dlatego najmocniej przykuwa uwagę. Poniżej znajdują się przykłady tego schematu.

Wskazówki

Schemat najlepiej prezentuje się, gdy jeden kolor jest dominujący a drugi służy do uwydatnienia akcentów na stronie, np. ważnych elementów.

Jeśli kolor ciepły jest zastosowany jako akcent, można użyć kontrastującego, dominującego zimnego koloru w mniej nasyconych odcieniach.

Należy unikać w tym zestawieniu nienasyconych ciepłych kolorów, np. brązów lub brudnej żółci.

Kolory analogiczne

Schemat analogiczny tworzą kolory znajdujące sie bezpośrednio obok siebie na kole kolorów. Jeden z nich powinien być użyty jako dominujący a pozostałe (najczęściej są to dwa) służą do

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

kolorystycznego wzbogacenia schematu. Schemat analogiczny nie zawiera kontrastu, dlatego jest spokojny i relaksujący. Poniżej znajdują się przykłady tego schematu kolorystycznego.

Wskazówki

Schemat analogiczny jest łatwy do stworzenia ale należy unikać dodawania zbyt wielu odcieni danych kolorów, bo zaburzy to harmonię całego schematu.

Nie należy również w tym zestawieniu łączyć kolorów ciepłych z zimnymi.

Kolory monochromatyczne

Schemat monochromatyczny to różnorodność odcieni, nasycenia i tonacji jednego koloru. Ten rodzaj zestawienia wygląda elegancko i przejrzyście. Schematy monohromatyczne tworzą efekt kojący i uspokajający. Schemat ten jest łatwy do stworzenia i zawsze jest wizualnie atrakcyjny. Poniżej znajdują się przykłady tego schematu kolorystycznego.

Wskazówka

Użycie zróżnicowanych odcieni, nasycenia i jasności głównego koloru uwydatnia schemat.

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Kolory dopełniające rozbite

Schemat dopełniający rozbity to odmiana schematu dopełniającego. Tworzą go: pierwszy kolor po jednej stronie koła kolorów oraz dwa kolory, które umieszczone są po obu stronach koloru dopełniającego koloru pierwszego. To zestawienie tworzy kontrast, lecz bez tak dużego napięcia jak w przypadku schematu dopełniającego. Poniżej znajdują się przykłady tego schematu kolorystycznego.

Wskazówki

Użycie pojedynczego ciepłego koloru oraz dwóch zimnych podkreśla siłę tego ciepłego.

Należy unikać nienasyconych ciepłych kolorów.

Człowiek – najlepsza inwestycja

Projekt „Centrum Ekonomii Społecznej” współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Opracowanie: Elżbieta Harańczuk na podstawie materiałów własnych oraz poniższych źródeł: - http://kolos.math.uni.lodz.pl/~balon/www.html, - http://www.uwm.edu.pl/edu/sobieski/pliki/dydaktyka/www/04-tworzenie-stron-www.pdf - http://webdesign.ebiznes.org.pl/funkcjonalnosc,stron.htm - http://www.tetate.pl - www.artykularnia.pl - http://www.praktycznymarketing.pl/baza_wiedzy/artykuly/optymalizacja-strony/tworzenie-funkcjonalnych-serwisow.html - www.lauczidesign.lua.pl

różne darmowe i nie templaty stron www:

http://www.templatemonster.com/website-templates.php http://nazwa.pl/strony-www-ostatnio-dodane.html http://www.szablon.pl/3_2_Darmowe-Szablony-Stron-WWW.html?PHPSESSID=8407f2f2c1663e85af87b9ccd38949f9 http://www.atcsites.com/cat/14_gotowe_strony_internetowe.php http://www.szablon24.pl/ http://d4u.pl/ http://www.szablony-www.pl/details.php?image_id=151 http://szablony.freeware.info.pl/szablony.html http://www.infobiz.pl/Informacje_kontaktowe_InfoBiz-12-7.html http://www.kei.pl/?stronka=help/51/60 http://www.fabryka.net.pl/?gclid=CLbs_9b_06MCFQOazAodt0bftQ