Dariusz Kucharski Diagnoza regulacji i realizacji zasady ...strategiapartnerstwa.pracodawcyrp.pl/wp-content/uploads/2014/02/... · Diagnoza regulacji i realizacji zasady partnerstwa

D a r i u s z K u c h a r s k i

Diagnoza regulacji

i realizacji zasady partnerstwa w Polsce

i krajach UE na podstawie analizy dokumentów źródłowych

2014-05-18

Diagnoza regulacji i realizacji zasady partnerstwa w Polsce i krajach UE

31 maja 2014

2

Spis treści Wprowadzenie ........................................................................................................................................ 4

Korzyści z partnerstwa ......................................................................................................................... 6

Uwagi ogólne do praktyki partnerstwa ............................................................................................... 9

Zasada partnerstwa w rozporządzeniach wspólnotowych ustanawiających przepisy ogólne w sprawie

funduszy strukturalnych ........................................................................................................................ 16

Rekomendacje Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego ................................................... 19

Europejski kodeks postępowania w sprawie zasady partnerstwa ........................................................ 20

Różnice pomiędzy uzgodnionymi zasadami a aktualnymi doświadczeniami krajów Europy

środkowej i wschodniej ..................................................................................................................... 30

Komitety monitorujące ......................................................................................................................... 34

Komitety monitorujące wg regulacji prawnych ................................................................................ 34

Elementy modelu partnerstwa .............................................................................................................. 46

Sytuacja w Polsce .................................................................................................................................. 54

Przegląd rozwiązań systemowych i przykładów najlepszych praktyk w krajach członkowskich UE .... 64

Austria ................................................................................................................................................... 64

Belgia (Flandria) ..................................................................................................................................... 65

Bułgaria .................................................................................................................................................. 67

Czechy .................................................................................................................................................... 71

Chorwacja .............................................................................................................................................. 74

Dania ...................................................................................................................................................... 75

Estonia ................................................................................................................................................... 76

Finlandia ................................................................................................................................................ 78

Francja ................................................................................................................................................... 79

Hiszpania ............................................................................................................................................... 80

Irlandia ................................................................................................................................................... 81

Szwecja .................................................................................................................................................. 93

Niemcy ................................................................................................................................................... 86

Włochy ................................................................................................................................................... 88

Portugalia .............................................................................................................................................. 90

Słowacja ................................................................................................................................................. 90

Słowenia ................................................................................................................................................ 92

Wielka Brytania - Zjednoczone Królestwo ............................................................................................. 95

Koordynacja priorytetów poszczególnych narodów brytyjskich ....................................................... 95

Anglia ................................................................................................................................................. 96


31 maja 2014

3

Irlandia Północna ............................................................................................................................... 98

Walia .................................................................................................................................................. 99

Szkocja ............................................................................................................................................. 100

Wegry .................................................................................................................................................. 100

Łotwa ..................................................................................................................................................... 83

Rumunia .............................................................................................................................................. 103

Zamiast podsumowania ...................................................................................................................... 105

Wykaz skrótów używanych w tekście ................................................................................................. 110

Analizowane teksty ............................................................................................................................. 112


31 maja 2014

4

(…) partnerstwo jest przede wszystkim sprawą mentalności, doświadczenie pokazuje, iż nawet w

krajach o dużej tradycji konsultacji osiągnięcie odpowiedniego poziomu skutecznej współpracy

wymaga zaufania między partnerami.

Michael SMYTH Przewodniczący Sekcji ds. Unii Gospodarczej i Walutowej

oraz Spójności Gospodarczej i Społecznej (ECO) EKES

Wprowadzenie

Zasada partnerstwa jest jednym z fundamentów polityki spójności Unii Europejskiej. Jej

korzenie sięgają traktatu rzymskiego z 1957 r., kiedy ustanowiono Europejski Fundusz Społeczny.

Kolejny krok wykonano w 1988 r., kiedy wprowadzono tę zasadę jako wspólny instrument dotyczący

wszystkich funduszy strukturalnych. Od tego czasu zasada rozwijała się począwszy od wąskiej

definicji, która obejmowała tylko Komisję i państwa członkowskie, do szerszego partnerstwa, w tym

pośrednie szczebli administracji (tj. regionów), a następnie partnerów społecznych a na koniec,

zgodnie z definicją Komisji, „inne odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo

obywatelskie, partnerów zajmujących się zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego,

organizacje pozarządowe oraz podmioty odpowiedzialne za wspieranie równości mężczyzn i kobiet”.

Pierwotnie w negocjacjach dotyczących funduszy strukturalnych na lata 2007-2013, państwa

członkowskie były niechętne zmianom, ale w końcu z inicjatywy Komisji Europejskiej, Parlamentu

Europejskiego i Koalicji Europejskich Organizacji Pozarządowych postanowiono by dodać następujące

rozszerzanie zasady partnerstwa w artykule 11:

c. inne odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie, partnerów w

zakresie ochrony środowiska, organizacje pozarządowe oraz podmioty odpowiedzialne za

promowanie równości mężczyzn i kobiet.

Dla teorii i praktyki partnerstwa europejskiego jest więc wyraźnie widoczny historyczny trend

postępów, rosnącej decentralizacji i stosowania zasady pomocniczości do działań funduszy

strukturalnych.

Ta ciągła ewolucja odzwierciedla strategiczny cel Unii Europejskiej dotyczący dobrego

rządzenia, który ostatnio potwierdzono ponownie w strategii „Europa 2020”. Partnerzy powinni

uczestniczyć w programowaniu, realizacji i ocenie wszystkich aspektów polityki spójności. Koncepcja

partnerstwa w unijnej polityce spójności została zdefiniowana w rozporządzeniu Rady w sprawie

funduszy strukturalnych, które określa zasady zarówno tak zwanego partnerstwa wertykalnego (czyli

partnerstwa UE – państwo członkowskie), jak i partnerstwa horyzontalnego (czyli między

zainteresowanymi podmiotami).

Partnerstwo odnosi się do idei zaangażowania zasadniczo różniących się od siebie organów

lub podmiotów, jako partnerów, pracujących wspólnie, aby osiągnąć konkretny cel. Termin

„partnerstwo” odniesione do rozwoju społeczno-gospodarczego sugeruje, że współpraca różnych

organów, instytucji lub podmiotów terytorialnych, może przynosić bardzo dobre wyniki i poprawić

jakość realizacji polityki publicznej, polepszyć sytuację społeczno-ekonomiczną i rozwój terytorialny.


31 maja 2014

5

W ramach funduszy unijnych, zasada ta ma na celu osiągnięcie jak najściślejszej współpracy w

każdym państwie członkowskim pomiędzy Komisją a odpowiednimi władzami na szczeblu krajowym,

regionalnym i lokalnym we wszystkich poszczególnych etapów funduszy strukturalnych od

przygotowań do realizacji. Po raz pierwszy, Komisja Europejska, w rozporządzeniu dotyczącym

funduszy strukturalnych w okresie programowania 2006-2010 [COM (2004) 492 wersja ostateczna]

wspomina, organizacje pozarządowe i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego, jako

aktywnych partnerów w ramach funduszy strukturalnych.

Przepisy UE czyniąc zasadę partnerstwa fundamentalną częścią zarządzania polityką

spójności, pozostawiają znaczną swobodę działania władzom krajowym i regionalnym w zakresie

sposobów jej stosowania. Obecnie bez znacznych funduszy przeznaczonych na rzetelne badania, jest

niemożliwe sprawdzenie czy i na ile zasada partnerstwa jest stosowana przez władze państw

członkowskich należycie. W dostępnej literaturze przedmiotu brak jest pozycji zawierających syntezę

problemu, czy wyniki poważniejszych badań empirycznych. Informacje na temat rzeczywistej sytuacji

w danym państwie członkowskim są rozproszone w wielu źródłach a opisy często skomplikowanej

sytuacji społecznej i prawnej sprowadzone są do kilkuzdaniowych opisów „dobrych praktyk”. Dlatego

próba rekonstrukcji systemów aplikacji zasady partnerstwa w państwach Wspólnot Europejskich

przypominała pracę archeologów starających się ułożyć rozproszone fragmenty w większą użyteczną

całość. Nie bez winy jest tu sama Komisja Europejska deklarująca otwartą i przyjazną komunikację,

jednak jej brukselscy urzędnicy odmówili mi dostępu do treści projektów umów o partnerstwie

złożonych przez rządy 28 państw członkowskich. Będą one publikowane dopiero po ich zatwierdzeniu

przez Komisję. Warto tu dodać, że każda z tych umów obligatoryjnie zawiera deklarację rządu o

sposobie wdrażania zasady partnerstwa w cyklu programowania funduszy 2014-2020.

Dwa rodzaje partnerstwa

Chociaż z definicji wydaje się, że zasada partnerstwa odnosi się tylko do wyższego poziomu

decyzyjnego (który można nazwać poziomem "strategicznego partnerstwa"), to codziennie wdrażanie

funduszy UE również stale wykorzystuje zasadę partnerstwa. Obecnie praktycznie wszystkie

europejskie projekty wymagają ścisłej współpracy wielu instytucji. Kiedy aplikuje się o finansowanie

jednego z funduszy UE do najważniejszych wymagań i często również jednym z elementów sukcesu

lub niepowodzenia projektu jest skład partnerstwa zarządzającego projektem. Stąd można stwierdzić,

że zasada partnerstwa na szczeblu politycznym została rzeczywiście przełożona na codzienną

praktykę realizacji projektów.

Partnerstwo strategiczne

Ten rodzaj partnerstwa ściśle odzwierciedla jego zasady, zgodnie z definicją

w rozporządzeniu Komisji Europejskiej. Partnerstwo obejmuje kilka organów i instytucji z Komisji

Europejskiej do władz krajowych, regionalnych i lokalnych, którzy pracują razem, jednak na różnych

poziomach i przy znaczących różnicach jednego państwa członkowskiego do drugiego, aby określić

szerszy kontekst dla faktycznej realizacji funduszy strukturalnych. W praktyce partnerstwo obejmuje

negocjacje i rozmowy pomiędzy różnymi szczeblami administracji: Komisji i państw członkowskich,

przy stole negocjacyjnym, a następnie państwa członkowskie i regionalne, lokalne i inne organy

uwzględniają to w swych konsultacji krajowych.


31 maja 2014

6

Wyniki tego krajowego partnerstwa i konsultacji są następnie przez poszczególne państwa

członkowskie przenoszone do stołu negocjacyjnego z Komisją. Dlatego też, partnerstwo wyższego

poziomu jest podstawą określenia wytycznych, priorytetów, strategicznych celów, politycznych i

gospodarczych, a także decyzji o instrumentach finansowych i operacyjnych. Powinniśmy rozróżnić

działania dla realizacji w ramach negocjacji oraz organy zaangażowane w zarządzanie i operacyjny

rozwój partnerstwa. Organy te, tj. instytucje zarządzające i komitety monitorujące odgrywają

poważną rolę, gdy strategiczne wytyczne, priorytety i cele zostały już uzgodnione.

Instytucja zarządzająca jest organem publicznym lub prywatnym na poziomie krajowym,

regionalnym lub lokalnym, który jest wyznaczony przez państwo członkowskie do zarządzania

funduszami strukturalnymi. Jego obowiązki obejmują monitorowanie, ocenę, zapewnienie dobrego

wdrożenia finansowego.

Komitety monitorujące są ustanawiane przez każde państwo członkowskie w porozumieniu z

instytucją zarządzającą. Składają się z przedstawicieli regionów, państw członkowskich i innych

właściwych organów, a także Komisji w charakterze obserwatora. Ich zadaniami są: nadzorowanie

wdrażania, dostosowanie strategii, jeśli to konieczne, rozpatrywanie i zatwierdzanie kryteriów

wyboru działań współfinansowanych i analizy wyników i stopnia osiągnięcia celów.

Skład tych dwóch organów jest określany przez państwa członkowskie. Z punktu widzenia

lokalnych władz publicznych i innych głównych podmiotów terytorialnych, starają się, aby uzyskać

większą rolę w negocjacjach między Komisją a państwami członkowskimi. Z drugiej strony organizacje

społeczeństwa obywatelskiego walczą, aby uzyskać miejsca w komitetach monitorujących.

Partnerstwo w ramach projektu

Partnerstwa na tym poziomie są tworzone w celu realizacji konkretnych projektów w ramach

szerszych i już ustalonych priorytetów. Stąd, mimo że mają osiągnąć swoje własne cele, to są one

zwykle umieszczone w szerszym kontekście priorytetów, które zostały określone przez partnerstwo

na poziomie wyższym.

Korzyści z partnerstwa

Doświadczenia transformacji, dowodzą, że wielopoziomowa współpraca partnerów może

zaowocować inicjatywami zrównoważonego rozwoju (rozumianego jako rozwój gospodarczy,

społeczny i ochrona środowiska), które mogą pomóc w rozwiązywaniu trudnych problemów. Ma to

szczególne znaczenie w kwestiach związanych z zatrudnieniem, integracją społeczną i kształceniem,

gdyż te dziedziny należą do złożonych kategorii, a ponadto ściśle powiązanych ze sobą. W przypadku

działania w pojedynkę, w izolacji, może dochodzić do niewłaściwego, niepełnego wykorzystania, a

czasami wręcz do marnotrawstwa posiadanych zasobów i środków. Dlatego, dzięki połączeniu

potencjałów poszczególnych partnerów oraz poszukiwaniu sposobów wykorzystania tych

potencjałów dla wspólnych korzyści, możliwe są dalsze perspektywy rozwoju. Najczęściej

występujące partnerstwa projektowe, także te finansowane z funduszy europejskich, mogą

prowadzić do najbardziej wartościowych partnerstw strategicznych – trwałych i współpracujących w

oparciu o wspólny cel, działających nie tylko w trakcie trwania projektu. Żyjemy w świecie

określonych polityk i związanych z nimi ustalonych zasad. Na ich kształt często nie mamy wpływu,


31 maja 2014

7

natomiast partnerstwa mogą stanowić doskonałe narzędzie pomocne w udoskonalaniu działania tych

polityk poprzez dostarczanie, zwłaszcza na szczeblu lokalno-regionalnym, odpowiednich

mechanizmów służących różnym organizacjom do wspólnej pracy i adaptacji polityki

zrównoważonego rozwoju w celu lepszego rozpoznania potrzeb ludzi i gospodarki na danym

poziomie. Na szczeblu unijnym, bardzo mocno podkreśla się znaczenie tworzenia wysokiej jakości

partnerstw między wszystkimi zainteresowanymi stronami jako istotnego czynnika zapewniającego

efektywność polityki spójności.

Podsumowując, można zatem stwierdzić, że partnerstwo, mimo wielu rodzajów ryzyka

związanego z realizacją projektów partnerskich, może przynieść bardzo dużo różnorakich korzyści.

Dość wyczerpującą listę korzyści wynikających z partnerskiej prezentuje poradnik dla organizacji

pozarządowych1 Fundacji Edukacja dla Demokracji na podstawie którego powstał poniższy diagram.

Rysunek 1 Korzyści z partnerstwa

Według Słownika języka polskiego PWN partnerstwo to współuczestniczenie w czymś. W

sprawozdaniu Grupy roboczej ad hoc państw członkowskich ds. partnerstwa stwierdza się, : […]

partnerstwo opiera się na doświadczeniu, że wielkowymiarowe problemy mogą być rozwiązane

jedynie wtedy, kiedy organizacje o uzupełniających i wspierających się profilach i kompetencjach

aktywnie współpracują, rozwijając synergię, dzieląc się pomysłami, celami, ryzykiem, możliwościami,

zobowiązaniami i zadaniami, a także kompetencjami i środkami. Partnerstwo jest zatem tworzeniem

1 Za: Partnerstwo – konieczność czy potrzeba, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Warszawa 2008. Na

podstawie: Maciej Jamrozik, Maciej Zmysłowski. Partnerstwo bez granic Program Operacyjny Kapitał Ludzki – Krajowa Instytucja Wspomagająca Centrum Projektów Europejskich. Warszawa 2011


31 maja 2014

8

„pomostów”, „interfejsów” [...], które łączą różne usługi i struktury wsparcia2. Michael Geddes

twierdzi, że: Partnerstwo możemy rozumieć [...] jako „formalną strukturę organizacyjną, której celem

jest tworzenie i wdrażanie programów […]”3.

Bardzo trafnie definiują partnerstwo Maciej Jamrozik i Maciej Zmysłowski określając przy tym

„fundamentalne zasady” jego pragmatyki: „Partnerstwo to dobrowolne porozumienie, zawiązywane

w celu wykonania zadania (projektu) poprzez współdziałanie i współdecydowanie stron, wnoszących

do zadania zasoby ludzkie, techniczne lub finansowe. Partnerstwo przynosi określone korzyści

wszystkim jego uczestnikom, dostarczając rezultaty, których nie osiągnąłby pojedynczy partner oraz

redukując powielanie wysiłku, który byłby niezbędny do wykonania tego samego zadania niezależnie

przez każdego z partnerów.

Każdemu partnerstwu można przypisać pewne określone, stałe cechy, niezbędne do jego

prawidłowego działania. Jest ich wiele (np. prymat celów partnerskich przed zyskiem, dobrowolne

członkostwo, demokratyczna kontrola, solidarność społeczna, wzajemna odpowiedzialność,

akceptacja społeczna, trwałość, skuteczność). Partnerstwo jest uzupełniającym się (a nie

zastępującym się) procesem, uwzględniającym uczenie się oraz adaptację do zmian, czymś więcej niż

tylko sumą poszczególnych swoich elementów. Spośród wielu cech, trzy wydają się najbardziej

charakterystyczne i najważniejsze dla prawidłowego funkcjonowania partnerstwa:

równość partnerów wobec siebie;

przejrzystość;

obopólne korzyści.

Jeśli partnerstwo ma prawidłowo funkcjonować, partnerzy muszą być wobec siebie równi.

Ponieważ partnerstwo jest dobrowolne, każdy z jego uczestników ma możliwość zabierania głosu,

proponowania własnych rozwiązań i podejmowania decyzji, a także dzielenia ryzyka i korzyści.

Dlatego tak ważne jest, aby szanować każdego uczestnika partnerstwa oraz uwzględniać w

działaniach jego możliwości i stopień zaangażowania. Należy także pamiętać, aby nie mylić tej cechy

partnerstwa z jego naturalnym elementem, jakim jest posiadanie lidera (przywództwo). Warto też

zwrócić uwagę, że równość nie oznacza jednakowych praw. W relacjach partnerskich, w których

zazwyczaj istnieją duże różnice odnoszące się do posiadanej władzy, zasobów i wpływów, widać

wyraźnie, że tak nie jest. Jednakowe prawo to nie to samo co równość. Jednakowe prawo oznacza, że

każdy z partnerów ma równe prawo, aby usiąść przy stole, a jego wkład, niekoniecznie finansowy,

jest równie ważny, ale nie równy!

Drugą fundamentalną zasadą dobrze funkcjonującego partnerstwa jest przejrzystość,

oznaczająca w tym przypadku wzajemne zaufanie, otwartość, uczciwość, sprawiedliwość i jawność

działań. W celu zbudowania wzajemnego zaufania konieczna jest otwartość oraz jawność, a przede

wszystkim zasada uczciwego postępowania i uczciwego traktowania innych. Przejrzystość w działaniu

uwiarygodnia partnerstwo w oczach wszystkich podmiotów zainteresowanych jego

funkcjonowaniem.

2 Zasada partnerstwa w nowych programach EFS (2007–2013). Ramy programowania, czerwiec 2006

3 M. Geddes: Local Partnership: A Successful Strategy for Social Cohesion?, European Foundation for the

Improvement of Living and Working Conditions, Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg – London 1998, s. 15.


31 maja 2014

9

Jeśli partnerzy wnoszą coś do partnerstwa, to także chcieliby odnieść z niego określone

korzyści. Należy im w tym pomóc. Warto zatem pamiętać, że partnerstwo to zbiór jednostek, którym

powinno się umożliwić uzyskanie indywidualnych korzyści, bo tylko dzięki temu istnieje szansa na

utrzymanie zaangażowania poszczególnych partnerów, a w konsekwencji – na zapewnienie trwałości

współpracy. Partnerstwo to dobrowolne porozumienie, zawiązywane w celu wykonania zadania

(projektu) poprzez współdziałanie i współdecydowanie stron, wnoszących do zadania zasoby ludzkie,

techniczne lub finansowe. Partnerstwo przynosi określone korzyści wszystkim jego uczestnikom,

dostarczając rezultaty, których nie osiągnąłby pojedynczy partner oraz redukując powielanie wysiłku,

który byłby niezbędny do wykonania tego samego zadania niezależnie przez każdego z partnerów.

Partnerstwo zakłada zatem wspólnotę celów i współpracę w ich osiąganiu oraz dzielenie

korzyści i ryzyka związanego z projektem.”4

Korzyści te nie są czerpane automatyczne, ale zależą od wielu czynników. Partnerstwo jest

często traktowane jako mające pozytywny wpływ na skuteczności programów, a w szczególności na

ich przygotowanie i rozwój, a także na wybór projektów. W tej dziedzinie, partnerstwo zasadniczo

zwiększa odpowiedzialność i terminowość podejmowania decyzji, zdolność do absorbowania

środków, efektywne zarządzanie zasobami i akceptację programów przez uczestniczące w nim

podmioty (także dlatego, że przyczynia się do trafnej identyfikacji rzeczywistych potrzeb).

Partnerstwo ma również wpływ na jakość analiz, planowania i wyboru priorytetów. Na przykład,

partnerstwo dąży do poprawy koordynacji działań w różnych organizacjach, w tym unikania

powielania wysiłków. Partnerstwo na tym poziomie wzmocnienia innowacje i stymuluje uczenie się w

różnych typach organizacji.

Uwagi ogólne do praktyki partnerstwa Czescy analitycy w ramach ewaluacji końcowej Programu Operacyjnego - Kapitał Ludzki (PO KL) 5

dokonali interesujących konstatacji dość specyficznych dla stosowania zasady partnerstwa w realiach

krajów naszej części Europy. Poniżej przytaczamy najistotniejsze spostrzeżenia, także w postaci

analizy SWOT:

Potencjalni partnerzy jako konkurenci – funkcjonowanie organizacji w tej samej branży i z tymi

samymi grupami docelowymi prowadzi do sytuacji w której organizacje postrzegają się

wzajemnie jako konkurentów stąd ich współpraca w ramach projektu i stosowanie się do zasady

partnerstwa jest ograniczone jeśli nie niemożliwe

Krótkoterminowa stabilność wyników projektu- działania w ramach projektu realizowane są

przede wszystkim w okresie, na jaki projekt uzyskał wsparcie z UE.

Brak doświadczeń interesariuszy związanych z partnerstwem – zasada partnerstwa pojawia się

tylko w projektach finansowanych przez UE. Wymóg wspólnego podejmowania decyzji zderza się

więc z brakiem doświadczenia wielu organizacji aplikujących o finansowanie z funduszy UE

4 Maciej Jamrozik, Maciej Zmysłowski. Partnerstwo bez granic Program Operacyjny Kapitał Ludzki – Krajowa

Instytucja Wspomagająca Centrum Projektów Europejskich. Warszawa 2011 5 Na podstawie: Evaluation Of The Implementation Of The Partnership Principle In The Operational Programme

Human Resources And Employment Final Evaluation Report Ministry of Labor and Social Affairs of the Czech Republic, 2011


31 maja 2014

10

Brak doświadczeń administracji publicznej związanych z partnerstwem – zasada partnerstwa

pojawia się na poziomie opracowywania ram polityki społecznej. System polityczny, który jasno

oddziela miejsce podejmowania decyzji politycznych od społeczeństwa, sprawia, że wiele władz

nie jest w stanie efektywnie wykorzystać zasady partnerstwa.

Niejasna definicja partnerstwa –brak precyzji w relatywnie nowym terminie prowadzi do braku

stosowania jednoznacznej definicji zarówno w przypadku administracji publicznej jak i organizacji

wdrażających zasadę partnerstwa na poziomie projektu

Brak powiązań pomiędzy odpowiedzialnością prawna i podejmowaniem decyzji w ramach

partnerstwa – zgodnie z rozwiązaniami ustawowymi, beneficjent (otrzymujący grant)jest

odpowiedzialny za realizację projektu, ale zastosowanie zasady partnerstwa wymaga by również

organizacja partnerska była zaangażowana w proces podejmowania decyzji

Konieczność poprawy komunikacji w partnerstwie – większa ilość organizacji oznacza wyższe

koszty transakcyjne związane z koniecznością komunikowania się z większą ilością osób i

organizacji i mniejszą możliwość osiągnięcia porozumienia

Partnerstwo sprowadza się tylko do kwestii technicznych – w przypadku gdy programy

realizowane są w ramach projektów bazujących na zasadzie partnerstwa, wnioskodawcy

zawierają tylko formalne partnerstwo by spełnić warunki wymaganej innowacji

Podejrzenie omijania ustawy o zamówieniach publicznych – podejrzenie, że partnerstwo

zawiera się jedynie po to, by ukryć fakt zlecania usług podwykonawcom

Brak prawnej definicji partnerstwa w wielu krajach

Słaba komunikacja pomiędzy organizacjami na poziomie branży – istnienie wielu stowarzyszeń

oraz wewnętrzna dezintegracja branż prowadzi do niewłaściwej wymiany informacji i utrudnia

współpracę często prowadzi również do zaniedbywania grup docelowych, na których miały

skupić się działania w projekcie

Partnerstwa tworzone jedynie w celu uzyskania dofinansowania

Większe wymogi finansowe związane z koniecznością finansowania komunikacji i działalności

administracyjnej związanej z partnerstwem

Zbiurokratyzowanie procedur związanych z partnerstwem


31 maja 2014

11

Analiza SWOT

Tabela 1 Analiza SWOT

MOCNE STRONY: SŁABE STRONY:

1. Poprawa jakości procesów decyzyjnych, w konsekwencji zaangażowania w projekcie ekspertów i specjalistów

2. Budowanie konsensusu w ramach programu i/lub porozumienia pomiędzy partnerami 3. Szybsze decyzje dotyczące programu, planów oraz fazy wdrożeniowej projektu 4. Zwiększenie poziomu wiedzy członków zespołu, w tym. umiejętności i wiedzy managerów 5. Zrównoważony rozwój sieci partnerskich i trwałość działań partnerskich 6. Wzajemne korzystanie z wiedzy, umiejętności i potencjału organizacji partnerskich 7. Dostępność informacji na temat potencjału, jakości oraz możliwości usługodawców 8. Dostępność informacji na temat potrzebnych usług oraz problemów z którymi boryka się społeczność 9. Mainstreaming – dążenie do skupienia wspólnych wysiłków na znalezieniu rozwiązywania danego problemu 10. Wspólne rozwiązania i innowacje, możliwość tworzenia rozwiązań strukturalnych (współpraca międzysektorowa). 11 Wsparcie polityczne możliwe dzięki uchwałom właściwych organów; 12 Wspólne korzystanie z dostępnych zasobów, nie tylko środków finansowych, ale także twórczego potencjału ludzkiego.; 13. Pozytywne doświadczenia i indywidualne korzyści uczestników (świadomość spójności i współodpowiedzialności, zainteresowanie działalnością publiczną, spotkania i komunikacja między różnymi pokoleniami, różnymi grupami interesu, spotkania obywateli oraz przedstawicieli organów administracji itp.)

1. Wysokie wymagania dotyczące przepływu środków pieniężnych w projekcie, finansowania partnerów 2. Wysokie wymagania ze strony właściwych organów, dotyczące rzetelnego i sprawnego finansowania (bardzo często znaczący słaby punkt w połączeniu z nieprzestrzeganiem harmonogramów finansowych otrzymanych od właściwych organów) 3. Wysokie wymagania w zakresie administracyjnym, zarządzania, przywództwa 4. Wysokie wymagania dotyczące wiarygodności i zaufania między partnerami i traktowanie relacji na zasadzie kontraktu

MOŻLIWOŚCI: ZAGROŻENIA:

Na poziomie poszczególnych partnerstw: 1. Opracowanie wysokiej jakości założeń projektu opartego na strategii opracowanej w ramach partnerstwa, lub przynajmniej opracowanej we współpracy 2. Edukacja organizacji partnerskich i potencjalnych partnerów, w tym. administracji publicznej, w zakresie:

Zarządzania, przywództwa oraz kontrola partnerstwa;

Umiejętności w zakresie zarządzania strategicznego i zarządzania projektami w

1. Nieprzygotowani i/lub niedoświadczeni partnerzy,

w szczególności w dziedzinie przywództwa, zarządzania i administracji 2. W przypadku niedoświadczonych i nieprzygotowanych partnerów, niejasny podział odpowiedzialności za zadania i zła kontrola współpracy między partnerami 3. Nietrzymanie się harmonogramu kosztów finansowych lub realizacji czynności kontrolnych określonych przez stosowne organy publiczne 4. Przeszkody prawne uniemożliwiające zaangażowanie się administracji publicznej w


31 maja 2014

12

ramach projektów europejskich; 3. Korzystanie z nowoczesnych technologii i narzędzi komunikacji w celu poprawy komunikacji pomiędzy partnerami 4. Opracowanie przejrzystych zasad dla komunikowania się, organizacji spotkań i procesów decyzyjnych, a także zasad finansowania i kontroli przepływów finansowych wewnątrz partnerstwa; Na poziomie krajowym: 5. Inicjowanie regulacji prawnych dotyczących definicji partnerstwa, jego zasad funkcjonowania i możliwości uzyskania wsparcia. 6. Tworzenie i/lub utrzymanie oraz rozwój programów koncentrujących się na wspieraniu rozwoju partnerstwa, rozwoju strategii partnerów i angażowania społeczeństwa w proces podejmowania decyzji. Zalecenie to może zostać zrealizowane tylko we współpracy z Ministerstwem Finansów oraz innymi departamentami. Na poziomie programów operacyjnych 7. kumulacja wysiłków nie na programach operacyjnych ale na programach edukacyjnych w zakresie „dobrego rządzenia” zarządzania, przywództwa, partnerstwa, kontroli jakości komunikacji i zaangażowanie społeczeństwa w proces podejmowania decyzji adresowanych dla administracji publicznej 8. Skupienie wysiłków nie na wsparciu technicznym programów operacyjnych - ale na tworzeniu zdolności wszystkich potencjalnych odbiorców i partnerów, w szczególności w następujących dziedzinach: zarządzanie, przywództwo, partnerstwo, kontrola jakości, komunikacja, zaangażowanie społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji 9. Skupienie wysiłków nie na wsparciu technicznym programów operacyjnych - ale na tworzeniu sieci kontaktów i budowania struktur partnerskich. To zalecenie może być zrealizowany tylko przy współpracy z organem kontrolnym wsparcia technicznego programów.

partnerstwo (np. w Czechach z powodu zasad budżetowych ) 5. Formalna koncepcja partnerstwa, unikanie wprowadzania zamówień publicznych

Istnieją również dowody, że zasada partnerstwa, jest postrzegane jako importowana

inicjatywa europejska, tworzy nieufność opór, formalistyczne reakcje, choć samo jej stosowanie jest

całkowicie w interesie samych państw członkowskich i ich regionów

Z drugiej strony, organizatorzy społeczeństwa obywatelskiego i reformatorzy w sektorze

publicznym, w którym stosowanie zasady partnerstwa jest słabe, zwracają się do instytucji

europejskich oraz bardziej zaawansowanych regionów oferujących wskazówki. Różnice

instytucjonalne mogą być wyolbrzymione, zwłaszcza jeśli chodzi o partnerstwo z horyzontalnym

podmiotami niepaństwowymi.6

6 Economix Research & Consulting (2009): Synthesis of the Evaluation Reports of the EQUAL Programmes in the

EU10 Member States Submitted to the Commission within 2006 and 2009.


31 maja 2014

13

W 2009 r. Centrum Badań Polityk Europejskich Uniwersytetu w Glasgow przeprowadziło

przegląd porównawczy stanowisk Komisji, obejmujące wszystkie państwa członkowskie w celu

zapewnienia wglądu w jaki sposób Komisja ocenia główne wyzwania i priorytety polityki na lata 2014-

2020 i proponowanych zmian rozwiązań w zakresie zarządzania.7

Chęć do współpracy i efektywne partnerstwo na wszystkich poziomach jest ważnym

składnikiem dla podniesienia jakości wydatków i zwiększenia odpowiedzialności. Zalecane są

właściwe i szerokie konsultacje z wszystkich decyzyjnych szczeblach i z właściwymi organami.

Ponadto, należy zrobić więcej, aby zachęcić partnerów do aktywnego uczestnictwa w komitetach

monitorujących, w celu poprawy reprezentacji oraz do poprawy jakość debaty.

Najważniejszymi zasadami, które muszą być brane pod uwagę przy opracowywaniu i

wdrażaniu programów są: równość płci, równość szans, niedyskryminacja, w tym dostępność dla

osób niepełnosprawnych, innowacje społeczne, współpraca międzynarodowa i zrównoważony

rozwój. Głównymi działaniami w celu zwiększenia integracji priorytetów horyzontalnych jest

wydawanie wytycznych i lepszego monitorowania i ewaluacji zasad.

Potrzeba bardziej aktywnego uczestnictwa różnych podmiotów (ES, LU), organy zwłaszcza

środowiskowe (IT, PL, SK), partnerzy społeczni i organizacje pozarządowe (RO). Aby włączyć

partnerów społecznych do wyrażania swoich poglądów. konfiguracja i metody pracy komisji powinny

być zmienione (LT). Może to obejmować częstsze spotkania, tj. co najmniej dwa spotkania rocznie

(SI); lub ukierunkowanie na wsparcie rozwoju i zdolności partnerów społecznych środowiskowych i

organizacji pozarządowych (EE, PT) zgodnie z istniejącą praktyką (SI).

Bardziej zrównoważony skład (CZ, IE, LT). Na Litwie regionalne komitety rozwoju powinny

mieć reprezentację, natomiast w Irlandii są konieczne korekty członkostwa, należy zapewnić

odpowiednie udział szkolnictwu wyższemu, sektorowi prywatnemu, organizacjom pozarządowym,

ochrony środowiska i interesów lokalnych społeczności.

Zapewnienie niezależnego funkcjonowania komitetów poprzez ponowne przewodnictwo

(NL), zwłaszcza tam, gdzie jedna osoba / podmiot posiada znaczną odpowiedzialność zarówno w

Instytucji Zarządzającej oraz Komitecie Monitorującym.

Więcej strategicznych dyskusji na temat wydajności w komisji, w tym większy nacisk na

wyniki i oceny (CZ, ES, FR, LU). Powiązane, nieformalne platformy może zostać wzmocniony do

debaty strategicznej (ES). Powinny być zbadane lepsze wykorzystanie istniejących sieci (HR, IT, MT,

PL), w tym rozpowszechnianie wiedzy (MT) i regularna ocena wyników i potrzeb (HR, SK).

7 Carlos Mendez, John Bachtler, Kaisa Granqvist European Commission Perspectives on the 2014-2020

Partnership Agreements & Programmes: A Comparative Review of the Commission’s Position Papers. European Policy Research Paper Number 84. Glasgow. April 2013 ss. 71-72


31 maja 2014

14

Poniższa tabela przedstawia warunki brzegowe dla zawarcia umowy partnerstwa w poszczególnych krajach8 Tabela 2 Warunki brzegowe dla zawarcia umowy partnerstwa w poszczególnych krajach

Nieformalne Formalne

Um

ow

a

wsp

ółp

racy

/zaa

nga

żow

ani

a w

pro

jekc

ie

Um

ow

a o

po

rozu

mie

niu

I w

spó

łpra

cy o

pis

ują

ca

zakr

es p

rac

w p

roje

kcie

,

role

, od

po

wie

dzi

aln

ość

,

zakr

es d

ział

ań, z

asad

y I

pro

ced

ury

Um

ow

y p

om

ięd

zy

wsz

ystk

imi

par

tera

mi/

um

ow

y

dw

ust

ron

ne

Um

ow

y o

par

te n

a

wym

oga

ch p

raw

nyc

h,

two

rzen

ie n

ow

ych

fo

rm

pra

wn

ych

, sp

ecja

lnyc

h r

ól

dla

par

tner

ów

Austria X x

Czechy X x

Estonia X

Belgia X X

Niemcy X

Węgry X X X

Irlandia X

Włochy X

Litwa X X

Malta X

Polska X

Portugalia X

Rumunia X

Hiszpania X X

Szwecja X

Partnerstwo postrzegane jest jako swoista struktura umożliwiająca tworzenie „wartości

dodanej”, czyli tego, co nie jest możliwe do osiągnięcia w ramach projektu przez pojedynczego

wykonawcę lub poprzez zastąpienie partnera wyłącznym dostawcą określonej usługi.

Podstawową przyczyną zróżnicowanych ocen partnerstwa (tab. poniżej) są przede wszystkim

doświadczenia poszczególnych krajów związane z włączaniem partnerstwa do strategii krajowych

regionalnych i lokalnych na etapie zarówno ich tworzenia jak i realizacji. Oczywistym wsparciem w tej

kwestii są rozwiązania prawne definiujące termin „partnerstwo”, chociaż wprowadzenie go do

systemu obowiązującego prawa nie jest celem samym w sobie. Chodzi tu przede wszystkim o

wdrożenie partnerstwa jako powszechnie obowiązującej zasady postępowania w trakcie tworzenia i

realizacji wspomnianych strategii.

Co ważne w przypadku wszystkich krajów ujętych w tabeli podstawową korzyścią wynikającą

z realizacji zasady partnerstwa jest powstanie tzw. wartości dodanej, której różne aspekty, w

zależności od doświadczeń, realizacji oraz uwarunkowań prawnych dot. zasady partnerstwa,

podkreślają poszczególne kraje.

8 How ESF Managing Authorities and Intermediate Bodies Support Partnership, Community of Practice (CoP) on

Partnership in the European Social Fund, 2008.


31 maja 2014

15

Tabela 3 Ocena wartości dodanej wynikającej z umów o partnerstwie w poszczególnych krajach

Sko

nce

ntr

ow

anie

koo

rdyn

acja

Wyk

orz

ysta

nie

zaso

bó

w

Kap

itał

sp

ołe

czn

y

Inn

ow

acyj

no

ść

Two

rzen

ie z

do

lno

ści

Stw

arza

nie

mo

żliw

ośc

i/In

klu

zja

Dem

okr

acja

ucz

estn

iczą

ca

Stab

ilno

ść

Trw

ało

ść

Austria X X X X X

W. Brytania X X

Estonia X X

Belgia X X X X

Niemcy X X

Grecja X X X

Węgry X

Irlandia X X X

Włochy X X X X

Litwa X X

Malta X X

Holandia X X

Polska X X X X

Portugalia X X

Rumunia X X X X

Hiszpania X

Szwecja X X

Skoncentrowanie (na grupach docelowych i zasobach) Skoncentrowanie na grupach docelowych i zasobach pozwala na lepszą diagnozę tzw. “białych pól” czyli potrzeb I priorytetów związanych z problematyką zatrudnienia, wykluczeniem społecznymi i zasobami ludzkimi oraz na tworzenie odpowiednich kryteriów oceny. Przykład Szwecja: w Szwecji utworzono silne partnerstwo „Structural Fund Partnerships (SFPs)“, w ramach którego politycy współdziałają z partnerami społecznymi, Ngo-sami oraz przedstawicielami sektora publicznego i prywatnego. Partnerstwo funkcjonuje jako komitet dokonujący selekcji partnerów do projektu zgodnie z wymaganiami i priorytetami ERDF i programów EFS, w których realizacji partnerzy będą współpracować. Koordynacja Koordynacja może poprawić i skorelować działania w ramach partnerstwa i przy uwzględnieniu warunków lokalnych przeciwdziałać powielaniu realizowanych działań. Przykład Austria: Partnerstwo Territorial Employment Pacts (TEPs) wspiera politykę zatrudnienia i inne rodzaje realizowanych działań na szczeblu lokalnym i regionalnym. Rumunia: Partnerstwo stało się narzędziem planowania na poziomie regionalnym i lokalnym, integrującym i decentralizującym proces rozwiązywania problemów związanych z polityką zatrudnienia i inkluzją społeczną. Wykorzystanie zasobów Zasoby partnerów zostają wykorzystane do rozwiązywania określonych problemów. Przykład Czechy: Partnerzy projektów powinni określić posiadane przez siebie doświadczenia oraz wskazać w jaki sposób wykorzystają otrzymane w projekcie zasoby dla wzmocnienia wzajemnych korzyści


31 maja 2014

16

Kapitał społeczny Związki pomiędzy krajami, regionami sektorami I organizacjami mogą wzmocnić sieć powiązań społecznych oraz zrozumienie znaczenia problemów innych sektorów i ich roli w społeczeństwie. Przykład Holandia: Partnerstwo wspiera i wzmacnia istniejącą tradycję partnerstwa zbliżoną do dialogu społecznego i związków pomiędzy partnerami społecznymi, administracją publiczną i ministerstwami oraz kontynuuje długoletnią historię tworzenia programów i projektów na bazie już istniejących, często sformalizowanych (ale nie formalnych) partnerstw. Tworzenie zdolności Partnerstwo umożliwia nie tylko dostęp do źródeł finansowania. Tworzy również nowe umiejętności ale poprawia kompetencje zarządcze i strategiczne, niezbędne w wielu sytuacjach dla organizacji by stała się pełnowartościowym partnerem projektu. Przykład Estonia: jednym z priorytetów programu rozwój kapitału ludzkiego jest „wzmocnienie umiejętności w zakresie administrowania” posiadanych przez partnerów społecznych. Składają się na nie działania adresowane do administracji publicznej i NGO-sów oraz związków zawodowych. W pierwszym przypadku (w ramach tzw. „funduszu mądrych decyzji) działania skupiają się na budowaniu strategicznego podejścia oraz programach edukacyjnych adresowanych do przedstawicieli instytucji publicznych i organizacji non profit. W przypadku związków zawodowych celem realizowanych działań jest poprawa umiejętności i kompetencji organizacji związkowych jako partnerów instytucji rządowych. W Bułgarii problematyką budowy umiejętności zajmują się programy operacyjne Rozwoju Zasobów Ludzkich które koncentrują się na działaniach edukacyjnych oraz tworzeniu powiązań pomiędzy różnego rodzaju instytucjami, w tym również NGO-sami Stwarzanie możliwości Bezpośrednie zaangażowanie w partnerstwo grup docelowych powinno umożliwić im poprawę ich pozycji na scenie politycznej i umożliwić im aktywne rozwiązywania własnych problemów Przykład Grecja i Włochy: W Grecji partnerstwo uznaje się za najlepszy sposób wsparcia dla znacznej części osób dotkniętych wykluczeniami. We Włoszech docelowe grupy partnerskie otrzymują wsparcie na każdym z poziomów jego realizacji.

Zasada partnerstwa w rozporządzeniach wspólnotowych

ustanawiających przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych9

W rozporządzeniach ramowych z 1988 r. możemy znaleźć następującą definicję zasady

partnerstwa „bliskie konsultacje pomiędzy Komisją [Europejską], krajami członkowskimi i

odpowiednimi organami wyznaczonymi przez kraj członkowski na krajowym, regionalnym i innym

lokalnym poziomie” 10. Jak można wywnioskować z tej definicji, główny nacisk położono na pionową

współpracę opartą na konsultacjach pomiędzy różnymi szczeblami administracji publicznej (rządowej

i samorządowej) a Komisją Europejską. Stopniowo zasada partnerstwa była rozszerzana, coraz więcej

podmiotów włączało się w „bliskie konsultacje”. W kolejnym okresie programowania, przypadającym

na lata 2000–2006, definicja zasady partnerstwa została znacznie rozszerzona. W artykule 8.

rozporządzenia wspólnotowego ustanawiającego przepisy ogólne w sprawie funduszy strukturalnych

(WE 1999) można znaleźć następującą informacje na temat zasady partnerstwa: „Działania

Wspólnoty uzupełniają lub wspierają korespondujące z nimi działania 2 krajowe. Przygotowane są w

ramach ścisłych uzgodnień, zwanych dalej «partnerstwem», między Komisją a krajem członkowskim

oraz z organami i instytucjami wyznaczonymi przez kraj członkowski w ramach przepisów krajowych i

9 Anna Sobczak Wpływ procesu europeizacji na współpracę między instytucjami lokalnymi w miastach

europejskich. Analiza porównawcza Krakowa i Glasgow Zarządzanie Publiczne Nr 2(4)/2008 ISSN 1898-3529 ss. 47-49 10

Regulation (EEC) 2052/88 cytowana przez Bache 2000, s. 7


31 maja 2014

17

aktualnych praktyk, mianowicie: – organami regionalnymi i lokalnymi oraz innymi właściwymi

organami publicznymi, – partnerami ekonomicznymi i społecznymi 3, – innymi odpowiednimi,

kompetentnymi instytucjami w tych ramach” (WE 1999). W porównaniu z pierwotną definicją, zasada

partnerstwa z okresu 2000–2006 kładzie silniejszy nacisk na rolę podmiotów nie tylko w procesie

konsultacji, lecz także wskazuje na ich rolę w uzupełnianiu i wspieraniu szeroko pojętych działań

Wspólnoty oraz korespondujących z nimi działań krajowych. Ponadto pionowa współpraca została

rozszerzona o współpracę poziomą z partnerami ekonomicznymi i społecznymi, a także

odpowiednimi kompetentnymi instytucjami. Rozszerzenie definicji partnerstwa w okresie 2000–2006

przyczyniło się do powstania wielu analiz naukowych, które badają wpływ nowej oraz podmiotów

odpowiedzialnych za wspieranie równości mężczyzn i kobiet” (EC 2006). Zasada partnerstwa w

nowym okresie programowania jest przedstawiona następująco (Art. 11, WE 2006): „Cele funduszy

realizowane są w ramach ścisłej współpracy (zwanej dalej «partnerstwem») pomiędzy Komisją a

każdym krajem członkowskim. W zależności od potrzeb i zgodnie z obowiązującymi przepisami

krajowymi i praktyką krajową, każdy kraj członkowski organizuje partnerstwo z władzami i

podmiotami, takimi jak: a) właściwe władze regionalne, lokalne, miejskie i inne władze publiczne; b)

partnerzy gospodarczy i społeczni; c) inne odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo

obywatelskie, partnerów zajmujących się zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego,

organizacje pozarządowe oraz podmioty odpowiedzialne za wspieranie równości mężczyzn i kobiet”

(EC 2006). Po raz pierwszy jako partnerzy wymienione są władze miejskie reprezentujące konkretne

miasta, a nie tylko ogólnie rzecz biorąc władze lokalne, jak we wcześniejszych definicjach zasady

partnerstwa. Ponadto po raz pierwszy wymieniono także partnerów reprezentujących instytucje

zajmujące się ochroną środowiska naturalnego oraz instytucje odpowiedzialne za wspieranie

równości kobiet i mężczyzn. Jest to odzwierciedleniem wzrostu znaczenia nie tylko władz miejskich

reprezentujących miasta, lecz także organizacji pozarządowych reprezentujące grupy, które mają

swoje siedziby w miastach.


31 maja 2014

18

Rysunek 2 Rola partnerów w poszczególnych etapach programowania funduszy strukturalnych w latach 2000–200611

Zasada partnerstwa zawarta w rozporządzeniach wspólnotowych oznacza włączenie podmiotów w procesy decyzyjne na różnych etapach okresu programowania, co sugeruje równouprawnienie wszystkich instytucji biorących udział w partnerstwie i jednakowy wpływ na procesy decyzyjne. Jednakże empiryczne pokazuje inną prawidłowość

11

Anna Sobczak Wpływ procesu europeizacji na współpracę między instytucjami lokalnymi w miastach europejskich. Analiza porównawcza Krakowa i Glasgow Zarządzanie Publiczne Nr 2(4)/2008 ISSN 1898-3529 ss. 47-49. Wykres autorki na podstawie tabeli zawartej w dokumencie przygotowanym przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej „Partnership in the 2000-2006 programming period” (DG REGIO 2005).


31 maja 2014

19

Rekomendacje Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

W 2010 r. Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny na wniosek Komisji Europejskiej przedłożył

tzw. opinię rozpoznawczą „Jak wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania

programami w zakresie polityki spójności w oparciu o dobre praktyki z cyklu 2007–2013”12. Intencją

Komisji było chęć, aby rozwijać efektywniejsze partnerstwa z zainteresowanymi podmiotami w

ramach programów operacyjnych w okresie programowania 2007–2013. Stwierdzono na podstawie

doświadczeń, że udane partnerstwo wzmacnia rezultaty przedsięwzięć finansowanych ze środków

UE. Dlatego za priorytet uznano jak największy rozwój zasady partnerstwa we wszystkich państwach

członkowskich. Wypracowana opinia odegra ważną rolę w przygotowaniu i udoskonaleniu zasady

partnerstwa w ramach przyszłej polityki spójności Unii po 2013 r. Europejski Komitet Ekonomiczno-

Społeczny zajął się identyfikowaniem najlepszych praktyk w dziedzinie partnerstwa w ówczesnych

krajowych programach operacyjnych. Zadanie to zlecono grupie analitycznej złożonej z członków

EKES-u, a jego celem miało być wyszukanie tych najważniejszych czynników sukcesu i praktycznych

doświadczeń, które mogłyby stanowić wzorzec na przyszłość. Grupa ściśle współpracowała ze

służbami Komisji. Przeprowadzono liczne prace w terenie, w które zaangażowani byli członkowie

EKES-u, krajowe rady społeczno-gospodarcze, związki zawodowe i organizacje pracodawców (tj.

partnerzy społeczni) i inne organizacje społeczeństwa obywatelskiego (tj. przedstawiciele gospodarki

społecznej, trzeciego sektora, organizacji pozarządowych). Zorganizowano wysłuchania i konsultacje

w wielu krajach; pomocą służyły także Parlament Europejski i Komitet Regionów. Poniżej

prezentujemy przegląd najistotniejszych diagnoz i rekomendacji zawartych w dokumencie EKES.

Obecne rozporządzenia wciąż pozostawiają zbyt duże pole do krajowej interpretacji koncepcji

partnerstwa. Potrzebne jest wzmocnienie tych przepisów, zwłaszcza art. 11 rozporządzenia

ogólnego nr 1083/2006. EKES proponuje na przyszłość wprowadzenie szeregu zmian w brzmieniu

tego artykułu, a co za tym idzie ustanowienie minimalnych wymogów dotyczących partnerstwa.

Komisja powinna odgrywać większą i zdecydowanie bardziej proaktywną rolę jako strażnik zasady

partnerstwa. Wspólnie z państwami członkowskimi (dalej PC), regionami i zorganizowanym

społeczeństwem obywatelskim Komisja powinna szerzej rozpowszechniać zasadę opartą na

otwartej metodzie koordynacji.

Zasadnicze znaczenie ma stałe budowanie zdolności partnerów: należy udostępnić środki pomocy

technicznej partnerom społecznym i społeczeństwu obywatelskiemu w ramach wszystkich

programów operacyjnych. EKES opowiada się także za powrotem do uproszczonych programów

inicjatywy wspólnotowej ukierunkowanych na innowacje społeczne i rozwój lokalny. Jeśli chodzi

o politykę spójności UE po 2013 r. to struktury programów i dotyczące ich rozporządzenia

powinny ułatwiać wdrażanie zasady partnerstwa. Jest to zgodne z raportem Fabrizia Barki, który

w znacznym stopniu skoncentrował się na związku między podejściem osadzonym („place-based

approach”) a partnerstwem, co jest szczególnie istotne w przypadku EFRR i powinno być

elementem strategii „Europa 2020”.Aby zapewnić większe zaangażowanie społeczeństwa

obywatelskiego na wszystkich etapach polityki spójności, należy ustanowić kodeks dobrych

praktyk na szczeblu europejskim, uzgodniony z odpowiednimi partnerami europejskimi.

12

OPINIA Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie „Jak wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania programami w zakresie polityki spójności w oparciu o dobre praktyki z cyklu 2007–2013” (opinia rozpoznawcza). ECO/258 Skuteczne partnerstwa w polityce spójności Bruksela, 14 lipca 2010 r


31 maja 2014

20

Uproszczenie jest niezbędne, aby zwiększyć pozytywny wpływ programów, zwłaszcza w

przypadku projektów z udziałem małych podmiotów. Trzeba zracjonalizować kontrole projektów.

Należy w większym stopniu ułatwiać i przyspieszyć płatności finansowe dla takich podmiotów

poprzez płatności zaliczkowe i płatności dokonywane na czas. EKES doskonale zdaje sobie sprawę

z tego, że nie ma uniwersalnych rozwiązań. Mimo to można i trzeba szeroko rozpowszechniać

dobre praktyki. Praktyki takie zidentyfikowano i opisano w załączniku do niniejszej opinii. Komisja

Europejska powinna wspierać ich rozpowszechnianie.

Kluczowe czynniki przypisywane przez EKES zasadzie partnerstwa, które determinują sukces i

efektywność polityki spójności, można podsumować w następujący sposób:

Przedstawianie różnych punktów widzenia i różnorakiej wiedzy, przy zwróceniu uwagi na

realia w terenie.

Lepsze reagowanie na potrzeby i punkty widzenia partnerów.

Dzięki podejściu lokalnemu interwencje mogą być lepiej dostosowane do realiów, z

którymi mają do czynienia przedsiębiorcy, pracownicy i ogół obywateli.

Większe uwzględnienie w programach kwestii środowiska naturalnego, równości płci

oraz środków mających na celu walkę z wykluczeniem społecznym.

Większa widoczność wartości dodanej wynikającej ze zintegrowanych strategii

politycznych.

Partnerstwo stanowi zasadniczy instrument wspólnego zobowiązania oraz przyczynia się

do lepszej efektywności wydatków publicznych i publicznych strategii politycznych.

Przybliżanie przez partnerów unijnej polityki spójności obywatelom.

Partnerstwo jest wciąż postrzegane w sposób formalistyczny: często brak zaufania pomiędzy

władzami i partnerami, ponieważ nie mają oni wspólnego ani jasnego poglądu na temat celu

swojego partnerstwa. Brak jasnego zrozumienia tego, co stanowi zorganizowane społeczeństwo

obywatelskie i jaka jest jego rola; sytuację pogarszają niejasne przepisy rozporządzenia i fakt, że

władze postrzegają partnerstwo jako dodatkowy ciężar. Kwestionuje się legitymację i

reprezentatywność partnerów i pojawiają się obawy, że nadmierne i czasochłonne konsultacje

mogą spowolnić wdrażanie programów.

W związku z powyższym procedury konsultacji często są niewystarczające, ponieważ są zbyt

biurokratyczne, zbyt techniczne, a partnerom wyznacza się zbyt krótkie terminy. Istnieje duża

luka informacyjna pomiędzy właściwymi władzami a partnerami. Niejednokrotnie partnerzy są

tylko częściowo zaangażowani w kształtowanie i wdrażanie polityki. Lekceważenie partnerów

oznacza, że nie wysłuchuje się ich. Istnieje także opór wobec nowego sposobu myślenia i

innowacyjnych pomysłów. Nie dostosowuje się obecnych przepisów i ich wdrażania w sposób

wspierający partnerstwo. Zniechęca to partnerów do udziału i angażowania się.

Europejski kodeks postępowania w sprawie zasady partnerstwa „Działanie na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia wymaga zarówno zaangażowania na

najwyższym szczeblu politycznym, jak i mobilizacji wszystkich podmiotów w całej Europie. Zasadę

partnerstwa uznano zatem za klucz do realizacji strategii „Europa 2020””.13

„Chcemy mieć pewność, że państwa członkowskie będą współpracować z przedstawicielami

zainteresowanych stron w zakresie planowania i wdrażania programów finansowanych ze środków

13

Strategia „Europa 2020” COM (2010) 2020 z 3.3.2010.


31 maja 2014

21

Europejskich Funduszy Strukturalnych I Inwestycyjnych, tak aby maksymalnie wykorzystać wpływ tych

środków finansowych”14 - powiedział komisarz Unii Europejskiej ds. zatrudnienia, spraw społecznych i

integracji László Andor.

Wreszcie z początkiem bieżącego roku oficjalny serwis internetowy Komisji Europejskiej

„ec.europa.eu” informuje o przyjęciu fundamentalnego dokumentu dla europejskiej strategii

partnerstwa - „KE przyjęła wspólny zestaw norm mających na celu usprawnienie procesów

konsultacji i dialogu oraz zwiększenie uczestnictwa partnerów, takich jak: regionalne, lokalne,

miejskie i inne organy publiczne, związki zawodowe, pracodawcy, organizacje pozarządowe oraz

instytucje odpowiedzialne za promowanie włączenia społecznego, równouprawnienia płci oraz

niedyskryminacji w planowaniu, wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie projektów finansowanych ze

środków europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych.

Fundusze te to: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz

Społeczny (EFS), Fundusz Spójności (FS), Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów

Wiejskich (EFRROW) i Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR). Europejski kodeks postępowania

w sprawie zasady partnerstwa zakłada, że władze państw członkowskich odpowiedzialne za

wydatkowanie funduszy strukturalnych i inwestycyjnych UE oraz partnerzy zaangażowani w projekty

wzmocnią współpracę, co z kolei ułatwi wymianę informacji, doświadczeń i dobrych praktyk w

okresie programowania na lata 2014-2020, a tym samym pomoże zapewnić skuteczność tych

wydatków.”

Kodeks postępowania, który przyjmuje formę prawnie wiążącego rozporządzenia Komisji,

wymienia cele i kryteria mające zagwarantować, że państwa członkowskie wdrożą zasadę

partnerstwa. Oznacza to, że państwa członkowskie muszą:

zapewnić przejrzystość wyboru partnerów reprezentujących regionalne, lokalne i inne organy

publiczne, partnerów społecznych i gospodarczych oraz instytucji będących przedstawicielami

społeczeństwa obywatelskiego, którzy zostaną stałymi członkami komitetów monitorujących

realizację programów;

udostępnić partnerom odpowiednie informacje oraz zapewnić wystarczającą ilość czasu, co jest

warunkiem koniecznym do prawidłowego przebiegu procesu konsultacji;

zagwarantować, że partnerzy będą z powodzeniem włączani we wszystkie etapy procesu tzn.

począwszy od przygotowania wszystkich programów, poprzez wdrażanie, monitorowanie ich

realizacji, aż do przeprowadzenia oceny;

wspierać rozwijanie potencjału partnerów, aby zwiększać kompetencje i umiejętności z uwagi na

ich aktywny udział w procesie oraz

stworzyć platformy wzajemnego uczenia się i wymiany dobrych praktyk oraz innowacyjnych

koncepcji.

Rozporządzenie określa zasady, które państwa członkowskie muszą stosować, zapewniając im

jednak dużą elastyczność w decydowaniu o szczegółach praktycznych dotyczących

zaangażowania poszczególnych partnerów na różnych etapach planowania.15

14

Partnerstwo przy funduszach 07/01/2014 http://ec.europa.eu/polska/news/140107_fundusze_pl.htm 15

ibidem


31 maja 2014

22

Główne założenia Kodeksu Postępowania Unii Europejskiej w Sprawie Partnerstwa (ECCP)

stanowią minimalne wymogi dla krajów w zakresie zapewnienia wysokiej jakości partnerstwa.

W tym kontekście państwa członkowskie zobowiązały się do "uwzględnienia w jak

największym stopniu już w fazie przygotowywania dokumentów programowania zasad projektu 16",

czyli głównych elementów zasady partnerstwa.

Rok wcześniej KE antycypuje przyjęcie Europejskiego Kodeksu Postępowania w zakresie

Partnerstwa w dokumencie informacyjnym 17, który faktycznie lokuje Kodeks w systemie prawa

europejskiego i dokonuje wczesnej wykładni jego przepisów. Poniżej przytaczamy obszerne

fragmenty, które jak sądzę mogą być niezbędne w pracy nad wypracowaniem polskiej strategii

partnerstwa:

W różnych ocenach podkreślono płynące z partnerstwa korzyści i wartość dodaną dla

wdrażania funduszy, zwiększania wspólnego zaangażowania i poczucia odpowiedzialności za politykę

unijną, powiększania dostępnej wiedzy, także wiedzy specjalistycznej, i różnorodności opinii w

procesie opracowywania i wdrażania strategii, jak również zapewniania większej przejrzystości

procesów decyzyjnych. Wielopoziomowe sprawowanie rządów przyczynia się do ograniczenia

problemu niedostatecznej koordynacji i potencjału w zakresie informacji, zasobów, finansowania

oraz fragmentacji w zakresie administrowania i zdolności tworzenia polityki 18.

Doświadczenie pokazuje jednak, że między państwami członkowskimi istnieją znaczne różnice

w sposobie stosowania zasady partnerstwa, w zależności od krajowych struktur instytucjonalnych i

kultury politycznej. Skuteczne zasady partnerstwa zależą również od technicznej zdolności partnerów

do wniesienia rzeczywistego wkładu, z czym wiąże się kwestia budowania potencjału.

Parlament Europejski, Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny

opublikowały szereg rezolucji, opinie i białe księgi, w których wezwano do wzmocnienia zasady

partnerstwa w procesie wdrażania funduszy 19. Wniosek Komisji dotyczący funduszy objętych

zakresem wspólnych ram strategicznych 20 wynika z potrzeby bardziej konsekwentnego stosowania

zasady partnerstwa.

16

Wspólna deklaracja Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania Artykułu 5 (3) rozporządzenia (UE) nr / / 2012 (CPR) 17

Dokument roboczy służb komisji. Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa Bruksela, dnia 24.4.2012 r. SWD(2012) 106 final. 18

OECD Policy Brief „Bridging the gaps between the levels of government”. 19

opinia rozpoznawcza Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie „Jak wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania programami w zakresie polityki spójności w oparciu o dobre praktyki z cyklu 2007–2013”, CESE 967/2010. 20

Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności oraz uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 [COM (2011) 615 z 6.10.2011].


31 maja 2014

23

Artykuł 5 rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów (CPR)

(1) W odniesieniu do umowy partnerskiej i odpowiednio każdego programu państwo

członkowskie organizuje zasady partnerstwa następujących podmiotów:

(a) właściwych władz regionalnych, lokalnych, miejskich i innych władz publicznych; (b) partnerów gospodarczych i społecznych; oraz (c) podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie, w tym partnerów działających na rzecz ochrony środowiska, organizacji pozarządowych oraz podmiotów odpowiedzialnych za promowanie równości i niedyskryminacji. (2) Zgodnie z podejściem opartym na wielopoziomowym sprawowaniu rządów partnerzy angażowani są przez państwa członkowskie w przygotowywanie umów partnerskich i sprawozdań z postępu prac oraz w przygotowywanie, realizację, monitorowanie i ocenę programów operacyjnych. Partnerzy uczestniczą w posiedzeniach komitetów monitorujących dla programów. (3) Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 142 w celu ustanowienia europejskiego kodeksu postępowania, który określa cele i kryteria służące wspieraniu partnerstwa oraz ułatwiające dzielenie się informacjami, doświadczeniami, rezultatami oraz dobrymi praktykami między państwami członkowskimi. (4) Co najmniej raz w roku, w odniesieniu do każdego z funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, Komisja konsultuje się z organizacjami reprezentującymi partnerów na poziomie Unii w sprawie realizacji wsparcia z funduszy21. Zgodnie z wnioskami Komisji dotyczącymi funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych na lata 2014-2020 państwa członkowskie są jednoznacznie zobowiązane do zorganizowania partnerstwa, natomiast szczegółowe procedury dotyczące włączenia odpowiednich partnerów na różnych etapach programowania zostały pozostawione w gestii władz krajowych. Europejski kodeks postępowania w zakresie partnerstwa (ECCP) zawiera minimalne wymagania, niezbędne do osiągnięcia wysokiej jakości partnerstwa w procesie wdrażania funduszy, przy jednoczesnym zachowaniu daleko idącej elastyczności państw członkowskich w sposobie organizowania udziału poszczególnych partnerów. Rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów nakłada na państwa członkowskie obowiązek zorganizowania współpracy z a) właściwymi władzami regionalnymi, lokalnymi, miejskimi i innymi władzami publicznymi, b) partnerami gospodarczymi i społecznymi oraz c) podmiotami reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie, w tym z partnerami działającymi na rzecz ochrony środowiska, organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami odpowiedzialnymi za promowanie równości i niedyskryminacji. Partnerstwo musi być zorganizowane zgodnie z porządkiem instytucjonalnym każdego państwa członkowskiego. W zdecentralizowanych państwach członkowskich regiony będą kluczowymi podmiotami procesu organizacji partnerstwa. Państwom członkowskim zaleca się, aby pierwszym krokiem w przygotowywaniu umowy partnerskiej oraz programów było określenie w ich krajowym kontekście odpowiednich zainteresowanych stron funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, zachęt, utrudniających partnerstwo przeszkód natury prawnej lub administracyjnej oraz sposobów uporania się z tymi przeszkodami. Państwa członkowskie zachęca się również do działania w oparciu o istniejące kluczowe struktury partnerskie na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, aby zminimalizować powielanie struktur i zapewnić oszczędność czasu. W celu ułatwienia zbudowania reprezentatywnego i funkcjonującego partnerstwa niezbędne może okazać się wsparcie budowania potencjału ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, zawierając wymóg zapewnienia przez państwa członkowskie otwartego i przejrzystego wyboru partnerów oraz informowania wybranych partnerów o ich obowiązkach w odniesieniu do poufności i konfliktu interesów.

21

W odniesieniu do Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) konsultacje przeprowadza się co najmniej dwa razy w ciągu okresu programowania , zgodnie z art. 90 rozporządzenia w sprawie EFMR


31 maja 2014

24

Rodzaj i wielkość partnerstwa będą zależały od priorytetów politycznych, którymi się zajmuje i sytuacji na danym terytorium. ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów poprzez wymóg, aby partnerstwo obejmowało instytucje, organizacje i grupy, które mogą wpłynąć na realizację programów lub na które realizacja ta ma wpływ. Należy zwrócić szczególną uwagę na grupy, które dotyka realizacja programów i którym zarazem trudno jest wpływać na te programy, w szczególności na grupy najsłabsze i marginalizowane, takie jak osoby niepełnosprawne, migranci, Romowie... Ważne jest wspieranie pluralizmu w partnerstwie, a także włączenie do niego różnych odpowiednich części sektora publicznego oraz przedsiębiorstw, organizacji społecznych i wolontariackich, obejmujących organizacje różnych rodzajów i rozmiarów, w tym małe innowacyjne podmioty. Zaangażowanie właściwych władz regionalnych, lokalnych, miejskich i innych władz publicznych

Ściślejsza współpraca między administracją na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym

sprzyja bardziej spójnemu i zintegrowanemu podejściu do wdrażania funduszy. Władze lokalne i

regionalne, które są najbliższymi obywatelom organami publicznymi, mają do odegrania kluczową

rolę i zasadnicze znaczenie dla realizacji strategii „Europa 2020” oraz osiągnięcia spójności

gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Zakres ich zaangażowania będzie zależał od indywidualnych

ram instytucjonalnych każdego państwa członkowskiego, a w szczególności od uprawnień

prawodawczych i budżetowych na różnych poziomach terytorialnych w odniesieniu do zakresu

poszczególnych funduszy. Na szczeblu krajowym państwa członkowskie zachęca się do współpracy z

istniejącymi stowarzyszeniami i sieciami regionalnymi na szczeblu podregionu i na szczeblu

podregionalnym i lokalnym, które cechuje szeroka reprezentatywność i praktyczne doświadczenie. W

większości przypadków, regiony odgrywają w partnerstwie ważną rolę, aktywnie uczestnicząc w

przygotowywaniu dokumentów strategicznych i realizacji funduszy objętych zakresem wspólnych

ram strategicznych na poziomie krajowym. Regiony, w szczególności posiadające uprawnienia

konstytucyjne, są często równocześnie organami zarządzającymi i jako takie są odpowiedzialne za

zaangażowanie partnerów w przygotowywanie, wdrażanie, monitorowanie i ocenę programów. ECCP

może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów poprzez ustanowienie

wymogu, by różne istniejące obecnie jednostki terytorialne w danym państwie członkowskim, w

szczególności regiony, były reprezentowane w ramach partnerstwa i uczestniczyły w różnych etapach

wdrażania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych zgodnie z ich indywidualnymi

kompetencjami. W przypadku gdy regiony są instytucjami zarządzającymi programami należy do nich

także organizowanie partnerstw i włączenie właściwych władz lokalnych i miejskich oraz innych

organów publicznych, partnerów gospodarczych i społecznych, podmiotów reprezentujących

społeczeństwo obywatelskie, łącznie z partnerami działającymi na rzecz ochrony środowiska,

organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami odpowiedzialnymi za propagowanie równości i

niedyskryminacji w przygotowanie, realizację, monitorowanie i ocenę programów.

Biorąc pod uwagę zasięg geograficzny działań interwencyjnych i funkcjonalne zależności

między różnymi terytoriami, możliwe jest również wprowadzenie w ECCP zapisu, który uzupełni

rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów wzywając państwa członkowskie do

zagwarantowania, aby obszary miejskie, na których prowadzone będą zintegrowane inwestycje

terytorialne, były bezpośrednio zaangażowane w proces przygotowania, wdrażania, monitorowania i

oceny programu w celu opracowania odpowiedniego podejścia strategicznego uwzględniającego w

programach ich szczególne potrzeby.

Zaangażowanie partnerów gospodarczych i społecznych


31 maja 2014

25

Dialog z partnerami społecznymi jest jednym z filarów europejskiego modelu społecznego i

jest zdefiniowany jako taki w art. 152 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Partnerzy

społeczni rzeczywiście mają odmienny charakter niż pozostałe organizacje, takie jak grupy nacisku lub

grupy interesu, ze względu na ich zdolność do udziału w negocjacjach zbiorowych i tym samym

wywieranie wpływu na standardy społeczne w ich państwie członkowskim.

ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów,

określając, że państwa członkowskie muszą zagwarantować, aby w partnerstwie uczestniczyły uznane

organizacje partnerów społecznych, w szczególności ogólne organizacje międzybranżowe i

organizacje sektorowe. W tym kontekście zapewniona musi zostać równa reprezentacja organizacji

pracodawców i organizacji pracowniczych.

ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów poprzez

ustanowienie wymogu głębokiego zaangażowania stowarzyszeń przedsiębiorstw, szczególnie

reprezentujących MŚP, izb handlowych, uniwersytetów i instytucji badawczych. Są to kluczowi

partnerzy w obszarach rozwoju, innowacji i konkurencyjności. Ich interakcja w procesie realizacji

funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych będzie mieć kluczowe znaczenie dla

osiągnięcia celów strategii „Europa 2020” w praktyce — zgodnie z priorytetami inteligentnego,

trwałego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego.

Można ponadto oczekiwać, że ECCP będzie uzupełniać rozporządzenie w sprawie wspólnych

przepisów poprzez jasne określenie, że partnerzy gospodarczy i społeczni mogą być grupami lub

stowarzyszeniami reprezentującymi ogólny interes przedsiębiorstw lub branż, pracodawców i

pracowników, ale w żadnym wypadku nie mogą reprezentować interesów jednego przedsiębiorstwa

lub grupy przedsiębiorstw (spółki dominującej lub spółek zależnych).

Zaangażowanie podmiotów reprezentujących społeczeństwo obywatelskie i podmiotów

odpowiedzialnych za propagowanie równości i niedyskryminacji

Organizacje pozarządowe reprezentujące społeczeństwo obywatelskie, zwłaszcza w takich

dziedzinach jak ochrona środowiska, włączenie społeczne, równość płci i równe szanse powinny brać

udział w konsultacjach i być zaangażowane w proces programowania. Jeżeli liczba zainteresowanych

organizacji — a zatem i potencjalne partnerstwo — jest szczególnie duża, właściwe może być

utworzenie platform koordynacyjnych i organizacji patronackich dla potencjalnych partnerów oraz

wyznaczenie wspólnego pełnomocnika uczestniczącego w przygotowaniu i realizacji programu, w

celu zapewnienia sprawnego funkcjonowania partnerstwa.

ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów,

wskazując, że wybór partnerów musi obejmować najbardziej reprezentatywne organizacje

pozarządowe, które działają w obszarach objętych poszczególnymi funduszami. Organizacje

pozarządowe muszą mieć możliwość wyznaczenia ich poszczególnych przedstawicieli na członków

partnerstwa. W przypadku dużej liczby zaangażowanych organizacji pozarządowych można ustanowić

platformy w celu wyboru przedstawicieli, którzy będą członkami partnerstwa.

Przygotowanie umowy partnerskiej oraz programów Zgodnie z wnioskiem Komisji dotyczącym rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów,

umowa partnerska oraz programy muszą być sporządzane przez państwa członkowskie lub

wyznaczony przez nie organ (w przypadku programów) we współpracy z partnerami. Należy


31 maja 2014

26

dokładnie przeanalizować odpowiednie opcje zaangażowania różnych grup zainteresowanych stron

w proces opracowywania wymienionych dokumentów w odniesieniu do czasu, zasobów i kontekstu.

Opcje te mogą obejmować spotkania, konsultacje, ankiety i warsztaty. ECCP może stanowić

uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów poprzez wymóg, aby partnerzy byli w

znaczący sposób zaangażowani w (i) analizę wyzwań i potrzeb, które mają być zaspokojone w ramach

funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych, (ii) wybór wymagających działania celów

i priorytetów oraz (iii) mechanizmy koordynacji wprowadzone w celu wykorzystania synergii

pomiędzy różnymi dostępnymi instrumentami na rzecz inteligentnego, trwałego i sprzyjającego

włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego.

W przypadkach, gdy między różnymi szczeblami rządów 22 w danym państwie zawarte zostały

umowy takie jak pakty terytorialne na rzecz strategii „Europa 2020”, ECCP może również uzupełniać

rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów poprzez wymóg, aby państwa członkowskie

uwzględniły przy opracowywaniu umowy partnerskiej ustalenia w sprawie wielopoziomowego

sprawowania władzy zawarte w pakcie terytorialnym, w celu zapewnienia skutecznej realizacji

polityki.

Ustanowienie od początku jasnych zasad i harmonogramu prac w ramach partnerstwa Znaczenie i wkład poszczególnych zainteresowanych stron będzie znacznie różnić się w

każdym państwie członkowskim, w zależności od wewnętrznej struktury instytucjonalnej. Zasadnicze

znaczenie ma jednak zorganizowanie partnerstwa w sposób przejrzysty dla wszystkich partnerów i

wyraźne określenie celu i oczekiwanych wyników partnerstwa oraz podziału funkcji. Stanowczo

zalecane jest zatem ustanowienie programu prac zawierającego jasne cele i dokładny plan działania.

Może on zawierać poszczególne instrumenty i działania, mające na celu zaangażowanie partnerów w

przygotowanie umowy partnerskiej i programów, w tym szczegóły na temat zaangażowania

partnerów w przygotowywanie różnych dokumentów programowych w ramach określonego

harmonogramu.


zwrócenie się do państw członkowskich o ustanowienie minimalnych wymogów dotyczących

procedury w celu zapewnienia (i) terminowego przekazywania informacji w ramach debat nad

dokumentami strategicznymi, (ii) wystarczającej ilości czasu dla zainteresowanych stron do

przeprowadzenia analizy, konsultacji ze swoimi członkami i reprezentowanymi grupami oraz

przekazania spostrzeżeń na temat dokumentów, (iii) sposobów zadawania pytań przez

zainteresowane strony lub zgłaszania uwag i sugestii, (iv) przejrzystości w zakresie uwzględniania

propozycji, poprzez uzasadnienie przyjęcia lub odrzucenia uwag oraz (v) rozpowszechniania wyników

konsultacji. Należy również wziąć pod uwagę dostępność procesu, zarówno fizyczną, jak i w sensie

udzielanych informacji, dla osób niepełnosprawnych.

Informowanie o sposobie realizacji partnerstwa w dokumentach programowych

22

Pakty terytorialne na rzecz strategii „Europa 2020” są inicjatywą Komitetu Regionów mającą na celu nadanie strategii „Europa 2020” wymiaru terytorialnego i zwiększenie odpowiedzialności na poziomie regionalnym. Są one definiowane jako porozumienia między różnymi szczeblami rządów w danym kraju (lokalnym, regionalnym i krajowym). Strony podpisujące pakt terytorialny zobowiązują się do koordynacji i zsynchronizowania ich strategii w celu skoncentrowania działań i zasobów finansowych na celach strategii „Europa 2020”. Pakty terytorialne powinny mieć na celu: określanie celów krajowych i, o ile to możliwe, regionalnych, odwołując się w razie potrzeby do wskaźników i celów innych niż PKB, realizację jednego lub większej liczby inicjatyw przewodnich oraz rozpoznawanie przeszkód w realizacji celów na poziomie krajowym.


31 maja 2014

27

Zgodnie z wnioskiem Komisji dotyczącym rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów umowa

partnerska musi określać działania podjęte w celu zaangażowania partnerów i ich rolę w

przygotowaniu umowy o partnerstwie.


wymóg, aby umowa partnerska i programy szczegółowo określały (i) listę zaangażowanych

partnerów, ich obowiązki oraz zakres ich uczestnictwa; (ii) sposób doboru partnerów i realizacji zasad

przejrzystości i dostępności; (iii) działania podjęte w celu ułatwienia szerokiego zaangażowania

partnerów oraz ich aktywnego udziału; (iv) struktury koordynacyjne i procedury w ramach programu

oraz innych operacji funduszy CSF; (v) sposób, w jaki środki wsparcia technicznego będą

wykorzystywane do promowania partnerstwa (charakter planowanych usług wsparcia, poziom

udostępnionych zasobów i planowaną organizację zarządzania) a także (vi) jasno i przejrzyście

udokumentowane opinie partnerów na temat wdrażania zasady partnerstwa.

Udział w selekcji projektów Na etapie opracowywania zaproszeń do składania wniosków i oceny otrzymanych wniosków

cenne może być wykorzystanie wiedzy specjalistycznej zainteresowanych stron. Udział w procesach

selekcji projektów pomaga organizacjom zainteresowanych stron zrozumieć funkcjonowanie tych

procesów w praktyce, w tym sposób formułowania kryteriów oceny, ich stosowania i tego, w jakim

stopniu spełniają one swoją rolę. Zaangażowanie partnerów w proces wyboru budzi jednak problem

konfliktów interesów.

Dlatego też ujawnianie informacji i przejrzystość całego procesu mają kluczowe znaczenie dla

zapobiegania takim sytuacjom. ECCP może uzupełniać rozporządzenie w sprawie wspólnych

przepisów poprzez nałożenie na instytucje zarządzające wymogu (i) włączenia w odpowiednich

przypadkach partnerów do procesu opracowywania zaproszeń do składania wniosków i oceny

wniosków, (ii) zapobiegania, za pomocą jasnych, z góry określonych procedur, temu, by jakakolwiek

osoba reprezentująca organizacje partnerskie oraz mająca bezpośrednie lub pośrednie interesy

związane z podmiotem biorącym udział w zaproszeniu do składania wniosków była zaangażowana w

proces przygotowywania zaproszenia do składania wniosków oraz w ocenę otrzymanych odpowiedzi,

(iii) organizowania regularnej rotacji osób zaangażowanych w proces zaproszenia do składania

wniosków w celu zapobiegania ewentualnym konfliktom interesów i im zaradzania oraz (iv)

zagwarantowania, by każdy wybrany partner był świadomy swoich obowiązków w zakresie poufności

i konfliktu interesów dzięki specjalnym szkoleniom i sformalizowaniu tego wymogu w formie

podpisanego oświadczenia.

Zaangażowanie w sprawozdawczość Wnioski Komisji w sprawie przyszłego okresu programowania nakładają na państwa

członkowskie obowiązek przekazywania Komisji rocznego sprawozdania z wdrażania każdego

programu. Komitety monitorujące rozpatrują i zatwierdzają roczne sprawozdania z wykonania przed

ich przedłożeniem Komisji. W przypadku EFRR, Fundusz Spójności i EFS roczne sprawozdania z

wdrożenia złożone w 2017 i 2019 r. powinny zawierać między innymi ocenę zaangażowania

partnerów w realizację, monitorowanie i ocenę programów operacyjnych. We wniosku Komisji

dotyczącym rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów dodaje się, że należy konsultować się z

partnerami w zakresie sprawozdań z postępu prac nad wdrażaniem umowy partnerskiej przedłożonej

przez państwo członkowskie w pierwszej połowie 2017 i 2019 r. Sprawozdania z postępu prac będą

stanowić podstawę przeglądu wyników przeprowadzanego przez Komisję we współpracy z

państwami członkowskimi w odniesieniu do ram oceny wykonania określonych w umowie


31 maja 2014

28

partnerskiej i w programach. Sprawozdania z postępu prac powinny również zawierać informacje o

roli odegranej przez partnerów w realizacji umowy partnerskiej i rolę tę oceniać. ECCP może stanowić

uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów poprzez nałożenie na instytucje

zarządzające wymogu aktywnego włączania partnerów, za pośrednictwem komitetów

monitorujących, w przygotowanie rocznych sprawozdań z realizacji programów, oraz wzywając

państwa członkowskie do aktywnego włączania partnerów w przygotowywanie sprawozdań z

postępów w 2017 i 2019 r., a także zawarcia w sprawozdaniach przeglądu opinii przedstawionych

przez partnerów w trakcie konsultacji i sposobu, w jaki były one uwzględniane.

Udział partnerów w przygotowaniu, realizacji i ocenie ma zasadnicze znaczenie dla

zagwarantowania bezstronności i uczenia się wszystkich stron zaangażowanych w proces. Zgodnie z

wnioskami Komisji w sprawie funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych plan oceny

musi być opracowany przez instytucję zarządzającą w odniesieniu do każdego programu. Plan oceny

zostanie omówiony w ramach partnerstwa na posiedzeniach komitetów monitorujących EFRR,

Funduszu Spójności, EFS i EFMR. W przypadku EFRROW plan oceny, dla którego Komisja opracuje

wymogi minimalne, jest przedkładany jako część każdego programu rozwoju obszarów wiejskich i w

związku z tym został już omówiony przez partnerów w kontekście przygotowania programów.

Partnerzy muszą regularnie analizować, przez komitety monitorujące, postępy w realizacji planu

oceny. Partnerzy będą otrzymywać wszystkie oceny dokonane w odniesieniu do różnych programów i

będą informowani o działaniach następczych podjętych w związku z wynikami przeprowadzonych

ocen w odniesieniu do EFRR, Funduszu Spójności, EFS i EFMR. Komitety monitorujące odpowiedzialne

za programy EFRROW zbadają działania i wyniki związane z planem oceny programu.

W odniesieniu do EFS, EFRR i Funduszu Spójności, instytucje zarządzające muszą przedstawić

Komisji, do dnia 31 grudnia 2020 r., w odniesieniu do każdego programu, sprawozdanie

podsumowujące wyniki ocen przeprowadzonych w trakcie okresu programowania.

ECCP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, zwracając

się do organów zarządzających o włączenie partnerów w proces oceny – poprzez komitety

monitorujące – od etapu opracowywania poziomów odniesienia aż do zakończenia oceny. Państwa

członkowskie mogłyby także być zobowiązane do przeprowadzenia oceny realizacji i skuteczności

zasady partnerstwa w okresie programowania w odniesieniu do różnych funduszy i programów.

Ponadto można zwrócić się do instytucji zarządzających programami EFRR, EFS i Funduszu Spójności o

konsultacje z partnerami w zakresie sprawozdań podsumowujących wyniki ocen przeprowadzonych

w trakcie okresu programowania.

Pomoc partnerom Rzeczywista realizacja zasady partnerstwa polega na wzmocnieniu pozycji wszystkich

partnerów, a w szczególności tych, którzy dysponują ograniczonymi zasobami ludzkimi. Niektóre

zainteresowane strony napotykają trudności w pracy w ramach partnerstwa, ponieważ nie posiadają

wiedzy lub zasobów niezbędnych do aktywnego zaangażowania. Jest tak szczególnie w przypadku

małych podmiotów, które muszą wyszkolić kadrę kierowniczą i pracowników, lub w przypadku

organizacji pracujących nad nowymi lub przekrojowymi kwestiami, których nie włączono jeszcze do

głównego nurtu polityki. Decydujące znaczenie ma zatem nieustanne budowanie potencjału

partnerów. ECPP może stanowić uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów

poprzez nałożenie na państwa członkowskie i organy zarządzające wymogu wykorzystania części ich

pomocy technicznej w ramach bieżącego i kolejnych okresów programowania w celu


31 maja 2014

29

zagwarantowania, aby partnerzy, w szczególności małe, lokalne władze, partnerzy gospodarczy i

społeczni oraz organizacje pozarządowe mieli potencjał niezbędny do udziału w przygotowywaniu,

wdrażaniu, monitorowaniu i ocenie umowy partnerskiej i programów. Wsparcie to może mieć formę

specjalnych warsztatów, szkoleń, koordynacji i struktur służących do nawiązywania kontaktów lub

formę wkładu w ponoszone przez partnerów koszty udziału w spotkaniach związanych z

przygotowaniem, wdrażaniem, monitorowaniem i oceną programów. W celu aktywnego zachęcania

do rozwoju partnerstwa zaleca się przeprowadzanie wspólnych szkoleń przez partnerów z sektora

publicznego i prywatnego. Szczególnie zalecane jest podnoszenie świadomości poszczególnych

partnerów na temat stosowania zasady należytego zarządzania finansami.

Stała wymiana dobrych praktyk Tematyczne organizacje patronackie i organizacje pozarządowe, partnerzy społeczno-

gospodarczy i sieci oraz stowarzyszenia reprezentujące władze lokalne, miejskie i regionalne,

działające na szczeblu UE w obszarze polityki spójności, uczestniczą obecnie w spotkaniach w ramach

zorganizowanego dialogu, organizowanych przez Komisję w celu omówienia realizacji funduszy

objętych zakresem wspólnych ram strategicznych. Mogłyby one stanowić podstawę dla przyszłych

formalnych spotkań, które będą organizowane po 2013 r. na mocy art. 5 ust. 4.

Ponadto, regularna wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk będzie wspierana w ramach

Komitetu Koordynującego Fundusze (COCOF), Komitetu Europejskiego Funduszu Społecznego,

Komitetu ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Komitetu Europejskiego Funduszu Morskiego i

Rybołówstwa. Unijna sieć urzędników ds. informacji i komunikacji (INFORM dla EFRR i Funduszu

Spójności oraz INIO dla EFS) zostanie wykorzystana do wymiany dobrych praktyk w zakresie

sposobów uwidocznienia polityki spójności, zwłaszcza poprzez łatwiejszy dostęp do informacji

(publikacja wykazu działań i beneficjentów, opis prowadzonych operacji oraz poprawa funkcji

wyszukiwania). W przypadku EFRROW obecna we wszystkich państwach członkowskich europejska

sieć na rzecz rozwoju obszarów wiejskich i krajowa sieć obszarów wiejskich ma na celu między innymi

zwiększenie zaangażowania zainteresowanych stron we wdrażanie działań na rzecz rozwoju

obszarów wiejskich.

W celu ułatwienia partnerstwa w konkretnych obszarach należy zachęcać do wymiany

poglądów i do współpracy w ramach istniejących sieci tematycznych, takich jak europejska sieć

organów ochrony środowiska i instytucji zarządzających polityki spójności (ENEA-MA) oraz

europejskie i krajowe sieci na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.

Zainteresowane instytucje zarządzające będą również zachęcane do ustanowienia wspólnoty

praktyk (CoP) w sprawie partnerstwa, wspólnej dla pięciu funduszy, wzorowanej na istniejącej

obecnie wspólnocie praktyk w sprawie partnerstwa finansowanej z EFS.

Zaangażowanie partnerów w opracowywanie Umowy Partnerstwa Dialog z partnerami społecznymi jest jednym z filarów europejskiego modelu społecznego i

jest zdefiniowany jako taki w art. 152 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Partnerzy

społeczni rzeczywiście mają odmienny charakter niż pozostałe organizacje, takie jak grupy nacisku lub

grupy interesu, ze względu na ich zdolność do udziału w negocjacjach zbiorowych i tym samym

wywieranie wpływu na standardy społeczne w ich państwie członkowskim. ECCP może stanowić


31 maja 2014

30

uzupełnienie rozporządzenia w sprawie wspólnych przepisów, określając, że państwa członkowskie

muszą zagwarantować, aby w partnerstwie uczestniczyły uznane organizacje partnerów społecznych,

w szczególności ogólne organizacje międzybranżowe i organizacje sektorowe. W tym kontekście

zapewniona musi zostać równa reprezentacja organizacji pracodawców i organizacji pracowniczych.


ustanowienie wymogu głębokiego zaangażowania stowarzyszeń przedsiębiorstw, szczególnie

reprezentujących MŚP, izb handlowych, uniwersytetów i instytucji badawczych. Są to kluczowi

partnerzy w obszarach rozwoju, innowacji i konkurencyjności. Ich interakcja w procesie realizacji

funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych będzie mieć kluczowe znaczenie dla

osiągnięcia celów strategii „Europa 2020” w praktyce — zgodnie z priorytetami inteligentnego,

trwałego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu gospodarczego. Można ponadto oczekiwać,

że ECCP będzie uzupełniać rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów poprzez jasne określenie,

że partnerzy gospodarczy i społeczni mogą być grupami lub stowarzyszeniami reprezentującymi

ogólny interes przedsiębiorstw lub branż, pracodawców i pracowników, ale w żadnym wypadku nie

mogą reprezentować interesów jednego przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw (spółki

dominującej lub spółek zależnych).23

Różnice pomiędzy uzgodnionymi zasadami a aktualnymi doświadczeniami

krajów Europy środkowej i wschodniej

Dokument źródłowy24 przedstawia różnice pomiędzy uzgodnionymi zasadami a aktualnymi

doświadczeniami krajów Europy środkowej i wschodniej, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Estonii, Łotwy,

Węgier, Polski, Rumunii i Słowacji

Organy koordynujące proces przygotowania UP.

W około połowie krajów (Czechy, Łotwa, Polska , Rumunia, Słowacja) podstawowe etapy

procesu przygotowawczego zostały odpowiednio rozdysponowane, w pozostałych krajach podział

jest niejasny (Bułgaria, Chorwacja, Węgry) lub też terminy, kiedy miało to nastąpić są nieaktualne

(Estonia).

Jeżeli chodzi o rodzaj zaangażowania partnerów i ich dobór w niektórych krajach powołano

grupy robocze lub komitety tematyczne z pewnym udziałem społeczeństwa (np. Bułgaria, Chorwacja,

Łotwa, Rumunia, Słowacja) , czasem jednak z kontrowersyjnym udziałem lub niejasnymi procedurami

wyboru przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego ( Bułgaria, Rumunia ).

W przypadku Czech, Węgier i Polski zaobserwować można brak przejrzystości i informacji zaś

w przypadku Chorwacji mamy do czynienia z nietypowymi praktykami polegającymi na tym, że

przedstawiciele organizacji społeczeństwa obywatelskiego zostali włączeni w pracę tematycznych

grupach roboczych, ale ekonomiczni i społeczni partnerzy oraz władze regionalne i lokalne zostały w

nich pominięte.

23

DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa. Bruksela, dnia 24.4.2012 r.SWD(2012) 106 final 24

The partnership principle in the early stages of programming. Experiences from CEE countries. . SFteam i Bankwatch February 2013


31 maja 2014

31

Zdecydowanie najlepsza w tej dziedzinie okazała się Łotwa gdzie powołano Tymczasowy

Komitet Monitorujący dla funduszy unijnych do którego przystąpić może każdy z partnerów

społecznych, bez konieczności poddania się procedurom selekcji. Zapewnia to różnorodność i

proporcjonalność. Innym pozytywnym przykładem jest Estonia, gdzie 13 patronackich (12 organizacji

parasolowych i jedna organizacja dodatkowo przyjęta) zaproszono do uczestnictwa w warsztatach i

konsultacjach pisemnych.

W większości przypadków nie jest zapewniona różnorodność i proporcjonalność partnerów,

nawet jeśli partnerzy są zaangażowani w proces opracowywania umów partnerskich. Liczba

przedstawicieli rządowych zwykle przewyższa liczbę przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, a

zatem wydaje się jednoznacznie wskazywać jak znaczący będzie głos NGO-sów w dyskusjach

komitetów/grup roboczych i podejmowanych decyzjach.

Niektóre rządy podejmowały pewne działania w celu ułatwienia zaangażowanie i aktywnego

uczestnictwa pozostałych partnerów, jednakże tylko w niewielu krajach zorganizowano konsultacje

społeczne i to niekoniecznie w kwestiach samych umów, ale raczej dokumentów, które będą ich

podstawą (np. krajowy Narodowy Plan Rozwoju Łotwy – National Development Plan in LV, czy

węgierska strategia "Narodowy Rozwoju 2020"- National Development 2020” strategy in HU ).

Oczywiście, można takie działania ocenić pozytywnie, zwłaszcza, w przypadku wczesnego

zaangażowanie w proces partnerów łotewskich. Z drugiej jednak strony miały miejsce konsultacje, do

których nie było powszechnego dostępu (Chorwacja, Polska) ponieważ Ngo-sy nie zostały do nich

zaproszone (Chorwacja) albo, nawet jeżeli konsultacje zostały ogłoszone publicznie z podaniem daty i

miejsca, nie podano informacji zawierającej dokładny adres zasady rejestracji, treści właściwego

dokumentu konsultacyjnego (ciągle zmiany), dokładnego celu spotkania i zasad dotyczących

przebiegu samych konsultacji. W innych krajach, rządy nie podjęły jeszcze żadnych takich działań.

Najlepszym przykładem praktyk w zakresie zaangażowanie partnerów w opracowywanie

Umowy Partnerstwa pozostaje Łotwa, gdzie proces realizacji zasady partnerstwa odbywa się w

ramach Narodowego Planu Rozwoju (National Development Plan), odbyły się tam spotkania

informacyjne na temat partnerstwa w programowaniu, a niektóre organizacje pozarządowe były

bezpośrednio powołane i zaproszone do udziału w Tymczasowym Komitecie Monitorującym.

Podsumowując można stwierdzić, społeczeństwo obywatelskie miało niewiele możliwości

dokonania wkładu w analizę wyzwań i potrzeb w ramach powstałej Strategii Europa 2020 (Europe

2020 Strategy). Niektórym władzom lokalnym i regionalnym się to udało (Słowacja), ale generalnie

brak jest powszechnie dostępnych informacji jak wyglądała ta kwestia w innych krajach. W

niektórych przypadkach, partnerzy mogli wnieść swój udział poprzez konsultowanie dokumentu

bazowego (np. Narodowy Plan Rozwoju Łotwy – National Development Plan in LV, czy węgierska

Strategia Rozwoju Narodowego 2020"- National Development 2020” Strategy in HU) lub udział w

pracach odpowiednich grupach roboczych (Chorwacja).

Więcej możliwości w zakresie wyboru celów i określenia priorytetów może zostać

zrealizowanych w drodze konsultacji społecznych dotyczących konkretnych dokumentów bazowych

(np. Narodowego Planu Rozwoju Łotwy, węgierskiej Strategii Narodowy Rozwoju 2020 lub w sprawie

projektu Umowy Partnerstwa (Polska) , za pośrednictwem grup roboczych ( Chorwacja, Estonia)


31 maja 2014

32

innych środków ( Słowacja ) lub przez debaty „okrągłego stołu” (Czechy), do których jednakże

organizacje pozarządowe mają ograniczony dostęp.

W Chorwacji partnerzy społeczni są zaangażowani w przygotowanie dokumentów bazowych i

wybór celów w ramach grup roboczych w pracach, których uczestniczą.

Zaangażowanie partnerów w opracowywanie programów operacyjnych

Organy odpowiedzialne za koordynację tych działań w większości krajów (wyjątek stanowi

Chorwacja) zdają sobie sprawę gdzie brakuje jeszcze decyzji rządu w kwestii programów

operacyjnych. Inna sytuacja dotyczy Węgier, gdzie, całość działań koordynujących programy

operacyjne została przeniesiona dekretem rządowym do innego ministerstwa.

W większości krajów, procesy te są w zasadzie czytelne (Bułgaria, Chorwacja, Łotwa, Polska,

Rumunia), w niektórych krajach nie podjęto jeszcze decyzji o ich realizacji (Estonia) lub nie są

powszechnie znane (Węgry, Słowacja), w Bułgarii zaś opracowane programy operacyjne bardzo

różnią się między sobą.

Zasadniczo informacje o zaangażowaniu partnerów w proces przygotowania programów

operacyjnych są znacznie ograniczone.

W niektórych krajach (Łotwa) każde z ministerstw stosuje swoje własne rozwiązania w tej

kwestii, podczas gdy w innych (Węgry) ministerstwo, wstrzymuje podjęcie jakichkolwiek działań do

momentu otrzymania od rządu oficjalnych wskazówek dotyczących zasad realizacji partnerstwa.

Ponadto w Bułgarii, Czechach i Łotwie partnerzy uczestniczący w procesie opracowywania

programów operacyjnych są bardzo zróżnicowani. Czechy i Łotwa, by podkreślić zainteresowanie

udziałem partnerów wystosowały do nich otwarte zaproszenia.

Biorąc pod uwagę wczesny etap procesu programowania realizacja zasady partnerstwa jest

zadaniem, które wymaga uwagi i poświęcenia ze wszystkich stron, w tym w szczególności Komisji

Europejskiej.

Oprócz poczynionych spostrzeżeń ważniejsza wydaje się być przyszła współpraca w tworzeniu

treści dokumentów programowych. W pewnym momencie państwa członkowskie będą musiały

bowiem przedstawić dokonania partnerów, opublikować wyniki zrealizowanych prac, wykazać czy i w

jakim stopniu uwzględniono propozycje partnerów oraz uzasadniać podjęte w tej kwestii decyzje.

Rada Gmin i Regionów Europy (CEMR), najstarsze i najszersze europejskie stowarzyszenie

władz lokalnych i regionalnych, która skupia krajowe stowarzyszenia władz lokalnych i regionalnych z

40 krajów europejskich w kwietniu 2013r. opublikowała własny raport badawczy25.

Główne ustalenia: 1. W większości przypadków partnerstwa uległy znacznej poprawie.

2. Taka poprawa jest związana z długością doświadczenia w użyciu ESIF lub strukturą konstytucyjną

państwa.

25 Partnership Agreements. CEMR Survey Report on “Involvement of national associations of LRAs in the

Partnership Agreement preparations”. Council of European Municipalities and Regions. Bruxelles. April 2013. Państwa członkowskie ankietowane / zgłaszane: Szwecja, Niemcy, Czechy, Wielka Brytania (Szkocja, Anglia, Walia), Finlandia, Rumunia, Hiszpania (Katalonia), Holandia, Dania, Belgia (Flandria), Estonia, Łotwa.


31 maja 2014

33

3. Krajowe stowarzyszenia władz lokalnych są zaangażowane we wszystkich zgłoszonych

przypadkach.

4. Stopień zaangażowania jest zróżnicowany

5. We wszystkich z wyjątkiem w dwóch przypadkach (UK, BE) Proces jest prowadzony przez

ministerstwa.

6. Poza czysto strategicznymi decyzjami dla prawnie wiążących wspólnych przepisów ESIF, które

muszą być uwzględnione w PA, większość decyzji jest nadal podejmowana zza ministerialnych biurek.

Zaangażowanie Partnerstwa

Za pomocą projektu kodeksu postępowania jako podstawy, utworzono małą typologię

poziomów partnerstwa w przygotowaniu umów partnerskich:

Poziom 1: Pełna wymiana informacji, krajowe stowarzyszenia reprezentowane w małych grupach

redakcyjnych z pracowników służby cywilnej (4 państwa: FI, DK, NL, BG).

Poziom 2: Częściowa wymiana informacji, krajowe stowarzyszenia zaproszone do składania

stanowisk do pracowników służby cywilnej i uczestniczenia niektórych debatach przygotowujących (6

państw: SE, UK, DE, LV, RO, EE).

Poziom 3: Krajowe stowarzyszenia otrzymują informacje i są zapraszani do udziału w dużych

spotkaniach interesariuszy (2 państwa: BE, CZ)..

Poziom 4: Krajowe stowarzyszenia zaproszone do odpowiedzi na konsultacje społeczne (1 państwo).

Są to typy idealne i nie zgłaszano przypadku, który dokładnie mieści się w powyższej typologii, jednak

w ogólnym zarysie możemy poinformować, że z 27 państw członkowskich, istnieje dowód, że tylko w

9 z nich przepisy kodeksu postępowania są w pełni lub co najmniej zadowalająco stosowane.

Rzeczywiście, nawet w tych przypadkach, częściowe zastosowanie przepisów partnerstwa i kodeksu

postępowania jest znacznie bardziej powszechne niż pełnego partnerstwa. Mamy częściowe

odwołania do sytuacji w innych państwach członkowskich, które wskazują, że z pewnym wyjątkiem,

w większości innych przypadków, stopień zaangażowania jest albo jako interesariuszy (poziom 3) lub

jako ogólne konsultowanych (poziom 4).

Ani istnienie federalnego lub zdecentralizowanego państwa o podstawie konstytucyjnej lub dłuższym

doświadczeniem w użytkowaniu Funduszy Strukturalnych automatycznie nie oznacza występowania

wyższego poziomu partnerstwa: dwa paradygmatyczne przypadki to Rumunia i Hiszpania, gdzie

pierwszy to nowy państwo członkowskie o scentralizowanej strukturze, ale ma do tej pory więcej

zgłoszonych poziomów partnerstwa, niż Hiszpania, która realizuje ESIF od dawna oraz bardzo

zregionalizowaną strukturę państwową.

Jednak sytuacja może się zmienić w niektórych takich przypadkach ponieważ istnieje błędne

zrozumienie, że partnerstwo ma zastosowanie do programów operacyjnych na poziomie

regionalnym, a nie do umowy partnerskiej państwa członkowskiego. Może to być wynikiem

niedostatecznego zrozumienia i świadomości Artykułu 5 CPR i przepisów kodeksu postępowania.

w całej UE, że jest tendencja jednoczącą konsekwentnie zgłaszane jako głównych przyczyn poprawy

partnerstwa jest:

bardziej zintegrowany charakter ESIF i strategicznych dokumentów (CPR, CSF, PA) stanowi

bodziec dla podejścia wielosektorowego

ścisłe terminy do wprowadzenia nowych programów wymaga gromadzenia jak najwięcej

specjalistycznych informacji tak szybko, jak to możliwe.

zmniejszenie liczby pracowników administracji centralnej działa jako silny bodziec do korzystania

z doświadczenie i know-how, stowarzyszeń krajowych i ekspertów organizacji pozarządowych.


31 maja 2014

34

Komitety monitorujące Komitety monitorujące są zdaniem większości ekspertów najistotniejszą instytucją gdzie

ogniskują się często rozbieżne interesy aktorów społecznych i zasada partnerstwa konstytuująca owe

ciała. Dlatego warto skupić się nie tylko na aspektach prawnych ale i realiach ich funkcjonowania.

Komitety monitorujące wg regulacji prawnych26

Zadania komitetów monitorujących

Zgodnie z art. 6 Rozporządzenie KE nr 1083/20064, zadaniem komitetu monitorującego oraz

instytucji zarządzającej, jest zapewnianie jakości realizacji programu operacyjnego. W procesie

monitoringu KM odnosi się do przyjętych wartości wskaźników rzeczowych i finansowych.

Zgodnie z art. 65 ww. rozporządzenia: „Komitet Monitorujący upewnia się co do skuteczności

i jakości realizacji programu operacyjnego, zgodnie z następującymi przepisami:

a) analizuje i zatwierdza kryteria wyboru finansowanych operacji w terminie sześciu miesięcy od

zatwierdzenia programu operacyjnego i zatwierdza wszelkie zmiany tych kryteriów zgodnie z

potrzebami programowania;

b) dokonuje okresowego przeglądu postępów na drodze do osiągnięcia konkretnych celów programu

operacyjnego na podstawie dokumentów przedkładanych przez instytucję zarządzającą;

c) analizuje wyniki wdrażania, w szczególności osiągnięcie celów określonych dla każdej osi

priorytetowej oraz oceny, o której mowa w art. 48 ust. 3;

d) analizuje i zatwierdza roczne i końcowe sprawozdania z realizacji, o których mowa w art. 67;

e) jest informowany o treści rocznego sprawozdania audytowego lub jego części odnoszącej się do

danego programu operacyjnego i o wszelkich istotnych uwagach, jakie Komisja może przedstawić po

przeanalizowaniu tego sprawozdania lub odnoszących się do tej części sprawozdania;

f) może występować do instytucji zarządzającej z wnioskiem o przeprowadzanie wszelkiego rodzaju

przeglądów lub analizy programu operacyjnego mogących przyczynić się do osiągnięcia celów

funduszy, o których mowa w art. 3, lub do usprawnienia jego zarządzania programem, w tym

zarządzania finansowego;

g) analizuje i zatwierdza wszelkie wnioski o zmianę treści decyzji Komisji w sprawie wkładu funduszy”.

Zgodnie z art. 60 rozporządzenia, instytucja zarządzająca kieruje pracami komitetu i dostarcza mu

dokumentacji umożliwiającej monitorowanie realizacji programu w świetle jego szczegółowych

celów. Według wytycznych Ministra Rozwoju Regionalnego5, komitetowi przewodniczy

przedstawiciel instytucji zarządzającej. W Wytycznych założono, że komitety mogą realizować

dodatkowe zadania, wynikające ze specyfiki danego programu. W szczególności wśród zadań

komitetów określonych w wytycznych rozszerzono zakres uprawnień komitetu zapisanych w art. 65

lit. f rozporządzenia.

Do zadań komitetów należy więc nie tylko zatwierdzanie propozycji zmian, ale także: ·

„przedkładanie instytucji zarządzającej propozycji zmian lub analiz programu operacyjnego

ułatwiających realizację celów funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności określonych w

26

Źródło: Analiza efektywności funkcjonowania komitetów monitorujących programy operacyjne na lata 2007-2013. Raport końcowy (aktualizacja). Warszawa, listopad 2010


31 maja 2014

35

rozporządzeniu Rady nr 1083/2006 dotyczącym tych funduszy lub służącym usprawnieniu

zarządzania programem, w tym zarządzania finansowego (zgodnie z art. 65 lit. f)”.

Podkomitety monitorujące PO KL powołano w każdym województwie dla celów

monitorowania komponentu regionalnego Programu (Priorytetów VI-IX). Na podkomitety

delegowano część zadań Komitetu Monitorującego PO KL. Zgodnie z zapisami Programu, zadania

regionalnych podkomitetów monitorujących PO KL obejmują:

· zatwierdzanie sprawozdań z realizacji priorytetów; · rekomendowanie Instytucji Zarządzającej

akceptacji Planów działania przygotowanych przez Instytucje Pośredniczące PO KL komponentu

regionalnego

· monitorowanie realizacji Priorytetów na poziomie województw.

· zapewnianie komplementarności działań finansowanych z EFS z działaniami finansowanymi w

ramach RPO i PPO PW oraz Instrumentami Polityki Rolnej i Rybackiej.

Zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt. 3 Ustawy dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki

rozwoju, KM zatwierdza propozycje kryteriów wyboru projektów przygotowane i przekazane przez

instytucję zarządzającą programem lub instytucję pośredniczącą. Obydwa akty prawne –

rozporządzenie KE i Ustawa – mówią więc o zatwierdzaniu kryteriów, a rozporządzenie KE także o ich

analizie, dotyczy to także zmian w kryteriach wyboru projektów. Nie jest natomiast uregulowana

możliwość współtworzenia kryteriów przez komitet. Zgodnie z powyższymi uregulowaniami KM jest

więc włączany na późnym etapie prac nad kryteriami wyboru projektów i jego zadaniem jest

odniesienie się do przedstawionej propozycji. Uregulowania te nie sprzyjają więc znaczącemu

wkładowi merytorycznemu KM w treść kryteriów wyboru projektów. Ani Rozporządzenie KE, ani

Ustawa jak też Wytyczne nie wymagają włączenia KM w inne procesy decyzyjne dotyczące wdrażania

programów, niż zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów oraz realokacja pomiędzy priorytetami

(wniosek o zmianę treści decyzji Komisji dotyczącej wkładu funduszy). Uregulowania prawne odnoszą

się do udziału KM w procesie podejmowania decyzji dotyczących realizacji programu poprzez wpływ

na kryteria wyboru projektów oraz wprowadzanie zmian wymagających zmiany treści decyzji Komisji.

Instytucja zarządzająca może włączać komitet monitorujący do pozostałych procesów decyzyjnych,

takich jak wprowadzanie zmian niewymagających akceptacji KE czy projektowanie procedur, ale nie

jest do tego formalnie zobowiązana. Podobnie nie uregulowano udziału KM w zapewnianiu

koordynacji, komplementarności i spójności wdrażania poszczególnych programów operacyjnych na

obszarze kraju lub województw. Zadanie to należy do kompetencji Komitetu Koordynującego NSRO.

Pozostałe zadania KM nie mają charakteru decyzyjnego, obejmują przyjmowanie informacji o stanie

realizacji programu (sprawozdawczości, audytu, innych informacji monitoringowych, ewaluacji), przy

czym z uprawnienia do zatwierdzania sprawozdań wynika możliwość odrzucenia lub wnioskowania o

dodatkowe informacje. Komitet może zwracać się nie tylko o dodatkowe informacje w odniesieniu do

przedstawianych mu opracowań, ale także wnioskować o inne, dodatkowe analizy, w tym, jak można

domniemywać, może proponować tematykę badań ewaluacyjnych.

Uprawnienia członków

Uprawnienia członków komitetów wynikają częściowo z zadań samych komitetów.

Zagadnienia, które są przedmiotem pracy komitetów, zarówno dokumenty zatwierdzane, jak i tylko

omawiane, stanowią przedmiot dyskusji.


31 maja 2014

36

Członkowie komitetów mają: · prawo głosu, · prawo do dyskusji, · prawo do zwrotu kosztów dojazdu i noclegu jeżeli obrady odbywają się poza miejscem zamieszkania członka, · prawo do uczestnictwa w grupach roboczych, o ile takie zostaną powołane, · prawo do delegowania swoich zastępców na posiedzenia, · prawo do przedstawiania stanowisk i opinii środowisk, które reprezentują.

Członkowie komitetów mogą: · zgłaszać:

o uwagi, opinie i zastrzeżenia oraz propozycje zmian do dokumentów przedłożonych na posiedzenie KM, o propozycje uchwał i poprawki do projektów uchwał, o poprawki, opinie lub zastrzeżenia do projektów protokółów, o propozycje zmiany lub uzupełnienia porządku obrad (na 5-8 dni przed posiedzeniem, zależnie od komitetu), o pytania i prośby o informacje, · konsultować zagadnienia stanowiące przedmiot prac KM i przedstawiać stanowiska i opinie środowisk, które reprezentują. · wnioskować o przeprowadzenie analizy lub ekspertyzy, · wnioskować o powołanie grupy roboczej lub zespołu roboczego, · wnioskować o zwołanie posiedzenia KM, · wnioskować o zastosowanie trybu obiegowego, · wnioskować o zmianę regulaminu KM, · w uzasadnionych przypadkach wprowadzać pod obrady sprawy, które nie znajdują się w porządku obrad.

Wymagany skład komitetów i członkostwo

Jak wynika z Wytycznych, skład komitetu powinien realizować zasadę partnerstwa, określoną

w art. 11 Rozporządzenia KE. Wśród partnerów powinni być zatem uwzględnieni:

· Władze regionalne, lokalne i inne władze publiczne, · Partnerzy gospodarczy i społeczni, · „inne odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie”.

Wymagane jest przy tym szczególne uwzględnienie kwestii ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego oraz potrzeby wspierania równości szans kobiet i mężczyzn, dlatego partnerstwo musi obejmować podmioty społeczne, np. organizacje pozarządowe, zajmujące się:

· ochroną środowiska naturalnego, · wspieraniem równości szans mężczyzn i kobiet, a także publiczne podmioty odpowiedzialne w kraju za wspieranie równości szans mężczyzn i kobiet.

W skład komitetów monitorujących krajowe programy operacyjne wchodzą: · Minister lub przedstawiciel ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego – jako przewodniczący;

Ze strony rządowej przedstawiciele: - Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, w tym;

· instytucji zarządzającej programem, · instytucji koordynującej NSRO, · instytucji do spraw koordynacji strategicznej, · instytucji certyfikującej, - innych ministrów właściwych – ze względu na rodzaj działalności objętej programem:


31 maja 2014

37

· ministra właściwego do spraw gospodarki – jako instytucja koordynująca proces lizboński w Polsce, · ministra właściwego do spraw finansów publicznych, - Prezesa Rady Ministrów

Ze strony samorządowej przedstawiciele; · Konwentu Marszalków, · instytucji pośredniczącej, · organizacji jednostek samorządu terytorialnego, · innych przedstawicieli organizacji JST – ze względu na rodzaj działalności objętej programem.

Ze strony partnerów społecznych i gospodarczych, przedstawiciele; · organizacji pracowników i organizacji pracodawców (co najmniej 3) wyłonionych na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080, z poźn. zm.), · organizacji pozarządowych, · środowiska akademicko – naukowego, · innych, ze względu na rodzaj działalności objętej programem.

Ponadto w posiedzeniach komitetu monitorującego program krajowy uczestniczą w charakterze obserwatorów, bez prawa głosu przedstawiciele;

· instytucji zarządzającej właściwym RPO (po 1 przedstawicielu), · wojewody, · Instytucji Audytowej, · Krajowej Jednostki Oceny, · Urząd Kontroli Skarbowej, · Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, · Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, · ministra właściwego do spraw pracy i zabezpieczania społecznego, jako odpowiedzialnego za wspieranie równości szans kobiet i mężczyzn, · pozostałych ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, · pozostałych organizacji pracowników i organizacji pracodawców, · inne osoby, na zaproszenie Przewodniczącego.

A także, z głosem doradczym, przedstawiciele: · Komisji Europejskiej, · Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), · Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI).

W skład komitetów monitorujących regionalne programy operacyjne wchodzą: · Przewodniczący – przedstawiciel instytucji zarządzającej.

Ze strony samorządowej przedstawiciele; · instytucji zarządzającej RPO, · instytucji pośredniczącej PO KL właściwej dla danego województwa, · powiatów w województwie, · gmin w województwie, · innych instytucji ze względu na rodzaj działalności objętej programem.

Ze strony rządowej przedstawiciele; · wojewody, · ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego jako instytucji koordynującej RPO, · ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego – jako instytucji koordynującej NSRO, · ministra właściwego do spraw gospodarki – jako instytucji koordynującej proces lizboński w Polsce, · instytucji certyfikującej lub instytucji pośredniczącej w certyfikacji.

Ze strony partnerów społecznych i gospodarczych przedstawiciele;


31 maja 2014

38

· organizacji pracowników, · organizacji pracodawców, · organizacji pozarządowych działających na terenie województwa, · środowiska akademicko – naukowego z województwa, · innych niż wymienione ze względu na rodzaj działalności objętej programem.

W posiedzeniach komitetu monitorującego program regionalny uczestniczą w charakterze obserwatorów, bez prawa do głosowania, przedstawiciele:

· Ministra Rozwoju Regionalnego jako instytucji do spraw koordynacji strategicznej, · każdej z ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, · Urzędu Kontroli Skarbowej, · Krajowej Jednostki Oceny, · Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, · inne osoby, na zaproszenie Przewodniczącego, · właściwych instytucji zarządzających PO, · innych ministrów właściwych ze względu na rodzaj działalności objętej programem.

A także, z głosem doradczym, przedstawiciel; · Komisji Europejskiej, · Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), · Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI). Zgodnie z art. 36 Ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju 27, komitety monitorujące

dla programów wdrażanych centralnie powołuje minister pełniący funkcję instytucji zarządzającej

programem, a dla programów wdrażanych regionalnie zarząd województwa w drodze uchwały.

W przypadku krajowych programów operacyjnych, kryteria jakie muszą spełniać członkowie

komitetów oraz liczbę miejsc przeznaczonych dla członków reprezentujących poszczególne grupy

określa Minister Rozwoju Regionalnego w Wytycznych. Minister zwraca się o wskazanie

przedstawicieli i ich stałych zastępców do następujących stron:

· strony rządowej, · Konwentu Marszałków, · instytucji pośredniczącej, · Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, · Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, · organizacji pracowników i organizacji pracodawców, · Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich.

Zgodnie z Wytycznymi MRR, w przypadku programów regionalnych, instytucja zarządzająca zwraca

się o wskazanie przedstawicieli do:

· strony rządowej, · strony samorządowej, · Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego.

Nabór przedstawicieli organizacji pozarządowych do komitetów monitorujących ma

charakter konkursowy. Przedstawicieli nie wskazuje żaden podmiot reprezentujących organizacje –

kandydaci zgłaszają się sami – dołączając m. in. wniosek z danymi i informacją o organizacji, którą

reprezentują oraz swój życiorys. Instytucje zarządzające programami przeprowadzają formalną ocenę

zgłoszeń. Kandydatury poprawne formalnie analizuje Rada Działalności Pożytku Publicznego,

rekomendując przedstawicieli instytucjom zarządzającym.

27

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Dz.U. 2006 Nr 227 poz. 1658 z późn. zm.


31 maja 2014

39

Warto tutaj nadmienić, że podobny jest tryb wyboru przedstawicieli organizacji

pozarządowych do Podkomitetów Monitorujących PO KL. Fakt, że wyboru członków dokonuje się

przy konsultacji z RDPP, ale z pominięciem regionalnych podmiotów zrzeszających organizacje

pozarządowe. Istniejące rozwiązanie nie sprzyja partycypacji regionalnych środowisk trzeciego

sektora.

W ramach programów regionalnych także nabór przedstawicieli środowiska naukowego ma

charakter konkursowy. Ocenę wniosków przeprowadza instytucja zarządzająca, bez konsultacji ze

zewnętrznymi podmiotami. Tryb naboru innych przedstawicieli strony samorządowej i partnerów

społeczno-gospodarczych określają instytucje zarządzające programami.

Zadania komitetów są znane osobom zaangażowanym w ich pracę, ale w praktyce rola

komitetu i oczekiwania co do nich są różnie rozumiane. Można mówić o kontinuum wyobrażeń o roli

komitetów, na którym z jednej strony są zwolennicy ściśle monitoringowej oraz konsultacyjnej roli

komitetów przy zachowaniu kluczowej roli instytucji zarządzającej jako autora decyzji dotyczących

programu, konsultowanych i legitymizowanych przez KM. W takim ujęciu komitet prawidłowo

wypełniałby wszystkie przypisane mu zadania, ale w praktyce w ograniczonym stopniu realizowałby

zasadę partnerstwa rozumianą jako uspołecznienie. Z drugiej strony są zwolennicy demokratyzacji

(uspołecznienia) zarządzania programami i znaczącej partycypacji komitetów, a także sprawowania

nadzoru przez KM nad działaniami instytucji systemu realizacji. Pierwsze podejście reprezentuje

znaczna część przedstawicieli IZ i IP, drugie – większość partnerów społeczno-gospodarczych.

Do najważniejszych zadań KM zaliczono rozpatrywanie i zatwierdzanie kryteriów oraz zadania

ściśle monitoringowe: analizowanie postępu programu (osiągania celów, zatwierdzania sprawozdań),

a także analizowanie i zatwierdzanie propozycji zmian. Zdecydowana większość badanych zgadza się

co do monitoringowej i konsultacyjnej roli KM, ponad połowa przypisuje komitetom rolę nadzorczą

oraz zalicza do jego roli proponowanie rozwiązań w ramach programu, a mniej niż połowa jest

zdania, że na rolę komitetu składa się także pośrednictwo pomiędzy instytucjami systemu realizacji, a

beneficjentami i innymi zainteresowanymi środowiskami.

Reprezentacja beneficjentów w dyskusji z IZ i IP okazuje się ważną, choć nieformalną rolą

komitetów. Chociaż formalnie w skład komitetu wchodzą trzy strony (państwowa, samorządowa i

społeczna) to w praktyce istotny jest podział na reprezentację instytucji systemu realizacji (w tym IZ i

IP ze strony państwowej i samorządowej) oraz beneficjentów ze strony samorządowej i społecznej.

Komitety monitorujące stanowią pewne forum dyskusji i poszukiwania kompromisu, w ograniczonym

zakresie także współtworzenia programu przez wszystkich zainteresowanych, którzy zarazem

znajdują się w opozycji jak dysponenci i odbiorcy wsparcia. Dla obydwu stron komitet jest jednym z

forów komunikacji i wymiany informacji o programie, chociaż informacje otrzymywane przez

członków nie są powszechnie dystrybuowane do ich środowisk. W praktyce jednak dyskusja jest

umiarkowana, a wpływ komitetów na programy niewielki.

Jako ciało konsultacyjne komitet pełni także do pewnego stopnia rolę ekspercką – stwarza

możliwość konsultacji ze specjalistami w poszczególnych dziedzinach. Niektórzy badani postulują

zwiększenie udziału w komitetach osób dysponujących wiedzą na temat obszarów wsparcia, tak aby

komitety mogły służyć znaczniejszym wsparciem merytorycznym.

Ściśle określony katalog zadań komitetu przyznaje mu ograniczone uprawnienia formalne.

Obok tego katalogu istnieje szerokie pole do kształtowania jego rzeczywistej roli w procesie realizacji

programu. O tym, czy zarządzanie programem będzie miało charakter bardziej partycypacyjny, z


31 maja 2014

40

większym wpływem komitetu jako wsparcia merytorycznego i jako forum negocjacji kompromisu, a

członkowie aktywni i zmotywowani, w znacznej mierze przesądzają czynniki nieformalne, przede

wszystkim postawa kierownictwa instytucji zarządzających, a także wynikająca z tej postawy jakość

współpracy z komitetem.

Komitety monitorujące realizują wszystkie przypisane im zadania, chociaż w niejednakowym

zakresie. Wszystkie komitety zatwierdzają kryteria oraz sprawozdania, a także przyjmują informacje o

postępie w realizacji programu. Zadania obowiązkowe są powszechnie realizowane, największe

zaangażowanie członków budzi zadanie pozwalające współkształtować program i zadbać o potrzeby

beneficjentów, tj. zatwierdzanie kryteriów, nie ma też zastrzeżeń do roli monitoringowej, natomiast

rola strategiczna komitetu jest umiarkowana.

Badani oczekują zwiększenia w przyszłości strategicznej roli komitetów – szczególnie

monitorowania rozwoju regionu poprzez łączną realizację różnych strategii, oraz udziału w

programowaniu wsparcia, ponad połowa badanych wchodzących w skład komitetów opowiada się

też za wzmocnieniem eksperckiej funkcji komitetów.

Komitety rzadko inicjują zmiany w programie, a jedynie okazjonalnie inicjują

przeprowadzenie badań czy ekspertyz, co wskazuje także na niewielkie zapotrzebowanie komitetów

na dodatkową, pogłębioną informację o wynikach wdrażania i osiąganiu celów.

Zdaniem osób uczestniczących w pracach komitetów, komitety mają umiarkowany wpływ na

jakość programu. Oceny wpływu komitetów na adekwatność programów, ich skuteczność oraz

wdrażanie są zbliżone i powiązane ze sobą wzajemnie. Większość badanych jest za utrzymaniem

obecnej skali wpływu komitetów na programy, a część jest zwolennikami zwiększenia wpływu

komitetów na realizację programów. Przedstawiciele spoza instytucji systemu realizacji programów

(partnerzy społeczno-gospodarczy i samorządy lokalne), dążą do pewnego zwiększenia wpływu KM,

natomiast instytucje zarządzające do jego utrzymania w obecnym kształcie, ale nie do zmniejszania.

Te postawy są zbieżne z oczekiwaniami co do roli komitetu i odzwierciedlają konflikt interesów strony

dysponentów i strony beneficjentów środków – sytuację w której komitet jest polem do pewnej

negocjacji zakresu partycypacji interesariuszy.

W komitetach monitorujących programy regionalne proporcje reprezentowanych stron są

zrównoważone, natomiast w większości programów krajowych dominuje administracja centralna.

Mimo to badani opowiadają się w większości za pozostawieniem istniejącego udziału strony

rządowej, a 17% z nich – za zmniejszeniem jej udziału. Za doreprezentowaniem strony samorządowej

opowiadało się 21% ogółu respondentów wchodzących w skład komitetów, ale aż 62%

przedstawicieli samorządów lokalnych. Za doreprezentowaniem strony partnerów społeczno-

gospodarczych opowiadało się 31% ogółu badanych i aż 49% przedstawicieli strony społecznej.

Tylko 9% ogółu badanych było zwolennikami zmniejszenia udziału strony partnerów

społeczno-gospodarczych, pojawiały się natomiast wypowiedzi kwestionujące zasadność

jakiegokolwiek udziału organizacji pozarządowych w monitorowaniu programów infrastrukturalnych,

co wiąże się ze stereotypowym postrzeganiem organizacji pozarządowej jako zajmującej się pomocą

społeczną. Daje się też zaobserwować dystans administracji publicznej do organizacji ekologicznych. Z

drugiej strony część badanych postulowała zwiększenie udziału partnerów społeczno-gospodarczych

wyspecjalizowanych w obszarach wsparcia programów.


31 maja 2014

41

W dwóch regionach brakuje organizacji pracowników a w jednym – organizacji działającej na

rzecz ochrony środowiska. W komitetach brakuje przedstawiciela rządu ds. równości szans kobiet i

mężczyzn, są tylko organizacje pozarządowe działające w tym obszarze. Kobiety są

niedoreprezentowane – stanowią tylko niewiele ponad 1/3 składu komitetów. Rotacja w składzie

komitetów jest umiarkowanie wysoka: 37% osób dołączyło do komitetów po rozpoczęciu przez nie

pracy.

Nabór członków komitetów można ocenić umiarkowanie pozytywnie. W praktyce w

umiarkowany stopniu zapewnił on udział osób rzeczywiście kompetentnych i zainteresowanych.

Wynika to m. in. z decyzji podejmowanych przez instytucje delegujące przedstawicieli. Ze względu na

wymagania co do reprezentacji określonych podmiotów, tryb konkursowy miał zastosowanie tylko do

naboru strony społecznej. Konkursy przebiegły w większości poprawnie, chociaż pojawiały się

trudności związane z brakiem zgłoszeń, a także przypuszczenia co do niereprezentatywnego wyboru,

np. organizacji pozarządowych w istocie powiązanych z administracją publiczną. Uspołecznienie

wyboru poprzez rekomendowanie kandydatur przez Radę Pożytku Publicznego może więc nie

stanowić wystarczającego mechanizmu zapewniającego, że w komitetach znajdą się przedstawiciele

organizacji reprezentatywnych dla trzeciego sektora.

Badani umiarkowanie dobrze oceniają kompetencje członków. Występują jednak problemy

np. ograniczonej znajomości regulaminu komitetu i zróżnicowanego poziomu zaangażowania w

przygotowanie się do posiedzeń. Występuje też problem strukturalny – fakt, że poszczególne osoby

mają zróżnicowane kompetencje specjalistyczne i każdy z członków komitetu znajduje się w sytuacji,

w której musi głosować mając ograniczone kompetencje w obszarach, w których się nie specjalizuje i

zdając się na opinie tych osób, które w gronie KM uchodzą za kompetentne.

Dodatkowe uwarunkowanie pracy komitetu stanowi fakt, że poziom kompetencji

merytorycznych (szczegółowej znajomości zagadnień) nie idzie w parze z poziomem kompetencji

decyzyjnych: osoby na stanowiskach decyzyjnych z konieczności dysponują bardziej ogólną wiedzą o

problemach związanych z realizacją programu. Jest to kolejne uwarunkowanie strukturalne, które

wymaga odpowiedniego zarządzania, po to, aby zróżnicowane kompetencje osób zaangażowanych w

prace komitetu (a także pracowników instytucji zarządzających i pośredniczących, którzy nie wchodzą

w skład komitetu) uzupełniały się.

Na posiedzeniach komitetu toczą się zazwyczaj umiarkowanie ożywione dyskusje. Większość

obecnych osób nie zabiera głosu, a dyskusja toczy się pomiędzy kilkoma najaktywniejszymi i

przypuszczalnie najbardziej zainteresowanymi uczestnikami. Można zauważyć, że uczestnicy

zabierają głos głównie w sprawach, które dotyczą obszaru ich zainteresowania. Jest to naturalne, ale

pojawiły się opinie o braku zaangażowania w realizację programu jako całości.

Atmosfera dyskusji jest oceniana jako dobra, a uczestnicy mają poczucie, że mogą się

swobodnie wypowiedzieć, ale także, że ich wypowiedź niewiele zmieni. A zatem poczucie nie

przekłada się na poczucie wpływu na realizację programu.

Problemy, jakie występują, choć rzadko, na posiedzeniach komitetów to konsultowanie

dokumentów na relatywnie późnym etapie prac, gdy zgłaszanych uwag nie można uwzględnić lub ich

uwzględnienie byłoby trudne. Z zasady dotyczy to sprawozdań z realizacji programu, ze względu na

obowiązujące terminy ich składania.

Fakt, że komitety to liczne ciała grupujące osoby o zróżnicowanych kompetencjach i

zainteresowaniach, powoduje wystąpienie zjawisk właściwych dla tego rodzaju grup, takich jak

niemożność pogłębionej analizy szczegółowych zagadnień oraz konformizm. Z tego względu


31 maja 2014

42

korzystne jest uzupełnienie posiedzeń pracą w grupach roboczych. Pozwala to wykorzystać fakt

zróżnicowanej specjalizacji wśród członków komitetu z pożytkiem dla jakości dorobku KM.

Niektórzy członkowie komitetów utrzymują także kontakty robocze z instytucją zarządzającą,

ale raczej nie ze względu na rolę członka komitetu, lecz jako przedstawiciele instytucji systemu

wdrażania, jako beneficjenci lub jako eksperci albo interesariusze uczestniczący w konsultacjach po

za KM. Zdarzają się też przypadki indywidualnych interwencji w sprawach projektów.

Obok formalnych grup roboczych, niektórzy członkowie KM współpracują nieformalnie

pomiędzy sobą. Taka współpraca łączy przedstawicieli poszczególnych stron, szczególnie strony

samorządowej, oraz rzadziej pozarządowej.

Większość osób wchodzących w skład komitetu uczestniczy w jego pracach w ramach swoich

obowiązków służbowych, ale mimo to ponad ¼ z nich przygotowuje się do posiedzeń po godzinach

pracy. Większość przedstawicieli otrzymuje od organizacji delegującej wsparcie w postaci możliwości

korzystania z biura. Teoretycznie większość ma także możliwość konsultacji ze współpracownikami

lub członkami organizacji.

W praktyce w znacznej mierze osoby zasiadające w komitetach jako jedyne w swoich

organizacjach są zaangażowane w prace KM. Mniej niż połowa badanych konsultuje się ze

współpracownikami, co wynika m. in. braku czasu (zaangażowania w inne obowiązki zawodowe), a

także z umiarkowanego priorytetu prac KM dla instytucji delegującej.

Współpracę z podmiotami ze swojego środowiska prowadzi mniejszość przedstawicieli w

komitetach monitorujących, a zatem w praktyce funkcja reprezentacji środowisk jest realizowana w

sposób ograniczony.

Zarówno współpraca pomiędzy członkami, jak i pomiędzy członkami a reprezentowanymi

środowiskami odbywa się w oparciu o kontakty osobiste i robocze. Samorządom ułatwia współpracę

istnienie związków JST, natomiast w przypadku organizacji pozarządowych konsultacje w swoim

środowisku prowadzą raczej organizacje sieciowe i o większym potencjale oraz najbardziej aktywne

osoby.

Kontakty pomiędzy członkami a innymi podmiotami z ich środowiska w sprawach związanych

z KM mają miejsce odpowiednio do potrzeb. Współpraca intensyfikuje się w sytuacji, gdy członkowie

chcą przygotować ważne dla nich rozwiązanie lub wprowadzić znaczące zmiany do otrzymanego

projektu.

Odrębną kwestą, związaną z organizacją pracy komitetów, jest zadbanie o ogólne

przygotowanie merytoryczne członków, poprzez przeprowadzenie szkoleń poszerzających wiedzę z

zakresu programów UE. Większość członków uważa, że powinna o nie zadbać Instytucja Zarządzająca.

Podobna opinia nie jest równie powszechna wśród pracowników IZ i IP, którzy częściej składają ten

obowiązek na instytucje delegujące członków do pracy w komitecie bądź na nich samych. Spośród

członków niecała połowa deklaruje, iż wzięła udział w co najmniej jednym szkoleniu.

Na podstawie wyników sformułowano następujące rekomendacje:

1. Rola komitetów – rekomendacja na przyszłość. Niezbędne jest bardziej precyzyjne

określenie roli komitetów, aby nie pozostawiać w tym obszarze pola do dowolności

interpretacyjnej tak, jak jest to obecnie. Możliwe do przyjęcia są opcje traktujące komitet

jako organ społecznej kontroli nad wdrażaniem funduszy strukturalnych, jako forum debaty o

kluczowych kwestiach dotyczących obszaru objętego programem operacyjnym bądź jako

swoisty kanał przekazu informacji pomiędzy instytucjami systemu wdrażania a

beneficjentami (potencjalnymi i faktycznymi). Opowiadamy się za opcją kontroli społecznej, z


31 maja 2014

43

uwzględnieniem forum debaty o obszarze i to już na etapie programowania wsparcia.

Pociąga to za sobą dalsze rekomendacje. Dodatkowo do rozważenia jest kwestia rozszerzenia

zadań komitetów, tak, aby monitorowały one politykę rozwoju w regionie lub w sektorze.

Pierwszym krokiem może tutaj być nawiązanie współpracy pomiędzy komitetami

monitorującymi programy krajowe, oraz równolegle: KM RPO i PKM PO KL.

2. Skład komitetów i tryb powoływania członków/zastępców – rekomendacja na przyszłość.

Skład komitetu powinien w większym niż obecnie stopniu gwarantować instytucjom spoza

systemu wdrażania rzeczywisty udział w jego pracach. Oznacza to konieczność

zrównoważenia udziału instytucji z systemu i spoza systemu wdrażania lub wręcz przewagi

udziału instytucji spoza systemu. Udział w posiedzeniach osób z instytucji zarządzającej i

pośredniczących nawet w charakterze gości/obserwatorów, nie mających nawet prawa

głosowania, ale mających prawo zabierania głosu, także powinien zostać ograniczony,

bowiem jest to dodatkowe źródło dominacji instytucji systemu wdrażania. Liczebność

komitetu musi zostać ograniczona do rozmiarów dających możliwość realnej dyskusji (wydaje

się, że nie powinna przekraczać 40 osób, wliczając w to ewentualnych gości).

Niezbędne jest doprecyzowanie pojęcia „partner społeczno-gospodarczy” i bardziej

jednoznaczne wskazanie, jakiego typu instytucje ono obejmuje, a także ustalenie limitów dla

każdego typu instytucji, tak aby zapewnić zrównoważony udział wszystkich środowisk. Przy

doborze przedstawicieli niezbędne jest rygorystyczne stosowanie kryterium kompetencji –

komitet pełniący społeczną kontrolę nad wdrażaniem programu musi mieć charakter

ekspercki. Nie jest rozwiązaniem organizowanie szkoleń przez administrację dla osób

mających pełnić społeczną kontrolę nad tą administracją, choć należy wspólnie wypracować

metody pracy, umożliwić wzajemne poznanie się, wypracować wspólne rozumienie

używanych pojęć i zadań – co bliskie jest pojęciu szkolenia, ma jednak inny cel i wymowę.

Warto rozważyć wprowadzenie zasady parytetowego reprezentowania obu płci, choćby w

ten sposób promując zasadę równości szans kobiet i mężczyzn, obowiązującą we wdrażania

funduszy.

3. Koszty działalności – rekomendacja na przyszłość i bieżąca. Wysokiej jakości pracy

komitetów służyć będzie niewątpliwie zagwarantowanie środków finansowych nie tylko na

organizowanie posiedzeń komitetu, ale również na zbudowanie jego zaplecza eksperckiego i

zapewnienie dostępu do tego zaplecza na równi wszystkim członkom. Rozumiemy przez to

możliwość korzystania ze środków na obsługę komitetu przez poszczególnych członków dla

przeprowadzenia konsultacji ze swoim środowiskiem, jak też możliwość zamawiania

ekspertyz i konsultacji z ekspertami. Koszty udziału w pracach komitetów (dojazdy, diety)

powinny być bezwzględnie pokrywane ze środków przeznaczonych na obsługę komitetów, co

stworzy możliwość udziału przedstawicielom organizacji nie dysponujących środkami na tego

typu wydatki. Rozważana opcja wypłacania wynagrodzeń za członkostwo w komitecie nie jest

przez nas rekomendowana, jednak wydaje się uzasadnione w szczególnych przypadkach

wypłacanie „diet” w postaci dniówek z tytułu pracy w komitecie (przez uzasadnione

przypadki rozumiemy sytuacje, w których udział w pracach komitetu wiąże się z

koniecznością brania urlopu czy dnia wolnego w miejscu pracy członka komitetu). Ponadto

rekomendujemy wprowadzenie refundacji kosztów dojazdu i niezbędnego noclegu przez

wszystkie instytucje zarządzające.


31 maja 2014

44

4. Obsługa komitetów – rekomendacja na przyszłość i bieżąca. Sekretariaty spełniają swoją

rolę na tyle odpowiednio, że nie wydaje się konieczne wprowadzanie zmian o charakterze

zasadniczym. Należy jednak w większym niż to jest obecnie stopniu zachęcać je do

dodatkowych działań, służących z jednej strony integracji i komunikacji uczestników (np.

tworzenie for dyskusyjnych), z drugiej ich większemu włączeniu w sprawy programu (np.

rozsyłanie dodatkowych bieżących informacji, zapraszanie na wszelkie wydarzenia itp.).

Przyjęte dziś terminy rozsyłania materiałów nie zawsze oceniane są jako odpowiednie, nie

wydaje się jednak realne rekomendowanie ich skracania ze względu na istniejący rytm i

tempo prac w administracji. Niezbędne jest jednak twarde przestrzeganie zasady, że

rozsyłane materiały nie są już zmieniane przed dyskusją. Warto także promować zasadę

zgłaszania uwag przed posiedzeniem tak, by dać możliwość sekretariatowi przygotowania

zestawienia uwag, a instytucji – przemyślenia ich i w ten sposób sprawić, że dyskusja na

posiedzeniu jest bardziej rzeczowa i skutkująca dobrze przygotowanymi decyzjami.

Rozwiązaniem sprzyjającym większemu udziałowi Komitetu Monitorującego w

monitorowaniu postępu rzeczowego i analizie osiągania celów programu byłoby

udostępnianie członkom komitetu roboczej wersji sprawozdania z realizacji programu, co

najmniej w formie obiegowej. Konsultacje dotyczące wersji roboczej mogłyby się toczyć

równolegle do uzgodnień treści sprawozdania. Takie rozwiązanie stwarzałoby szansę

uwzględnienia oczekiwań członków komitetu a tym samym podniesienia merytorycznej

jakości sprawozdań. Uzgodnione sprawozdanie byłoby następnie tak jak dotychczas

przedstawiane na posiedzeniu komitetu do zatwierdzenia.

5. Sposób funkcjonowania – rekomendacja na przyszłość i bieżąca. Obecne doświadczenie

pokazuje, że poprawie jakości działania komitetów dobrze służą grupy robocze. Mają one też

cenny wpływ na aktywność członków, dzięki zwiększonemu poczuciu sprawstwa. Daje się

bowiem zauważyć, że mała i malejąca w części komitetów aktywność członków jest wynikiem

ich narastającego poczucia braku sensu – skoro w zasadzie na nic nie mają wpływu, to nie

widzą uzasadnienia dla swej dodatkowej przecież pracy. Grupy robocze powinny być

traktowane jako miejsce roboczych dyskusji nad szczegółowymi zagadnieniami, z udziałem

ekspertów (w miarę potrzeby). Dobrą praktyką jest funkcjonowanie grup o stałym

charakterze, również jednak celowe jest powoływanie grup ad hoc. Koszty ich

funkcjonowania w całości powinny być pokrywane ze środków na działanie komitetów, a

obsługę zapewniać sekretariat komitetu. Można także rozważać powierzenie obsługi grup

roboczych instytucji zewnętrznej (np. rotacyjnie instytucjom wchodzącym w skład grupy),

przy zapewnieniu jednak finansowania ze środków pomocy technicznej.

OFOP przedstawia następujące wnioski dotyczące przyszłej roli i metod działania KM:

1. celem istnienia KM jest kontrola kilkuletniego procesu realizacji programu operacyjnego, w tym

wydatkowania środków;

2. istotnym zadaniem KM jest praktyczne wdrażanie zasady partnerstwa oraz kontrola jej realizacji w

całym procesie konsultacji mechanizmów wydatkowania funduszy UE. KM jest jednym z elementów

szeroko rozumianego partnerstwa, ale go nie wyczerpuje;

3. wymóg, aby w składzie komitetów były reprezentowane wszystkie środowiska istotne z punktu

widzenia zakresu merytorycznego obejmowanego przez dany program operacyjny, w tym także


31 maja 2014

45

grupy wsparcia oraz społeczne instytucje stojące na straży celów horyzontalnych, należy uznać za

właściwy; mimo konieczności ograniczenia liczby przedstawicieli strony społecznej ze względu na

ekonomiczność działania komitetu, przy monitorująco-kontrolnej jego funkcji, liczba ta nie powinna

być zbyt niska; równocześnie proporcje strony społecznej do przedstawicieli administracji w tej

formie komitetu powinny dawać przewagę stronie społecznej;

4. w zależności od zadań komitetów monitorujących należy określić rodzaj i sposób wyboru

przedstawicieli organizacji pozarządowych, którzy mieliby stać się ich członkami, tak by w jak

największym stopniu wykorzystać ich wiedzę i doświadczenia;

5. siatkę komitetów należy wyposażyć w efektywny system konsultacji społecznych;

6. siatkę komitetów należy uzupełnić ciałami wspomagającymi, jak podkomitety, grupy robocze,

zespoły zadaniowe, które powinny stanowić mechanizm uzupełniający działanie komitetów, zdalne

narzędzia konsultacyjne i inne; możliwość powoływania grup roboczych powinna być standardem

wpisanym w regulaminy prac komitetów;

7. wszystkie komitety monitorujące powinny mieć jakąś wspólną część zasad (wytycznych) –

obowiązujących dla wszystkich, określających standardy/ramy ich działania i zadań; ponadto należy

im zapewnić lepsze zaplecze techniczno i organizacyjne, w tym odpowiednie i niezależne

finansowanie;

8. sekretariaty komitetów powinny pełnić wobec komitetów rolę służebną i zapewniać im

niezależność wobec Instytucji Zarządzających/Pośredniczących; należy rozważyć możliwość

powoływania sekretariatów nieumocowanych w strukturze tych instytucji –prowadzonych przez

partnerów społecznych lub instytucje zewnętrzne;

9. członkowie komitetów powinni mieć zapewnione finansowe możliwości korzystania ze wsparcia

ekspertów oraz dostęp do sporządzanych na użytek programu operacyjnego ekspertyz; należy

rozważyć możliwość wprowadzenia rekompensaty za poświęcony czas np. w formie diet lub

wynagrodzenia za dodatkowo wykonaną pracę;

10. KM muszą mieć zapewniony przepływ informacji między sobą; szczególnie powinno się tworzyć

sieć powiązań między komitetami monitorującymi na poziomie regionów w celu zapewnienia synergii

i komplementarności oceny podejmowanych interwencji;

11. sugerujemy rozważenie liczebności składu komitetów, w szczególności proporcji reprezentantów

różnych sektorów – np. ustanowienie, z uwagi na konsultacyjne prerogatywy tego ciała, podziału po

połowie liczby członków reprezentujących partnerów społecznych i gospodarczych oraz

przedstawicieli administracji publicznej;

12. system podejmowania decyzji przez komitety powinien zostać usprawniony; aktualny system

głosowania na posiedzeniach komitetów monitorujących nie zapewnia równowagi sił poszczególnych

grup, które w nich zasiadają;

13. postulujemy, aby zadania komitetów były nastawione bardziej na kwestie merytoryczne niż

formalne, które mogą być w dużej mierze wykonywane przez Instytucję Zarządzającą;

14. materiały przekazywane do członków powinny być wysyłane na co najmniej 14 dni przed

posiedzeniem komitetu; ponadto sekretariaty powinny dokonywać selekcji tematów oraz informacji,


31 maja 2014

46

tak by każdy z członków mógł bez problemu odnaleźć zagadnienia, które są związane z jego wiedzą i

kompetencjami;

15. partnerzy społeczno-gospodarczy posiadają specjalistyczną wiedzę (perspektywa społeczna,

realna znajomość potrzeb beneficjentów), która może wzmocnić efektywność planowanych polityk;

zasadne jest rozszerzenie wsparcia finansowego dla partnerów społeczno-gospodarczych

posiadających swoich przedstawicieli w komitetach monitorujących, tak by umożliwić zarówno

rozwijanie umiejętności i profesjonalizację działań tych przedstawicieli, jak i rozwój zaplecza

instytucjonalno-merytorycznego dla ich działalności; współpraca stanowi jeden z ważniejszych

czynników zapewniających dobre wykonania założonych celów; partnerzy jako uczestnicy prac nad

wdrażaniem funduszy europejskich również powinni być objęci tymi działaniami.28

Elementy modelu partnerstwa Powszechnie zakłada się że nie istnieje wzorcowy model partnerstwa dający się powszechnie

zastosować. Interesującą i inspirującą dla budowy przyszłej strategii partnerstwa analizę

przeprowadził w 2009 r. na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego zespół Kompanii Dobrych

Usług. 29

„Istnieją obszary współdziałania podmiotów, w których partnerstwo może się z różną siłą przejawiać.

Wyznaczyliśmy sześć takich kluczowych obszarów:

Rysunek 3

Obszar 1: Struktura instytucjonalna partnerstwa

Obszar 2: Sposób wzmacniania i wykorzystywania potencjału partnerów

wiążą się z wymiarem przedmiotowym (W jakim zakresie uczestniczy?)

Obszar 3: Zakres realizacji zasady partnerstwa

Obszar 4: Prawa i role partnerów

wiążą się ze sferą działania (Jak uczestniczy i z jakim skutkiem?)

Obszar 5: Intensywność udziału partnerów

Obszar 6: Efekty partnerstwa

28

Stanowisko Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych w sprawie komitetów monitorujących dla programów finansowanych z funduszy europejskich 2014-2020. Warszawa, maj 2012 r. 29

Kompania Dobrych Usług – Raport Końcowy Ocena realizacji zasady partnerstwa w SPO RZL i PO KL. Warszawa, 17 marca 2009 r


31 maja 2014

47

Główna rekomendacja - Strategia Partnerstwa

Zidentyfikowany problem

W wyniku przeprowadzonego badania okazało się, że partnerstwo, i jego cele, jest bardzo

różnie rozumiane, i to nie tylko przez poszczególne kategorie partnerów, ale nawet wśród

przedstawicieli tego samego środowiska. Tymczasem, w zależności od tego jak dana osoba definiuje

oczekiwany, właściwy jej zdaniem, kształt partnerstwa, zależy jej interpretacja dość ogólnych zapisów

dokumentów programowych oraz opinia o faktycznie stosowanych mechanizmach zarządczych.

Obserwacja ta prowadzi nas do sformułowania zasadniczej tezy, Że w badanych programach nie ma

jednej powszechnie podzielanej koncepcji partnerstwa oraz jego celów. Nie wynika ona

jednoznacznie z zapisów dokumentów programowych. Nie wykształciła się również jako efekt

praktycznej współpracy między partnerami. Konsekwencją tej sytuacji jest zagubienie wielu

uczestników procesu, którzy nie potrafią jednoznacznie zdefiniować swej roli i zadań w programie.

Zagrożenia

Brak wspólnej wizji partnerstwa wiąże się z szeregiem ryzyk, które mogą bardzo negatywnie wpływać

na skuteczność partnerskich relacji oraz sposób ich postrzegania (i oceny) przez uczestników procesu:

- Różne oczekiwania zarządzających i partnerów względem celów i właściwego kształtu

partnerstwa w programie;

Różne interpretowanie ról i zasad współpracy między partnerami możliwość konfliktów i

nieporozumień);

- Niedopasowanie zakresu i form realizacji zasady do faktycznie realizowanych celów

(niewykorzystanie możliwości jakie daje partnerstwo).

Proponowane rozwiązanie

Zadanie wypracowania spójnej strategii partnerstwa oraz zaproponowanie udziału w jej

realizacji przedstawicielom różnych środowisk jest zadaniem agendy rządowej odpowiedzialnej za

przygotowanie i realizację programu. Proponujemy zatem, aby Instytucja Zarządzająca (na poziomie

regionu i w ramach swoich uprawnień również IP) opracowała krótką Strategię Partnerstwa,

określającą precyzyjnie jego cele, odpowiadające im mechanizmy zarządcze i procedury współpracy.

Uwzględniając fakt, Że w PO KL partnerzy zostali już wybrani, ich przedstawiciele powinni

mieć okazję do wyrażenia swoich oczekiwań i preferencji, zaś ostateczny kształt strategii powinien

zostać z nimi skonsultowany. W przypadku nowych programów, Strategia Partnerstwa powinna

zostać zdefiniowana w trakcie prac koncepcyjnych i znaleźć swój wyraz w jednoznacznych zapisach

dokumentów programowych. Dzięki temu, podmioty zgłaszające chęć przystąpienia do partnerstwa

akceptowałyby tym samym definicję jego celów, zakresu i form, w jakich będzie realizowane.

Definiując Strategię Partnerstwa, Instytucja Zarządzająca powinna rozważyć różne opcje,

które zarysowały się w trakcie debaty prowadzonej na Warsztacie Partnerów. Przedstawiliśmy je

poniżej jako odrębne funkcje, które może pełnić partnerstwo. W rzeczywistości, nie chodzi zwykle o

wybór jednej i odrzucenie pozostałych, lecz o właściwe rozłożenie akcentów – np. podział na funkcje

kluczowe i uzupełniające. Niezależnie jednak od tego, jak ambitnie zdefiniujemy cele partnerstwa,

najważniejsze wydaje się odpowiednie dopasowanie szczegółowych rozwiązań zarządczych do


31 maja 2014

48

funkcji, które uznaliśmy za dominujące. Pewną pomocą w tym zakresie może być zamieszczona na

końcu rozdziału tabelka, przedstawiająca przykładowe charakterystyki różnych strategii partnerstwa.

Partnerstwo jako kanał informacji

W badaniach pojawiła się kategoria uczestnictwa w komitetach monitorujących jako sposób

na zdobycie użytecznych informacji. Wiąże się to najczęściej z poczuciem fasadowości komitetu,

brakiem realnego wpływu partnerów. Komitet jest od zatwierdzania, „klepania” sprawozdań, ale jest

równocześnie źródłem ważnych informacji. W tym obszarze dobre partnerstwo można byłoby

określić liczbą i różnorodnością uczestników (im więcej podmiotów — grup zaangażowanych w

partnerstwo, tym więcej dobrze poinformowanych organizacji) oraz koniecznością wsparcia ze strony

administracji (głównie działania informacyjno szkoleniowe na temat programu i zasad jego działania).

Partnerstwo jako przestrzeń debaty

W badaniach pojawiły się sugestie dotyczące roli KM jako forum debaty publicznej w

najważniejszych, strategicznych, kwestiach. Taka „konsultacyjna” czy „opiniodawcza” rola Komitetu

dawałaby szansę na zaprezentowanie różnych punktów widzenia, a przez to — „wzbogacenie”

procesu decyzyjnego. W tym kontekście ważna jest nie tylko różnorodność uczestników partnerstwa,

ale również ich wiedza i doświadczenie. To jednak nie wszystko. Aby zarządzający rzeczywiście mogli

wykorzystać merytoryczny potencjał partnerstwa, konieczne jest uruchomienie takich form

współpracy, które sprzyjają prowadzeniu szczegółowych dyskusji i analiz. Niezbędne jest też

sięgnięcie po ekspertów i rozwiązanie problemu kosztów wynikających z intensywnej działalności

partnerów na poziomie grup roboczych,

Partnerstwo jako forma kontroli społecznej

Nazwa Komitet / Podkomitet Monitorujący sugeruje, że zasadniczą misją partnerstwa jest

sprawowanie kontroli społecznej nad działaniami administracji. Przy takim podejściu zasadniczego

znaczenia nabiera kwestia reprezentatywności i wiarygodności instytucji partnerstwa. W Komitecie

powinni znaleźć się przedstawiciele wszystkich istotnych środowisk.

Strona społeczna powinna dysponować wyraźną większością głosów oraz działać w

warunkach gwarantujących niezależność od instytucji, które nadzoruje (autonomia Sekretariatu).

Warunkiem skutecznej kontroli nad skomplikowanym, wieloaspektowym programem jest też

możliwość prowadzenia pogłębionych analiz na poziomie priorytetów i działań. W praktyce oznacza

to konieczność uruchomienia tematycznych grup roboczych i włączenia w ich prace ekspertów

delegowanych przez reprezentowane w partnerstwie środowiska (finansowanie ze środków

programu). Komitet powinien posiadać decydujący wpływ na zakres i charakter podejmowanych

badań ewaluacyjnych oraz uczestniczyć w procedurze przyjmowania wynikających stąd

rekomendacji. Realizacja funkcji kontrolnej powinna znajdować swój wyraz w formalnej procedurze

opiniowania działań wykonawcy (np. akceptacja sprawozdań IZ/IP przez KM/PKM).

Partnerstwo jako przestrzeń negocjacji

Instytucjonalny dialog społeczny coraz częściej przechodzi od formuły konsultacji do

negocjacji i współdecydowania o strategicznych kierunkach realizowanych polityk. Przy tej formule

działania partnerstwa kluczowego znaczenia nabiera zgodny z parytetem podział głosów w Komitecie

oraz zagwarantowanie demokratycznych procedur podejmowania decyzji (autonomia Sekretariatu).

Oczywiście podmioty uczestniczące w procesie decyzyjnym muszą posiadać silną „legitymację”


31 maja 2014

49

delegujących je środowisk. Ponieważ Komitet rozumiany jako przestrzeń negocjacji jest też miejscem

lobbingu i realizacji partykularnych interesów, strony powinny same ponosić koszty związane z

udziałem swoich przedstawicieli w tym procesie. Poniższa tabela pokazuje przykładowy rozkład

rozwiązań organizacyjno-zarządczych, w zależności od przyjętej strategii partnerstwa.

Tabela 4 Rozkład rozwiązań organizacyjno-zarządczych, w zależności od przyjętej strategii partnerstwa

Strategia partnerstwa

Up

raw

nie

nia

Ko

mit

etu

Po

dzi

ał g

łosó

w

w K

M/P

KM

Ró

żno

rod

no

ść

par

tner

ów

Rep

reze

nta

tyw

n

ość

par

tner

ów

Wie

dza

eksp

erck

a

par

tner

ów

Ro

bo

cze

form

y

wsp

ółp

racy

Nie

zale

żno

ść

Sekr

etar

iatu

Po

mo

c

tech

nic

zna

dla

par

tner

ów

Kanał informacji informacyjne tak tak

Przestrzeń debaty konsultacyjne tak tak tak tak

Kontrola społeczna kontrolne przewaga partnerów

tak tak tak tak tak

Przestrzeń negocjacji decyzyjne wg parytetu tak tak

Są to oczywiście wzory „idealne”, pokazują jednak w przejrzysty sposób zależność między

wybraną opcją strategiczną a kształtem wynikających stąd form partnerskiej współpracy.

Choć termin „partnerstwo” jest bardzo często używany w dokumentach związanych z

Funduszami Strukturalnymi, trudno jest wskazać jednoznaczną definicję, która precyzyjnie

określałaby taką formę współpracy między instytucjami, która w pełni zasługiwałaby na miano

„partnerskiej”. Prowadzi nas to do wniosku, że stosowanie zasady partnerstwa dotyczy raczej

określonej postawy, jaką przyjmują w relacjach między sobą różne instytucje. Postawy, która

manifestuje się następnie poprzez dobór takich mechanizmów współpracy, które w konkretnej

sytuacji pozwalają w optymalny sposób zrealizować potencjalne korzyści z partnerstwa,

zabezpieczając jednocześnie uczestników procesu przed ryzykiem wynikającym z możliwych obciążeń

zarządczych i braku silnych relacji kontraktowych.

W tym kontekście, „partnerstwo” łatwiej jest zdefiniować poprzez charakterystyczne cechy

współpracy realizowanej w tej formie. Z analizy dokumentów Komisji Europejskiej oraz praktyki

stosowanej dotychczas w Polsce wynika, że o partnerstwie można mówić wtedy, gdy:

- Istnieje układ instytucjonalny, w którym uczestniczą przedstawiciele różnych grup interesu;

- Współpracujące podmioty łączy wspólnota celów, dotycząca wspólnie zdefiniowanych

problemów;

- Partnerzy łączą swoje wysiłki i zasoby, aktywnie współdziałając na rzecz ich rozwiązania;

- Dzięki różnym doświadczeniom i kompetencjom partnerzy mogą się wzajemnie inspirować i

tworzyć wielowymiarowe rozwiązania dla skomplikowanych problemów;

- Przystępując do współpracy partnerzy godzą się dzielić zadaniami i ryzykiem związanymi z

realizacją wspólnej strategii.

Jako podstawę konstrukcji modelu przyjęliśmy następującą hipotezę:

Jakość partnerstwa jest tym wyższa:

- im więcej, różnorodnych i reprezentatywnych podmiotów uczestniczy w zarządzaniu,


31 maja 2014

50

- im większy mają one potencjał i możliwości wykorzystania go na rzecz programu,

- im więcej jest obszarów i form, w jakich partnerzy mogą wnosić swój wkład,

- im większa jest ich potencjalna rola w procesie zarządczym,

- im większa jest intensywność z jaką partnerzy uczestniczą w zarządzaniu,

- im większa jest skala efektów wynikających z ich udziału w zarządzaniu programem.

Procedura wyboru przedstawicieli III sektora do KM SPO RZL i PO KL

1) Ogłoszenie w prasie i na stronach WWW o rozpoczęciu naboru przedstawicieli NGOs do KM;

2) Zebranie zgłoszeń i formalna ocena kandydatów

W RZL przez Departament Pożytku Publicznego MGPiPS. W PO KL przez Instytucję Zarządzającą;

3) Wybór przedstawicieli W RZL RDPP rozpatruje i rekomenduje kandydatów. Ostateczną

decyzję podejmuje Minister W PO KL RDPP rozpatruje i rekomenduje IZ kandydatów, co jest

równoznaczne z decyzją o ich wyborze.

4) Ogłoszenie wyników.

Procedura wyboru przedstawicieli III sektora do PKM w regionalnych komponentach PO KL

1) Ogłoszenie w mediach i na stronach IP o rozpoczęciu naboru przedstawicieli NGOs do PKM;

2) Zgłaszanie do IP kandydatów przez zainteresowane organizacje pozarządowe;

3) Ocena formalna przez IP i przedstawienie kandydatów na stronie IP wraz ze wzorem „Karty

głosowania”;

4) Głosowanie przez NGOs z regionu na wybranych kandydatów (jedna organizacja ma jeden

głos);

5) Ogłoszenie wyników głosowania na stronie IP;

6) Zatwierdzenie wyboru przez RDPP lub, w przypadku zastrzeżeń, ponowne przeprowadzenie

głosowania

Zgodność podejścia z zapisami unijnych i krajowych regulacji

Z przeprowadzonych analiz pogłębionych, zarówno na poziomie krajowym (SPO RZL, PO KL),

jak i regionalnym (dolnośląskie, pomorskie) wynika, że zasada partnerstwa w tych programach

zgodna jest z głównymi zapisami regulacji zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym.

Partnerstwo to, szczególnie na poziomie krajowym, jest twórczo adoptowane do polskich

warunków. Tworzenie dodatkowych form realizacji zasady partnerstwa w formie Komitetów

Sterujących w SPO RZL, czy też innych form współpracy (komitet sterujący ds. 5.5. grupa robocza ds.

5.4., zespół ds. rozwiązań systemowych w działaniu 1.2) w PO KL wskazywać może na zgodność nie

tylko z literą, ale i z duchem zapisów unijnych i krajowych regulacji. Wątpliwość budzić może jedynie:

- z jednej strony – brak zapisanych w Rozporządzeniu WE przedstawicieli “partnerów zajmujących się

zagadnieniami z zakresu środowiska naturalnego” oraz podmiotów odpowiedzialnych “za wspieranie

równości mężczyzn i kobiet”.

- z drugiej strony wydaje się wątpliwe traktowanie Instytucji Pośredniczących, wdrażających

regionalne komponenty PO KL jako reprezentacji samorządu.

Najważniejsze obserwacje i wnioski

Zgodnie z przyjętą metodologią, osią organizującą całość procesu badawczego były cykliczne

spotkania Warsztatu Partnerów, złożonego z pracowników Instytucji Zarządzających i

Pośredniczących, ale również przedstawicieli wszystkich głównych typów partnerów (samorządy

lokalne, związki zawodowe i organizacje pracodawców, organizacje pozarządowe, instytucje

naukowe).


31 maja 2014

51

Forum to było miejscem prowadzenia intensywnej debaty nt. sposobu stosowania zasady

partnerstwa w SPO RZL i PO KL. Dyskusje członków zespołu ewaluacyjnego z przedstawicielami

zarządzających i partnerów pozwoliły na:

W tym sensie, możemy powiedzieć, że wyniki pracy Warsztatu Partnerów integrują całość

prac badawczych wykonanych w projekcie, zaś ich prezentacja jest właściwą formą podsumowania

zaprezentowanego wyżej materiału analitycznego.

Główne obserwacje i wnioski z badania podzielić można na dwie grupy.

Pierwsza z nich składa się tylko z jednej rekomendacji, ale za to o absolutnie kluczowym,

konstytutywnym charakterze. Przedstawiamy ją poniżej pod hasłem „Strategia Partnerstwa”.

Druga grupa zbiera wybrane zalecenia, dotyczące zagadnień dyskutowanych wcześniej w raporcie lub

omawianych na ostatniej, podsumowującej sesji warsztatowej. Przedstawiamy je poniżej w formie

Tabeli Rekomendacji, uporządkowane wg sześciu obszarów analizy partnerstwa. Opis każdej pozycji

składa się z definicji zidentyfikowanego problemu, omówienia związanych z nim zagrożeń, propozycji

działań zmierzających do jego rozwiązania oraz wskazania instytucji, która naszym zdaniem jest

właściwym adresatem rekomendacji.


31 maja 2014

52

Strategia Partnerstwa

Zidentyfikowany problem

W Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r., w art. 11 określono, że „w

zależności od potrzeb i zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi i praktyką krajową każde

państwo członkowskie organizuje partnerstwo z władzami i podmiotami takimi, jak: właściwe władze

regionalne, lokalne, miejskie i inne władze publiczne; partnerzy gospodarczy i społeczni; inne

odpowiednie podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie...” 30. Rozporządzenie WE

wyznacza zatem państwom członkowskim jedynie bardzo ogólne ramy, w jakich partnerstwo

powinno być stosowane, pozostawiając im decyzję odnośnie właściwego zakresu i form realizacji

zasady (poza Komitetami Monitorującymi, które są obligatoryjne). Niewątpliwą zaletą takiego

podejścia jest jego elastyczność, pozwalająca dopasować charakter partnerskich relacji do specyfiki

działania programu oraz poziomu rozwoju instytucji społeczeństwa obywatelskiego. Z drugiej strony,

tak ogólne zarysowanie funkcji i mechanizmów realizacji zasady partnerstwa niesie z sobą ryzyko

potraktowania jej w sposób nadmiernie rygorystyczny, lub przeciwnie - czysto formalny. Nie mniej

groźne jest niedopowiedzenie przez twórców programu, jakie cele i funkcje ma w nim spełniać

partnerstwo. To właśnie ten ostatni problem został zdiagnozowany w trakcie badania i znalazł swe

potwierdzenie w dyskusjach prowadzonych na forum Warsztatu Partnerów. Okazało się, że

partnerstwo i jego cele jest bardzo różnie rozumiane, i to nie tylko przez poszczególne kategorie

partnerów, ale nawet wśród przedstawicieli tego samego środowiska. Tymczasem, w zależności od

tego jak dana osoba definiuje oczekiwany, właściwy jej zdaniem, kształt partnerstwa, zależy jej

interpretacja dość ogólnych zapisów dokumentów programowych oraz opinia o faktycznie

stosowanych mechanizmach zarządczych. W takiej sytuacji jakikolwiek dialog na temat

szczegółowych rozwiązań zarządczych jest niezwykle utrudniony, ponieważ ich właściwa

charakterystyka (wielkość komitetu, częstość spotkań, uprawnienia partnerów, formy współdziałania,

zasady finansowania kosztów współpracy, itp.) zależy przede wszystkim od tego, do czego dane

rozwiązanie ma służyć. Obserwacja ta prowadzi nas do sformułowania zasadniczej tezy, że w

badanych programach nie ma jednej powszechnie podzielanej koncepcji partnerstwa oraz jego

celów. Nie wynika ona jednoznacznie z zapisów dokumentów programowych. Nie wykształciła się

również jako efekt praktycznej współpracy między partnerami. Konsekwencją tej sytuacji jest

zagubienie wielu uczestników procesu, którzy nie potrafią jednoznacznie zdefiniować swej roli i zadań

w programie.

Zagrożenia

Brak wspólnej wizji partnerstwa wiąże się z szeregiem ryzyk, które mogą bardzo negatywnie wpływać

na skuteczność partnerskich relacji oraz sposób ich postrzegania (i oceny) przez uczestników procesu:

- Różne oczekiwania zarządzających i partnerów względem celów i właściwego kształtu

partnerstwa w programie;

- Różne interpretowanie ról i zasad współpracy między partnerami możliwość konfliktów i

nieporozumień);

30

Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r., art. 11.


31 maja 2014

53

- Niedopasowanie zakresu i form realizacji zasady do faktycznie realizowanych celów

(niewykorzystanie możliwości jakie daje partnerstwo).

Proponowane rozwiązanie

Z przeprowadzonej analizy wynika wniosek, że nie ma jednego modelu partnerstwa -

rozwiązania, które moglibyśmy nazwać idealnym. Partnerstwo może pełnić różne funkcje i, w

zależności od sposobu ich zdefiniowania, powinno być realizowane w różnym zakresie i formach.

Innymi słowy, dobór i sposób stosowania szczegółowych rozwiązań zarządczych powinien wynikać z

precyzyjnie wyrażonej wizji partnerstwa w programie. Wizji, która jest rozumiana i akceptowana

przez wszystkie strony biorące udział w procesie. Zgodnie z przytoczonym wcześniej

Rozporządzeniem WE, to państwo członkowskie organizuje partnerstwo „w zależności od potrzeb”

oraz „zgodnie z obowiązującymi przepisami i praktyką krajową”. Oznacza to, że zadanie

wypracowania spójnej strategii partnerstwa oraz zaproponowanie udziału w jej realizacji

przedstawicielom różnych środowisk jest zadaniem agendy rządowej odpowiedzialnej za

przygotowanie i realizację programu. Proponujemy zatem, aby Instytucja Zarządzająca (na poziomie

regionu i w ramach swoich uprawnień również IP) opracowała krótką Strategię Partnerstwa,

określającą precyzyjnie jego cele, odpowiadające im mechanizmy zarządcze i procedury współpracy.

Uwzględniając fakt, że w PO KL partnerzy zostali już wybrani, ich przedstawiciele powinni mieć okazję

do wyrażenia swoich oczekiwań i preferencji, zaś ostateczny kształt strategii powinien zostać z nimi

skonsultowany. W przypadku nowych programów, Strategia Partnerstwa powinna zostać

zdefiniowana w trakcie prac koncepcyjnych i znaleźć swój wyraz w jednoznacznych zapisach

dokumentów programowych. Dzięki temu, podmioty zgłaszające chęć przystąpienia do partnerstwa

akceptowałyby tym samym definicję jego celów, zakresu i form, w jakich będzie realizowane.

Definiując Strategię Partnerstwa, Instytucja Zarządzająca powinna rozważyć różne opcje,

które zarysowały się w trakcie debaty prowadzonej na Warsztacie Partnerów. Przedstawiliśmy je

poniżej jako odrębne funkcje, które może pełnić partnerstwo. W rzeczywistości, nie chodzi zwykle o

wybór jednej i odrzucenie pozostałych, lecz o właściwe rozłożenie akcentów – np. podział na funkcje

kluczowe i uzupełniające. Niezależnie jednak od tego, jak ambitnie zdefiniujemy cele partnerstwa,

najważniejsze wydaje się odpowiednie dopasowanie szczegółowych rozwiązań zarządczych do

funkcji, które uznaliśmy za dominujące.


31 maja 2014

54

Sytuacja w Polsce Polski rząd (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego) w ścisłej współpracy z organizacjami

społeczeństwa obywatelskiego w ostatnich latach stale udoskonala realizację zasady partnerstwa.

Proces ten rozpoczęły szerokie konsultacje dotyczące okresu programowania 2007–13. Komitet

koordynujący NSRO odegrał kluczową rolę w rozwoju zasady partnerstwa. Utworzył sześć grup

roboczych, które zostały powołane jako wspólna inicjatywa ministerstwa i partnerów społeczno-

gospodarczych. We wszystkich grupach z wyjątkiem jednej prywatne organizacje partnerskie mają

takie same prawa głosu jak władze publiczne. Dwóm grupom roboczym przewodniczą partnerzy

prywatni. Jednym z przykładów jest grupa robocza ds. MŚP, której przewodniczy Polska Konfederacja

Pracodawców Prywatnych Lewiatan. Inny przykład to grupa robocza ds. społeczeństwa

obywatelskiego, powstała z inicjatywy samego sektora w 2008 r. Koncentruje się ona na efektywnym

stosowaniu zasady partnerstwa. Przewodniczy jej OFOP (Ogólnopolska Federacja Organizacji

Pozarządowych). Ta grupa robocza rozwija mechanizmy partnerstwa, a także ocenia procedury

mianowania członków komitetów monitorujących, interweniuje w przypadkach niedostatecznie

rozwiniętego partnerstwa i śledzi problematykę równych szans i zrównoważonego rozwoju.

Organizuje również szkolenia dla reprezentujących partnerstwo członków komitetów

monitorujących. Zainicjowany przez reprezentujących organizacje pozarządowe członków grupy

roboczej ds. społeczeństwa obywatelskiego, w grudniu 2008 r. komitet koordynujący podjął decyzję

w sprawie zapewnienia aktywnego udziału partnerów społeczno-gospodarczych w procesie

planowania i w realizacji poszczególnych programów, priorytetów i działań służących wdrożeniu

NSRO. Ta decyzja wzmocniła wydane wcześniej przez ministerstwo wytyczne dotyczące działalności

komitetów monitorujących. Jednym z sześciu celów strategicznych Programu Operacyjnego Kapitał

Ludzki jest partnerstwo. W ramach tego programu działa przekrojowa grupa robocza, której również

przewodniczy OFOP. Grupa ta monitoruje zwłaszcza przekrojowe zagadnienia, takie jak innowacje,

współpraca transnarodowa, partnerstwo i uwzględnianie aspektu płci. Specjalne działania w ramach

tego programu stanowi pogłębianie dialogu obywatelskiego i społecznego. W czerwcu 2010 r.

komitet koordynujący NSRO powołał Krajową Sieć Tematyczną ds. Partnerstwa w celu skuteczniejszej

realizacji zasady partnerstwa. Sieć ta obejmuje członków komitetów monitorujących z terenu całego

kraju, w szczególności reprezentujących partnerów społeczno-gospodarczych. Głównym celem jest

umacnianie ich pozycji w komitetach poprzez udzielanie im realnego poparcia i zapewnianie

możliwości wymiany doświadczeń. Stosowane są różne metody: analizy, badania, spotkania

bezpośrednie i za pośrednictwem internetu itp. Komitety monitorujące rywalizują też między sobą w

dziedzinie realizacji zasady partnerstwa oraz nagród przyznawanych za „najlepsze praktyki”.

Budowanie zdolności partnerstwa oraz możliwość realnego podejmowania decyzji i określania

kryteriów doboru przedsięwzięć to ważne środki pozwalające na ocenę sukcesu. Społeczeństwo

obywatelskie jest reprezentowane w różnych organach powstających w ramach komitetów

monitorujących programy operacyjne na szczeblu regionalnym, ale stopień udziału mógłby być

większy. W celu dalszej decentralizacji i zaangażowania lokalnych podmiotów powstały grupy

subregionalne poniżej szczebla programu operacyjnego.


31 maja 2014

55

„We wspólnotowej polityce regionalnej zasada partnerstwa rozumiana jest jako obowiązek

uzgadniania wszystkich ustaleń w trakcie przechodzenia poprzez kolejne etapy procedury

programowania. Partnerami powinni być tutaj przedstawiciele władz publicznych, środowisk

społeczno-gospodarczych, inwestorów, instytucji bankowych, organizacji zawodowych, wyższych

uczelni. Zgodnie z przyjętym w 1999 r. regulaminem ogólnym funduszy strukturalnych, państwo

członkowskie (w rozumieniu władz centralnych) ponosi wyłączną odpowiedzialność w zakresie

desygnowania partnerów na różnych poziomach organizacji terytorialnej kraju. Zakres swobody, co

do określenia partnerów, nie jest niczym ograniczony. W praktyce realizacja tej zasady polityki

regionalnej odbywa się w zależności od rozwiązań instytucjonalnych, kultury politycznej oraz

doświadczeń w zakresie prowadzenia dialogu w poszczególnych państwach członkowskich.”

Instytucje odpowiedzialne za zarządzanie środkami z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w Polsce

Instytucja koordynująca zarządzanie programami operacyjnymi

Instytucja zarządzająca realizacją poszczególnych programów operacyjnych

Instytucje pośredniczące

Instytucje pośredniczące drugiego stopnia / instytucje wdrażające

Instytucje odpowiedzialne za certyfikowanie wydatków zgłaszanych do Komisji Europejskiej

Instytucja Audytowa

Podstawy Wsparcia Wspólnoty. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 23 grudnia 2003 r.

oraz zatwierdzony przez Komisję Europejską w dniu 22 czerwca 2004 r

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 zwane również Narodową Strategią Spójności,

dokument zatwierdzony decyzją Komisji nr CCI 2007PL16UNS001 z dnia 7 maja 2007 r.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r., Nr 84, poz.

712 ze zm.).

Komitety Monitorujące są powoływane w celu zapewnienia właściwej efektywności i jakości

wdrażania programów współfinansowanych ze środków unijnych poprzez m.in. analizowanie i

zatwierdzanie kryteriów przekazania dofinansowania, okresowego kontrolowania postępu w zakresie

osiągania szczegółowych celów, analizowanie rezultatów wdrażania programów.

Sposób wdrażania NPR określa ustawa o NPR 2004-2006 (Dz. U. z 2004 r., Nr 116, poz. 1206).

Dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania

funduszy unijnych w Polsce na lata 2007- 2013. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013,

zostały zatwierdzone decyzją Komisji nr CCI 2007PL16UNS001 z dnia 7 maja 2007 r.

Ramy realizacji zasady partnerstwa zostaną określone w ramach stosownych wytycznych

horyzontalnych ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego przygotowanych w ścisłej współpracy z

partnerami. Dokument ten wyznaczy jednolite podejście na poziomie całego kraju do stosowania w

praktyce zasady partnerstwa tak, aby podnieść jakość współpracy między administracją publiczną a

partnerami. Wytyczne usystematyzują m.in. ich udział w procesach programowania wdrażania,

monitorowania i ewaluacji polityki spójności czy też wskażą konkretne funkcje i zadania partnerów w

tychże procesach. Planowany termin przygotowania dokumentu to I kwartał 2014 r. Partnerzy


31 maja 2014

56

społeczni i gospodarczy są włączeni w procesy programowania i wdrażania EFSI na wszystkich

etapach. Zapewniono możliwość udziału partnerów w przygotowanie UP oraz programów

operacyjnych (m.in. poprzez włączenie w prace grup wspierających przygotowanie tych

dokumentów). Zapewniony zostanie udział partnerów we wszystkich komitetach monitorujących

programy operacyjne oraz Komitecie Koordynacyjnym UP (KK UP). Na potrzeby realizacji zasady

partnerstwa i wzmacniania potencjału partnerów, zaplanowane zostały również działania w ramach

PO PT oraz PO WER. Jeśli chodzi o realizację zasady partnerstwa na etapie przygotowania UP należy

wskazać, że konsultacje projektu tego dokumentu rozpoczęły się w połowie lipca i trwały do końca

sierpnia 2013 r. W celu umożliwienia udziału szerokiego grona zainteresowanych partnerów

wykorzystano różne narzędzia komunikacji. Projekt UP został zamieszczony na stronie internetowej

ministerstwa obsługującego ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, wraz ze specjalnie

przygotowanym formularzem zgłaszania uwag online. Umożliwiło to zgłaszanie

uwag/komentarzy/propozycji przez wszystkich zainteresowanych do danej części UP w dowolnie

wybranym momencie. Formularz był dostosowany do potrzeb osób niewidomych. Dodatkowo

przygotowana została ulotka dotycząca założeń nowej perspektywy oraz broszura (skrót z projektu

UP) w języku Braille’a. Formalne konsultacje zostały rozpoczęte i zakończone dwiema ogólnopolskimi

konferencjami w Warszawie. Uczestniczyli w niej przedstawiciele m.in.: samorządów wojewódzkich i

lokalnych, partnerów społeczno gospodarczych, organizacji pozarządowych reprezentujących takie

dziedziny jak: ochrona środowiska, włączenie społeczne, równouprawnienie płci, niedyskryminacja

oraz środowisk naukowych. Nagranie z konferencji z interpretacją w języku migowym zostało

zamieszczone na stronie dotyczącej konsultacji. Na przestrzeni 4 tygodni urzędy marszałkowskie

zorganizowały 12 konferencji konsultacyjnych w miastach wojewódzkich, dla ponad 1000

uczestników, w których uczestniczyli przedstawiciele ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego.

W konsultacje aktywnie włączyła się Sieć Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich, która po

szkoleniu w Warszawie rozpoczęła cykl spotkań w swoich województwach. Istotnym elementem

konsultacji z partnerami było spotkanie podsumowujące dla partnerów, którzy zgłaszali uwagi, na

którym podsumowano uwagi oraz zaprezentowano projekt UP po zmianach wynikających z

konsultacji społecznych. Jednostki samorządu terytorialnego i przedstawiciele związków samorządów

(m.in. Związek Województw RP, Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Powiatów Polskich, Unia

Metropolii Polskich), poza konsultacjami społecznymi miały możliwość wypowiedzenia się na temat

dokumentów strategicznych i programowych także w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu

Terytorialnego. Komisja ta, ustawowo zakotwiczona w polskim systemie prawnym stanowi niezwykle

ważne forum konsultacyjne nad planowanymi przez stronę rządową i samorządową inicjatywami.

Uwagi zgłoszone w trakcie konsultacji mają duże znaczenie w procesie programowania nowej

perspektywy ukazując zagadnienia poruszane w UP w szerszym kontekście oraz poszerzając spektrum

poruszanych 112 zagadnień. Konsultacje zwróciły uwagę na różnego rodzaju problemy czy też istotne

kwestie, dzięki czemu planowane w UP interwencje będą miały kompleksowy charakter. Formalne

konsultacje zostały rozpoczęte ogólnopolską konferencją w Warszawie a zakończyły się spotkaniem

dla partnerów społeczno-gospodarczych podsumowującym zgłoszone uwagi i prezentującym UP po

zmianach. Głównymi obszarami zainteresowań uczestników konsultacji były m.in.:

doprecyzowanie zapisów niektórych CT,

zwiększenie alokacji na różnego rodzaju interwencje,

uwzględnienie interwencji podejmowanych w obecnej perspektywie w planach na przyszłość

np. wykorzystania infrastruktury, która powstała z funduszy europejskich na lata 2007-2013

w działaniach planowanych w nowym okresie programowania,


31 maja 2014

57

doprecyzowanie niektórych zapisów np. wpisanie konkretnych przedsięwzięć, które będą

mogły być realizowane,

wpisanie wprost pewnych typów działań lub wręcz projektów.

Niezbędnym elementem procesów programowania i wdrażania jest czynne uczestnictwo w

nich interesariuszy EFSI, w tym zwłaszcza właściwych partnerów wskazanych w art. 5 rozporządzenia

ramowego. Ramy realizacji zasady partnerstwa zostaną określone w ramach stosownych wytycznych

horyzontalnych ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego przygotowanych w ścisłej współpracy z

partnerami. Dokument ten wyznaczy jednolite podejście na poziomie całego kraju do stosowania w

praktyce zasady partnerstwa tak, aby podnieść jakość współpracy między administracją publiczną a

partnerami.

Uwagi zostały przeanalizowane i tam gdzie było to uzasadnione zostały uwzględnione.

Dołożono starań, by zgłaszający otrzymali informacje na temat odniesienia się ministra właściwego

ds. rozwoju regionalnego do podnoszonych przez nich kwestii. Ze względu na dużą szczegółowość

wychodzących ponad strategiczny charakter UP część uwag została przekazana odpowiednim

instytucjom zarządzającym by znalazły swoje odzwierciedlenie w programach operacyjnych. 31

Art. 7. 3. Podstawę systemu realizacji programu operacyjnego mogą stanowić w

szczególności przepisy powszechnie obowiązujące, wytyczne horyzontalne oraz wytyczne, o których

mowa w art. 8, szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego, opis systemu zarządzania i

kontroli oraz instrukcje wykonawcze.32 Stanowisko OFOP w sprawie realizacji zasady partnerstwa –

odpowiedź na ankietę MRR.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przesłało do Ogólnopolskiej Federacji Organizacji

Pozarządowych ankietę dotyczącą jakości realizacji zasady partnerstwa w obecnym okresie

programowania 2007-2013. Ponieważ, jak pisze MRR, „w związku z tym iż Komisja Europejska w

przyszłym okresie finansowania UE kładzie większy nacisk na promowanie zasady partnerstwa oraz

szersze włączenie partnerów społecznych i gospodarczych w przygotowanie dokumentów

strategicznych na nową perspektywę”, administracja rządowa postanowiła zapytać partnerów o

realizację tej zasady dla kończącego się już okresu wydatkowania funduszy perspektywy 2007-

2013. Poniższa odpowiedź OFOP jest swoistym stanowiskiem Federacji dotyczącym realizacji zasady

partnerstwa.

1. Jak oceniacie państwo dotychczasową realizację zasady partnerstwa w ramach wdrażania

perspektywy finansowej UE 2007-2013?

31

Programowanie perspektywy finansowej 2014 -2020 Umowa Partnerstwa. Dokument przyjęty przez Radę Ministrów RP w dniu 8 stycznia 2014 r. 32

Ustawa o zasadach realizacji programów operacyjnych polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-20201). Projekt z dnia 18 września 2013 r. Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawę z dnia 30 maja 1996 r. o gospodarowaniu niektórymi składnikami mienia Skarbu Państwa oraz o Agencji Mienia Wojskowego, ustawę z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, ustawę z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, ustawę z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, ustawę z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne, ustawę z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, ustawę z dnia 11 marca 2004 r. o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych, ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawę z dnia 27 lipca 2005 r.- Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, ustawę z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.


31 maja 2014

58

W bieżącym okresie wdrażania (2007-2013) w naszej ocenie nastąpił postęp w zakresie

realizacji zasady partnerstwa – w porównaniu z latami 2004-2006). Wydaje się, że w coraz większym

stopniu zarówno część administracji, jak i partnerów społeczno-gospodarczych współpracuje na rzecz

lepszego wykorzystania funduszy. Obserwujemy także poprawę, jeśli idzie o wzajemne zrozumieniem

roli każdego z uczestników procesu wdrażania i monitorowania środków z obecnej perspektywy

finansowej. Sama administracja publiczna – odpowiedzialna za całość procesu wykazuje w wielu

sytuacjach dobrą wolę i perspektywiczne podejście do zasady partnerstwa, czego przykładem jest np.

otwartość na inicjatywę powołania Grupy Roboczej ds. Społeczeństwa Obywatelskiego przy KK NSRO

i gotowość do przekazania prowadzenia jej sekretariatu przedstawicielom partnerów, powstanie

wielofunduszowej Krajowej Sieci Tematycznej ds. Partnerstwa) czy przeprowadzenie szeregu badań

ewaluacyjnych zorientowanych na analizę realizacji zasady partnerstwa.

2. Co należałoby zmienić w zakresie realizacji zasady partnerstwa w ramach wdrażania

perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020?

W obszarze planowania wzmocnić rolę partnerów poprzez:

stworzenie systemu wymiany informacji i współpracy pomiędzy przedstawicielami organizacji

pozarządowych (a także innych partnerów społeczno-gospodarczych), jako sposobu

wypracowywania stanowisk w kwestiach strategicznych. Do rozważenia jest koncepcja

powołania – przykładem innych krajów członkowskich UE - Rady Społeczno-Ekonomicznej,

której rolą byłoby wypracowanie przez partnerów społecznych i organizacje pozarządowe

wspólnych stanowisk w kwestiach strategicznych dla rozwoju państwa na poziomie

rządowym w uzupełnieniu współpracy resortowej,

wykorzystanie na dużą skalę instrumentu Community Led Local Development w planowaniu

na poziomie lokalnym

W obszarze wdrażania wzmocnić rolę partnerów poprzez:

możliwość grantu blokowego, zwłaszcza w obszarze wzmacniania potencjału partnerów

społeczno-gospodarczych i obszarach społecznych wymagających szczególnej troski i

kompetencji, jak np. przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu,

możliwość powierzania (zgodnie z Ustawą o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie) prowadzenia sekretariatów komitetów monitorujących, grup roboczych czy

sieci tematycznych organizacjom pozarządowym,

udział w ciałach zarządzających (np. komitetach sterujących, zespołach tematycznych do

poszczególnych działań itp.)

wzmocnienie formy partnerstw projektowych przy wdrażania projektów unijnych,

wykorzystanie potencjału małych, lokalnych organizacji, do osiągania celów funduszy

europejskich.

wykorzystanie na dużą skalę instrumentu community led local development.

W obszarze monitoringu i ewaluacji wzmocnić rolę partnerów poprzez:


31 maja 2014

59

wzmocnienie roli komitetów monitorujących jako ważnego elementu bieżącego zarządzania i

kontroli społecznej,

wzmocnienie roli partnerów społeczno-gospodarczych w komitetach monitorujących,

poprzez stworzenie narzędzi dla ich aktywnego i reprezentatywnego uczestnictwa,

zwiększenie roli ewaluacji – szczególnie w wymiarze partycypacyjnym – jako sposobu

promocji funduszy europejskich i informacji zwrotnych jako oceny podejmowanych

interwencji.

3. Jaką rolę partnerów społecznych i gospodarczych widzicie państwo w ramach realizacji

perspektywy finansowej UE 2014-2020?

Rola partnerów społecznych i gospodarczych powinna być kluczowa, jednak jedną z najważniejszych

rzeczy jest dookreślenie zasad partnerstwa (i partnerów) na różnych poziomach realizacji.

Chodzi nie tylko o określenie „strategii partnerstwa”33 czyli celów i mechanizmów (instytucji)

funkcjonowania partnerstw na poziomie systemowego wdrażania funduszy (a więc roli komitetów

monitorujących i innych form partycypowania w zarządzaniu funduszami na poziomie strategicznym),

ale także konieczne jest jasne określenie tego, jak partnerstwo będzie wykorzystywane do wdrażania

funduszy europejskich na poziomie operacyjnym, a więc:

wyciągnięcie wniosków z dotychczasowych działań partnerskich w projektach systemowych

(głównie na poziomie centralnym) realizowanych w myśl ustawy o zasadach prowadzenia

polityki rozwoju.

wyciągnięcie wniosków z doświadczeń partnerstw strategicznych na poziomie lokalnym,

które były wspierane przez fundusze europejskie w tym okresie programowania34

wyciągnięcie wniosków z doświadczeń z realizacji partnerstw projektowych realizowanych w

konkurach w poszczególnych programach operacyjnych.

kontynuacja pracy komitetu monitorującego całość programów (w analogii do KK NSRO) oraz

ciał zajmujących się monitorowaniem wdrażania projektów z poszczególnych funduszy (np.

EFS – jak jest na poziomie europejskim) z udziałem partnerów.

4. Jakiego rodzaju instrumenty realizacji zasady partnerstwa w ramach wdrażania obecnej

perspektywy są najbardziej skuteczne?

Skuteczność instrumentów realizacji zasady partnerstwa zależy w dużej mierze od

nastawienia stron partnerstwa, ze szczególnym wskazaniem na administrację jako partnera o dużo

większych możliwościach organizacyjnych. Niewątpliwie w części przypadków sprawdziły się komitety

33

W rozumieniu badania ewaluacyjnego „Ocena realizacji zasady partnerstwa w ramach SPO RZL i PO KL” http://www.ewaluacja.gov.pl/Wyniki/Documents/6_071.pdf 34

Przegląd takich partnerstw, które były wspierane przez fundusze europejskie w tym okresie programowania patrz np. Piotr Frączak Partycypacja w działaniu czy kilka słów o rozwoju lokalnym kierowanym przez społeczność za http://www.badaniawdzialaniu.pl/partycypacja-w-dzialaniu-czy-kilka-slow-o-rozwoju-lokalnym-kierowanym-przez-spolecznosc/.


31 maja 2014

60

monitorujące, grupy robocze i inne ciała dialogu powoływane w ramach bieżących potrzeb. Brak

jednak było konsekwencji w trybie ich powoływania i wzajemnych relacji.

Należy więc rozważyć możliwość określenia procedury powoływania (w razie potrzeby)

dodatkowych ciał35, które wykraczałyby poza kompetencje komitetów monitorujących. Powinny być

one jednak włączone w system realizacji zasady partnerstwa.

Niewątpliwie skutecznym– choć rzadko stosowanym - instrumentem są konsultacje

publiczne. Tu należy zwiększyć nie tylko częstość ich stosowania, ale także dopracować sposób ich

prowadzenia, np. poprzez wykorzystywanie – wzorem niniejszej ankiety i za przykładem Komisji

Europejskiej - formuły pytań, na które zbierane są odpowiedzi, wariantowego przedstawiania

możliwości do wyboru

Należy dążyć aby system podejmowania decyzji i procedury wdrażania przewidywały

możliwość szerokich konsultacji lub przynajmniej konsultacji reprezentantów partnerów społeczno-

gospodarczych w ciałach dialogu (takich jak komitety monitorujące).

5. Które z dotychczasowych rozwiązań dotyczących realizacji zasady partnerstwa są

najbardziej skuteczne i efektywne?

Wszelkie rozwiązania, które z jednej strony poszerzały możliwość uczestniczenia partnerów i

ich reprezentantów w proces podejmowania decyzji i oceny efektów tych decyzji należy uznać za

pożądane. Z jednej strony prace grup roboczych i zespołów mogą być w wielu wypadkach traktowane

jako dobra praktyka, z drugiej zbyt mało jest szerokiej dyskusji (zazwyczaj różnego rodzaju

konferencje służą raczej promocji a nie rzeczowej dyskusji.

Być może należy rozważyć powrót do komitetów sterujących, ale w zmienionej formule i

poszerzonych kompetencjach – doświadczenia z pierwszego okresu wdrażania (2004-2006) nie były

najlepsze, ale był to pierwszy moment zetknięcia z funduszami strukturalnymi.

6. Jak oceniacie państwo podejście do koncentracji tematycznej zaprezentowane w materiale

dotyczącym uwarunkowań strategicznych?

Wydaje się, że w kontekście zasady partnerstwa (a tylko w tym kontekście odnosimy się do

dokumentu „Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 – uwarunkowania strategiczne”

dokument ten posiada wyraźne braki. Sygnalizuje się, co prawda, „oparcie „na systemie

wielopoziomowego zarządzania, wykorzystującym współpracę partnerów, ich sieciowanie”, ale

wydaje się, że w dużym stopniu dotyczy to partnerstwa w ramach administracji (rząd i samorządy

różnych szczebli). Oznaczać to może nieuwzględnienie w praktyce systemowej roli partnerów

społecznych i gospodarczych w realizacji perspektywy finansowej 2014-2020.

W szczególności nasze uwagi odnoszą się do :

1. Kwestii innowacyjności – Pozytywnie oceniamy zorientowanie na innowacyjność, choć

wątpliwości budzi rozumienie zakresu tego pojęcia. W naszej ocenie – zgodnie z

dokumentami Komisji Europejskiej – innowacyjność znacznie wykracza poza obszar samych

badań naukowych i rozwoju technologicznego, włączając w definicję innowacje społeczne. W

Polsce, szerokie rozumienie kwestii innowacyjności, wydaje się być niezwykle ważne –

zwiększa szansę na nowe podejście do złożonych problemów społecznych i partycypacyjne

podejście w ich rozwiązywaniu,.

35

Chodzi o ciała, które w tej perspektywie powstawały i powstają mimo, że komitety sterujące zostały w tej perspektywie zlikwidowane por.http://ofop.eu/aktualnosci/komitety-sterujace-warto-porozmawiac


31 maja 2014

61

2. Celu rozwojowego „Rozwój kapitału ludzkiego”, który według nas powinien nosić nazwę

„Rozwój kapitału ludzkiego i społecznego”, bowiem bez kapitału społecznego zwiększenie

kapitału ludzkiego nie przyniesie oczekiwanych skutków.

3. Spadku nakładów na ochronę środowiska, co oceniamy negatywnie,

4. Podejścia do kultury jako elementu „działań związanych z innowacyjnością, cyfryzacją,

przedsiębiorczością oraz sfera rozwoju kapitału ludzkiego” – w naszym przekonaniu brakuje

tu uwzględnienia wpływu kultury na rozwój kapitału społecznego,

5. Wsparcie dla inicjatyw ekonomii społecznej rozumianej jako wspieranie włączenia

społecznego i walki z ubóstwem – podczas gdy naszym zdaniem powinien tu być wyraźnie

zaakcentowany aspekt innowacyjnego podejścia do rozwiązywania różnego rodzaju

problemów społecznych oraz roli ekonomii społecznej w rozwoju gospodarczym kraju.

6. Kwestii partnerstwa – które wydaje się pojawiać tylko w obszarze wspomagania osób

wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym – w naszym przekonaniu powinno

być stosowane szeroko, także w innych obszarach,

7. Deklaracji „zwiększenia udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji” w celu wzmacnianie

potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej – nasze wątpliwości

budzi jednak lakoniczność opisu tego celu, co nie pozwala w pełni zrozumieć, na ile będzie to

kwestia wzmacniania partnerstwa, a na ile zwiększania dostępności na zasadzie zastosowania

technologii ICT.

8. Podejścia do udziału partnerów w aspekcie terytorialnym – nasze zaniepokojenie budzi

uwzględnienie ich udziału praktycznie tylko w obszarze B (miasta średniej wielkości

wymagające rewitalizacji).

Zrozumiałe jest, że zasada partnerstwa, dotyczy głównie wdrażania i jako taka nie znalazła się

w komentowanym dokumencie. Jednak partnerstwo może i powinno być rozumiane nie tylko jako cel

horyzontalny, ale także jako cel sam w sobie (w obecnym NSRO celem 1 jest „poprawa jakości

funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa”). Wziąwszy pod

uwagę fakt, że realizacja priorytetu V PO KL (Dobre rządzenie) w obecnym okresie programowania

nie spełniło pokładanych w nim oczekiwań, należy poważnie przyjrzeć się powodom takiego stanu

rzeczy i położyć nacisk na partnerskie relacje administracji z partnerami społecznymi i gospodarczymi

w kontekście realizowania zadań funduszy europejskich.

Bardzo interesujące badania empiryczne relacjonuje Marcin Dąbrowski36 analizujący

realizację zasady partnerstwa w dwóch polskich województwach. jego spostrzeżenia i konstatacje

dalekie są od „urzędowego optymizmu” krajowych relacji i sprawozdań, bowiem swe badania autor

prowadził w ramach projektu Austriackiej Akademii Nauk. Poniżej streszczam konkluzje raportu

badawczego.

Państwa Europy Środkowej i Wschodniej obciążone dziedzictwem scentralizowanej

administracji, braku tradycji wspólnego tworzenia polityki, i mając stosunkowo niski potencjał

36

Marcin Dąbrowski. Partnership in implementation of the Structural Funds in Poland: ‘Shallow’ adjustment or internalization of the European mode of cooperative governance? Institute for European Integration Research Vienna, Working Paper No. 05/2011 Vienna June 2011


31 maja 2014

62

administracyjny, mogą mieć utrudnione funkcjonowanie instytucji partnerskich. Realizacja

partnerstwa może być również podatna na aberracje z powodu niekompetencji, powszechnego braku

zaufania37 i wysokiego poziomu korupcji38. Innymi słowy, można wyrażać wątpliwości co do

potencjału dla skutecznego transferu i instytucjonalizacji partnerstwa do nowych państw

członkowskich. Badanie pokazuje również, że pozytywny wpływ zasady partnerstwa na polskie

podmioty regionalne był ograniczony przez zestaw krajowych zmiennych interweniujących

odpowiadających wbudowanym cechom polskiej kultury politycznej i administracyjnej. Innymi słowy,

nadal istnieją istotne bariery dla szerszego rozpowszechnienia i internalizacji partnerskiego podejścia

przez decydentów.

Upolitycznienie i klientelizm. Proces wyboru projektów do otrzymania funduszy europejskich

pozostał dotknięty przez upolitycznienie i klientelizm, utrudniając funkcjonowanie partnerstwa w

realizacji ZPORR. Na przykład, w województwie dolnośląskim w 2004 roku nowo mianowany Zarząd

Województwa zwolnił 8 z 26 członków Regionalnego Komitetu Sterującego związanych z opozycją, w

tym przedstawicieli samorządów i organizacji pozarządowych Zostali oni zastąpieni przez lokalnych

liderów i przedstawicieli organizacji związanych z partiami wchodzących w skład nowego Zarządu

Województwa

Regionalne Komitety Sterujące obu regionach zostały dotknięte przez faworyzowanie „swoich” i mają

służyć jako arena do lobbingu dla „właściwych” projektów. Podsumowując, ze względu na wpływ

polityki i sieci klientelistycznych, że Regionalne Komitety Sterujące były przykładem instytucji

powstałych w wyniku dostosowania się do zasad polityki UE, które formalnie były zgodne z zasadą

partnerstwa, w praktyce ich rola została poważnie ograniczona.

Nieufność i niechęć do współpracy z potencjalnymi konkurentami

Wszechobecna niechęć do współpracy, wynikające z braku zaufania i konkurencja o ograniczone

fundusze UE, było kolejnym czynnikiem podważania rozpowszechniania partnerstwa między

podmiotami regionalnymi, Takie postawy odzwierciedlają dane statystyczne dotyczące poziomu

zaufania i postrzegania korupcji w Polsce. Kolejną barierą dla rozpowszechnianie projektów

rozwojowych opartych na partnerstwie jest konkurs na granty europejskie, nasilone przez

dominującej percepcję wśród beneficjentów, że FS jest przede wszystkim nowym atrakcyjnym

źródłem finansowania podstawowych potrzeb infrastrukturalnych. W związku z tym, większość

beneficjentów wybiera do realizacji projekty na własną rękę, aby uniknąć dzielenia się uzyskanych

funduszy z partnerami(konkurentami). Wprowadzenie wyraźnych zachęt do większych projektów

między-gminnych do programów operacyjnych w latach 2007-2013 zachęciło wiele władz lokalnych

do współpracy, a nie konkurowania ze sobą.

Podobnie, konkurencja do środków z FS wśród władz lokalnych miała także negatywny wpływ na

interakcję i współpracę między sobą w celu wymiany know-how lub do uzgodnienia wspólnych

stanowisk w celu wywarcia większego wpływu na proces konsultacji z RPO. Gdy zostały opublikowane

nowe zaproszenia do projektów i gminy zaczęły ze sobą konkurować, taka współpraca słabnie,. Tak

37

Por. Przepis na uczestnictwo Diagnoza partycypacji publicznej w Polsce Tom II pod redakcją Anny Olech Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2013 38

Por. Tomasz Grzegorz Grosse (red.) Zapobieganie korupcji w wykorzystaniu funduszy unijnych. ISP Warszawa 2007


31 maja 2014

63

więc duch partnerstwa nagle zostaje zastąpione przez bezwzględnego ducha rywalizacji, wykluczając

współpracy.

W latach 2004-2006 ok. 22 procent polskich samorządów nie korzysta z finansowania UE ze względu

na brak zdolności lub chęci by uczestniczyć w programach funduszy strukturalnych. Takie władze

lokalne były na ogół mniej zainteresowani udziałem w imprezach i działaniach związanych z FS, takich

jak konsultacje z RPO, co pozwalało na wyrażanie własnych interesów i służyło jako platforma do

angażowania się w nowe formy współpracy międzyinstytucjonalnej.

Ich wójtowie lub burmistrzowie raczej zakładają, że nie będą w stanie stać się beneficjentami tych

programów. Dane uzyskane z wywiadów wskazują, że ta niezdolność lub niechęć do korzystania z

funduszy europejskich przez niektóre władze lokalne mogą być kwestią niewystarczających budżetów

lokalnych w celu zapewnienia współfinansowania, z niedostatecznych zdolności administracyjnych,

aby poradzić sobie z przygotowaniem oferty na finansowanie oraz pasywną, unikającą ryzyka

postawę wójta lub burmistrza.

Badania wskazują, że wprowadzenie ram Funduszu Spójności opartego na partnerstwie skłoniły do

ważnych zmian w sposobie sprawowania rządów, polegających na zwiększeniu interakcji i współpracy

między podmiotami polityki na różnych szczeblach administracji, z centralnego na lokalne. Zgodnie z

zasadą partnerstwa, formalne instytucje oparte na partnerstwie zostały wprowadzone w celu

umożliwienia udziału regionalnych interesariuszy polityki w ocenie projektu i monitorowania

programu. Ponadto powszechne konsultacje społeczne RPO zostały zorganizowane w celu zebrania

opinii od różnych zainteresowanych stron w sprawie priorytetów i procedur programów. Co więcej,

pomimo początkowej niechęci, FS zachęca władze lokalne do połączenia zasobów i umiejętności do

opracowania wspólnych projektów rozwojowych.

Wyniki badania dowodzą, że partnerstwo może działać w polskim kontekście, choć z pewnymi

zastrzeżeniami. Z jednej strony, badania wskazały na "oficjalne" i "płytkie" dostosowanie zgodnie z

wymogami partnerstwa w realizacji funduszy strukturalnych. Z drugiej strony, w innych obszarach, na

przykład w procesie programowania partnerstwo zostało przyjęte pozytywnie, co wskazuje że nowe

praktyka może być z powodzeniem przeniesiona do polskiej polityki, pod warunkiem, że

uczestniczące podmioty uznają, to za zgodnie z ich interesami i preferencjami. To samo można

również powiedzieć o współpracy w projektach rozwojowych wśród władz lokalnych, które staje się

coraz bardziej popularne, gdy urzędnicy uświadamiają sobie potencjały w celu osiągnięcia synergii i,

co ważniejsze, aby zwiększyć szanse na uzyskanie dofinansowania.

Wskazuje to na znaczenie działań w zakresie poprawy świadomości celów i potencjalnych korzyści z

partnerstwa, jak również wyraźne zachęty do współpracy we wspólnych projektach, w celu

ułatwienia instytucjonalizacji tego podejścia w nowych państwach członkowskich UE. Dowody

wskazują, że podejście "kija i marchewki" charakteryzujące ramy FS mogą być skuteczne w

promowaniu podejścia partnerskiego dzięki dynamice uczenia się. Tak więc, w krajach pozbawionych

zdolności instytucjonalnej i tradycji współpracy, realizacja działań w ramach polityki rozwoju

regionalnego opartego na partnerstwie może nie od razu daje takie same wyniki, jak w krajach

Europy Zachodniej. W takich krajach jak Polska, polityce opartej na partnerstwie może brakować


31 maja 2014

64

kapitału społecznego, co oznacza możliwość początkowych trudności w jego realizacji, ale z czasem

może stworzyć warunki do jego rozwoju.

Wzory europeizacji są złożone i mogą obejmować mieszaninę racjonalistycznych i socjologicznych

mechanizmów przyjęcia zasad polityki UE. Pracując początkowo w partnerstwach, które należy

przyjąć raczej w wyniku odgórnych ograniczeń lub w odpowiedzi na możliwości, jakie stworzył,

dowodzi racjonalnego wyboru regulacji. Przygotowanie oferty funduszy opartej na partnerstwie

otwierając nowe możliwości pozyskiwania dotacji europejskich dla projektów rozwojowych zachęciły

do podjęcia nowych form współpracy między władzami lokalnymi. Argument, że przyjęcie zasad UE

przez aktorów politycznych państw naszej części Europy jest napędzane przez ograniczenia lub

zainteresowanie pozostaje powierzchniowe został częściowo potwierdzony przez wyniki z tego

badania. Jak wynika z badania, jednak takie racjonalne podejście do współpracy w partnerstwie, nie

wyklucza stopniowej internalizacji tego nowego podejścia w czasie. Odpowiednio, mechanizmy

poziome i socjologiczne europeizacji były stopniowo coraz większego znaczenia w przypadku, gdy

partnerstwo było zgodne z interesami zainteresowanych podmiotów i została przez nich postrzegane

jako korzystne i pożyteczne. W podobny sposób, uwewnętrznienie współpracy międzyregionalnej

jako część wspólnych projektów finansowanych ze środków UE mogła nastąpić gdy lokalni urzędnicy

zdali sobie sprawę, zarówno poprzez własne doświadczenia i ucząc się z doświadczeń innych, że taka

współpraca może pomóc im uzyskać dostęp do funduszy strukturalnych i realizacji projektów

rozwojowych, o większych skutkach. Podczas gdy, w przypadkach, w których władze lokalne nie

widzą żadnych wymiernych korzyści dla współpracy, skłonne są unikać jakiejkolwiek formy

partnerstwa.

Przegląd rozwiązań systemowych i przykładów najlepszych praktyk

w krajach członkowskich UE

Austria Partnerstwo społeczno-gospodarcze (Sozialpartnerschaft) ma w Austrii długą tradycję. Jego

celem jest znalezienie rozwiązań opartych na konsensie między różnymi grupami interesów w

społeczeństwie (głównie przedsiębiorstwami i związkami zawodowymi). Austriackie izby (np.

pracowników/konsumentów, przedsiębiorców, rolników itp.) są oficjalnymi przedstawicielami grup

interesów; członkostwo w nich jest obowiązkowe. Ten tradycyjny model partnerstwa znajduje

odbicie w austriackiej polityce spójności. Grupy interesów, tzn. partnerzy społeczni i tak zwane izby*,

biorą udział w planowaniu i monitorowaniu narodowych strategicznych ram odniesienia (STRAT.AT

2007–13) w ramach stałego organu publicznego – ÖROK (Austriackiej Konferencji ds. Planowania

Przestrzennego). ÖROK powstała w latach 70. w celu koordynacji polityki regionalnej i także opiera

się na tradycyjnych partnerach. W takich warunkach rola komitetów monitorujących stała się raczej

czysto formalna.

STRAT.AT plus to innowacyjny instrument, który utworzono specjalnie na okres

programowania 2007–13. Jest to platforma strategicznych debat dotyczących polityki. Chodzi tu o

oddolny proces uczenia się, wymiany doświadczeń i dialogu, mający na celu zawiązanie szerszego

partnerstwa pozwalającego na rozwój nowych strategii i konkretnych przedsięwzięć. Nie ma on

formalnej struktury ani wyraźnych kryteriów członkostwa. Kilka razy w roku organizowane są sesje


31 maja 2014

65

dialogu zatytułowane „Foren” i „Synergie”. Na przykład w 2010 r. na spotkaniach tych poruszano

kluczowe aktualne zagadnienia i analizowano ich oddziaływanie na regiony.

Programy są realizowane na poziomie prowincji. Na tym szczeblu zasada partnerstwa w

ramach EFRR w praktyce wygląda niejednolicie. W ramach EFS partnerzy społeczni są bardzo aktywni,

poczynając od szczebla krajowego, a kończąc na lokalnym. Organizacje trzeciego sektora nie są ani

zbyt zaangażowane, ani szczególnie aktywne. Austria jest jednym z niewielu państw UE, które

przyjęły koncepcję terytorialnych paktów na rzecz zatrudnienia (Territorial Employment Pacts TEP).

Jest to działanie w ramach EFS. Główne zadania austriackich TEP to koordynacja partnerów i ich

tematów, przygotowanie programów pracy i wdrażanie działań w ramach strategii TEP. Oprócz

podstawowej działalności TEP jak utrzymywanie sieci regionalnych i wydawanie płyt informacyjnych

ich działania obejmują różnorodność tematów. W TEP odwołują się do rynku pracy i polityki

zatrudnienia z innymi politykami, takimi jak na przykład obszary polityk społecznych, edukacyjnych,

strukturalne i ekonomiczne. Austriackie pakty opierają się na szeroko zakrojonych partnerstwach

publiczno-prywatnych na szczeblu wszystkich dziesięciu prowincji. W każdej prowincji funkcjonuje

jeden pakt, chociaż w niektórych, pakty powstają także na szczeblu subregionalnym. W ramach tych

paktów wyraźną rolę do odegrania mają nie tylko tradycyjni partnerzy społeczni, ale także

organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Kluczowym aspektem paktów są innowacyjne działania i

metody, skoncentrowane także na strukturach i grupach docelowych. Dlatego też lokalne pakty na

rzecz zatrudnienia stają się organizacjami systematycznie „uczącymi się”, wspierającymi

zdecentralizowaną i zintegrowaną politykę zatrudnienia. W ramach lokalnego paktu na rzecz

zatrudnienia identyfikowane są występujące w danym regionie konkretne problemy społeczne i

związane z zatrudnieniem, które należy rozwiązać poprzez partnerstwo. Tradycyjna polityka rynku

pracy łączy się z innymi dziedzinami polityki, dotyczącymi na przykład imigracji, uchodźców,

młodzieży i długotrwale bezrobotnych. Jest oczywiste, że koordynacja poszczególnych dziedzin

polityki, działań i zasobów przynosi znacznie lepsze wyniki, także w odniesieniu do różnych funduszy

unijnych. Prywatna instytucja jest odpowiedzialna za koordynowanie sieci TEP i za budowanie ich

potencjału. Lokalne pakty na rzecz zatrudnienia działają także w ramach europejskiej sieci wymiany

doświadczeń między instytucjami zarządzającymi EFS, noszącej nazwę „Wspólnota praktyk –

partnerstwa w ramach EFS”. Krajowy ośrodek koordynacji - Kooo – (jest to instytucja prywatna

opłacana ze środków EFS) towarzyszy austriackim TEP w wypełnianiu ich zadań i zapewniając transfer

wiedzy na szczeblu krajowym i międzynarodowym.

Głównym celem jest stworzenie szeroko zakrojonego partnerstwa regionalnego lub

lokalnego, które pozwala określić problemy, obawy i perspektywy różnych podmiotów, które są

aktywne w danym w obszarze, wykorzystania wszystkich dostępnych środków dla zintegrowanej

strategii, która jest akceptowalna dla wszystkich zainteresowanych partnerów, odpowiada ich

rzeczywistym potrzebom.

Belgia (Flandria) We Flandrii istnieją dwa rodzaje partnerstw, komitety społeczno-gospodarcze w regionie

(RESOC) oraz rady społeczno-gospodarczej regionu (SERR). Obejmują one obszary o różnej wielkości,

od 150.000 do 700.000 mieszkańców

Subregionalne Komitety Zatrudnienia zostały zapoczątkowane w 1974 jako komisje doradcze

Publicznych Służby Zatrudnienia. Od 1994 r. Okręgi - platformy ( streekplatformen ) zostały ustalone

na poziom regionalnym oraz subregionalnym, aby rozwijać i stymulować rozwój gospodarczy.


31 maja 2014

66

Subregionalne Komitety Zatrudnienia i dzielnicy - platformy zostały przekształcone w 2004 r. w Nowe

zintegrowane struktury regionalne ( RESOC i SERR ) łącząc nacisk na problemy gospodarcze i na rynku

pracy. Ustawa o partnerstwach subregionalnych w zakresie rozwoju polityki społeczno –

gospodarczej dała temu działaniu silną podstawę prawną. W każdym regionie Flandrii były

ustanowione struktury RESOC i SERR w celu konsultacji w zakresie rynku pracy i polityki gospodarczej.

RESOC jest to trójstronny komitet doradczy składający się z partnerów społecznych i lokalnych i

prowincjonalnych delegatów, podczas gdy SERR jest dwudzielna struktura doradcza i konsultacyjna

tylko delegatów partnerów społecznych w regionie. Kilka RESOCs i SERRs może połączyć siły w

ramach regionalnych lub szerszego partnerstwa prowincjonalnego. Partnerstwa te są organem

prawnym i mają status organizacji pozarządowych.

Partnerstwa zostały stworzone jako silne struktury doradcze i konsultingowe zapewniając w

regionie zarówno oddolne i odgórne informowanie i wpływania na kształtowanie polityki społeczno-

gospodarczej.

Głównym celem flamandzkich RESOC jest stworzenie regionalnego co sześć lat paktu

społeczno-gospodarczego w tym strategicznych wyborów i rozwiązań dla rozwiązywania problemów

społeczno-gospodarczych w regionie. RESOC stymuluje innowacyjne inicjatywy, udziela porad w

sprawach społeczno-gospodarczych, a także zapewnia ramy konsultacyjne dla regionalnych

podmiotów na rynku pracy i rozwoju polityki gospodarczej. Głównym celem flamandzkich SERR jest

zorganizowanie dwustronnych konsultacji w sprawach gospodarczych i rynku pracy i udzielanie porad

w zakresie polityki rynku pracy i związanych z nimi działań.

Doradztwo w zakresie polityki dla flamandzkich ministrów pracy i spraw gospodarczych

(roczne plany działania szkolenia i doradztwo w regionie, ekspansji inicjatyw ekonomii społecznej)

oraz zapewnienie doradztwa i poradnictwa przez regionalne projekty w zakresie, stymulowanie

wdrażania polityki różnorodności w firmach i organizacjach.

Partnerzy RESOC: władze lokalne i wojewódzkie, partnerzy społeczni, VDAB (Flamandzkie

Publiczne Usługi Zatrudnienia) i organizacje pozarządowe, przewodniczy samorząd województwa. W

SERR: regionalni partnerzy społeczni, którym przewodniczy jeden z członków. Nie ma umowy między

partnerami, ale RESOC ma na celu opracowanie strategicznego paktu społeczno-gospodarczego dla

regionu skutecznie wiążącego wszystkich podpisanych partnerów.

W Belgii umowa o partnerstwie jest podzielona na regiony. Regiony utworzyły kilka

tematycznych grup roboczych pracowników służby cywilnej, które są następnie replikowane na

szczeblu federalnym. Większość negocjacji w odniesieniu do polityki spójności na występuje poziomie

międzyinstytucjonalnym między regionami i państwem federalnym.

Negocjacje w odniesieniu do polityki spójności, występują w kilku tematycznych grup

roboczych z udziałem pracowników służby cywilnej z odpowiednich służb na szczeblu regionalnym.

Gdy istnieje porozumienie polityczne na szczeblu regionalnym, dialog międzyinstytucjonalny odbywa

się na szczeblu federalnym i zostanie podjęta ostateczna decyzja (lub kompromis).

Samorząd jako całość jest na bieżąco traktowany bardziej jako interesariusz niż partner. Są

zapraszani na ogólne sesje informacyjne dla wszystkich stron. Tylko grupa 13 głównych miast została

zaproszona przez departament flamandzki, aby omówić priorytety inwestycyjne dla rozwoju

obszarów miejskich w ramach EFRR dla Flandrii.


31 maja 2014

67

Bułgaria Strategia udziału Republiki Bułgarii w Unii Europejskiej z funduszy strukturalnych i Funduszu

Spójności, przyjęty z Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie przyjęcia strategii uczestnictwa

Bułgarii w ramach funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE (OCM 312/2002 określa

konieczność przestrzegania zasady partnerstwa, która wymaga aby dla wybranych partnerów

dostarczać swoje opinie i propozycje w przejrzysty sposób już na początku procesu programowania

oraz w trakcie okresów przygotowania, finansowania, monitorowania i ewaluacji.

Rozporządzenie 171/02.08.2002 Rady Ministrów określa główne zasady organizacji i

koordynacji procesu przygotowania dokumentów programowych dotyczących udziału Republiki

Bułgarii w ramach funduszy strukturalnych UE i Funduszu Spójności. Zgodnie z art 10d pkt 5

Rozporządzenia, decyzja Rady Koordynacyjnej określa kluczowych partnerów gospodarczych i

społecznych, które powinny być zawarte w ramach grupy roboczej programów operacyjnych.

Kryteria i mechanizmy określania i włączania partnerów, którzy uczestniczą w tych grupach,

są określone w wytycznych w sprawie Partnerstwa specjalistyczne, przygotowany przez Dział

Koordynacji w ramach MF

Zasada partnerstwa jest stosowana głównie przez dwa mechanizmy - bezpośredni udział w

procesie opracowywania i podejmowania decyzji, a także pośrednio, poprzez kampanię informacyjną.

W Bułgarii, struktura grup roboczych na różnych poziomach (NSRO i programów operacyjnych) jest

wprowadzana Rozporządzeniem Rady Ministrów.

Zgodnie z artykułem 10 rozporządzenia Komisji Europejskiej, 492 (2004), wnioski dotyczące

Programu Operacyjnego "Rozwój konkurencyjności bułgarskiej gospodarki" (PO Konkurencyjność)

opracowano na podstawie zasady partnerstwa. Według OCM 171/02.08.2002, wnioski partnerów

gospodarczych i społecznych zostały uwzględnione w opracowaniu PO.

Dekretem Rady Ministrów 182/21.07.2006 w skład powołanego Komitetu Zarządzającego

(Managing Authority) projektu weszli przedstawiciele kluczowych interesariuszy na poziomie

krajowym, regionalnym i lokalnym. Wzięli oni udział w ponad 200 akcjach promocyjnych w postaci

prezentacji, konferencji i seminariów. Projekt programu operacyjnego oraz Społeczny Poradnik

Strategiczny na lata 2007-2013(Community Strategic Guidelines, 2007 – 2013) został przedstawiony

ponad 3000 osobom, w tym potencjalnym beneficjentom, ekspertom społecznym i gospodarczym

oraz przedstawicielom różnych NGOs-ów. Otrzymano od nich ponad 1000 propozycji i zaleceń, które

zostały wzięte pod uwagę przy opracowywaniu planu.

Zasada partnerstwa została włączona w proces programowania, wdrażania, monitorowania i

oceny PO RR. W dalszym ciągu Komitet Monitorujący PO RR składał się także z partnerów

społecznych i gospodarczych oraz organizacji pozarządowych - przedstawicieli społeczeństwa

obywatelskiego z prawem do głosowania. Przedstawiciele KE i Wspólnej Pomocy we Wspieraniu

Projektów dla Europejskich Regionów (JASPERS) uczestniczyli we wszystkich spotkaniach i

wydarzeniach wraz z przedstawicielami gmin z 7 dużych miast organizowanych dla otwartych

dyskusji, w celu podejmowania decyzji w odniesieniu do przygotowania działań związanych z

modernizacją transportu miejskiego.

Instytucja Zarządzająca angażowała swoich partnerów, aby pomnożyć siły rozpowszechniania

informacji skierowanych do beneficjentów PO RR i ogółu społeczeństwa. W 2011 Instytucja

Zarządzająca zorganizowała szereg spotkań z udziałem różnych zainteresowanych stron: dni

informacyjne na temat uruchomionych programów i dotacji, konferencje prasowe, doroczna

konferencja na temat postępów w ramach PO RR, szkolenia z udziałem przedstawicieli

beneficjentów.


31 maja 2014

68

Działanie 4.2 Współpraca międzyregionalna, program dotacji BG161PO001/4.2-01/2008 "

Wsparcie dla współpracy międzyregionalnej i wymiany najlepszych praktyk", opiera się na zasadzie

partnerstwa i ma na celu promowanie partnerstwa między regionami i gminami w ramach Unii

Europejskiej, ma na celu rozpowszechnianie i wymianę informacji, wiedzy, umiejętności i najlepszych

praktyk w zakresie następujących obszarów: - zapobieganie ryzyku ; rewitalizacja obszarów miejskich

- planowanie przestrzenne i zarządzanie ; Sieci teleinformatyczne / społeczeństwo informatyczne ;

polityka mieszkaniowa ; odnawialne źródła energii ; modele organizacji transportu / transport ;

rozwój turystyki i marketingu celowego; promocja i rozwój modeli współpracy INTERMUNICIPAL. W

2010 r., realizacja 9 dotacji została zakończona w oparciu o zasady partnerstwa w celu wymiany

umiejętności i najlepszych praktyk, opracowanie strategii, planów działania, szkolenia, seminaria,

konferencje, wyjazdy studyjne, wspólne spotkania, w tym partnerzy społeczni i gospodarczy

(uniwersytety, organizacje pozarządowe, stowarzyszenia przedsiębiorców, itp.). Jako wynik

zakończonych projektów, 65 innowacyjnych praktyk było wypracowanych i stosowanych na

podstawie współpracy międzyregionalnej, odbyły się 116 międzyregionalne wydarzenia w sumie z

udziałem 1869 uczestników.

Przykładem udanego zastosowania zasady partnerstwa jest ścisła współpraca z Radą

Ministrów, Ministerstwem Zdrowia oraz Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, biorąc pod uwagę

fakt, że działania PO RR są prowadzone zgodnie z polityką sektorową w na poziomie krajowym w celu

zapewnienia strategicznego podejścia i trwałe rezultaty.

Przykładem udanego zastosowania zasady partnerstwa jest praca międzyinstytucjonalnej

grupy roboczej w sprawie deinstytucjonalizacji, który rozwinął wizję deinstytucjonalizacji w sprawie

dzieci w Republice Bułgarii i planu działania na rzecz jego realizacji, który został przyjęty przez Radę

Ministrów w 2010 r.. PO RR system BG161PO001/1.1-12/2011 "Wsparcie deinstytucjonalizacji

instytucji społecznych świadczących usługi dla dzieci z grup ryzyka ", popiera reformy w obszarze

polityki społecznej. Program ten ma na celu zapewnienie odpowiedniej i skutecznej infrastruktury

społecznej, aby wspierać zapewnienie nowego rodzaju usług mieszkalnych i pomocniczych w

społeczności jako zamiennik dla opieki instytucjonalnej. Fundusze kierowane są na dostosowanie

budynków, naprawy sprzętu i wykończenia rodzinnych ośrodków opieki i domów opieki. W oparciu o

infrastrukturę zbudowany pod OPRD, przy wsparciu Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów

Ludzkich, wszystkie usługi społeczne zidentyfikowane jako nadające się do zaspokojenia potrzeb

każdego dziecka będą stopniowo rozwijane.

Innym przykładem zastosowania zasady partnerstwa w dystrybucji środków UE jest

międzyinstytucjonalna grupa robocza ustanowiona w 2011 roku pod przewodnictwem Ministra

Gospodarki, w celu opracowania koncepcji zintegrowanych projektów budowy domów dla grup w

niekorzystnej sytuacji i wypracowania narzędzi do koordynacji z innymi politykami horyzontalnymi,

współfinansowanymi ze środków UE. W ten sposób, zapewnione jest zintegrowane podejście na

szczeblu krajowym za pośrednictwem wspólnej inicjatywy dwóch funduszy, EFRR i EFS, w którym,

wraz z budową mieszkań socjalnych pod OPRD, programy dla kwalifikacji i zatrudnienia, poprawa

jakości edukacji dzieci, środki mające na celu podniesienie poziomu samoorganizacji społeczności et

al. muszą być tworzone w ramach PO Rozwój Zasobów Ludzkich. Międzyinstytucjonalna grupa

robocza zidentyfikowała 4 projekty pilotażowe : dla Burgas, Widin, Dewnia i gmin Doupnitsa, a także

3 rezerwowe: dla Warny, Peshtera i gmin Tundzha. Zostały one określone jako specyficzne

beneficjentów i rezerw, odpowiednio, na mocy PO RR system BG161PO001/1.2-02/2011 "Wsparcie w

celu zapewnienia nowoczesnych socjalnych dla wrażliwej, mniejszości i grup biednych mieszkańców i

innych grup w niekorzystnej sytuacji ".


31 maja 2014

69

W ścisłej współpracy z Ministerstwem Zdrowia, Instytucja Zarządzająca opracowała i

opublikowała 3 programy odbudowy, remontu i wyposażenia skierowane do państwowych i

komunalnych placówek medycznych i opieki zdrowotnej. Wsparciem objęta jest całkowita reforma

systemu opieki zdrowotnej. Zakres działań i obiektów medycznych objętych interwencją są określone

na podstawie krajowych priorytetów Narodowej Strategii Zdrowotnej na lata 2008 - 2013 i Koncepcji

Restrukturyzacji Systemu Opieki Szpitalnej w Republice Bułgarii na okres 2010 -2017.

Zasada partnerstwa jest stosowana również w procesie programowania kolejnego, okresu na

lata 2014 -2020. W związku z tym, w grudniu 2011 roku odbyły się, dyskusje na temat pierwszego

sprawozdania okresowego na temat rozwoju analiz społeczno-ekonomicznych na potrzeby Programu

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na lata 2014 - 2020. Na regularnych posiedzeniach Rad

Rozwoju Regionalnego, przedstawiciele firmy wykonawczej dokonali prezentacji wstępnych wyników

analizy. Przedstawiciele Instytucji Zarządzającej brali czynny udział w dyskusjach.39

W przewidzianym na lata 2007 – 2013 okresie wykorzystaniu funduszy unijnych nie było

formalnego partnerstwa między rządem Bułgarii i organizacjami pozarządowymi. Zazwyczaj w

procesie planowania, mają miejsce dwa spotkania między rządem a przedstawicielami z organizacji

pozarządowych: jeden na początku i jeden na końcu okresu. Podczas pierwszego spotkania rząd

informuje organizacje pozarządowe że proces planowania został rozpoczęty, a na drugim posiedzeniu

przedstawiane są jego wyniki. W obecnym okresie programowania, zorganizowano już dwa spotkania

z udziałem Koalicji na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i Zrównoważonego wykorzystania

funduszy Unii Europejskiej (Civil Society Coalition for Sustainable Use of the Funds of the European

Union) (UE). Przedstawiono na nich trzy główne możliwości wsparcia finansowego dla Bułgarii, są to:

1) Strategii „Bułgaria 2020", w którym organizacje pozarządowe zostaną zaproszone tylko w

charakterze obserwatorów,

2) programy operacyjne UE, w których organizacje pozarządowe będą uczestniczyć w pracach

grup roboczych,

3 ) Umowy o partnerstwie między Bułgarią i UE, w których organizacje pozarządowe będą

również uczestniczyć w pracach grup roboczych, nie sprecyzowano jednak szczegółów dotyczących

zasad tych prac.

Niestety, organizacjom pozarządowym nie dostarczono dalszych informacji na temat ich

udziału w procesie programowania. Konieczne gwarancje dotyczące zastosowania zasady

partnerstwa powstały na bardzo wstępnym etapie przygotowywania udziału kraju w ramach polityki

spójności UE w okresie programowania 2014-2020. Główne etapy programowania, kluczowi

uczestnicy procesu oraz ich obowiązki są uregulowane aktem Rady Ministrów zakładającego

utworzenie międzyresortowej grupy roboczej do przygotowania umowy o partnerstwie na lata 2014-

2020. Zadaniem grupy roboczej jest zapewnienie zgodności z PA z zasadami partnerstwa,

wielopoziomowego sprawowania rządów, wspieranie równości mężczyzn i kobiet oraz

zrównoważonego rozwoju, jak również z obowiązującym prawodawstwem europejskim i krajowym.

Jednym ze sposobów, aby zapewnić zgodność z zasadą partnerstwa jest przez skład grupy roboczej,

która obejmuje przedstawicieli:

• Administracja centralna - władze odpowiedzialne za zarządzanie funduszami UE w okresach

programowania 2007-2013 i 2014-2020; agencje rządowe odpowiedzialne za polityki krajowe

dotyczących celów tematycznych;

39

Raport za 2011 rok z Wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego (PO RR) perspektywy 20017-2013 opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Robót Publicznych Bułgarii – Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym. ss 17-18


31 maja 2014

70

• Narodowy Instytut Statystyczny; Komisja ds. Ochrony przed Dyskryminacją; Krajowa Rada

Współpracy ds. etnicznych i integracji;

• Szeroki zakres przedstawicieli różnych grup partnerów - Rad Rozwoju Regionalnego sześć

regionów NUTS II; wszystkie reprezentatywne organizacje pracodawców i pracowników;

przedstawiciele krajowych organizacji przedstawicielskich na rzecz osób niepełnosprawnych;

środowiska akademickiego; organizacje pozarządowe. Przedstawiciele środowiska akademickiego w

ramach grupy roboczej zostały wybrane przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego w oparciu o

mechanizmy przygotowane przez to Ministerstwo.

Przedstawiciele sektora pozarządowego zostali wybrani na podstawie mechanizmu do

wyboru organizacji pozarządowych, których przedstawiciele są do udziału w pracach grup roboczych

w sprawie sporządzenie PA i programów operacyjnych Republiki Bułgarii na 2014-2020 okres

programowania. Mechanizm ten identyfikuje 4 grupy organizacji pozarządowych, przez które należy

wyłonić reprezentację organizacji pozarządowych sektora w ramach grupy roboczej PA:

• organizacje społeczne, w tym organizacji działających na rzecz integracji mniejszości etnicznych i

imigrantów; organizacji działających w dziedzinie praw i wolności człowieka i obywatela; organizacji

działających w dziedzinie równości płci i niedyskryminacji; organizacji działających w dziedzinie

integracji społecznej, itp.;

• organizacje ekologiczne, w tym organizacji działających w zakresie ochrony środowiska, ochrony

różnorodności biologicznej, zgodnie z naturalnymi biogeograficzne cech kraju, itp.;

• organizacje działających w dziedzinie edukacji, nauki i kultury - organizacje edukacyjne i

szkoleniowe, organizacje badawczo-rozwojowe, organizacje świadczące usługi informacyjne;

organizacje na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego i historycznego;

• organizacje działające w dziedzinie polityki rozwoju, w tym rozwoju gospodarczego, rozwoju

regionalnego i polityki publicznej.

Wszystkie kluczowe decyzje związane z procesem programowania oraz szczegółowych części

umowy o partnerstwie są przedmiotem dyskusji i zatwierdzenia przez Grupę Roboczą. Ponadto, w

celu zapewnienia większego zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w tym procesie,

konsultacje społeczne odbywają się na różnych etapach przygotowywania umowy partnerskiej i

programów na lata 2014-2020.

Na etapie realizacji programów współfinansowanych przez ESI funduszy zasada partnerstwa

będzie stosowana w sposób podobny do składu Komitetu Monitorującego przy jednoczesnym

zapewnieniu niezbędnej ciągłości w odniesieniu do instytucji i organizacji zaangażowanych w proces

programowania. Komitet Monitorujący dostarczy opinii w sprawie projektów sprawozdań z

postępów w wykonaniu artykułu 46 wspólnego rozporządzenia.

W Bułgarii, Grupa Robocza (WG) w sprawie sporządzania umowy o partnerstwie z Komisją

Europejską została powołana wiosną 2012 roku, zgodnie z zarządzeniem ministra właściwego do

spraw Zarządzania Funduszami UE. Jej głównym celem jest zapewnienie zgodności umowy z zasadami

partnerstwa, wielopoziomowego zarządzania, promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz

zrównoważonego rozwoju, aby zagwarantować uniknięcie pokrywania się środków w ramach

różnych programów i monitorowanie spełniania ogólnych wstępnych warunków. WG składa się z 53

członków, przedstawicieli władz państwowych, władz regionalnych, Krajowego Związku Gmin

(NAMRB), partnerów społeczno-gospodarczych oraz organizacji pozarządowych. Minister właściwy


31 maja 2014

71

do spraw unijnych obowiązków w zakresie zarządzania dla funduszy koordynuje działalność grupy

roboczej, a wszystkie najważniejsze kwestie są omawiane wcześniej z NAMRB zanim zostaną

przedłożone do WG. NAMRB działa jako partner dla państwa. Jak dotąd istnieje konsensus osiągnięty

na temat krajowych obszarów priorytetowych i liczby programów operacyjnych (PO).

Osobne samorządy nie są zaangażowane w procesie planowania; Wszystko odbywa się

poprzez NAMRB lub regionalnych stowarzyszeń. NAMRB bierze udział w każdej z tematycznych grup

roboczych (TWG), określonych przez organ zarządzający każdym z programów operacyjnych, których

celem jest rozwój w pełnych szczegółów programów operacyjnych na następny okres. TWG składają

się z 80-100 członków i są zbyt liczne dla prowadzenia efektywnych dyskusji.40

Czechy „Organizacje społeczeństwa obywatelskiego mają duże oczekiwania w kontekście nowego

okresu programowania. Jednak zasad realizacja partnerstwa jest dość słaba same zaś zasady były

dotychczas realizowane jedynie formalnie. Ponadto kwestie te nie są przedmiotem dyskusji zarówno

wśród ekspertów jak i na forum opinii publicznej. Pierwszy okres programowania 2004-2007 w

Czechach charakteryzował się brakiem konkretnych informacji na temat planów i celów UE, w

związku z czym dyskusja na temat funduszy unijnych była raczej ogólna i teoretyczna. Przy realizacji

projektów mających na celu spełnienie zasad partnerstwa, którego autorem było Ministerstwo

Rozwoju Regionalnego popełnionych zostało wiele błędów, a sama realizacja przebiegała z

problemami. Powołano grupę ekspercką składająca się z organizacji pozarządowych i przedstawicieli

społeczeństwa obywatelskiego, która miała za zadanie prowadzenie kampanii informacyjnej

Następny okres miał podobny charakter. Jednak po zatwierdzeniu Plan Rozwoju Narodowego

Czech wstrzymano dalsze działania z powodu kryzysu rządowego i politycznych sporów pomiędzy

regionami i agendami rządowymi dotyczących odpowiedzialności za wdrażanie funduszy unijnych. W

rezultacie powstały system wdrażania funduszy unijnych był bardzo skomplikowany i

zdefragmentowany.

W 2011 r., Republika Czeska rozpoczęła proces programowania na lata 2014-2020. W

dyskusjach na temat nowego okresu programowania uczestniczy dość mała grupa urzędników i

oficjeli. Formalnie, zasada partnerstwa została spełniona przez ustanowienie czterech grup roboczych

w ramach komitetów Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (National Strategic

Reference Framework 2007-2013). W skład trzech z nich wchodzą przedstawiciele Rządowej Rady ds.

Organizacji Pozarządowych chociaż rada jest jedynie ciałem doradczym dla rządu i nie reprezentuje

organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Stowarzyszenia samorządów regionalnych w Czechach są

bardzo zainteresowane regionalnymi programami operacyjnymi. Ustanowiły one własną grupę

roboczą, której zadaniem jest opracowanie stanowiska dla regionów na nowy okres programowania.

Powołały również przedstawiciela Stowarzyszeń organizacji pozarządowych w Republice Czeskiej.

Stowarzyszenie regionalne jest silnym partnerem dla rządu Czech, będzie brało udział w

negocjowaniu przyszłych regionalnych programów operacyjnych.”41

40

Partnership Agreements. CEMR Survey Report on “Involvement of national associations of LRAs in the Partnership Agreement preparations”. Council of European Municipalities and Regions. Bruxelles. April 2013. 41

The Key to Partnership for Successful EU Funds. SFteam for Sustainable Future and Magyar Természetvédők Szövetsége.. Budapest, 2012 s 2-3


31 maja 2014

72

Partnerzy społeczni – pracodawcy i związki zawodowe – zrealizowali duże przedsięwzięcie

finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego, mające na celu budowanie ich zdolności w

zakresie dialogu społecznego: „Umacnianie dialogu społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem

modernizacji instytucji, rozwoju zasobów ludzkich i wyższej jakości usług świadczonych przez

partnerów społecznych”. Jest to program stworzony i zarządzany przez najważniejszych partnerów

społecznych, funkcjonujący bez jakiejkolwiek ingerencji państwa (Kluczowi partnerzy to SPČR – Svaz

průmyslu a dopravy ČR (konfederacja czeskiego przemysłu); KZPS – Konfederace zaměstnavatelských

a podnikatelských svazů (organizacja reprezentująca pracodawców); ČMKO – Českomoravská

konfederace odborových svazů (organizacja reprezentująca związki zawodowe); ASO – Asociace

samostatných odborů (stowarzyszenie niezależnych związków zawodowych). Opiera się on na

zasadzie, że 1% środków z EFS powinien być przydzielany partnerom społecznym. Program ma

sprawić, że partnerzy społeczni będą bardziej widoczni w społeczeństwie, przyczynić się do rozwoju

kwalifikacji zawodowych i kompetencji pracowników, z uwzględnieniem konkurencyjności, oraz

zapewnić doradztwo prawne i socjalne dla pracowników. Metoda powoływania przedstawicieli

organizacji pozarządowych do komitetów monitorujących jest wyjątkowa. W praktyce każda czeska

organizacja może mianować swoich przedstawicieli. Do aktu nominacji dołączane są życiorys i list

motywacyjny; jest on przesyłany do krajowego organu koordynacyjnego organizacji pozarządowych –

Rządowej Rady ds. Organizacji Pozarządowych Nienastawionych na Zysk. W komitecie tej rady

odpowiedzialnym za sprawy europejskie odbywa się głosowanie w sprawie wyboru członków

komitetu monitorującego.

Podstawowe zasady programowania określa Ustawa nr 128/1999 Coll. Rozwoju

Regionalnego. Jeden z artykułów stanowi, że działania na rzecz rozwoju regionalnego muszą być

wykonane we współpracy z partnerami gospodarczymi i społecznymi.

Istnieją dwie ustawy o dostępie do informacji, który są prawie w całości zgodne z pierwszym

filarem Konwencji z Aarhus42, ale gwarantują swobodny dostęp do informacji tylko na żądanie.

Dla bardziej dynamicznych procesów, takich jak planowanie rozwoju regionalnego (lub

pisania dokumentów programowych dla UE) akty prawne mają bardzo ograniczone zastosowanie.

Nie istnieje żadna inna wyraźną podstawa prawna realizacji zasady partnerstwa w

planowaniu rozwoju regionalnego (z wyjątkiem wspomnianych ustaw o Rozwoju Regionalnym oraz o

dostępie do informacji).

Po przystąpieniu Czech do UE wiążące stało się również Rozporządzenie Rady (WE) nr

1260/1999, które ustanawia ogólne przepisy dotyczące funduszy strukturalnych, stanowi ono, że

"działania wspólnotowe powinny być... sporządzone w ścisłej konsultacji, zwany dalej

"partnerstwem", między Komisją i państwami członkowskimi, wraz z organami i instytucjami

wyznaczonymi przez państwo członkowskie w ramach swoich przepisów krajowych i obecne

stosowanych praktyk, a tj:

władze regionalne i lokalne oraz inne właściwe organy,

partnerzy społeczni i gospodarczy,

42

Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska, podpisana 25 czerwca 1998 w Aarhus, w Danii, podczas IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska. W państwach, które ratyfikowały konwencję, weszła ona w życie 30 października 2001.


31 maja 2014

73

wszelkie inne właściwe organy.

Komisja Europejska wymagała od Czech opracowania systemu partnerstwa, który promowałby dialog

pomiędzy następującymi podmiotami:

Komisją Europejska,

państwami członkowskimi,

biurami regionalnymi i lokalnymi

partnerami społecznymi i gospodarczymi,

oraz innymi organizacjami (w tym tych dotyczących ochrony środowiska i tych lobbujących na

rzecz równych szans dla mężczyzn i kobiet).

W większości przypadków stosowne materiały zawierające stosowne wytyczne i zalecenia

zostały także wydane przez jedno z ministerstw. Zasada partnerstwa jest wyraźnie wymieniona w "

Wytycznych w sprawie oceny oddziaływania na środowisko programach i planów regionalnego

rozwoju" opublikowane przez Ministerstwo Środowiska (MoE), wydanie Planet 3/2001 oraz w "

Podstawowych instrukcjach Tworzenia Sektorowych Programów Operacyjnych autorstwa

Ministerstwa Rozwoju Regionalnego (MoRd), które wprowadził w życie w lutym 2002 przez Komitet

Programów Krajowych (National Programming Committee).43

Oba materiały przewodnie zostały wykorzystane przez ministerstwa (w najlepszym wypadku),

jako źródła inspiracji, co miało wskazywać na to, że ministerstwa chętnie rozpoczną faktyczne

konsultacje (udział społeczeństwa ) w ramach procesu programowania.

Organem koordynującym dla Podstaw Wsparcia Wspólnoty i kwestiami związanymi z

Funduszami Strukturalnymi UE (Community Support Framework and EU Structural Funds) jest

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MoRd). Ustanowiono też komitet Sterująco-Koordynujący w

celu koordynowania procesu programowania (opracowania NPR i wszyscy PO ).

W komitecie tym Ngo-sy dostały jedno miejsce dla swojego przedstawiciela. Komitet

ustanowił też Grupę roboczą ds. programowania, której zajmować się miała wymianą informacji i

koordynacją działań. NGO-sy zapraszano do udziału w jej pracach na zasadzie ad hoc. Każdy program

operacyjny ma swoją Instytucję Zarządzającą - ciało w pełni odpowiedzialne za przygotowanie

programu (tj. opracowanie dokumentów programowych ) i jego zarząd. Zostały one powołane do

życia Uchwałą rządowa nr 102/2002 w styczniu

Czechy ratyfikowały konwencję z Aarhus w lipcu 2004. Zasada partycypacji realizowana jest

również w oparciu o takie akty prawne jak:

ustawę o Powszechnym Dostępie do informacji (ustawa No. 106/1999 oraz 123/1998)

ustawę o ochronie przyrody i krajobrazu (114/1992 Coll., on Nature and Landscape

Protection)

ustawę dot. oceny wpływu na środowisko Act No. 100/2001 Coll., on the Environmental

Impact Assessment

kodeks postępowania administracyjnego 44

Ustawy dotyczące zasady partnerstwa:

43

Public Participation in Regional Development Planning – basic methodological recommendations”, by the Centre for Community Organising (CCO), 2001. 44

Public Participation in Making Local Environmental Decisions. The Aarhus Convention. Newcastle Workshop. Department of the Environment, Transport and the Regions UK. London. July 2000.


31 maja 2014

74

Ustawa. 1/1993 Coll Ustawa dotycząca ochrony środowiska,

Konstytucja (art. 4),

Ustawa No. 40/1964 KC (§839 – Association Agreement),

Ustawa No. 218/2000 Coll., w kwestiach budżetowych (zasady finansowania §7),

Ustawa No. 250/2000 Coll., w kwestiach zasad wykorzystania budżetów terytorialnych (§9 and §10),

Ustawa No. 137/2006 Coll., o zamówieniach publicznych ( §2).

Uchwała rządu 210/2003 w sprawie strategii rozwoju zasobów ludzkich republiki Czech na lata 2001-4

Chorwacja We wrześniu 2012, rząd Chorwacji podjął decyzję o ustanawianiu Komitetu Koordynacji dla

opracowania dokumentów programu okresu finansowania EU 2014 - 2020 oraz określił

odpowiedzialność i zadania poszczególnych instytucji zaangażowanych w prace Komitetu

Koordynacyjnego wyznaczając Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Funduszy UE jako ciało

odpowiedzialne za całkowitą koordynację w przygotowaniu strategicznych dokumentów i

operacyjnych programów dla wykorzystania funduszy ESI 2014-2020. Wszystkie ministerstwa i

reprezentant Urzędu Prezesa Rady Ministrów są włączone do pracy Komitetu, który jest

odpowiedzialny za procesu przygotowania dokumentów dla pespektywy finansowej 2014-

2020.[Ustawa Dziennik Ustaw 102/12] Kooperacja z Ministerstwem Rolnictwa, odpowiedzialnego za

przygotowanie RDP i EMFF OP jest integralną częścią Umowy Partnerstwa i procesu przygotowania

programów.

Komitet przyjął kalendarz programowania 2014-2020, który opiera się na ocenie zdolności

administracyjnych instytucji chorwackich i przewidywania postępów legislacyjnych na poziomie UE.

Kalendarz obejmuje działania dla przygotowania programów operacyjnych, PA i ich zatwierdzenia

przez rząd i składania do WE. Komitet ustanowił 6 tematycznych grup roboczych (TWG) i przypisał im

zadania w ramach programowania

Głównym zadaniem TWG jest przygotowanie projektów dokumentów programowych. Skład

TWG jest zaprojektowany zgodnie z 11 celów tematycznych zaproponowanych przez KE. Podczas

tworzenia TWG, zasada partnerstwa była przestrzegana, czyli przedstawiciele organizacji

społeczeństwa obywatelskiego (CSO) i innych organizacji pozarządowych (NGO) zostały włączone do

każdej TWG i aktywnie uczestniczyli w ich pracy, jak również przedstawiciele regionów i innych

instytucji partnerskich. Uczestniczące organizacje społeczeństwa obywatelskiego oraz organizacje

pozarządowe zostały wybrane w drodze otwartego zaproszenia do zgłaszania kandydatur, członkowie

Rady na rzecz Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego postanowili wyłonić przedstawicieli stosując

metodę wyboru większością głosów. Przedstawiciele organizacji partnerów społecznych zostały

uwzględnione i aktywnie uczestniczyli w pracach TWG dotyczących zatrudnienia, polityki społecznej i

edukacji.

Pierwszą prezentacją zidentyfikowanych obszarów interwencji oraz możliwości wyrażania

swoich opinii na temat znaczenia wybranych priorytetów dano przedstawicielom interesariuszy i

ogółu społeczeństwa (które nie są częścią oficjalnego procesu opracowywania i podejmowania

decyzji w sprawie dokumentów programowych), na konferencji konsultacji społecznych, które odbyły

się w dniach 6-7 czerwca 2013 w Zagrzebiu. Oprócz przedstawicieli administracji publicznej i wymiaru

sprawiedliwości TWG, przedstawiciele środowisk naukowych, instytutów badawczych,


31 maja 2014

75

przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, stowarzyszeń regionalnych i jednostek samorządu

terytorialnego, stowarzyszenia pracodawców, związków zawodowych i innych zostali zaproszeni aby

angażować się w dyskusje. W sumie było prawie 400 uczestników z całej Chorwacji. Następnie

zorganizowano przez TWG sześć oddzielnych dyskusji, każda obejmujący węższy i bardziej konkretny

zakres zagadnień do dyskusji. W sumie wpłynęło 560 ankiet od partnerów z powrotem odpowiedzi na

kolejność priorytetów obszarów inwestycyjnych według celów tematycznych. Szerokie porozumienie

w sprawie najważniejszych obszarów inwestycji dla Chorwacji zostało osiągnięte, i był to punkt

wyjścia dla opracowywania tekstu PA i PO. Wszystkie materiały omawiane na konferencji konsultacji

społecznych zostały zamieszczone na stronie internetowej Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i

Funduszy UE, z możliwością wypełnić ankietę on-line. W ramach badania on-line, Ministerstwo

Rozwoju Regionalnego i Funduszy UE otrzymało łącznie 3564 odpowiedzi od społeczeństwa.

Największe zainteresowanie dotyczyło spraw edukacji. Wszystkie odpowiedzi i refleksje z badań

zostały opublikowane w Internecie i uwzględnione przy przeglądzie dokumentów programowych.

Odbyły się także warsztaty w grupach ekspertów, składających się z ponad 40 wybitnych

chorwackich specjalistów w 9 różnych obszarach związanych z programowaniem. Celem warsztatów

było udoskonalenie logicznej struktury dokumentów programowych i zyskanie wglądu w potencjał

rozwojowy ekspertów oraz możliwych sposobów wykorzystania tych potencjałów za pomocą

funduszy ESI. Rezultaty warsztatów zawierały wyrafinowane matryce logiczne i listę możliwych

działań priorytetowych dla ESIFs. Druga i kolejne wersje projektu Umowy Partnerskiej zostały

poprawione za pomocą tych wyników.

Zgodnie z artykułem 5 CPR, zasada partnerstwa będzie również stosowana w fazie realizacji

PA i programów. Współpraca z TWG i innych odpowiednich partnerów, będzie kontynuowana nadal

przez zaangażowanie ich w prace Narodowego Komitetu Koordynacyjnego (NCC) oraz Komitetów

Monitorujących (MC) w ramach indywidualnych programów ustalonych przez instytucje zarządzające

(IZ). Po zakończeniu fazy programowania, Komisja (wspierana przez TWG) jest przekształcona w stały

mechanizm koordynacji w postaci Narodowego Komitetu Koordynacyjnego (NCC), zapewniając

ogólną koordynację i monitorowanie wdrażania fundusze ESI (programy operacyjne w ramach EFRR,

EFS, FS, EFMR i EFRROW oraz programów współpracy w ramach IPA i EFRR) i innych unijnych

instrumentów finansowych.45

Dania W 2007 r. powstało sześć regionalnych forów na rzecz wzrostu gospodarczego, które miały na

celu przygotowanie regionalnych strategii rozwoju biznesu. Strategie te wspierane są przez fundusze

strukturalne UE i duńskie fundusze rozwoju regionalnego. Fora na rzecz wzrostu gospodarczego

zarządzają dwoma głównymi funduszami strukturalnymi – EFRR i EFS. Na szczeblu krajowym działa

wspólny dla obu funduszy komitet monitorujący. Prawdziwe partnerstwo realizują jednak fora na

rzecz wzrostu. Mogą być one postrzegane jako zdecentralizowane instytucje wdrażające zasadę

partnerstwa zgodnie z tradycyjnym duńskim modelem.

20 członków każdego forum jest wyznaczanych przez obieralne rady regionalne, ale

nominacji dokonuje zarówno sektor publiczny, jak i prywatny. Dziewięciu członków mianują władze

45

Republic Of Croatia Partnership Agreement For The European Structural And Investment Funds In The Eu Financial Period 2014-2020 (Official Proposal_En_2014hr16m8pa001.1.1) Stimulating Smart, Inclusive And Sustainable Growth


31 maja 2014

76

lokalne i regionalne; sześciu jest przedstawicielami biznesu, trzech wywodzi się z uczelni wyższych i

instytucji oświatowych, a dwóch reprezentuje partnerów społecznych (tj. jeden pracodawców, a

drugi związki zawodowe). W ten sposób większość jest w rękach partnerstwa, zwłaszcza biznesu. W

forach nie ma przedstawicieli organizacji pozarządowych.

Fora mają decydujący wpływ na sposób wykorzystania funduszy. Decyzje opierają się na

konsensie. Oficjalna decyzja należy jednak do właściwego ministerstwa. Fora na rzecz wzrostu

gospodarczego są wspierane przez umowy o partnerstwie zawierane z rządem.

Regionalne fora wzrostu są ustanowione we wszystkich pięciu regionach duńskich (Północna

Jutlandia, Jutlandia Środkowa, Południowa Dania, Zelandia, Capital Region) i dodatkowo jedno forum

na wyspie Bornholm. Umowy o partnerstwie w sprawie wzrostu i rozwoju biznesu są podpisane

pomiędzy każdym Regionalnym Forum Wzrostu i rządem duńskim. Mimo, że każda strona zapewnia

rekomendacje dotyczące wykorzystania funduszy strukturalnych i Funduszu Rozwoju Regionalnego;

samo forum nie ma środków do jego dyspozycji.

Estonia Sporządzenie umowy o partnerstwie było koordynowane przez Ministerstwo Finansów i

Ministerstwo Rolnictwa we współpracy ze wszystkimi innymi ministerstwami oraz Kancelarią

Premiera. Opracowanie Programu Operacyjnego funduszy strukturalnych było zarządzane przez

Ministerstwo finansów, przygotowanie Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Funduszu Morskiego

i Rybackiego Program Operacyjny było zarządzane przez Ministerstwo Rolnictwa.

W listopadzie 2011 r. Ministerstwo Finansów utworzyło wysokiego szczebla międzyresortową grupę

roboczą, której zadaniem było koordynowanie przygotowań do wykorzystania środków budżetowych

UE na lata 2014-2020. Zaangażowanie partnerów społecznych był oparte na strategicznym planie

zaangażowania 46 zatwierdzonym przez Komitet Sterujący i przygotowane na początku procesu,

zgodnie z 5 i 46 ESI wspólnej regulacji przepisu, Europejski Kodeks Postępowania w Partnership126 i

aktualna Dobra praktyka dla 127 zaangażowanie Interesariuszy. Ministerstwa również włączyły

partnerów w przygotowania planów rozwoju, w obszary polityki objęte przez umowę partnerstwa.

Głównymi celami zaangażowania w proces sporządzania umowy o partnerstwie było do dostarczenie

informacji dla ogółu społeczeństwa i zebranie pomysłów, tzn. dać ogółowi społeczeństwa możliwość

mieć coś do powiedzenia w programowaniu nowego okresu finansowania 2014-2020 w UE. Proces

planowania krajowego został podzielona na etapy, a partnerzy z różnych poziomach byli

zaangażowani w każdy etap. Partnerzy zostali podzieleni na dwie grupy: organizacje parasolowe

partnerów oraz partnerów sektorowych. Na etapie opracowywania strategii oraz przygotowania

systemu wdrażania, organizacje parasolowe, które posiadają wiedzę i rzecznictwo interesów w

odniesieniu do potrzeb i perspektyw rozwoju w wielu różnych obszarach, były zaangażowane na

poziomie krajowym. Organizacje te obejmowały: Estońską Izbę Przemysłowo-Handlową,

Konfederację Pracodawców Estońskiego, Estońskie Stowarzyszenie Małych I Średnich

Przedsiębiorstw, Radę Estońskich Organizacji Pozarządowych Ochrony Środowiska, Estońską

Konfederację Związków Zawodowych, Estońskie Sieci Organizacji Non-Profit, Stowarzyszenie Miast

46

Rząd estoński przyjął w dn. 29 grudnia 2011 "Wpływ dobrych praktyk". Uwzględniono zestaw wymogów udziału zainteresowanych stron w procesie opracowywania prawa. Kaasamise käsiraamat ametnikele ja vabaühendustele. Program zaangażowania urzędników i organizacji pozarządowych (w języku estońskim.) https://valitsus.ee/UserFiles/valitsus/et/riigikantselei/strateegia/Kaasamise_k%C3%A4siraamat.pdf


31 maja 2014

77

Estonii, Związek Gmin Estonii, Estońską Izbę Rolnictwa I Handlu, Forum Leader, Konferencję

Rektorów Estonii, i Estońską Izbę Osób Niepełnosprawnych. Włączenie do współpracy partnerów z

organizacji parasolowych było obowiązkiem Ministerstwa Finansów. Ministerstwo Polityki Społecznej

było zaangażowane jako podmiot odpowiedzialny za integracji społecznej, równości płci i kwestii

niedyskryminacji, a Rzecznik Równości Płci I Równego Traktowania był zaangażowany jako właściwy

organ nadzoru. Rolą innych ministerstw było zaangażowanie partnerów w ramach sektorów, poprzez

organizowanie dyskusji sektorowych i zaangażowanie partnerów w rozwój programów i działań (w

etapie wdrażania). Każde ministerstwo uczestniczące w tworzeniu umowy o partnerstwie sporządziło

listę partnerów i interesariuszy, z którymi współpracowało w trakcie tego procesu. Partnerzy ci były

traktowani jako partnerzy sektorowi i organizacje przedstawicielskie, wspierające i organizacji

finansowania, organizacji zawodowych (pracowniczych, związków zawodowych i twórczych),

organizacje eksperckie (np. ośrodki badawcze i instytucje badawcze) i usługodawcy (w tym firmy

konsultingowe). Lista partnerów sektorowych jest podana w załączniku planu zaangażowania (1129),

na stronie internetowej funduszy strukturalnych i obejmuje w sumie 284 różnych organizacji, które

były bezpośrednio zaangażowane w prace przygotowawcze. Inne zainteresowane organizacje może

zażądać dodawanie do listy partnerów Ministerstwa. W wyniku konsultacji publicznych, zmiany

zostały wprowadzone do umowy o partnerstwie i Programu Operacyjnego dla funduszy polityki

spójności, które wyjaśniają proponowane interwencje w sprawach poruszonych przez partnerów.

Między innymi, więcej uwagi zwraca się na wymiar regionalny, zwiększenie potencjałów partnerów,

jak również na horyzontalną tematykę równości płci i równego traktowania. Tematy horyzontalne

będą również omawiane w trakcie opracowania i wdrażania sektorowych planów rozwoju, które

stanowią podstawę programów operacyjnych, jak również w procesie opracowywania interwencji do

realizacji programów operacyjnych, w tym podczas opracowywania warunków działania. To ma

przyczynić się do zwiększenia zdolności poszczególnych organizacji partnerskich do udziału w

tworzeniu polityki i świadczenia usług publicznych za pomocą interwencji w ramach "zdolności

administracyjnej" osi priorytetowej.

Główną wartością dodaną z udziałem partnerów w przygotowywaniu umowy o partnerstwie

jest to, że składa się z porozumienia w sprawie potrzeb rozwojowych Estonii i wynikających z

priorytetów finansowania. W całym procesie planowania, propozycje i uwagi partnerów tworzą

cenny wkład, wpływania na strategiczne decyzje podjęte w trakcie planowania interwencji.

Zaangażowanie partnerów w krajowym procesie planowania środków tworzy istotną wartość

merytoryczną w zakresie późniejszej realizacji działań.

W komitetach monitorujących, które zostaną powołane w celu monitorowania realizacji

umowy o partnerstwie i programów operacyjnych znajdą się przedstawiciele partnerów: do

komitetów monitorujących PO wejdą przedstawiciele organizacji parasolowych i komitetów

sektorowych (podkomitetów monitorujących) wejdą przedstawiciele organizacji partnerskich

działających w danym sektorze. Biorąc pod uwagę zadania tych komitetów, rozwiązanie to umożliwi

przedstawicielom partnerów monitorowanie rozwoju i wprowadzania interwencji oraz, w miarę

potrzeby, sugerowanie wzmocnienie skuteczności podejmowanych działań.

W procesie sporządzania sprawozdań z postępów, partnerzy będą zaangażowani głównie na

dwa sposoby: poprzez wszystkich partnerów konsultacji społecznych; i ważniejsze organizacje

parasolowe poprzez ich udział w pracach komitetu monitorującego. Ministerstwo Finansów, z

pomocą innych właściwych ministerstw, opracuje wstępną wersję sprawozdania. Projekt zostanie

przedstawiony do konsultacji społecznych z zainteresowanymi podmiotami zdolnymi do


31 maja 2014

78

przedstawienia swoich uwag i propozycji. Sprawozdania z postępu prac zostaną omówione i

zatwierdzone przez komitet monitorujący przed złożeniem do Komisji Europejskiej. Przedstawiciele

najważniejszych organizacji parasolowych będą członkami komitetu monitorującego i będą mieć

możliwość przyczynić się do ostatecznej wersji sprawozdania. Sprawozdania z postępu prac będą

wykorzystywać informacje w raportach monitorujących PO, z różnych raportów ewaluacyjnych,

przeglądów realizacji planów rozwoju sektorowych itp. Partnerzy oraz organizacje sektorowe i

parasolowe będą także uczestniczyć w opracowywaniu i weryfikacji tych dokumentów.47

Finlandia Zadaniem fińskiej sieci obszarów wiejskich jest wspieranie różnych zainteresowanych

podmiotów we wdrażaniu fińskiej strategii rozwoju obszarów wiejskich. Sieć jest „organizacją uczącą

się” opartą na budowaniu zdolności, innowacyjności i współpracy między różnymi podmiotami. Mogą

do niej przystępować wszystkie organizacje rolnicze. Stanowi także oficjalną krajową sieć ds.

inicjatywy LEADER i grup na rzecz działań lokalnych (LAG); jest też związana z Fińskim

Stowarzyszeniem na rzecz działań na terenach wiejskich, będącym ważną siecią społeczności

lokalnych świadczącą usługi dla grup na rzecz działań lokalnych. W skład komitetu zarządzającego

sieci obszarów wiejskich wchodzą najważniejsze zainteresowane podmioty prywatne i publiczne

zajmujące się rozwojem obszarów wiejskich, rolnictwem, ochroną środowiska oraz wspomnianym

wcześniej ruchem na rzecz wsi. Przepisy prawne przewidują, że polityka rozwoju obszarów wiejskich

powinna być koordynowana z funduszami strukturalnymi UE. Zdaniem OECD siłą fińskiej polityki

rozwoju obszarów wiejskich jest podejście międzysektorowe.

Jako przykład, ze względu na rolę, skład i zarządzanie, można przytoczyć grupę na rzecz

działań lokalnych w Ostrobothni (Aktion Österbotten) na zachodnim wybrzeżu, obejmującą 250 km

wybrzeża i archipelag. Celem grupy na rzecz działań lokalnych jest zwiększanie szans osób żyjących i

pracujących na szwedzkojęzycznych terenach tego regionu; koncentruje się ona na potrzebach,

życzeniach i priorytetach mieszkańców. Znajduje to także odbicie w partnerstwie, w skład którego

wchodzą zarówno osoby prawne, jak i fizyczne. Postawą partnerstwa jest współpraca między rządem,

władzami lokalnymi, grupami społeczności lokalnej, przedsiębiorstwami i dobrowolnymi

stowarzyszeniami. Centralnym elementem planów działania jest wzajemna współzależność

aktywnych społeczności i innowacyjnych przedsiębiorstw w celu tworzenia miejsc prac we wsiach

tego regionu. Grupą na rzecz działań lokalnych zarządza stowarzyszenie kształcenia dorosłych

(Studiefrämjandet i Österbotten), które jest organizacją patronacką społeczeństwa obywatelskiego w

regionie. Jego celem jest innowacyjny rozwój obszarów wiejskich, mający zapewnić zrównoważony

rozwój ekologiczny, społeczny i gospodarczy. Jego członkami są poszczególni obywatele, małe

przedsiębiorstwa, stowarzyszenia dobrowolne i gminy. Zarząd grupy na rzecz działań lokalnych ma

trójstronny charakter, zgodnie z wytycznymi dotyczącymi inicjatywy LEADER: jedna trzecia członków

pochodzi z gmin, jedna trzecia z lokalnych organizacji, a jedna trzecia reprezentuje lokalnych

mieszkańców. Właśnie ten zarząd podejmuje decyzje w sprawie przedsięwzięć.

47

Partnership Agreement for the use of European Structural and Investment Funds 2014-2020 2014EE16M8PA001 Approved by the Government of the Republic of Estonia on 15.02.2014


31 maja 2014

79

Francja Przygotowanie umowy partnerstwa48

Prace przygotowawcze umowy o partnerstwie zostały wykonane w ramach Komitetu

Sterującego Między Funduszami (CIF) koordynowanego przez Międzyresortową Delegację ds.

Planowania Przestrzennego i Regionalnego Atrakcyjność (DATAR). W tej pracy uczestniczyli

przedstawiciele różnych departamentów zarządzających funduszami UE w okresie 2007-2013 (EFRR,

EFS, EFRROW, EFR), różne ministerstwa w dziedzinach wchodzących w zakres środków z UE,

Sekretariat Generalny ds. Spraw Europejskich (SGAE) i rady regionalne za pośrednictwem

Stowarzyszenia Regionów Francji. Grupa robocza (GIF) spotykała się średnio dwa razy w miesiącu

przez dwa lata (2012 i 2013), aby przygotować różne opracowania, a następnie były one

zatwierdzane przez dyrektorów administracji na posiedzeniach Komitetu Sterującego między

funduszami (CIF) zwoływane co dwa miesiące w tym samym okresie. Władze francuskie zdecydowały

się otworzyć dialog narodowy dla ogółu społeczeństwa;

Zostały utworzone dwa mniejsze ciała w oparciu o cztery kolegia (władz państwa, władz

lokalnych, partnerów społecznych, i wreszcie podmiotów gospodarczych i społeczeństwa

obywatelskiego), aby zapewnić dobrą reprezentację różnych rodzajów partnerów, zgodnie z

Artykułem 5 rozporządzenia (UE) nr 1303/2013:

"Partnerstwo Narodowe" zgromadziło ponad 350 organizacji powołanych w całym kraju do

reprezentowania różnych sieci regionalnych;

Jako forum dyskusji pogłębionej został utworzony: Narodowy Urząd Przygotowania Umowy o

Partnerstwie (INPAP) Zgromadził on 70 czołowych organizacji reprezentujących partnerstwo

krajowe przy opracowaniu kolejnych wersji projektu umowy o partnerstwie.

Konsultacje krajowe zostały podsumowane seminarium, na które zaproszono wszystkich

członków partnerstwa krajowego, w obecności komisarza ds. polityki regionalnej, ministra ds.

europejskich i ministra terytoriów zamorskich.

Obok konsultacji partnerstwa krajowego, INPAP spotkała się 4 razy podczas przygotowywania

umowy o partnerstwie. Członkowie INPAP zostali zaproszeni do ustnych odpowiedzi a w stosownych

przypadkach także w formie pisemnej, do kolejnych wersji umowy o partnerstwie, przekazywano

kluczowe elementy wskazane przez różnych konsultowane organizacje.

Aby zapewnić dobrą komunikację i informację, oraz wysokie zaangażowania różnych

partnerów, strona została otwarta strona internetowa www.partenariat20142020.fr Miejsce to

służyło opinii publicznej, również jako wsparcie dla rozpowszechnianie informacji odnoszących się do

procesu dialogu narodowego i postępu opracowania umowy o partnerstwie. Seminaria tematyczne

zostały umieszczone w Internecie, dzięki czemu uczestnicy (głównie członkowie partnerstwa

krajowego), mogli znaleźć np. sprawozdania z seminariów.

Jedyny w swoim rodzaju grant globalny na rozwój bardzo małych przedsiębiorstw i zakładów

rzemieślniczych. Poitou-Charentes bardzo aktywnie i poważnie stosuje zasadę partnerstwa na

wszystkich etapach, począwszy od fazy przygotowań, a kończąc na realizacji przedsięwzięć. Region

48

ACCORD DE PARTENARIAT 2014‐2020. France. Conformément à l’article 14 du règlement (UE) n°1303/2013 31.12.2013


31 maja 2014

80

stosuje również zintegrowane podejście do wszystkich funduszy strukturalnych, tak że prowadzi

wspólną politykę i monitorowanie EFS, EFRR, EFRROW i EFR. To jedyny region we Francji, w którym

bardzo małe przedsiębiorstwa i warsztaty reprezentowane w Regionalnej Izbie Rzemiosła (CRMA –

Chambre Regionale de Métiers et de l ’Artisanat) zarządzają grantem globalnym na rozwój

przedsiębiorczości finansowanym z EFS. Jest to prawdopodobnie także jedyny taki przypadek w skali

europejskiej. Mówiąc konkretnie, z grantu finansowane są szkolenia dla przedsiębiorców i ich

pracowników, wsparcie i pomoc techniczna dla zrzeszeń pracodawców oraz wsparcie w zakresie

przejmowania przedsiębiorstw, których aktualny właściciel zamierza zrezygnować z prowadzenia

działalności. Jak dotąd program ten jest bardzo udany i objął już tysiące przedsiębiorstw. W okresie

2010–12 finansowanie z EFS wynosi 2,5 mln euro CRMA zwróciła się również do EFRR o grant

globalny na wspieranie innowacji w najmniejszych przedsiębiorstwach. Początkowo wniosek ten nie

został zaakceptowany, ale potem zatwierdzono jedno przedsięwzięcie. W październiku 2010 r. CRMA

została kierownikiem projektu w ramach ambitnego programu EFRR polegającego na wyszukiwaniu i

promowaniu innowacji w małych przedsiębiorstwach przy pomocy pewnej liczby „czynników

innowacji” oraz rozwoju zestawu usług wspierających innowacje adresowanych do członków izby. Na

szczeblu krajowym we Francji należy także zwrócić uwagę na szczególne starania podejmowane przez

zrzeszające izby regionalne Francuskie Stowarzyszenie Rzemiosła, APCM (Assemblée Permanente des

Chambres de Métiers et de l’Artisanat) w celu zgłaszania wniosków na rzecz usprawnienia aktywnego

udziału małych przedsiębiorstw w polityce spójności. Opierając się na wnioskach grupy roboczej,

APCM podkreśla znaczenie i potrzebę grantów globalnych, łatwego dostępu do finansowania,

uproszczenia przepisów (finansowych) oraz budowania zdolności. Istotnym motywem tej inicjatywy

jest fakt, iż małe przedsiębiorstwa i zakłady rzemieślnicze we Francji otrzymują jedynie 3% łącznego

finansowania z funduszy strukturalnych. Poitou-Charentes, podobnie jak kilka innych francuskich

regionów, wykorzystuje także system globalnych grantów z EFS na szkolenie pracowników i na

mikroprojekty gospodarki społecznej. Szkoleniem zarządza specjalna organizacja partnerów

społecznych OPCA (Organisme paritaire collecteur agréé), reprezentująca zarówno organizacje

pracodawców, jak i związki zawodowe, odpowiedzialna za szkolenie pracowników. Drugim

działaniem w Poitou-Charentes zarządza Ligue de l’Enseignement, ważne francuskie stowarzyszenie

zajmujące się kulturą, sportem i edukacją, a działanie to ma na celu włączanie do rynku pracy grup

znajdujących się w trudnej sytuacji. Wszystkim grantom globalnym towarzyszy także pomoc

techniczna dla personelu.

Hiszpania Uznano potrzebę uwzględnienia problematyki równości kobiet i mężczyzn we wszystkich

funduszach. „Instituto de la Mujer” (Instytut Kobiet) był zaangażowany, jako członek komitetów

monitorujących, we wdrażanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego

Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju

Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejskiego Funduszu Rybackiego (EFR). Utworzona została

sieć na rzecz polityki w zakresie równości kobiet i mężczyzn w celu zapewnienia rzeczywistego i


31 maja 2014

81

skutecznego stosowania zasady włączania perspektywy płci do działań finansowanych przez

fundusze49.

Wyjątkowy przykład programu operacyjnego zarządzanego przez organizacje społeczeństwa

obywatelskiego Hiszpania to unikalny przykład kraju, w którym program operacyjny EFS jest w całości

zarządzany, kontrolowany i realizowany przez zorganizowane społeczeństwo obywatelskie.

W tym przypadku pięć dużych organizacji społeczeństwa obywatelskiego tworzy

odpowiedzialną jednostkę pośredniczącą. Cztery z nich zajmują się różnymi grupami docelowymi:

Fundación ONCE – grupami osób niepełnosprawnych, Fundación Secretariado Gitano – Romami,

Caritas – osobami mającymi najmniejsze szanse na wejście na rynek pracy, jak bezdomni, narkomani i

osoby chore psychicznie, Cruz Roja Espanola – imigrantami. Piąta organizacja – Fundación Luis Vives

– wspiera organizacje pozarządowe analizami, informacjami i szkoleniami umożliwiającymi tworzenie

partnerstw. Partnerami programu są także wyspecjalizowane organy publiczne, takie jak agencje ds.

równości płci, integracji imigrantów i byłych sprawców przestępstw. Program operacyjny, w oparciu o

pozytywne doświadczenia z lat 2000–06, został zaprojektowany w celu zwiększania udziału osób

nieaktywnych zawodowo na rynku pracy, zwalczania wykluczenia społecznego, wspierania równości

kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji. Na szczeblu regionalnym program powinien wspierać

działania regionalnych programów operacyjnych EFS, tworząc w ten sposób synergie i wartość

dodaną. Łączne finansowanie wynosi ok. 300 mln euro i obejmuje również budowanie potencjału

partnerów. Kryzysy gospodarcze i wzrost bezrobocia stanowią większe obciążenie dla programu.

Rezultaty pokazują jednak, że udało się pomyślnie stawić czoła wyzwaniom. Na przykład w 2009 r. w

szkoleniach i innych działaniach wzięło udział 155 tys. osób. Ponadto niemal 20 tys. osób zdobyło

pracę, w tym 9000 imigrantów, 4000 osób niepełnosprawnych i 6000 osób wykluczonych społecznie

należących do innych grup. Z programu skorzystało również ponad 1200 przedsiębiorstw. W 2010 r.

wyniki były jeszcze lepsze. Ważnymi elementami programu są wzmocnienie pozycji, innowacje i

współpraca transnarodowa. Opracowywane są metody tworzenia dróg integracji i szkolenia

dostosowanych do indywidualnych potrzeb. Promuje się społeczną odpowiedzialność biznesu oraz

wspiera tworzenie sprzyjających integracji przedsiębiorstw gospodarki społecznej. Już rozpoczęto

debatę na temat sposobów kontynuacji programu operacyjnego po 2013 r. Dzięki dużemu

zaangażowaniu w ramach różnych sieci europejskich partnerzy aktywnie rozpowszechniają rezultaty

programu. Jednym z przykładów jest wiodąca rola sekretariatu ds. Romów w działaniach UE mających

ułatwiać wykorzystanie funduszy strukturalnych przez społeczność romską.

Irlandia W Irlandii za ustalenia dotyczące zasady partnerstwa w przygotowaniu umowy o

partnerstwie jest odpowiedzialny Departament Wydatków Publicznych I Reform (Department of

Public Expenditure and Reform DPER). Zgodnie z Kodeksem postępowania Unii Europejskiej w

sprawie Partnerstwa (ECCP) i artykułu 5 i artykułu 15 (1) (c) rozporządzenia UE 1303/2013, szerokie

procesy konsultacyjne odbyły się na każdym etapie przygotowania umowy partnerstwa i każdym z

programów operacyjnych. Konsultacje na temat potencjalnych priorytetów finansowania w okresie

programowania 2014 – 2020 odbywały się również w innych departamentach i agendach rządowych.

49 Dokument roboczy służb komisji. Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych zakresem

wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa

Bruksela, dnia 24.4.2012 r. SWD(2012) 106 final


31 maja 2014

82

Z wyprzedzeniem w stosunku do procesu konsultacji na temat umowy o partnerstwie, została

sporządzona lista odpowiednich partnerów przy wykorzystaniu istniejących struktur i organizacji

zaangażowanych w programach funduszy strukturalnych w rundzie 2007-2013. Projekt umowy

partnerstwa został rozesłany i omówiony na posiedzenie Komitetu Monitorującego w Narodowych

Strategicznych Ramach Odniesienia, którego członkami są przedstawiciele partnerów opisane w

artykule 5 rozporządzenia Rady 1303/2013. W skład Komitetu Monitorującego wchodzą także

odpowiednie instytucje zarządzające Programami operacyjnymi, departamenty wykonawcze, zespoły

regionalne, i organy statutowe reprezentujące interesy społeczeństwa obywatelskiego, w tym

równości szans, ochrony środowiska, ubóstwa i rozwoju obszarów wiejskich. Ponadto poglądy

przedstawicieli pięciu filarów partnerstwa społecznego zostały specjalnie zebrane w sprawie projektu

umowy partnerstwa. Były przede to wszystkim konsultacje z partnerami za pomocą wiadomości e-

mail i w ich następstwie odbyły się również spotkania z niektórymi partnerami. Działania podjęte w

celu zaangażowania partnerów zawierały trzy procesy konsultacyjne dotyczące umowy partnerstwa,

indywidualnych procesów konsultacyjnych dla każdego PO, spotkania z kluczowych departamentami i

agencjami rządowymi, warsztaty z zainteresowanymi stronami i posiedzenia komitetów

monitorujących PO, które są reprezentatywne dla społeczeństwa obywatelskiego. Kopie odpowiedzi

otrzymanych na temat umowy o partnerstwie zostały przekazane Instytucji zarządzających

przygotowaniem programów operacyjnych. Osobne procesy konsultacyjne z zainteresowanymi

stronami na temat wszystkich programów operacyjnych zostały podjęte lub są na ukończeniu. Proces

konsultacji społecznych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) jest zakończony i

odpowiedzi zostały przeanalizowane i uwzględniane podczas opracowywania Regionalnych

Programów Operacyjnych. Procesy konsultacji są kontynuowane w różnych etapach przygotowania

nowych programów operacyjnych. Proces konsultacji dotyczące umowy partnerstwa był bardzo

przydatny w identyfikacji problemów ważnych dla respondentów. 35 wniosków zostało złożonych i

podsumowanie tych treści zostało opublikowane na stronie internetowej departamentu w lipcu 2013

roku. Wiele z nich były specyficznych dla misji organizacji składającej, jednak zawierają wspólne

zidentyfikowane problemy bezrobocia, bezrobocia wśród młodzieży, ubóstwa, problemy opieki nad

dziećmi i nierówności.

Departament Wydatków Publicznych i Reformy (DPER) uczestniczył w wielu spotkaniach grup

eksperckich pomiędzy Komisją i państwami członkowskimi UE w celu określenia najlepszych praktyk

w przygotowaniach do nowej rundy finansowania. W spotkaniach tych było uwzględnione doradztwo

w zakresie zgodności z Kodeksem Postępowania Unii Europejskiej w Sprawie Partnerstwa (ECCP).

Istniejące komitety monitorujące dla programów operacyjnych są reprezentatywne dla

społeczeństwa obywatelskiego. Struktury partnerstwa krajowego zostaną ustalone zgodnie z

kodeksem postępowania sprawie partnerstwa.

Początkowy projekt dokumentu Umowa o partnerstwie został udostępniony w listopadzie

2013 w tym czasie został zainicjowany drugi etap konsultacji. Zainteresowane podmioty zostały

zaproszone do przedstawienia uwag sprawie treści umowy o partnerstwie projektu i odbyły się

konsultacje z zainteresowanymi stronami. Egzemplarz projektu umowy o partnerstwie został

opublikowany na stronie internetowej DPER. Wyniki drugiego procesu konsultacji zostały połączone z

poglądami Komisji Europejskiej oraz wynikami negocjacji w sprawie projektu dokumentu, aby ułatwić

realizację drugiego nieformalnego projektu umowy o partnerstwie. Trzecie konsultacje dotyczące

umowy o partnerstwie miały miejsce w marcu 2013 r. i zostały opublikowane na stronie internetowej

DPER.


31 maja 2014

83

Na zasadzie horyzontalnej zostały specjalnie konsultowane w przygotowaniu tej umowy,

następujące podmioty: Departament Sprawiedliwości i Równości, Urząd ds. Równości, Krajowa Rada

Kobiet Irlandii, Krajowy Urząd Niepełnosprawności, Federacja Osób Niepełnosprawnych Irlandii,

Europejska Sieć Przeciwdziałania Ubóstwu, Rada Emigracji Irlandii, Departament Zabezpieczenia

Społecznego. Przeprowadzono oddzielne spotkania konsultacyjne z organami zasady horyzontalnej.

Wyniki tych konsultacji wprowadzano do przygotowania drugiego projektu umowy o partnerstwie,

który został przesłany do Komisji w lutym 2014 roku. Ten drugi projekt umowy został jednocześnie

przekazany do zainteresowanych stron, w tym organów zasady horyzontalnej, do dalszego

opiniowania, a projekt dokumentu został opublikowany na stronie internetowej DPER.

Szczegółowe rozpatrzenie otrzymanych zgłoszeń, a następnie serię zobowiązań

dwustronnych z zainteresowanymi podmiotami, z uwzględnieniem programów operacyjnych, a

następnie i priorytety inwestycyjne zostały wybrane z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych

zidentyfikowanych w analizie potrzeb.

Procesy konsultacji były bardzo pomocne do identyfikacji kluczowych wyzwań, w którym PO

powinny być skoncentrowane na lata 2014-2020.

W szczególności procesy konsultacji podniosły następujące kluczowe zagadnienia:

Rynek pracy i działania aktywizacyjne szczególnie dla długotrwale bezrobotnych

Obszary o niekorzystnych warunkach

Zatrudnienie więźniów / byłych przestępców

Edukacja i rozwój kształcenia ustawicznego dla młodych osób narażonych na przestępstwa

Rozwój integracji społecznej na poziomie lokalnym

Postęp wyższego wykształcenia dla młodzieży

Rozwój, wsparcie i pogłębienie podejścia mainstreaming istniejących nierówności

Finansowanie dla sektora edukacji i opieki we wczesnym dzieciństwie

Pozytywny wpływ na środowisko naturalne, przejście do wyższej efektywności wykorzystania zasobów oraz do gospodarki niskoemisyjnej

Rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej

Promowanie przedsiębiorczości i wspieranie MŚP

Konieczność wspierania konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, osiągnięcie bardziej zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi i zrównoważony rozwój obszarów wiejskich

Potrzeba posiadania lepszych danych do informowania zarządzania rybołówstwem

Brak narzędzi wpływu aby w pełni wykorzystać możliwości w sektorze morskim

Zapewnienie wydajności sektora owoców morza oraz potrzebę innowacji i wartości dodanej50

Łotwa Pierwszy okres programowania na Łotwie był procesem uczenia się zarówno dla instytucji

państwowych, jak również partnerów społecznych i NGO-sów. Na Łotwie istniała ścisła współpraca

pomiędzy NGO-sami zajmującymi się problematyką ochrony środowiska, edukacji, gender i

społeczną. Takie podejście koordynujące realizację różnego rodzaju potrzeb zabezpieczyło NGO-sy

przed opracowywaniem sprzecznych propozycji, wzmocniło też wzajemnie oczekiwania.

50

na podstawie: Partnership Agreement Ireland 2014–2020 Ireland 1 January 2014 – 31 December 2020. in accordance with Articles 14 and 15 of Regulation (EU) N0 1303/2013 of the European Parliament and of the Council of 17th December 2013


31 maja 2014

84

Zaangażowanie NGO-sów wynikało częściowo z możliwości korzystania z istniejących struktur

uczestnictwa oraz dostępnych narzędzi takich jak proces konsultacji społecznych w sprawie

projektów dokumentów i strategiczna ocena oddziaływania na środowisko, specjalna strona

internetowa informacja ze wskaźnikiem czasu procesu programowania i ważnych terminów, projekty

dokumentów, wniosków ze spotkań z ministerstw, organizacji pozarządowych i Komisji Europejskiej.

Nie uniknięto jednak problemów związanych z zarządzaniem funduszami strukturalnymi:

W wielu przypadkach naciski w celu szybszego programowania i wdrożenia projektu

pozostawały w sprzeczności z udziałem społeczeństwa.

W instytucjach odpowiedzialnych za zarządzanie funduszami strukturalnymi przeważało

podejście biurokratyczne nad strategicznym

Stosunkowo często duże sumy pieniędzy musiały być wydawane w krótkim okresie czasu.

Na narodowym poziomie najważniejsze wymaganie dla wprowadzania zasady partnerstwa

dotyczącej Funduszy CSF EC zasadniczo są określone w prawodawstwie Republiki Łotwy przez

określenie procesu, zatwierdzenie dokumentów planowania rozwoju oraz praw i przepisów w

rozporządzeniu nr 300 Rady Ministrów z dnia 7 kwietnia 2007 r. "; Regulamin Ministrów" oraz

rozporządzeniu Rady Ministrów nr 970 z dnia 25 sierpnia 2009 "Procedury dotyczące udziału

społeczeństwa w proces planowania rozwoju ", które zapewniają możliwości zarówno dla instytucji

administracji publicznej oraz partnerów społecznych i organizacji pozarządowych, aby wyrazić swoje

zastrzeżenia i wnioski dotyczące projektu dokumenty podczas planowania procesu zatwierdzania.

Partnerzy zaangażowani w planowanie funduszy CP zostały wyznaczone formowania do Rady

ISC w okresie planowania 2014-2020; jej członkostwo zostało oparte na składzie SC w okresie

planowania 2007-2013 dodatkowo z udziałem tych partnerów, którzy byli zainteresowani udziałem w

procesie rozwoju dokumentów planistycznych CP. Regulaminem Rady ISC zostało określone, że

Komitet może zostać powiększony na podstawie zainteresowania partnerów uczestnictwem w jej

działalności. Podczas opracowywania planu rozwoju NAP 2020 Łotwy, Centrum koordynacji

międzysektorowej (dalej w tekście dalej "CSCC") współpracował z przedstawicielami instytucji

administracji publicznej z regionów planistycznych i samorządów, przy aktywnym udziale i

współpracy społeczeństwa obywatelskiego - partnerów społecznych. Połowa z 32 uczestników Grupy

Sterującej NDP2020 to przedstawiciele sektora publicznego, podczas gdy druga połowa

przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego. Trzy grupy robocze opracowały wstępny projekt

NDP2020. Około połowę uczestników każdej grupy roboczej stanowili przedstawiciele sektora

pozarządowego. Podczas procesu przygotowania NP2020 opracowywania CSCC zorganizowało trzy

rundy rozmów sześciu dyskusjach publicznych i regionalnych.

Krajowa praktyka zasady partnerstwa będzie również realizowana poprzez różne fora, np.

Krajowa Rada Współpracy Trójstronnej (Forum na szczeblu krajowym trójstronnego dialogu

społecznego), Grupa Sterująca Reformą (grupa robocza powstała w odpowiedzi na kryzys, w celu

przyjęcia reform o znaczeniu krajowym), Rada W Celu Wykonania Protokołu Ustaleń Współpracy

Między Radą Ministrów i Organizacjami Pozarządowymi (udział społeczeństwa obywatelskiego w

administracji publicznej

Zgodnie z ramami instytucjonalnymi funduszy na lata 2014-2020 na Łotwie:

1) instytucją zarządzającą funduszami CP jest MF, który jest odpowiedzialny za przygotowanie i

realizację PO funduszy CP;


31 maja 2014

85

2) organem zarządzającym EFRROW i EFMR jest Ministerstwo Rolnictwa które jest odpowiedzialne za

przygotowanie i realizację programów operacyjnych w ramach EFRROW i EFMR.

Zasady pracy z ISC są określone w regulaminie zatwierdzonym przez Ministerstwo Finansów. Składa

się on z przedstawicieli państwowych i samorządowych instytucji zaangażowanych we wdrażanie

funduszy objętych zakresem, administracji terytorialnej, partnerów społecznych i gospodarczych,

organizacji pozarządowych, a także instytucji zaangażowanych w planowanie i realizację środków

unijnych. Podczas procesu prac ISC był kilkakrotnie powiększany poprzez zaangażowanie

przedstawicieli różnych instytucji, które były zainteresowane aktywnie uczestniczy w Tymczasowego

Komitetu Nadzoru. Następujące główne zadania zostały zdefiniowane dla ISC:

1) nadzorowanie procesu tworzenia PA dla tych funduszy w okresie planowania 2014-2020;

2) nadzorowanie procesu tworzenia PO dla tych funduszy w okresie planowania 2014-2020;

3) nadzorowanie proces akceptacji MSSF przez PA i PO;

4) sprawuje nadzór nad procesem negocjacji z KE w sprawie zatwierdzenia PA i PO;

5) uzgodnienie konkretnych celów i wartości docelowych.

ISC EFRROW powstał i działa w oparciu o pierwotne i pracy zasadami SC Wiejskich na lata

2007-2013 (zgodnie z zatwierdzonymi regulaminu).EFRROW i EFR ISC SC składa się z przedstawicieli

państwowych i samorządowych instytucji, partnerów społecznych i gospodarczych oraz organizacji

pozarządowych zaangażowanych w realizację EFRROW i EFMR, a także z innych instytucji

zaangażowanych w planowanie i realizację EFRROW i EFMR. Następujące zadania podstawowe

zostały zdefiniowane dla EFRROW i EFR ISC SC:

1) przedyskutowanie priorytetów i celów strategicznych Łotwy dla realizacji EFRROW i EFMR w

okresie programowania 2014-2020;

2) składanie do instytucji zarządzającej (Min. Rolnictwa) i omówienia działań / priorytetów, które

mają być finansowane w ramach programów operacyjnych w ramach EFRROW i EFMR przez analizę

SWOT zalety / wady i potencjalnych zagrożeń / potrzeb;

3) przedkładanie wniosków o zgodę na podział funduszy dla działań / priorytetów programów

operacyjnych w ramach EFRROW i EFMR instytucji zarządzającej (MOA).

Organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną środowiska utworzyły w maju 2005 r., w

kontekście przygotowania programów, krajową koalicję organizacji pozarządowych zajmujących się

zagadnieniami związanymi z ochroną środowiska. W jej prace aktywnie zaangażowanych było osiem

do dziesięciu organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną środowiska. W latach 2005 i 2006

miały miejsce osobiste spotkania oraz wymiana opinii z Ministerstwem Finansów i Ministerstwem

Ochrony Środowiska, które doprowadziły do bardzo aktywnej interakcji między przedstawicielami

organizacji pozarządowych i ministerstw. Istniała także ścisła współpraca między organizacjami

pozarządowymi w różnych sektorach, w szczególności działającymi w obszarze edukacji, równości płci

i kwestii społecznych. Zwieńczone sukcesem zaangażowanie organizacji pozarządowych było możliwe

między innymi dzięki zastosowanym rozwiązaniom, w tym odpowiednim narzędziom

upowszechniania informacji, jasnym procedurom uczestnictwa, takim jak publiczne konsultacje

projektów dokumentów, oraz ocenie strategicznej oddziaływania na środowisko. Stworzono

specjalną stronę internetową, na której publikowano wszystkie informacje związane z

programowaniem w ramach funduszy UE. Spotkania organizacji pozarządowych i ministerstw

organizowane były w odpowiedzi na zapotrzebowanie, tj. organizacje pozarządowe proponowały


31 maja 2014

86

zorganizowanie spotkań konsultacyjnych, a ministerstwa reagowały na tę potrzebę, dzięki czemu

proces konsultacji znacznie wykraczał poza aspekt formalny51.

Zaangażowanie partnerów w dalszej realizacji, nadzoru i oceny tych funduszy w okresie

2014-2020

W przeciwieństwie do okresu planowania 2007-2013, w latach 2014-2020 planuje się

zaangażowanie partnerów w sposób bardziej rozległe i ukierunkowany na świadczenie usług dla

realizacji celów związanych z branży, na przykład, w celu integracji społecznej, zatrudnienia, poprawa

warunków prowadzenia działalności gospodarczej, ochrony środowiska, edukacji, itp. na podstawie

wiedzy organizacji pozarządowych, zapewniając w ten sposób wykorzystanie potencjału

intelektualnego partnerów społecznych w poszczególnych branżach.

Zgodnie z warunków określonych w art 41 i 42 projektu rozporządzenia, jak również w

dalszym wdrażaniu dobrych praktyk funduszy CP w okresie planowania 2007-2013, podstawową

formą dla zaangażowania partnerów wykorzystywane przez instytucje zarządzające po zatwierdzeniu

dokumentów planistycznych z tych funduszy będzie SC funduszy CP, EFRROW i EFMR SC SC poprzez

zaangażowanie przedstawicieli zarówno instytucji administracji publicznej i regionów planowania

oraz partnerów społecznych i organizacji pozarządowych. Wszystkie SC z tych funduszy będą głównie

koncentrowały się na zapewnieniu wdrożenia i nadzoru tych funduszy przez składającym się z

przedstawicieli wielu różnych partnerów.

Instytucja zarządzająca funduszami CP utworzy konsultacyjną grupę roboczą do oceny

tematycznej funduszy CP mającego na celu organizowanie ocen dotyczących linii priorytetowych

celów tematycznych i priorytetów inwestycyjnych w ramach programu operacyjnego dla PA,

funduszy CP w celu określenia skuteczności realizacji w określonym czasie. W procesie oceny

funduszy objętych zakresem zasada partnerstwa będzie realizowana poprzez zaangażowanie w grupy

roboczej tych partnerów, którzy biorą udział w planowaniu, realizacji i nadzoru funduszy CP. Grupa

robocza będzie obejmować przedstawicieli grupy zarządzającej EFRROW i EFMR i, jeśli to konieczne,

odpowiednich ekspertów w celu zapewnienia komplementarności i synergii z tych funduszy.52

Ponieważ Łotewskie Stowarzyszenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (LALRG) jest

członkiem Komitetu Monitorującego fundusze strukturalne i Fundusz Spójności UE, jest

zaangażowane w przygotowanie umowy o partnerstwie poprzez wnoszenie uwag do dyskusji 15

dokumentów do konsultacji tematycznych między ministerstwami i Komisją Europejską. Jednakże,

istnieje kilka zgłaszanych wątpliwości przy organizowaniu procesu konsultacji, a mianowicie późna

informacja o spotkaniach i złożenie dokumentów do uwag zaledwie kilka dni przed spotkaniem.53

Niemcy Zdecentralizowany komitet monitorujący wdrażanie, formułowanie polityki i podejmowanie

decyzji w ramach EFS – „Kompetenzstellen” – Struktury wspierające partnerstwo – Coroczne

spotkania partnerów z Komisją Europejską w Brukseli

51

Badanie SF Team for Sustainable Future: „Why bother with partnership?”, 2011. 52 Partnership Agreement for the 2014 –2020 EU Funds Programming Period. Version 2 Riga, 2013 53

Partnership Agreements. CEMR Survey Report on “Involvement of national associations of LRAs in the Partnership Agreement preparations”. Council of European Municipalities and Regions. Bruxelles. April 2013.


31 maja 2014

87

W Badenii-Wirtembergii EFS zdecentralizował ponad 1/3 swego budżetu na rzecz 42 sieci

wewnątrzregionalnych (Arbeitskreise). Sieci te decydują, jakie przedsięwzięcia zostaną wybrane;

decyzje są oparte na lokalnych potrzebach i strategiach. W skład sieci wschodzą wszystkie istotne

podmioty: władze lokalne, publiczne służby zatrudnienia, partnerzy społeczni, organizacje biznesowe,

organizacje pomocy społecznej, przedstawicielki kobiet, instytucji oświatowych itp. Centralnym

elementem programu w Badenii-Wirtembergii są: przedsiębiorczość, kapitał i innowacje;

decentralizacja działań w ramach EFS oznacza również, że jego ważnym elementem jest finansowanie

małych przedsięwzięć. Meklemburgia-Pomorze Przednie: Komitet monitorujący stanowi forum

kształtowania ogólnej polityki gospodarczej i społecznej w regionie. Jest odpowiedzialny za wszystkie

fundusze unijne: EFS, EFRR oraz EFRROW. W jego skład wchodzą wysokiego szczebla przedstawiciele

partnerstwa prywatnego (np. związków zawodowych, pracodawców, małych przedsiębiorstw, izb

przemysłowo-handlowych, rolników, organizacji ochrony środowiska i stowarzyszeń opieki

społecznej). Na jego istotną rolę wskazują często odbywające się spotkania (5–6 razy do roku), co jest

dość wyjątkowe. Należy podkreślić wartość partnerstwa dla skutecznego wdrażania unijnych

funduszy. Komitet monitorujący ma wiele do powiedzenia w procesie podejmowania decyzji w

sprawie proponowanych przedsięwzięć: partnerzy publiczni i prywatni mają taką samą liczbę głosów.

W przypadku równej liczby głosów głos decydujący należy do przewodniczącego. System

partycypacyjny obejmuje również strukturę wewnątrzregionalną (istnieją cztery subregiony), grupy

robocze i inne organy doradcze. O zadaniach tych podgrup decyduje partnerstwo. Istnieje

wewnętrzne zarządzenie określające kompetencje komitetu monitorującego, które może stanowić

przykład do kodeksu dobrych praktyk proponowanego w opinii EKES-u. (patrz też część 3). Pomoc

techniczna ma strategiczne znaczenie dla umacniania profesjonalnych zdolności partnerów, tak by

mogli oni w pełni realizować swoje zadania. W związku z tym w regionie Meklemburgia-Pomorze

Przednie, wykwalifikowany personel organizacji partnerstwa (obecnie 4,5 pracowników) jest

finansowany z pozycji w budżecie przeznaczonej na pomoc techniczną. Ten model, zgodnie z którym

pomoc techniczną świadczy personel partnerstwa, jest stosowany również w innych regionach

Niemiec. Personel przygotowuje i uzgadnia działania przedstawicieli partnerstwa związane ze

spotkaniami. Dba również o przepływ informacji między organizacjami wchodzącymi w skład

partnerstwa, organizuje seminaria i wspiera partnerów w przygotowywaniu przedsięwzięć. W Dolnej

Saksonii, podobnie jak w Meklemburgii-Pomorzu Przednim, pomoc jest udzielana każdej organizacji

partnerskiej. W Brandenburgii i Saksonii-Anhalt partnerzy dysponują wspólną strukturą wsparcia

(Kompetenzstelle). W obydwu przypadkach partnerstwo wpisuje się w ramy DGB, niemieckiej

konfederacji związków zawodowych. Wszyscy partnerzy mają jednak zapewnioną jednakową pomoc.

Szczególną uwagę należy zwrócić na Brandenburgię, ponieważ tam wcześnie rozpoczęto debatę na

temat kolejnej rundy dotyczącej okresu po 2013 r., co należy uznać za przykład dobrej praktyki. W

poprzednim okresie programowania 2000–06 Wohlfahrtsverbände (stowarzyszenia opieki

społecznej) były w pełni akceptowane na szczeblu krajowym jako partnerzy. W regionach (Länder)

zostały one zaakceptowane jako członkowie komitetów monitorujących dopiero w obecnym okresie

programowania. Wohlfahrtsverbände stworzyły własną krajową strukturę wsparcia. Spotykają się

regularnie co roku w ramach niemieckiego wydziału EFS w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli.

Na szczeblu krajowym Wohlfahrtsverbände są również beneficjentami dużego programu dotyczącego

rozwoju zasobów ludzkich (60 mln euro na lata 2007–13) skierowanego do ich pracowników i

mającego na celu zwłaszcza równouprawnienie płci oraz uprzedzanie skutków zmian

demograficznych.


31 maja 2014

88

W Meklemburgii-Pomorze Przednie komitet monitorujący stanowi forum dla kształtowania

ogólnej polityki rozwoju regionalnego. Obejmuje on nie tylko EFS i EFRR, ale także EFRROW, i ma

rzeczywisty wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących kryteriów wyboru projektów. Komitet

monitorujący obraduje pięć lub sześć razy w roku i działa zgodnie z własnym regulaminem

wewnętrznym. System oparty na uczestnictwie obejmuje również grupy robocze i inne organy

konsultacyjne. Ich zadania określane są w ramach partnerstwa 54.

W Niemczech, umowa o partnerstwie i programy operacyjne są omawiane w tym samym

czasie na różnych szczeblach rządowych. Ze względu na system federalny Niemiec, sytuacja nieco

różni się od w zależności od rozwiązań w danym landzie. Według przedstawicieli kilku samorządów,

możliwość uczestniczenia w procesie poprawiła się w ostatnim okresie. Na poziomie krajowym, udział

stowarzyszeń władz lokalnych w procedurze opracowywania na szczeblu krajowym odbywa się

głównie poprzez liczne spotkania informacyjne organizowane przez Federalne Ministerstwo

Gospodarki.55

Włochy Pomoc techniczna dla partnerów społecznych na południu – Krajowe Porozumienie w

Sprawie Zasady Partnerstwa wdrażane w niektórych regionach – Innowacyjne partnerstwo w

zarządzaniu globalnymi grantami: „Partnerstwa ekologiczne”

We Włoszech partnerstwa w polityce spójności są różne w zależności od regionu. Często są

one formalne, a zatem nie bardzo autentyczne. Istnieje jednak kilka dobrych praktyk. W Mezzogiorno

(w południowych Włoszech) w okresie 2000–2006 partnerzy społeczni stworzyli i zarządzali bardzo

udanym przedsięwzięciem w zakresie pomocy technicznej finansowanym z EFRR. Przedsięwzięcie

koncentrowało się na zwiększeniu ich wiedzy, na programach rozwoju i umacnianiu zdolności, aby

mogli skuteczniej działać. Przedsięwzięcie to jest przykładem dobrej praktyki zarówno ze względu na

zarządzanie, jak i uzyskane wyniki. Zarządzał nim komitet, w którym większość mieli partnerzy

społeczni. Najważniejsze osoby z organizacji partnerskich brały faktyczny udział w programowaniu.

Umowy dotyczące zasad partnerstwa zostały podpisane na szczeblu regionalnym. Przedsięwzięcie

jest kontynuowane w obecnym okresie programowania. W 2008 r. podpisano krajową umowę

ramową (Protocollo di Intesa) pomiędzy szerokim partnerstwem i rządem, w celu określenia zasad

angażowania partnerów w definiowanie i monitorowanie regionalnych strategii politycznych. W

umowie tej zdefiniowano cele zaangażowania, zasady reprezentacji oraz spodziewane wyniki. Jest

ona wspierana przez forum partnerstwa, komitet koordynacyjny oraz grupy tematyczne i sektorowe.

Po podpisaniu umowy krajowej, nie wszędzie podpisano umowy regionalne, głównie w słabiej

rozwiniętych regionach. Apulia to jeden z tych regionów, w których po umowie krajowej podpisano

umowę regionalną. Obejmuje ona nie tylko trzy unijne fundusze strukturalne, ale odgrywa pewną

rolę w ogólnym programowaniu rozwoju regionalnego. Umowa ta jest wspierana przez stałe forum,

grupy robocze oraz sekretariat, który informuje i wspiera działania podejmowane w ramach

partnerstwa. Jest to elastyczne partnerstwo otwarte na nowych członków. W Apulii globalnym

grantem zarządzają Confcooperative i Legacoop; jego celem jest tworzenie nowych spółdzielni

54

Załącznik do opinii rozpoznawczej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie: „Jak wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania programami w zakresie polityki spójności w oparciu o dobre praktyki z cyklu 2007–2013”, CESE 967/2010. 55



31 maja 2014

89

społecznych umożliwiających integrację grup będących w trudnej sytuacji; inicjatywa ta jest

wspierana przez Coopfond i Fondosviluppo – specjalne instytucje finansowe tych spółdzielni.

Związana z funduszami strukturalnymi zasada partnerstwa jest w północno-środkowych Włoszech

często podporządkowana systemowi zarządzania zintegrowanymi programami rozwoju tych

terenów. Przy takim podejściu rola komitetów zarządzających stała się raczej formalnością.

Przykładem może być tu Toskania, gdzie EFS, EFRR i EFRROW stanowią integralną część ogólnego

programu rozwoju regionu. Realne partnerstwo wiąże się raczej z innymi niż komitety monitorujące

organami doradczymi i uczestniczącymi. W tych organach partnerzy społeczni i gospodarczy

odgrywają istotną rolę, natomiast, poza kilkoma wyjątkami, zapominano o organizacjach trzeciego

sektora. Taka integracja jest bardzo przydatna, jeśli chodzi o łączenie środków unijnych z własnymi

środkami partnerów społecznych (uzgodnienie szczególnie korzystne dla małych przedsiębiorstw i

rzemiosła). W Toskanii globalnym grantem na promocję spójności społecznej zarządza Esprit. Jest ono

wyjątkowe pod względem partnerstwa, metod pracy i zasięgu. Partnerstwo to łączy regionalne

związki zawodowe (UIL – Unione Italiana del Lavoro i CISL – Confederazione Italiana sindicati dei

Lavoratori) oraz spółdzielnie i etyczny bank (Banca Etica). Ma ono za zadanie stworzyć, dzięki

organizacjom pozarządowym, większe możliwości działania osobom znajdującym się w trudnej

sytuacji i koncentruje się na tworzeniu przedsiębiorstw. Inwestycje w nowe przedsiębiorstwa są

wspierane także dzięki gwarancjom kredytowym, w taki sposób, aby zwiększyć oddziaływanie

środków unijnych. W ciągu pięciu lat działalności stworzono ponad 100 nowych przedsiębiorstw

Podczas wszystkich nowych działań zatrudniono około 500 osób, co kosztowało około 6 mln euro.

Celem Esprit jest przekształcenie się w stały organ, a nie tylko odgrywanie roli kierownika projektu w

ramach EFS. Lazio to region, w którym instytucja zarządzająca EFRR ma wyraźnie ambicje zwiększenia

aktywnego udziału partnerów; w tym celu uruchomiła również interaktywną stronę internetową.

Kolejnym krokiem będzie wykorzystanie regionalnych przepisów dotyczących udziału obywateli także

w dziedzinie polityki spójności (podobne prawo istnieje w Toskanii). Trydent jest przykładem regionu,

w którym planowanie i partnerstwo okazały się bardzo owocne pod względem wspierania środków

zrównoważonego rozwoju. W celu promowania ekologicznego sektora budowlanego stworzono sieć

na rzecz energii i środowiska – Technological Distretto Habitech. Wśród uwzględnionych zagadnień

znalazły się produkcja energii cieplnej pochodzącej ze źródeł odnawialnych (wodór, biomasa, energia

fotowoltaiczna) oraz gospodarka cieplna, oszczędność energii, domotyka. Sieć obejmuje ponad 300

przedsiębiorstw, organizacji naukowo-badawczych i agencji publicznych, zatrudniających łącznie 8

tysięcy pracowników. Wynikiem dialogu z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się ochroną

środowiska była promocja planu działania na rzecz lokalnego zrównoważonego rozwoju

gospodarczego na obszarach chronionych i obszarach należących do sieci Natura 2000.

W południowych Włoszech ustanowiono struktury wsparcia finansowane w ramach pomocy

technicznej w celu zwiększenia zaangażowania partnerów gospodarczych i społecznych na rzecz

programów regionalnych i sektorowych 56. W tym samym regionie partnerzy gospodarczy i społeczni

stworzyli udany projekt pomocy technicznej i zarządzali nim w okresie od 2000 do 2006 r. Projekt ten

był finansowany ze środków EFRR i koncentrował się na poprawie ich znajomości programów

rozwojowych i wzmacnianiu ich zdolności do współudziału. Projekt ten należy do dobrych praktyk,

zarówno na poziomie zarządzania, jak i uzyskanych wyników. Był on kontynuowany w okresie 2006-

2010.

56

Przewodnik wspólnoty służącej wymianie doświadczeń w zakresie partnerstwa w ramach EFS: „W jaki sposób wspierają partnerstwo organy zarządzające EFS i organy pośredniczące”, 2011.


31 maja 2014

90

Portugalia Na szczeblu krajowym wyjątkową rolę odgrywa portugalska rada społeczno-gospodarcza, na

szczeblu lokalnym małe przedsiębiorstwa oraz organizacje pozarządowe walczą z władzami o

osiągnięcie prawdziwego partnerstwa

Realizację zasady partnerstwa w Portugalii należy postrzegać w kontekście systemu

polityczno-administracyjnego oraz społeczno-gospodarczej struktury kraju. System portugalski opiera

się na scentralizowanym rządzie krajowym i nie istnieją tam władze regionalne wybierane w

kontekście politycznym. Z drugiej stronie jest cała masa autonomicznych władz lokalnych, małych

przedsiębiorstw i małych organizacji pozarządowych. W tych warunkach wyłoniły się pewne

interesujące sprawdzone rozwiązania. Programowanie ma scentralizowany i odgórny charakter; w

procesie konsultacji prawie nie uczestniczą organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Najbardziej

interesującym aspektem na tym etapie rozwoju polityki spójności jest unikalna w skali europejskiej,

rola portugalskiej rady społeczno-gospodarczej. Rada powołuje niektórych członków komitetu

monitorującego reprezentujących organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Odgrywa również

aktywną rolę podczas przygotowywania NSRO (QREN). Jest proszona – ale jak dotąd się z tego nie

wywiązała – o zgłaszanie uwag do rocznych sprawozdań portugalskiego organu koordynującego,

obserwatorium QREN. Obserwatorium nie funkcjonuje na zasadzie partnerstwa, ponieważ na

szczeblu monitorowania strategicznego obejmuje jedynie instytucje publiczne. Do wdrażania

portugalskich programów operacyjnych potrzebne jest zdecentralizowane partnerstwo. Jednak jak

dotąd zwykłą praktyką w zakresie partnerstwa jest raczej swego rodzaju delegowanie kompetencji

władzom lokalnym lub zlecanie usług podmiotom prywatnym. Na przykład jedną czwartą środków z

programu operacyjnego EFRR w północnej Portugalii (CCDR Norte – Comissão de Coordenação e

Desenvolvimento Regional do Norte) zarządza siedem różnych stowarzyszeń władz lokalnych. W

przypadku POPH (Programa Operacional Potencial Humano EFS-u) istnieje taka sama sytuacja:

partnerstwo jest promowane jedynie w przedsięwzięciach w ramach priorytetu „Obywatelstwo,

włączenie i rozwój społeczny”. Ale nawet w ramach tego priorytetu polega ono zwyczajnie na

zlecaniu usług różnym organizacjom. Niektóre ważne organizacje prywatne zdecydowanie naciskają

na instytucje zarządzające, aby te zgodziły się na prawdziwe partnerstwo i prywatne zarządzanie

środkami, i pośrednio udało im się narzucić swój pogląd. Jednym z przykładów może być tutaj AEP,

(Portugalskie stowarzyszenie przedsiębiorstw), reprezentujące małe przedsiębiorstwa i szczególnie

silnie reprezentowane w północnej Portugalii. Kolejnym jest IEBA, organizacja gospodarki społecznej,

która wraz z siedmioma innymi organizacjami krajowymi i regionalnymi organizuje szkolenia

promujące partnerstwo. Wszystkie te organizacje jednoczą wspólne wartości etyczne, strategiczne

cele i wzajemne zaufanie. Mają one dużo doświadczenia pracy w ramach partnerstwa, zdobyte dzięki

wcześniejszemu udziałowi w przedsięwzięciach w ramach programu EQUAL oraz w innych

programach krajowych i europejskich (np. Intereg, LEADER i Life Long Learning). Realizują one

wspólne przedsięwzięcie pod nazwą Q3, które ma na celu budowanie zdolności trzeciego sektora i

gospodarki społecznej; przedsięwzięcie to zostało podzlecone przez POPH, co nie pozwala na

prawdziwe partnerstwo. Jednak organizacje biorące udział w Q3 wzmocniły swój model partnerstwa

w tym przedsięwzięciu pomimo ograniczeń narzuconych przez instytucję zarządzającą.

Słowacja W 2005 roku grupa organizacji pozarządowych zbojkotowała negocjacje programów

operacyjnych perspektywy 2007-2013, ponieważ ich postulaty nie były brane pod uwagę przez


31 maja 2014

91

administrację rządową. Wrócili do prac programowania w 2006 roku kiedy ich najważniejsze

postulaty zostały uwzględnione. Niestety tą sytuację zakończyła zmiana rządu. „ I stworzyliśmy tę całą

działalność wspólnie z organizacjami pozarządowymi, przedstawiciele organizacji pozarządowych

uczestniczyli w opracowaniu projekt tekstu, wprowadzali różne rodzaje działalności w zakresie

budowania swego potencjału, takich jak warsztaty, szkolenia, staże, stypendia dla osób, organizacji

pozarządowych, współpracę z organizacjami pozarządowymi z innych krajów, w pracy lub budowanie

potencjału w zakresie: zarządzania finansami i zdolności administracyjnych. I myślę, że organizacje

pozarządowe są bardzo zadowolone z wersji tak opracowanego programu operacyjnego, gdy mogą

też dać swój wkład do kolejnych wersji projektu i być częścią zespołu, który pracował nad tym. Ale w

lecie 2006 roku, nastąpiła zmiana rządu, a właściwie w ostatniej fazie procesu programowania,

ponieważ w lecie 2006 r. Komisja Europejska zajęła się zatwierdzeniem całego programu

operacyjnego już z nowym rządem i wszystkie wyżej wymienione działania zostały pominięte lub

zakres tych czynności został zmieniony, więc organizacje pozarządowe zostały pominięte w

budowaniu potencjału w nowym okresie. I jeszcze jedna bardzo ważna zasada zasady partnerstwa

jaką jest zaangażowanie organizacji pozarządowych w komitety monitorujące. Te zostały utworzone,

chciałbym umieścić to w cudzysłowie, ponieważ większość z obecnych w tych komitetach

monitorujących stanowią urzędnicy państwowi, więc NGO nie mają realnej władzy egzekwowania od

zarządzających dokonywania pewnych zmian lub proponowania niektórych, na przykład

antykorupcyjnych zapisów. Wiele z tych rzeczy to zwykła formalność i z mojego doświadczenia lub z

tego, co się dowiedziałem, reprezentant NGO zasiadający w komitecie monitorującym musi wykazać

się wysokim osobistym zaangażowaniem, być bardzo upartym w dążeniu do uzyskania odpowiedzi na

pytania i uwagi, a niekiedy poprosić wielokrotnie o wyjaśnienia i tak dalej. Rzecz, która się na Słowacji

stała w 2006 roku to to, że zasada partnerstwa w komitetach monitorujących jest próbą ominięcia

NGO poprzez tzw. zaprzyjaźnione organizacje pozarządowe, które właśnie zostały utworzone przez

rząd na potrzeby komitetów monitorujących by grały w ich grę”. 57

Lokalne partnerstwa ukierunkowane na włączenie społeczne, mające na celu integrację

społeczności romskich. Romowie stanowią 8% mieszkańców Słowacji. Panuje wśród nich wysokie

bezrobocie; warunki mieszkaniowe i poziom usług są złe. Zmarginalizowane społeczności romskie

stanowią zatem jeden z czterech przekrojowych priorytetów wszystkich słowackich programów

operacyjnych. Najważniejsze narzędzie realizacji tego przekrojowego priorytetu oparte jest na

lokalnych zintegrowanych strategiach rozwoju łączących różne fundusze strukturalne, zwłaszcza na

obszarach, na których Romowie stanowią duży procent mieszkańców. Słowacki model zarządzania

priorytetem dotyczącym społeczności romskiej jest określany jako „prywatne

zdecentralizowane/lokalne zarządzanie w ramach krajowych partnerstw publiczno-prywatnych”*.

Partnerstwo obejmuje przedstawicieli rządu centralnego, urzędów pracy, władz lokalnych,

przedsiębiorców, organizacji nienastawionych na zysk oraz samej społeczności romskiej i ma

wzmocnić pozycję grup znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, dając im szanse społeczne i

gospodarcze oraz głos w sprawach lokalnych. W programie na lata 2007–13 dalej rozwija się Lokalne

partnerstwa na rzecz włączenia społecznego zorganizowane w okresie programowania 2004–06 oraz

doświadczenia związane z programem EQUAL. Przedsięwzięcia mające na celu włączenie Romów są

raczej udane, zwłaszcza gdy oparte są na partnerstwie aktywnie angażującym społeczności lokalne.

57

materiały z konferencji „Wpływ polityki spójności UE na Małe i Średnie Przedsiębiorstwa Grupy Wyszehradzkiej: Integracja gospodarki społeczno-rynkowej?”. która odbyła się w Pradze dnia 19.10.2010 str.37-38.


31 maja 2014

92

Przedsięwzięcia koncentrują się między innymi na sprawach mieszkalnictwa, edukacji, szans

zatrudnienia, przedsiębiorstw społecznych i usług socjalnych. Ważną rolę we wspieraniu modelu

partnerstwa odgrywa jednostka pośrednicząca: fundusz rozwoju społecznego. Przykłady dobrej

praktyki w zakresie partnerstwa – nie tylko finansowanego z EFS – można znaleźć w regionie Szarisz

(usługi socjalne), Moldavie nad Bodvou (mieszkalnictwo), uniwersytecie Matej Bel w Bańskiej

Bystrzycy (edukacja, szkolenie); inne to podejście związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu

(Corporate Social Responsibility) stosowane przez US Steel w Koszycach i mające na celu integrację

Romów w pracy i społeczeństwie czy finansowany przez Norwegię/EOG lokalny alternatywny model

edukacji (Budowanie więzi w społeczności – od kołyski do grobu). Obecnie powstają przepisy

minimalne dotyczące zasady partnerstwa, nadające szczególne znaczenie organizacjom

niedochodowym. Partnerstwo jest kryterium wyboru beneficjentów, popiera się tworzenie sieci

między różnymi partnerstwami. W regionach znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji) lokalne

partnerstwa są wspierane przez partnerstwa regionalne.

Partnerzy społeczni zostali włączeni w proces programowania funduszy unijnych 2007-2013

na zasadach formalnych, cały zaś proces programowania naznaczony był szeregiem przeszkód

uniemożliwiających skuteczną partycypację NGO-sów.

W konsekwencji czego NGO-sy zbojkotowały go, co zwróciło uwagę Komisji Europejskiej, ale

nie przyniosło żadnych istotnych zmian. Poza pewną poprawą w kwestiach dostarczania informacji

związanych z nową ustawą o publikowaniu umów państwowych, wciąż brak jest informacji lub też

istnieją istotne ograniczenia informacyjne w obszarze monitorowania i oceny projektów oraz o

zatwierdzonych projektach (np. w zakresie szczegółowego budżetu lub opisu samego projektu).

Komitety monitorujące są zdominowane przez administrację państwową a nominacje

pochodzące z sektora NGO często nie są akceptowane. Praca komitetów monitorujących jest

utrudniona przez zły dostęp do niezbędnych informacji i krótkie terminy sprawozdawcze. 58

W kontekście programu operacyjnego w dziedzinie zdrowia, finansowanego w ramach EFRR,

instytucja zarządzająca zwróciła się do członków komitetu monitorującego o wypełnienie

kwestionariusza dotyczącego funkcjonowania komitetu monitorującego i realizacji programu

operacyjnego. W wyniku konsultacji zmieniono zasady kwalifikowalności do pomocy technicznej w

celu umożliwienia członkom komitetu monitorującego udziału w szkoleniach dotyczących opieki

zdrowotnej i funduszy strukturalnych UE.59

Słowenia W programie operacyjnym EFS uznano potencjał sektora organizacji pozarządowych w

zakresie rozwoju polityki zatrudnienia i zapewnienia dostępności usług publicznych. Należy jednak

podkreślić, że organizacje pozarządowe są małe, rozproszone i nie dysponują wystarczającymi

mocami w zakresie zarządzania, organizacji i rozwoju, co ogranicza ich możliwości aktywnego udziału.

Uznanie ich potencjału było wynikiem wspólnego procesu programowania z udziałem sektora i rządu;

58

Partnerships for Sustainable Development? Report on the Structural Funds Programming Process in Central Europe luty 2004 59

Dokument roboczy służb komisji. Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa Bruksela, dnia 24.4.2012 r. SWD(2012) 106 final


31 maja 2014

93

program został również uzupełniony o długoterminową umowę z rządem, ale bez angażowania

środków finansowych.

Na etapie programowania kluczową rolę odegrał CNVOS (Ośrodek informacji, współpracy i

rozwoju organizacji pozarządowych). Jest to ogólnokrajowa sieć obejmująca w chwili obecnej ponad

500 stowarzyszeń. Ma ona na celu zwiększenie roli organizacji pozarządowych i zachęcanie ich do

tworzenia sieci, a tym samym zapewnienie również dialogu z rządem. W ramach osi priorytetowej

EFS „Zdolności instytucjonalne i administracyjne” wprowadzono konkretne finansowanie mające

wspierać i mobilizować organizacje pozarządowe, by rzeczywiście brały udział w formułowaniu i

realizacji polityki. To finansowanie było skierowane zwłaszcza do sieci organizacji pozarządowych.

Jedną z tych sieci jest CNVOS. Zgłasza ono kandydatury przedstawicieli organizacji pozarządowych

jako członków komitetów monitorujących i wspiera udział tych organizacji w funduszach

strukturalnych.

Wydzielono specjalne środki w ramach priorytetu EFS „Zdolności instytucjonalne i

administracyjne” na rozwój organizacji pozarządowych oraz, w szczególności, sieci takich organizacji.

Jednym z przykładów takiej sieci na poziomie krajowym jest CNVOS, w jej skład wchodzi ponad 200

stowarzyszeń. CNVOS wspiera organizacje pozarządowe w ich działaniach w odniesieniu do funduszy

strukturalnych i nominuje przedstawicieli organizacji pozarządowych do udziału w komitetach

monitorujących. Ponadto ustanowiono 10 regionalnych sieci organizacji pozarządowych mających na

celu wspieranie rozwoju regionalnych i lokalnych organizacji pozarządowych oraz umożliwianie im

bardziej aktywnego udziału w opracowywaniu polityki publicznej. W celu wzmocnienia dialogu w

określonych obszarach (kultura, środowisko naturalne, ochrona zdrowia itp.) wsparcie otrzymuje

również 12 sieci tematycznych60.

W praktyce CNVOS prowadzi wiele sesji szkoleniowych dla organizacji pozarządowych (od

dwugodzinnych seminariów do trzydniowych zaawansowanych warsztatów). Dotyczą one „dobrej

administracji” i „podnoszenia kwalifikacji” w sektorze organizacji pozarządowych. CNVOS pełni

również rolę rzecznika całego sektora organizacji pozarządowych i dąży do stworzenia klimatu

sprzyjającego ich działalności, na przykład wnioskując o utworzenie rządowego biura ds. organizacji

pozarządowych oraz przygotowanie różnych inicjatyw ustawodawczych.

Słowenia ratyfikowała Konwencję z Aarhus w maju 2004r. Najważniejszymi aktami za pomocą

których ustalenia konwencji wprowadzane są w życie są:

Ustawa o Publicznym Dostępie do informacji (ZDIJZ, Ur.l. RS št. 24/2003, 61/2005),

Ustawa o Ochronie Środowiska (ZVO-1-UPB1, Ur.l. RS št. 39/2006),

Ustawa o ochronie przyrody (ZON-UPB2, Ur.l. RS št. 96/2004)

Kodeks Postępowania Administracyjnego61.

Szwecja Grupy tematyczne w ramach EFS stosują dobre praktyki Partnerstwa dotyczące funduszy

strukturalnych to najważniejsze podmioty realizujące unijną politykę spójności w Szwecji; na terenie

tego kraju działa łącznie osiem takich partnerstw. Połowę partnerów, zgodnie ze specjalną ustawą o

60

Badanie SF Team for Sustainable Future: „Why bother with partnership?”, 2011. 61

Legal Analysis Aarhus Convention: Slovenia, … ; Operational programme of environmental and transport infrastructure development for the period 2007 – 2013;


31 maja 2014

94

partnerstwach, muszą stanowić wybieralni politycy gminni i regionalni; drugą połowę stanowią

przedstawiciele partnerów społecznych, gospodarki społecznej oraz władz rządowych. Należy

zauważyć, że w dwóch z ośmiu regionów objętych funduszami strukturalnymi w północnej Szwecji,

mniejszość Sami jest reprezentowana w partnerstwach dotyczących funduszy strukturalnych.

Różnorodność regionalną widać także we wspieraniu gospodarki społecznej. Europejski Fundusz

Społeczny finansuje pracowników specjalnie w celu wspierania przedsięwzięć w tym sektorze. W

jednym przypadku, sztokholmskiego partnerstwa dotyczącego funduszy strukturalnych, gospodarka

społeczna jest reprezentowana w wewnętrznym komitecie przygotowawczym, który ocenia projekty.

Ze względu na swój skład partnerstwa dotyczące funduszy strukturalnych ułatwiają koordynację

różnych polityk: polityki regionalnej, rynku pracy oraz unijnej polityki spójności. Są one

odpowiedzialne zarówno za EFRR, jak i EFS. Podejmują faktyczne decyzje w sprawie finansowania

projektów z obu funduszy strukturalnych, ustalając priorytety, do których muszą się stosować

instytucje zarządzające. W rzeczywistości wszystkie partnerstwa dotyczące funduszy strukturalnych

opierają się na konsensusie i tworzą synergię między projektami finansowanymi z EFRR i EFS. Przed

następnym okresem programowania (2014–2020) należy dokonać przeglądu reprezentacji trzeciego

sektora. Istnieje także zapotrzebowanie na finansowanie małych przedsięwzięć i ukierunkowaną

pomoc techniczną. Grupy tematyczne w ramach partnerstw dotyczących funduszy strukturalnych

stanowią interesujący przykład zastosowania rezultatów wcześniejszych i obecnych programów

operacyjnych oraz programu EQUAL w celu wprowadzania zmian politycznych w polityce

zatrudnienia. Jednakże tylko grupa tematyczna „Przedsiębiorczość”, szczególnie koncentrująca się na

przedsiębiorstwach społecznych, rzeczywiście opiera się na zapewnianiu faktycznego udziału

partnerstw. Pozostałe grupy opierają się na bardziej formalnych partnerstwach.

Partnerstwa w dziedzinie funduszy strukturalnych na szczeblu regionalnym obejmują

polityków regionalnych lub lokalnych (którzy stanowią większość) i członków reprezentujących

szeroki przekrój zainteresowanych podmiotów. Partnerstwa odgrywają centralną rolę w realizacji

zarówno EFRR jak i ESF, gdyż na etapie wyboru projektów są odpowiedzialne za ustalanie priorytetów

między poszczególnymi zastosowaniami. W ten sposób mogą nadawać priorytetowy charakter

projektom, które najlepiej dostosowane są do potrzeb regionalnych i planów rozwoju regionalnego.

Osiem partnerstw w zakresie funduszy strukturalnych w Szwecji działa na zasadzie konsensusu i

buduje synergię pomiędzy projektami EFRR i EFS 62.

Istnieje kilka równoległych dyskusji i procesów zachodzących w obrębie projektowania

polityki spójności na okres2014-2020, które zostaną opisane i sfinalizowane w Umowie Partnerstwa

między Szwecją i Komisją Europejską. W rządzie dyskusje odbywają się między departamentami,

które są objęte przez Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne. Krajowi urzędnicy odbyli

kilka spotkań z różnymi grupami interesariuszy w celu zebrania informacji, wiedzy i opinii.

Przeprowadzono także wiele regularnych, dużych spotkań ponad stu uczestników, dla uzyskanie

opinii na temat projektu Umowy Partnerstwa.63

62

Dokument roboczy służb komisji. Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych zakresem wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w zakresie partnerstwa Bruksela, dnia 24.4.2012 r. SWD(2012) 106 final 63



31 maja 2014

95

Wielka Brytania - Zjednoczone Królestwo

Koordynacja priorytetów poszczególnych narodów brytyjskich Wielka Brytania jest dość wyjątkowa, umowa o partnerstwie Wielkiej Brytanii jest bowiem

zbiorem czterech rozdziałów krajowych (koordynowanych przez departament biznesu Innowacji i

umiejętności " z udziałem biznesu, społeczności, środowiska i pracy i emerytur), w tym w Szkocji

Umowa o partnerstwie, która jest przygotowana przez rząd Szkocji. Wielka Brytania i 3

zdecentralizowanego administracje uzgodniły, jak zorganizować sporządzenie umowy o partnerstwie

w Wielkiej Brytanii.

Rząd Zjednoczonego Królestwa i lokalne władze administracyjne zidentyfikowały priorytety

EFSI na poziomie krajowym, a nie w skali całego Zjednoczonego Królestwa. Koordynacją funduszy

zajmuje się w imieniu rządu Zjednoczonego Królestwa, Sekretarz Stanu ds. Biznesu, Innowacji i

Umiejętności

Koordynacja w ramach funduszy ESI interesów narodów całej Wielkiej Brytanii jest

nadzorowana przez Sekretarza Stanu ds. Biznesu, Innowacji i Umiejętności w imieniu rządu Wielkiej

Brytanii. Rada Programowa ds. Umowy o Partnerstwie Wielkiej Brytanii składa się z urzędników

wyższego szczebla z każdej Instytucji Zarządzających w Wielkiej Brytanii, Departament Biznesu,

Innowacji i Umiejętności oraz Ministerstwo Skarbu, ich powinnością jest dokładanie starań by w

tworzeniu Umowy o Partnerstwie wymogi prawne zostały spełnione a opinie zainteresowanych stron

narodów brytyjskich zostały prawidłowo rozpatrzone. Warsztaty w celu wytworzenia analiz SWOT

oraz oceny potrzeb i określenia priorytetów finansowania, odbyły się z wybranymi partnerami

społecznymi w każdym z krajów Wielkiej Brytanii.

Jedynym programem dotyczącym realizacji zasady partnerstwa na skalę całego

Zjednoczonego Królestwa w okresie programowania 2014-2020 będzie program realizowany w

ramach Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego - EFMR (THE EUROPEAN MARITIME AND

FISHERIES FUND) Dlatego też zaangażowanie partnerów w rozwój tego programu ma miejsce w skali

całego Zjednoczonego Królestwa, a nie na poziomie krajowym. Kluczowe priorytety dla EFMR zostały

opracowane przez Departament d/s Środowiska, Żywności i Wsi (Environment, Food and Rural Affairs

- DEFRA), przy współpracy z rządem szkockim, irlandzkim Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi

(Department of Agriculture and Rural Development; DARD) oraz walijskim Departamentem Zasobów

Naturalnych i Żywności(Department for Natural Resources and Food). Ponadto w program

zaangażowane są inne podmioty publiczne, w tym Organizacja Gospodarki Morskiej (Marine

Management Organisation), która będzie instytucją zarządzającą programem EFMR.

Priorytety EFMR wypracowywane zostały w trakcie warsztatów, w których wzięło udział ok.

70 osób reprezentujących poszczególne kraje Zjednoczonego Królestwa. Byli wśród nich:

przedstawiciele organizacji zajmujących się połowem morskim i przetwórstwem ryb morskich,

przedstawiciele organizacji z sektora akwakultury, przedstawiciele społeczności obszarów

przybrzeżnych i nadmorskich oraz organizacji ekologicznych. Będą oni w przyszłości pomagać w

rozwoju Programu Operacyjnego EFMR, który koncentrować się będzie na czterech strategicznych

tematach:

Dostosowanie sektora rybołówstwa do wymogów zreformowanej Wspólnej Polityki Rybołówstwa

(Common Fisheries Policy)


31 maja 2014

96

Wspieranie potencjału wzrostu w kluczowych obszarach na całym rybołówstwie, akwakulturze i

przemyśle przetwórczym;

Wspieranie stabilnego rozwoju gospodarczego, środowiskowego i społecznego w ramach sektora

Spełnienie zobowiązań Zjednoczonego Królestwa w zakresie gromadzenia danych i

wprowadzania w życie stosownych rozwiązań.64

Anglia W całej Anglii, od najwyższego do najniższego szczebla, występuje mozaika partnerstw.

Znajduje to swoje odbicie w składzie komitetów monitorujących i innych organów, regionalnych

komitetów EFS i EFRR, a także w programach, projektach i pomocy technicznej. W całej Anglii

partnerzy społeczni i trzeci sektor biorą bardzo aktywny udział w realizacji programów, poczynając od

etapów przygotowawczych, a kończąc na ostatecznej ocenie. Bardzo dobrą praktyką jest

przygotowywanie streszczeń konsultacji w sprawie dokumentów politycznych oraz załączanie

aktualnych dostosowań do programów operacyjnych. W wyniku konsultacji w 2007 r. udało się

uzyskać większą pomoc techniczną na wspieranie udziału partnerów oraz stosowanie globalnych

grantów. Rady ds. nauki i kwalifikacji (Learning and Skills Councils, LSC), agencje rozwoju

regionalnego (Regional development agencie, RDA) oraz władze lokalne są najważniejszymi

podmiotami publicznymi działającymi w partnerstwie z sektorem prywatnym. Należy zauważyć, że

regionalne komitety EFS mają możliwość przyjmowania przedstawicieli „wyznaczonych przez

regionalne partnerstwa”. Od 2010 r. Agencja Finansowania Kwalifikacji (Skills Funding Agency)

przejęła prowadzone przez rady ds. nauki i kwalifikacji działania w zakresie EFS. Współpracuje ona

również z nową Młodzieżową Agencją ds. Nauki (Young People’s Learning Agency, YPLA). Agencje

rozwoju regionalnego będą istnieć tylko do marca 2012 r., a rozwojem gospodarczym będą kierować

lokalne partnerstwa na rzecz przedsiębiorczości (Local Enterprise Partnerships, LEP). Obecnie władze

lokalne i liderzy biznesu mogą występować z propozycjami dotyczącymi miejsca i sposobów

tworzenia lokalnych partnerstw na rzecz przedsiębiorczości. Na przykładzie West Midlands widać, w

jaki sposób region wdraża zasadę partnerstwa dotyczącego funduszy strukturalnych. Istniejące sieci

szerokich partnerstw, utworzone pierwotnie przez rady ds. nauki i kwalifikacji i władze lokalne (West

Midlands LSC/West Midlands Local Government Association Partnership), mają dobre robocze

kontakty z agencją rozwoju regionalnego Advantage West Midlands, co sprawia, że fundusze

europejskie zapewniają wartość dodaną innym dodatkowym działaniom i funduszom krajowym.

Istnieje również wspólny komitet regionalny zajmujący się zarówno EFS, jak i EFRRW ramach działań

EFS wiodącą rolę odgrywa regionalne partnerstwo dotyczące kwalifikacji – Regional Skills Partnership

– jednostka powiązana z Advantage Midland. Te partnerstwa łączą wszystkie kluczowe

zainteresowane podmioty oraz są zorientowane na przedsiębiorczość, co zapewnia przydział

funduszy zgodnie z zapotrzebowaniem. Jednym z interesujących projektów partnerstw jest Better

West Midlands (BWM). Przedsięwzięciem zarządza Unity, związek zawodowy, który chce

współpracować z pracodawcami różnej wielkości w West Midlands, gdy dokonują oni zwolnień

pracowników. Zapewnia pakiet wsparcia dla osób zwalnianych z pracy oraz udostępnia pracodawcom

punkt kontaktowy służący pomocą.

Rząd musi zawiązać partnerstwo z innymi organami odpowiedzialnymi za promowanie

integracji społecznej, równości płci i braku dyskryminacji, organy te są zaangażowane w

64

HM Government United Kingdom Partnership Agreement Official Proposal Part 1 (Sections 1 and 2) 17 April 2014. UK CHAPTER s.s. 3-142


31 maja 2014

97

przygotowanie Umowy o partnerstwie i sprawozdań z postępu prac na wszystkich etapach realizacji

umowy w ramach PO.

W Anglii, decyzje dotyczące większości funduszy EFSI zostały przekazane Lokalnym

Partnerstwom Przedsiębiorstw (Local Enterprise Partnership). Partnerstwa te opracowały Strategie

Funduszy odnośnie wykorzystania ich środków w prowadzonej przez nie działalności. Wytyczne dla

Partnerstw dot. ich strategii zmuszały je do uwzględniania potrzeb sektora publicznego.

Partnerstwom nakazano:

promować równość i zwalczać dyskryminację, zgodnie z prawodawstwem krajowym i

przepisami europejskimi.

zbierać dowody na realizację zasady równości w obszarze partnerstwa oraz wpływu decyzji

inwestycyjnych partnerstw na te kwestie

przedstawić dowody, że partnerzy z doświadczeniem w promowaniu równości pomogli

przygotować strategię inwestycyjną i będą nadal wspierać realizację tego typu działań w

trakcie dalszej realizacji i monitorowaniu programów.

Rada Programowa Wzrostu Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych w Anglii (The ESI Funds

Growth Programme Board for England) powstała we wrześniu 2013 r. w celu nadzorowania rozwoju

kolejnych programów EFSI, które zostały przekazane do Lokalnych Partnerstw Przedsiębiorstw. W

skład Rady weszli przedstawiciele rządu, Komisji Europejskiej, władz lokalnych, Partnerstw, instytucji

edukacyjnych, organizacji ekologicznych, wolontariatu i organów równości (equalities bodies).

Podczas realizacji programów, Rada będzie funkcjonować jako formalnie wyznaczony Komitet

Monitorujący Programu dla programy operacyjne w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego oraz i programów operacyjnych.

Brytyjski Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności oraz angielskie Instytucje

Zarządzające od początku 2012 były zaangażowane w rozwój priorytetów EFSI oraz mechanizmów ich

wykorzystania. Nieformalne konsultacje pisemne w tej sprawie rozpoczęto w marcu 2012 roku a

stanowisko rządu zostało opublikowane w lipcu 2012. Departament zwerbował również cztery osoby

oddelegowane z samorządu lokalnego oraz sektora szkolnictwa wyższego do prac w " zespole

partnerskim", jako ekspertów zewnętrznych. Rząd wykorzystał utworzone sieci, takie jak Leader,

lokalne Komitety Zarządzające Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (European Regional

Development Fund Local Management Committees) oraz Radę EFS do rozpowszechniania informacji i

zbierania opinii na temat priorytetów. Powołano też zespoły eksperckie, które zajęły się

wypracowywaniem wspólnych ram strategicznych oraz priorytetów dla rządu.

Jesienią 2012r. Ministrowie uzgodnili listę priorytetów, które następnie poddane zostały

konsultacji, w których uczestniczyło ponad 100 osób, reprezentujących różne sektory z terenu całej

Anglii. Ostateczne decyzje zapadły w marcu 2013r. kiedy to przekazano Lokalnym Partnerstwom

Przedsiębiorstw realizację działań w ramach EFSI

Było to równoznaczne z określeniem priorytetów dla alokacji środków w ramach

poszczególnych obszarów z Programu Wzrostu (ERFR, EFS, a część EFRROW -Europejski Fundusz

Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich). Lokalne Partnerstwa i ich partnerzy opracowały

Strategie wykorzystując wskazówki rządu odnośnie kluczowych priorytetów i sposobów działania.


31 maja 2014

98

Partnerzy przedstawili rządowi ostateczne strategie EFSI w styczniu 2014. Projekty programów

zostaną przedłożone przez rząd do konsultacji przed ich ostatecznym złożeniem.

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Wykorzystując informację z prowadzonych przez rząd konsultacji oraz od grup zajmujących

się Programem Wzrostu, Departament d/s Środowiska, Żywności i Wsi w ścisłej współpracy z

wieloma partnerami, opracował główną część następnego Program Rozwoju Wsi. Zewnętrzna grupa

robocza ds. Rozwoju Angielskiej Wsi (Rural Development Programme for England) składająca się z

przedstawicieli zainteresowanych podmiotów, od września 2012 zajmowała się wszystkimi aspektami

polityki programowej i projektu. Grupa ta składa raporty aktualnemu Komitetowi Monitorującemu

Programu EFRROW.

Ministrowie i urzędnicy byli również gospodarzami serię sześciu imprez z udziałem Sieci

Obszarów Wiejskich (Rural Farming Networks). W listopadzie 2013 roku przeprowadzono również

formalne pisemne konsultacje w sprawie nowego programu Wspólnej Polityki Rolnej i EFRROW.

Uzyskane odpowiedzi miały istotny wpływ na decyzje podejmowane przez rząd, na przykład w

sprawie stopy transferu w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Rząd opublikował odpowiedzi na

formalne pisemne konsultacje w grudniu 2013 i lutym 2014 roku.

Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR)

Aby ułatwić opracowanie priorytetów EFMR dla Anglii, w czerwcu 2013, zorganizowano dla

zainteresowanych stron warsztaty w celu określenia środków na niezbędne inwestycje. W oparciu o

ich wyniki opracowano analizy SWOT oraz diagnozę potrzeb w ramach programu. Konsultacje w

sprawie proponowanych środków dla EFMR uruchomiono w marcu 2014 r., a odpowiedzi otrzymane

od zainteresowanych stron będą uwzględnione przy podejmowaniu ostatecznej decyzji w sprawie

działań i niezbędnego wsparcia dla Programów Operacyjnych.

Irlandia Północna Partnerstwo i oddolne podejście mają odzwierciedlenie w unikalnym programie PEACE

Program unijny PEACE dla pokoju i pojednania został uruchomiony w 1996 r. jako wkład w

postęp w dążeniu do powstania pokojowo nastawionego i stabilnego społeczeństwa w Irlandii

Północnej. Obecnie znajduje się on w trzeciej fazie, PEACE III. Program jest finansowany ze wszystkich

funduszy strukturalnych i zarządzany przez jedną instytucję. W znacznym stopniu przyczynił się do

tego, że region mógł przejść od burzliwego okresu ku bardziej spokojnym czasom, dzięki dążącym do

pokoju i pojednania przywódcom politycznym obydwu społeczności (protestantów i katolików).

Zwłaszcza podczas realizacji wstępnego programu PEACE I kładziono bardzo duży nacisk na oddolne

podejście oparte na szerokim partnerstwie między władzami lokalnymi, społecznością i

wolontariatem. W ramach programu działało bardzo wiele małych projektów skoncentrowanych na

uczestnictwie obywateli, rozwoju lokalnym, włączeniu społecznym, kobietach, dzieciach i młodzieży.

Podejście to było jednym z kluczowych czynników powodzenia programu, czyli tego, że udało się

doprowadzić do pokoju i początków pojednania. Partnerstwo jest jednak nadal tematem

przekrojowym i kładzie się na nie nacisk podczas przygotowywania i wdrażania programu.

Uczestniczące podejście oddolne zostało odzwierciedlone w procesie konsultacji podczas

przygotowywania programu PEACE III. Wszystkie zainteresowane podmioty – przedsiębiorcy, związki

zawodowe, społeczności wiejskie, organizacje rolne i organizacje wolontariackie zajmujące się

środowiskiem i równością - były zaangażowane od początku. Pierwszy dokument do dyskusji został


31 maja 2014

99

przesłany do partnerów w celu określenia priorytetów, wdrażania i zarządzania. Odbyło się kilka

publicznych konsultacji. Kolejna runda konsultacji miała miejsce po opublikowaniu pierwszego

projektu programu operacyjnego. Powołano grupę konsultacyjną z udziałem wszystkich partnerów.

W wyniku konsultacji opracowano dokument przedstawiający zmiany wprowadzone do programu

operacyjnego po konsultacjach publicznych. Model lokalnego partnerstwa zawsze odgrywał

strategiczną rolę w realizacji programów PEACE. W obecnym okresie lokalne rady w Irlandii Północnej

same stworzyły osiem klastrów i przygotowały w drodze uczestniczącego podejścia oddolnego

lokalne plany działania dotyczące pokoju i pojednania. Podobnie było w przypadku rad sześciu

hrabstw w regionie graniczącym z Republiką Irlandii. Rozwój innowacyjnego podejścia jest ważnym

elementem udanego rozwiązywania problemów podzielonego społeczeństwa. Wymogiem dla

finansowania jest udowodnienie aktywnego partnerstwa. W ramach projektów popierane są

sformalizowane umowy o partnerstwie, które szczegółowo przedstawiają role i obowiązki

poszczególnych partnerów i są podobne do umów zawieranych w ramach programu EQUAL.

Partnerstwo ma dostęp do środków finansowych na budowanie potencjału, aby zapewnić dobre

zarządzanie projektami. W ostatnim okresie w programie PEACE pojawiła się tendencja do

odchodzenia od małych projektów dla lokalnych mieszkańców w kierunku większych przedsięwzięć

wymagających znacznego wsparcia administracyjnego. Przy okazji programu PEACE II powstała

specjalna jednostka SEUPB, której zadaniem jest zarządzanie finansowaniem. W związku z tym

mniejsze grupy uważają, ze straciły łatwy dostęp do unijnego finansowania.

Walia Pomoc techniczna dla trzeciego sektora stymuluje partnerstwo i zaangażowanie w realizację

programów – Programy w stylu grantów globalnych.

Walia ma długą historię i kulturę działalności partnerskiej. Program EQUAL i globalne granty

w okresie programowania 2000–2006 bardzo pomogły w rozwoju współpracy poprzez partnerstwa.

Walijska Rada Wolontariatu (WCVA) jest kluczowym podmiotem wspierającym praktykę udziału. Jest

to organizacja patronacka sektora wolontariatu w Walii, która wykorzystała finansowanie z funduszy

strukturalnych przeznaczone na pomoc techniczną, aby utworzyć zespół do spraw trzeciego sektora

(3-SET). Zespół ten jest częścią sieci Spatial European Team (SET), która zapewnia doradztwo,

informacje i wsparcie obywatelom, sektorowi prywatnemu i trzeciemu sektorowi, co umożliwia

rozwój i realizację w Walii przedsięwzięć finansowanych z funduszy strukturalnych. Chodzi o

zaangażowanie i umacnianie współpracy partnerstw w fazie rozwoju projektów i planowania, co

uważane jest za kluczowy czynnik sukcesu. 3-SET organizuje regularne wydarzenia w zakresie

informacji, podnoszenia świadomości i konsultacji, których uzupełnieniem są biuletyny i strona

internetowa. Służba ta umożliwiła sektorowi pozarządowemu realizację dużych ważnych projektów w

oparciu o efektywne partnerstwo. Nawet gdy program globalnych grantów się skończył, WCWA

kontynuowała podobne podejście w programie na lata 2007–2013dzięki takim przedsięwzięciom jak

Engagement Gateway i Intermediate Labour Market (ILM). Celem przedsięwzięcia Gateway jest

budowanie kompetencji, wiary w siebie i wiedzy u osób najbardziej oddalonych od rynku pracy, aby

zwiększyć ich szanse na zatrudnienie. W ramach tego przedsięwzięcia 34 mln funtów zostanie

zainwestowane w organizacje, które zajmują się grupami znajdującymi się w najtrudniejszej sytuacji.

Łączna maksymalna wartość kontraktów wynosi 150 tys. funtów, z uwzględnieniem

współfinansowania. Zgodnie z przepisami i zasadami UE działaniu musi teraz towarzyszyć

konkurencyjny proces przetargowy, który jest kosztowny i spowalnia przekazywanie środków do

organizacji pracujących z grupami docelowymi na najniższym szczeblu. ILM opiera się na tym samym


31 maja 2014

100

modelu. Dostępny jest również pakiet o wartości 5 mln funtów przeznaczony na wsparcie i rozwój

nowych i istniejących przedsiębiorstw społecznych i gminnych w południowozachodniej Walii.

Przedsięwzięcie, pod nazwą Collaborative Communities, ma pomóc 400 organizacjom i przyczynić się

do powstania 30 nowych przedsiębiorstw społecznych, jednak opisane działania stanowią przykład

dobrej praktyki partnerstwa i jako takie są zalecane przez EKES.

Szkocja W Szkocji, umowa o partnerstwie została opracowana przy bezpośrednim zaangażowaniu

szerokiego grona zainteresowanych stron. Liczba projektów pomocy technicznej, które zostały

zatwierdzone odpowiadała zakresowi poszczególnych obszarów polityki, takich jak równość płci,

zaangażowania trzeciego sektora, integracja Romów, kwestie związane z obszarami górskimi i

wyspami (Highlands and Islands) oraz systemami zarządzania Społecznym Planowaniem Partnerstwa

(Community Planning Partnership Management systems). Prace te były bezpośrednio kontrolowane

przez zainteresowane strony.

Rząd Szkocji przeprowadził konsultacje dotyczących ich rozdziałów Umowy o Partnerstwie, w

połączeniu z konsultacjami programu odnośnie każdego z funduszy. Miało to miejsce od maja do

początku lipca 2013 oraz od grudnia 2013 do lutego 2014 - i przyjęło formę prezentacji oraz

informacji na stronach internetowych. Otrzymano w sumie 305 odpowiedzi na obu konsultacji, w tym

również takie, które zwracały szczególną uwagę, na potrzebę uszczegółowienia kwestii związanych z

zatrudnianiem młodzieży, problematyką zdrowia, nierównego traktowania osób starszych i

aktywnego starzenia się. Opinie te uwzględniono w treści Umowy.

Wegry W przypadku Węgier można mówić o dwóch turach okresu programowania w przedziale

budżetowym 2007-2013. Pierwszy, obejmujący opracowanie Narodowych Strategicznych Ram

Odniesienia oraz programów operacyjnych, został przeprowadzony przy zmiennym współudziale

partnerów społecznych. Jego rozreklamowanie było skutkiem nacisku społeczeństwa obywatelskiego

oraz i komentarzy partnerów społecznych w dokumentach programowych okresu 2004-2007.

Następnie opracowano dokumenty dot. zasad wdrażania i zaproszono do składania

propozycji i wniosków; umożliwiono też wyrażanie opinii własnych i uczestniczenie w tworzeniu

dokumentacji za pośrednictwem Internetu.

Druga runda programowania rozpoczęła się po zmianie rządu w 2010 roku. Tzw. Nowy Plan

Széchenyi, narzędzie komunikacji politycznej, przeniósł pewne środki z programów operacyjnych do

samego programu, w którym znalazł się również program polityczny nowego rządu. Reszta środków

była dalej wykorzystywana w ramach oryginalnych programów operacyjnych. Skutkiem tego był

bezprecedensowy bałagan dotyczący zasad korzystania z programów finansowania ze środków UE,

możliwości korzystania z dofinansowania oraz procesów partnerstwa. Mimo, że komitety

monitorujące powinny mieć zrównoważoną reprezentację przedstawicieli strony rządowej i

organizacji pozarządowych, prace komisji stały się bardziej sformalizowane niż kiedyś. Ponadto,

zaprzestano konsultacji społecznych w kwestiach projektów priorytetowych. W sumie, znaczące,

przejrzyste i otwarte partnerstwo nie jest istotnym elementem deklarowanej w programie rządu

"współpracy krajowej". Nie można też jednoznacznie określić jak rząd organizuje programowanie i

związane z nią partnerstwo w ramach polityki spójności 2014 - 2020.


31 maja 2014

101

Podstawowym dokumentem dotyczącym partycypacji jest ustawa nr LIII z dnia 1995 r. w

sprawie ochrony środowiska, a także artykuł 7 Konwencji Aarhus (wprowadzony w życie przez ustawę

nr LXXXI. w roku 2001). Chociaż są one instrumentami prawnymi ze względu na brak wykładni

przepisów prawa oraz sankcji prawnych, przestrzeganie ich jest w dużej mierze zależne od samych

władz.

Ponadto, pomimo tego, że artykuł 22 dekretu rządowego Nr 184/1996 zawiera szczegółowe

przepisy odnoszące się do kwestii partycypacji społecznej, jego wykorzystanie do roku 2004 było

sporadyczne i często niespójne. Konieczność opracowania i wdrożenia Narodowego planu Rozwoju, a

wraz z nim zajęcia się kwestia realizacji zasady partnerstwa doprowadziła do wprowadzenia

odnoszącego się do niej o ustępu 6 Rządowej Uchwały Nr 2246/2002 (z dnia: 15 sierpnia).

Jako centralny organ koordynujący proces planowania, uchwałą rządu nr 2171/1999,

powołany został Międzyresortowy Komitet ds. Rozwoju Polityki Koordynacji Development Policy Co-

ordination Inter-ministerial Committee. W jego skład wchodzą członkowie odpowiednich ministerstw

przedstawiciele Biura ds. Plan Rozwoju Narodowego i Dotacji Unijnych przy Kancelarii Prezesa Rady

Ministrów (National Development Plan and EU Subsidies Office at the Prime Minister’s Office), wraz z

przedstawicielami Krajowego Biura Rozwoju Regionalnego, Sekretariatu Stanu ds. Turystyki,

Sekretariatu Stanu dla Romów, Urzędu Kontroli Rządu, Głównego Urzędu Statystycznego,

Węgierskiego Urzędu ds. Konkurencji oraz Skarbu Państwa.

Zgodnie z rządową uchwałą nr 148/2002. obowiązki administracyjne do stycznia 2004r. były

wykonywane przez Biuro ds. Plan Rozwoju Narodowego i Dotacji Unijnych przy Kancelarii Prezesa

Rady Ministrów. Następnie uniezależniło się ono od Kancelarii i zmieniło nazwę na Krajowe Biuro

Rozwoju. Prace Komitetu są wspomagane przez podkomisje.

Organy zarządzające funduszami strukturalnymi, odpowiedzialne za poszczególne programy

operacyjne, są obsługiwane przez następujące instytucje rządowe:

PO Infrastruktura i Środowisko - Ministerstwo Gospodarki;

PO Konkurencyjność gospodarcza - Ministerstwo Gospodarki;

PO Zasoby ludzkie - Ministerstwo Pracy;

PO Rolnictwo i Rozwój Obszarów Wiejskich - Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Obszarów

Wiejskich;

PO Rozwój regionalny - Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Odpowiedzialność finansowa spoczywa na Ministerstwie Finansów i Skarbie Państwa.

Fora dialogu społecznego na poziomie makro i sektorowym (np. realizowane z udziałem

NGO-sów) zostały zinstytucjonalizowane, przykładem są Krajowa Rada Pojednawcza, Krajowa Rada

Rozwoju Regionalnego, Rada Integracji Europejskiej, Krajowa Rada Rozwoju Regionalnego, Krajowa

Rada Środowiska (odpowiednio - the National Conciliation Council, the Council for European

Integration, the National Regional Development Council, the National Environmental Council ) i inne

fora sektorowe prowadzone przez właściwe ministerstwa. Każdemu z nich dano możliwość udziału na

poziomie krajowym w dyskusji na temat Narodowego Plan Rozwoju (NPR) oraz stworzono trwałe

relacje z partnerami. Na poziomie regionów Agencje Rozwoju Regionalnego również utworzyły

partnerstwa, stopień zaangażowania Ngo-sów we współprace na tym poziomie jest jednak

zróżnicowany.


31 maja 2014

102

Metodykę przeprowadzania konsultacji społecznych w sprawie narodowych strategicznych

ram odniesienia opracowano zgodnie z zaleceniami organizacji społeczeństwa obywatelskiego. Około

4 000 organizacji partnerskich, w tym związki zawodowe, grupy interesów pracowników i organizacje

pozarządowe, przedstawiciele biznesu, szkolnictwa i nauki, zaproszono do wypowiedzenia się na

temat ukierunkowania narodowych strategicznych ram odniesienia i programów operacyjnych. Także

ogół społeczeństwa miał możliwość dostępu do narodowych strategicznych ram odniesienia i

programów operacyjnych oraz komentowania ich za pośrednictwem odpowiedniej strony

internetowej. W celu omówienia projektów zorganizowane zostały warsztaty z udziałem

odpowiednich specjalistów, partnerów społecznych i przedstawicieli ministerstw 65.

Perspektywa 2014-202066

Z perspektywy partnerstwa, proces planowania można podzielić na dwie fazy. W pierwszej

fazie, dokumenty planistyczne dotyczące wykorzystania funduszy UE opierały się na działaniach

rozwojowych ministerstw; budowie strategii sektorowych powiatów i miast, a także w sprawie

planowania, wytycznych i ustaleń z Komisją Europejską. Projekty dokumentów PA i OP przedstawione

zostały do konsultacji ekspertów i opracowane. Partnerzy byli zaangażowani głównie w

opracowywaniu strategii krajowych, które służyły jako podstawa do planowania. W ciągu ostatnich

dwóch lat, konsultacje społeczne wśród 27 strategii sektorowych odbyły przyjmując formę forów

elektronicznych i wydarzeniach, zapewniając rozgłos. Zostało osiągnięte uczestnictwo bezpośrednie

5300 osób i organizacji, a złożono niemal 6400 komentarzy. Konsultacje publiczne w sumie 43 na

poziomie powiatów lub strategii miejskich, umacnia partnerstwo.

Konsultacje partnerskie drugiej fazy, są bezpośrednio włączone do dokumentów

planistycznych UE. W pierwszym etapie eksperci planowania umowy partnerstwa przeprowadzili

konsultacje z kluczowymi partnerami, zidentyfikowanych w trakcie opracowywania strategii

podstawowej podczas pierwszego etapu. Instytucje zarządzające (IZ) wspierały również prace

ekspertów z ministerstw odpowiedzialnych za przygotowanie PA i OP;. Według planu partnerstwa, w

drugim etapie, od lata 2013, zostały uruchomione centralnie skoordynowane, szerokie konsultacje

publiczne (cykl imprez, forum elektroniczne). W trzecim etapie od jesieni 2013 r., dialog partnerski

został uzupełniony o działania informacyjne dla beneficjentów i innych stron zainteresowanych w

rozwoju programów operacyjnych.

W przeszłości w procesy planowania partnerstwa włączano m.in. instytucje rządowe

(wszystkie ministerstwa są reprezentowane w organie koordynacji planowania i jego grupach

zadaniowych) i organizacje pozarządowe, a także przedstawicieli sektora biznesu. Partnerstwo

obejmuje również interesariuszy i podmioty zainteresowanych i których dotyczy w szerokim zakresie

rozwój strukturalnych społecznych, gospodarczych i środowiskowych centralnych i terytorialnych.

Dlatego kluczowymi partnerami są miasta powiatowe i najważniejsze organy administracji publicznej,

agencje rozwoju regionalnego, rady i fora około rządu, kilka organów organizacji obywatelskich i

zawodowych (w szczególności ochrony środowiska, równość szans, organizacji rozwoju społeczno-

gospodarczego), i inne organizacje podmiotów gospodarczych (np. regularne fora inwestorskie),

65

Przewodnik wspólnoty służącej wymianie doświadczeń w zakresie partnerstwa w ramach EFS: „W jaki sposób wspierają partnerstwo organy zarządzające EFS i organy pośredniczące”, 2011. 66

Hungarian Partnership Agreement, for the 2014–2020 programme period: Final Draft 2nd July 2013, Budapest prepared by the Ministry for National Economy with contributions from the Office for National Economic Planning


31 maja 2014

103

uniwersytety i instytucje badawcze, kościoły (szczegółowe informacje na temat partnerów tej pory

można znaleźć w dokumencie COM partnerstwa z 28 maja 2013 r.).

Procesy planowania umowy partnerstwa obejmują rząd (wszystkie ministerstwa są

reprezentowane w ciałach koordynacji planowania i w zespole roboczym) i organizacje pozarządowe,

jak również reprezentantów sektora biznesowego. Partnerstwo obejmuje również centralnych i

terytorialnych interesariuszy. Dlatego kluczowi partnerzy to: lokalne i główne miasta, administracja

publiczna, regionalne agencje rozwoju, rady i fora porozumiewawcze przy rządzie, poszczególne

władze organizacji zawodowych i obywatelskich, regionalne agencje rozwoju, władze kilku

organizacji obywatelskich (zwłaszcza ekologicznych, równego statusu płci, i organizacje rozwoju

gospodarczego), izby gospodarcze i inne organizacje ekonomiczne (np. fora inwestorów), władze

uniwersytetów i instytucji badawczych oraz kościołów. Powiaty odgrywają kluczową rolę w promocji

procesu planowania i zaangażowania lokalnych obywatelskich i specjalnych grup interesów. Jako

wartość dodaną w procesie partnerstwa można wykazać identyfikację tematów rozwojowych, a

zwłaszcza identyfikację tematów finansowanych przez z UE na lata 2014-2020. Odzew w partnerstwie

był szczególnie silny w określaniu celów rozwoju zdecentralizowanych terytorialnie. Partnerzy

wyraźnie potwierdzili plany zajęcia się rozwojem ekonomicznym jako głównym zagadnieniem.

Partnerstwo w realizacji:

Kluczowi partnerzy w procesie planowania zostaną zaproszeni do udziału w partnerstwie

realizacji PO. Partnerzy mogą być również zaangażowani w działania monitorowania i

sprawozdawczości na temat realizacji PO i realizacji ram działania. Jako członkowie Komitetów

Monitorujących, będą mieli możliwość wyrażenia swoich poglądów.67

Rumunia Instytucji zarządzającej EFS powierzono przeprowadzenie analizy kontekstowej przed

przystąpieniu kraju do UE. Analiza ta stała się kluczowym dokumentem programowym narodowych

strategicznych ram odniesienia (NSRF) oraz programów operacyjnych. Oprócz potrzeby współpracy

na zasadzie partnerstwa z najbardziej odpowiednimi podmiotami politycznymi w procesie

programowania na poziomie krajowym, ustalono także, że bezwzględnie potrzebne są mechanizmy

partnerstwa na szczeblu regionalnym i lokalnym, w celu zwiększenia wpływu podmiotów na procesy

decyzyjne i proces wdrażania. W tym kontekście przeprowadzona została analiza zatrudnienia i

włączenia społecznego w każdym regionie, w której wykorzystano spotkania i dyskusje z właściwymi

podmiotami na szczeblu regionalnym i okręgowym. Dla przykładu w regionie północno-wschodnim w

procesie uczestniczyło ponad 200 podmiotów 68.

Ponieważ Rumunia przystąpiła do UE w 2007r. ominął ją okres szkoleniowy między 2005 i

2007 r., a okres programowania 2007-2013 został rozpoczęty bez żadnego doświadczenia.

Dokumenty programowe dla tego okresu zostały opracowane w pośpiechu i bez żadnej istotnej

konsultacji. W trakcie realizacji stworzonych zostało kilka instytucjonalnych form wymiany poglądów

- komitety monitorujące i sterujące. Skuteczność działania tych komisji została jednak poważnie

67 The partnership principle in the early stages of programming. Experiences from CEE countries. . SFteam i

Bankwatch February 2013

68

Przewodnik wspólnoty służącej wymianie doświadczeń w zakresie partnerstwa w ramach EFS: „W jaki sposób wspierają partnerstwo organy zarządzające EFS i organy pośredniczące”, 2011.


31 maja 2014

104

ograniczona na skutek kryzysów rządowych oraz zmian personalnych w grupie partnerów

uczestniczących w dyskusjach z ramienia rządu.

Prawdopodobnie najbardziej skuteczną sceną dla rozmów był komitet sterujący na szczeblu

regionalnym. Jakkolwiek komitety te nie uczestniczyły zbyt aktywnie w dyskusji, a spotkania miały

raczej charakter informacyjny i konsultacyjny, jeśli NGO-sy zwracały się o jakiekolwiek informacje,

odpowiedź przedstawiano im dopiero na następnym posiedzeniu. Osobnym problemem była słaba

pozycja samych NGO-sów.

Obecnie na poziomie powiatów i regionów stworzone zostały grupy robocze, które zajmują

się opracowaniem dokumentów programowych na następny okres programowania. Trudno jest też

przewidzieć jak przebiegać będzie ich dalsza praca, jedyne co można stwierdzić to, to że obecnie

zaangażowanie NGO-sów w pracę tych grup jest daleko niewystarczające

Partnerstwo w przygotowaniu umowy partnerskiej na lata 2014-2020

Porozumienie zatwierdzone przez rząd w dniu 13 lipca 2012 ustanowiło ramy partnerstwa w

celu opracowania systemu dokumentów programowych na lata 2014-2020. Ministerstwo Funduszy

Europejskich zapewnia przewodnictwo Międzyinstytucjonalnego Komitetu ds. Umowy o Partnerstwie

(Comitetul Interinstituţional pentru Acordul de Parteneriat CIAP).

CIAP ma 64 członków, z których 70% to przedstawiciele instytucji publicznych i 30% to

przedstawiciele środowiska gospodarczego i społecznego, związków zawodowych, instytucji

akademickich, organizacji pozarządowych i innych przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego.

ICPA następnie zorganizował 12 komitetów tematycznych w następujących obszarach tematycznych:

transportu; zmiany środowiska i klimatu; konkurencyjności i efektywności energetycznej; komunikacji

i technologii informatycznych; kształcenie i szkolenie; zatrudnienia i integracji społecznej; usług

zdrowotnych i socjalnych; turystyki, kultury i dziedzictwa kulturowego; rozwój obszarów wiejskich,

rolnictwa i rybołówstwa; administracji i dobrego zarządzania i rozwoju regionalnego i spójności

terytorialnej. Członków tych komisji wybiera się według tej samej zasady, z CIAP - 30% reprezentacja

partnerów. Komitety tematyczne dyskusji i potwierdzają dokumentów sporządzonych w kilku

grupach roboczych na temat konkretnych kwestii i proponuje uzgodnione elementy do CIAP. Wnioski

sformułowane przez każdego z komitetów tematycznych są omawiane w CIAP, który, wreszcie,

zatwierdza ostateczny projekt umowy partnerskiej, a więc główne elementy wdrażania,

monitorowania i oceny funduszy strukturalnych 2014-2020. Dzięki temu partnerstwo jest

zapewnienie poprzez:

Umowy partnerów w określonych priorytetach i odpowiednich alokacji finansowych, jak również

w uzgodnieniach wskaźników rezultatów i wdrażania, monitorowania i ewaluacji;

Komplementarność interwencji finansowanych z poszczególnych źródeł publicznych;

Uczestnictwo i odpowiedzialne włączenie partnerów w proces planowania i wspieranie ich prawa

interwencji traktowane priorytetowo;

Przejrzystość całego procesu;

Pełne wykorzystanie know-how i wiedzy specjalistycznej z wszystkich zaangażowanych

podmiotów.

Partnerstwo w realizacji


31 maja 2014

105

Utworzenie dodatkowych struktur na poziomie regionalnym będzie wspierane przez

partnerstwo, zaufanie i współpracę, aby stworzyć warunki niezbędne do skutecznego wdrożenia.

Partnerzy będą zaangażowani w określanie zasady realizacji i opracowanie kluczowych dokumentów,

takich jak wytyczne wnioskodawcy, zasady kwalifikowalności, itd. Wszystkie dokumenty, które mają

być przygotowane zostaną opublikowane na stronie internetowej www.fonduri-ue.ro i zostanie

przyznany odpowiedni okres konsultacji. Partnerzy będą śledzić postępy w realizacji poprzez aktywne

uczestnictwo w PO MC i przyczyniając się do sporządzania rocznych sprawozdań z postępu prac.

Partnerzy będą pełnić rolę animatorów w celu zapewnienia, że wystarczające projekt rozwija

się. Co więcej, ich opinie będą ważne w identyfikacji ograniczenia dla skutecznego wdrożenia i rozwój

rozwiązań. Doświadczenie i wiedza partnerów zostaną wykorzystane w budowie specyfikacji badań

nad skutecznością polityki, przepisów regulacyjnych w zakresie monitorowania i sugerujące

potencjalne ulepszenia. Zasada partnerstwa będzie promowana na poziomie projektu przez

promowanie zintegrowanego podejścia do rozwoju lokalnego, korzystając z przepisów nowego

regulaminu dotyczące, wspólnego działania, planów. Ministerstwo Funduszy Europejskich w swojej

roli koordynującej, zapewni, że zasada partnerstwa jest respektowane przez wszystkie władz. W tym

celu, Ministerstwo Funduszy Europejskich będzie koordynować ustanowienie programów komitetów

ds. monitorowania i zapewni udział partnerów, będących członkami komitetów monitorujących w

podkomitetach tematycznych.69

Zamiast podsumowania

Jakość rządzenia w państwie wynika przede wszystkim ze zdolności do realizacji zadań

publicznych przy wykorzystaniu aparatu wykonawczego – administracji publicznej. Ocena

standardów działania polskiej administracji publicznej wskazuje na zasadnicze problemy systemowe,

wynikające z jednej strony oparcia administracji o model administracji weberowskiej, zorganizowanej

hierarchicznie i działającej w oparciu o procedury, z drugiej strony spuścizny okresu komunizmu,

charakteryzującego się scentralizowanym sposobem wykonywania władzy oraz resortową

organizacją administracji. W konsekwencji polska administracja boryka się z dwoistymi

spowolnieniami w rozwoju, będącymi konsekwencją przede wszystkim braku kompleksowych reform

służących modernizacji całej administracji publicznej.

Polska posiada jedną z najmniej skutecznych administracji wśród państw członkowskich UE.

Systematycznie prowadzone badania Banku Światowego70, dotyczące efektywności rządzenia,

mierzonej pod kątem jakości usług publicznych, jakości służby cywilnej i jej niezależności od presji

politycznych, jakości tworzenia i wdrażania polityk oraz wiarygodności zaangażowania rządu w

realizację tych polityk, wskazują na słabość instytucjonalną Polski w tym obszarze w porównaniu ze

średnią unijną, ale i w porównaniu z nowymi państwami członkowskimi. We wszystkich mierzonych

przez Bank Światowy wymiarach rządzenia Polska plasuje się za państwami UE-15 oraz większością

nowych państw członkowskich UE. Polska osiąga najgorsze wyniki w obszarach kontroli korupcji i

rządów prawa.

69

Ministry Of European Funds Romanian Partnership Agreement For The 2014‐2020 Programming Period. First Draft. October 2013 70

World Governance Indicators over the period 1996–2012, for six dimensions of governance.Banku Światowego. http://data.worldbank.org/data-catalog/worldwide-governance-indicators


31 maja 2014

106

Równocześnie prowadzone przez OECD71 badania w obszarze regulacji wskazują na niski

potencjał Polski do kontroli i walki z obciążeniami administracyjnymi. Nieskuteczny proces

legislacyjny, skutkujący inflacją i niespójnością tworzonego prawa, wpływa negatywnie na jakość

usług publicznych świadczonych obywatelom i przedsiębiorcom, jak i skutkuje tworzeniem

nieprzyjaznego otoczenia instytucjonalno-regulacyjnego dla rozwoju działalności gospodarczej w

Polsce.

Do najpoważniejszych patologii systemowych należą:

korupcja i brak jasnych zasad odpowiedzialności,

znaczące upolitycznienie administracji,

wysoka rotacja kadr i częste zmiany instytucjonalne, co utrudnia albo wręcz uniemożliwia

opracowywanie i wdrażanie długookresowych strategii oraz prowadzenie spójnej polityki

rozwoju,

nieumiejętność operacjonalizacji kategorii interesu publicznego i wartości publicznych w

działaniach,

brak poczucia odpowiedzialności wobec społecznego otoczenia urzędu,

deficyt koordynacji działań resortów,

brak poszanowania norm państwa prawa,

ogólna słabość instytucji nadzoru,

braki zarządzania dostępną wiedzą, tworzoną wewnątrz administracji jak i w jej otoczeniu,

nadmierny nacisk na procedury, a niższy na efekty,

Problemom tym towarzyszą niskich lotów normy zachowania administracji, charakteryzująca

się protekcjonizmem, nepotyzmem, stosowaniem w głównej mierze instrumentów władczych w

stosunku do klienta oraz formalnym i proceduralnym traktowaniem zadań. Poza tym, mentalność

wielu urzędników, uformowana w autorytarnym systemie, ulega zbyt powolnym zmianom, nadal

charakteryzując się „kulturą utajnienia”, zamknięciem na współpracę z innymi jednostkami

administracji, jak i na dialog ze społeczeństwem.

Według European Social Survey Polska, zajmuje ostatnią pozycję wśród państw UE pod

względem politycznej aktywności niepartyjnej. O słabnącej aktywności obywatelskiej świadczy wg

badania Stowarzyszenia Klon/Jawor, spadająca liczba członków organizacji jak i znaczący spadek

liczby wolontariuszy.

Niski poziom obywatelskiego zaangażowania wpływa na słabą kondycję instytucji dialogu

społecznego w Polsce. Poziom uzwiązkowienia znacznie niższy od średniej UE-25, natomiast

reprezentatywność organizacji pracodawców, mierzona liczbą osób zatrudnionych w

przedsiębiorstwach zrzeszonych w organizacjach, należy do najniższych w UE-25. W efekcie, państwo

prowadzi dialog sporadycznie jedynie z wybranymi wąskimi grupami organizacji. Przekłada się to na

niewielki wpływ, jaki organizacje mają na działania państwa.

Partycypacja społeczna w procesach rządzenia pozostaje na niskim poziomie. Współpracę

ogranicza zarówno słabość trzeciego sektora w Polsce, jak i takie trudności we współpracy z

71

Lonti, Z. M. Woods , "Towards Government at a Glance: Identification of Core Data and Issues related to Public Sector Efficiency", OECD Working Papers on Public Governance, No. 7, OECD Publishing. doi:10.1787/245570167540,


31 maja 2014

107

administracją publiczną, jak nadmiernie rozbudowana biurokracja administracji, niejasne reguły

współpracy organizacji z administracją oraz nadmierna kontrola ze strony administracji publicznej.

Państwo nie tworzy autentycznych procedur w celu włączenie obywateli w podejmowanie decyzji,

ani też nie podejmuje działań na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. Mamy tu do czynienia

z procesem „upartyjnienia” sfery państwowej dla osiągania doraźnych celów politycznych, przy

jednoczesnym demolowaniu sfery publicznej polegającej na obstrukcji inicjatyw obywatelskich przez

władze publiczne. W efekcie, niska partycypacja społeczna w procesach rządzenia potęguje brak

przejrzystości życia publicznego a w konsekwencji ułatwia zachowania korupcyjne. Ponadto

ograniczenie dostępu do rzetelnej wiedzy, brak komunikacji i współpracy zniechęca do

podejmowania jakiejkolwiek aktywności.

Cała implementowana przez Komisję Europejską idea zasady partnerstwa pomiędzy

administracją publiczną a partnerami społeczno-gospodarczymi i organizacjami społeczeństwa

obywatelskiego oparta jest na założeniu, że ta pierwsza w swej praktyce kierować się będzie regułami

koncepcji „dobrego rządzenia” (good governance) lub przynajmniej do tego będzie rzeczywiście

dążyć. Przez „rządzenie” rozumiemy proces podejmowania i wprowadzania w życie określonych

decyzji. Dobre rządzenie oznacza podejmowanie decyzji oraz działań, charakteryzujące się

angażowaniem wszystkich zainteresowanych stron, praworządnością, przejrzystością,

odpowiadaniem na potrzeby społeczne, dążeniem do konsensusu, uwzględnianiem głosów

mniejszości, efektywnością, jak również szeroko rozumianą odpowiedzialnością wobec

społeczeństwa. Pojęcie good governance (tłumaczone jako dobre rządzenie) po raz pierwszy

wprowadził do swoich dokumentów i programów pomocowych Bank Światowy na początku lat 90-

tych. Związane to było z prowadzonymi przez tą instytucję programami wsparcia dla krajów

rozwijających się i odpowiedzią na postulaty poprawy skuteczności ich funkcjonowania pod kątem

osiągania założonych celów rozwojowych. […]w początkowym okresie podstawowym odniesieniem

dla good governance były kwestie sprawnego i efektywnego funkcjonowania administracji, zwłaszcza

w zakresie efektywnej absorpcji środków finansowych. Istotna była poprawa jakości zarządzania w

instytucjach oraz rozwój ich potencjału administracyjnego (state capacity). Obszary te były związane z

zasadniczymi celami programów rozwojowych, w tym z poprawą uwarunkowań

makroekonomicznych, zmniejszaniem biedy, społecznego wykluczenia i rozwojem poszczególnych

krajów. Później obejmowały one coraz to nowe elementy, spośród których można wymienić dwie

podstawowe kategorie:

1. warunki polityczne, związane z demokratyzacją państwa, poszanowaniem praw człowieka,

swobodą funkcjonowania organizacji pozarządowych itp.,

2. dodatkowe warunki ekonomiczne, związane najczęściej z oczekiwaniami zagranicznych

inwestorów.

Wiele definicji tego pojęcia odnosi rządzenie do dwóch wymiarów:

1. funkcjonowania administracji i władz politycznych (na wszystkich poziomach władzy) oraz

2. włączania w procesy decyzyjne grup interesów oraz organizacji społecznych i pozarządowych.

Fundamentalnymi zasadami modelu zasady dobrego rządzenia bowiem są:


31 maja 2014

108

1. uczestnictwo – wszyscy członkowie społeczeństwa (obywatele) uczestniczą w procesie

rządzenia; uczestnictwo może przyjmować formę bezpośrednią lub pośrednią (uczestnictwo za

pośrednictwem przedstawicieli lub instytucji);

2. praworządność – rządzenie odbywa się na podstawie i w granicach prawa; przestrzegane są

prawa człowieka, w szczególności te odnoszące się do mniejszości; nad przestrzeganiem prawa

czuwają bezstronne służby policyjne i niezawisłe sądy;

3. przejrzystość – podejmowanie i wprowadzanie w życie decyzji odbywa się zgodnie z

ustalonymi zasadami i procedurami; informacja na ich temat jest jawna, zrozumiale

prezentowana oraz przekazywana osobom, których dane decyzje dotyczą;

4. odpowiadanie na potrzeby – instytucje współuczestniczące w rządzeniu biorą pod uwagę

potrzeby wszystkich interesariuszy; potrzeby zaspokajane są w miarę możliwości na bieżąco (lub

w najszybszym możliwym terminie) jak się pojawiają;

5. konsensus – ze względu na wielość aktorów, punktów widzenia oraz interesów indywidualnych

i grupowych wypracowywane są szerokie konsensusy, które odpowiadają na teraźniejsze i

przyszłe potrzeby społeczeństwa jako całości;

6. równość i włączanie – wszyscy członkowie społeczeństwa mają możliwość wpływania (i

poczucie, że mogą wpływać) na proces rządzenia; w szczególności w proces rządzenia włączane

są jednostki i grupy politycznie i ekonomicznie słabsze;

7. efektywność – efekty rządzenia odpowiadają na potrzeby społeczne, przy czym osiągane są

przy najlepszej – z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju oraz ochrony środowiska

naturalnego – alokacji dostępnych zasobów;

8. odpowiedzialność – instytucje publiczne, sektor prywatny oraz organizacje społeczne

odpowiadają za swoje decyzje i działania przed całym społeczeństwem, a w szczególności

odpowiadają wobec tych interesariuszy, na których oddziałują.

Dla polskiej administracji publicznej w jej obecnym stanie powyższe sztandary wydają się

dość niepewną i odległą perspektywą. Jednocześnie pojawia się konkurencyjny wobec modelu good

governance nowy paradygmat funkcjonowania administracji publicznej - New Public Management.

Wiąże się również z zastosowaniem w administracji określonych rozwiązań organizacyjnych znanych z

sektora prywatnego, w tym zakresie mechanizmy rynkowe mają zastąpić klasyczny weberowski

system służby cywilnej. Nowe Zarządzanie Publiczne (New Public Management) określane jest jako

współczesna forma menedżerskiego podejścia do administracji. Cechuje ją przede wszystkim

„urynkowienie” administracji publicznej. Nowe Zarządzanie Publiczne stawia sobie więc za cel

zapewnienie efektywności działania administracji publicznej poprzez zastosowanie mechanizmów

znanych z sektora prywatnego. Część przedstawicieli nauki o administracji czy zarządzania wskazuje,

że jest to tylko jeden z modeli zarządzania publicznego, aczkolwiek jest on szeroko wykorzystywany w

praktyce.

Najważniejsze cechy New Public Management.

1. Efektywność.

2. Nowy sposób organizacji aparatu administracyjnego oraz specyfika relacji między organizacjami

publicznymi w ramach New Public Management.

3. Dezagregacja tradycyjnych funkcji organizacji publicznych.


31 maja 2014

109

4. Konkurencja w ramach dostarczania usług publicznych.

5. Dekoncentracja dostarczania usług publicznych

Wiele elementów tego modelu zarządzania jest ewidentnie obecnych w sposobie zarządzania

Funduszami Europejskimi w Polsce. Już w „Narodowym Planie Rozwoju 2007-2013: Sektorowym

programie operacyjnym administracja sprawna i służebna” wskazuje się na próby stosowania w

Polsce koncepcji New Public Management.

Na gruncie tego modelu tzw. trzeci sektor traktowany jest jako dostawca lub raczej oferent

usług publicznych. „Organizacje pozarządowe stanowią podmioty należące do tzw. trzeciego sektora,

a mianowicie organizacji społecznych, które wspierają działania organów władzy publicznej m. in. w

zakresie świadczenia przez nie usług publicznych. W Polsce do organizacji „trzeciego sektora” zaliczyć

możemy stowarzyszenia, fundacje, partie polityczne czy związki wyznaniowe. Jeśli chodzi o cele, jakie

mogą stawiać sobie organizacje pozarządowe, to powinny one mieć charakter niezarobkowy, a także

leżeć w sferze zadań publicznych administracji. Dzięki oparciu struktury organizacji pozarządowych na

dobrowolności i możliwości stosowania wolontariatu, koszt ich działalności jest znaczenie niższy niż

jednostek sektora publicznego. Pozwala im to skutecznie konkurować o kontrakty na wykonywanie

usług publicznych. Prowadzi to w konsekwencji do zwiększenia efektywności świadczenia usług

publicznych, a założenie to leży u podstaw New Public Management” 72. „[…] aspektem, w jakim

przejawia się specyfika nowego „rynkowego” podejścia do administracji publicznej, jest nowy rodzaj

relacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami sektora publicznego. […], relacje te kształtują się

bowiem tak, jak w stosunku między mocodawcą a wykonawcą. W ramach tradycyjnych koncepcji

zarządzania publicznego stosunki te kształtowały się jako relacje beneficjent-powiernik i zakładały

wysoki stopień zaufania pomiędzy działającymi podmiotami. New Public Management wprowadza na

to miejsce kształtowanie kontraktowania a więc zobowiązań, które wiążą podmioty działające w

sferze świadczenia usług publicznych.”73

Każdy kto poważnie myśli o budowie strategii skutecznej strategii partnerstwa musi

odpowiedzieć sobie na praktyczne pytania: Czy partnerstwo można kreować za pomocą zaproszenia

do konkursu ofert? Czy relacja między mocodawcą a wykonawcą czy wręcz podwykonawcą ma

jeszcze charakter partnerski?

72

Michał Ochnio. Nowe Zarządzanie Publiczne (New Public Management) – podstawowe cechy modelu. Jego zastosowanie w Polsce. Stowarzyszenie Instytut Zmian. Warszawa, 2012. s. 18 73

za: J. Hausner, Od idealnej biurokracji do zarządzania publicznego [w:] Studia z zakresu zarządzania publicznego tom II, pod redakcją J. Hausnera i M. Kukiełki, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 2002, s. 62.


31 maja 2014

110

Wykaz skrótów używanych w tekście

ECCP - Europejski Kodeks Postępowania w Zakresie Partnerstwa

EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW -Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

EFS – Europejski Fundusz Społeczny

EKES - Europejski Komitet Ekonomiczno- Społeczny

ESIF - Europejskie Fundusze Strukturalne I Inwestycyjne

GRP – Grupa robocza ds. partnerstwa przy Komitecie Koordynacyjnym Umowy Partnerstwa

INPAP – Krajowa Instancja ds. Przygotowania Umowy Partnerstwa, (l'Instance Nationale de

Préparation de l'Accord de Partenariat)

IZ – Instytucja Zarządzająca

KE – Komisja Europejska

KM – Komitet Monitorujący

KM – Komitet Monitorujący

KOP – Komitet Oceny Projektów

KPRM – Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

KS – Komitet Sterujący

KST – Krajowa Sieć Tematyczna

MGiP – Ministerstwo Gospodarki i Pracy

MPiPS – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

MRR – Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

NGO – Organizacje Pozarządowe (Non Gouvernementale Organisation)

NPR – Narodowy Plan Rozwoju

NSRO – Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia

OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju

OP – Program Operacyjny

PARP – Państwowa Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

PFRON – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

PKM – Podkomitet Monitorujący

PA –Umowa Partnerstwa

PO – Program Operacyjny

PO KL – Program Operacyjny Kapitał Ludzki

POIR – Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

POIŚ - Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko


31 maja 2014

111

POPC - Program Operacyjny Polska Cyfrowa

POPW – Program Operacyjny Polska Wschodnia

POWER – Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój

PT – Pomoc Techniczna

RDPP – Rada Działalności Pożytku Publicznego

ROEFS – Regionalny Ośrodek Europejskiego Funduszu Społecznego

SPO RZL – Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich

WE – Wspólnoty Europejskie

WRS – Wspólne Ramy Odniesienia

ZPORR – Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego


31 maja 2014

112

Analizowane teksty 1. Accord De Partenariat 2014‐2020. France. Conformément à l’article 14 du règlement (UE)

n°1303/2013 31.12.2013

2. Analiza efektywności funkcjonowania komitetów monitorujących programy operacyjne na lata

2007-2013. Raport końcowy (aktualizacja). Warszawa, listopad 2010

3. Anna Sobczak Wpływ procesu europeizacji na współpracę między instytucjami lokalnymi w

miastach europejskich. Analiza porównawcza Krakowa i Glasgow Zarządzanie Publiczne Nr 2(4)/

4. Badanie SF Team for Sustainable Future: „Why bother with partnership?”, 2011.

5. Carlos Mendez, John Bachtler, Kaisa Granqvist European Commission Perspectives on the 2014-

2020 Partnership Agreements & Programmes: A Comparative Review of the Commission’s

Position Papers. European Policy Research Paper Number 84. Glasgow. April 2013

6. Dokument roboczy służb komisji. Zasada partnerstwa w procesie wdrażania funduszy objętych

zakresem wspólnych ram strategicznych - elementy europejskiego kodeksu postępowania w

zakresie partnerstwa Bruksela, dnia 24.4.2012 r. SWD(2012) 106 final.

7. Do tanga trzeba dwojga. Analiza EKES-u rozwoju zasad partnerstwa w polityce spójności UE.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Bruksela, maj 2011.

8. ECONOMIX RESEARCH & CONSULTING (2009): Synthesis of the Evaluation Reports of the EQUAL

Programmes in the EU10 Member States Submitted to the Commission within 2006 and 2009.

9. Evaluation Of The Implementation Of The Partnership Principle In The Operational Programme

Human Resources And Employment Final Evaluation Report Ministry of Labor and Social Affairs

of the Czech Republic, 2011

10. HM Government United Kingdom Partnership Agreement Official Proposal Part 1 (Sections 1

and 2) 17 April 2014. UK CHAPTER.

11. How ESF Managing Authorities and Intermediate Bodies Support Partnership, Community of

Practice (CoP) on Partnership in the European Social Fund, 2008

12. Hungarian Partnership Agreement, for the 2014–2020 programme period: Final Draft 2nd July

2013, Budapest prepared by the Ministry for National Economy with contributions from the

Office for National Economic Planning

13. Kompania Dobrych Usług – Raport Końcowy Ocena realizacji zasady partnerstwa w SPO RZL i PO

KL. Warszawa, 17. marca 2009 r

14. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady Wzmocnienie społecznego wymiaru unii

gospodarczej i walutowej. Bruksela, 2.10.2013 COM(2013) 690 final

15. Komunikat Komisji „Plan działania na rzecz pogłębionej i rzeczywistej unii gospodarczej i

walutowej. Otwarcie debaty europejskiej”. 28.12.2012 r. COM(2012) 777.

16. Koncepcja good governance -refleksje do dyskusji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej. Warszawa, wrzesień 2008

17. Legal Analysis Aarhus Convention: Slovenia, … ; Operational programme of environmental and

transport infrastructure development for the period 2007 – 2013;

18. M. Geddes: Local Partnership: A Successful Strategy for Social Cohesion?, European Foundation

for the Improvement of Living and Working Conditions, Office for Official Publications of the

European Communities, Luxembourg – London 1998,

19. Maciej Jamrozik, Maciej Zmysłowski. Partnerstwo bez granic Program Operacyjny Kapitał Ludzki

– Krajowa Instytucja Wspomagająca Centrum Projektów Europejskich. Warszawa 2011

20. Marcin Dąbrowski. Partnership in implementation of the Structural Funds in Poland: ‘Shallow’

adjustment or internalization of the European mode of cooperative governance? Institute for


31 maja 2014

113

European Integration Research

21. Materiały z konferencji „Wpływ polityki spójności UE na Małe i Średnie Przedsiębiorstwa Grupy

Wyszehradzkiej: Integracja gospodarki społeczno-rynkowej?”; która odbyła się w Pradze dnia

19.10.2010.

22. Ministry Of European Funds Romanian Partnership Agreement For The 2014‐2020 Programming

Period. First Draft. October 2013

23. Nowe Zarządzanie Publiczne (New Public Management) – podstawowe cechy modelu. Jego zastosowanie

w Polsce. Michał Ochnio. Stowarzyszenie Instytut Zmian. Warszawa, 2012

24. OECD Policy Brief „Bridging the gaps between the levels of government”.

25. Opinia Rozpoznawcza Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie „Jak

wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania programami w zakresie polityki

spójności w oparciu o dobre praktyki w cyklu 2007–2013”, CESE 967/2010.

26. Partnership Agreement for the 2014 –2020 EU Funds Programming Period. Version 2 Riga, 2013

27. Partnership Agreement for the use of European Structural and Investment Funds 2014-2020

2014EE16M8PA001 Approved by the Government of the Republic of Estonia on 15.02.2014

28. Partnership Agreement Ireland 2014–2020 Ireland 1 January 2014 – 31 December 2020. in

accordance with Articles 14 and 15 of Regulation (EU) N0 1303/2013 of the European

Parliament and of the Council of 17th December 2013

29. Partnership Agreements. CEMR Survey Report on “Involvement of national associations of LRAs

in the Partnership Agreement preparations”. Council of European Municipalities and Regions.

Bruxelles. April 2013.

30. Partnerships for Sustainable Development? Report on the Structural Funds Programming

Process in Central Europe luty 2004

31. Partnerstwo – konieczność czy potrzeba, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Warszawa 2008.

32. Programowanie perspektywy finansowej 2014 -2020 Umowa Partnerstwa. Dokument przyjęty

przez Radę Ministrów RP w dniu 8 stycznia 2014 r.

33. Przewodnik wspólnoty służącej wymianie doświadczeń w zakresie partnerstwa w ramach EFS:

„W jaki sposób wspierają partnerstwo organy zarządzające EFS i organy pośredniczące”, 2011.

34. Public Participation in Making Local Environmental Decisions. The Aarhus Convention.

Newcastle Workshop. Department of the Environment, Transport and the Regions UK. London.

July 2000.

35. Public Participation in Regional Development Planning – basic methodological

recommendations”, by the Centre for Community Organising (CCO), 2001.

36. Raport za 2011 rok z Wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego (PO RR) perspektywy

20017-2013 opracowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i Robót Publicznych Bułgarii

– Instytucji Zarządzającej Regionalnym Programem Operacyjnym.

37. Regulation (EEC) 2052/88

38. Republic Of Croatia Partnership Agreement For The European Structural And Investment Funds

In The EU Financial Period 2014-2020 (Official Proposal_En_2014hr16m8pa001.1.1) Stimulating

Smart, Inclusive And Sustainable Growth

39. Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1083/2006 z 11 lipca 2006 r., art. 11.

40. Sprawozdanie PE z własnej inicjatywy „W kierunku rzeczywistej unii gospodarczej i walutowej”,

przedstawione w dniu 18.10.2012 r. („sprawozdanie Thyssen”).

41. Skuteczne partnerstwa w polityce spójności Bruksela, 14 lipca 2010 r Strategia „Europa 2020”

COM (2010) 2020 Partnerstwo przy funduszach 07/01/2014


31 maja 2014

114

http://ec.europa.eu/polska/news/140107_fundusze_pl.htm

42. Sprawność instytucjonalna państwa 2011. Pogorzelski Karol. Instytut Badań Strukturalnych.

Warszawa 2012

43. Stanowisko Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych w sprawie komitetów

monitorujących dla programów finansowanych z funduszy europejskich 2014-2020. Warszawa,

maj 2012 r.

44. The Key to Partnership for Successful EU Funds. SFteam for Sustainable Future and Magyar

Természetvédők Szövetsége.. Budapest, 2012

45. The partnership principle in the early stages of programming. Experiences from CEE countries. .

SFteam i Bankwatch February 2013

46. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, Dz.U. 2006 Nr 227

poz. 1658 z późn. zm.

47. Wspólna deklaracja Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie stosowania Artykułu 5 (3)

rozporządzenia (UE) 2012 (CPR)

48. World Governance Indicators over the period 1996–2012, for six dimensions of governance.

Banku Światowego. http://data.worldbank.org/data-catalog/worldwide-governance-indicators

49. Załącznik do opinii rozpoznawczej Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w

sprawie: „Jak wspierać skuteczne partnerstwa dotyczące gospodarowania programami w

zakresie polityki spójności w oparciu o dobre praktyki z cyklu 2007–2013”, CESE 967/2010.

50. Zasada partnerstwa w nowych programach EFS (2007–2013). Ramy programowania, czerwiec

2006