16
Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa Bởi: Lê Văn Tâm Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa (tiếng Đức: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei; viết tắt: NSDAP; gọi tắt: Nazi; gọi tắt trong tiếng Việt: Đảng Quốc xã) là đảng cầm quyền Đức trong thời kỳ Đức Quốc xã. Thủ lĩnh của đảng này, Adolf Hitler, được tổng thống Paul von Hindenburg bổ nhiệm chức thủ tướng Đức. Sau khi Hindenburg chết, Hitler nhanh chóng thiết lập một chế độ độc tài được gọi là Đệ Tam Quốc xã, trong đó đảng Quốc xã giành quyền lực gần như tuyệt đối. Tuân theo một hệ tư tưởng nhấn mạnh vào sự trong sạch chủng tộc của người Đức và xem người Do Thái và người cộng sản là những kẻ thù lớn nhất của nước Đức, chính quyền đã đi đến chỗ mở đầu một chiến dịch diệt chủng chống lại chủng tộc Do Thái và các nhóm chủng tộc khác, gây ra cái chết của khoảng 12 triệu người trong cái được gọi là Holocaust. Khái niệm của Hitler về Lebensraum ("không gian sống") và sự theo đuổi quan niệm này của ông ta đã dẫn đến các cuộc xâm lược của Đức đối với các nước khác tại Châu Âu, đưa đến Đệ nhị thế chiến mà trong đó hơn 60 triệu người đã bị thiệt mạng. Đảng kỳ, sau này là quốc kỳ Đức Quốc xã Đảng Công nhân Đức Quốc gia Xã hội chủ nghĩa 1/16

Đảng Công Nhân Đức Quốc Gia Xã Hội Chủ Nghĩa

Embed Size (px)

DESCRIPTION

ls

Citation preview

  • ng Cng nhn c Qucgia X hi ch ngha

    Bi:

    L Vn Tm

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha (ting c: NationalsozialistischeDeutsche Arbeiterpartei; vit tt: NSDAP; gi tt: Nazi; gi tt trong ting Vit: ngQuc x) l ng cm quyn c trong thi k c Quc x. Th lnh ca ng ny,Adolf Hitler, c tng thng Paul von Hindenburg b nhim chc th tng c. Saukhi Hindenburg cht, Hitler nhanh chng thit lp mt ch c ti c gi l Tam Quc x, trong ng Quc x ginh quyn lc gn nh tuyt i. Tun theo mth t tng nhn mnh vo s trong sch chng tc ca ngi c v xem ngi DoThi v ngi cng sn l nhng k th ln nht ca nc c, chnh quyn i nch m u mt chin dch dit chng chng li chng tc Do Thi v cc nhm chngtc khc, gy ra ci cht ca khong 12 triu ngi trong ci c gi l Holocaust.Khi nim ca Hitler v Lebensraum ("khng gian sng") v s theo ui quan nimny ca ng ta dn n cc cuc xm lc ca c i vi cc nc khc ti Chuu, a n nh th chin m trong hn 60 triu ngi b thit mng.

    ng k, sau ny l quc k c Quc x

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    1/16

    www.princexml.comPrince - Non-commercial LicenseThis document was created with Prince, a great way of getting web content onto paper.

  • NSDAP Gaue 1926,1928,1933 & 1937

    Sau nh th chin, ng ny b gii tn v hin vn b cm hot ng ti c.

    Bc khi u ca ng Quc x

    Sau khi tr v t Th chin th nht, anh h s Adolf Hitler khng c trin vng g v snghip chnh tr cho mt ngi o 31 tui khng bn b, khng tin bc, khng cng nvic lm, khng ngh chuyn mn, v khng h c kinh nghim g v hot ng chnhtr. Hitler nhn thc c iu ny. ng k li:

    Trong nhiu ngy, ti t hi phi lm g, nhng ti u tnh to nhn ra rng ti, conngi v danh nh th ny, khng h c c s ti thiu cho hot ng hu ch no.

    Hitler tr li Mnchen vo ma xun 1920, Hitler tham gia vo vic cung cp thng tincho cuc iu tra nhng ngi can d vo ch X-vit ngn ngi Mnchen.

    Rt c th Hitler ng gp vai tr hu ch, v th ng c iu vo Ban Bo chv Thng tin ca Phng Chin tranh Chnh tr ng ti qun khu a phng. Tri vitruyn thng ca h, Qun i c by gi nhng su vo chnh tr, c bit l Bayern. qung b ng li bo th, h t chc cho binh s theo hc cc lp chnh tr, vHitler l hc vin chm ch tham d mt trong cc lp hc ny. Theo li ng k li, mtngy, ng chen vo tranh lun khi c ngi ni tt cho dn Do Thi. Li din thuyt biDo Thi hn lm cho cp trn vui lng, kt qu l Hitler c iu n mt trung onvi t cch ging nh l chnh tr vin, lnh nhim v nh nhng tng nguy him ch ngha cu ha, ch ngha x hi, nim dn ch; y l quan im v vai tr caqun i trong mt nn cng ha dn ch m h tuyn th phc v.

    y l mt bc ngot quan trng cho Hitler s cng nhn u tin trong lnh vcchnh tr m ng c chen vo. Vai tr mi cho ng c hi th thch ti hng binca mnh yu t tin quyt m ng lun ngh phi c i vi mt chnh tr gia thnht. ng k li:

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    2/16

  • Thnh lnh ti c c hi pht biu trc m ng; v iu m ti lun ngh trong unhng khng chc s lm tt c minh chng: ti c th "n ni."

    ng vui mng tt v iu khm ph ny tuy khng ly lm ngc nhin lm. y lbc khi u cho mt ti nng khin cui cng ng tr thnh nh hng bin ti giinht nc c, khi ct ting trn sng pht thanh vi mnh lc lay chuyn hng triucon tim.

    Mt ngy thng 9 nm 1919, Phng Chin tranh Chnh tr ra lnh cho Hitler d xt mtnhm chnh tr nh t gi l ng Lao ng c. Qun i lun t ra nghi ng cc ngphi ca cng nhn v h thng theo cnh X hi hoc Cng sn, nhng tin rng nhmny c th khc. Hitler khng h bit g v ng ny, nhng quen bit vi mt ngi spht biu trong bui hp ca ng m ng c lnh tm hiu.

    Vi tun trc, trong mt bui hc tp chnh tr do Qun i t chc, Hitler c nghebi pht biu ca Gottfried Feder, k s xy dng v cng l chuyn gia kinh t lp d.ng ny b m nh vi ngh rng t bn "u c" thay v t bn "sng to" hoc t bn"sn xut" l ci r ca mi vn nn kinh t ca c. L ngi khng bit g v kinh t,Hitler c n tng mnh vi bi pht biu ca Feder.

    Nhng khi u Hitler khng nhn ra tm quan trng g ng Lao ng c. ng in bui hp ca ng ny ch v c phi n, v sau khi ngi nghe sut mt buichn ngt vi khong 25 ngi tham d, ng khng c n tng tt. ng k:

    y l mt t chc mi ging nh bao t chc khc. y l thi k m bt k ai btmn vi thi cuc... u cm thy cn thnh lp mt ng mi. u u cng thy ngmi mc ln ri lng l bin mt. Ti ngh ng Lao ng c cng khng khc g.

    Sau khi Feder pht biu xong, Hitler chun b ra v, th c mt "gio s" ng ln,ct vn kin ca Feder ri ngh Bayern nn tch ra khi nc c v lp mt ncNam c mi cng vi o. y l tng ph bin Mnchen thi by gi, nhngHitler t ra gin d v ng ln cho nh tr thc kia i iu suy ngh. Dng nhHitler ni mt cch mnh m n ni v "gio s" ri b phng hp "nh ch cp ui",trong khi c hi trng nhn anh trai tr vi "v mt kinh ngc". Mt ngi m Hitlerk lc y khng nghe r tn di mt quyn sch nh vo tay Hitler.

    Ngi ny c tn l Anton Drexler, lm th rn, c th ni l ngi tht s sng lpng Quc x. Khng vit gii v khng c ti n ni, nm 1918 ng thnh lp "yban Cng nhn c lp" chng li ch ngha Mc-xt trong cc nghip on v dy ng nn ha bnh "cng tm" cho c. Tht ra, t chc ny l chi nhnh ca mthip hi c tn rt di (nc c lc y v cho n nm 1933 c y ry nhng onth mang tn di dng nh th).

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    3/16

  • Drexler khng bao gi kt np c hn 40 thnh vin, v vo nm 1919 ng sp nhpt chc ca mnh vi mt nhm tng t ca mt nh bo tn Karl Harrer. T chc mimang tn ng Lao ng c, ch c khng n 100 ng vin, do Harrer lm ch tchng. Hitler nh gi Harrer l con ngi "trung thc" v "chc chn c nn gio dcrng" nhng ly lm tic l thiu "thin bm v hng bin".

    Sng hm sau, nm trong doanh tri qun i, Hitler m quyn sch m Drexler traocho. ng m t chi tit vic ny trong quyn Mein Kampf. ng ngc nhin nhn thyquyn sch th hin nhiu tng hay m chnh ng tip thu trong nhiu nm. Mcch chnh ca Drexler l gy dng mt ng chnh tr da trn giai cp cng nhn,nhng khng ging nh ng Dn ch X hi, ng ny phi thin mnh v ch nghaquc gia. Drexler bt mn vi tinh thn ca giai cp trung lu vn dng nh xa riqun chng. Nh ta bit, Wien Hitler c cm ngh khinh b gii t sn vi cngl do khng quan tm n gii cng nhn v nhng vn nn x hi. V th, tngca Drexler rt hp vi Hitler.

    Chiu ngy y, Hitler cm thy kinh ngc khi nhn c mt bu thip cho bit ng c chp nhn gia nhp ng Lao ng c. ng k li:

    Ti khng bit phi gin d hoc bt ci. Ti khng nh gia nhp mt ng c sn,m mun thnh lp mt ng mi cho ring mnh. H qu ng t...

    ng nh vit th tr li nh th, nhng ri "tnh hiu k tri dy" v quyt nh thamd bui hp trung ng ng m ng c mi hu gii thch l do ti sao khng gianhp "ci t chc nh b mt cch phi l ny".

    y l mt ni chn ti tn... Ti i qua mt phng n ti tm khng c mt bng ngi,m cnh ca thng ra phng pha sau, v ri i din vi Trung ng ng. Trong nhn kh t t m, bn ngi tr tui ngi, trong s l tc gi ca quyn sch nh,ngi ny lp tc vui v cho hi ri m li tip n ti vi t cch mt ng vinmi ca ng Lao ng c. Ti sng st thc s. Ngi ta c ln bin bn bui hptrc, ri th k ghi nhn biu quyt chp thun. K n l bo co ti chnh ton ngch s hu s tin 7 Mc c v 50 pfennig theo y ngi ti v nhn biu quytchp thun. Ri ngi ta cng ghi vic ny vo bin bn bui hp. Ri Ch tch ngc th phc p cho vi ngi, v mi ngi u t thng qua. K n l bo co vnhng th mi nhn c...

    Km ci, tht l km ci! y l mt cu lc b theo cch thc t hi nht. Liu ti sgia nhp t chc ny hay khng?

    Tuy th, c iu g y nhng ngi n mc li thi trong gian phng t m khin choHitler cm thy b cun ht: tm lng tha thit cho mt phong tro mi vt qu tmmc mt ng phi theo ngha t trc n gi trn th gii. Ti hm y, Hitler tr

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    4/16

  • v doanh tri qun i i din vi cu hi kh khn nht trong i ti: c nn gianhp hay khng? L l cho bit ng nn t chi. V tuy th... Chnh v ng ny khngc v th quan trng s to cho ngi trai tr c nng lc v tng mt c hi hotng ng theo s nguyn c nhn tht s. Hitler ngm ngh v nhng g ng c thmang n cho nhim v ny.

    Ti c th chu ng c cnh ngho tng v khng c phng tin sinh nhai, nhngiu kh khn hn l ti ang trong s nhng ngi v danh, ti ch l mt trong hngtriu ngi phi n lc tn ti m khng c ai thn cn chiu c n. Hn na, cn cs hn ch v ti thiu nn hc vn.

    Sau hai ngy suy ngh ct lc, cui cng ti xc nh l cn tin theo hng ny. y lkt lun c tnh cch quyt nh nht trong i ti. T by gi, khng c chuyn quayu li. Th l, Adolf Hitler tr thnh y vin Trung ng th by ca ng Lao ngc.

    Cn cp n hai ng vin ca ng chnh tr t hon ny; c hai u ng vai tr quantrng cho tin trnh ca Hitler.

    i y Ernst Rhm, phc v trong mt n v qun i Mnchen, gia nhp ngtrc Hitler, c u c nhy cm v chnh tr v c ti t chc. Ging nh Hitler, ngmang t tng ght b sc si i vi nn Cng ha dn ch v ti Thng Mimt m ng cho l c trch nhim to ra nn Cng ha. ng c ch hng ti lp mtnc c c tnh quc gia mnh m, v cng vi Hitler, ng tin rng ch c th lmc iu ny qua mt ng da trn giai cp thp m t y ng ngoi ln, khngging nh phn ln s quan chnh quy. C hnh ng cng rn, tn bo, sc si dl ngi ng tnh luyn i ging nh nhiu ng vin Quc x vo thi k u nggip t chc nn nhng i qun sau ny tr thnh lc lng o nu SA m ng l thammu trng cho n khi b Hitler st hi nm 1934. Rhm dn theo mt s ln cuchin binh v qun tnh nguyn to nn xng sng cho ng trong thi k u. Trncng v mt s quan trong qun i ang kim sot Bayern, Rhm cng vn ng Quni gip bao che cho ng v i lc li ko s hu thun ca chnh quyn. Khng cnhng s h tr ny, hn Hitler khng th no c bc khi u thun li xch ngqun chng lt nn Cng ha. iu chc chn l Hitler c th t do thc hin nhngbin php khng b v e da v nh chnh quyn v cnh st Bayern lm ng.

    Dietrich Eckart, nh bo d dm nhng l nh th v kch tc gia km ci, ln hn Hitler21 tui, thng c xem l nh sng lp tinh thn ca Quc x. Cng nh Hitler Wien, c mt thi ng sng lng bng Berlin, li thm nghin ru, s dng nhaphin, ri c a vo bnh vin tm thn. ng thng thuyt ging v tnh u vitca chng ngi Aryan, ku gi dit tr ngi Do Thi v lt chnh quyn Berlin.

    Nh th nghin ru Eckart (qua i nm 1923 v ung ru qu nhiu) tuyn b:

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    5/16

  • Chng ta cn c mt ngi cm u c th chu c ting sng lin thanh... Ta khngth s dng s quan qun i, v dn chng khng cn knh trng h na. Ngi thchhp nht l mt cng nhn c ti n ni... Anh y khng cn c u c... Anh y phicn c thn, ri chng ta s i kim ph n.

    Eckart tr thnh c vn thn cn cho anh trai tr ang ln trong ng Lao ng c,cho anh mn sch bo, gip anh ci thin kh nng c ng c vit v ni v giithiu anh vi m bn b ng o. Nhng ngi ny khng ch gm c nh giu cungng ngn qu cho ng v chi ph sinh hot cho Hitler, m cn c nhng ph t trongtng lai nh Rudolf He v Alfred Rosenberg.

    C s pha trn ca nhng nhn vt qui d sng lp nn ng Quc x, nhng ngi vhnh trung bt u t nn tng cho mt phong tro m 13 nm k tip s lan rng cnc, phong tro mnh m nht Chu u, v a c ln v th ch Th Ba. Anhth rn Drexler vi tng ln xn to nn ht nhn, anh thi s nghin ru to nnnn tng tm linh, nh kinh t qui n Feder thit lp thc h, con ngi ng tnhluyn i Rhm mang n s hu thun ca Qun i v cu chin binh. Nhng by gichnh l ci anh Adolf Hitler lng bng, cha trn 31 tui v hon ton v danh, nmly vai tr i u trong vic gy dng mt t chc ang lm vic trong tr s ngho nnri s tin ln thnh mt ng chnh tr ng s.

    Tt c tng nhen nhm t nhng thng ngy c n i km Wien gi c chpht huy, v ngun nng lng ni ti trc y m gi bng chy. Hitler thc ytrung ng ng cn ang rt r tin ln t chc nhng i hi ln hn. ng t nhmy th mi d i hi. ng k li, c mt ln sau khi gi i 80 th mi,

    chng ti ngi i m ng m chng ti ngh s xut hin. mun mt ting ngh, v ch tch phi tuyn b khai mc i hi. Mt ln na ch c 7 ngi 7 ngic.

    Nhng Hitler khng sn lng. ng tng s ngi tham d bng cch cho in th mibng rono. ng thu vi ng Mc c cy ng thng co i hi trn mt t bo.ng k: Kt qu tht l diu k. C 111 ngi n d. Hitler d kin s c bi phtbiu u tin, sau bi din vn chnh ca mt gio s Mnchen. Nhng Herrer, chtch ng trn danh ngha, chng i d nh ny. Hitler k:

    ng y chc chn l con ngi chn tht, ch c iu cho rng ti c kh nng lm vicg y nhng khng th n ni. Ti pht biu trong 30 pht, v iu m trc gi ti chngh trong u, m khng c cch no minh chng, gi tr thnh hin thc: ti c khnng pht biu!

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    6/16

  • Hitler cho rng m ng git ny ngi v ti hng bin ca ng, v th hin s phnkhch bng cch ng gp 300 ng Mc gip ng vt qua cn khn kh v ti chnhtrong mt thi gian.

    u nm 1920, Hitler nm nhim v tuyn truyn cho ng, mt cng tc m ng suy ngh nhiu k t lc quan st tm quan trng ca tuyn truyn ni cc ng phi Wien. ng bt u ngay bng cch t chc mt i hi ln lao nht m ng t hon nycha tng m n. i hi c d tr vo ngy 24/2/1920 trong mt nh hng bia niting Mnchen c sc cha 2.000 ngi. Cc y vin trung ng ngh Hitler hain. Harrer t chc phn i v c thay th bi Drexler, ngi cng t ra hoinghi. Harrer cng chng i t tng bi Do Thi qu khch ca Hitler v tin rng Hitlerxa cch vi giai cp lao ng. y l nhng l do chnh khin cho Harrer t chc.

    Hitler nhn mnh rng ng phi l ngi ch thn lo liu cc cng tc chun b. ng li hi c tm quan trng n mc Hitler kt thc chng u ca quyn Mein Kampfbng on m t i hi ny, bi v y l c hi m

    ng thot ra ngoi lp v bc ca mt t chc nh v ln u tin to nh hng quytnh ln yu t hng mnh nht ca thi i chng ta: chnh kin ca qun chng.

    Ngay c Hitler vn khng c xp lch l ngi pht biu chnh. Vai tr ny c dnhcho TS. Johannes Dingfelder no y, mt bc s vt l theo phng php vi lng ngcn, con ngi lp d ng gp nhiu bi vit v kinh t trn cc bo, v l ngichng bao lu i vo lng qun. Mi ngi u im lng sau bi din vn ca ng; rin phin Hitler pht biu. Theo nh Hitler m t, hi trng tr nn n o vi nhngting la , v hn lon v ng vin trung thnh x xt vi ngi theo Cng sn v Xhi.

    Cng lnh ng Quc x

    Trong bi pht biu ny, ln u tin Hitler nu ln 25 im trong cng lnh ca ngLao ng c. Drexler, Feder v Hitler tho ra bn cng lnh ny mt cch vi v.Phn ln ting la l nhm vo bn cng lnh khi Hitler c ln, nhng ng vn xemnh tt c cc im u c thng qua v tr thnh chng trnh hnh ng chnh thcca ng.

    Cc im trong bn cng lnh ng l mt th h ln, nh ng bao qut muachuc cng nhn, giai cp di trung lu v nng dn, v phn ln u b qun lng khing ln nm chnh quyn. Nhiu cy bt c trnh ch giu cc im ny, v chnhHitler cng cm thy bi ri khi c ngi nhc n mt s im. Tuy th, ging nhtrng hp ca nhng nguyn tc c tho ra trong quyn Mein Kampf, nhng imquan trng nht s c ch Th Ba mang ra thi hnh, vi h ly tn khc cho hngtriu ngi trong v ngoi nc c.

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    7/16

  • im th nht trong bn cng lnh i hi hp nht mi ngi c trong mt ncc m rng. y ng l vic m Hitler thc hin sau ny khi sp nhp o vi 6 triungi c v vng Sudetenland vi 6 triu ngi c khc. y cng l ng theo yusch i li vng Gdask v nhng vng t khc Ba Lan c nhiu ngi c sinhsng. V mt trong nhng iu bt hnh cho th gii l c qu nhiu ngi trong giaion gia hai cuc Th chin b qua hoc ch giu mc ch ny ca Quc x mHitler ct cng ghi trn giy trng mc en. Chc chn l nhng quan im bi DoThi a ra trong nh hng bia Mnchen ngy 24/2/1920 cng l li cnh co kinhkhng.

    Nhiu im trong bn cng lnh ch c tnh cch m dn nhm ly lng giai cp thptrong giai on m h c cm tnh vi nhng khu hiu cc oan. V d, im 11: xab thu thu nhp do cng n vic lm; im 12: quc hu ha cc tp on c quyn;im 13: Nh nc n chia li nhun ca cc cng nghip ln; im 14: bi b thuthu t v cm u c t ai; v.v... y l nhng tng sau ny khin cho Hitlercm thy kh x khi gii cng nghip v a ch bt u rt tin vo kt st ca ng,v d nhin l nhng tng ny khng c thc hin g c.

    Cui cng, c hai im trong cng lnh m Hitler s thi hnh ngay khi tr thnh thtng. im 2 i hi xa b cc Ha c Versailles v Saint-Germain. im 25 trnh vic thit lp mt quyn lc trung ng mnh cho Nh nc. im ny cngnh im 1 v im 2 i hi hp nht mi ngi c trong ch v vic xa bcc ha c c chnh Hitler kin quyt a vo cng lnh. Vic ny cho thy ngayt lc y, khi m bn ngoi Mnchen cha c my ai bit n ng ca Hitler, ng phng tm nhn n chn tri xa hn d cho c nguy c b mt s hu thun ngay tronglnh a ca mnh.

    Vo lc y, t tng ly khai ni ln mnh m Bayern. Ngi Bayern thng xuynxung khc vi chnh quyn trung ng v h yu sch phn quyn nhiu hn hu Bayernc th c t tr. Nhng Hitler ang nhm n quyn lc khng nhng Bayern mcn bao trm c nc c, v nu mun duy tr quyn lc nh th cn c chnh quyntrung ng mnh, xa b nhng bang bn t tr trong nn Cng ha hin thi v trong ch c ngy xa. Mt trong nhng ng thi ca Hitler khi ln nm chnh quynnm 1933 l nhanh chng thc hin im cui cng trong cng lnh ca ng m lcu khng c my ai n. Khng ai c th trch Hitler khng cnh bo y trc trn giy trng mc en ngay t bc khi u.

    ng Quc x bt u hnh thnh

    Ti hng bin nng bng v cng lnh cc oan, d l quan trng i vi mt ng cnnon nt mun thu ht s ch v dnh s hu thun t qun chng, nhng vn cha. By gi Hitler ch tm n nhng vic khc rt nhiu vic. Nhng du hiu utin cho thy thin bm k l ca ng bt u xut hin. ng ngh ci m qun chng

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    8/16

  • cn khng phi ch l tng vi tng gin n m ng lin tc nhi nht vo uc ca h m l nhng biu tng nhm tranh th lng trung thnh ca h, nhng ntph trng v mu sc nhm khch ng h, v nhng hnh ng khng b p tlng kin tr v to cho h cm ngh v quyn lc i vi k yu.

    Wien, Hitler ch n cch khng b tm linh v th cht. By gi ng pdng cng phng cch vo ng ca mnh. Khi u, m cu chin binh c iung trong cc bui i hi trn p ngi la phn i, v nu cn, y h ra khiphng hp. Vo ma h 1920, ngay sau khi Hitler thm cm t Quc gia X hi Chngha vo ci tn ng Lao ng c tr thnh ng c tn vit tt l NSDAP,Hitler t chc cu chin binh thnh mt lc lng mu la, ngy trang di tn BanTh dc Th thao. Ngy 5/10/1921, lc lng bn qun s c chnh thc t tnSturmabteilung, gi tt l SA. Mang ng phc mu nu, lc lng SA c t di sch huy ca i y Ehrhardt, ngi va mn hn t do dnh lu n mt v git ngi.

    Khng mn nguyn vi vic gi gn trt t trong cc bui i hi ca Quc x, lc lngSA chng bao lu can d vo vic n p nhng ng phi khc. Mt ln, vo nm 1921ch thn Hitler dn lc lng SA tn cng mt i hi ca nhm i lp v nh pmt ngi mang tn Ballerstedt s c din vn trong i hi. V vic ny, Hitler b n3 thng t, nhng c tr t do sau khi ngi t 1 thng. ng tr nn gn nh l mtv thnh t v o v ginh thm hu thun. Hitler khoe khoang vi cnh st: Khngsao c. Chng ti t c mc ch. Ballerstedt khng pht biu c. ng nhHitler tuyn b vi thng trc:

    Trong tng lai Phong tro Quc x s ngn chn mt cch khng khoan nhng bngv lc nu cn mi i hi hoc bui din thuyt c th khin cho ng bo ca chngta phn tm.

    Vo ma h 1920, nh ha s tht bi Hitler nhng by gi tr thnh bc thy v nghthut tuyn truyn, pht sinh tng m ch c th c xem l mt c t ph cathin ti. ng thy ci m ng ang thiu l mt huy hiu, mt l c, mt biu tngnhm th hin nhng g m ng mun pht huy v nhm kch thch c tng tng caqun chng nhng ngi s tin bc v chin u di ngn c ca ng. Sau khi tp trung suy ngh v xem xt v s mu thit k, Hitler to nn mt l c nn mu , gia c mt a trn mu trng trong in hnh ch thp ngc mu en. Hnh chthp ngc ny c t ngn xa, s tr nn mt biu tng mnh m v ng s cang Quc x v cui cng l ca c nc c.

    Chng bao lu, lc lng SA v ng vin Quc x mang bng tay c hnh ch thpngc, v hai nm sau Hitler thit k l c nghi thc mang i trong nhng cuc diuhnh v ging ln sau khn i ca nhng bui mt-tinh.

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    9/16

  • Nhng tc phm ny khng hn l m thut, nhng l ngh thut tuyn truyn ngcp cao. ng Quc x by gi c mt biu tng m khng ng phi no khc snhbng. Hnh ch thp ngc dng nh t n tot ra mt sc mnh huyn b, li koqun chng hnh ng theo mt ng hng mi, v h bt u t hi di l c caQuc x.

    Bc tin ca "Lnh t"

    Vo ma h 1921, con ngi xch ng tr tui vn th hin mt cch ng kinhngc ti nng hng bin, t chc v tuyn truyn by gi nm quyn lnh o c tnca ng. Khi hnh ng nh th, Hitler cho cc ng ch ca mnh ln u tin nmtri bn tnh tn c v c tinh ranh v chin thut m nh y ng s gt hi thm thngli trong nhng cuc khng hong quan trng hn sau ny.

    u ma h ny, Hitler i n Berlin nhm tip xc vi vi phe nhm theo ch nghaquc gia hu c th m rng phong tro Quc x ra ton nc c. Trong khi ng ivng, nhng y vin trung ng khc ca ng Quc x thy c c hi thch thcquyn lnh o ca ng. Hitler tr nn qu c on vi h. Th l h tr nh spnhp vi nhng phe nhm c ch kin tng t, ngh rng khi y nh hng ca Hitlers suy yu.

    Nhn ra v th ca mnh b e da, Hitler vi v tr v Mnchen dp tt nhng ngim ng gi l mt tr in r. ng xin rt ra khi ng. Nhng y vin trung ngkhc thy ngay l ng khng th mt ng. Hitler khng ch l nh hng bin ti giinht, m cn l nh t chc v tuyn truyn hu hiu nht. Hn na, chnh Hitler lngi mang v phn ln ngn khon ng gp cho ng t nhng bui i hi c ngpht biu v t nhng ngun khc k c Qun i. Nu ng ra i, chc chn ng Qucx s tan r. Trung ng ng khc t nguyn ca Hitler. Sau khi nhn thc r vth ca mnh, by gi Hitler bt buc cc nh lnh o khc ca ng phi nhng b.ng i hi quyn c ti cho mnh vi t cch l v lnh o duy nht ca ng, xab Trung ng ng v chm dt mu tha hip vi cc phe nhm khc.

    Cc y vin trung ng khc khng th chp nhn. Di s cm u ca Anton Drexler,ngi sng lp ng, h son ra mt bn kt n nh c ti v cho lu hnh di dngt bm. y l li kt n h trng nht m Hitler tng i u trong ni b ng camnh y l, t nhng ngi nhn ra bn cht ca ng:

    Lng khao kht quyn lc v tham vng c nhn khin cho ng Adolf Hitler tr v...Cng ngy cng thy r rng mc ch ca ng ch l li dng ng Quc x lm bnp cho mu v o c ca ng, v ot ly quyn lnh o nhm thc p ng itheo mt chiu hng khc...

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    10/16

  • Hitler lp tc khi kin cc tc gi ca t bm v ti vu khng, v trong mt bui ihi, Drexler phi cng khai rt li bn kt n.

    Hitler a iu kin dn ha: xa b Trung ng ng v cho ng nm chc chtch ng vi quyn hnh c tn. Drexler c y ln lm ch tch danh d, v chngbao lu b cho ra ra. Drexler ri khi ng nm 1923 nhng gi chc v Ph Ch tchNgh vin Bayern trong giai on 1924-1928. Nm 1930, ng dn ha vi Hitler nhngkhng bao gi tr li chnh trng.

    Thng 7/1921, nguyn tc lnh o c thit lp, tr thnh iu lut trc nht chong Quc x v sau y cho ch Th Ba. Lnh t xut hin trn chnh trngnc c.

    V lnh t by gi bt u lo ti t chc ng. ng di v tr s mi rng hn, sngsa hn. C thm my nh ch, t h s, ni tht, in thoi, v mt th k lnh lngton thi gian.

    ng tip tc nhn thm ng gp ti chnh. Gn mt nm v trc, thng 10/1920,ng mua li t bo Voelkischer Beobachter c xu hng bi Do Thi, xut bn mitun 2 ln, nhng ang mang n. Hitler khng cho bit ngun gc s tin 60.000 Mcc dng mua li t bo, nhng rt c th y l t qu mt ca Qun i. T unm 1923, t bo c pht hnh hng ngy, qua y Hitler c mt nht bo lm tingni cho Quc x. iu hnh mt t nht bo cn thm ngn khon, v nhiu ngi giuc b tin ng gp.

    Ngy 1/4/1920, ngy m ng Lao ng c tr thnh ng Lao ng c Quc giaX hi Ch ngha t y c tn tt Quc x Hitler ri b hn qun ng. T lcny, ng dnh tt c thi gi cho ng Quc x, m ng khng bao gi hng lng tngn qu ca ng.

    Quc x i vo chnh quyn

    Sau v o chnh Nh hng Bia ngy 8/11/1923, Hitler phi vo t. Nh c hi ny mng vit quyn Mein Kempf trnh by t tng v cng lnh hot ng ca ng.

    Trong cuc tng tuyn c ngy 20/5/1928, ng Quc x ch chim hn chc gh trongtng s 491 gh ca Ngh vin. Vo nm ny, 1928, s ng vin Quc x cn t i,108.000 ngi, nhng ang tng dn dn.

    Hitler c ti t chc, ng hng hc lao vo cng vic ti lp ng Quc x v bin nthnh mt t chc m c cha h thy t trc n gi. ng c t chc ngnh l mt qun i mt nh nc trong mt nh nc. Cng tc u tin l thu htng vin np ph gia nhp. Vo cui nm 1925, ch c 27.000 ng vin. ng pht

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    11/16

  • trin mt cch chm chp, nhng mi nm u c tin b: 49.000 ng vin nm 1926;72.000 nm 1927; 108.000 nm 1928; 178.000 nm 1929.

    Quan trng hn l vic thnh lp c s ng hon chnh tng ng vi t chc hnhchnh ca c v cng ging vi x hi c. Nc c c chia ra thnh vng (gaue),tng ng vi 34 n v trong cc k bu c Ngh vin, v Hitler ch thn b nhimng vin lm gauleiter (nh x y) ng u mi vng. Cn c thm 7 vng o,Gdask, Saar v Sudetenland Tip Khc. Mi vng c chia ra thnh nhng cp nhhn. Ring thnh ph c chia nh thm thnh cp khu ph v t dn ph. Trn lthuyt, b th ng y ch l i din ca ng Quc x c chc nng iu phi hotng ca ng ti a phng v "c vn" cho chnh quyn a phng. Trn thc t,ng y, nht l x y, c quyn hnh bao trm mi lnh vc iu hnh ti a phng.

    T chc chnh tr ca ng Quc x c chia ra lm hai nhm: P.O. I c nhim v tncng v khuynh o chnh ph; P.O. II c chc nng ging nh nh nc trong mt nhnc. V th, nhm th hai c cc ban Nng nghip, T php, Kinh t Quc gia, Ni v,Lao ng, Xy dng v vi tm nhn hng n tng lai Chng tc-Vn ha. P.O.I c cc ban Ngoi giao, Nghip on v Vn phng Bo ch. Ban Tuyn truyn ngc lp v c t chc mt cch tinh vi.

    D mt s k v li v k chuyn gy bo ng phn i vic nhn ph n v tr emvo ng, Hitler vn thnh lp nhng t chc cho h. on Thanh nin Hitler nhn latui 15-18 v c cc ban Vn ha, Gio dc, Bo ch, Tuyn truyn, Th thao T v,v.v... La tui 10-15 c nhn vo on Thiu nin. Thanh n v ph n c nhng tchc tng t. Sinh vin, gio chc, cng chc, bc s, lut s, bi thm on u c tchc ring bit, v cng c t chc thu ht gii tr thc v ngh s.

    Sau nhiu kh khn, SA c t chc li thnh mt lc lng v trang gm vi trmnghn ngi bo v bui hp ca Quc x, gii tn bui hp ca i th v ni chungkhng b ngi chng li Hitler. Vi ngi ch huy cn hy vng SA s thay th qun ichnh quy mt khi Hitler ln nm chnh quyn. chun b cho vic ny, mt c quanc bit c thnh lp di quyn ca Tng Franz Ritter von Epp, gm c 5 phnglin quan n quc phng. Nhng lc lng SA vn l mt nhm hp chuyn gy ri.Nhiu ngi ch huy hng u ca lc lng ny, bt u t Tham mu trng Rhm,l ngi ng tnh luyn i. Trung y Edmund Heines, ch huy trng SA Mnchen,khng ch l ng tnh luyn i m cn l k git ngi c tin n. Hai ngi ny vthm hng chc ngi khc lun gy g v chia nhau kt b kt ng theo cch n ngc xu hng gii tnh lch lc ghen tung vi nhau.

    c s h tr ng tin cy hn, Hitler thnh lp lc lng SS Schutzstaffel mc ng phc mu en tng t nh i qun ca Pht-xt v buc h phi ct lith trung thnh vi chnh c nhn ng. Lc u, lc lng SS ch l nhng cn v choHitler. Mi n nm 1929, Hitler mi tm ra c ngi lnh o l tng ca SS: mt

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    12/16

  • ngi nui g c ng gn Mnchen c tn l Heinrich Himmler. ng c t thi du dngm ngi ta d nhm ln l mt thy gio lng qu (tc gi khi gp ng ln u cng cn tng nhm ln nh th). Khi Himmler nhn chc v ch huy trng, lc lng SSc khong 200 ngi. Cui cng, lc lng SS ng tr nc c v l mt ci tn gykinh hong cho mi vng b c chim ng Chu u.

    Trn tt c l Adolf Hitler, vi chc v chnh thc l Lnh t Ti cao ca ng v SA,Ch tch T chc Lao ng Quc gia X hi Ch ngha c. Ngay di vn phng caHitler l B Ch huy ch (Reichsleitung, tng t B Chnh tr) quy t nhng lnho cao nht ca ng v c nhng chc v nh Trng Kho bc ch v Qun trvin Kinh doanh ch.

    Trong chin dch tranh c cho cuc tng tuyn c ngy 14/9/1930, cung lon, Hitlerha hn vi hng triu ngi ang bt mn rng ng s lm cho nc c hng mnhtr li, t chi vic tr bi thng chin tranh, chi b Ha c Versailles, qut schtham nhng, trit h nhng trm ti phit (c bit nu h l ngi Do Thi), v m bomi ngi c u c vic lm v bnh m. i vi nhng ngi ang i km mongcho cuc sng bt kh v cng ang tm kim nim tin mi, li ha nh th nghe ththp dn. D mang nhiu k vng, Hitler vn kinh ngc khi bit kt qu tng tuync. Hai nm trc, ng Quc x ca ng chim 12 gh. Ln ny, ng mong s gh stng ln gp 4 ln, c l c 50 gh. Thc t cn hn th na: ng Quc x chim107 gh, t v tr th chn v l ng nh nht trong Ngh vin nhy ln thnh ng lnth nh.

    Cuc bu c Ngh vin ngy 31/7/1932 l cuc tng tuyn c th ba c trong vng5 thng, nhng thay v mt mi Quc x li lao vo chin dch vn ng vi tinh thncung tn v hng say hn bao gi. Xt qua s ngi t tp nghe Hitler pht biu, rrng l Quc x ang thng th. Ch trong mt ngy, Hitler pht biu trc 60.000 ngi Brandenburg, khong ngn y s ngi Potsdam, ri n ti vi 120.000 ngi trongSn Vn ng Grunewald khng l Berlin v bn ngoi c thm 100.000 ngi ngheting ni ca ng qua loa phng thanh.

    Cuc tng tuyn c mang li thng li vang di cho ng Quc x. H chim 230 ghtrong Ngh vin, ng hng u tuy vn cha c a s tuyt i trong tng s 608gh. Ngoi tr ngi Cng gio, cc tng lp trung lu v thng lu u b phiu choQuc x. Khi Ngh vin nhm hp ngy 30/8/1932, ng Trung dung c cng ving Quc x bu Gring lm Ch tch Ngh vin. Ln u tin, mt ng vin Qucx ngi vo gh ny khi Ngh vin hp li ngy 12/9 bt u k hp lm vic. Gringkhai thc c hi ny n mc ti a: ng cho biu quyt gii tn Ngh vin!

    C tri i bu trong k tng tuyn c k tip ngy 6/11/1932. Quc x mt 34 gh Nghvin, cn li 196 gh. D Quc x vn cn l ng ln nht, vic b mt 2 triu phiul bc tht li nghim trng. Ln u tin, ngn triu ca Quc x ang rt xung,

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    13/16

  • t v tr km hn a s tuyt i xung n mc cn thp hn na. Ngy 2/12/1932,Tng Kurt von Schleicher tr thnh th tng, nhng ngy 23/1/1933, ng n gpTng thng Hindenburg, th nhn rng khng th to a s trong Ngh vin, yu cugii tn Ngh vin. Nhng Hindenburg khng chu, m giao cho Papen nhim v tmkh nng lp chnh ph di quyn ca Hitler chiu theo nhng iu khon ca Hinphp.

    Ngy 30/1/1933, Hitler tr thnh th tng c. Quc x thuc phe thiu s trong chnhph; h ch c 3 trong s 11 chc v trong ni cc, li khng phi v tr ch cht ngoitr chc th tng. Nhng Hitler la di tt c mi ni: ng bo co vi ni cc rngng Trung dung c a ra nhng yu sch qu ng v khng c c hi tha hip.V th, Hitler xut yu cu Tng thng gii tn Ngh vin v quy nh k tng tuync mi. Hugenberg v Papen b sa vo by, nhng sau khi Hitler long trng trn an lni cc s c gi nguyn bt k kt qu tng tuyn c s nh th no, c hai ng .K tng tuyn c mi c n nh vo ngy 5/3/1933.

    Vo bui ti 27/2/1933, xy ra v ha hon Ta nh Ngh vin. C chng c hpl cho thy chnh Quc x ln k hoch v to ra m chy nhm phc v mu chnh tr ca h. Quc x quy kt v vic cho Cng sn. Nhn c hi ny, Hitler yu cuTng thng k ngh nh Cho vic Bo v Nhn dn v Nh nc nh ch by ontrong Hin php m bo quyn t do c nhn.

    Vi mi ngun lc ca cc chnh ph trung ng v Bang Ph nm trong tay v viti tin y p m cc doanh nghip vo, Quc x m chin dch tuyn truyn vnng theo tm mc nc c cha tng thy bao gi. Ln u tin, i truyn thanhca Nh nc pht i ging ni ca Hitler, Gring v Gbbels n mi min ca tnc. ng ph ging y c mang ch thp ngc, vang vng ting bc ca binh sSA. Nhng cuc mt-tinh, diu hnh t uc bui ti v m thanh lan khp cc qungtrng. nhng tm pa-n y dy hnh nh tuyn truyn rc r ca Quc x, v trongm ti nh la tri soi sng nhng trin i. C tri b phnh ph vi nhng li ha vthin ng c, b i qun o nu trn ng ph da dm khng b v kinh hi vnhng pht hin v cuc cch mng ca Cng sn. D cho bao khng b v e da,a s c tri vn chng li Hitler. ng Quc x dn u, nhng ch thu c 44% sphiu. Hitler vn cha t a s.

    Lm th no t a s l s vng mt ca 81 i biu Cng sn trong Ngh vin.Gring m bo l nhng vn cn li s c gii quyt xong xui bng cch cmca mt t i biu Dn ch X hi. Ngh nh ca Tng thng ngy 28/2 sau ngy tanh Ngh vin b chy cho php ng bt gi bao nhiu i biu phe i lp ty thch m bo t hai phn ba s phiu ca i biu hin din.

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    14/16

  • Quc x nm quyn lc tuyt i

    Ngy 23/3/1933, Hitler i hi Ngh vin ph chun Lut Trao quyn c tn chnhthc l Lut Phng chng Tai ha ca Nhn dn v ch. Lut gm c nm onngn, tc ot quyn lp php ca Ngh vin k c quyn kim sot ngn sch ch,ph chun hip c vi nc ngoi v tu chnh hin php, v trao cc quyn ny cho nicc trong thi hn bn nm. Thm na, Lut Trao quyn quy nh Th tng s sontho v ban hnh lut mi c th d bit vi hin php. Th l, nn dn ch ngh vinrt cuc b chn vi.

    Tng nh ch mnh nht ca c tun t u hng Hitler ri mt bng mt cch imlm, khng mt thi phn i.

    Cc bang trong nn Cng ha, vn ngoan cng duy tr quyn lc ring r sut lchs ca c, l nhng nh ch sp u tin. Ngy 9/3, Quc x gii tn chnh quynBang Bayern v thit lp ch Quc x. Trong vng mt tun, ch Quc x cngc thit lp bang khc, ngoi tr Ph, ni Gring vng chc nm quyn kimsot.

    Ngy 31/3, Hitler v Frick ln u tin p dng Lut Trao quyn. Mt lut c banhnh gii tn tt c ngh vin ca bang ngoi tr Ph v ra lnh cho h t chc li datrn t l s phiu trong k tng tuyn c va qua. i biu Cng sn khng c nhntr li. Nhng gii php ny ch ko di mt tun. Ngy 7/4, lm vic vi tc chngmt, Hitler ban hnh lut mi, c Thng c Quc x mi bang, giao quyn cho hch nh v dp b c cu chnh quyn bang, gii tn ngh vin, b nhim v cch chccng nhn vin v thm phn ca bang. Cc Thng c bang u l ng vin Quc xv c yu cu thc hin chnh sch tng qut do Th tng ch ra.

    V th, trong vng na thng t khi nhn quyn hnh t Ngh vin, Hitler hon ttnhng vic m Bismarck, Wilhelm II v nn Cng ha c khng bao gi dm th lm:xa b mi quyn hn ca bang vn tn ti lu i theo dng lch s v t h dis kim sot ca chnh quyn trung ng, tc nm trong tay Hitler.

    Ngy 30/1/1934, k nim trn nm Hitler nhm chc Th tng, Hitler chnh thc hontt cng vic qua Lut Ti lp ch. Tt c th ch dn c b xa b, quyn iu hnhbang c chuyn v trung ng, mi c cu chnh quyn bang c t di chnhph ch, thng c bang c t di h thng hnh chnh ca B Ni v chthuc quyn Frick. Phn m u ca Lut Ti lp ch tuyn b rng lut c banhnh vi s biu quyt nht tr ca Ngh vin. iu ny l ng, v by gi mi ngphi chnh tr ca c ngoi tr Quc x u b gii tn.

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    15/16

  • Ngy tn

    Chiu ngy Th Hai, 30 thng 4, 1945, Lnh t Hitler ca ng Quc x t st, TrongTuyn co Chnh tr trc khi t st, Hitler c Bormann l B trng ng l mtchc v mi. Chc v "Lnh t" c thay th bng "Tng thng" do thy s cKarl Dnitz nm gi trong vng hai mi ba ngy.

    ch th Ba tn ti thm by ngy sau ci cht ca Hitler: ngy 7/5/1945, c uhng v iu kin.

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch ngha

    16/16

    ng Cng nhn c Quc gia X hi ch nghaBc khi u ca ng Quc xCng lnh ng Quc xng Quc x bt u hnh thnhBc tin ca "Lnh t"Quc x i vo chnh quynQuc x nm quyn lc tuyt iNgy tn