Upload
anne
View
46
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
CZY SMUTEK OSŁABIA ROZUMOWANIE?. Badania psychofizjologiczne. Radość wielkim jest mędrcem, bo radość stworzyła słońce i świat. Smutek niczego nie urodzi. — Kornel Makuszyński. Szczęście robi dobrze ciału, ale smutek rozwija siłę umysłu. — Marcel Proust. SMUTEK. Opis zjawiska. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
Badania psychofizjologiczne
Szczęście robi dobrze ciału, ale smutek rozwija siłę umysłu.
— Marcel Proust
Radość wielkim jest mędrcem, bo radość stworzyła słońce i świat. Smutek niczego nie urodzi.
— Kornel Makuszyński
Opis zjawiska
Smutek jest jednym z wielu negatywnych nastrojów takich, jak: obawa, poirytowanie, napięcie, znudzenie, zmęczenie itp.
Smutek, to negatywny nastrój, charakteryzujący się poczuciem …
Russell, J.A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39, 1161-1178.
pleasuredispleasure
sleepiness
arousal
Lang, P.J., Bradley, M.M., & Cuthbert, B.N. (2005). International affective picture system (IAPS):Affective ratings of pictures and instruction manual. Technical Report A-6. University of Florida, Gainesville, FL.
Poznawcze znaczenie smutku
Nastrój nie wywołuje zachowań, ale ma wpływ na nastawienie poznawcze i poprzez to nastawienie reguluje sposób realizacji
zachowań (np. wolniej, szybciej, dokładnie, niedokładnie itp.)
Działajmobilizacja szybkościowa; jak najszybciej uruchom wyuczoną i wyćwiczoną reakcję
Uważajmobilizacja dokładnościowa; powstrzymaj reakcję aż do momentu rozstrzygnięcia
UWAŻAJ DZIAŁAJ
GO
UWAŻAJ DZIAŁAJ
NO-GO
GO
RUNwykonywanie planów
EDITrozwiązywanie problemów
Sosnowski, T. (2002). Zadania umysłowe a aktywność sercowo-naczyniowa. Gdańsk: GWP. [str. 96-104]
RUN
89 + 28 = ?
EDIT
4; 7; 10; 13; ?
RUN
EDIT
Być może smutek powoduje osłabienie sprawności we wszystkich obszarach
poznawczych, ale badania nad depresją sugerują, że deficyt może się ograniczać tylko
do strefy kontroli poznawczej
wysoka aktywność kory przedczołowej
niska aktywność kory przedczołowej
Kaiser, S, Unger, J, Kiefer, M, Markela, J, Mundt, C, Weisbrod, C (2003). Executive control deficit in depression: event-related potentials in a Go/Nogo task. Psychiatry Research: Neuroimaging, 122, 169-184.
Osoby depresyjne nie angażują mechanizmów poznawczych pozwalających sobie lepiej radzić z zadaniami wymagającymi hamowania poznawczego (hamowanie dominującej reakcji)
Harvey P.O., Le Bastard G., Pochon J.B., Levy R., Allilaire J.F., Dubois B., et al. Executive functions and updating of the contents of working memory in unipolar depressions, Journal of Psychiatric Research, 38, pp. 567--576
Osoby depresyjne gorzej wypadają w zadaniach wymagających utrzymywania w pamięci operacyjnej 1, 2 lub 3 elementów (zadanie n-back, pamięć robocza).
Osoby w nastroju negatywnym wypadły gorzej w zadaniu n-back niż osoby w nastroju pozytywnym (Gray i in., 2002; Koch i in., 2007)
Osoby smutne postrzegają zadania poznawcze jako trudniejsze niż osoby wesołe (Gendolla, 2007)
Osoby smutne wykazują gorsze efekty uczenia się w zadaniach poznawczych niż osoby wesołe (Brand, Reimer, Opwis, 2007)
Podobnych rezultatów jest raczej mało – czy nastrój ma zatem wpływ na rozumowanie?
Nie, bo taki wpływ mają tylko cechy lub symptomy chorobowe
Tak, ale sztuczny nastrój jest za słaby, żeby zaobserwować jego wpływ
Jeśli zadanie wymaga mobilizacji szybkościowej (DZIAŁAJ), to nasilają się wskaźniki aktywności współczulnej (PEP, SBP) oraz słabną wskaźniki aktywności przywspółczulnej (HRV-HF, bradykardia antycypacyjna)
Jeśli zadanie wymaga mobilizacji dokładnościowej (UWAŻAJ), to słabną wskaźniki aktywności współczulnej (PEP, SBP) oraz nasilają się wskaźniki aktywności przywspółczulnej (HRV-HF, bradykardia antycypacyjna)
akt. współczulna
akt. przywspółczulna
SMUTEK
NASTAWIENIE POZNAWCZE
PRZETWARZANIE
INFORMACJI
WYNIKI ZADAŃ
NASTAWIENIE „UWAŻAJ”
KONTROLA POZNAWCZA
WYNIKI ZADAŃ
ZŁOŻONYCH
WSKAŹNIKI FIZJOLOGICZ
NE
Wpływ smutku na aktywność poznawczą
WESOŁY
SMUTNY
SMUTNY SMUTNY
DZIAŁAJUWAŻAJ
DZIAŁAJ
UWAŻAJ
DZIAŁAJ DZIAŁAJ
WESOŁY WESOŁY
Nastrój nie wykazuje wpływu na poziom wykonania zadań
Nastrój wykazuje wpływ na fizjologiczne wskaźniki nastawienia poznawczego
Wpływ nastroju ujawnia się tylko w sytuacjach wymagających silnej kontroli poznawczej
Jeśli nie widać efektu na poziomie wykonania zadań, to nie można mówić o deficycie, a jedynie o specyficznym nastawieniu poznawczym
„Przecież ja tylko chcę pomóc każdemu człowiekowi. Wtedy gdy jestem przy nim, może spotkać się sam ze sobą” – powiedział Smutek.
Ballada o zasmuconym Smutku
Smutek wchodzi w interakcję z wyższymi procesami poznawczymi (kontrola poznawcza) – dane z badań neurofizjologicznych
Smutek powoduje deficyt poznawczyWyniki – brak różnic w poziomie wykonania zadań
Smutek powoduje specyficzne nastawienie poznawcze
Wyniki – fizjologiczne wskaźniki nastawienia są inne u osób smutnych i wesołych
Przegląd teorii nastroju
Nastroje pozytywnepogodny, szczęśliwy,
usatysfakcjonowany, zrelaksowany
Nastroje negatywne smutek, złość, gniew,
obrzydzenie, lęk, napięcie, frustracja, znudzenie
Nastroje negatywne są bardziej zróżnicowa
ne niż pozytywne
Nastroje mają znak (pozytywne vs.
negatywne) i natężenie (słabsze vs. silniejsze)
Russell, J.A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39, 1161-1178.
pleasure
arousalexcitementdistress
displeasure
depressionsleepiness
relaxation
Tellegen, A., Watson, D. & Clark, L.A. (1999). On the dimensional and hierarchical structure of affect. Psychological Science, 10, 297-303.
Matthews, G., Jones, D.M. & Chamberlain, A.G. (1990). Refining the measurement of mood: the UWIST mood adjective checklist. Br J Psychol, 81, 17-42.
Lang, P.J., Bradley, M.M., & Cuthbert, B.N. (2005). International affective picture system (IAPS):Affective ratings of pictures and instruction manual. Technical Report A-6. University of Florida, Gainesville, FL.
Vale
nce
Wpływ nastroju na procesy przetwarzania informacji
Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji: bezpośredni
ukierunkowanie percepcji(uwaga skierowana na bodziec lub dystraktory)
zgodność pamięci z nastrojem (Bower, 1981)(łatwiej odtwarzamy z pamięci informacje zgodne z aktualnym nastrojem)
alokacja zasobów poznawczych (Nęcka, 2003)(nastrój angażuje część zasobów poznawczych, których brakuje dla poradzenia sobie z zadaniem)
nastawienie poznawcze (Schwarz, 1990)(smutek – nastawienie analityczne; radość – nastawienie heurystyczne)
Bower, G.H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36, 129-148.
Nęcka, E. (2003). Inteligencja: geneza – struktura - funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Schwarz, N. (1990). Feelings as information: Informational and motivational functions of affective states. In E. T. Higgins & R. M. Sorrentino (Eds.), Handbook of motivation and cognition: Foundations of social behavior(Vol. 2, pp. 527-561). New York: Guilford Press.
Wpływ nastroju na przetwarzanie informacji:pośredni – wpływ na procesy okołopoznawcze
regulacja wrażliwości emocjonalnej(preferowanie lub unikanie ryzyka)
motywacja i mobilizacja (Brehm i Self, 1989)o wartość celu
(np. subiektywne obniżanie wartości nagrody)o własne możliwości
(np. subiektywne obniżanie swoich możliwości)o nasilenie potrzeby
(np. obniżanie znaczenia aprobaty społecznej)
Brehm, J.W. & Self, E.A. (1989). The intensity of motivation. Annual Review of Psychology, 40, 109-.
Hipoteza stanuna funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ aktualny przejściowy stan osoby np. wzbudzony nastrój
Hipoteza cechyna funkcjonowanie poznawcze może mieć wpływ tylko stała właściwość psychiczna (dyspozycja) np. depresyjność lub depresja (Joorman, 2006)
Joorman, J. (2006). Hamowanie, ruminacja i regulacja nastroju w depresji. W: R.W.Engle, G.Sędek, U.von Hecker, D.N.McIntosh (Ed.), Ograniczenia poznawcze. Starzenie sie i psychopatologia. (295-333). Warszawa: PWN.
Być może smutek powoduje osłabienie sprawności we wszystkich obszarach
poznawczych, ale badania nad depresją sugerują, że deficyt może się ograniczać tylko
do strefy kontroli poznawczej (hamowanie, planowanie, uaktualnianie, przerzucanie) i nie występować w przypadku procesów niższego rzędu (uwaga, percepcja, szybkość, pamięć)
Przegląd koncepcji wyższych procesów poznawczych
Kontrola poznawcza (cognitive control, executive control) to zespół procesów, które umożliwiają adaptacyjne zmiany zachowań i przetwarzania informacji. Uaktualnianie informacji (np. sensorycznych) Wybór reakcji (lub informacji z pamięci) Zmiana realizowanej reakcji (lub procesu) Hamowanie reakcji (lub procesu)
Norman, Shalice, 1986
Przegląd danych empirycznych
Osoby w nastroju negatywnym wypadły gorzej w zadaniu n-back niż osoby w nastroju pozytywnym (Gray i in., 2002; Koch i in., 2007)
…
Smutek powoduje obniżenie sprawności w zakresie hamowania poznawczego
Wpływ sztucznego smutku jest za słaby, żeby uwidocznić się na poziomie behawioralnym
różnice w poziomie wykonania zadań będą słabe
będą różnice w poziomie różnych wskaźników fizjologicznych
Nawet słaby smutek będzie miał wpływ na poziomie fizjologicznym
Łącznik między nastrojem i przetwarzaniem informacji
Emocja wywołuje zachowania, a nastrój reguluje nastawienie poznawcze
Mobilizacja dokładnościowa w większym stopniu angażuje kontrolę poznawczą niż
mobilizacja szybkościowa
Jeśli zadanie wymaga mobilizacji dokładnościowej (UWAŻAJ), to podnoszą się wskaźniki aktywności przywspółczulnej (bradykardia antycypacyjna, HRV-HF)
============================================================
Osoby z wysokim HRV-HF wykazywały lepszy czas reakcji i wyższy poziom wykonania zadań 2-wstecz, ale nie było różnic w SRT i CRT (Hansen, Johnsen, Thayer, 2003)
Aktywność kory przedczołowej (odpowiedzialnej m.in. za kontrolę poznawczą) często wiąże się z nasileniem aktywności przywspółczulnej (Thayer, Friedman, 2002)
W zadaniach typu NoGo pojawia się przedłużona fazowa deceleracja HR, której nie ma w zadaniach typu Go (Collet, Dittmar, Vernet-Maury, 1999)
U strzelców przed dobrym strzałem obserwuje się dłuższą bradykardię antycypacyjną niż przed złym strzałem (Tremayne, Barry, 2001)
Bradykardia antycypacyjna ujawnia się tam, gdzie aktywizują się procesy kontroli poznawczej (Jennings, van der Molen, 2002)
Czy za deficyt poznawczy w depresji odpowiedzialny jest nastrój?Czy zdrowy nastrój powoduje takie same deficyty co depresja?
Czy nastrój powoduje globalny, czy lokalny deficyt poznawczy? Czy chodzi tylko o hamowanie? Czy deficyt sprawdza się tylko do określonych aspektów zadania (np. szybkościowych)?
Czy specyfikę nastawienia poznawczego w smutnym nastroju można nazwać deficytem? Czy smutek powoduje pogorszenie (choćby minimalne)
wyników zadań?