DAİŞ’İN TEMEL FELSEFESİ VE DİNİ REFERANSLARI RAPORU · 9 genişleyen bu hareketler uluslararası stratejilerin de birer parçası olarak bugün namlusunu Müslümanlara yöneltmiş

DAİŞ’İN TEMEL FELSEFESİ VE DİNİ REFERANSLARI

RAPORU

ANKARA — 2015

daiş raporu 4.indd 1 16.8.2015 22:23:32

2

DAİŞ’İN TEMEL FELSEFESİ VE DİNİ REFERANSLARI RAPORU

• Burapor,DinİşleriYüksekKurulutarafındanBaşkanlığımızmerkezteşkilatıncadeğerlendirilmeküzerebilginotuolarakhazırlanmıştır.

daiş raporu 4.indd 2 16.8.2015 22:23:32

3

İÇİNDEKİLER

DAİŞ’İN TEMEL FELSEFESİ VE DİNİ REFERANSLARI ____________ 7

GİRİŞ ___________________________________________ 7

ÖRGÜTÜNDİNİANLAYIŞIveFELSEFESİ____________________ 8

ÖRGÜT’ÜNTARİHÇESİ_______________________________ 12Örgütün Gelişmesine Zemin Hazırlayan Sebepler _____________ 13Mücadele Tarzı ___________________________________ 15

DİNİREFERANSLARI________________________________ 17Kur’an Anlayışları __________________________________ 17Hadis-Sünnet Anlayışları _____________________________ 18

TAHRİFETTİKLERİBAZIDİNİKAVRAMLAR_________________ 19İnsanın Dokunulmazlığı: İsmet _________________________ 19Hilafet / İslam Devleti _______________________________ 20Tekfir, Tebdi’, Tadlil _________________________________ 21“El-Vela ve’l-Bera” _________________________________ 23Cihat / Emr bi’l-Ma’ruf Nehy ani’l-Münker __________________ 23

SONUÇveDEĞERLENDİRME__________________________ 25

KAYNAKLAR _____________________________________ 28

EK–1: İSLAM DÜNYASINA “SAĞDUYU, BARIŞ VE KARDEŞLİK” ÇAĞRISI… _____________ 29

EK–2: DÜNYA İSLAM BİLGİNLERİ BARIŞ, İTİDAL VE SAĞDUYU İNİSİYATİFİ SONUÇ BİLDİRGESİ __________________ 35


daiş raporu 4.indd 3 16.8.2015 22:23:33

daiş raporu 4.indd 4 16.8.2015 22:23:33


daiş raporu 4.indd 5 16.8.2015 22:23:33

6


daiş raporu 4.indd 6 16.8.2015 22:23:33

7


Burapor,kendine“İslamDevleti”adınıverenDaişvedinianlayışbakımındanonabenzeyenörgütlerintemelfelsefesinivedinireferanslarınıanahatlarıylatespitetmekvekısacadeğer-lendirmekamacıylakalemealınmıştır.

GİRİŞ

AmerikaBirleşikDevletleri’nin Irak’ı işgaline tepkiolarak2003yılında“Cemaatü’t-Tevhidve’l-Cihad”adıyla kurulan, sonra“el-Kaide”yekatılarak“Irakel-Kaidesi” olarakanılmayabaşlayan,2014’tehilafetveİslamdevletiiddiasıylaIrak’ınkuzeyiveSuriyetopraklarınınbirbölümünüzaptedenörgütüntarihçesi,eylemlerivepropagandadiligibikonularüzerindeyapılmışçalışmalarolmaklabirliktedüşüncetemelleriüzerineyapılmışyeterlibiraraştırmabulunmamaktadır.Örgütünilhamkaynağıolarakgördüğüvekendisinidayandırmayaçalıştı-ğıSelefiliğedairzenginbirliteratüresahibiz,ancakbizatihiDaiş’indinireferanslarınailişkinkaynaklaryetersizdir.Şimdilikulaşılabilenbirincilkaynaklarörgütüninternetüzerindenpay-laştığıvideolar, İngilizceyayımlanan“Dabiq”veTürkçeyayımlanan“Kostantiniyye”dergisiilesınırlıdır.

Raporumuzkısmensahadadoğrudanörgütüyeleriyletemasetmişkişilerleyapılmışgörüş-melerinyanısıra,Daiş’inkendiyazılıvegörselkaynaklarından,ayrıcaörgüthakkındakiraporveincelemelerdendeyararlanılarakhazırlanmıştır.

Burapordaörgütüortayaçıkaransiyasi,sosyal,ekonomikamiller,uluslararasıilişkiler,Iraksavaşınındoğurduğuşiddetortamı,örgütünekonomikkaynaklarıveuluslararasıbağlantıla-rı,MalikiveEsed’inmezhepçipolitikası,sosyalmedyaüzerindengençliklekurduğuilişkiler


daiş raporu 4.indd 7 16.8.2015 22:23:33

8


vetaraftartoplamakiçinbaşvurduğumetotlar,İslam’layenitanışanmühtedilerüzerindekitesirlerigibikonularözellikleelealınmayacaktır.Rapordahaçokörgütündiniyaklaşımvereferansları ile sınırlı tutulmuş, diğer konulara ise ancak gerekli yerlerde işaret etmekleyetinilmiştir.

ÖRGÜTÜN DİNİ ANLAYIŞI ve FELSEFESİ

Ulaşılan yayınlarındaki üslup ve bilgilerden hareketle örgütün dine yaklaşımındaki temelepistemolojik problem “usulsüzlük” ve “dinin araçsallaştırılması” olarak teşhis edilebilir.Usulsüzlüktenmaksadımızİslamiilimlerinherbirdisipliniiçinyüzlerceyıliçindeinşaedile-rekgelenekhalinegelenyöntemveesaslarıyoksayıpdoğrudandinimetinlereyönelerekbunlarıbağlamındankopardıktansonraideolojikbirerkanunmaddesineindirgemeksure-tiylenevzuhurbirdinanlayışıvazetmeteşebbüsleridir.

Ayetvehadislerinbağlamındankoparılarakideolojiksloganlaradönüştürülmesi,temelİsla-mikavramlarınyapıbozumunauğratılarakiçlerininboşaltılması,İslamiliteratürdegenelliklezayıfolarakkabuledilenapokaliptikrivayetlerüzerindenbirkıyametsenaryosukurgulanarakmeşruiyetarayışı,kendilerinebenzemeyenlerisapkınlıkvedindençıkmaklasuçlamalarıgibitalisorunlardabutemelepistemolojikvemetodolojiksapmanınyansımalarındanibarettir.

Daiş’indüşünceçizgisi,biryönüyletarihte ilmiSelefilikolarakbilinen, İslam’ıensadeveotantikhaliyleanlamaveyaşamaçabasıolaraknitelenebilecekakımdanayrılarakşiddetvetedhişiesasalanpolitikbir“Selefizm”edönüşmüştür.Zamanzamanmedyaveakadem-yadahareketinbiryönüyle“Neo-Haricilik”olarakvasfedilebilecekbirİslamyorumunuçağ-rıştırdığıiddiaedilsedeaslındaİslamdinininvemedeniyetinintarihindehiçbiryeriolmayanyepyenibirvakailekarşıkarşıyaolduğumuzmuhakkaktır.

Neyazıkkibugünbirtakımmanipülasyonlarla,yanlışbilgilenmevesapkınyorumlamastra-tejileriyleortayaçıkanvemuazzamİslam’ındinvemedeniyetİslammirasınıçarçuretmeyigözealmışbir grup sözümona“aktivistMüslüman” yegâneMüslümanolma ve İslam’asadıkolmaiddiasıylaİslam’ıbütünbiryeryüzüsathındagözdendüşürmeyeçalışmaktadır.

İslam,tarihininhiçbirdönemindebugünkükadarcahilceyorumlarınmuhatabıolmamıştır.Geçmiştenhatırladıklarımızazdeğildir.KimiİslamilikiddiasıtaşıyanhareketlerinMüslümandünyasınadainsanlıkdünyasınadabıraktıklarımirasağırolmuştur.Terördendiğindehe-menilkaklagelenve“hamyobazlıklakabasoftalık”ın ilginçbileşimleriniüretenHaricilikbugünSelefilikvemezhepçiliküzerindenyeniarayollarvepatikalarüretmeye,böylelikledeinsanlığınufkunudaraltmayadevametmektedir.Bölgeseldinamiklerdenüreyenvehızla

daiş raporu 4.indd 8 16.8.2015 22:23:33

9

genişleyenbuhareketleruluslararasıstratejilerindebirerparçasıolarakbugünnamlusunuMüslümanlarayöneltmişdurumdadır.

Günümüzdeortayaçıkannesebigayr-isahihbudinitezahür;İslam’ıncihanşümulhakveadaletanlayışına,sevgi,şefkatverahmetmesajınagölgedüşürmüş,medeniyetyürüyüşünüsekteyeuğratmış,Batıdünyasındaİslamofobikkorkularınoluşmasınasebepolmuşveme-deniyetlerarasıçatışmaüretmekisteyengörüşveçıkarodaklarınınaracıhalinehâlinegel-miştir.Tarihboyuncaİslammedeniyetindebaskınolmayan,şazvemarjinalkalanbuanlayış,önceleritamamenselefevedinimetinlerebağlılığı ifadeederkenMoğol istilasıylabirliktekendinebirzeminbularakyenibireylemvehareketalanınadönüşmüştür.DahasonralarıOsmanlıDevleti’nindağılmasürecindedâhiliveharicietkenlerlesiyasalbirzeminbularakvarlığınıkorumuşhattabazıdevletlerinderesmiideolojisihalinegelmiştir.

HareketinkimigörüşlerininHanbelimezhebininVehhabiyorumunayakınlığı,yeryerİbnTey-miye’nin(ö.1328)veonunöğrencisiİbnKayyim’in(ö.1350)fetvaveeserlerineatıftabu-lunulması,RafıziolarakadlandırdıklarıŞia’yıİslamdışıvehattakâfirlerdenbetersaymasınınyanındakendisindendoğduğuel-Kaide’yibilebugünartıktanımamasıhattabazıliderlerinitekfiretmesidikkatiçekmektedir.

BugünDaişmarkasıylaortayaçıkanoluşum,kimilerinegöre,İbnTeymiye’ninMoğolistilası-nakarşıogününşartlarındageliştirdiğibiryaklaşımınel-Kaidetarafındangüncellendiktensonramutasyonauğramışbir hâli ve türevidir. İbnTeymiye’ninMoğol istilası dönemindeverdiği bölgesel bir fetvanın,Afganistan’ınRusya tarafından işgali üzerine el-Kaide tara-fındanevrenselleştirilerekgüncellenmesi,bilahare Irak’ınBirleşikDevletlervemüttefikleritarafından işgalinden sonra daha da sertleştirilerek yorumlanması ve bizatihiMüslümanhalkakarşıkullanılmasıtesadüfdeğildir.

İbnTeymiye’nin“Fetava-iMardiniye”diyebilinenbirdizifetvasıişgalcilerekarşıbağımsızlıksavaşınınmeşruiyetiniifadeetmektedir.Bugünküotantiklikiddiasıtaşıyanvekendisineayetvehadislerdenmesnetarayanterörgruplarıisemoderniteileyüzleşmeksizin,modernha-yatlahesaplaşmaksızınamamodernizminetkisiyleortayaçıkmıştır.Aslındabuörgütlernemoderniteninalternatifidirnedeonaverilmişbircevaptır.Bilakisherfırsattakarşıçıktıklarınıdüşündüklerimodernliğincevapdeğil,bilakismodernizminşiddetedayananbirerürünüdür.

AfrikaSömürgeleri,Afganistanişgali,BosnaveÇeçenistansavaşları,KörfezSavaşıveIrakişgaligibi İslamdünyasınındinivekültürel fayhatlarınısarsanbüyükacılardansonrabuanlayış sömürge, şiddet, savaş, işgal ve istibdatların gölgesinde yetişen“yaralı bilinç”le-rinve“ölümcülkimlikler”inhattaBatı’davarlıklarıvekimlikleriyoksayılarakötekileştirilengençkuşakların,uğrunacanlarınıverdikleriveinsanlarıhunharcakatlettikleribirkurtuluşideolojisinedönüşmüştür.İslamdünyasınınsorunlubölgelerindevarlığınıkuvvetlendirenbu


daiş raporu 4.indd 9 16.8.2015 22:23:33

10


anlayışİslam’ınilkfitnehadiselerindeortayaçıkanhariciunsurlarındüşünce,tavırvediliylebirleşincebugünitibariyleMüslümantoplumlarveİslam’ınbekasıaçısındanenbüyüksorunhalinegelmiştir.

Buanlayışagörehakikatsadece“selef”adıverilenilküçneslininhisarındadır.Ancakza-manlamoderniteninetkisiyleihdasettiklerikendihakikatlerini,ilküçnesleizafeettiklerininfarkında bile değildirler. Kendi hakikatlerine ve dini anlayışlarına inanmayanları, İslâm’ınanayolununtarihboyuncaprensibiolan“ehl-ikıbletekfiredilmez”düsturunuyoksayarakkolaylıkla tekfiredenbuzihniyet,kendidışındakibütün inanışvemezheplerlesavaşmayıcihadolarakkabuletmeyebaşlamıştır.BunlaragörehalefinyanisonrakinesillerinKur’anveSünnetyanındaakla,re’ye,içtihadayerverendinianlamametotlarıgeçerlideğildir.

Buyaklaşımlariçinde,naslarıngünlükhayatauyarlanmasıalanındabellibirmetodolojitakipedilerekteşekküledenvezamanlaistikrarbulanfıkıhmezhepleri,tarihboyuncamedeniyetüretenbütündüşünceokulları“ehl-ibidat”;irfangeleneğimizinderunîdinitecrübesiniyaşa-yantasavvufmektepleride“ehl-idalalet”olarakyaftalanmaktadır.Bütüntekkeler,zaviyeler,Hüseyniyeler,türbeler,tarihieserler,yıkılmasıvetahripedilmesigerekenbirerşirkunsuruolarakgörülmektedir.BudüşüncedeAllah’ıncemalsıfatınınbirtezahürüolarakİslâmme-deniyetininvarettiğibilim,sanat,estetik,edebiyat,bediiyyatvemimarininherhangibiryeriyoktur.

Dinireferanslarıbağlamındankopararakdoğrudanbirerkanunmetnigibialgılayan,Kur’an’lailişkisilafziveharfi,sünnetleilişkisizahiriveşekliolan,Allah’ıninsanabahşettiğiakılveis-tidatları vahyinkarşısınakoyarak reddedenbuanlayış tarihboyunca İslam’ınanayolunutemsiledenehl-isünnetyorumunukenditekelinealmaiddiasıyla,diğerbütünMüslümanlarıötekileştirerekmezhep çatışmalarına zemin hazırlamışmedeniyet içi bir çatışma isteyensiyasalmühendisliklerehizmetetmeyemüsaithalegelmiştir.

Ayrıcabuanlayış,ibadetlerdekiiçtenliğinyaşanması,Allahsevgisininmahlûkataşefkatola-rakyansıtılması,yaratılanınYaratandanötürühoşgörülmesi,insanlarırahatsızvehuzursuzetmektensakınılmasıgibiahlakihassasiyetlerinkaybolupgitmesine,yerine,dinadınabaskı,şiddetvezulümüretilmesigibiyanlışsonuçlardoğurmuştur.Başındanberiİslâmmedeni-yetininbiremanetiolarakkabuledilenveMüslümanlarlabirlikteyaşamaahlakıvehukukuçerçevesindeiçiçeolanehl-ikitapvediğerdiniazınlıklarüzerindekorkuüreten,asırlardanberiMüslümanlardaniyiliktenbaşkabirdavranışgörmeyenEzidileribilekatledenvesürgünedenbuzihniyettendolayıneyazıkkibarışveesenlikdiniolanİslâm,şiddetveterörleyaf-talanmaya,İslamtopraklarıdaselamveemanyurduolmaktanuzakgörülmeyebaşlanmıştır.

Bütünharicietkenlere,hertürlükomplovemanipülasyonarağmenİslamümmetibuva-kıanın içsebepleriüzerineyoğunlaşmalı,Daişkonusunuherşeye rağmenkendiüzerine

daiş raporu 4.indd 10 16.8.2015 22:23:33

11

alınmalıdır.Daiş vakası vebenzeri“tekfirci” eğilimler sadece“dışmihrakların komplosu”diyegeçiştirilemez.Bubirkomploolsabile,“Bukomplonuntutmasındabizimbünyemizinhiçmizaaflarıyoktur?”sualisorulmalıdır.

İslamtarihindebirkaçkezkrizdönemlerindebutürdüşünceler,kesinvekeskinyorumlarrevaçbulmuştur.Yineöylebirkrizdönemi,birfetretdönemiyaşıyoruz.Hz.Ali,Kur’an-ıAzi-mü’ş-Şan’ınbirayetinialıpsloganlaştıranHaricilerin“HükümAllah’ındır”sloganıhakkında“batılaaletedilenhaksöz”tanımlamasınıyapmıştı.

Günümüzdeİslamdünyasıbüyükbirikilemleyüzyüzekalmıştır.ÇağımızMüslümanlarıdinilehayatarasındaki ilişkiyidoğrukuramadıkları yenilemedikleri,güncellemedikleri içinyahayattankopukgelenekçibiranlayışamahkûmolmuşlaryadadinekarşı lakaytleşmeyeveyadindenuzaklaşmayabaşlamışlardır.Herikiyönelişdeortayoldansapmayıiçindeba-rındırmaktadır.Kimisiaz,kimisidahaçok,kimisişuyönde,kimisitamaksiistikametteözdenuzaklaşmaktadır.

Sonbirkaçyüzyıldayaygınlaşanbusorunİslamâleminin“sömürüyeelverişlihalegelmesi”gibibirdüşünselkrizleyahutöldürücübirdonukluklaneticelenmiştir.Daişbenzeriyapılarıortayaçıkarandüşünselzemindebukrizlerinbirneticesiolarakortayaçıkmıştır.

Müslümanlariçtihattan,düşünceüretmekten,herdemyenidendoğmaktanuzaklaşarakiçekapandılar.Süreçiçindesömürgevekolonizasyondönemleriyaşandı.Rakiplerininezicifikriveteknolojikgücükarşısındabirgruphayranlıkduyarken,birbaşkagrupdahadaiçeka-pandı.

Bir yönüyledebuaşırı fikirler,kimilerinin“otantiklik”arayışına tekabülediyor.Müslümankökenliolduğuhaldeinançsalaçıdansavrularakbirdönemİslamdışıbirhayatsürdüktensonratekrardönüşyapan,“hidayeteeren”veyabatıdaihtidaederek“doğruİslam’ı”,dininözünüarayanbir kesiminotantiklikarayışınacevapveriyor.Alıcıbulmasıbundandır.Zirapazardakihermalınmüşterisibulunduğugibi,içinekapanan,kesininançlılarıntekfircidü-şüncelerinindealıcısıçıkmaktadır.Dahaçok,İslamibilgiyibirusulvegelenekiçindeteallümetmemiş,sindirememişkişilerböyleuçfikirlerinalıcısıolabilmektedir.

Bugün“Selefilik”maskesivemarkasıaltındatüreyenbinbirçeşitvirüs,güya“özedönüş”vehmiyleİslam’ınözünütahripetmekte,Müslümanlarıdalaletesevketmektedir.

Şiddeti kutsayan, ölmeyi ve öldürmeyi sıradanlaştıran bu hareketler modern dönemdedünyayısaran“nihilizm”inbiryansımasıdır.Daişvebenzeriörgütlerinİslammedeniyetininsurlarındaaçtığıenbüyükgedikbudur.İnsanınhayatınanlamınıvevaroluşungayesiniyi-tirmesi,ahlakınvehukukunberhavaolması,biliminvefelsefeninsöyleyecekhiçbirsözünün


daiş raporu 4.indd 11 16.8.2015 22:23:33

12


kalmamasıLatincekökenli“nihil”(yokluk,hiçlik)kelimesindentüretilmişnihilizmkavramıylaifadeedilir.

İnsanıkendine,evreneveAllah’ayabancılaştıran,hertürdeğeriyıkanvebütünkıymetölçü-lerinisıfıraeşitleyen,ahlakıvehukuku“keenlemyekün”kabuledenbufelsefeninalternatifiolandinin kendisi bu sözde“selefist” özde“nihilist” akımın ideolojisinin kaynağına indir-genmektedir.Din-iMübin-iİslam’ınihilizminreferansçerçevesinedönüştürmeteşebbüsüKur’an-ıMecid’intabiriyle“adamöldürmedendahabeterbirfitne”dir.

Daişvebenzerihareketlerinenderinkatmandaİslam’aveinsanlığaverdiğizarar,onlarınbukaranlıkdüşüncelerininbirkaradelikgibiuzaydakiherışıkkaynağınıyutmapotansiyelidir.

İslamcoğrafyasınıderinbirkaosortamınasürükleyenbuhareketindinireferanslarınıince-lemeyebaşlamadanönceonunnasılortayaçıktığını,geçirdiğiistihaleleri,etkinliğiniartıransebeplerivemücadeletarzınıkısacairdelemekörgütüdahaiyitanımayayardımcıolacaktır.

ÖRGÜT’ÜN TARİHÇESİ

Örgüt,AmerikaBirleşikDevletleri’ninIrakişgalinekarşımücadeleetmeküzere2003yılındaEbuMusaez-Zerkavîtarafından“Cemaatu’t-Tevhidve’l-Cihad”ismiylekurulmuştur.2004yılındadüşünsel olarakkendisini yakınhissettiği“el-Kaide’yebağlılığını ilanederek“Irakel-Kaidesi” ismini almıştır. 2006 yılında ise Irak’ta faaliyet göstermekte olan bazı küçükSünnigruplarlabirarayagelerek“MücahidlerŞuraKonseyi” isminialmıştır.Aynıyıladını“IrakİslamDevleti”olarakilanetmiş,ardından2013yılındaise“IrakveŞamİslamDevleti”olarakdeğiştirmiştir.Örgütsonolarak2015yılıHaziranayındaadınısadece“İslamDevleti”olarakrevizeetmiştir.

ÖrgütTürkiye’de“IrakveŞamİslamDevleti”ismininbaşharflerindenoluşan(IŞİD)kısalt-masıylameşhurolmuştur.BatıdaISIS,ISILveyaISkısaltmasıkullanılırkenArapdünyasındaisedahaçokArapçaismininbaşharflerininokunuşundanoluşan(Daiş)kısaltmasıylabilin-mektedir.

Irak’taçatışmalarınyoğunolarakyaşandığıdönemlerdeBakuba’yısözdedevletlerininbaş-kentiilanedenDaiş,özellikleKerkük,Ninova,Babil,Selahattin,AnbarveDiyalaşehirlerindeönemli oranda etkinlik sağlamıştır. Şu anda ise Irak’ın kuzeyinin yanısıraSuriye’de Idlib,RakkaveHalepgibibölgelerdeetkindir.

2013 yılında, Daiş’in daha önce bağlılığını bildirdiği el-Kaide ile arasında anlaşmazlıklarbaşgöstermiştir. El-Kaide lideri Eymenez-Zevahirî, çıkananlaşmazlıklarüzerineörgütün

daiş raporu 4.indd 12 16.8.2015 22:23:33

13

Suriyekanadınıtasfiyeetmiştir.AncakörgütlideriEbuBekirel-Bağdadibukararıreddede-rekörgütünSuriye’dekimücadelesinisürdüreceğiniaçıklamıştır.El-Kaide’yebağlıkalanlar“en-Nusra”şemsiyesialtındamücadelelerineayrıcadevamederkenDaişmensuplarıayrıbirkoldan faaliyetlerini sürdürmüşveen-Nusra’dandagelenkatılımlarlakısabirsüredeSuriye’ninkuzeybölgesindebüyükbiraskerigüçolmayabaşlamıştır.

Örgüt2014yılındaMusul’uveSuriye’destratejikbazınoktalarıeldeederektümdünyayavarlığınıhissettirmiştir.HalihazırdaABDöncülüğündeoluşturulanuluslararasıkoalisyonunsahadaDaiş’ekarşımücadeleettiğibildirilmektedir.

Örgütekarşıdüzenlenenaskerioperasyonlarınyanında,SünniveŞiibirçokâlimtarafından,Daiş’inİslamdünyasındabüyüktepkiçekensöylemveeylemlerininİslamdiniilebağdaş-madığıyönündefetvalarverilmiştir.

Örgütün Gelişmesine Zemin Hazırlayan Sebepler

Irak’ın veŞam’ın tarih boyunca sahip olduğu vemuhafaza ettiği sosyal, kültürel ve dinidokununişgalveistibdateliyleyokedilmesitümİslamdünyasınaörneklikeden,Abbasilerdönemindenitibarenfarklıdinianlayışlarıbirlikteyaşatanbutopraklarıbağnazlıkveşiddetinboyverdiğibirfideliğedönüştürmüştür.İşgalcilerülkeyiterketmekzorundakaldıklarındadameydanısahicikurtuluşsavaşlarınavesavaşçılarınabırakmamak içinkendilerineyöneliktepkileribilemanipüleederekemellerinionlareliylegerçekleştirmeyidenemişlerdir.

İkinciAbbasiHalifesiMansur(754-777)FıratveDicleırmaklarınınbirbirineençokyaklaştığıyerdekurulmuş,BabilveMedaingibieskimedeniyetmerkezlerininkalıntılarınınyakının-dakiBağdatşehrininöneminifarketmişti.Mansur759’dabaşkentilanettiğişehrinadını“Medinetü’s-Selam”(barışşehri)koymuştu.HalifeHarunReşid’in (786-809)dönemigibiikbalgünlerini,HülaguHan’ın(1217-1265)1258’dekikuşatmasıveonutakipedenişgaligibiidbargünleriniyaşayanşehirsavaştadabarıştadatıpkıŞam-ıŞerifgibiilimvehikmetyurduolmayadevametmişti.

EbuHanife(ö.767)veAbdulkadirGeylani’nin(v.1166)fıkhıvetasavvufumezcedenİslamyorumununbeşiği,dahaHalifeMemun(813-833)devrindekurulan“Beytu’l-Hikme”ileeskiYunan felsefesiyle İslam hikmetinin izdivacını temin eden evrensel şehir Bağdat’ın ruhutahripedildi.SünnikardeşleriyleortakbirdilgeliştirmektebaşarılıolanKazımiyeveNecef-iEşrefŞiiliğitarihtensilindi.Aynıfelaketlerbilad-ıŞam’datarihboyuncaegemenolantarihi,dini,kültüreldokununbaşınadageldi.BugünDaişvebenzeriörgütlerinüremesinihazırla-yanvegelişmesinehızkazandıranenönemlisebepbudur.


daiş raporu 4.indd 13 16.8.2015 22:23:33

14


Rusya’nınAfganistan’ı işgalisüreç içindenasılkiTaliban’ıürettiyseAmerika’nın Irak’ı iş-galideDaiş’lerinortayaçıkmasınazeminhazırlamıştır.Taliban’ınAfganistan’ınMevlana’yıyetiştirentarihidinidokusunutahripetmesigibiDaişvebenzerihareketlerdefıkıh,kelamvetasavvufmekteplerinin,AzamiyeveKazımiye’deSünniveŞiimezheplerinortakbirdilürettikleriBağdatmedeniyethavzasınıhakileyeksanetmiştir.Busonuçtaistibdatveişgaldönemlerindesağlıklıdineğitimveöğretimialmaimkânıbulamayannesillerinyetişmişol-masınınbelirginbirpayıvardır.Kütüphaneleriyakılmış,âlimlerisürgünedilmişbirtoplumda,EbuĞureyp’teşiddetletanışan,şiddetingölgesindeterörizeolangruplarınenbüyükkaynağıvedayanağıcehaletolmuştur.

Ortadoğu’dabulunanzenginpetrolyatakları,FilistintopraklarıüzerindekurulanişgalciİsrailDevleti’ningüvenliğiiçinuygulananpolitikalarvebölgeninetnik,dinivemezhebiçeşitliliğibölgedegerilimlibirortamınoluşmasınazeminoluşturmuştur.Birincidünyasavaşınınardın-danOsmanlıDevleti’ninbölgedençekilmesiyleoluşanboşluktaistikrardahadabozulmuşvezamanzamançatışmalaraveiçsavaşlaravaranyenibirmücadeledöneminegirilmiştir.Amerika’nınKuveytsavaşınınardındanIrak’ıişgaletmesiüzerinebugerginortamdahadakızışmıştır.SaddamHüseyin’iniktidardanindirilmesiylebirlikteIrak’taistikrartamamenyokolmuşveyeriniiççatışmalaraterketmiştir.Odönembaşlayançatışmalarfarklıdüzeylerdedeolsagünümüzekadarsürenuzunbirkanlıçatışmalardöneminibaşlatmıştır.İngiltere’defaaliyettebulunanbiraraştırmakuruluşu,ABD işgalininbaşladığı2003yılındanbuyanasürençatışmalardayaklaşık1milyon200binIraklınınölmüşolabileceğinibildirmiştir.

İstikrarsızortamınbeslediğiotoriteboşluğuetnikvemezhebiçatışmalarıdahadahızlandır-mıştır.Saddamdönemindegüçlüiktidarsayesindesağlananzorunlubirliktelikbusüreçlebirliktehızlaparçalanmayabaşlamıştır.ÜlkebirandaŞiî,Sünnî,Kürtgibialtkimliklerinmü-cadelesahasınadönüşmüştür.ABD’ninülkedençekilmesiylebuetnikvemezhebigruplarsavaşıdahadakızışmayabaşlamıştır.

DemokrasivaadiyleIrak’ıişgaledenAmerikabölgedebarışveistikrarvadedenaçıklama-lardabulunmuştu.Ancakişgalinardındankurulanhükümetinhazırladığıyenianayasadabugruplarınçeşitlihaklarıkorunamadığıgibiayrılıklarıdahadaderinleştirenbirmetinoluştu-rulmuştur.BusüreçteSünnilerbüyükorandasistemindışındakalmışlardır.Uzunyıllariktida-rıelindebulunduranSünnilerinyerinebukezŞiileretkinolmayavetamamenŞiimilislerdenoluşanbiraskeriyapıoluşturmayabaşlamışlardır.Saddamdönemindeordunun iskeletinioluşturan“Sünni”Arapsubaylarbirandaişsizkalmışlardır.

Irak’ınkuzeybölgesindeyerleşikolanKürtunsuruIraksavaşısırasındaAmerikaileişbirliğiyaparakönemlikazanımlareldeetmiştir.SavaştadahaçokSaddam’danyanatavırkoyanveABDişgalinekarşıçıkanSünnilerisebuyenisüreçtebüyükorandaihmaledilmişlerdir.Ge-rekAmerikanyönetimidönemindevegereksesonrasındaişbaşınagetirilenMalikihükümeti

daiş raporu 4.indd 14 16.8.2015 22:23:33

15

dönemindebukesimbüyükhaksızlıklaramaruzkalmıştır.Maliki’nintaraflımezhepselpoli-tikalarıSünniArapkabileleriülkedeAmerikaişgalinekarşımücadeleetmeküzerekurulmuşolanDaiş’epeyderpeyyaklaştırmıştır.Yaşanansüreçlebirlikteişsizkalan,dışlanan,aşağı-lanan,tutunacakdalıkalmayanbazıaşiretlerveişgaletepkigösterenNakşibenditarikatınınbazımensuplarıintikamalmahırsıylaDaiş’ekatılarakgücünegüçkatmışlardır.HalihazırdaDaiş’inkomutakademesininönemlibirbölümününSaddamdönemisubaylarındanoluştuğubilinmektedir.

Örgütünbuhızla yayılmasındaönemlibir etkendeşüphesiz kiABD’nin11Eylül saldırı-sınınardındanIrak’tauyguladığı,altkimlikleri,dini inançgruplarınıgözardıedenayrımcıpolitikalarıdır.Öteyandan“ArapBaharı”olarak isimlendirilendönemdeBatılıülkelerinbuülkelerdetakındığıtavırlarıözellikledeSuriyeiçsavaşındakitutumlarıdünyanınheryerindedini hassasiyetleri yüksek olan gençlerin, Batı’yı hedefe koyanDaiş’e sempati besleme-lerindeönemlibirsebepolmuştur.Buöfkeylemotiveolanpekçokkişiöfkesinienrahattepkiye dönüştürebileceği Daiş şemsiyesinin altına geçmekte tereddüt etmemiştir. 2014yılındadünyanın80’denfazlaülkesindenbinlerceyabancısavaşçınınDaiş’ekatıldığıifadeedilmektedir.HalihazırdaDaiş’inSuriye’de50bin, Irak’ta ise30bincivarındamilitanınınbulunduğutahminedilmektedir.

Mücadele Tarzı

Örgüt,kuruluşyıllarında,amacını;“Irak’takikoalisyongüçleriningeriçekilmesinisağlamak,Irak hükümetini düşürmek, işgal kuvvetleriyle işbirliği yapanları etkisiz hale getirmek, Şiinüfusumarjinalizeedipaskerigücünüzayıflatmakvetamamenşeriatkanunlarıylayönetilenbir İslâmdevleti kurmak” şeklinde ifade etmiştir.Örgüt bu amaçla kendine has taktiklergeliştirmiştir.DiğerisyancıgruplardanfarklıolarakABDvekoalisyongüçlerinekarşıalışı-lagelmişsilahlarla vegerilla taktikleriylesaldırmakyerinedahaçokbombayüklüaraçlarkullanarakintihareylemleriylesonuçalmayaçalışmıştır.

Örgütünmanevi önderlerindenbiri olarak kabul edilenEbuEneseş-Şami, yöntemlerininKur’anvesünnetedayalıbiryöntemolduğunuiddiaetmişvebunudelillendirmeyeçalış-mıştır.Hz.Peygamberinbir komutankimliğiyle sıcaksavaşortamındakendilerinekaste-dendüşmanlarıiçinsöylediği“HerkimAllahyolundabirgayrimüslimiöldürürseAllahonacehennemiyasakeder.”sözünüveEnfalsuresi12.ayettegeçen“HaniRabbinmeleklereşüphesizkibensizinleberaberim,haydiimanedenleredestekolun;benkafirlerinyüreğinekorku salacağım; vurun onların boyunlarını, vurun onların bütün parmaklarına!” ifadesinibağlamındankopararakamaçlarıdoğrultusundayorumlamışveterörvetedhişeylemleriniİslam’ın temiz ve nezih kaynaklarına yamamaya çalışmıştır. Oysa bu söylemdeHz. Pey-gamber’insavaşmeydanlarındaveaskeriseferlersırasındabilemerhametörneğisayılan


daiş raporu 4.indd 15 16.8.2015 22:23:33

16


uygulamaları,Hayber’infethisırasındaHz.Ali’yidüşmanıöldürmeyedeğilkazanmayateşvikederek“Seninelindenbirkişininhidayeteermesigüneşinüzerinedoğduğuherşeydendahahayırlıdır”(Buhari,“Cihad”,4);buyurmasıgibisöylemlerihiçdikkatealınmamaktadır.

DaişvebenzerlerihareketlerinkullandığıterminolojiMüslümanlarınıstılahlarındankolaycıbirşekildedevşirilmişbirlehçedir.Örgüt,çağımızınvazgeçilmezihalinegelensosyalmedyaaraçlarınıetkinbirbiçimdekullanmaktavebirçokMüslümangencibuyollaetkilemektedir.Örgütüninternetüzerindenyayınladığıvideolar;aksansızİngilizcesi,yüksekgörüntükalitesiveprofesyonelyapımteknikleriiledikkatiçekmektedir.

Örgüt,öncelikliolarakgençlerietkilemepotansiyeli yüksekolan“kültürelyabancılaşma”,“gelirdağılımındaeşitsizlik”vb.konularıişlemektevediniterimvekavramlarıyoğunolarakkullanarakonlarımotiveetmeyeçalışmaktadır. İçerikolarakcihad,kıtal,emr-ibi’l-marufnehy-iani’l-münkergibikavramlaraözelönemvermektedir.YapılanfaaliyetininsanlarıAl-lah’ınrızasınavecenneteulaştıracağınıtelkinetmektedir.

Batıda,özellikleBatıAvrupa’dayaşayanMüslümanlarnevzuhuryorumlarakarşıçokdahasavunmasızdır.ZiraonlarbirgelenekiçindedoğmadılarvebeslendiklerikaynaklaraynıandahemMüslümankimliğiniinşaetmelerine,hemdeiçindeyaşadıklarıtoplumlabarışadayalıahenklibirilişkiyikurupgeliştirmelerinekâfigelmedi.

BunoktadaDiyanetİşleriBaşkanlığı’nınyurtdışıhizmetleribaştaolmaküzereTürkiye’ninbirikimindenbelliölçüdeistifadeimkânıbulanAvrupalıTürklerdahaşanslıdır.Nitekim2004yılındaFaskökenlibirMüslümantarafındanAmsterdam’dagerçekleştirilenbirsuikastüze-rineyapılanbiranalizdeKuzeyAfrikakökenliMüslümanların radikalleştiğini,ancakAvru-pa’dayaşayanTürklerinradikalleşmediğibelirtilmişti.Türklerinradikalleşmemesiveterörizeolmamasıkenditarihvekültürleriylekurduklarıolumlubağlarlailişkiligörülüyordu.

Bugün“Avrupaİslamı”olaraktanımlanmakistenenolgufıkhı,kelamıvetasavvufuolmayan,bir“İslam”dır.Buİslam’ınneiçeridengelecekyozlaşmayakarşıdurabilecekbirgeleneği,nededışarıdanyapılacakmanipülasyonlaragöğüsgerecekbirteolojisivardır.

Avrupa’dadoğanvebüyüyenMüslümannesillerinaşırıyorumlarakaymaları,şiddetsöylem-lerineilgiduymaları,terörörgütlerinincazibesinekapılmalarıdinibilgivekültürelaltyapıla-rınınsağlamolmayışıileizahedilebilir.

Avrupabaşkentlerininvaroşlarındahudayinabityetişen,kültürüaşağılanmış,kimliğiredde-dilmiş,İslamofobyanedeniylekinvenefretsöylemlerininmuhatabıolmuşnesilleriniçindenDaiş ve benzeri örgütlere katılım oluyorsa bunun bir öfke patlaması ve intikam histerisiolduğudüşünülebilir.

daiş raporu 4.indd 16 16.8.2015 22:23:33

17

DİNİ REFERANSLARI

Daiş, dini referansları kullanarakmeşruiyet iddiasında bulunduğundan, kendisini dini birmisyonlatanımladığındanraporunbubölümündeörgütünKur’anveSünnetanlayışı,temeldinikavramlarayüklediğianlamlaranahatlarıylaelealınacakvedeğerlendirilecektir.

Kur’an Anlayışları

Daiş,Kur’an-ıKerim’izahiribiranlayışlaokumakta,anlamkatmanlarını,tarihibağlamı,me-sajıngayevemakasıdınıdikkatealmamaktadır.

Daiş’indüşünmebiçimindekabaca3aşamalıbirsüreçişlemektedir:

ÖnceKur’an-ıKerim’itarihi,siyasi,sosyalvb.hiçbirbağlamınıhesabakatmadan,bilgivebilgelik sahibi olmadan yüzeysel bir şekilde okumaktadırlar. Kendi yorumlarını, sübjektifanlayışlarınımutlakhakikatolarakkabuletmektedirler.Kendigördükleriniyegânegerçekolarakilerisürmektedirler.

İkinciaşamadaisebu‘mutlakhakikat’olarakilerisürdüklerisözümonayegânedoğruyo-rumu(!)inkâredenbütünötekiMüslümanları“kâfir”ilanetmektedirler.Omutlakyorumdanenufakbirsapmatekfirsebebisayılmaktadır.Bukatıtutumsebebiylebirsüresonrakendiaralarındadabirbirlerinitekfiretmeyebaşlamalarımümkündür.

Birsonrakiaşamadaisetekfiredilerekmürtetilanedilenlerinöldürülmesininvacipolduğunusavunuyorlar.İnfazimkânıortayaçıkıncadadindençıkmışbulunanlarınhemeninfazedil-meleriiçingerekenleriyapmayabaşlıyorlar.

OysaKur’an-ıKerimmesela“OnlarKur’an’ıparçaparçaederler”(Hicr,15/91)ayetiyleparçacıyaklaşımın yanlışlığına dikkati çekmekte ve kitabın bir bütün halinde okunmasına vurguyapmaktadır

Daiş’inKur’ananlayışı,örgütün temel referanslarındanbiriolanSelefi yaklaşımınZahirciKur’an yaklaşımındanönemli orandaetkilenmişgörünmektedir.Zahirci selefi yaklaşımdaayetlerinte’viliharamsayılmış,mecazvehakikatbirbirinekarıştırılmış,zamanzamanmecazavamınelindehakikatkesbetmiş,hiçbiryorumabaşvurulmadansaltharfivelafzimanaesasalınmıştır.

Delaletyollarıiçerisindeibarenindelaletidışındahiçbirdelaletkabuledilmeyipibreteveiti-barayervermeyenbiribaredelaletinemünhasırbiranlayışsergilenmiştir.Şari’inmaksadını,ilahimetninhikmetiniyoksayanbiranlayışlatarihboyuncamedeniyetlerkuranyorumlarbidatsayılarakayetlerhikmetsizbirhükümlermanzumesiolarakokunmuştur.


daiş raporu 4.indd 17 16.8.2015 22:23:33

18


Ayetlerinbağlamınındışındasebebinüzulüdikkatealınmadanelealınması,vazedilenhük-

münmaksadınıngözardıedilereksabıkamaçiçinkullanılmasısonucunudoğurmuştur.Söz-

gelimiHz.Peygamberdönemindesıcaksavaşlarortamında indirilenkıtalayetleri tarihsel

bağlamıdikkatealınmadanKur’an’ınsavaşvebarışortamındakiasliduruşuveesasgayesi

gözardıedilerekyorumlanmışve indiyorumlarlaötekileştirilentekfiredilentüminsanlara

karşıkullanılmayabaşlanmıştır.

Hadis-Sünnet Anlayışları

Daiş’ininternetortamındayayımlananyayınlarındananlaşıldığıkadarıylaKur’ankonusunda

takındıklarızahirciyaklaşımtarzı,hadislerleilgilitutumlarındadabelirleyiciolmuştur.Söyle-

nenbağlamıdikkatealmadanvelafzınhikmetiiçinbirçabasarfetmedenmetniolduğugibi

alarakkullanmakDaiş’inenbelirginözelliğiolaraköneçıkmaktadır.

Hz.Peygamberinsünnetvehadisleriniistihdamtarzlarınabakıldığındaşuhususlarözellikle

dikkatçekmektedir:

1. Sünnetivehadisibirbütünolarakelealmayerineherbirhadisikendibağlamından

kopararaklafziyorumunabaşvurmaksuretiyleideolojilerineuygunolarakyorum-

lamaktadırlar.

2. Hadisiyorumlamaçabasındadirayetsizbirrivayetbilgisiöneçıkmaktadır.

3. Kur’an’lasünnet,sünnetlehadisbütünlüğüdikkatealınmamaktaveparçacı,bü-

tünlüktenyoksunbiryaklaşımsergilenmektedir.

4. Hadislerinsıhhatini tespitkonusundaherhangibirçaba içerisindebulunmadan,

sahihkaynaklarabaşvurmatitizliğigösterilmedenhadisolduğusöylenenmetinler

çoğuzamanherhangibirsüzgeçtengeçirilmedenolduğugibialınmıştır.Sözgelimi

örgütün İstanbul’un fethiyle ilgili Kostantiniyye dergisinde zikrettiği hemen tüm

rivayetlerinuydurmaolduğugenelkabulgörenbirhusustur.Ancakörgüt İstan-

bul’un henüz fethedilemediğine ilişkin görüşünü savunmak üzere bu rivayetleri

kullanmaktabirbeisgörmemiştir.

ÖteyandanDaiş,Kur’an’dahakkındafazlabilgibulunmayanfitenhadislerini,Kıyametala-

metleri,Mehdilik ve Deccal’le ilgili pek çoğu uydurma ve zayıf olan rivayetleri de kendi

ideolojisineuygunolarakkullanmaktadır.

daiş raporu 4.indd 18 16.8.2015 22:23:33

19

TAHRİF ETTİKLERİ BAZI DİNİ KAVRAMLAR

Daiş’inengüçlüpropagandasilahıveyenitaraftarkazanmaaracıyapıbozumunauğrat-tıklarıdinikavramlardır.İslamkültürüvemedeniyetiiçindeyeralan,esasenasırlardanberianlam ve kapsamları konusundaaşağı yukarı görüş birliği bulunan cihat, bey’at, el-velave’l-bera,hicret,tağutgibiterimvekavramlarDaişvebenzeriörgütlertarafındanyenidentanımlanmaktadır.İçleriboşaltılanveanlamalanlarıyenidençizilenbukavramlarinsanlarıhertürlüyalan,yanlışvetutarsızfikirvedüşünceveeylemesevkedebilmektedir.

Daiş propagandistleri, cihat sizin bildiğiniz gibi değil, size öğretilen her şeyi unutun, sizipasifizeetmekiçinİslambarışdinidirdenildi,sizdeyuttunuz,oysa“İslamkılıçdinidir”(Dabiq,VII/20vd.)gibiyorumlarlayanlışbilinenkavramları tashihetme iddiasıylaortayaçıkmakta-dırlar.Bupropagandadili özellikle kendi yereldini geleneğiylearasındamesafebulunanyeninesilKuzeyAfrikaMüslümanları,mühtedilervedinibilgialtyapısızayıfolmaklabirlikteheyecanıyüksekkişilerüzerindesondereceetkiliolabilmektedir.

Daiş,kendidüşüncelerinisavunmakveyaygınlaştırmakamacıylaİslam’ıntemelkavramları-nısahipolduğuaslimanasındanveyavazedildiğimanadankopararakmanipüleetmektebirsakıncagörmemektedir.Bukavramlarhakkındaİslamdüşüncegeleneğindegenelveyage-neleyakınbirkonsensüsbulunmaktadır.İslambilginlerinineserlerindeveİslamitoplumlarınpratiğindebukavramlarhakkındatarihisüreçiçerisindeoluşanvebüyükorandamuhafazaedilenbirkanaatmevcuttur.Daiş’indiğerkonulardaolduğugibibukavramlarınpratiğiko-nusundadagenelgeçerkanaatleönemliorandaayrıştığıgözlemlenmektedir:

Raporunbundan sonraki sayfalarındaDaiş’in en çok istismar ettiği İslami terim ve kav-ramlarailişkinyorumlarınaanahatlarıylayerverilecekvesözkonusuyaklaşımlarKur’anveSünnetışığındakısacadeğerlendirilecektir.

İnsanın Dokunulmazlığı: İsmet

İslamdüşüncetarihindetemelhakvehürriyetlerkonusundaikitemelyaklaşımsözkonu-sudur.Anaakımıtemsiledenbirincianlayışagöreinsanademiyetisebebiylemasumdurvetemelhaklarasahiptir.Buhakları inancı,tabiiyetiveyasosyalstatüsügibisebepleregörekısıtlanamaz,engellenemez.BunagöreinsanAdemolduğuiçincanı,malı,ırzı,aklıvedinikorumaaltındaolmalıdır.Buhaklarınadokunulamayacağıgibibunlarınmuhafazasıiçinge-rekendüzenlemelerdeyapılmalıdır.

İkinciyaklaşımdaiseinsanainancınaveyastatüsünegörebuhaklartanınmaktadır.Buan-layıştaaynıgruptanolmayanötekileştirilmektevefarklıbirmuameleyetabitutulmaktadır.


daiş raporu 4.indd 19 16.8.2015 22:23:33

20


Buna göreMüslümanın ötekisiMüslüman olmayandır. İnsana sadece inancına diğer birtabirleimanınagöredokunulmazlıkhakkıtanınmaktadır.Kişiyaimanederekdokunulmazlıkeldeedecekyadazimmetakdiiledokunulmazlıkhakkınakavuşacaktır.

İslam’agörehukuk,ahlakvebenzerinormatifdüzenlemelernihayetindeinsanı,onunonu-runu,dokunulmazlığınıvekerametinikorumayayönelikçabalardır.İlahiprensiplerinsanınkerametinikorumayıtemelhedefleriarasındasaymıştır.İnsandoğuştanmükerremolarakyaratılmıştır.YüceAllahKur’anıKerim’de“Bizinsantürünüşereflikıldık”(İsra17/70)buyur-maktadır.Mükerremolarakyaratılmışbulunaninsanınbukerametindenmütevellithaklarıvardır vebunlar kısıtlanamaz, yok sayılamaz.BirMüslüman için“öteki” sadece zalimdir,zalimlemücadele isekaçınılmazdır.Kur’an’da“Zalimlerdenbaşkasınadüşmanlık yoktur”(Bakara2/193)buyurulmuştur.Zalimzulmettiğizamanonakarşıçıkmakesastır.Zulmetmediğiveşiddetebaşvurmadığımüddetçemüeyyideyemaruzkalmasısözkonusudeğildir.

Daişvebenzerianlayıştakihareketlerİslam’ınanaakımınınuygungördüğübirincigörüşükabul etmedikleri gibi ikinci görüşü dahi istismar ederek kendilerinden olmayan herkesiaynıkategoriyekoyarakötekileştirmekteveonlarıntemelhakvehürriyetleriniyoksayarakböyleceİslam’ıntemelprensipleriniçiğnemektedirler.

Hilafet / İslam Devleti

Birininyerinegeçmek,ardındangelmek,vekâletvetemsiletmekgibianlamlaragelenhi-lafet,literatürderisaletvazifesihariçHz.Peygamber’inardılıolarakdevletiyönetme,dininhükümlerinitoplumdauygulama,bütünMüslümanlarıtemsiletmemanalarınıkapsar.İslamtoplumununliderlikmakamına işaretetmeküzerehalifeterimiyanında imam,emir,emi-rü’l-müminingibifarklıkelimelerdekullanılmıştır.

Daiş’i benzeri diğerörgütlerdenayıranen temelözellik onunkendini bir“hilafetdevleti”olaraktanımlamasıdır.Örgütbukararavarırkenİslam’ınhilafetkonusundakigenelyaklaşı-mınınaksinehiçbiristişareveyaseçimmekanizmasınıçalıştırmadankahırvegalebeyoluylahilafetin kendi uhdesindebulunduğuna karar vererek bunu tümMüslümanlara dayatmışbulunmaktadır.Oysakahırvegalebeyleinsanlarınyönetiminetalipolmak,onlarazorlahük-metmekasladinivemeşrusayılamaz.

Örgütün lideriEbubekirel-Bağdadi2014yılında insanların rızasınıgözetmedensilahgü-cüylekendisinihalifeolarakilanetmiştir.Oysahalifelikbirinsanınkendikendisinihalifeilanederekyürürlüğekoyabileceğibirkurumdeğildir.Bir insanınhalifeolabilmesi içingereklişartlarıtaşımasıvehalifeliğininümmetinbüyükçoğunluğutarafındankabuledilmesigere-

daiş raporu 4.indd 20 16.8.2015 22:23:33

21

kir.Halifeliklerikonusundagenelbirkabulortayaçıkmışbulunanİslam’ınilkdönemhalife-lerininseçimtarzlarınabakıldığındabuhususunnekadarönemsendiğiaçıkçagörülecektir.

Tekfir, Tebdi’, Tadlil

“Tekfir”,AllahResulü’nün(sav)vahiyyoluylaalıpinsanlaratebliğettiğikesindelillerlesabitolanbiresasıinkaredenidindışıilanetme,kafirsaymademektir.“Tebdi”birinibid’atehlisayma,“tadlil”desapıkilanetmeanlamlarınagelir.Daişmensuplarınınyeryer,kendilerince,“bid’atehli”olmayıkafirolmaktandahakötügördükleriçeşitliyayınlarındananlaşılmaktadır.Daiş’inayrıca“ridde”,yanidindendönmeteriminidesıkçakullandığıveneredeysebütün“öteki”Müslümanlarıdindendönmüşsaydığıanlaşılmaktadır.

Şia’nın tamamını“Rafızi”suçlamasıyla,öldürülmesigerekenzındıklarolarakgörenörgüt,yayınlarındaŞiimescitvecamileriiçin“Rafızitapınağı”ifadesinikullanmaktadır.

KendilerindenolmayanhemenherkesitekfiretmektebirsakıncagörmeyenDaiş,başlangıç-tamensububulunduğuel-Kaideveyakendisindenayrılankimigruplar

gruplardahilolmaküzereneredeysetümİslamdünyasınıtekfiredecekbiranlayışavarmışbulunmaktadır. Onlara göre Suriye ve Irak’ta rejime karşı mücadele vermekte olan tümgruplarİslamdışıbirmücadeleyeveanlayışasahipolduklarıiçinbatılyoldabulunmaktadır-larveonlarladamücadeleetmekfarzdır.BunagöreDaiş’tenolmayanherkesdindençıkmışvemürtedolmuştur;mürtetlerlesavaşmak,onlarahertürlücezalandırmayıöngörmek,iddiaettikleriİslamdevletininbekasıvehakimiyetiiçinvazgeçilemezbirhaktır.

Selefianlayışınönemliprensiplerindenbiridebidatvehurafelerlemücadeleetmektir.Daiş’egöremevcut İslami toplumlardabulunanpek çokuygulamadindenneşet etmemiş olupdine sonradan ilave edilmiştir. Dine sonradan ilave edilen her şey bidattir, bidatlere tabiolanlar İslam’ındışınaçıkmışlardırvecezalarıcehennemdir.Daişpekçokkonudaolduğugibibidatlerkonusundadaaşırıyakaçmışve İslamitoplumlardabulunanteravihnamazı,tesbihat,bayramkutlamalarıgibipekçokdinigeleneğibidatkavramınadahilederekonlarlamücadeleyegirişmiştir.BaştaVeyselKaranitürbesiolmaküzerepekçokdinivetarihieserDaiştarafındanbuamaçlayerlebiredilmişbulunmaktadır.

Kur’an-ıKerim’deİslam’agirdiktensonra“küfürkelimesisöyleyenlerin”kafirolduğu(et-Tevbe9/66), imanettiktensonraküfregirip inkarda ısraredenlerin imanadöneceklerininumul-madığı(Al-iİmran3/90),dindendönenkişininküfregirdiği(el-Bakara2/217,Al-iİmran3/106)ifadeedilmiştir.


daiş raporu 4.indd 21 16.8.2015 22:23:33

22


Allah’ınvarlığınıvebirliğini,peygamberlerini,kitaplarınıveyaKur’an-ıKerim’inbazıhüküm-lerini,öldüktensonradirilmeyiinkaredenler,Allah’aortaklarkoşanlar,Allah’ınharamkıldı-ğınıharamsaymayanlar,Allahvepeygamberiylealayedenler,dilleriyleinandıklarınıbeyanettiklerihaldekalbentasdiketmeyenmünafıklarKur’antarafındankafirsayılmıştır.

BununlabirlikteyineKur’an-ıKerim’deselamverenbirine“Senmümindeğilsin”şeklindekarşılıkverilmemesiemredilmiş(en-Nisa4/94),cihadagitmektenimtinaedenmünafıklarhak-kındadoğrudankafirifadesiyerine“küfredahayakın”(Al-iİmran3/167)ibaresininkullanılmasıtercihedilmiş,böyleceaçıkbirdeklarasyonolmadıkça,yanikişikendisininkafirolduğunuaçıkça ilanedipsöylemedikçesadecebir takımkarineler, işaretler,delaletleryoluylabazıkimselerikafirsaymanınyanlışlığıortayakonulmuştur.

Hz.Peygamber(sav)dekelime-itevhidisöyleyenlerinkanlarınınvemallarınınkorumaaltınaalındığını,kıbleyeyönelipnamazkılanlarınveMüslümanlarınkestiğihayvanlarınetleriniyiyen-lerinAllahveRasulü’nüngüvencesinikazandığını,dolayısıylatekfiredilemeyeceğinibelirtmiş(Buhari,“İman”,17,Salat,28,EbuDavud,“Cihad”,95),mamafihMüslümanakafirdiyehitapedeninbizatihikendisininküfregireceğinibeyanetmiştir(Ahmed,II,18,Buhari,“Eyman”,7,“Edeb”,73).

Hz.Peygamber’inMekke’nin fethindenhemenöncedüşmanabilgisızdıranHatıbb.EbuBeltaaisimlisahabiyiölümcezasınaçarptırılmasınıisteyenHz.Ömer’eizinvermemesiveHatıb’ınbuyanlışa,Mekke’debulunanakrabalarınıkorumakamacıyladüştüğünübelirterekonuaffetmesi(EbuDavud,“Cihad”,98),münafıklarıcezalandırmaması,cenazenamazlarınınkı-lınmasınamüsaadeetmesi,açıkçaküfrünüvedüşmanlığınıizharetmeyenlerizamaniçindekazanmayayönelikbirtutumtakındığınıgöstermektedir.

AllahRasulü’nün(sav)bumüsamahakartutumuashab-ıkiramınanlayışvedavranışlarınabirebiryansımıştır.Hz.Ebubekir’inzekatvermeyireddedenlerekarşıyürüttüğüsavaşonlarınİslam’ınbir rüknünü iptaletmelerivedevletekarşı isyanetmelerisebebiyledir.Hz.AlideCemel ve Sıffin savaşlarında karşı saftamuharebeye katılanları kafir olarak nitelendirenkenditaraftarlarınınanlayışınıonlarınkafirdeğil,isyanedenkardeşleriolduğunusöyleyerektashihetmeyeçalışmıştır.

İslam tarihinde tekfirmeselesihenüzbirincinesil hayattaykenortayaçıkmıştır.Sıffin sa-vaşı(657/h.37)sırasındaortayaçıkanvesonradanHaricileradıylameşhurolanbirgrup,“Allah’ınisyancılarlasavaşılmasıhükmünübirkenarabırakarakmeseleyihakemtayiniileçözmeyeteşebbüsettikleri”gerekçesiyleAli,Muaviyeveonlarıonaylayandiğerashabıtekfiretmişlerdir.BunamukabilHz.Alikendisinitekfiredenbugrubudatekfiretmemişveonlarısilahasarılmadıklarısürecehiçbirmedenihaktanmahrumbırakmamış,camileregelmele-rine,fikirlerininpropagandasınıyapmalarınagözyummuş,onlarlakızalınıpverilebileceğini,kestiklerininyeneceğinibelirtmiştir.

daiş raporu 4.indd 22 16.8.2015 22:23:33

23

Ehl-isünnetve’l-cemaatgeleneğiiçerisindeehl-ikıblenintekfiredilemeyeceği,ilzamiyanidolaylıyöntemlerleküfrünsabitolmayacağı,küfredüşürenhususlarınbelirlenmesiyleyeti-nilipbelirlibirkimseninşahsentekfiredilmesindenkaçınmagereği,bukonudabilgisizliğinmazeretkabuledileceği,ulemaarasındaihtilafkonusuolanhususlarıntekfirsebebisayı-lamayacağıgibiprensiplerdegörüşbirliğivardır.AyrıcabirMüslümanıyanlışlıklakafirsay-maktansabirkafiriyanlışlıklaMüslümansaymanınyeğleneceği,birşahsınyüzde1ihtimalleMüslümansayılmasımümkünsekafirsayılamayacağıbelirtilmiştir.

GünümüzdekimiMüslümangruplarınkendimezhepveyaanlayışlarıylabağdaşmayandiğerMüslümanlarıtekfirederekonlarasavaşilanetmesidininanakaynaklarıKitapveSünnetlebağdaşmadığı gibi hulefa-i raşidindönemibaştaolmaküzere İslam tarihi vemedeniyetiiçindedesahihbirkarşılığıolmayanköksüzvemesnetsiziddialardanöteyegeçmemektedir.

“El-Vela ve’l-Bera”

Vela(Mü’minlerisevmek,dostedinmekveonlarayardımetmek)veBera(Kafirlerebuğzet-mek,onlardanuzakdurmak)kavramlarıDaiş’inanlamkaymasınauğratarakkendiideolojisiiçinkullandığıönemlikavramlardandır.

Daiş,temelyaklaşımolarakinsanlarasu-izanlamuameleederekonlarıötekileştirmektevebununbirsonucuolarakdüşmanlığıyaygınlaştırmaktadır.İnsanlarınhataişlemesi,işlenenhatalarınküçüklüğübüyüklüğü,temelakideiçerisindekidurumuvb.konularıgözardıede-rek insanların ikikategoridetoplanmasını,muhalifolanlarındüşmansayılmasını,düşmankategorisinesokulanlarınacımasızcamuameleleretabitutulmasınımübahgörenbuanlayışİslam’ıinsanlarıngözündeolumsuzbirimajakavuşturmakta,terörveşiddetlebirlikteanıl-masınasebepolmaktadır.

“Vela veBera”nın gereği olarak“İslamdevleti”nehicretin farz olduğunu söyleyenörgüt,kendilerine“beyat”edendünyanınhertarafındakiMüslümanlarınIrakveSuriyetopraklarınagelmeleriiçinçağrıdabulunmaktadır.Daiş’inyayınorganıDabiq’tayeralançağrılarda“İs-lamdevletinegelmeleritağutlarcaengellenenlerinKuzeyAfrika’yagiderek”oradakibenzerörgütlerekatılmalarısalıkverilmektedir.

Cihat / Emr bi’l-Ma’ruf Nehy ani’l-Münker

Daiş’inneredeysevarlıksebebisayılanveyayınorganlarındaensıkkullanılanönemlikav-ramlardan biri de cihattır. Daiş’e göre yeryüzünde“İslamdevleti” hakim oluncaya kadarsavaşmakMüslümanlarıntemelgörevidir.“İslamdevleti”ninbekasınınönündeengelteşkiledenher şeylemücadeleetmek, savaşmakvaciptir.Budevletin varlığınakastedenveya


daiş raporu 4.indd 23 16.8.2015 22:23:33

24


yayılmasınadestekvermeyenlerİslam’akarşıçıkmışvemürtedolmuşlardır.Daiş,neredey-sekendindenolmayanbütünMüslümanlarıtekfirediponlarlasavaşmayıbirvecibeolaraktelakkietmektedir.Kendisinesaldırmayanpekçokmasuminsanadahi,bazıcihatayetlerinisebeb-inüzûlüvetarihselbağlamındankoparıpdelilgöstererekeziyetetmekteveyaçeşitlişekillerdecezalandırmaktadır.

Kur’an’dageçencihadınMüslümanlarakarşıolamayacağıherkestarafındanbilinmektedir.Daiş’in insanları tekfir ederek savaş açması bumücadeleyi asla haklı çıkaramayacaktır.Kaldıkibubirsavaşolarakkabuledilsedahikuraltanımazlıkaslauygungörülemez.Hukukve ahlak tanımayan bir savaş asla cihad olarak tanımlanamaz. İslam, savaş ortamında,adil olunması, keyfi uygulamalara girilmemesi, esirlere haksızlık yapılmaması için çeşitliprensiplerkoymuştur.Bunagöreaslahukukdışıkeyfiuygulamavezulümyapılamaz,elisilahtutmayanlaröldürülemez,esirlerinbaşıkesilemez,insanın-hayvanınorganlarıkesile-mez,ürünlerimhaedilemez,ağaçlarkesilemez,ihtiyaçtanfazlahayvankesilemez,taşkınlık,ihanet,vefasızlıkyapılamaz,köleleröldürülemez.Tecavüzünhertürlüsüyasaktır.Düşmanrehineleröldürülemez,ahalikılıçtangeçirilemez,savaşagirmeyenanababaçiftçivb.mes-lek erbabı, papazlar öldürülemez, esirler kalkan olarak kullanılamaz, kimyasalmaddelerkullanılamaz,anlaşmalarihlaledilemez,köleleröldürülmezveesiralınamazlar.

Kur’an-ıKerim’deMüslümanolmayanlarayönelikbirtakımsertveuyarıcınitelikteifadelerinbulunduğudabirgerçektir.Ancakbuifadeler,Kur’an’ınbütünlüğüvevahiysürecidikkatealınarakdeğerlendirilmelidir.Butürayetler,Hz.PeygamberdönemindeMüslümanlaraaçık-çadüşmanlıkedenvesavaşaçankişiveyatopluluklarayöneliktir.Bugibiözeldurumlardı-şındaİslâm’ınveonunpeygamberiningeneltavrı,Müslümanlarındiğerdinlerinmensupla-rıyladahikarşılıklıtahammülvehoşgörüesasınadayalıiyiilişkilergeliştirmeleriyönündedir.Cenab-ıAllahyücekitabındaşöylebuyurmaktadır:

“Allah,sizinledinuğrundasavaşmayanvesiziyurtlarınızdançıkarmayanlaraiyilikyapmanızıveonlaraâdildavranmanızıyasaklamaz.ÇünküAllah,adaletliolanlarısever.Allah,yalnızsizinle din uğrunda savaşanları, sizi yurtlarınızdan çıkaranları ve çıkarılmanız için onlarayardımedenleri dost edinmenizi yasaklar. Kimonlarla dost olursa işte zalimler onlardır.”(el-Mümtehine60/8,9)

Hz Peygamber’in uygulamalarına baktığımızda da onun daima müsamahakar bir tutumiçerisinde olduğunu görüyoruz. Savaş ortamında İslam’a düşmanlık sergileyenlere, hıya-netiçerisindebulunanlaravetoplumdüzeninibozmayayönelikbirçabaiçerisindeolanlaracaydırıcıolmaküzeresertcezalaruygulamışolsadaonunhiçbirzamanrahmetieldenbı-rakmadığı,insanlarıöldürmeyerinediriltmeyeyanihidayeteerdirmeyeçalıştığınıgörüyoruz.Sözgelimi,Mekke’yi fethettiğinde,zamanında inancıyüzündenkendisine türlüeziyetlerdebulunan,doğduğu,büyüdüğüveçoksevdiğimemleketindenyaniMekke’denhicretetme-

daiş raporu 4.indd 24 16.8.2015 22:23:34

25

sinesebepolanmüşriklerehitabenyaptığıkonuşmadaonlarınendişelerinigidermeküzereşumerhametdolusözlerisarfetmiştir:

Hz.Yusuf’unkendihakkındabuncacevrvecefaedenkardeşlerinedediğigibibendesizeşöylediyorum:“Bugünsizekınamakyok.Allah,siziafetsin.O,merhametlilerinenmerha-metlisidir.”(Yusuf12/92)Haydihepinizserbestsiniz.

SONUÇ ve DEĞERLENDİRME

Daişvebenzeriörgütlerceişlenmekteolanşiddetvetedhişiçeriklicürümlerinİslam’ıntemelkaynaklarından,İslamdinininbukonudakitutumundanbeslendiğinisöylemektemelsizbiriddiadanöteyegeçmemektedir.İslam’ıbaşlangıcındangünümüzedekgenelbirdeğerlen-dirmeyetabituttuğumuzdaonunbuyaşananlarıtasvipetmesininmümkünolmadığıaçıkçagörülecektir.Buinsanlarbuanlayışanasılulaştı;hangidüşünselzemindenbeslendiler,nasılbukadaracımasızhalegelebildiler?Yaşanantümbuşiddeti,katliamları,başkesmelerisa-decedinisaiklerleizahetmekgerçekçiolmayacaktır.Bireyselbazıuygulamalardanhareketederekİslamdinindebuvahşetibesleyecekdinigerekçelerbulunduğunusöylemekancaktaraflıbirçabaolarakdeğerlendirilebilir.Yaşananlarınsiyasiveçıkaramaçlıhedeflerini,psi-kolojiknedenlerinigözardıetmeksorunadoğruteşhiskoymaktanalıkoyacaktır.

Ancak şunu da göz ardı etmemek gerekiyor: Bu katliamları işleyenler, bu acımasızlıklarısergileyenler,buoyunlaragelenler,ülkelerinibuhalesokanlar,kendilerine“Müslümanım”diyenlerdir. Üstelik bu savaşlarda kurban gidenler aynı tarafta bulunan yani kendileri deMüslümanolandiğermasuminsanlardır.

Bütünbucürümleri işlemekteolandinigruplar,buşenieylemlerinimeşrukılmak, ihtiyaçduyduklarıtaraftarlarıbulmakiçinveyaiçerisindebulunduğucehalettendolayıkendileriniİslam’anispetetselervetutumlarınıayetvehadislerlegerekçelendirselerdehakikatbununaksidir.İslam’ınterörütasvipetmesimümkündeğildir.Yaşanmaktaolanşiddetvekatliamlar,sahiplerinebüyükbirvebalyüklemektedir.Rahmetdiniolan,insanlarıikicihandarefahvemutluluğakavuşturmayıhedefleyenyücedinimizibuhalesokmayakimseninhakkıolmamalı.

İdeolojiler,düşüncelerbirlikteyaşamayıengellememeli,aksineçeşitlilikkültürelbirzenginlikolarakalgılanmalıdır.

Dinimizyaşamınçokyönlübirdöngüolduğunugözardıetmemişveinsanlarınfarklılıklarıylabirlikteyaşamaahlakıvehukukudahilindebiraradayaşamalarınıöngörmüştür.İslam’agöreherdüşüncekendiakıbetinekendisikatlanacaktır,akıbetinerızagösterenebirdayatmadabulunmakuygundeğildir.Başkalarınınhaklarınıihlaletmedikçe,toplumsalhayatısıkıntıya


daiş raporu 4.indd 25 16.8.2015 22:23:34

26


sokmadıkçaherkestoplumiçerisindekenditercihinegöreyaşamsürmehakkınasahiptir.Toplumsalyapıyıkorumaklagörevlidevletlertebaasınaeşitdavranmayı,herkesehaklarınıvesorumluluklarını adilcebelirleyipkorumayıbaşardığındakimseötekinidışlama imkânıbulamayacaktır.Herkeskanunlarönündeeşitolduğundakimseadalettenşüpheyedüşme-yecektir.Adaletdüzgünişlediğindebirlikteyaşamazeminidahasağlamhalegelecektir.

İslamtektipliliğideğilçoğulculuğuöngörürveteşvikeder.İslamdinibirinsanolmasıhase-biyle,temelhakvehürriyetlerbağlamındainsanlariçinbutürbirayrımagitmedensadecetoplumiçerisindekenditercihleriyleseçtiklerikategoriyegöreinsanlarahukukbelirleyerektoplumudüzenlemeyeçalışmıştır.Ancakgeliştirilentutumvedavranışlartoplumunmasla-hatınaaykırıolduğudurumlardainsanlaraçeşitlisınırlamalarkoymuştur.İnsanlarkenditer-cihleriyleseçtiklerikategorininhakveyükümlülüklerinebağlıkalırlarsaonlarladiğerinançgruplarının birlikte yaşamalarının önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. Kimseyeinancınıveyagrubunubelirlemekonusundabaskıyapılması İslam’ınhiçbirşekildeuygungördüğübir hususdeğildir. İnsanlar istediğini seçmedehürdür.Ancak seçiminden sonrakendisiniilzamedenkurallarauymayükümlülüğüvardır,bunuyapmadığızamanmüeyyide-leremaruzkalmasıkaçınılmazolacaktır.

Tüminsanlarıtektipbirtoplumhalindedüşünmekvasataklındahiöngörmeyeceğibirhu-sustur.Bu,aynızamandayeryüzündekiSünnetullah’adamugayirdir.Allahinsanlarıfarklı-lıklariçindeyarattığını,boylaravekabilelereayırdığını,farklıdillerdeverenklerdeyarattığınıKur’an’dabeyanetmiştir.Aslolaninsanlarınhakkadavetedilmeleridir.Kabuledenlerdoğruyolubulmuşvefelahaermiştir.Kabuletmeyenleriseötekidünyadahesabınıkendilerive-receklerdir.Hesapgörmeişiinsanlaraaitdeğildir.Ancaktebliğvedavetesastır,müminleredüşensabırlahakkıtavsiyeetmektir.Kabuletmeselerdekimsegayrimüslimlerininançları-na,ibadethanelerineyaşamtarzlarınabirtecavüzdebulunamaz.

İslamcoğrafyasındaçeşitlibölgelerdeortayaçıkanveşiddetüretenbuhareketlerinçoğu;dinigerekçelerlehareketettikleriniiddiaetselerdeneticedeİslamkarşıtıgüçlertarafındanbubölgelereyapılanhaksızişgallerdensonraortayaçıkmış,sosyolojikvepsikolojiksaiklerletemelbulansiyasioluşumlardır.İşgalcigüçlerbiryandanekonomikçıkarlarsağlamayaça-lışırkenöbüryandandakörükledikleriçatışmalarlabuMüslümantoplumlarızayıflatmayıveböyleceileriyeyönelikçıkarlarınıgarantialtınaalmayıhedeflemişlerdir.Ortayaçıkmışolanbudininiteliklihareketlerinönemliorandabuişgalcigüçlertarafındanmanipüleedildiğinedairpekçokemareortayaçıkmışbulunmaktadır.

Ancakburadasuçutamamendışgüçlereataraksorununiçindençıkmakolaylığınadakaç-mamaklazım.Neticeitibariyleherkimyönlendiriyorsayönlendirsinbuolaylar,buaklıselimemugayir tutum ve davranışlar, vahşice işlenen bu cinayetler, bizMüslümanların yaşadığıcoğrafyalardavebizleraracılığıylaişlenmektedir.Elimdirkibuvahşetiişleyenlerdemaruz

daiş raporu 4.indd 26 16.8.2015 22:23:34

27

kalanlardaMüslümanlardır. İslamdünyasınınoynananbuoyunları farketmesigerekiyor.Üniversitelerimizin,âlimlerimizin,kanaatönderlerimizin,dinikurumvekuruluşlarımızınbukonuyadahafazlakafayormalarıgerekiyor.

İnsanlara rahmet vaad etmeyen, huzur ve sekinet vaad etmeyenhiçbir hareketin değeriyoktur.EnbaştaDaiş İslam’ınfarklıyorumlarındanoluşantuhafveilginçbirkolajlamaylaMüslümanlarındinibütünduyarlılıklarınırehinalmış,ürettiğinahoşimajlarlaİslam’ıyeryüzüölçeğindekanlıbirdinolaraktakdimetmektesınır tanımamıştır.Hareketinteksermayesidüzakılveacımasızcakullandığısilahlardır.

DaişbenzerioluşumlarazeminhazırlayanbataklıklarıkurutmanınyoluMalikbinNebi’nintabiriyle“ölüfikirler”iayıklamaktangeçiyor.İnsanıönceleyen,hikmeti,maslahatıvemakası-dıgözetenbirdindiliniüretmeyeveyaygınlaştırmayaçalışmakbirçözümyoluolabilir.“Ölüfikirler”,dışarıdanempozeedilen“öldürücüfikirlerden”dahatehlikelidir.Çünkü“ölüfikirler”bağışıklıksisteminiçökertirvesavunmalarıdevredışıbırakır,oysa“öldürücüfikirlere”karşıbünyeninbellibirdirencivesilahlarıvardır.

Diyanet İşleriBaşkanlığıolaraküzerinedüşengöreviyapmaküzeregerekençabayıgös-termişvebunadevametmektedir.DaişMusul’uişgaledereksözdehilafetiniiddiaettiktenhemen sonra 10maddelik bir deklarasyon yayınlayarak, bunu 8 lisana tercüme ederekdünyadakibütündinimüesseseleregönderdik.(göndermiştir.(EK-1)

Akabindebütünİslamdünyasından150İslamâlimini İstanbul’datoplayarakDünyaİslamÂlimleriBarışveSağduyuİnisiyatifitoplanmıştır.Butoplantıdabukonulardetaylıbirşekildeelealınmış,toplantınınsonundayayımlananSonuçBildirgesiyleâlimlerdüşüncesinivetu-tumunubütündünyailepaylaşmıştır.(EK-2)BuİnisiyatifbirDaimiTemasGrubuoluşturarakbarışveitidalkültürünühemcoğrafyamızdahemdebütündünyadayenidenegemenkılmakiçinsüreklibirçabaiçerisindebulunmaktadır.Bukonudayapılmasılüzumlugörülenhusus-larbuTemasGrubuaracılığıylayerinegetirilecektir.BuçerçevedeBarışveitidalkültürününyaygınlaştırılması içinhazırlananmektuplar İslamülkelerinin liderlerine,BMGenelSekre-terliğine,AvrupaBirliğinegönderilmişvebucoğrafyadaişlenenbucürümvezulümlerinsonbulmasıiçingerekençabalarınsarfedilmesitalepedilmiştir.


daiş raporu 4.indd 27 16.8.2015 22:23:34

28


KAYNAKLAR

• Kur’an-ıKerim.

• Kütüb-iSitte.

• ABveTürkiye’ninIşidveYabancıSavaşçılarlaMücadelePolitikası(IKVDeğerlen-dirmeNotu,Ocak2015)Hazırlayan:DeryaKAP

• Adnanİnanç,ŞiddetinAnatomisiveMüslümanlarınŞiddetileSınavı,Makale,Bil-geAdamlarDergisi,Sayı36,Aralık2014.

• AhmetYaman,MüslümanBilincindekiSavaş-CihatAlgısıveSavaşHukuku,Ma-kale,ŞiddetKarşısındaİslam,DİBYay.1.Baskı,İstanbul2014.

• Daiş’eait“Dabiq”,İnternetortamındaİngilizceyayımlananPDFformatındadergi.(I-Xarasısayılar)

• Daiş’eait“Kostantiniye”,İnternetortamındaTürkçeyayımlananPDFformatındadergi.(I-IIIarasısayılar).

• ed-Devletu’l-İslamiyye DAİŞ Neşetuha Hakikatuha Efkaruha Mevkifu Ehli’l-İlmiminha,Hazırlayan:Prof.Dr.Hüseyiner-Rakb,GazzeFilistin.

• EjderOKUMUŞ,“MüslümanToplumdaGörülenŞiddetİçerikliDavranışlar”,Diya-netİlmiDergi,cilt50,sayı3.

• el-IrakMelamihel-Meşhedi’r-RahinveMealatuhu(ed-DivânAraştırmaveİstişareMerkeziRaporu)

• Hamidullah,Muhammed,İslam’daDevletİdaresi,13.bölüm,SavaştaYasakFiil-ler,BeyanYay.İstanbul.

• (IŞ)İDÇerçeveMetni,SamerRaporu,Hazırlayan:MuhammedCihadEBRARİ.

• İhabKemal(JohnRobert),El-Alakatu’l-HafiyyebeyneAmrikave’d-Duvelu’l-Ara-biyya,Kahire,tarihsiz.

• MahmudEsadSeydişehri,İslamTarihi,DivanYay.İstanbul1983,c.2.

• MuhammedAluş,DaişveAkhavatuha,Daru’r-Rayyes,Kahire2015.

• RecepTayyipGÜRLER&ÖmerBehramÖZDEMİR,“IŞİD: Irak’taYerli Suriye’deYabancı”,OrtadoğuDergisi,Temmuz-AğustosCilt:6,Sayı:63,sayfa58-61arası.

• TürkiyeDiyanetVakfıİslamAnsiklopedisi(DİA).

daiş raporu 4.indd 28 16.8.2015 22:23:34

(EK–1)

İSLAM DÜNYASINA “SAĞDUYU, BARIŞ VE KARDEŞLİK”

ÇAĞRISI…

daiş raporu 4.indd 29 16.8.2015 22:23:34

30


daiş raporu 4.indd 30 16.8.2015 22:23:34

31

İslamdünyasındayaşanankrizler,siyasiveaskerigerilimler,mezhepvemeşrebedayandı-rılmakistenençatışmalar,İslâmdünyasınıngüvenliğinitehditedecekboyutlaraulaşmıştır.SonolarakMusulbaştaolmaküzereIrakveSuriyeeksenindeyaşanankaosortamı,gerilimidahadatırmandırmıştır.Busüreçteüretilenkarşılıklışiddetiçeriklibeyanlar,cihadilanları,mukaddesmekânlarıntahribinedönüktehditler,insankaçırmaveöldürmeler,yaklaşmaktaolankitleselfacialarınönsarsıntılarımesabesindedir.Buolaylarınbüyüyerekgeridönüle-mezbirnoktayagelmesidurumunda,İslamdünyasındainsani,toplumsal,dinivemezhebiaçılardankalıcıparçalanmalaryaşanmasıkaçınılmazolacaktır.

Bu bağlamdaherkesi sorunun çözümü için ortak hareket etmeye ve aşağıdaki hususlarçerçevesindedavranmayadavetediyoruz.

1. Müslümankimliği,hertürlümezhebi,meşrebi,coğrafi,etnik,siyasivepolitikai-diyetin üstündedir. Hiçbir yapı, İslam kardeşliğini ve vahdetini bozmaya yönelikçalışmalaraizinvermemelidir.Kur’anveSünnet,insanlarınbirbirinecanını,kanını,malınıveırzınıdokunulmazkılmıştır.Haksızyerebir insanınkanınıdökmek,dinibakımındanenbüyükcürümolarakkabuledilmiştir.

2. 1400yıldırbütünfarklılıklarıylabugünleregelenbirtoplumudini,mezhebiveetniktemelleredayalıbiryapıileyönetmeimkânıyoktur.Hiçkimseyadahiçbirgrup,birbaşkasınıninancına,değerinevedüşüncesinesavaşaçamaz.Herkesyaşadığıtopraklarda tarihsel birikimine uygun olarak özgürce yaşamahakkına sahip ol-malıdır.Bununaksineolanhertutumvedavranış,selamveemanyurduolanbutopraklardafitneçıkarmakisteyenunsurlarolarakgörülmelidir.

EK–1 İSLAM DÜNYASINA “SAĞDUYU, BARIŞ

ve KARDEŞLİK” ÇAĞRISI...

daiş raporu 4.indd 31 16.8.2015 22:23:34

32


3. TarihselsüreçiçerisindeortayaçıkanEhl-iBeytveEhl-iSünnetgeleneklerinibir-birinekarşıtolarakgörüpbununüzerindengüçmücadelesinegirmekbüyükbirfitneolarakgörülmelidir.Ehl-iBeytdeEhl-iSünnetdeHz.PeygamberEfendimiz-dendir.Buunsurlarınbirbirleriyleçatışmahalindeolduğunusavunmak,aslakabuledilemez.

4. Herhangi birMüslüman grup, fırka veya cemaatin, kendi dini anlayışınımutlakhakikatkabulederekdiğeranlayışlarıötekileştirmesi,tekfiretmesi,tekfirettiklerinideölümemahkûmetmesiaslakabuledilemez.Butüranlayışlarımeşrulaştıracakhiçbiryaklaşım,anlayışvegörüşün,İslâm’dandestekbulmasımümkündeğildir.

5. Müslümanım diyen herkes İslam dairesindedir. Hiç kimsenin bir başkasını İs-lâm’dançıkartmasalahiyetiyoktur.Tekfiriesasalanyapılar,nasılkitarihteMüslü-manvicdanlartarafındanmahkûmedilmişsebugündenevzuhurbudüşüncelerinmaşerivicdantarafındankabulgörmeyeceğiaçıktır.SağduyuvevicdansahibiherMüslüman,basiretveferasetiyle,butüryapılarınkökleşmesinehiçbirzamanfırsatvermeyecektir.

6. Çıkar çatışmalarının kurbanı olan savunmasız insanların, çocukların, kadınlarınveyaşlılarınyokedilmesiveinsanlarınyerlerindenyurtlarındansürülmesiüzerineinşaedilecekbiryapının,kendisiniİslâm’labağdaştırmasımümkündeğildir.

7. Bazıçevrelerin,NecefveKerbela’dabulunanEhl-iBeytinbüyükleriHz.Ali,Hz.Hü-seyinveEbu’lFadlAbbasgibimanevişahsiyetlerinmezarlarınıntahripedilmesineyöneliktehditiçerenaçıklamalarıaslakabuledilemez.ZiraNecefveKerbelagibimüstesnamekânlar,Hz.Ali,Hz.HüseyinveEbü’lFadlAbbasgibiEhl-iBeytbüyük-leri,ŞiilerinveyaSünnilerindeğil,bütünİslamümmetininortak,büyükdeğerleridir.

8. Aynışekildebazıçevrelerindiğerlerinekarşıcihatilanetmesidekabuledilemez.ZiraKur’anveSünnet,MüslümanınMüslümanacanınıvekanınıhelalgörenbircihadıaslaemretmemiştir.BugünMüslümanlarıntopyekûnbaşvuracağıenbüyükcihad, taassuba, fakirliğe, cehalete, fitneyeve tefrikayakarşı yapacakları cihat-tır.Hiçkimse,zulmekarşıcihadiddiasıylabaşkacamazlûmiyetlerinyaşanmasınımeşrugösteremez.

9. Busüreçtebireyselolarakâlimlerdenvedinikurumlardanilanedilenfetvalar,sonderece kaygı vericidir. Bugün, âlimlere düşen en büyük görev,Müslüman top-lumlarıayrıştırmayayönelikfetvalarvermekyerine;İslamdünyasındakifarklılıklarıbir rahmetvezenginlikolarakgörüpbarış içindebirlikteyaşamanınahlakınıve

daiş raporu 4.indd 32 16.8.2015 22:23:34

33

hukukunuyenideninşaetmekolmalıdır.Bugün,mezhepçatışmasınıveakankanıdurdurmayanbir sözünhiçbir kıymeti olmadığıgibi, akacakkanasebepolacakfetvaların da hiçbir değeri yoktur.Aksi takdirde bütün İslam âlemi suç ortamı-na,bütünİslamâlimleridesuçortağınadönüşür.Bütünbuolupbitenlerisadecekaygıylaizlemekyetmez.Elimsonuçlardoğuracakbirçatışmayıengellemekiçinbütündiniliderlerveâlimlerkararlılıklabirlikveberaberlikiçindehareketetmelidir.Buhepimizindini,ahlakivevicdanigörevidir.

10. Sıcakçatışmabölgelerindekidinikurumvekuruluşlarıntemsilcileribirarayagele-rekbaştaIrakveSuriyeolmaküzereçatışmaalanlarıylailgilidiniveahlakitemelliçözümgirişimlerinibaşlatmalıdır.İslâmdünyasındakidini-manevisahadakikanaatönderlerindenoluşanbirheyet,mezhepodaklıkamplaşmalarınortadankaldırılma-sıiçininisiyatifalmalıdır.BuyöndeuluslararasıniteliğihaizMüslümankurumvekuruluşlar,sorumluluküstlenmelidir.DiyanetİşleriBaşkanlığımız,bukonudagörevüstlenmektenbahtiyarlıkduyacaktır.

Kamuoyunasaygıileduyurulur.

DİYANETİŞLERİBAŞKANLIĞI

EK–1 İSLAM DÜNYASINA “SAĞDUYU,

BARIŞ ve KARDEŞLİK” ÇAĞRISI...

daiş raporu 4.indd 33 16.8.2015 22:23:34

daiş raporu 4.indd 34 16.8.2015 22:23:34

(EK-2)

DÜNYA İSLAM BİLGİNLERİ BARIŞ, İTİDAL VE SAĞDUYU İNİSİYATİFİ

SONUÇ BİLDİRGESİ

daiş raporu 4.indd 35 16.8.2015 22:23:34

36


daiş raporu 4.indd 36 16.8.2015 22:23:34

37

لم كافة ولا تتبعوا يا اأيها الذين امنوا ادخلوا فى الس

بين يطان اإنه لكم عدو م خطوات الشEy iman edenler! Hep birden barışa girin. Sakın şeytanın peşinden gitmeyin.

Çünkü o, apaçık düşmanınızdır. (Bakara208)

DiyanetİşleriBaşkanlığıİslamdünyasınıniçindengeçtiğiağırşartlarailişkin18.06.2014tarihlisağduyuçağrısıyapmıştır.Buçağrıilgiilekarşılanmışveislamdünyasındangenişbirdestekalmıştır.Müslümankurum,kuruluşvetemsilciliklerle,kanaatönderlerivetoplumrehberlerindengelengüçlütaleplerdoğrultusundaBaşkanlığımız17-19Temmuz2014ta-rihleriarasındaTürkiyeCumhuriyetiDiyanetİşleriBaşkanlığınınevsahipliğinde“İslamDün-yasıSağduyuİnsiyatifi”adıyla150’yiaşkınkatılımcınıniştirakiylebirforumdüzenlenmiştir.ToplantıyatesadüfedengünlerdeFilistinbölgesindeyaşanansaldırı,çatışmavekatliamamalesefbiryenisidahaeklenmiş,havadanvekaradanyapılansaldırılardapekçokkadın,çocuk,masuminsanhayatınıkaybetmiştir.Yaşanançatışmalarınderinleşmesiveartmasıdurumun vehametini kat kat artırmaktadır. İslam dünyası sağduyu insiyatifi delegasyonuİnsanlıkdışıbukatliamıtelinederkenhayatınıkaybedenlereCenab-ıAllah’tanrahmetdile-mektedir.

Delagasyonunüçgünsürenmüzakerevedeğerlendirmelerisonucundaaşağıdakihususla-rınİslamdünyasıvedünyakamuoyuilepaylaşılmasıuygungörülmüştür:

(EK-2) DÜNYA İSLAM BİLGİNLERİ BARIŞ, İTİDAL VE

SAĞDUYU İNİSİYATİFİ SONUÇ BİLDİRGESİ

daiş raporu 4.indd 37 16.8.2015 22:23:34

38


1. Bütün insanlık Hz.Adem’in çocuklarıdır ve eşit haklara sahiptir. İnsanlar, renk,cinsiyet,dil,coğrafya,v.byönlerdenbirayrımaveayrımcılığatabitutulamazlar.

2. İslamkimliğibütünmüslümanlariçinenüstaidiyettir.Bukimliksiyasi,toplumsal,mezhebi her türlü alt kimliği aşar ve hepsinin üstündedir. Başka hiç birmen-subiyetinbunaöncelenmesidüşünülemez.Mezhep,meşrepv.b.dinioluşumveaidiyetler,ikincilaidiyetlerolupislamkimliğineöncelenemez.

3. Islamdinibütüninananlaraeşithaklarveyükümlülüklergetirmektedir.Bunagörebütünmüminlerkardeştir.Hiçbirgerekçemüslümanlarınbirbirinezararvermesi-nihaklıkılamaz;bunumeşrukılacaketnik,siyasi,mezhebihiçbirgerekçekabuledilemez.

4. İslamdiniinsanlığahuzur,barış,güvenveikicihansaadetinisağlamakiçingel-mişir.Tarihselsüreçteortayaçıkanitikadi-fıkhimezhepleringayesideİslamınkökdeğerlerinianlamakveonlarayenidurumlardahayatiyetkazandırmaktır.Mezhep-lerİslamınbugayesiniiptaleveortadankaldırmayabirgerekçeyapılamaz.

5. İnsanlığınmuhtelifkabile,dilverengeayrılmasıfıtridir.BudurumAllah’ınayetle-rindendirvekarşılıklıtanışmak,dayanışmakvehayırdayarışmakiçindir.Bufarklı-lığıninsanlararasındabirüstünlükveayrımcılıkgerekçesiyapılmasıdini,ahlakiveinsanitemeldenyoksundur.

6. İslamilkeolarakkin,nefretvedüşmanlığımenederveherkoşuldahak,hukuk,adaletvebarışıönceler.İslam,hukukiolmayanvemeşruiyettemelibulunmayanşiddetveçatışmayıaslaonaylamaz.

7. Çıkar çatışmalarının kurbanı olan savunmasız insanların, çocukların, kadınlarınveyaşlılarınyokedilmesiveinsanlarınyerlerindenyurtlarındansürülmesiüzerineinşaedilecekbiryapının,kendisiniİslâm’labağdaştırmasımümkündeğildir.

8. Toplumdakaosçıkartma,kargaşavaretme, insanları toplucaöldürme,camileribombalama, katliam yapmanın adı terördür.Terör cihadolarak kabul edilemez.İslam’ıncihadındaaslaterörbiryöntemolarakkabuledilemezveuygulanmaz.

9. Zulme,sömürüye, işgale,savaşa,baskıya,menfaate,korsanlığa,silahavegücedayalıegemenanlayıştankurtularakadalete,dayanışmaya,bağımsızlığa,barışa,özgürlüğe,dostluğa,bilgeliğe,hukukaveahlakadayalıdeğerlerbizMüslümanlarınreferansdeğerleriolmalıdır.

daiş raporu 4.indd 38 16.8.2015 22:23:34

39

10.Sadecekenditaraftarlarınınveyaçoğunluğuninançhaklarınıönceleyenvebaş-kaca inançlarıyoksayanbir tutumdeğil;kimolursaolsun,azçokdemedenveherhangibirdeğeretabitutmadanherkesininançhakkınıveinancınıdilediğigibiyaşamahakkınıkutsalgörenbiranlayışahlakîolandır.

11. İslaminanç,kültürvegeleneğindekategorikolarakdinsavaşıyoktur.Cihatinsan-lığınhukukunuvetoplumsalyararıkorumayayöneliktir.Cihatinsanlığınhukukunavesaldırılarakarşısavunmaamaçlıdır.

12. Hukukenmeşruiyetibulunmayanhiçbiroluşumunkendiliğindensiyasibirtoplu-luğa,herhangibirülkeveyacemaatesavaşilanetmeyetkisiyoktur.Hiçbirmüslü-mandafarklıdüşünce,değerveinançsahiplerinehusumetleyönelemez,hasma-nebirtutumtakınamaz,onlarıdüşmanolarakgöremez.İnsanlarınkendimezhep,meşrepvegeleneklerineuygunyaşamahakkıvardır.

13. İslam tarihinde ortaya çıkan fıkhi, kelami oluşumlar birer düşünce ekolüdür vebunlarınherbirikendiözgülkoşullarındaoluşmuştur,butarihikoşullarınsonsuzakadardevametmesidüşünülemez.Tarihtekendişartlarıiçindeortayaçıkanihtilafvegerilimlerinbugüntekrarlanmasıvedevamettirilmesiistenemez.

14.Hiçbirmezhep,meşrepvedinioluşumkendikanaatinimutlakhakikatyerinekoya-maz,farklıinanışvedüşünüşleriİslamdışıilanederektekfiredemez,bunadaya-narakhayathaklarınınortadankaldırılmasınıtecvizedemez.Bukabilyaklaşımlaraİslamın temel kaynaklarından hiç bir dayanak getirilemez, herhangi bir fetvayakonuyapılamaz.

15.Bugün,âlimleredüşenenbüyükgörev,Müslümantoplumlarıayrıştırmayayöne-likfetvalarvermekyerine;İslamdünyasındakifarklılıklarıbirrahmetvezenginlikolarakgörüpbarış içindebirlikteyaşamanınahlakınıvehukukunuyeniden inşaetmekolmalıdır.Bugün,mezhepçatışmasınıveakankanıdurdurmayanbirsözünhiçbirkıymetiolmadığıgibi,akacakkanasebepolacakfetvalarındahiçbirdeğeriyoktur.Aksitakdirdebütünİslamâlemisuçortamına,bütünİslamâlimleridesuçortağınadönüşür.Bütünbuolupbitenlerisadecekaygıyla izlemekyetmez.Elimsonuçlar doğuracakbir çatışmayı engellemek için bütündini liderler ve âlimlerkararlılıklabirlikveberaberlikiçindehareketetmelidir.Buhepimizindini,ahlakivevicdanigörevidir.

16.Aslolanherkesincan,mal, onur vehaysiyetdokunulmazlığınasahipolduğudur.Müslümanlıkbeyanındabulunanherfertmüslümandırvehiçkimseninbubeyanı

(EK-2) DÜNYA İSLAM BİLGİNLERİ BARIŞ, İTİDAL VE

SAĞDUYU İNİSİYATİFİ SONUÇ BİLDİRGESİ

daiş raporu 4.indd 39 16.8.2015 22:23:34

40


ilgaveiptalhakkıyoktur.Kezahiçbirfertveoluşum,ehlikıbleyiislamdışıilanede-mez.Müslümanlarıtekfiretmenevzuhurbircereyandırvedinenmeşruiyetiyoktur.Müslümanların ortak vicdanı dabunuasla kabul etmez.Müslüman toplumlarınsağduyusuveakl-ıselimigeçmişteolduğugibi,bugündeböylebiranlayışınislamcoğrafyasındatutunmasınamüsadeetmeyecektir.

17. İslambeldelerindekimanevideğerihaiztarihieserlerinvemabetlerinhedefalın-ması,tahripedilmesivesaldırıyamaruzkalmasıkabuledilemez.Bueserlersade-cemüslümanlarındeğil,bütüninsanlığınortakdeğerivemirasıdır.

18. İslamdünyasısağduyuinsiyatifitarafındanoluşturulansağduyutemasgrubununçatışmazlıkmesajınaİslamdünyasındakisivil,resmibütünyapılarınkatkıvedes-tekvermesibumesajınhayatbulmasıiçinhayatiönemihaizdir.Bukonudailgilikurum,kuruluş,teşekkülveşahıslarıngerekliduyarlılığıgöstereceğineveistenilendesteğivereceğineolaninancımıztamdır.

DİYANETİŞLERİBAŞKANLIĞI

daiş raporu 4.indd 40 16.8.2015 22:23:34

Documents

DAİŞ’İN TEMEL FELSEFESİ VE DİNİ REFERANSLARI RAPORU · 9 genişleyen bu hareketler uluslararası stratejilerin de birer parçası olarak bugün namlusunu Müslümanlara yöneltmiş