Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kade
r Eco
nom
isch
Belei
d M
aast
richt
Toekomst
Industrie
MaastrichtMaastricht is altijd een industriestad geweest. Als we welvaart en
welzijn voor alle lagen van de bevolking in de stad willen behouden,
dan moeten we zorgen dat Maastricht een aantrekkelijke
vestigingsplaats voor industriële bedrijven is en blijft.
1
Op15juni2012vonddevierdeineenserieworkshopsoverdekadersvoorheteconomischebeleidvandestadplaats. Indezevierdebijeenkomstverzameldenzich opnieuw een diverse groep stakeholders: ondernemers, belangenbehartigers,onderzoekers, ambtenaren en raadsleden. Doel van de avond: onderzoeken wat ernodigisomdeMaastrichtsebedrijventerreinentoekomstbestendigtemaken.
KADERS VOOR INDUSTRIEBELEID
Maastricht is een industriestad, altijd al geweest en dat willen we
graagzohouden.Demaakindustriebiedtwerk en inkomenaanallelagenvan
debevolkingen leverteenbelangrijkebijdrageaanhetBNP vanstaden regio.
Degemeentewilnieuwebedrijvennaardestad trekkenenbestaandebedrijven
behoudenenhelpenfloreren.Ditdoenweinnauwoverlegmetondernemersen
anderebelanghebbenden,waarbijieder zijn rolneemt.Degemeentespantzich
explicietinvoorminder regeldrukenflexibele bestemmingsplannenmet
meer keuzevrijheid én verantwoordelijkheid voor bedrijven. Samen
metdeonsomringendestedenonderzoekenwehoewebeterkunnenprofiteren
vandecentrale liggingindetechnologiedriekhoekEindhoven,Luik,Aken(ELAt).
UItganspuntisdatweelkaaroverenweerkunnenversterkenmetkennis en handel
endateensterke (EU)regioookgoed isvoordestad. Industrieenoverheid
onderzoekensamenhoedeMaastrichtseindustriezichbeterkanprofilerenen
watdaarvoornodigis.Inrichting,veiligheidenbeheervanbedrijventerreinenwordt
geregeldviapubliek-private samenwerkingverbanden,waarbedrijvenzelf
indekomendejarensteedsmeerverantwoordelijkheidvoornemenendegemeente
meer faciliteert.Duurzaam en flexibel bouwenmoetener voor zorgendat
bedrijventerreinen en -gebouwen toekomstbestendig zijn. (OV) infrastructuur
vraagt permanent de aandacht, maar vereist ook forse investeringen en
onderhoud.Nieuweprojectenwordendanookaltijd voorafgegaandoorheldere
kosten-baten analyses.Enlastbutnotleast,degemeentewerktsamenmet
onderwijsinstellingen en werkgevers aan het matchen van vraag en aanbod op
dearbeidsmarkt. Dekwaliteit van leven in stad en regio is hiervoor een
belangrijkevoorwaarde.
HetLimburgssociaal-economischsysteemmodel*laatziendathetsuccesvanderegioafhankelijkisvaneencomplexsamenspelvanfactoren.Hetsysteemkanzowelomhoogalsomlaagspiraliseren.AllerleipersonenenorganisatiesinLimburgdraaieniederaan‘knoppen’inhetsysteem.Hetmodelmaaktdenoodzaaktotsamenspelevident.Metalsgezamenlijkdoel:zorgendatalleactiviteitenbijdragenaandeopwaartsespiraal.
*HetmodelisgebaseerdopdeNightingalesscenario’s,ontwikkelddooreenLimburgsscenarioteam
onderleidingvanscenariodeskundigeKeesvanderHeijden(OxfordUniversity,Shell).
KADERS VOOR BELEID 4 workshops
Maastricht,15juni2012-Deze workshop is de laatste in een serie van vier, waarin belanghebbenden met elkaar de economische motoren van de stad verkennen en de wijze waarop deze zich kunnen ontwikkelen. Doel is met elkaar inzicht te vergaren in de beïnvloedingsmogelijkheden van de stakeholders om welzijn en welvaart te behouden en te versterken.
FransBastiaens,scheidendvoorzittervandeRaadscommissievoorSocialeenEconomischeZaken,namhetinitatiefvoordeworkshops.Hijgeefthiermeeinvullingaandekaderstellendetaakvanderaad,vanuitdeovertuigingdatvisieenbeleidhetbestindialoogmetbelanghebbendenkanwordenvormgegeven.
1. Economische MotorenIndeeersteworkshop,op24november2011,werdendeviermotorenvoordestad-eninsommigeopzichtenderegio-geïdentificeerd:debinnenstad,MaastrichtHealthCampus,deindustrieendeinternationaleligging.Hetrapport‘KaderstellingGemeenteraadEconomischeNota2012’biedteencijfermatigeonderbouwingvandezethema’seneenimpressievandeworkshop.
2. Maastricht Health Campus Indetweedebijeenkomst,op15februari2012,werdingezoomdopdeMaastrichtHealthCampus.HarmJanDriessen,lidvanderaadvanbestuurvanhetMUMC+gafeenkorteinleiding.30vertegenwoordigersuithetbedrijfsleven,medischcentrum,universiteit,bestuurders,ambtenarenenpoliticiverkendensamenderolvandecampusalseconomischemotorvoordestad.Hetverslag:‘ToekomstMaastichtHealthCampus’presenteertdeuitkomstenvandezedialoog.
3. Binnenstad MaastrichtOp12aprilstonddeMaastrichtsebinnenstadalseconomischemotorcentraal.HansKaspervanE,tiltrapteafmetactuele‘facts&figures’overwonenenwerkeninenbezoekenaanMaastricht.Eenbijzonderdiversegroepstakeholdersverkendehetspeelveld:bewoners,studenten,retailers,horeca-ondernemers,woningbouwverenigingen,onderzoekers,wethouders,ambtenarenennatuurlijkderaadsleden.Degroepwasverrassendeensgezindoverdesuccesformulevandestadenformuleerde6aanbevelingenvoordetoekomst.
4. IndustrieDelaatsteworkshopindezeseriezoemtinopdeMaastrichtsemaakindustieendeindustrieterreinenwaardezegevestigdzijn.Stakeholdersonderzoekendesterkeenzwakkekantenvaneenaantalterreinen,alsookdeexternekansenenbedreigen.Vervolgenswordtbekekenwatdestakeholderskunnendoenomdezeterreinentoekomstbestendigtemaken.
Allerapportenenverslagenzijntevindenopwww.maastricht.nl.2
‘creative class’
creativiteit in de samenleving
ondernemerschap
economischeactiviteit
middelen
kwaliteit van leven
culturele innovatie
vertrouwenin de toekomst
opleidingsniveau
sociaal kapitaal
DE SAMENHANG DER DINGENCausale verbanden in Limburgs sociaal-economisch systeem.
TesT uw Limburgse succesformuLewww.hitfoundation.eu/nightingales
3
Deelnemers Industrie•Industrie:JanLamkin(SBEPipingMachine-Apparatenbouw),HennyWijsen(Wijsen
Logistics)•Intermediairs:MichelvanLieshout(MKBLimburg);RobvanMidden(LIOF)•Onderzoek & onderwijs:BoudewijnBarth(BuckConsultants),WynandBodewes
(UniversiteitMaastricht)• Overheid:JohnAarts(wethouder),LilianCortenraad,PeterDebetz,TimavanderLinden,
MarleenvanOeveren,SimonevanderSteen,PetraTheunissen,JoopTimmermans,Pieter-PaulvanderWouw
•Politiek:LindaBabb(GroenLinks),PeterCorsius(CDA),BertJongen(D66),MarliseKorsten(D66),MauriceMoers(VVD),BenPeters(PVM),EdSabel(SPM),MichelSeverijns(VVD),GerThelosen(SPM),LucyWillems(GroenLinks),BibivanderWouw(VVD)
Voorbereidingenfacilitering:FransBastiaens(Gemeenteraad,PvdA),PetradeBoer(Fibes),RuudDemasenMarleenvanOeveren(Gemeente)
Het hele systeem in 1 kamerRondom een gedeeld belang
Zes blinde mannen en de olifant DeblindemannenendeolifantiseenberoemdefabeluitIndiaoverzesblindereizigersdieophunlevenswegtegenverschillendedelenvaneenolifantaanlopen.Deééndenktdathijineenbosloopt,detweededathijeenslangheeftgevonden,dederdeeenwaaier,enzoverder.Elkeblindemanscheptzijneigenversievanderealiteit,gebaseerdopzijneigenervaringenperspectief.
Doorverschillendebelanghebbendenrondomeengemeenschappelijkvraagstukmetelkaar-in1kamer-indialoogtebrengen,wordenzijinstaatgesteldomeenvolledigerbeeldvandewerkelijkheidtecreërenensamenopzoektegaannaargedeeldbelang.
MAASTRICHTStad van ambitieuze ondernemersProf.WijnandBodewes,vanhetMaastrichtCentreforEntrepreneurshipvandeUniversiteitMaastrichtgeefteeninleidingoverondenemerschapenindustrieindestad.Hierondereenverkorteweergavevanzijnpresentatie.
Onderschap & IndustrieVolgensBodewesisondernemerschapinMaastrichtbegonnenmetindustrie.“DeprachtigebinnenstadhebbenwevooreengrootgedeeltetedankenaanPetrusRegoutenzijnfamilie.MaaralsjevandaagaaneenwillekeurigevoorbijgangervraagtwieopditmomentdeberoemdsteondernemeruitMaastrichtis,danishetantwoordsteevast:AndréRieu!”Maastrichtnogsteedseenstadvanindustriëlebedrijvigheid.MaarBodewesvraagtzichterechtaf:“Isdeindustrieookdebanenmotorwaardestaddekomendejarenookzijnpleziervangaathouden?”
Industrie als banenmotor?Bodewes:“DebekendeMaastrichtsebedrijvenzijnSappienMosaenSphinx,datissexy.Datgaatinéénkeeroverrelatiefveelwerkgelegenheid.Maaralsjekijktnaarhetaantalmedewerkersperbedrijf,danishetopvallendhoesneldiebedrijvenkleinerworden.Debulkismidden-enkleinbedrijf,minderdan250werknemers.Daarzitookdebulkvandewerkgelegenheid.Maarookmoeilijkerwatjekandoenomhentehelpen.Wantdiezijnnietallemaalhetzelfde.Devraagis:hoespeeljedaaropin?”
4
5
Waar zit de dynamiek?VolgensBodeweszitbijdebestaandeindustriëlebedrijvennagenoeggeengroei.VolgensdegegevensvandeKamervanKoophandelzijninLimburgslechts10industriëlebedrijvenmetmeerdan20medewerkers,diein2011meerdan4%personeelsgroeirealiseerden(metnameinMidden-enNoord-Limburg).
Hijvraagtzichafhoehetkandatjedaartussenregio’sverschilinziet.Bodewes:“Ikdenkdatniemanddatzoudurvenwijtenaangebrekaanambitie.Maarhetiswelietsomovernatedenken.Inhoeverreiserindezeregiovoldoendeonderlingesteunomelkaartehelpenomverdertekomen.Degrotevraagis,waaromzoueennieuwbedrijfinMaastrichtonstaan,willenontstaan,willenontstaanenwillenblijven?”
Waarom zou een nieuw bedrijf in Maastricht ontstaan, willen ontstaan en willen blijven?Bodewes:“Dedynamiekzitvooreengedeeltebijbestaandebedrijvendieofkrimpenofgroeien.Maarookbijnieuwebedrijven.DatkaneenbedrijfzijndatalbestaatenzichgaatvestigeninMaastrichtofeennieuwevestigingopent.Maarookheelbelangrijk:volledignieuwebedrijven.
Delandelijkeoverheidheeftdaardeafgelopenjareneenzwaaigemaakt.Defocusligtnietlangerophetstimulerenvanmensenomvoorzichzelftebeginnen.Wanteconomischgezien-uithetoogpuntvanwerkgelegenheidendebijdrageaanhetBNP-isheteenrelatiefkleinegroepnieuwebedrijvendieineenkortetijduitgroeittotondernemingen.JuistdiezijnbovengemiddeldbelangrijkvoorbanencreatieenhetcreërenvaneconomischewaardeinNederland.
Alsjeookopdiemaniernaardestadzoukijken,danishetwelheelergjammer,datvanaldiebedrijvendiejehierziet,datdaartenopzichtvanandereregio’swelheelweiniggroeierstussenzitten.Waarvoelenzijzichingeremd?Enhoekaneenregiozedaarbijhelpen?”
Alles begint kleinVolgensBodewesbegintallesklein.“OokSappiisooitkleinbegonnen.Vodaphoneisookooitrelatiefkleinbegonnenenheefteenuitzonderlijkegroeidoorgemaakt.Datzijndeuitzonderingen,waarweookbeleidopmaken.Devraagishoevoorkomenwedatdittypebedrijveneerderdanwezoudenwillen,dannodigis,datdiebesluitenomnaarelderstegaan,omdatdevolgendegroeispurtdaarveelsneller,goedkoperkan,danhier.Wemoetennietvergetendatuitbestaandebedrijvenvaakookweernieuwebedrijvenontstaan.Inwelkesectorenzijnindustriëlebedrijvengestart.Datisvaakgelieerdaanwaternualis.“
IndevoorbereidingenvoordezebijeenkomstdeedBodewesookeenontdekking:“HetMTB(desocialewerkplaats)iseenvandegrootsteindustriëlebedrijvenindestad.Voorheelveelproductiebedrijvenbelangrijk,omdatzedaarassemblagewerkkunnenlatendoen.Dushethebbenvanzo’nMTBisgoedvoordestad,omdathetanderebedrijvenheelgoedkanondersteunen.”
6
1. SWOT BEDRIJVENTERREINEN Drie groepen buigen zich over de sterkte en de zwaktes van en de kansen en bedreigingen voor de industrieterreinen in de stad.
BeatrixhavenIndustrieterreineninbredezinmetfocusopBeatrixhaven
Kansen•AlsdenieuweA2klaariswordtheteengoedbereikbaargebied.•Zwareindustriewaareendeelvanonsarbeidspotentieelterechtkan.Strengemilieu-eisen
kunnenhelpenomnietallerleivervuilingbinnendestads-/regiogrenzentehalen.•Strakkadermetdaarbinnenflexibelebestemmingen.Dusnietoveralkanalles,maar
plekkenwaarjeheelflexibelopvragenvanondernemerskuntreagerenenzosnelmogelijkeconomischeactiviteitenkanlatenbloeien.
•Duurzaamenflexibelbouwenenproducerenstimuleren,denkaannieuwevormenvanenergie,zuinigeproductie,etc.
Zwak•Oost-WestbereikbaarheidvanBeatrixhavenisnietoptimaal.•Starbestemmingsplanenhogeregeldruk.•Tragebesluitvorming.•Sociaalonveilig,metname‘savondseensoort‘no-goarea’.•Bestemmingonduidelijk.•Onderhoudblijftachter.
DRIE VRAGEN
1. SWOT - Strengths & Weaknesses, Opportunities & Threats
Watzijndesterke&zwakkepuntenvandeMaastrichtseindustrieterreinenenwatzijnde
externekansenenbedreigingenvoorverdereontwikkeling?
2. Toekomstbestendigheid
Watisernodig,opbasisvandeSWOT-analyseomdebedrijventerrein(en)
toekomstbestendigtemaken?
3. Wie beïnvloedt wat?
Wiehebbeninvloedopdezemaatregelenenwelkerolneemtiedervanhenin?
7
De Karosseer, Maastricht-Eijsden, RekoutwegDrieheelverschillendeterreinen.
Sterktes•Bereikbaarheid:Dichtbijdesnelweg.•NogmooikavelsbeschikbaaropMaastricht-Eijsden,onderscheidendinsegmenteringen
prijsstelling.•GroeimogelijkhedenvoorMaastrichtseindustrie
Zwaktes•Slechtimago.•Slechtehandhaving(mnKarosseer).•Nogmaar3bedrijvenopMaastricht-Eijsden,nieterguitnodigend.•HetbeeldkwaliteitplanopMaastricht-Eijsdenwordtalsknellendervaren.Bedreiging•OveraanbodbedrijventerreineninderegioZuid-Limburg,veelinhetzelfdesegment.•Mogelijkvestigingvaneencoffeeshop,slechtvoordeveiligheid.•Ontwikkelingena/danderekantv/dgrens?Is‘tvestigingsklimaatdaarwellichtaantrekkelijker?•Waarhalenweindetoekomstonzewerknemersvandaan?
Kansen•Maastrichtiseenaantrekkelijkestadomtewonen,werkenenrecreëren.•Brainport2020.•MaastrichtzoukunnenprofiterenvancentraleliggingindedriehoekLeuven,Aken,Eindhoven.•Ontwikkelingeneldersindestad(ihbBeatrixhavenenBosscherveld),biedtkansenvoorde
gemeenteomdezeteherhuisvestenopMaastricht-Eijsden(enuiteraardhetrisicodatdebedrijvendieindeverdrukkingkomendestadhelemaalgaanverlaten).
ELAT-driehoek - Destadinhet‘umfelt’waarinhetzichbevindt.
Sterktes•Multi-modalebereibaarheid.•Internationaleligging,maarmakenweervoldoendegebruikvan?•Diversiteitenkwaliteitvanabeidspotentieel&opleidingsniveau•Kwaliteitvanleven,woneninstadskernenineengrootpark.
Zwaktes•Veroudering:eenforseherstructureringsopgave•Leegstandondermijntdeaantrekkelijkheidvanhetgebied.•Regelsenbestemmingen:Deervarenregeldrukisheelhoog.Enbestemmingenveranderen,
datgaatnietechtsnel.
Kansen•Innovatie&samenwerkingmetomliggendeuniversiteiten:RWTH,Hasselt,Diepenbeek,Luik.
Erzitverschrikkelijkveelkennis,geclusterdopgespecialiseerdegebieden,datelkaargoedaanvult.Indesamenwerkingisnogmeer,snellereenbredereinnovatiemogelijk.
•InfrastructuurisgoedenwordtnogbetermetA2-ondertunnelingenverleggenNoorderbrug.•Grensisgéénbarrièremeer,oa.doorEngelsalslinguafrancavoorontwikkelaars&ondernemingen.
Bedreigingen•Mismatchvanarbeidspotentieel.Overschotaanlaaggekwalificeerdemensen,moeilijk
bemiddelbaarennogveelvanonzehoogopgeleidenlopenwegofvindenhiergeenplek.Weleidenzeopendangaanzeweg.
•Gebrekaantrots,staanvoorwiewezijnenwatwekunnen.DatdoendeRandstadenEindhovenveelbeter.
•Economischesituatiehelptniet,maarwellichtookstimulansvoorcreativiteit.
8Hoeorganiserenwemetelkaarterreinmanagement(onderhoud&beheer)indeBeatrixhaven?
TOEKOMSTBESTENDIG Wat moet er gebeuren?Wat is er nodig om onze bedrijventerreinen toekomstbestendig te maken? Om succes te continueren en huidige ondernemers vast te houden? Om te groeien en te innoveren?
Welkesterktesmoetenwedaarvoorverdercultiveren?Watkunnenwedoenomonzezwaktesteondervangen?Metwelkeexterneinvloeden,kansenenbedreigingenvanbuitenaf,moetenwerekeninghouden?Enhoekunnenwehieropinspelen,ofertegenwichtaanbieden?
1. Ieder zijn rol en waar nodig samenBeatrixhaven
Overheid•DeoverheidmoetindeBeatrixhavenruimteblijvenbiedenaankleinebedrijvenindezware
industriemetgroeipotentieel.•Ermoetgewerktwordenaanbeterebereikbaarheid;inhetbijzonderOost-West,spooren
water.Devraagis,hoeveel?Omdejuistebesluitentekunnennemenzijnhelderekosten-batenanlysesnodigvaninvesteringingrotebereikbaarheid.
•Stadversusregio.“EriseenspanningtussenacquisitievoorjeeigenstadenhetbelangdatMaastrichtheeftbijhetoverlevenvanderegio.Datjeeigenlijkonderdeelbentvaneennetwerkvansteden.EndatalserinHeerlenietsgroeit,dateigenlijkookgoedvoorjezelfis.Daarmoetenweindestadsvisieietsmee.”
•Goedgeschooldpersoneel.Deoverheidheefteenbelangrijkerolinhetmatchenvanvraagenaanbodopdearbeidsmarkt.Inhetadresserenvandemismatchtussenkaartenbakkenenopleidingenenerzijdsendearbeidsmarktbehoefteanderzijds.
Bedrijven•Flexibilisering,diversiteiteninrichtingvangebouwen(beter)organiseren.•Toegroeiennaareigenverantwoordelijkheidvoorparkmanagement:organisatie,onderhoud,
beheer,deelvandeaankleding,etc.
Samen•Marketing&promotievanbedrijventerreinen.•Stappenplanomineenaantaljaardeverantwoordelijkheidvoorparkmanagementbij
ondernemersneerteleggen.•Gezamenliijkontmoetingsplekomtevergaderen,trainenenmetandereondernemerseen
fatsoenlijkekopkoffietedrinken.
Beatrixhaven:metruim200hectarehetgrootstebedrijventerreinvanMaastricht.Geenvrijekavels.
2. Dereguleren & meer flexibiliteitRandwyck-Zuid en Maastricht-Eijsden
Realiteit: Beeldkwaliteitsplan beknelt “Hetbeeldkwaliteitsplanbelemmertenhetisooknietnodig,wanthetoverlegtussenondernemersenoverheidisdermategoedenhetfundamentvandewelstandregelsdieerzijnisookvoldoendeomtezorgendatergeenuitwassenoptreden.Pleidooivoorderegulering.”
Actie: Dereguleren•Meerruimtebiedenvoordeinvullingvanhetterrein.•Nietvasthoudenaanclustering.•Beeldkwaliteitsplanflexibeltoepassenofzelfsafschaffen.
Realiteit: Leegstand “Wezittenmethelepraktischeproblemendietemakenhebbenmetleegstand.Totdusverrevooralverdelenvanschaarste;nuzittenwemetoverschotten.Datvereisteenheleanderebenadering.Jekuntvanleegstandnietmaarblijvenroepen,doeermaarstudentenin,doeermaarateliersin,datisnietdeoplossing.”
Actie: Meer flexibiliteit•Meerruimtecreëreninbestemmingsplannenvoorgrotereflexibiliteit.•Bedrijvenzelflatenkiezenwaarzijzichwillenvestigen,omzewelindestad/regiotebehouden.•Eigenarenmedeverantwoordelijkmakenvoorleegstand,bijv.doorleegstandboetes.
9
10
vers
lag:
ww
w.fib
es.n
u
Industrie heeft de toekomst JohnAarts,wethoudereconomie,onderstreeptinzijnafsluitinghetbelangvandeindustrievoordestad:“MensenrealiserenzichvaakniethoebelangrijkdeindustrievoorMaastrichtisgeweestendatnogsteedsis.Maastrichtisaltijdeenindustriestadgeweest. EencollegazeilaatstdatdemaakindustrieinNederlandeenaflopendezaakis.Ikgeloofdatdusabsoluutniet.Enalsdatzougebeuren,danmoetenweerheelhardtegenvechtenomdattevoorkomen.Wantdewelvaartisvooreenheelerggrootgedeelteafhankelijkvandeindustrie.”
Ook landelijk, als we alles optellen, ook het afgeleide, dan is eenderde van de werkgelegenheid afhankelijk van de industrie.
“Hetisontzettendbelangrijkdat,alswewillendatMaastrichteengoedestadblijftvoorallelagenvandebevolking,ookvoordearbeiders,danhebbenwedeindustriehardnodig. Ikbenzwaaronderdeindrukvandiearbeidersindeindustrie.Wiewildaarwerkenindehitteenhetstof.Veelmensenindeindustriezijn60jaarenhebbenhartvoordezaak.Diewillennietweg.Da’shunleven,huninkomen,hunwerk,hunidentiteit.Daardoenwehetvoor.WijzijnhierbijeenomtekijkendatdieindustrieookindetoekomsteenplaatsinMaastrichtheeft.”
3. Grensoverschrijdend samenwerken en innoverenMaastricht-Eijsden
“Degrootsteuitdagingzitinhetformulerenvanoncreteacties.Wevindenallemaaldatwebetermoetencommuniceren,datweflexibelmoetenzijn,maarhoedoejedatnouenbijwieligtdeverantwoordelijkheid?”
•Flexibiliteitinbestemmingenzonderdatditafbreukdoetaaneenonderscheidendepositionering,dieeraanmoetbijdragendatersnelmeerbedrijvenbijkomen.
•Gezamenlijkemarketingenacquisitie.Daarzijngoedevoorbeeldenvanindenlande.•Veiligheidenonderhoudinpubliek-privatesamenwerkingenregelen.
•EuregionalesamenwerkinginhetbijzondermetWallonië.Wetenwatdaargebeurt,enviceversa.Contactenleggenomcommerciëlekansenteonderzoekenenbenutten.
•Innovatiestimuleren,nieuweproductenenproduct-marktcombinaties,ookoverdegrens.
•Regelgeving(zoalsbeeldkwaliteitsplan)betercommuniceren.•Bereikbaarheidmetopenbaarvervoerverbeteren.•Vraagenaanbodvanpersoneelbeteropelkaarafstemmen(roloverheidenopleidingen).•Zorgenvoorbetaalbarehuisvestingvoorpersoneelindebuurt.