De dikke boabab: een reis door madagaskar

DE DIKKE

BAOBAB

Frank van Rijn

Madagaskar! Een naam die alleenal door zijn exotische klank reis-verlangens oproept… En inder-daad heeft het Rode Eiland debezoekers veel te bieden, zoalsFrank van Rijn tijdens zijn tien-weekse fietstocht heeft ervaren:rijstterrassen zoals in Zuidoost-Azië, savanneland met baobabszoals in Afrika, nationale parken

met geërodeerde rotspartijen zoals in de Verenigde Staten, en… wouden metlemuren, heel bijzondere apen zoals nergens ter wereld.Maar niet alleen de natuur is boeiend. Ook in cultureel opzicht is veel te zien ente beleven. Zo maakt Frank een famadihana-ceremonie mee, een groot kleurrijk‘feest’ waarbij de overledenen van een dorp opgegraven en opnieuw begravenworden en kwam hij op een 450 km lange zandweg langs vele graven van deMahafaly-stam, die versierd zijn met kunstig gesneden houten alo-alo’s, eensoort totempalen.Natuurlijk ontbreekt een redelijke portie geploeter door mul zand en over ber-gen niet, maar ook maakt de auteur diverse rondwandelingen door prachtigenatuurgebieden, waarbij hij herhaaldelijk reuzenkameleons en andere uit dekluiten gewassen reptielen van tak naar tak ziet kruipen.In het Parc National de la Montagne d’Ambre, een tropisch regenwoud, waarhet gelukkig juist even niet regent, gaat hij samen met een Nederlander op zoeknaar de zeer zeldzame Menticola Erythronotus, een vogeltje met een rood borstje

dat echter geen roodborstje is…Via een enorm herbebossingsproject en eenkleine, maar fantastische, veelkleurige cany-on komt Frank uiteindelijk in Majunga aan,waar hij de eeuwenoude reuzenbaobab, hetsymbool van deze havenstad, in een fototracht te vangen.

DE DIKKE BAOBAB! Een reis door Mada-gaskar om zelf te maken. En als de tijd daar-voor ontbreekt is dit boek een goed alterna-tief!

DE

DIK

KE

BA

OB

AB

ELMAR

Fran

kvan

Rijn

I S B N 978-90-389-2192-1

9 789038 921921

Een reis doorMadagaskar

●

●

●

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

■

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●

●●

●

●

●

●

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●●

●●

●●

●●

●

●

●● ●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

Parc Nationalde l'Isalo

Parc Nationald'Andringitra

h

h

h

HerbebossingsprojectParc National

de AnkarafantsikaVeelkleurige

canyon

Parc Nationalde la Montagne d'Ambre

Rés. Spécialede l'Ankarana

▲

▲

●

▲

h

h

h

●

●

●

●

▲N▲N Diégo Suarez

ANTANANARIVO

Tuléar

Fort Dauphin

▲N▲N

Tuléar

Ranohira

Andranovory Sakaraha

1320 m

Lambomakondro

Ifaty

MonomboIlakaka

Ihosy

Morombe

Morondava

Beroroha

BetrokaVangaindrano

VondrozoFarafangana

Manakara

Ifanadiana Mananjary

1825 m

Cap Saint-Vincent

1498 mFianarantsoa

AmbalavaoTalata-Ampano

SendrisoaAnja

Antanifotsy

Pic Boby2657 mAndiolava

1034 m

2642 m

2023 m

1470 m

1922 m

940 m

2046 m

1858 m

Antsirabe

Antanifotsy

Ambositra

Tritriva

Miandrivazo

Tsiroanomandidy

Faratsiho

Ambohimahasoa

Mahanoro

Ambatolampy

●

Amboasary

AmbovombeAmbondro

Tsihombe

ManantantelyMaromaso

AntsoloTranoroa

Ejeda

Beloha

Ampanihy

Betioky

Tongobory

Beraketa

Cap Sainte-Marie

1972 m

1637 mBefotaka

1474 m

1876 m

2261 m

Maromokotro2877 m

Cap d'Ambre

Cap Masoala

Nosy Be

1478 m

1374 m

Antsohihy

Port-Bergé

Mampikony

Ambondromamy

Majunga

Cirque Rouge

Ambovondramanesy

Anjiamangirana

Maevatanana

Andriba

Ivato

Ankazobe

Mahitsy

Tamatave

AndevorantoMoramanga

Foulpointe

Fénérive

Andilamena

Ambatondrazaka

Ambohidratrimo

Tsaratanana

Amparafaravola

Mahatsinjo1565 m

1779 m

1313 m

1321 m

1303 mÎle

Sainte-Marie

Cap Bellone

Ambodifotatra

SoanieranaIvongo

Ambato Boeni

AndapaBealanana

Mangidrano Sambava

Antalaha

Maroantsetra

Maromandia

Vohémar

Mahamasina

Hell-VilleAmbilobe

Ambanja

RamenaJoffreville

Mandritsara

Besalampy

Soalala

Tambohorano

Maintirano

Antsalova

St r

aa

t

Mo

z am

bi q

ue

Baie deSaint Augustin

Mangoky

LacIhotry

Steenbokskeerkring

Can

al d

esP

anga

lane

s

Mananara

Manambolo

ManiaTsiribihina

Lac Tritriva

Lac Andraikiba

Lac Itasy

Mahajilo

Onilahy

Baie de Diégo Suarez

Baied'Ambaro

Baied'Ampasindava

Sofia

Ma

ha

jam

ba

Lac Alaotra

LacKinkony

Baie de Majunga

Baie dela Mahajamba

Baied'Antongil

Fort Dauphin

Diégo Suarez

I N D I S C H EO C E A A NPlaine

du Zomandao

Massif du Tsaratanana

Col de Tapla

1056 m

1303 m

720 m

0 100 200 km

St r

aa

tM

oz

am

bi q

ue

Deelkaarten

ANTANANARIVO

Omslag-Madagaskar 04-01-2013 11:46 Pagina 1

Inhoud

Het Rode Eiland 7

I: HET ZUIDEN 11Van Antananarivo naar Tulear

II: HET DIEPE ZUIDEN 124Van Tulear naar Fort Dauphin

III: HET NOORDEN 181Van Diego Suarez naar Antananarivo

■ 5 ■

Restaurant op de markt.

Opmaak-Madagaskar 01-10-2012 10:00 Pagina 5

●

●

●

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

■

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●

●●

●

●

●

●

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●●

●●

●●

●●

●

●

●● ●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●



h

h

h

HerbebossingsprojectParc National

de AnkarafantsikaVeelkleurige

canyon

Parc Nationalde la Montagne d'Ambre

Rés. Spécialede l'Ankarana

▲

▲

●

▲

h

h

h

●

●

●

●

▲N▲N Diégo Suarez

ANTANANARIVO

Tuléar

Fort Dauphin

▲N▲N

Tuléar

Ranohira

Andranovory Sakaraha

1320 m

Lambomakondro

Ifaty

MonomboIlakaka

Ihosy

Morombe

Morondava

Beroroha

BetrokaVangaindrano

VondrozoFarafangana

Manakara


1825 m

Cap Saint-Vincent

1498 mFianarantsoa

AmbalavaoTalata-Ampano

SendrisoaAnja

Antanifotsy

Pic Boby2657 mAndiolava

1034 m

2642 m

2023 m

1470 m

1922 m

940 m

2046 m

1858 m

Antsirabe

Antanifotsy

Ambositra

Tritriva

Miandrivazo

Tsiroanomandidy

Faratsiho

Ambohimahasoa

Mahanoro

Ambatolampy

●

Amboasary

AmbovombeAmbondro

Tsihombe

ManantantelyMaromaso

AntsoloTranoroa

Ejeda

Beloha

Ampanihy

Betioky

Tongobory

Beraketa

Cap Sainte-Marie

1972 m

1637 mBefotaka

1474 m

1876 m

2261 m

Maromokotro2877 m

Cap d'Ambre

Cap Masoala

Nosy Be

1478 m

1374 m

Antsohihy

Port-Bergé

Mampikony

Ambondromamy

Majunga

Cirque Rouge

Ambovondramanesy

Anjiamangirana

Maevatanana

Andriba

Ivato

Ankazobe

Mahitsy

Tamatave

AndevorantoMoramanga

Foulpointe

Fénérive

Andilamena

Ambatondrazaka

Ambohidratrimo

Tsaratanana

Amparafaravola

Mahatsinjo1565 m

1779 m

1313 m

1321 m

1303 mÎle

Sainte-Marie

Cap Bellone

Ambodifotatra

SoanieranaIvongo

Ambato Boeni

AndapaBealanana

Mangidrano Sambava

Antalaha

Maroantsetra

Maromandia

Vohémar

Mahamasina

Hell-VilleAmbilobe

Ambanja

RamenaJoffreville

Mandritsara

Besalampy

Soalala

Tambohorano

Maintirano

Antsalova

St r

aa

t

Mo

z am

bi q

ue

Baie deSaint Augustin

Mangoky

LacIhotry

Steenbokskeerkring

Can

al d

esP

anga

lane

s

Mananara

Manambolo

ManiaTsiribihina

Lac Tritriva

Lac Andraikiba

Lac Itasy

Mahajilo

Onilahy

Baie de Diégo Suarez

Baied'Ambaro

Baied'Ampasindava

Sofia

Ma

ha

jam

ba

Lac Alaotra

LacKinkony

Baie de Majunga

Baie dela Mahajamba

Baied'Antongil

Fort Dauphin

Diégo Suarez

I N D I S C H EO C E A A NPlaine

du Zomandao

Massif du Tsaratanana

Col de Tapla

1056 m

1303 m

720 m

0 100 200 km

St r

aa

tM

oz

am

bi q

ue

Deelkaarten

ANTANANARIVO


HET RODE EILAND

De plaats waar men honing vindt

Het was pauze, veel te vroeg naar mijn mening, maar niet naar dievan het publiek in de bibliotheek, getuige het feit dat de mensenzich terstond naar de koffietafel spoedden. Met behulp van een setvan 100 dia’s vertelde ik die avond het een en ander over mijn erva-ringen tijdens een fietsreis door het Andesgebergte. Na vijf maan-den fietsen, waar ik iets meer dan een uur over had gedaan, was ik inArequipa aangekomen en juist toen ik aan de Alto de Toroya, eenpas van 4700 meter hoogte, wilde beginnen kwam de organisatricevan de lezing me voorzichtig melden dat het tijd was voor de pauze.Als ik over mijn reizen praat gaat de tijd naar mijn gevoel altijd veelsneller dan normaal. Ik was nog niet op een derde van mijn verhaalen vroeg daarom, of ik nog even die Alto over mocht naar het Titi-cacameer.

‘Dan wordt de koffie koud,’ antwoordde de vrouw.Koude koffie kun je de mensen natuurlijk niet aandoen en dus liet

ik de plaat met de Misti, een 5850 meter hoge vulkaan die Arequipadomineert, staan en beloofde dat ik na de pauze de reis eenparig ver-sneld zou afhandelen om deze avond niet uit de hand te laten lopen.Daarna zette ik mij achter een tafeltje en plaatste daar uit een dooseen stapeltje van mijn boeken op, om de aanwezigen in de gelegen-heid te stellen hun Van Rijn-verzameling te completeren, eventueelaangevuld met handtekeningen. Ik wilde juist een slok nemen vande thee, die mij gebracht werd, toen er een man naar me toe kwammet de vraag of ik ooit in Madagaskar was geweest.

‘Terra incognita,’ antwoordde ik.‘Dan wordt het eigenlijk tijd dat je daar ook eens een kijkje gaat

nemen,’ zei hij. Daarop vertelde hij me het een en ander over datexotische eiland ten oosten van zuidelijk Afrika in de Indische Oce-

■ 7 ■


aan, waar je eigenlijk niet vaak iets over hoort: bergen met langs deflanken terrasvormige rijstveldjes zoals in Zuidoost-Azië, savanne-land met baobabs, zoals in Afrika, nationale parken met geërodeer-de rotspartijen zoals in de Verenigde Staten en wouden met lemu-ren, zoals … nergens ter wereld. ‘Erg veel toeristen gaan er nietheen,’ vervolgde hij, ‘en als ik je verhaal en je dia’s van vanavondgoed interpreteer, is dat precies een land voor jou.’

Thuis ging ik meteen in de atlas neuzen. Natuurlijk had ik dateiland al eens met een half oog beschouwd, althans in boeken, maarnog nooit erg serieus. Met de atlas er bij begon het land voor mijmeteen meer te leven. Ik zag op de kaart dat het van het noordelijk-ste puntje tot het zuidelijkste 1550 kilometer lang was, iets wat je je,als je het zo als een klein bananenschilletje onderaan de wereldkaartziet, niet direct realiseert. Leg de top in Amsterdam, dan komt hetzuidelijkste punt bij Alicante in Zuid-Spanje terecht. Op het breed-ste punt bleek het, nadat ik mijn liniaaltje er langs had gelegd, zo’n580 kilometer te meten, ofwel van Amsterdam naar Berlijn. Eeneiland dus, waarop je best wel even vooruit kunt. Niet dat gepriegelop een klein Stille Zuidzee-eilandje met drie palmbomen erop waarje na 30 kilometer fietsen weer een boot moet nemen naar het vol-gende miniatuurlandje, maar gewoon lekker een flinke lap grondvoor je wielen.

Het toeval wilde dat Anno Fokkinga, de man die mijn nog slui-merende interesse voor Madagaskar die avond in de bibliotheek hadwakkergeschud, slechts 10 km bij me vandaan woonde. Aangezien iksteeds meer geïnteresseerd raakte in dat eiland waar de aarde roodis, ging ik hem eens opzoeken om er meer van te horen. Hij en zijnvrouw Joke nodigden me kort daarna uit voor een etentje bij henthuis. Ze vertelden dat ze van 1972 tot 1976 met hun twee kinderenHylke en Jan Willem, hadden gewoond in Manantantely, een dorp-je ongeveer 15 km ten westen van Fort Dauphin in het uiterste zuid-oosten van Madagaskar. Anno is bioloog en heeft zich gespeciali-seerd in koeien en varkens, waarover hij ook enkele mooigeïllustreerde boeken heeft geschreven. Voor de Lutherse kerk is hijin Manantantely een landbouwschooltje begonnen met een boerde-

De dikke baobab

■ 8 ■


rij waar jongelui uit de omgeving onderwijs konden krijgen in tuin-bouw, akkerbouw en veehouderij.

Na afloop van het etentje liep hij naar zijn reusachtige boeken-kast, die een hele muur van de zitkamer besloeg en wees op een rijvan een meter boeken over Madagaskar.

‘Maar dat is ook zo’n beetje alles wat er over dat land is geschre-ven,’ zei hij. ‘Het meeste is in het Frans. Nederlandstalig is er nietveel. Kijk,’ en hij schoof zijn hand tussen de rij boeken, ‘hier is nogvijf centimeter over. Daar zetten we te zijner tijd jouw boek, want ikneem aan dat je inderdaad naar Madagaskar gaat en er dan ook eenboek over gaat schrijven.’

‘Een boek van 5 cm dik? Dat zijn ongeveer duizend bladzijden!’‘Zoiets, ja. Het moet natuurlijk wel een beetje stevig zijn.’‘Met een boekje van een halve centimeter zou ik al blij zijn.’

Anno en Joke maakten me tijdens meer van zulke avondjes steedsenthousiaster om Madagaskar te gaan bezoeken en gaven me kaar-ten en gidsen van het land. Hiermee was de kiem definitief gelegd.Het proces van dromen over dat exotische eiland was niet meer testoppen en moest uiteindelijk wel resulteren in een reis. Afgelopenvoorjaar kocht ik mijn ticket naar Madagaskar, maar pas voor hetnajaar, want dan is het daar voorjaar, omdat het op het zuidelijk half-rond ligt. De droge periode is dan aangebroken, de beste tijd om errond te trekken. Voorafgaand aan die reis, dus in onze zomer, fietsteik van huis naar Alicante om me een beetje los te trappen. Na terug-komst in Nederland zocht ik Anno en Joke weer op om nog wat overhun tweede vaderland en mijn reis te praten. Anno maakte een teke-ningetje hoe ik in hun dorpje Manantantely moest komen, dat Deplaats waar men honing vindt betekent en ik beloofde dat een bezoekaan dat dorpje prioriteit nummer één van mijn Madagaskarreis zouzijn. De volgende dag koos ik het luchtruim voor Antananarivo, dehoofdstad van Madagaskar.

Een reis door Madagaskar

■ 9 ■


Een groene vallei met terrassen voor de rijstproductie.


DEEL I: HET ZUIDEN

Een spannend moment

Een van de spannendste momenten van een fietsreis is wanneer ikbij de bagageband op een vliegveld wacht op mijn spulletjes. Zo ooknu weer. Zullen de bagage en de fiets van de band rollen of zijn ze opSchiphol abusievelijk in een verkeerd toestel terechtgekomen, waar-door ze nu ergens boven de Noordpool of Japan zweven? Pak na pakschuift langs me heen en de kluwen passagiers die zich om de bandverdringt wordt kleiner en kleiner. En daarmee stijgt de spanning…

Maar gelukkig! Daar komt de grote witte rijstzak waar mijn baga-ge in zit en even later wordt de forse kartonnen fietsdoos door eendeurtje in de aankomsthal naar binnen gedragen. Opgelucht haal ikadem, maar er is nóg een zorg: is de fiets wel heel overgekomen?Heeft het bagagepersoneel misschien pakken van 700 kg op de doosgestapeld en daarmee de derailleur door het achterwiel gedrukt, ofheeft een vorkheftruckbestuurder zijn vork per vergissing dóór debagagepallet geschoven in plaats van er onder? Het resultaat vaneen dergelijke slordigheid heb ik ooit eens bij een fietsenzaak zienstaan. Met een goed voorstellingsvermogen waren in het ontstanekunstwerk nog de resten van een fiets te herkennen. Het schrootstond op een fraai sokkeltje, niet ter reparatie, maar als curiositeitom de klanten te demonstreren wat je nog meer met een fiets kuntdoen behalve fietsen. Gelukkig blijven mij dergelijke artistiekeuitingen van vorkheftruckers bespaard en komt mijn fiets onge-deerd uit de doos.

Als ik door de douane ben komt Hans Koster, een Zwitserse fiets-vriend, die me de laatste jaren op mijn reizen soms een stukje verge-zelt, op mij af: ‘Welkom in Madagaskar.’ Hij is enkele uren eerdervanuit Zürich via Parijs hier aangekomen. Geen toeval, want ik hebhem na onze geslaagde reis door Tadzjikistan, drie jaar geleden,

■ 11 ■


■ 12 ■

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

●

●

●

●

●

●

●

▲

➤

➤

√

√

h

●

●

●

●

▲N ▲N

Fort Dauphin

Diégo Suarez

Tuléar

RN 7

RN 9

RN 10


Tuléar

Mas

sif R

uinf

orm

e

de l'

Isal

o

Col de Tapia1056 m

Ranohira

Andranovory

Sakaraha

Fihere

nana1128 m

1320 m

Manera

Lambomakondro

Ifaty

Monombo

Ilakaka

St r

aa

tM

oz

am

bi q

ue

OnilahyBaie de

Saint Augustin

Morombe

Morondava

Beroroha

Betroka

Mangoky

LacIhotry

Cap Saint-Vincent

RN 13

Andiolava

Plaine du Zoman

1034 m

1

940 m

Manambolo

Mania

Tsiribihina

Miandrivazo

Ts

Mahajilo

RN 35

509 m

1319 m

Îles Barren

Baied'Ampasilava

Massif du M

akay

Pla

tea

u d

u B

em

ara

ha

Pla

tea

u d

u B

em

ara

ha

Belo

Andranopasy

Betsioky

Befandriana

Malaimbandy

Betioky

705 m

ANTANANARIVO


■ 13 ■

h

➤

●

●

E

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●●

●

●

●●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

√●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

▲

●

●

●

●

●

●

●

▲

➤➤

√

√

●

●

●

●

▲N ▲N

Ihosy

oka

Vangaindrano

VondrozoFarafangana

Manakara


1825 m


I N D I S C H E O C E A A N

Steenbokskeerkring

1890 m

1498 m

Ca

na

l de

sP

an

ga

lan

es

Can

al d

esP

anga

lane

s

Fianarantsoa

Ambalavao

Talata-Ampano

SendrisoaAnja

Antanifotsy

Pic Boby2657 m

Mananara

RN 7

N 13

RN 27

RN 25

du Zomandao

2642 m

2054 m

2023 m

1470 m

1922 m 2046 m

1858 m

Mania

a

ANTANANARIVO

Antsirabe

Antanifotsy

Ambatolampy

Ambositra

Ivato

TritrivaLac Tritriva

Lac Andraikiba

Lac Itasy

Tsiroanomandidy

Faratsiho

Ambohidratrimo

Ambohimahasoa

Andevoranto

Mahanoro

Moramanga

ajilo

RN 2

RN 43

RN 4

RN 34

RN 1

RN 35

RN 7

Can

al d

esP

anga

lane

s

m

Tsiafajavona

Mangoro

Masomeloka

Tolongoina

Ilakaandy

Alak-Ambohimaha

0 100 km50


kunnen overhalen een week of wat met me mee te fietsen in Mada-gaskar.

We zijn nog maar nauwelijks op weg van Ivato, waar zich hetvliegveld bevindt, naar Antananarivo, dat hier 20 km vandaan ligt, ofwe komen langs een hotelletje dat er met een aardige tuin uitnodi-gend uitziet.

‘Zullen we hier blijven in plaats van ons in de drukte van Antana-narivo te storten?’ vraag ik Hans.

‘Het is nog maar drie uur. We kunnen Antananarivo makkelijkhalen voor donker.’

‘Ik denk dat dit hotel gezelliger en goedkoper is dan het beste datwe in de hoofdstad kunnen vinden,’ zeg ik, ‘en volgens mijn reisgidsis hier dicht in de buurt een krokodillenboerderij. Die zouden wemorgen kunnen bezoeken.’

De Croc-farm van Ivato

Krokodillen zijn erg luie beesten. In de Croc-farm, ongeveer 8 kmvan ons hotel, ergens achter het vliegveld in een landelijk gebied,liggen er tientallen doodstil over, naast en door elkaar, hun bekkenhalf open. Daarmee schijnen ze hun lichaamstemperatuur te rege-len. Ondanks die luiheid geeft het idee dat er een muur om hun ter-rein staat me een rustig gevoel, te meer daar vele van deze carnivo-ren met de ogen open slapen. Over het muurtje klimmen voor eenmooie close-up foto, zou de beesten waarschijnlijk snel hun luiehouding doen verliezen.

‘Hoeveel krokodillen zijn er in de farm?’ vraag ik een oppasser.‘We hebben hier permanent 300 krokodillen en fokken daarmee

3000 à 10.000 stuks per jaar. Die zijn voor de vleesproductie en ookvoor de huiden.’

Dat vermoedde ik al want bij de ingang, waar we ons toegangs-kaartje betaalden, waren tasjes en diverse souvenirs van krokodillen-huid te koop. De man vertelt me nog een paar wetenswaardighedenover deze eigenlijk niet zo erg vriendelijk ogende beesten: ze wor-den driemaal per week gevoed, maar in de koude periode slechts

De dikke baobab

■ 14 ■


eenmaal per week. Dan gaat er 1200 kg vlees, dus meer dan eenkubieke meter, over het muurtje. Het grootste exemplaar, een Nijl-krokodil, is 5,20 meter lang en weegt ongeveer 800 kg, terwijl eenpas geboren krokodil slechts 15 cm meet. Zo een kun je nog eentijdje als huisdier houden, maar op een gegeven moment gaat hetbeest het huishouden regeren en probeer dan maar eens 800 kgonwillig vlees met scherpe tanden van de bank af te krijgen als erbezoek komt. Dan is een kat, hoewel ook een carnivoor, toch welwat makkelijker in de omgang.

Er zijn hier nog andere dieren te zien. In een aantal terrariumskruipen kameleons, hagedissen, schildpadden en slangen rond, dieoverigens niet giftig zijn. Afgezien van schorpioenen komen giftigedieren in heel Madagaskar niet voor. Er springt ook ergens een kik-kertje rond van anderhalve centimeter, geen jonkie, maar een vol-


■ 15 ■

In de Croc-farm bij Ivato.


wassen exemplaar. De leek zal dat beestje waarschijnlijk nauwelijksopmerken tussen de bladeren en het gras in het terrarium, maar eenkikkeroloog zal zijn neus tegen het glas drukken om het uiterst zeld-zame springertje goed te kunnen zien. In een kooi zitten twee fos-sa’s, de inheemse panters van Madagaskar die, met staart inbegre-pen, ruim anderhalve meter lang zijn. Voor deze roofdieren moetdit leven een verschrikking zijn, getuige het feit dat ze continu heenen weer lopen langs het gaas van hun veel te kleine kooi. Geenseconde hebben ze rust. Dit soort dieren hoor je niet op te sluiten,vind ik. Het verschil met de krokodillen die urenlang geen poot ofstaart bewegen en die zo te zien vrede hebben met hun opsluiting isenorm.

Belangrijker misschien nog dan de krokodillen zijn de dieren,waar Madagaskar beroemd om is en die nergens anders ter wereldvoorkomen: de lemuren, aapachtige dieren, die in bomen klauterenen zich met het grootste gemak van tak tot tak slingeren. Er moetenin de bomen van deze dierentuin vier lemuren leven en die willenwe natuurlijk zien.

‘Wacht maar,’ zegt de oppasser, ‘ik haal ze wel even hier naar toe’,en met een banaan in de hand loopt hij, onderwijl met de tong klak-kend, het hele parkje door, maar hoe hij ook klakt of ‘psssst, psssst’doet, er komt geen lemuur opdagen.

‘Gek, anders komen ze altijd binnen een paar tellen op de banaanaf,’ zegt de man.

Na een kwartier geloven Hans en ik het wel. Dan maar geenlemuur. Als we naar de uitgang van het park lopen, komen we langshet klapstuk van de dierentuin: op een veldje, afgezet met prikkel-draad, grazen twee ezels. Ja, we zien het goed: ezels!! Die komenorigineel niet voor op Madagaskar, dus autochtone bezoekers, dienooit in het buitenland zijn geweest, kijken hun ogen uit bij het zienvan deze merkwaardige dieren. Wij lopen er bijna voorbij zonder zein de gaten te hebben, maar de oppasser maakt ons attent op de tweeherbivoren: ‘Mooi hè?’ Ja, nu hij het zegt! Maar als je er duizendenvan gezien hebt in Spanje en Marokko, valt zo’n beestje niet meteenop. Ik maak er toch maar een foto van. Hans niet, want die heeftgeen camera bij zich. ‘Als jij foto’s neemt, krijg ik naderhand wel een

De dikke baobab

■ 16 ■


cd van je met de hele set erop,’ is zijn standpunt. Dat scheelt dezelichtgewichtfundamentalist weer een paar grammen op zijn fiets.

Antananarivo

De weg van Ivato naar Antananarivo rijd je niet voor je plezier. Wewurmen ons langs een stilstaande en langzaam voortsukkelende filevan auto’s, vrachtwagens en minibusjes, die allemaal om het hardsthun rookgordijn leggen. Overal staan huizen, winkeltjes, marktjes enstandjes, waar mensen om, door, langs en over wriemelen als mierenom een pot stroop. Naast de weg bevindt zich kilometerslang eensoort openluchtmuseum van ambachtelijk werk, waar ijverige man-nen timmeren aan autowrakken, schaven aan stukken meubel, lassenaan ijzeren hekken en schroeven aan versleten en van olie druipendeapparaten. Vrouwen verkopen op zeiltjes die ze voor zich hebben uit-gespreid bananen, sinaasappels, brood, groente, geweldfilms op dvd,allerlei soorten zeep, tweedehands mobiele telefoons, elektronischewekkertjes en bijna al het andere dat je je voor kunt stellen. Prachtig,zo’n kleurrijk leven, waar je je middenin bevindt in plaats van het optelevisie te zien, maar anderzijds kun je zo’n televisie uitzetten als jeer moe van wordt. Met dit live spektakel gaat dat natuurlijk niet. Deeerste kilometer is het fascinerend en de tweede leuk, maar op dederde gaan de uitlaatgassen, de herrie en de drukte me op de zenu-wen werken. Hans is er zo te horen ook niet gelukkig mee: ‘Diescheisse uitlaatgassen!’ Het is gelukkig maar 17 km naar het centrum,maar door het enerverende verkeer zijn we halverwege al toe aan eenpauze. Op het rommelige binnenplaatsje van een restaurant vindenwe een relatief rustig plekje, waar we even bij kunnen komen van derook en de ergernis. Vooral die ergernis is bij mij nogal hoog opgelo-pen door een minibusje, in Madagaskar taxi-brousse genoemd, dat opeen paar centimeter afstand langs me heen suisde en me daarbij bijnahet open riool langs de weg in drukte. Een stilstaande auto, die juistging rijden op het moment dat ik er links langs ging, waardoor ikgeplet dreigde te worden tussen die auto en een van de andere kantaanstormende taxi-brousse, deed daar nog een schepje bovenop. Veel


■ 17 ■


chauffeurs beschouwen fietsers als oud vuil, iets wat overigens in heelwat landen het geval is.

Ik haal uit het restaurantje twee stoelen en plaats die op het bin-nenpleintje, de mijne in de zon, die van Hans in de schaduw, wantmijn fietsmaat duldt, zolang hij zit, geen vierkante centimeter zon-licht op zijn huid of kleding. Ik bestel een cola en Hans een kop koffie.Als hij die op heeft haalt hij uit zijn fietstas een sigaar tevoorschijn.

‘Wat nu?’ vraag ik verbaasd. ‘In Tadzjikistan ben je toch gestoptmet roken?’

‘Dat klopt maar in St. Gallen ben ik weer begonnen en hier ga ikspoedig weer stoppen, want ik heb maar een paar sigaren bij me.Stoppen met roken gaat mij net zo makkelijk af als er mee begin-nen,’ en met een tevreden gezicht steekt hij zijn sigaar aan.

‘Nog geen kwartier geleden heb je afgegeven op die “scheisse uit-laatgassen” en nu werk je er zelf aan mee! Of denk je dat de rook vandie sigaar de uitlaatgassen in je longen chemisch bindt, zodat je metdie sigarenrook alle vuiligheid uit je longen blaast?’

‘Zo zal het ongeveer in elkaar zitten.’In Antananarivo vinden we na een tweede uitrooksessie een

hotelletje dat een stuk minder inspirerend is dan dat in Ivato, maarnochtans acceptabel is voor een nacht. De stad inspireert ons alevenmin. Het is er druk en je moet er voortdurend op je qui-vivezijn voor zakkenrollers en zelfs gewapende overvallen, vooral als dezon onder is. Mijn reishandboek raadt dan ook aan je na het vallenvan de duisternis uitsluitend per taxi te verplaatsen, ook al moet je200 meter verderop zijn. Misschien zijn al die waarschuwingen eenbeetje overdreven en wij hebben gelukkig ook geen slechte ervaring,maar van een Fransman hoor ik dat hij bij vol daglicht op een marktplotseling van achteren een zet kreeg. Toen hij zich omdraaide,sneed iemand met een scheermes een van zijn zijzakken open enhaalde zijn portefeuille eruit. Hij wilde de dief achterna gaan, maarmeteen werd hij omringd door een stuk of wat potige kerels metgetrokken messen, zodat hij zijn achtervolgingsplannen kon verge-ten. Dit soort dingen gebeurt hier dus echt en valt niet onder decategorie fantasieverhalen. Gelukkig is de criminaliteit in de anderesteden van Madagaskar, naar men beweert, veel minder.

De dikke baobab

■ 18 ■


Documents

De dikke boabab: een reis door madagaskar