Daha iyi nasl yazarm?

Daha iyi nasl yazarm?Yard. Do. Dr. Ahmet BenzerDaha iyi nasl yazarm?1. Kural: ok bilinen mecaz ya da benzetmeleri asla kullanmayn.2. Kural: Asla ksa bir kelimeyle ifade edebileceiniz bir ey iin uzun bir kelime kullanmayn.3. Kural: Bir kelimeyi cmleden karmak mmknse bunu yapn.4. Kural: Etken cmle kurabileceiniz yerlerde asla edilgen cmle kullanmayn.5. Kural: Yazdnz dilde karl olduu srece asla yabanc, bilimsel bir kelime ya da terim kullanmayn.6. Kural: Yanl bir ey sylemeden nce bu kurallardan herhangi birini ineyin.7. Kural: Doru noktalamay kullanarak.

Noktalama iaretleriVurgu, ton ve duraklamaBilginin daha iyi anlalmasn salamaNokta (.),virgl (,),noktal virgl (;), kesme () iaretleri soru iareti (?),nlem (!),parantez (( )),keli parantez ([ ]),ksa (-) ya da uzun izgi (),iki nokta (:)trnak iareti (,)Nokta Cmlenin sonuna konur.Trnak iareti iinde yer alan cmlenin sonuna da nokta konur ve sonrasnda trnak kapatlr ve devam eden kelimeler kk harfle balar:Kendi kendisine Kalemimi almay unuttum. diye sylendi.Trnaktan sonra devam eden bir kelime yoksa trnak iaretinin sonuna bir nokta konur:Ercan tam olarak bana unu syledi: Yarn gelirken bir tane de sana getireceim..

1.2 Cmle parantez iinde olursa ayn trnak iaretindeki gibi nokta ile bitirilir. Unutmamak gerekir ki parantez veya trnak iaretinden sonra nokta konmaldr.Bilgisayar (Tketicilerin en ok tercih ettii teknolojinin addr.) retimde ok fazla kullanlyor.Bilgisayar retimde ok fazla kullanlyor (Tketicilerin en ok tercih ettii teknolojinin addr.).Amerikan ve ngiliz ngilizcelerinde trnak iaretlerinin kullanl farkllk gstermektedir. Amerikan ngilizcesinde nokta kapatma trnann iinde yer alrken, ngiliz ngilizcesinde trnan dnda yer almaktadr.

2. Tarih yazmnda gn, ay ve yl ayrmak iin nokta kullanlr:13.04.1999Bu kullanmlarda ay rakam yerine yazyla yazlacaksa nokta kullanlmaz ve ay da byk harfle yazlr:13 Nisan 1999

3. Saat yazmlarnda saat ile dakika arasnda nokta kullanlmaktadr:9.15Ayrca dakika gsterimi st simge olarak da gsterilebilmektedir: 9.15 Amerikan ngilizcesinde iki nokta (12:30), ngiliz ngilizcesinde ise nokta (2.34) tercih edilmektedir.

Burada nemli nokta saat yazmlarndan sonra gelen ekin ayrm ve nl uyumu kuraldr. yle ki;Akam yemeine 9.15te geldiler. Aadaki rnekte ise 00 biimindeki dakika sylenmeyip sonrasnda gelen ek, saate tabi olur ve yazm ona gre yaplr:Akam yemeine 9.00da geldiler.

4. Saylar, binlik dilimlerine sadan balanarak l bekler halinde nokta ile ayrlr:1.241 veya 134.134.345.423.4.1. Para ile ilgili ifadeler rakamla yazlrken ise yine parann birlik dilimleri nokta ile ayrlr. Kuru ksm, ondalk dilimler ise virglle ayrlr:23.235,32

4.2 Bir eyin kanc srada olduunu sylemek iin saylara eklenen +ncI eki yerine nokta iareti kullanlr:5inci snf yerine 5. snfUnutmamak gerekir ki +ncI eki yerine kullanlan bu nokta iareti ve balacyla birlikte kullanlaca zaman balatan ve ksa izgiden nce nokta kullanlmaz:Kitabn 4 ve 5. blmlerinde gerekli bilgiyi bulabilirsiniz.14-16. yzyllarda yaamtr.

5. Bir yaznn maddelerini gsteren rakamlardan sonra konulur; harflerden sonra ise konmaz:2. Konuma.6. Balklar tamamlanm bir cmle olsa da balklarn sonuna nokta konmaz:Trke retiminde Kullanlan ltler7. Nokta iareti ksaltmalarn sonuna konur:Dr. Giray

8. Nokta kendisinden nceki kelimeye bitiik yazlr. Kendisinden sonra ise bir harf boluk braklr. Bunun tek istisnasn bilgisayar teknolojisindeki adres yazmlar oluturmaktadr. zellikle internet adreslerinde;www.meb.gov.trDosya uzantsn yazarken;Dosya ad(.)dosya tr: dev.docVirgl (,)

1. Virgl, tek kii tarafndan gerekletirilen birok eylemi tek bir cmle iinde balamaya yarar:Okula gittim, gezdim, geldim.1.1 Burada dikkat edilmesi gereken husus znenin bir olmasdr; ayet zneler ortak olmazsa noktal virgl kullanlr:Kel lr, srma sal olur; kr lr, badem gzl olur.

2. znelerden sonra kullanlarak anlam belirsizliini nler:Aye, doktora gitti.Doktor Aye mi yoksa doktor ile Aye ayr kiiler mi? Bu ayrm virgl ile salanr. Aslnda doktora giden kii Ayedir.

3. Ayn yklemin zneleri arasna virgl konur:Polis, manav, bakkal herkes toplanm onlar izliyordu.4. Ayn yklemin nesneleri arasna virgl konur:Gelmiimi, gemiimi, tarihimi btnyle severim.5. Ayn yklemin tmleleri arasna virgl konur:Okulda, ite, yolda hep seni dyordu.6. Ayn adn sfatlar arasna virgl konur:Terbiyeli, akll, drst ve alkan bir insan.7. Benzer ad tamlamalar arasna konur:Trkenin gzelliklerini, dilin inceliklerini, konumann keyfini bir kere tatmas gerekir.Tekrar eden balalarn ncesinde ve sonrasnda ise hibir noktalama iareti kullanlmaz:Manavdan hem domates hem biber aldm.

8. Virgl, tr farkl ya da benzer rnekleri arka arkaya sralarken kullanlr. Bu kullanm son rnee kadar virgl ile devam eder. Son rnekte ise ve kelimesi tercih edilir.Okula ekmek, peynir, su ve zeytin gtrdm.Unutmamak gerekir ki sralamada son virgln yerine kullanlan ve balac ncesinde herhangi bir virgl yerine kullanld zaman virgl iaretinin sralama anlam dnda gruplama greviyle kullanlr:Elif, Aye ve mer ve Nilgn tatile ktlar.Yukardaki cmlede Aye ve merin birlikte olduu ya da Aye, mer ve Nilgnn birlikte olduu Elifin ayr olduu anlam da kabilir. Bu sebeple arka arkaya sralanan rneklerde virgl yerine ve kelimesi yalnzca bir kere kullanlabilir.9. Virgl bazen cmle iinde nefes alma imkn salamak amacyla kullanlrken:Btn gn durmakszn alrken aklna babasnn ameliyat olduu, bugn taburcu olaca geldi.

Bazen bu nefes alma ihtiyac virgl ile salanan sreden biraz daha fazla gerekebilir. Bu durumda virgl yerine ve balac tercih edilir:Elif, Aye gitti.yerineElif ve Aye gitti. denir.10. Virgl iareti cmle iinde ksa bir bilgi verilirken kullanlr. Bunun iin ksa izgi kullanlabildii gibi virgl de kullanlabilir:Kitap, dn aldm, ok gzeldi.

12. Seslenme ve hitap szlerinden sonra virgl kullanlr:Deerli misafirler, hepinizi saygyla selamlyorum.13. Ard arda gelen maddeleri sralarken tek bir yklem kullanmak iin her bir maddeden sonra virgl kullanlr:Tarihin bilinmeyen ynleri,Farkl bak alar,Dilin incelikleri ile anlatlacaktr.14. Para ifadelerinde Trk lirasn kurutan ayrmak ve yzde anlatmlar iin kullanlr:34.424,44 (otuz drt milyon drt yz yirmi drt lira krk drt kuru)15. Kesirleri ayrmak iin kullanlr:2,3416. Virgl kendisinden nceki kelimeye bitiik olarak yazlp kendisinden sonra bir harf boluk braklr. Bu kural yalnzca para ile ifadelerin yazlnda geerli deildir:23,10 TL17. Bazen de cmleye art anlamn art eki kullanmadan vermek iin kullanlr:Okuldan geldiin zaman, bana ura.18. Onaylama kelimesinden sonra kullanlr:Evet, kalemi ben krdm.19. Konuma izgisinden nce virgl kullanlr:Okulun kapsna geldi. mere,- Notlar asld m, dedi.

20. Zarf-fiillerden (-mAdAn, -Ip, -ArAk gibi), sfat-fiillerden (-AcAK, -An, -Ar, -AsI, -dIK, -mAz, -mI gibi) ve zarflardan; dilek-art eki -sA, istek eki -A, edatlardan (gre, iin, ile gibi) ve balalardan (ve, de gibi) sonra virgl kullanmaya gerek yoktur.:Gelirse, gideriz. (Yanl)Gelirse gideriz. (Doru)Yukardaki bu genellemeler baz durumlarda deiebilir. Sz gelii, ile balacndan sonra cmlede bir ara cmle geliyorsa ilenin hemen sonrasnda virgl yer alabilir:Okula Aye ile, amcasnn kz, geldi.21. Virglden nce braklmayp sonrasnda mutlaka bir harf boyu boluk braklmaldr.

Noktal virgl (;)

1. Noktal virgl, hkm bildiren ve zneleri ortak olmayan cmleleri birbirinden ayrmak iin kullanlr: At lr meydan kalr; yiit lr an kalr.3. Nokta ile ayrlabilen ok yakn anlaml iki cmle tek bir cmle yaplabilir:Tarih insana gemii hakknda bilgi verir; bilin kazandrr.4. Virglle ayrlm gelerin birbirinden farkl olduu durumlarda kullanlr:Epey alveri yaptk: elma, armut; patlcan, biberBu kurallarn en nemli rnekleri ataszlerinde grmek mmkndr:

Acndrrsan arsz olur; acktrrsan hrsz olur.Akll adam bildiini sylemez;salak adam sylediini bilmez.5. zneleri ortak, gelerinin arasnda virgl bulunan iki cmle bir cmle olarak yazlacanda kullanlr:Karpuz, d grn yeil renkte; i grn krmz renkte olan bir meyvedir.6. Bununla birlikte, ayn zamanda gibi birtakm balalarn kullanlmad ve bu anlamlar vermek istediimiz zamanlarda;Ma sonunda mutluydu; gururluydu.Ma sonunda mutluydu ve gururluydu.stediim gibi konuuyorum; (bu yzden) sevilmiyorum.Yalnz nk, fakat gibi balalarda ise noktal virgl bu balalarn anlamlarn aktaramaz ve bu durumda balalar kullanmak mecburidir:Okullar tatil oldu; nk kar yad.7. Birisi brne sebep olan iki cmle arasnda kullanlr:Tatili ksa yaptk; para ve zaman yeterli deildi.8. Noktal virglden, virgl ayran en nemli ayrt edici husus noktal virgln ncesinde ve sonrasnda mutlaka tamamlanm bir cmle gelmesidir:Scak havalardan holanmam; souk havalardan da (Yanl).Scak havalardan holanmam, souk havalardan da.Noktal virgl, virglden daha uzun duraklamay gerektirir.9. Noktal virgl bir kitabn alt balklarda kullanlabilirken genel balklarda ve makale balklarnda cmlenin sonunda kullanlmaz; ancak cmlenin iinde yer alabilir:Trkenin srlar; dil metinleri10. rnek verilecekse mesela, rnein gibi kelimelerden sonra noktal virgl kullanlr:Derslerinin hepsini ok seviyor. rnein; matematik ve fen onun iin bir tutku.11. Kendisinden nceki kelimeye bitiik; kendisinden sonraki kelimeden ise ayr yazlr.

ki nokta (:)1. ki nokta, bir cmle sonrasnda aklama ya da detayl bilgi vermek gerektiinde kullanlr. Bu genelden zele ya da ayrntya inerken kullanlr. Noktal virgl anlamca ve yapca iki cmleyi birbirine balarken iki nokta daha ok kendisinden sonra rnekler, aklayc cmleler getirilirken kullanlr. Cmleleri birbirine balama greviyle kullanlmaz:2.2 Kendisinden sonra rnek verilecekse kullanlr:Okula uygun kyafetlerle gelin: kravat, temiz gmlek gibi.3. Bir ey ile ksmlar veya eitleri arasna konur:nsan be duyu organna sahiptir: tatma, dokunmagibi.4. nternette adres yazmlarnda kullanlr:http://www.tdk.gov.tr5. Konuma metinlerinde uzun izgiyi yazda belirtmedeki zorluktan dolay iki nokta kullanlr:Ali: Alo.Aye: Efendim ben Aye.6. Matematik ilemlerinde blme iareti olarak kullanlr:4:2= 27. Bakasnn cmlesini aktarmak iin kullanlr; eklendii kelimeye bitiik olarak yazlan iki nokta sonrasnda bir harf boyu boluk braklr. ki noktann ve noktal virgln karlatrlmas

ki noktalama iaretinin kullanm alanlar farkl olsa da birok defa birbirinin yerine kullanlrlar. Aada iki iaret arasndaki ayrm yer almaktadr:Ahmet gitti. Elif geldi.Yukarda iki farkl cmle ve iki farkl anlam sz konusudur.Ahmet gitti; Elif geldi.Bu rnekte ise noktal virgl iki cmle arasnda balant kurulmutur. Buna gre muhtemelen Ahmetin gitmesi ve Elifin gelmesi arasnda bir balant sz konusudur.Ahmet gitti: Elif geldi.Bu da Elifin gelmesinin sebebinin Ahmetin gitmesi olduunu verir. Elif gelmitir; nk Ahmet gitmitir. Noktal virgl sonrasndaki cmle, ncesindeki cmlenin sebebini verir.

Cmleden sonra gelen rnekler madde halinde ise iki nokta; rnekler maddeler hlinde olmayp virglle ayrlmsa noktal virgl kullanlr:Bavuruda istenilen belgeler unlardr:Nfus czdankametgh belgesi ki nokta, sonrasnda gelen zel bilgileri, ayrntlar genel ifadeden ayrmak iin kullanlr. Noktal virgl ise ve, ya da, fakat tarafndan balant kurulamayan iki cmleyi birbirine balar.

nokta ()1. nokta, bir cmlenin okuyucu tarafndan devam ettirilmesi amacyla yarm braklan cmlenin sonuna konur: arkada ormana yeni girmilerdi ki karlarnda.2. Cmlenin geri kalannn okunmamas iin kullanlr:Boluya doru giderken yoldaki A tesislerine girdik.3. Ayp karlanan kelimelere metinde yer vermemek iin kullanlr:O kilosuyla k yerden kaldramaz.

4. rneklerin, benzerlerinin sralanaca durumlarda kullanlr:Avrupa Birliinde Almanya, ngiltere, Fransabulunur. 5. Bazen de zellikle telefon grmelerinde suskunluu ifade etmek iin kullanlr: devlerini yaptn m? devini yarn teslim etmelisin.6. nokta keli parantez iinde kullanlrsa metinde okunamayan bir yer olduu anlamna gelir:Tarihte bilinen en nemli almalardan biri [].

7. Bir yerden alnt yaparken iki veya daha fazla cmle sz konusu ve bu cmleler arasnda alakasz birka cmlenin karld bilgisini vermek iin kullanlr:Trk dilinin en nemli eserlerinden biridir. Bununla birlikte farkl almalar da yer almtr.8. Bazen de nokta nlem iaretinin hemen sonrasnda bir noktasn nleme kaptrm olarak kullanlr. Bu durumda eksik braklm sevin, arma ve korku gibi duygularn ifade edilmesini salar ve pekitirme greviyle de kullanlr:Buldum! Buldum!.. diye barp durdu.9. nokta kendisinden nceki kelimeye bitiik olarak yazlr ve sonrasnda bir harf boyu boluk braklr.

Soru iareti (?)

1. Soru iareti, cmlede soru anlamnn olduunu iaret eder:Annemler evde mi?2. Bununla birlikte soru anlamn cmlede soru iareti vermez. Soru anlamn cmlede soru edatlar verir. Bu edatlarda her zaman cmleye soru anlam vermez. rnein, mi soru edat her zaman soru anlamn vermek iin kullanlmaz; bazen de pekitirme yapmak iin kullanlr ve bu kullanmda cmlenin sonunda soru iareti yer almaz:Gzel mi gzel bir gnd.3. Cevab kendi iinde olan soru cmlelerinin sonuna soru iareti konulmaz:Bunlar yapacak olduktan sonra bu kadar uramasna ne gerek vard.

4. Bir ey istemek iin kullanlr ve genellikle bu kullanm bir kibarlk gstergesidir. Aslnda bir soru sz konusu olmayp cmlenin sonunda soruyla kark bir istek olduu iin soru iareti bulunur:Bir fincan kahve ver. yerine Bir fincan kahve alabilir miyim? cmlesi daha kibar bir kullanmdr.5. Bazen de bir ey teklif etme anlamnda kullanlr:ay alr msnz? (teklif)

6. Dolaysz aktarmalarda konumac soru ifade eden szckleri birebir aktarrsa bu cmlenin sonunda kullanlr:Giray retmenine Cetvel getirmemiz gerekir mi? diye sordu.7. Dolayl aktarmalarda konumacnn kelimeleri birebir aktarmas gerekmedii durumlarda soru iaretini kullanmaya gerek yoktur:Giray retmenine cetvel getirmemiz gerekir mi diye sordu.8. Saylarn sonuna eklenerek tarih ya da rakamlar hakknda kesin bilgiye sahip olunmad veya bilgiden emin olunmad anlamn verir. Bunun iin phe duyulan bilgiyi ifade etmek iin kelimenin hemen yanna parantez ierisinde kullanlr:Yunus Emre 1240(?) ylnda domutur.Bazen de bu parantez ierisinden kartlr:Yunus Emre (1240?-1320) Trk halk edebiyatnn nclerindendir.8.1 phe bazen de bir cmlenin btnne ynelik olabilir:Dnyann en gzeli oymu (?)9. Birbiri ardnca soru cmleciklerinde soru iareti cmlenin en sonuna konur:Okula bardak m yoksa kavanoz mu getireceiz?10. Karlkl konuma metinlerinde ya da mesajlamalarda aknlk ifade etmek iin soru iareti kullanlr: Benimle evlenir misin? ?11. Soru iareti kendisinden nceki kelimeye bitiik yazlrken kendisinden sonra ise bir boluk braklr.nlem iareti (!)1. nlem iareti cmleye ama, sevinme, zlme, kzma, alay etme, bunalma, korkma, kmseme, yalvarma, abartma anlamlarn vermek iin kullanlr. zellikle de yksek sesle ifade edilen ani ve gl duygular yazya aktarmaya yarar. Bu da bir nevi szl dildeki beden hareketlerinin yazya yanstlmasdr:Aaaaaa!Ohhhhhhhh!Tatl hayat!Yamur yayor!

2. Normalde seslenme ve hitaplardan sonra virgl konulurken bu seslenme ve hitaplar cokulu ve heyecanl bir ekilde gerekleiyorsa nlem konulur:Arkadalar! Hepinizi Aye retmen aryor.3. nlem iareti soru zamirleriyle birlikte soru anlamnn dnda bir duyguyu ifade etmek iin kullanlr:Ne gzel bir gn!Bu tr cmlelerde bir hkm sz konusu deildir. Baz zamanlarda da beklenilmeyen bir eyle karlalnca kullanlr:antasn bulabilmek iin gnlerce urat ve en sonunda da buldu. antann ii ise bombotu!

4.1 Alay etme anlamnda nlem iareti bazen tek bana bazen de parantez iinde verilir. Bu kullanmda ncesinde ve sonrasnda boluk braklmaz:Snfn en alkan (!) bize doru geliyor.5. nlem iareti bazen dikkat anlamnda kullanlr. Bunun iin de bir tane yerine nem derecesine gre birden daha fazla nlem kullanlabilir:naata girmek tehlikeli ve yasaktr!!6. Ksaltma vs. gibi zel bir durum sz konusu deilse nlemden sonra virgl iareti gelebilir.Ne sylyorsun!, Ne yapyorsun? dedi bana.7. nlem iareti kendisinden nceki kelimeye bitiik yazlp kendisinden sonra bir harf boluk braklr.

Ksa izgi (-)1. Ksa izgi Trkede satr sonuna smayan kelimeleri blmek iin kullanlr. Bu kullanm satr sonundaki yazl metini okumadaki zorluktan ve zellikle gnmzde bilgisayar teknolojisinin kullanm ile azalmtr. 2. Bununla birlikte ksa izgi, yaygn olmamakla birlikte bazen birleik kelimelerin yazmnda kullanlr:sfat-fiilTrke Hint-Avrupa dil ailesine dahil deildir.

Bu kullanm biimi ise Trkeye ngilizceden gemitir. ngilizcede ar uzun kelimelerdeki okuma gln amak ve olabilecek belirsizlii gidermek iin tercih edilmektedir. Trkede ise ayr yazlacak birleik kelimeler birbirlerine ksa izgi ile balanmaktadr. Son dnemlerde ise bu kullanm ikinci bir soyad tayan kadn adlarnda kullanlmaktadr:ERGUVANLI-TAYLAN3. Ksa izgi ayrca fiilin kk veya gvdesine eklenerek kelimenin fiil olduunu belirtmek iin dil biliminde kullanlr.gel- (Gel kelimesi bir fiil kkdr. demektir.).4. Kelimedeki hecelerin blmlenmesinde ksa izgi kullanlr:ka-lem-ler5. Vurgu iin kullanlr:Sana tekrar sylyorum gel-me-ye-ce-im.6. ki rakam arasnda yer alarak ortalama anlamn vermek:3-5 kii okulun baheside topland.7. Arasnda anlamnda kullanlan izgi aslnda uzun izgidir; ama bilgisayarda gsterilemedii iin bunun yerine ksa izgi tercih edilmektedir.stanbulun scakl 22-26 derecelerde seyretmektedir.stanbulun scakl 22 ile 26 dereceleri arasnda seyretmektedir.Benzer biimde;stanbul-Londra aras 5 saate dt.stanbul ile Londra aras 5 saate dt.8. Sre bilgisi vermek iin kullanlr:2006-2007 eitim dneminde btn rencilere baarlar dilerim.9. Eletirme yapmak, kartlk veya yaknlk kurmak gibi sebeplerle kullanlr:Beikta-Fenerbahe ma 6-1 bitti.Yukardaki cmlede hem futbol takmlar hem de aldklar sonular eletirilmitir.10. Eksi iareti olarak kullanlr:Hava -5 derece olacakm.

11. Matematikte karma iareti olarak kullanlr:5-3= 212. Silah, yol, ara adlarnn yazmnda kullanlr:E-5 karayolu, F-16 sava ua13. Arapa ve Farsa tamlamalarda iki kelimenin birleik olduunu gstermek iin kullanlr:Nazar- itibare almak.14. Ksa izginin nnde ve arkasnda boluk braklmaz.

Uzun izgi ()1. Uzun izgi karlkl konumalarda kiilerin adlarnn yerine kullanlr: Ben de ayn fikirdeyim. dedi. Ama onunla ayn fikirde olmamalyd.3. Klavye zerinde uzun izgiyi bulmak zordur. Bu sebeple aslnda uzun izgi ile gsterilecek birok bilgi iin ksa izgi ya da iki nokta kullanlr:Ali - Alo.Aye - Efendim ben Aye.ya daAli: Alo.Aye: Efendim ben Aye.4. Uzun izgi satr banda yer alr ve sonrasnda bir boluk braklr:yle uzun uzun konutu.Eik izgi (/)1. Seenekleri ayrmada ve anlamnda kullanlr:Kz/erkek herkes darya ksn.Bu kullanm yaz dilinde yer almakla birlikte bunun konuma dilinde ifadesi zordur. Bunun yerine;Kz veya erkek herkes darya ksn.cmlesi kurulur.2. Dil bilgisinde eklerin farkl seslerde yazln belirtmek iin kullanlr:a/e, /i 3. Matematik ilemlerinde blme iareti olarak kullanlr:45/3= 15

4. Genel a adresleri iin kullanlr:http://www.turkdili.com5. Oran gstermek iin kullanlr:1/4 orannda eker konulur.6. Ksa izgiye benzer biimde arasnda anlamn vermek iin kullanlr.2008/09 dneminde birinci oldu.Buradaki nemli nokta ise ikinci ksmdaki ksaltmann ksa izgide yaplmayacadr:2008-2009 dneminde birinci oldu. (Doru)2008-09 dneminde birinci oldu. (Yanl)

7. Tarih yazmlarnda kullanlr:23/3/20108. ki kullanmdan biri olabilir anlamnda kullanlabilir:Trke ve/veya ngilizcede zne cmlede tek bana kullanlabilir. 9. Adres yazarken apartman numaras ile daire numaras arasna ve semt ile ehir arasna konur:23/3 Kadky/stanbul10. iirin alt alta gelen satrlarn yan yana yazmak iin kullanlr ve normalde eik izginin nnde ve arkasnda boluk braklmazken iirlerde boluk braklr:Neylersin lm herkesin banda, / Uyudun uyanamadn olacak. / Kim bilir nerde, nasl, ka yanda / Bir namazlk saltanatn olacak, / Taht misli o musalla tanda

Trnak iareti (, )Trnak iareti ift trnak () ve tek trnak () olmak zere ikiye ayrlr. Yabanc dillerde tek ve ift trnak arasnda istee bal bir tercih sz konusu iken Trkede iki iaretin kullanm alan birbirinden farkldr. Bununla birlikte ok sk olarak birbirinin yerine kullanldklar da grlr.

ift trnak ()1. Bakasna ait cmleler aktarlrken ift trnak kullanlr: retmen: Okula nlksz gelmeyin. dedi.Burada dikkat edilmesi gereken husus, cmle bittii zaman ift trnak iaretinden nce nokta ya da cmleyi bitirici herhangi bir iaretin kullanlmasdr. Bu kural cmle sonrasnda herhangi bir kelime gelmese bile uygulanmal ve trnak iaretinden sonra tekrar cmle bitirici bir iaret konmaldr:Sorunlu renciye mdrn cevab olduka ksayd: Okula gelme..Talat TEKNe gre Trkenin bilinen en eski yaztlar Orhun Abideleridir..ift trnak iinde bilgi verildikten sonra cmleye kalnd yerden kk harfle devam edilir:Kitabn evde unuttu. cmlesi dil bilgisi bakmndan doru bir kullanmdr.Bunun iin ift trnak iindeki alntlar byk harfle balar ve cmle bitiricisi bir iaret ile bitirilir.Arkadana gezmeye gidelim mi dedi. (Yanl)Arkadana, gezmeye gidelim mi dedi. (Yanl)Arkadana gezmeye gidelim mi, dedi. (Yanl)Arkadana Gezmeye gidelim mi dedi. (Yanl)Arkadana Gezmeye gidelim mi? dedi. (Doru)Yukardaki cmlede bir bakasna ait olan bir cmle aktarlmaktadr.

2. ift trnak, uzun izginin bilgisayarda yer almamas ve ksa izginin de zayf grnts sebebiyle diyaloglarda tercih edilmektedir:Nerdesin? diye sordu.Evdeyim. dedi.3. ift trnak iinde yer alan kelimelerin italik ya da koyu yazlmasna gerek yoktur. ift trnak vurgulama amacyla da kullanlr:Dil, kk yalardaki ocuklarn sinir sistemlerinde nemli gelimelerin gereklemesinde nemlidir.

4. Ayrca ift trnak iareti Trkede denden iareti olarak bilinen ayn kelimenin ya da saynn alt alta tekrarlanmasyla oluacak zaman ve emek kaybn nlemek zere stteki bilginin aynsdr anlamn vermektedir:Halil CeylanGeti.Blent Korkmaz Tahir ZlfeKald.

Tek trnak ()

1. Tek trnak Trkede daha ok, bir eyin anlam hakknda bilgi verilirken tercih edilir:Boalar iin krmz tehlike anlamna gelir.2. Eik yazlan bir cmlede vurguyu gsterebilmek iin tek trnak iareti kullanlr:Dilciler bazen teknik bir terim olan dnm kelimesini tercih ediyorlar.4. Hakknda konuulan kelime vurgulanmak istenirse tek trnak kullanlaca gibi kelime eik de yazlabilir.Dilciler bazen teknik bir terim olan dnm kelimesini tercih ediyorlar.

ift ve tek trnak iaretinin karlatrlmas

1. itf trnak ile tek trnan birlikte kullanlmas gerekirse ift trnak darda tek trnak ieride kullanlr:Ali Dkkandaki btn eyalar zellikle amdamlar zerine mum yerletirilen destek yanna al. dedi.2. Ayrca tek trnak dakikay gsterirken, ift trnak saniyeyi gsterir:2 5 (iki dakika be saniye).3. ift trnak iareti birebir cmle aktarmlarnda kullanlrken kelime ya da kelime grubu aktarmalarnda tek trnak kullanlr.4. ift ve tek trnan ncesinde ve sonrasnda bir boluk braklr. Ancak sonrasnda bir noktalama iareti gelecekse bir boluk braklmaz.

Kesme iareti ()1. zel adlara eklenen ekleri ayrmak iin ayrlr:Blente bir anta braktlar.1.1. Bununla birlikte zel adlara gelen sevgi ve yaknlk bildiren ekler ile aile ve topluluk bildiren ekler kesme iareti ile ayrlmaz:BlentiimAyeler, teyzemgiller2. Okunular ve yazllar birbirine benzeyen kelimelerin yazmn kartrmamak iin kullanlr:Denize gittiler.

3. Anlam ayrmn vurgulamak iin kullanlr:Benimi yanllkla kopardm.4. Saylara gelen ekleri ayrmak iin kullanlr:Dnyann kays ihtiyacnn % 85ini Malatya ehri karlamaktadr.5. Devlet, din, mahalle, semt, gl, deniz, blge, ile, il adlarna gelen ekler kesme iareti ile ayrlr:Manisann Alaehir ilesi zmleri ile mehurdur.

6. Dil adlarna gelen ekler kesme iareti ayrlmazken, millet adlarna gelen ekler birbirinden ayrlr:Trkede,Trkm,ngilizin kahvalts7. Unvanlardan, kurum ve irket adlarndan sonra gelen ekler kesme iareti ile ayrlmaz:Bakanlnca, mdrlnce, bakanlnca, dekanlna, kuruluna, ..8. Ksaltmalara gelen ekleri ayrmak iin kullanlr:TSKya yeni atamalar yapld.9. Den heceyi gstermek iin kullanlr:Neyleyim sensiz bur dnyada10. Parantez ierisindeki bir bilgi aktarmnn hemen sonrasnda kesme iareti kullanlmas gerekirse bu iaret paranteze bitiik yazlr:mer (geen seneki rencim)in bana bir trafik kazas gelmi.11. Kesme iaretinden sonra br noktalama iaretlerinden farkl olarak boluk braklmaz.Parantez (())1. aretin en nemli grevi cmle iinde kapall gidermek okuyucuya ek bilgi vermektir. Bu da biimde ortaya kar. Birincisi cmle iinde aklanan kelimenin karln vermek iin kullanlr: Okula yeni bir kara tahta (yaz tahtas) geldi.1.1 kinci olarak, kapall gidermek ve karkla yol amamak iin ek bilgi verirken kullanlr:Sultan Selim Han (Hangi Sultan Selim Han? Fatihin torunu) tahta geti.1.2 Dikkat ekmek veya aklayc bilgi vermek iin kullanlr:stanbul (13 milyon nfuslu) ehri yabanclar tarafndan Trkiyenin bakenti sanlr.

2. fadeye alay, kmseme kazandrmak iin parantez iinde nlem iareti kullanlr:Kendisi okulun en zeki rencisiymi (!).3. Madde balarn metinden ayrmak iin kullanlr. Bu ayrmda kullanlan madde ba bir harfse parantez kullanlr. Bu madde ba eer say ise o zaman parantez yerine nokta tercih edilir:Bir tane kalem.Bir tane kalem.3. Parantez iindeki bilgi cmle ise ayn ift trnak iaretinde olduu gibi byk harfle balayp bir cmle bitiricisi ile bitirilir:Okullar 29 Ekimde (Bu Fatih Sultan Mehmetin stanbulu feth ettii tarihtir.) tatil edilir.Bir bilgiyi vurgulamak iin bazen eik yazarz (Eik yazy bir talyan bulmutur.).

5. Parantez rnek verme amal da kullanlr:Temel dil becerileri (dinleme, okuma, konuma ve yazma gibi) hangi ders olursa olsun bilginin renilmesinde ve retilmesinde vazgeilmez unsurlardr.6. Bir cmlenin yazar hakknda bilgiler parantez ierisinde verilir:Gel ne olursan ol, yine gel (Mevlana)!7. Bir yerden alnan bilgiler aktarlrken bilginin sahibinin soyad, eserin basm yl ve alntlanan bilginin kitaptaki sayfa numaras parantez ieresinde verilir:Orhun Abideleri Trkenin bilinen ilk yazl eseridir (Ergin 1956: 23).8. Bazen yabanc bir kelimenin farkl yazmlarn gstermek iin tercih edilir:Osmanl (Ottoman) 630 yl dnyada hkmranlk srmtr.8.1 Kelimenin asln veya telaffuzunu gstermek iin kullanlr:Vaintn (Washington) Amerika Birleik Devletlerinin bakentidir.Washington (Vaintn) Amerika Birleik Devletlerinin bakentidir.9. Tiyatro eserlerinde sze dahil olmayan; ama sz syleyenin tavrlarn belirten bilgiler parantez ieresinde yer alr:Trkan (korkarak) Annemler nerede? dedi.10. Dini ifadelerde sayg belirten kelimelerde kullanlr:Allah (C. C.)

11. Yaz dilinde parantez iine alnan ksmlar sesli okumada okunmaz. Yalnzca bilgi olarak yer alr.Trkiyenin bakenti Ankara (13 Ekim 1923 ylnda olmutur.)dr.Yukardaki cmlede yer alan parantez iindeki bilgi sesli okumada ancak gerekli grlrse okunur; yoksa metin parantez iindeki bilgi yokmu gibi okunur.12. Parantez iindeki bilgi mstakil bir cmle deilse her hangi bir noktalama iaretine gerek yoktur; ancak parantez iindeki bilgi yarg bildirmeyen kelimeler topluluu deil de mstakil bir cmle ise gerekli olan noktalama iareti parantez iaretinden nce kullanlr:Dil (Dil biliminin alma konusunu yaayan diller oluturur.) canl ve cansz olarak ikiye ayrlr.13. Bazen bir kelime ile eki arasna parantez iareti girebilir. Bu durumda kelime zel kelime ise eki parantezden sonra kesme iareti ile ayrlarak yazlr; zel kelime deilse kesme iareti kullanlmakszn parantezden sonra boluk braklmadan kelimeye eklenen ek yazlr:Trk tabibler birlii (TBB)nin 1934 ylndaki almalarna Blent URda katlmtr.Tarihin en nemli bulu (X)larndan birini de yapmtr.14. Parantez iareti kendisinden nceki kelimeye bitimeden ayr olarak yazlr ve sonrasnda da bir boluk braklarak yazlr:Trk Tabipler Birlii (TBB) 1934 ylnda kuruldu.

Keli parantez ([])1. Keli parantezin iki kullanm alan vardr. Birincisi bir alntda eer alntya ek bir ey ya da eyler ekleniyorsa bu bilginin size ait olduunu gstermek iin bu eklemeler keli parantez iinde verilir:lkemizin [Trkiye Cumhuriyeti] en kalabalk ehri stanbuldur.Mimar Sinann Trk mimarisin[in] gelimesinde byk katks olmutur.Yukardaki rneklerin ilkinde lkemiz kelimesi ile Trkiye Cumhuriyetinin kastedildiini ikinci rnekte de eksik bir ekin var olduu bunun da sonradan eklendii belirtilmitir.2. Parantez iinde bir bilgi verilirken ard sra bir bilginin daha parantez iinde verilme gerei ortaya ktnda keli parantez kullanlr:stanbul (bilinen [Avrupada] en gzel ehir) 2010 kltr bakenti olacak.

3. Keli parantez ile parantezin birlikte kullanmlarnda baz nemli ayrmlar vardr. Bunlardan birincisi parantez cmleden karldnda cmlenin anlamnda bir deime olmaz; lkin keli parantez cmleden karldnda anlamda deime olabilir:Andry Titze (Dil profesr)nin Trk dili zerine ok nemli eserleri vardr.Andry Titze (Dil profesr)nin [Trk dili zerine] ok nemli eserleri vardr.3.1 Dier bir ayrm ise keli parantez ile genellikle ayrntlarn verilmesidir:Yavuz Sultan Selim [xx] babasndan sonra tahta kmtr.4. Keli parantezin metin iinde yazlm paranteze benzer olup ncesinde ve sonrasnda boluk braklr.Byk ve kk harflerByk harf kullanm dorudan noktalama ile ilgili olmamakla birlikte bu kullanm doru noktalamann olumasnda nemli bir unsurdur. 1. Cmle byk harfle balar.Kalemim krld.2. Cmle parantez ve trnak ierisinde olsa da cmle iki noktadan sonra gelse de her zaman byk harfle balar.Okulun (lk defa 2005 ylnda eitime balad.) en iyi rencisi Marmara niversitesini kazand.3. iir dizeleri cmle niteliinde olmasa da genellikle byk harfle balar:heda gvdesi, bir baksana dalar talar...O, rk olmasa, dnyada eilmez balar, Vurulmu temiz alnndan uzanm yatyor; (M. Akif)

4. Dil adlar her zaman byk harfle yazlr; ama bu kullanm br kullanmlardan ayran bir zellik vardr. Dil adlarna gelen ekler br kullanmlardaki gibi kesme iareti ile ayrlmaz:Trkemizde.5. zel adlar, kurum, irket ve kurul adlar byk harfle yazlrken;Aye, Milliyet Gazetesi, Trk Eitim Vakf, Sabanc Holding, Trk Dil Kurumu5.1 Soyadlar, tamamen byk harfle yazlr.PEHLVANLAR5.2 Bir eyin ad, bu film, kitap, mzik ad olabilir, her zaman byk harfle balar.Tarkann yeni kasetinin ad Yalnzlk.

6. ngilizcede zamir belli bir kiiye gndermede bulunuyorsa byk harfle balar. Bu belirlilik sz konusu deilse ayn kelime kk harfle yazlr. Trkede ise zamirler her zaman iin kk harfle yazlr.Eser 200 sayfadan olumaktadr. Bu Eserin olumasnda emei geen herkese teekkr ederim. (Yanl)Eser 200 sayfadan olumaktadr. Bu eserin olumasnda emei geen herkese teekkr ederim. (Doru)7. zel adlarn ncesine ve sonrasna eklenen unvan ve lakaplar byk harfle yazlr:Prof. Dr. Mustafa KAALN, Doktor Giray, 8. Akrabalk bildiren kelimeler Trkede addan sonra gelir ve kk harfle yazlr:Fadime hala..9. Akrabalk adlar addan nce gelirse bu sefer akrabalk bildirimi lakap yerine geer ve byk harfle yazlr:Nene hatun, Day Recep..10. Dini terimler ve adlandrmalar byk harfle balar.Mslman, Yahudi..11. Rakamn sonrasnda gelen kelime byk harfle yazlmaz:1999 senesinde 5. snfta okuyordum.

12. Cmle ierisindeki aylar kk harfle yazlr; ancak ay ierisindeki belli bir gn bildirimiyle birlikte kullanlyorsa byk harfle yazlr:23 Martta geldi. Resim kursu austos aynda bitiyor.Mevsim adlar da byk harfle yazlmaz:Annem ve babamla yazn tatile kacaz.13. ki noktadan sonra gelen cmleler byk harfle balar:Bazen kalem kl kadar keskin olabilir: Bunun rneini en son geen yl grdk.14. zel gnler byk harfle yazlr. Bu kullanmda da kelimeye gelen ekler kesme iaretiyle ayrlmaz.Ramazanda 30 gn oru tutarz.

15. Bal oluturan kelimelerin says e kadarsa bu kelimelerin hepsi byk harfle yazlabilir. Genel olarak bal oluturan kelimelerin yazmnda yalnzca ilk harf byk harfle yazlr brleri ise kk harfle yazlr:Byk ve Kk nl Uyumu16. Unutmamak gerekir ki byk harfler hibir zaman vurgulamak amal kullanlamaz.Bu eser EDRNEde yapld.Bu kullanm ancak nemli uyar durumunda kullanlr:Kavaa gelince DUR iaretine uymay unutma.

Ksaltma1. Ksaltma, bir cmlecii ya da bir kelimeyi bir iki harfe indirerek yazmaktr. rnein; Profesr Selahattin yerine Prof. Selahattin kullanmn yapmak. Bununla birlikte gereksiz ksaltmalar resmi yazlarda ok da fazla tercih edilmez.2. Ksaltmalar, bir kurum, kurulu ya da bir blm ad ise harflerin hepsi byk harfle yazlr ve hibir harften sonra nokta konmaz.TDK gibi.br ksaltmalarda byk kk harf ayrm ksaltmann cmledeki yerine gre deiir.3. Yaz dilinde kullanlan ksaltma konuma dilinde sylenmez:Pazardan 2 kg. elma aldm.yerinePazardan 2 kilo elma aldmdenir.

Eik yazmaEik yazma kullanm yaygn olarak vurgulama yapmak iin tercih edilir:O yalnzca benden nefret eder.2. rnekleri belirtmek iin eik yazlr:Trkiyenin birok nemli ehri vardr. rnein; stanbul, Ankara, Antalya gibi.3. Eser ve dergi adlar eik yazlr:Yazarn son makelesi Trk dili dergisinde yaynlanmtr.4. Unutmamak gerekir ki parantez ierisinde bir kelime veriliyorsa bu kelimenin italik yazlmamas gerekir:*eviri yaz (transkripsiyon) dizgesi metnin anlalmasnda ok nemlidir.Bu yaz trnn ad italik yaz olarak da bilinmektedirr. Bunun sebebi ilk defa 1501 ylnda bir talyan yazc tarafndan kullanld iin bu ad almtr (Partridge 2005: 121).Koyu yazma1. Koyu yazma kitaplarda ya da makalelerde balk yazmnda tercih edilir. eitli tablolarn, grafiklerin ve rneklerin balklarn da koyu harf ile yazlabilir:Trk dili tarihi2. Baz kullanmlarda ise vurguyu ve ayrt edicilii ifade etmek iin kelime hem koyu hem de eik yazlabilir:Okuldan eve gelirken antasn, ceketini bir de masasn getirmi.

Saylar, kesirler ve tarihler1. Trkede birden ona kadarki saylar rakam olarak adlandrlr ve bu rakamlar yaz dilinde harfle gsterilir:Bakkaldan be tane yumurta aldm.2. On rakamnn zerindeki deerler ise say olarak adlandrlr ve bu saylar say deeri ile gsterilir.Okula 20 tane yeni masa geldi.3. Bu saylarn harf ile yazmnda ise her bir kelime ayr olarak yazlr.Babam bana iki bin yz altm alt lira para verdi.

3.1 Bu kullanmn tek istisnas senet gibi resmi evraklarda dolandrclk olmamas iin kelimelerin bitiik yazlmasdr:kiyzbinaltmalt lira bor edinmitir.4. Byk saylarn yazmnda yzlk haneler ile kuru ayrmnda nokta deil virgl kullanlr.200,00 lira borcu var.4.1 Drt ve drtten ok saylar sondan itibaren erli beklere nokta ile ayrlarak yazlr:3.43034.423.3425. Kesirler ise ya eik izgiyle ya da kesme iaretiyle gsterilip sonrasnda gelen ekler tekrar kesme iaretiyle ayrlr:Elmann 3/4n yedim.Elmann 3te 4n yedim.

6. Sra saylarnn yazmnda yaznn dnda rakamlar kullanlrken nokta iareti kullanlr:Beinci blm5. blm7. Tarihlerin yazmnda ise ngilizler gn ay yl (13 Mart 2009) biimini kullanrken, Amerikallar ay gn yl (Mart 13, 2009) biiminde bir kullanm sergilerler. Trkler ise yl ay gn (2009 Mart 13) kullanmn tarih boyunca tercih etmilerdir. Buradaki mantk ise bykten ke bilinenden bilinmeyene giditir. Gnmzde ise ngiliz biimi tercih edilmektedir.Dinlediiniz iin teekkr ederim.