UNESCO Conferentie Den Haag, 4-5 nov. 2005

Een impressie

Annemieke de Jong Projectgroep Digitaal Erfgoed Nat. UNESCO Commissie Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid adjong@beeldengeluid.nl

Preservering the digital heritage

Organisatie en programma

Nationale UNESCO Commissie,

Projectgroep Digitaal Erfgoed • Koninklijke Bibliotheek (mede-organisator)• Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid• Nationaal Archief• European Commission for Preservation and Access

(ECPA)

Deelnemers • ‘Memory institutes’ : musea, archieven en

bibliotheken• Onderzoeksinstituten en universiteiten• Uitgeverijen• Consultants• Ministeries

Vragen / thema’s

• Selecteren van digitale materialen

- WAT: Selectie voor toekomstige gebruikers- HOE: Oplossingen voor verschillende typen• Rollen en verantwoordelijkheden• Conclusies / aanbevelingen• Startpunt: UNESCO Charter (2003)

De visie van UNESCO I • Digitale objecten zijn alomtegenwoordig,

manipuleerbaar, vluchtig, snel te vermenigvuldigen• De eenheid van het document gaat verloren in hyperlinks • ‘Flow’ in de plaats van het voltooide object • Internet bevindt zich in een staat van permanente

technologische evolutie• Dematerialisatie: dragers zonder materiële substantie • Delocalisatie: ‘memory’ zonder vaste fysieke plek

• ‘Throwaway media’: nieuwe media /electronische documenten zijn fragieler dan oude media, hebben een kortere levensduur, moeten actief worden geconserveerd en periodiek ge-update

• Vluchtige formaten: digitale formaten zijn gevoelig voor technologische ontwikkelingen. Digitale content wordt in een nieuwe technologische omgeving onbruikbaar

• Voor analoge objecten zijn er de bestaande methoden en technieken van behoud en toegang

• Voor het digitale domein is er behoefte aan nieuw beleid, nieuwe praktijken en nieuwe afspraken

De visie van UNESCO II

De visie van UNESCO IIIArticle 4 – Need for Action Awareness raising and advocacy is urgent

Article 7 – Selecting what should be keptSignificant objects with a lastig cultural, scientific, evidential or other

value

Article 10 – Roles and ResponsibilitiesDevelop training and research and share experience and knowledge

among the institutions and professional associations concerned

Article 11 – Partnerships and cooperationPreservation of the digital heritage requires sustained efforts on the partof government, creators, publishers, relevant industries and heritageinstitutions

Conferentie-sprekers en hun achtergrond • Academische wereld

MIT/ UvU, UvA • Archive consultants

Archives & Museum Informatics, Archive17

• Memory institutes KB, Bibliothèque National de France,V2, Deutsche

Biliothek, Swedisch Museum of Natural History, Digital

Preservation Coalition UK

Belangrijke tendensen uit de bijdragen….

William Urrichio (MIT/UvU)• Cruciale culturele transformatie gaande• Onine sociale netwerken op basis van gezamenlijke

interessegebieden • Participatory culture: collaborative news networks, wiki’s, blogs,

open source software, mmorphs, music file sharing etc. • Digitale domein is: User produced, user stored, user distributed• IEDEREEN produceert ‘erfgoed’, vanuit hoge en populaire cultuur• Nieuwe culturele vormen bepalen ons idee van het archief en hoe

dat gevormd moet worden• Niet allleen de data bewaren maar ook de interactie, presentatie en

informatie over makers en gebruik• Documentatie van het heden gaat verloren als dit soort informatie

niet wordt vastgelegd • Bezinning op taak, rol en positie van het archief ‘as a social

practice, reflecting social values’

David Bearman (Archives & Museum Informatics)

• De bronnen moeten worden bevrijd: verbreek de band tussen selectie en bewaren/beheren.

• Digitaal erfgoed ‘ecologie’ in plaats van aparte digitale sets erfgoedobjecten

• Virtueel erfgoed HOEFT niet geselecteerd te worden om te worden gecollectioneerd

• Alles bewaren en beschikbaarstellen via het netwerk • Nadruk op scheiding behoud (storage content) en

verschaffen toegang (metadata)• Nieuwe technologische en socio-economische modellen

voor erfgoedsamenwerking op wereldwijd niveau

John Mackenzie Owen (UvA) • Digitale objecten zijn niet hetzelfde als analoge objecten in digitale

vorm, maar het is veel meer : websites, emails, blogs, spam, internet rtv en de processen van interactie met deze content

• ‘THE DIGITAL FABRIC OF SOCIETY’• Speciale en goed ontwikkelde erfgoedinstellingen bewaren ‘hoge’

cultuuruitingen en overheids- en wetenschappelijke informatie• Zij zijn ook in staat dit te doen voor digitale vormen, nl. als virtuele

musea, digitale bibliotheken en digitale archieven • Maar WAAR wordt dan de DIGITAL FABRIC OF SOCIETY

bewaard?• Hiervoor moeten nieuwe gespecialiseerde instituten worden

opgericht : heritage repositories• Nieuwe digitale objecten zijn niet te scheiden van het netwerk waar ze

deel van uitmaken; traditionele bewaarmethoden niet geschikt; digitale context wordt niet langer gedefinieerd door nationale productie

Memory institutes I

• Casestudies over eigen en nationale digitale conserveringsprojecten, - Int. Internet Preservation Consortium: (studie naar) bewaren websites - E-depot KB : een ‘safe place’ voor electronische publicaties - V2 archief: datamodel voor het capturen van digitale kunst - NESTOR: digitaal samenwerkingsverband Duitse bibliotheken - Digital Preservation Coalition: Digitaal erfgoedverband in de UK• Ontwikkelen kennis en best practices• Technische en metadata standaarden voor het delen en gebruiken van

producten door andere organisaties, interoperability• Shared vocabularies, compatibititeit met andere systemen en

ontologieën• Rechtenafspraken, gezamenlijk en met uitgevers/producers

Memory institutes II• Bestaand beleid and methodes kunnen met met enige aanpassing worden

toegepast op digitale collecties• Sommigen: niets nieuws onder de zon, we hoeven feitelijk niets te leren wat

we niet al lang weten: “What comes off the wire has to be able to go back on the wire” (Gary Karp, Sweden)

• Anderen: nieuwe categorieën archiefcollecties die nieuwe manier van acquisitie, behoud en beschikbaarstelling vereisen

• Onderscheid in traditionele archiefdocumenten (nieuw en oud) en digitale objecten (vanaf het www en vanuit privé-collecties)

• Aanbevelingen voor selectieprocedures per categorie• Selectiecomite’s voor overzicht en coherentie digitaal collectiebeleid• Bestaande copyrightvoorzieningen moeten worden omgevormd naar

dynamische digitale objecten en de ‘content value chain• Het belang van een gezamenlijke nationale erfgoed agenda• Voorbeelden van geslaagde nationale samenwerkingsverbanden

Twee benaderingen

Vertegenwoordigers niet-memory institutes:

• Het digitale domein is niet hetzelfde als de traditonele habitat in digitale vorm

• Verdwijnende grenzen • Producent en consument, vorm en inhoud vloeien in elkaar over• Digitaal erfgoed bestaat uit dynamische processen en interactie ipv uit

discrete objecten • Bestaat er nog zoiets als ‘nationaal’ erfgoed? • Scheiding aanbrengen tussen ‘preservation’ en ‘access’• De inspanningen van ‘usercommunities’ betrekken:

gebruikersparticipatie

Noodzaak tot volledige herziening van de rol, positie en werkwijze van archieven, musea en bibliotheken

‘Paradigma verschuiving’

Twee benaderingen

Vertegenwoordigers memoryinstitutes : • Nadruk op techniek, migratie, standaarden• Auteursrechtelijke problematiek• Praktische oplossingen: ‘we moeten toch ergens beginnen…’• Aandacht voor (nationale) samenwerking • Aanpak op (inter) institutioneel niveau • Uitgaan van het traditionele concept van ‘nationaal’ erfgoed • Aanpassingen vanuit bestaande denkkaders

Inpassen in bestaande modellen en processen

De digitale wereld min of meer gemodelleerd naar de huidige praktijk

Zijn deze benaderingen te verzoenen?

• Gezamenlijke conclusies (laat staan aanbevelingen) konden uit de

UNESCO conferentie niet (meteen) worden getrokken • Grote kloof tussen ‘denkers’ over memoryinstituten in het digitale

domein en het veld zelf• Impact (en dus ook benadering en oplossingsrichtingen ) van de

digitale veranderingen wordt verschillend ingeschat en gewaardeerd

• ‘Business as usual’ versus cruciale culturele transformatie • Digitale objecten versus processen en interactie• Institutionele benadering versus wereldwijde benadering• Nationaal erfgoed versus ‘netwerk erfgoed’ ?

Zijn deze benaderingen te verzoenen? • Veel voorbeelden van geslaagde digitaliseringsprojecten en

samenwerkingsactiviteiten • Archieven, musea en bibliotheken moeten meer tijd nemen

voor theoretische reflectie op de aard van de nieuwe media en op hun rol en positie in het bewaren daarvan

• Memory institutes kunnen niet op één hoop worden gegooid, noch inhoudelijk-programmatisch, noch geografisch

• Meer nationaal en internationaal debat nodig over digitaal erfgoed, tussen vertegenwoordigers van verschillende domeinen (memory institutes, academische wereld maar ook: gebruikers)

• Platforms als UNESCO en DEN kunnen dit conceptuele debat organiseren en structureren

UNESCO Conferentie Den Haag, 4-5 nov. 2005

Nationale UNESCO Commissie

www. Unesco/nl/main_2-7.phpCommunicatie en Informatie

Digitaal ErfgoedCharter en Guidelines

Preservering the digital heritage