Дархан цаазтай амьтад

С.Цолмон

Б.Долгормаа

Г. Цэцэгсүрэн

Н.Энхцэцэг

У.Төгсжаргал

Д.Бат-Эрдэнэ

80 жил дархан цаазтай байгаа амьтан

Бөхөн нь Евроазийн том хөхтний дотроос устах аюулд хамгийн их

өртөж байгаа зүйл амьтдын нэг юм.Монгол бөхөнгийн тоо толгой 2000

он гэхэд 5000 орчим хүртэл өссөн боловч 2004 он гэхэд 1500. Манай улс

энэ амьтныг 1930 оноос эхлэн хуулиар агнахыг хориглон дархан

цаазтай амьтны тоонд оруулжээ. Өнгөрөгч оны судалгаагаар бөхөнгийн

тоо толгой нийт тархац нутгийнхаа хэмжээнд 3200 орчим болж, өмнөх

жилүүдтэй харьцуулахад өсч байна.

•Өмнөговь, Дорноговь аймаг, Их нууруудын хотгорт

тархсан. 1965 оноос дархан цаазтай болгосон.

• монгол оронд Алтайн цаадах говьд амьдардаг. 1930

оноос дархан цаазтай болгосон.

•1953 оноос хойш Монголд хуланг дархан цаазтай амьтан

болгосон.

Нэгэн үе монголын хээр талд азарга азаргаараа давхилдаж

байсан тахь 1960-аад он гэхэд Монгол нутагт бүрмөсөн

устаж үгүй болсон байна. Хамгийн сүүлд 1957 онд тахийг

Тахийн шар нуруунд харсан гэж яригддаг л байлаа.

Монгол оронд тахь сэргээн нутагшуулах

Дэлхийд хэд хэдэн зүйл байгаагаас манай оронд Алтайн

хойлог оршино. үний болон байгалийн хүчин зүйлээс

шалтгаалан сүүлийн жилүүдэд тоо толгой нь цөөрч, сүргийн

бүтцэд өөрчлөлт орж, тархац нутаг нь хумигдан, амьдрах

орчин нь алдагдсанаар устах аюулд өртөөд байна.

Алтайн нуруу, хангайн зарим уулс, Дорнрговь, Өмнөговийн

бэсрэг уулсаар байдаг. 1953 оноос дархан цаазтай болгосон .

1953 оноос агнахыг хориглож дархан цаазтай болгосон.

Хэнтий, Хөвсгөлийн уулс, хангайн уулсын зарим хэсгээр

байдаг

•Дэлхий дээр 20 гаруйхан тоотой үлдсэн говийн баавгай

хэмээх Мазаалай нь зөвхөн Баянхонгорын говийн бүс

нутагт л байдаг.

Булга бол агнуурын үнэт үслэг ан юм. Жилд хоѐр удаа

гуужиж хавар III-V сар, намар X-XI сард үс хөрс нь гүйцдэг.

Булгаыг манай улс дархан цаазтай болгосон юм.

Ирвэс манайд элбэгшиж байгаа боловч дэлхийн ховор

амьтныг бүртгэдэг «Улаан номд» бичигдсэн амьтны нэг тул

агнахыг хориглож дархан цаазтай болгожээ.

Агнуурын үнэт үслэг энэ амьтныг манай улс 1930 оноос

эхлэн дархан цаазтай болгосон бөгөөд өсгөн олшруулж,

тархсан нутгийн нь тэлэх зорилгоор эдүгээ Булган голын

минжийг Ховд голд нутагшуулах ажлыг амжилттай хийж

байна.

Ёл шувуу Алтай, Говь-Алтайн нуруу, Алтайн цаад говийн

уулс, Хангайн аль бартаа саадтай, хүн хүрэхэд бэрх, хадан

хясаа, халил байцын орой дээр үүрлэнэ. Дэлхийд ховордсон

манай орны дархан цаазтай энэ шувуу амьтдын сэг, ясыг

идэж, өвчин тахал дэлгэрэх аюулаас сэргийлж, байгаль орчныг

ариутган цэвэрлэгч ашигтай жигүүртний нэг юм.

Дэлхийд хэд хэдэн зүйл байгаагаас манай оронд Алтайн

хойлог оршино. үний болон байгалийн хүчин зүйлээс

шалтгаалан сүүлийн жилүүдэд тоо толгой нь цөөрч, сүргийн

бүтцэд өөрчлөлт орж, тархац нутаг нь хумигдан, амьдрах

орчин нь алдагдсанаар устах аюулд өртөөд байна.

Дэлхийд хэд хэдэн зүйл байгаагаас манай оронд Алтайн

хойлог оршино. үний болон байгалийн хүчин зүйлээс

шалтгаалан сүүлийн жилүүдэд тоо толгой нь цөөрч, сүргийн

бүтцэд өөрчлөлт орж, тархац нутаг нь хумигдан, амьдрах

орчин нь алдагдсанаар устах аюулд өртөөд байна.

Хун