Bn in Ni Cc Quan Bn Mc bn khc nm Chnh Ha th 18 (1697)

2 i Vit S K Ton Th- Ta

Ta sch: i Vit S K Ton Th Nm

Son gi: L Vn Hu, Phan Phu Tin, Ng S Lin, v.v... 1697

Dch gi: Vin Khoa Hc X Hi Vit Nam 1985-1992

Nh xut bn: Khoa Hc X Hi - H Ni 1993

Chuyn sang n bn in t bi: L Bc, Cng , Ngc Thy, Tuyt Mai, Hng Ty, Nguyn Quang Trung

2001

iu hp: L Bc - bacle@hotmail.com 2001

3 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

i V i t S K N g o i K T o n T h

Quyn I

[1a] Triu Lit i Phu, Quc T Gim T Nghip, Kim S Quan Tu Son, Thn Ng S Lin Bin

Xt: Thi Hong dng mun nc, ly a gii Giao Ch v pha Ty Nam, xa ngoi t Bch Vit. Vua Nghiu sai Hy th1 n Nam Giao2 nh t Giao Ch phng Nam. Vua V chia chn chu3 th Bch Vit4 thuc phn t chu Dng, Giao Ch thuc v y. T i Thnh Vng nh Chu [1063-1026 TCN] mi gi l Vit Thng th5, tn Vit bt u c t y.

K Hng Bng Th

Kinh Dng Vng

[1b] Tn hy l Lc Tc, con chu h Thn Nng6.

Nhm Tut, nm th 17. Xa chu ba i ca Vim h Thn Nng l Minh sinh ra Nghi, sau Minh nhn i tun phng Nam, n Ng Lnh8 ly con gi V Tin, sinh ra vua [Kinh Dng Vng]. Vua l bc thnh tr thng minh, Minh rt yu qu, mun cho ni ngi. Vua c nhng cho anh, khng dm vng mnh. Minh mi lp Nghi l con ni ngi, cai qun phng Bc, phong cho vua lm Kinh Dng Vng, cai qun phng Nam, gi l nc Xch Qu.

Vua ly con gi ng nh Qun tn l Thn Long9 sinh ra Lc Long Qun (Xt: ng k chp: thi Kinh Dng c ngi n b chn d, t xng l con gi t ca ng nh Qun, ly con th ca

1 Hy th: Tng truyn vua Nghiu sai anh em h Hy (Hy th) v h Ha (Ha th) i bn phng trng coi cng vic thin vn

lch php. Hy Thc l em Hy Trng n min t phng Nam (Kinh Th, Nghiu in) 2 Kinh Th chp vua Nghiu sai Hy Thc n Nam Giao (Hy Thc trch Nam Giao). Khng An Quc thi Ty Hn ch gii Kinh

Th, ch cho Nam Giao l phng Nam. Mi n thi ng, T M Trinh mi gii thch Nam Giao l Giao Ch phng Nam. 3 Theo thin V Cng trong Kinh Th, chn chu l K, Duyn, Thanh, T, Dng, Kinh, D, Lng Ung. 4 Bch Vit: l t m ngi Hn dng gi chung cc tc ngi khc Hn sng min nam Trung Quc thi xa. T ny ln u

tin thy chp trong S K (Ng Khi Truyn ca T M Thin. 5 Vit Thng Th: tn nc thi c pha Nam Trung Quc c quan h vi nh Chu (hin chim tr cho Thnh Vng), ln u tin c ghi trong sch Thng Th i Truyn. C nhiu gii thch khc nhau, c thuyt ni rng Vit Thng Th min qun Cu c, tc min H Tnh (Thy Kinh Ch, Cu ng Th); c thuyt ni Vit Thng th v tr nc Lm p i sau (Vn Hin thng kho, Minh S, Minh nht thng ch).

6 Thn Nng: theo truyn thuyt Trung Quc, l mt trong 5 v thi thng c, dy dn bit cy ba trng trt, cng gi l Vim .

7 Theo Mc lc k nin ca i Vit S K v cu kt ca K Hng Bng th (NK1, 5b) th t nm Nhm Tut n nm Qu Mo (258 TCN) cng 2622 nm. Vy nm Nhm Tut l nm 2879 TCN. ch l mt nin i suy on trn c s - nh trong Phm l ni r - mun t Kinh Dng Vng ngang vi Nghi.

8 Ng Lnh: c nhiu thuyt khc nhau, i khi ch 5 ngn bin gii pha nam ca Trung Quc. Theo Qung Chu k, l cc ni: i D, Thy An, Lm H, Qu Dng, Yt Dng.

9 Nguyn vn: "Th ng nh Qun n, vit Thn Long". Theo cu ny th phi hiu Thn Long l tn ngi con gi ca ng nh Qun. Nhng on di (t 2b), son gi li vit: "Kinh Dng Vng ly con gi ca Thn Long, sinh ra Lc Long Qun". Nh vy tn ca ng nh Qun l Thn Long.

4 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

Kinh Xuyn, b b, vit th nh Liu Ngh tu vi ng nh Qun. Th th Kinh Xuyn v ng nh i i lm thng gia vi nhau t lu ri).

Lc Long Qun

[2a] Tn hy l Sng Lm, con ca Kinh Dng Vng.

Vua ly con gi ca Lai l u C, sinh ra trm con trai (tc truyn sinh trm trng), l t ca Bch Vit. Mt hm, vua bo u C rng: "Ta l ging rng, nng l ging tin, thy ha khc nhau, chung hp tht kh". Bn t bit nhau, chia 50 con theo m v ni, 50 con theo cha v min Nam (c bn chp l v Nam Hi), phong cho con trng lm Hng Vng, ni ngi vua.

S thn Ng S Lin ni: Khi tri t mi m mang, c th do kh ha ra, l Bn C th. C kh ha ra ri sau c hnh ha, khng th g ngoi hai kh m dng c. Kinh Dch ni: "Tri t nung , vn vt thun ha, c ci hp tinh, vn vt ha sinh"1. Cho nn c v chng ri sau mi c cha con, c cha con ri sau mi c vua ti. [2b] Nhng thnh hin sinh ra, tt c khc thng, l do mnh tri. Nut trng chim huyn iu m sinh ra nh Thng2, gim vt chn ngi khng l m dy nh Chu3, u l ghi s thc nh th. Con chu Thn Nng th l Minh ly con gi V Tin m sinh Kinh Dng Vng, tc l thy t ca Bch Vit. Vng ly con gi Thn Long sinh ra Lc Long Qun, Lc Long Qun ly con gi Lai m c phc lnh sinh trm con trai. chng phi l ci gy nn c nghip ca nc Vit ta hay sao? Xt sch Thng Gim Ngoi k (4)4 ni: Lai l con Nghi; c theo s ghi chp y th Kinh Dng Vng l em rut Nghi, th m kt hn vi nhau, c l v i y cn hoang s, l nhc cha t m nh th chng?

Hng Vng

[3a] Con Lc Long Qun (khng r tn hy)5, ng Phong Chu (nay l huyn Bch Hc)6.

Hng Vng ln ngi, t quc hiu l Vn Lang (nc ny ng gip bin Nam Hi, ty n Ba Thc, bc n h ng nh, nam gip nc H Tn, tc nc Chim Thnh, nay l Qung Nam), chia nc lm 15 b l: Giao Ch, Chu Din, V Ninh, Phc Lc, Vit Thng, Ninh Hi, Dng Tuyn, Lc Hi, V nh, Hoi Hoan, Cu Chn, Bnh Vn, Tn Hng, Cu c; u l t thn thuc ca Hng

1 Kinh Dch: H t. 2 Truyn thuyt Trung Quc ni l b Gin ch (v th Cc) nut trng chim huyn iu, c mang, sinh ra ng Tit, t ca nh

n - Thng. 3 B Khng Nguyn gim vt chn ngi khng l, sinh ra ng Khi, tc Hu Tc, t nh Chu. 4 Thng gim ngoi k: tc phn Ngoi K ca sch T Tr Thng Gim (294 quyn) do T M Quang i Tng son. 5 Nguyn bn in nh hai ch "khuyt hy", d nhn lm l khuyt hy ca Lc Long Qun. Nhng trn ni Lc Long Qun hy

Sng Lm. y ni khuyt hy ca Hng Vng. 6 Huyn Bch Hc thi L l mt phn t huyn Phong Chu, tnh Vnh Ph ngy nay.

5 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

Vng; cn b gi l Vn Lang l ni vua ng 1. t tng vn gi l Lc Hu, tng v gi l Lc Tng (ch Lc Tng, sau chp sai l Hng Tng2). Con trai vua gi l Quan Lang, con gi vua gi l M Nng. Quan coi vic gi l B Chnh, i i cha truyn con ni, gi l ph o. Vua cc i u gi l Hng Vng. By gi dn rng ni thy sng ngi khe sui u c tm c, nn r nhau i bt c n, thng b thung lung lm hi, [3b] n tha vi vua. Vua ni: "Ngi man ni khc vi cc loi thy tc; cc thy tc y a cng loi m ght khc loi, cho nn mi b chng lm hi. Ri vua bo mi ngi ly mc v hnh thy qui mnh. T y thung lung trng thy khng cn hi na. Tc v mnh ca ngi Bch Vit c l bt u t y.

i Hng Vng th 6, hng Ph ng, b V Ninh c ngi nh giu, sinh mt con trai, n nm hn ba tui n ung bo ln nhng khng bit ni ci. Gp lc trong nc c tin nguy cp, vua sai ngi i tm ngi c th nh lui c gic. Ngy hm y, a tr bng ni c, bo m ra mi thin s vo, ni: "Xin cho mt thanh gm, mt con nga, vua khng phi lo g". Vua ban cho gm v nga, a tr lin phi nga vung gm tin ln trc, quan qun theo sau, nh tan qun gic chn ni V Ninh3. Qun gic t quay gio nh ln nhau, cht rt nhiu, bn sng st u rp ly, tn gi a tr y l thin tng, lin n xin hng c. a tr phi nga [4a] ln tri m i. Vua sai sa sang ch vng nh ca a tr lp n th, tu thi cng t. V sau, L Thi T phong l Xung Thin Thn Vng. (n th cnh cha Kin S, hng Ph ng).

Thi Thnh Vng nh Chu [1063-1026 TCN], nc Vit ta ln u sang thm nh Chu (khng r vo i Hng Vng th my), xng l Vit Thng th, hin chim tr trng. Chu Cng ni: "Chnh lnh khng ban n th ngi qun t khng coi ngi ta l b ti ca mnh", ri sai lm xe ch nam a s gi v nc.

Cui thi Hng Vng, vua c con gi gi l M Nng, nhan sc xinh p. Thc Vng nghe ting, n cu hn. Vua mun g, nhng Hng hu can rng: "H mun chim nc ta, ch ly vic hn nhn lm c m thi". Thc Vng v chuyn y bng on gin. Vua mun tm ngi xng ng g, bo cc b ti rng: "a con gi ny l ging tin, ngi no c ti c mi cho lm r". By gi c hai ngi t ngoi n, ly di sn cu hn. Vua ly lm l, hi th h tha rng mt ngi l [4b] Sn Tinh, mt ngi l Thy Tinh, u trong ci c, nghe nh vua c thnh n, nh bo n xin lnh mnh. Vua ni: "Ta c mt ngi con gi, l no li c c hai r hin?". Bn hn n ngy hm sau, ai em snh l n trc th g cho ngi y. Hai ngi vng li, ly t ra v. Hm sau, Sn Tinh em cc chu bu vng bc, chim ni th rng n dng. Vua y hn g con cho. Sn Tinh n v v ngn ni cao trn ni Tn Vin. Thy Tinh cng em snh l n sau, gin tic l khng kp, bn ko my lm ma, dng nc trn ngp, em cc loi thy tc ui theo. Vua cng Sn Tinh ly li st chng ngang thng lu sng T Lim4 chn li. Thy Tinh theo sng khc, t Ly Nhn vo chn ni Qung Oai5 ri theo dc b ln ca sng Ht, ra sng ln6 m r vo sng nh Tn Vin, ni ni o su thnh vc thnh chm, cha nc mu nh p. Sn Tinh c php thn bin ha, gi [5a]7 ngi man an tre lm ro chn nc, ly n bn xung, cc loi c vy v c v trng

1 Vit S Lc chp nc Vn Lang gm 15 b lc, trong c 10 b lc ging tn nh Ton th ghi trn y (Giao Ch, V Ninh,

Vit Thng, Ninh Hi, Lc Hi, Hoi Hoan, Cu Chn, Bnh Vn, Cu c, Vn Lang), v 5 b lc vi tn khc (Qun Ninh, Gia Ninh, Thang Tuyn, Tn Xng, Nht Nam). Lnh Nam Chch Qui cng chp tn 15 b, nhng trong cc bn hin cn, tn cc b y c nhiu sai khc chnh lch. D a Ch ca Nguyn Tri chp ng tn cc b nh Ton Th ghi trn y, nhng khng c tn b Vn Lang.

2 Ch "Hng" v ch "Lc" ch khc nhau v pha bn tri, d c v chp lm. 3 Lnh Nam Chch Qui chp Ph ng Thin Vng nh gic n di ni Tru Sn, Sch Vit S Tng Vnh ch rng ni V Ninh

thuc huyn Qu Dng (nay thuc t Qu V, tnh H Bc). 4 Sng T Lim: ch khc sng Hng chy qua Chm, H Ni. 5 Tc l sng y. 6 Tc l sng Hng. 7 Nguyn b n mt t in 5a - b, c thay th bng t chp tay.

6 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

tn u chy trn c. Rt cuc Thy Tinh khng th xm phm c ni Tn Vin. (Tc truyn Sn Tinh v Thy Tinh t y v sau i i th on, mi nm ma nc to thng vn nh nhau).

Ni Tn Vin l dy ni cao ca nc Vit ta, s linh thing rt ng nghim. M Nng ly Sn Tinh, Thc Vng tc gin, dn li con chu phi dit Vn Lang m chim ly nc. n i chu l Thc Phn c dng lc, bn nh ly nc.

S thn Ng S Lin ni: Thi Hng Vng t ch hu lm phn giu, chia nc lm 15 b. 15 b y u c trng v t. Vua theo th bc ct t cc con th cai tr. Ni 50 con theo m v ni, lm sao bit khng phi l nh th? V m lm qun trng, cc con u lm cha mt phng. C xem nh t trng ngi man ngy nay xng l nam ph o, [5b] n ph o (n