waarschuw

ing

De GaragastenKrantTweeëntwintigste nummer: maart 2007

In dit nummer:

Niet te zwaar aan tillen?Hengelen met hefbomen

Handig, die De nieuwe ‘Knap Geknutseld’-opgave

handrem

hhhrem

ndremdre

handremhahahhhhhandremhahhhhhhh ndrem

dremhandr

ndrndrndr

handremhandremhhhhhandrhandrhandrhandrhanhanhanhahanhanha

Ben je tussen 12 en 14? Ben je gefascineerd door alles wat met techniek te maken heeft? Voel je de bijna onweerstaanbare drang om elk apparaat uit elkaar te prutsen om te zien hoe het er vanbinnen uitziet? Dan ben je een Garagast en dan is dit nog steeds je lijfblad!

de hefboomArchimedes verplaatst de aarde

Je hebt drie soorten hefbomen.

Alles hangt af van de positie van

het steunpunt, de inspanning en de

last ten opzichte van elkaar. Als je een

blik verf met een schroevendraaier open

wrikt, dan gebruik je een primaire hefboom.

De rand van het blik waarop

de schroevendraaier rust (steunpunt) zit dan

tussen de plaats waar jij je inspanning op uitoefent

en de weerstand van het deksel die overwonnen moet

worden (de last).

Hoe dichter het steunpunt bij de last staat, hoe minder

inspanning je moet leveren om de last op te tillen. En zo komt

het dat elke Garagast een

kan opheffen... met een hefboom. Je hebt dan wel een hééél lange

stang nodig. Want om een hefboom in evenwicht te brengen, moet het

product van de inspanning en de afstand van die inspanning tot het steunpunt

gelijk zijn aan het product van de last en de afstand van die last tot het steun-

punt. Moeilijk? Als je straks de ‘Knap Geknutseld’-opdracht hebt uitgevoerd, is

alles zo klaar als een klontje.

je hebt altijd een stang die op een

steunpunt

Een sterke uitspraak en toch al meer dan 2.000 jaar oud. Enig idee waarmee de Griekse wiskundige Archimedes de wereld dan wel wou verplaatsen? Met een hefboom, inderdaad. De oude Grieken wisten immers heel goed dat je met een hefboom weinig kracht nodig hebt om een te tillen.

“ Geef me een plaats om te staan en ik verplaats de wereld.”

Een hefboom is een heel

eenvoudige manier om

krachten te vermenigvuldigen.

Logisch dus dat het hefboom-

principe in de meest alledaagse

gebruiksvoorwerpen terug te

vinden is. Notenkraker, schaar

en pincet: allemaal hefbomen.

Hoe je een hefboom herkent?

Heel eenvoudig:

beweegt en door op die stang

een inspanning uit te oefenen

til je een last op.

De INSPANNING is de kracht die je

op de hefboom uitoefent.

De LAST is het gewicht dat aan

de andere kant van de

hefboom wordt verplaatst.

Het STEUNPUNT

is het punt

waaromheen de

hefboom draait.

Intussen heb je

begrepen dat elke

werkbank en elk

atelier barst van de

hefbomen. Knip-

tang, striptang,

hamer, moersleu-

tel, wielsleutel... hefbomen

maken het leven van de vakman makkelijker. En ook in een auto

vind je ze. De handrem moet anderhalve keer het gewicht van

een auto kunnen blokkeren. En toch kan je de handrem met

een simpel gebaar optrekken. Omdat de pook van je handrem

een hefboom is, jawel. De pook beweegt rond een steun-

punt dat in de bodemplaat van de auto vastzit. Het eind

waarmee je de handrem oprekt is lang, het andere eind

heel kort. En daaraan zit de kabel gemonteerd die de

remmen activeert.

Wist je trouwens dat het handremsysteem

onafhankelijk van het gewone remsysteem

moet kunnen functioneren, zodat je de

handrem ook kan gebruiken als de gewone

remmen uitvallen? De meeste handremmen

zijn daarom nog altijd

mechanisch. Dat is de beste manier om

te vermijden.

Ook een notenkraker is een

m

ooie secundaire hefboom.

Een flesopener is dan weer een secundaire

hefboom. Het steunpunt rust op de kroonkurk,

terwijl de weerstand van de dop (last) overwonnen

moet worden door de inspanning die jij met je hand

levert.

Of beter: twee secundaire hefbomen met een

gezamenlijk steunpunt. De last is de weerstand

van de noot die je wil kraken.

Hefbomen waarbij de inspanning tussen

steunpunt en last zit, zijn tertiaire hefbomen. Neem nu

een hengel. Wat doe je als je een vis aan de haak

geslagen hebt? Dan laat je het

handvat van de hengel in je

hand rusten terwijl je de

hengel met je andere

hand iets naar boven

trekt. Met die kleine

inspanning komt je

vangst (de last) een

heel eind uit het water.

De gegevens zullen enkel gebruikt worden om de aanvrager te voorzien van niet-commerciële informatie over toekomstopwielen.be-projecten. Wijziging of schrapping van het adres kan op eenvoudig verzoek.

Techniek op Wielen

Kan je maar niet genoeg krijgen van techniek? Dan hebben wij de

oplossing voor jou: surf naar www.garagasten.be, want daar

vind je alles wat je weten wou over techniek en auto’s. Download de

pdf van GaragastenKrant 2 en lees meer over hefbomen. Kies een

spelletje uit de spelletjesgalerij of neem ’s een kijkje in de experi-

mentenhoek. Dan zie je meteen waarom ook het stuur van een vrachtwa-

gen en zelfs de rem van je fiets hefbomen zijn. En hey, misschien heb je wel

een tip of een mening die je met andere Garagasten wil delen. Laat dan snel

een berichtje achter in het Garagasten-gastenboek. En natuurlijk kan je ook op

de Garagasten-webstek terecht voor meer info over de ‘Knap

Geknutseld’-wedstrijd. Misschien staat jouw naam wel bij de winnaars.

Er gaat niks boven een heuse ontdekkingstocht in de wereld van de techniek en de auto. Daarom is er Techniek op Wielen, het geweldig leuke doe-parcours in het Brusselse Autoworld-museum. En reken maar dat je er ook toepassingen van de hefboom vindt. Experi-menteer met steunpunt en last en zoek uit wanneer je de minste inspanning moet leveren. Of surf eerst even naar www.garagasten.be en bekijk er het filmpje over deze geweldige doe-proef. Waarna je natuurlijk zo snel mogelijk naar Autoworld vertrekt.

Deed jij mee aan de vorige wedstrijd en wil

je weten of jij de prijs hebt gewonnen? Of

ben je op zoek naar het goede antwoord?

Surf snel naar www.garagasten.be en klik op “Wedstrijd’.

Ik wil graag een gratis abonnement op de GaragastenKrant

Ik wil graag een gratis abonnement op de elektronische GaragastenNieuwsbrief

Het juiste antwoord op de wedstrijdvraag is

1 kg

2 kg

2,5 kg

3 kg

Naam:

Adres:

Geboortedatum:

E-mailadres:

Garagasten

p/a toekomstopwielen.be

J. Bordetlaan 164

1140 BRUSSEL

KLEEF HIER EEN

POSTZEGEL

Knap Geknutseld, dat is niet alleen een fantastisch experiment, maar ook een

leuke wedstrijd. Lees snel even wat je precies moet doen.

In elke nieuwe GaragastenKrant vind je een experiment waarbij je passie voor

techniek je flink van pas zal komen. Je kan dat experiment alleen uitvoeren, met

een paar vrienden, of met de hele klas. En je kan er geweldige prijzen mee

winnen. Hoe dan? Wel, bij elk experiment hoort een wedstrijdvraag. Het antwoord

op die vraag kan je achterhalen door dat experiment juist uit te voeren. En het juiste

antwoord stuur je op met de antwoordkaart uit de GaragastenKrant. Je kan natuur-

lijk ook antwoorden via www.garagasten.be. Op die webstek vind je boven-

dien nog meer info bij de opdracht. Uit de juiste antwoorden worden tien

gelukkige winnaars geloot. Die mogen gratis op

bezoek in Techniek op Wielen.

Nu denk je vast dat je alleen kan winnen als je de vraag juist beantwoordt. Mis!

Ook de leukste, origineelste en mooiste uitvoeringen van het experiment worden

beloond. En nog wel met gratis tickets voor Techniek op Wielen of een gratis

exemplaar van ‘100 paarden onder de motorkap’, het boek dat het beste van drie

jaar GaragastenKrant bundelt. Maak daarom een paar foto’s van je werk. Of

beschrijf in een tekst wat je precies gedaan hebt en wat het resultaat is. Zet al je

bewijsmateriaal daarna op www.garagasten.be.

De GaragastenKrant is een initiatief van

is een actie van de automobielsector en

aanverwante sectoren, op initiatief van Febiac en de sociale

partners: Federauto, ABVV-Metaal en ACV-Metaal.

EDUCAM coördineert dit project.

, J. Bordetlaan 164, 1140 BRUSSEL

Verantwoordelijke uitgever: Luc De Moor,

Concept en realisatie: www.linkinc.be en www.zeppo.be

Tekeningen: Sam Vanallemeersch

EEN PASSIE VOOR TECHNIEK?

de opdracht

DOE daar dan iets mee en kies nu de juiste studierichting!

Op de website www.garagasten.be vind je alle

studierichtingen die je kan volgen als je tuk bent op techniek.

Zo weet je meteen waar je met je toekomst naartoe kan!

Zowel in het technisch als beroepssecundair onderwijs

vind je boeiende richtingen.

Met wat handigheid en wat rekenwerk

heb je dit experiment zo voor elkaar.

Neem de bezemsteel en meet 5 cm van de beide uiteinden. Op die plaatsen

maak je een stuk touw aan de bezemsteel vast. Zet een emmer op de

weegschaal en vul de emmer met zand tot die precies 5 kg weegt. Aan het

ene stukje touw knoop je de volle emmer, aan het andere stukje de lege.

Leg de bezemsteel op de stoelleuning en zorg ervoor dat de afstand tussen

de volle emmer en de leuning 40 cm is. Hou de andere kant van de hefboom

met je ene hand stevig vast, terwijl je met je andere hand de lege emmer met

scheppen zand vult. Blijf vullen tot de hefboom in evenwicht is. Knoop de pas

gevulde emmer dan los en zet hem op de weegschaal. Het gewicht van die

emmer is het antwoord op de ‘Knap Geknutseld’-wedstrijdvraag.

Hoeveel moet de emmer wegen om

de hefboom in het experiment

in evenwicht te brengen?

• 1 kg

• 2 kg

• 2,5 kg

• 3 kg

Uit dit experiment leert een slimme Gara-

gast als jij dat er een vaste formule bestaat

om na te gaan of een hefboom in

evenwicht is of niet. Voor die

formule heb je het

gewicht van de

inspanning en de

last nodig en hun

afstand tot het

steunpunt.

Heb je ‘m?

DOE MEE AAN DE “KNAP GEKNUTSELD”-

WEDSTRIJD. BEANTWOORD DE VRAAG OF ZET JE

FOTO’S EN TEKSTEN VOOR 7 MEI 2007 OP

DE GARAGASTEN-WEBSITE!

Dit heb je nodig:• 2 emmers

• 2 stukken stevig touw

(20 cm elk)

• bezemsteel (1m30)

• 8 kilo zand

• weegschaal

• stoel met vlakke leuning

• zandschep