De Groasis Waterboxx isdoor de drie miljoen lezers vanhet Amerikaanse blad Po p u l a rScience Magazine uitgeroepen tot‘Innovation of the Year 2010’.

Wat is dat voor een ding, dat onder meer de iPaden de Porsche 918 Spyder versloeg? Het is eendauw opvangende, vochtbeherende bak waarinjonge boompjes zelfs in een woestijnklimaatkunnen overleven – een uitvinding van de Ne-derlandse bollenkweker Pieter Hoff.Bollen kweken doet Pieter Hoff al niet meersinds 2003 toen hij besloot om zich volledig tewijden aan zijn ambitie om dauw te oogsten.Hoff: “Als je ’s morgens door een veld met leliesloopt, kun je aardig nat worden van de dauw.Toen ik een keer van Rome naar Napels reedlangs de kale, geërodeerde bergen van Caserta,viel het kwartje ineens. Zou je, zo bedacht ik, diekale hellingen niet kunnen bebossen door dauwop te vangen en verspreid over de dag toe te die-nen aan jonge boompjes?”Met die ‘b r a i n wav e ’ begon een klus van zevenjaar die 7 miljoen euro kostte. Ondanks externefinanciers moest Hoff op een gegeven momentzelfs zijn land verkopen om de kosten voor hetaanvragen en onderhouden van zijn octrooiente betalen. Het resultaat van al die inspannin-gen oogt verpletterend eenvoudig (zie kader).

HERBEBOSSEN De Waterboxx kan volgens Pie-ter Hoff een belangrijke bijdrage leveren aanherbebossing en daarmee aan het tegengaanvan erosie en verwoestijning. Ook de overmati-ge uitstoot van CO2 kan dankzij herbebossenworden opgevangen. Hoff: “Als je weet dat wede laatste paar eeuwen vijf miljoen vierkante ki-lometer bos hebben gekapt, moet het toch mo-gelijk zijn om de helft weer te bebossen.”Afgelopen zomer is de Waterboxx in twaalf dro-ge tot zeer droge gebieden in Spanje getest, bijelkaar zo’n zes hectare met jonge bosaanplant.Volgens Sven Kallen van Transfer Latin Busi-ness Consultancy (LBC), die de proeven begeleid-de, hebben vrijwel alle jonge boompjes de zo-mer overleefd. In februari 2011 gaat een EU-pro-ject van start waarin, samen met provinciale engemeentelijke overheden 60 hectare bomenworden beplant. Omdat de boompjes twee aantwee worden geplant, zijn daar 30.000 Wa t e r -boxxen voor nodig.In Californië is de Waterboxx ingezet voor res-

tauratie van een natuurgebied. Frazier Haney ismanager van het Whitewater Preserve, eenbergachtig woestijngebied ten oosten van LosAngeles. In juli zijn daar twintig Waterboxxengeplaatst met zaden – geen plantjes dus – va nstruiken die oorspronkelijk in het gebied voor-komen, zoals mesquite en sugar bush. Daarvanis 80 procent binnen enkele maanden uitge-groeid tot een levensvatbare struik. Een deelvan de Waterboxxen werd vernield door eenbeer op zoek naar water, maar dat heeft de en-thousiaste Haney er niet van weerhouden om inoktober nog eens tweehonderd Waterboxxen teplaatsen.Naast restauratie van bos en natuur leent de Wa-terboxx zich ook voor landbouw in droge gebie-den. Zo vormt hij een essentieel onderdeel vaneen project in Kenia dat een dezer dagen vanstart gaat, waarbij bomenteelt wordt gecombi-neerd met het houden van bijen en van geiten.De bomen leveren peulen en bladeren voor de

geiten, honing voor de bijen en houtskool enbouwhout voor de mensen. Volgens Isaac Kiga-tiira, hoogleraar aan de universiteit van Nazare-ne, die het project begeleidt, leent deze vormvan agroforestry zich uitstekend voor de drogegebieden van Kenia en elders in Afrika.

V E R DA M P I N G Koen Roest, medewerker van Al-terra in Wageningen, vindt de Waterboxx eeneffectieve manier om jonge boompjes en plan-ten van water te voorzien, omdat er anders danbij andere vormen van irrigatie vrijwel geen ver-damping optreedt. Hij ziet goede mogelijkhe-den om de Waterboxx in te zetten in de land-bouw. “Alles wat je doet om water voor langeretijd beschikbaar te hebben voor de plant is posi-tief”, zegt hij.Maar hij vraagt zich wel af of het nu echt aan dedauw te danken is dat boompjes en plantjes inde Waterboxx zo goed groeien. Samen met on-derzoeker Ton Baltissen heeft hij de Waterboxx

afgelopen zomer getest en volgens hen is hetvoor de ontwikkeling van het boompje veel be-langrijker dat het aan het begin al vijftien literwater meekrijgt. Maar Hoff zegt dat uit de expe-rimenten in Spanje blijkt dat condens wel dege-lijk belangrijk is voor de watervoorziening.Een ander probleem is de prijs van de Water-boxx. Met tien dollar is die aan de hoge kant,vindt Frans Bongers, hoogleraar tropische bos-ecologie in Wageningen – zeker voor kleine boe-ren die blij zijn als ze een dollar per dag verdie-nen. Pieter Hoff werpt tegen dat de Waterboxxwel tien keer opnieuw kan worden gebruikt, zo-dat de werkelijke kosten maar een dollar perjaar bedragen. Via slimme vormen van microfi-nanciering zou dat ook voor kleine boeren inontwikkelingslanden op te brengen moetenzijn. Ondanks positieve laboratoriumtestenmoet overigens nog maar blijken of de Water-boxx in de praktijk tien jaar mee gaat..

Dauwdruppels vangenDé uitvinding van 2010 is niet de iPad, zeggen drie miljoen lezers

van een populair Amerikaans wetenschapsblad, maar een

watersysteem voor

boompjes in droge

s t r e ke n.

Joost van Kasteren

HOE DE WATERBOXX WERKTDe Waterboxx is een ron-de bak van 50 cm doorsne-de en 25 cm hoog. In hetmidden zit een achtvor-mige opening waarin tweeplantjes groeien. Het dek-sel van de bak bestaat uitribbels, voorzien van mi-croscopisch kleine punt-jes. Die vormen een zogladde laag dat condens-druppels direct naar degootjes tussen de ribbelsstromen en worden afge-voerd naar het reservoir.

Langs een draadje wordthet water afgevoerd, debodem in, met een snel-heid van zo’n 50 ml perdag. Afhankelijk van debodemsoort is dat vol-doende om de ruimte tus-sen de bodemdeeltjes metwater te vullen tot eendiepte van anderhalf tottwee meter. Overtollig wa-ter, bijvoorbeeld na eenstortbui, wordt afgevoerdzodat het plantje niet ver-zuipt. Metingen laten zien

dat de bodem onder debak overdag koeler en ’snachts warmer is dan debuitenlucht. Ook tempe-ratuur in het plantgat isgelijkmatiger dan die inde buitenlucht. Boven-dien beschermt de bak hetjonge plantje tegen winden zon. Daarmee is het,volgens Popular Science Ma-gazine, de beste manier ‘tohug a tree’.