* de Gelderlander ZATERDAG 17 MEI 2014 1

Arnhem Nijmegen Achterhoek

Themapagina: Powerboxvan Kersten Retail Elst

Chinadeskundige VincentFrequin van Buvias

In de Stoel:Leo van de Water

PAGINA 8/9

Bas van Snip-penburg vanDe Mul Zeggeris de eerstevoorzitter vanMKB-Neder-land Oost.

deOndernemer.nl

PAGINA 13PAGINA 5

Spreekbuis van het MKB

14e jaargang nr. 5

3�

Thema: metaal en electro

«infotorialMotorhuis | Bulters groeit sterk in dienstenaanBod

‘Alles onder één dak’

Motorhuis werd in 1919 opgericht. In de loop dertijd heeft het bedrijf zich ontwikkeld, er zijn nu 17showrooms en 20 werkplaatsen. Ook de dienst-verlening werd uitgebreid. Multilease is verant-woordelijk voor de landelijke leasetak, Multirentverhuurt mobiliteit, er is een Autoschadehuis enMulti Energy telt 43 tankstations. Motorhuis wasmet name actief in Noord- en Zuid-Holland. Metde overname van Bulters kwam daar het oostenbij.

MarktbenaderingDe waarden en normen van het familiebedrijfbleven fier overeind. Daarom paste de overnamevan Bulters uitstekend in de groeistrategie. FrankGeutjes is sales manager voor de Nijmeegse ves-tiging. “Bulters was natuurlijk ook een familiebe-drijf en bovendien sloot de multimerkenstrategienaadloos aan. Motorhuis kiest voor een centraleaansturing van alle vestigingen vanuit Alphenaan den Rijn. Wim van Schaik is accountmanagerbedrijfswagens: “Voor onze klanten veranderter zichtbaar nauwelijks iets, straks zal de naamMotorhuis op de gevel verschijnen, maar dat ishet wel. Wat wel verandert is ons dienstenaan-bod. We bieden bijvoorbeeld nu ook brede oplos-singen aan in lease, verhuur, schade en brandstof

. Alles onder één dak, dat biedt grote voordelen.Klanten kunnen op één adres een uitgekiendecombinatie van diensten afnemen die preciesaansluiten op hun wensen suggestie . Daarvoormoet je je klant wel kennen. Wat in de loop dertijd is veranderd, is de benadering van de markt.Zat je vijf jaar geleden als accountmanager ge-woon te wachten tot een klant een vraag stelde,nu gaan we pro-actief de markt bewerken. Wewillen onze klanten echt kennen, weten wat hunmobiliteitsbehoeften zijn en daar echt op reage-ren. We begeven ons in de netwerken die er toedoen, Frank en ik laten ons gezicht zien, wij zijnMotorhuis | Bulters.”

Persoonlijk contactHet belang van de klant stond ook al bij Bulterscentraal. “Of het nu gaat om één auto of eencompleet wagenpark, we nemen als totale mo-biliteitsprovider de klant alle zorgen uit handen.Van aanschaf en inkoop, vervangend vervoer,schadeherstel, verhuur, leasing tot en met brand-stofbeheer. We helpen graag bij het opstellen vaneen wagenparkbeleid met een consequente, kos-tenbewuste autoregeling. Die expertise hebbenwe in huis. Daarvoor bezoeken we onze klantenin hun bedrijf, inventariseren de mobiliteitswen-

sen, want alleen zo kom je tot het beste advies.Daarom hebben onze zakelijke klanten altijd meteen vast contactpersoon te maken. En afspraak isafspraak, want we werken aan langdurige klan-trelaties. Doelgericht en daadkrachtig.

Dat is Motorhuis | Bulters.”

ruim twee jaar geleden nam Motorhuis Bulters over. Dat was toen eigenlijk niet meer dan eenmededeling, er veranderde niets, de medewerkers bleven hetzelfde en dat gold ook voor de merken

Citroën, Mazda, Hyundai en Opel. Maar er veranderde wel degelijk iets, de organisatiestructuur werdaangepast en sinds kort is de naam Bulters vervangen door Motorhuis | Bulters. Tijd voor enige uitleg.

«Broer van den Boom.

Motorhuis | BultersNieuwe DukeNBurgseweg 92131 AC NijMegeN

tel: 024-3503000e-MAil: NijMegeN@Motorhuis.Nl

De 55 jaar bestaande Doetinchemse vestigingvan Stork heeft een grote naam als het gaat omoptimaliseren van industriële processen. Ruim125 werknemers zijn actief met , industriëleautomatisering en MES, procestechniek, gebouw-gebonden installaties en service en onderhoudaan installaties. De Doetinchemse units Industriëleautomatisering en MES maken met 70 werkne-mers deel uit van het landelijk Kenniscentrum van

Stork. Dankzij de diversiteit aan specialisten voertStork turn-key projecten grotendeels in eigenbeheer uit. Zowel pre-engineering, engineering,hardware-engineering, montage werkzaamhedenals het adviseren en implementeren van software.“Naast de werkvoorbereiding en projectleidingop locatie verzorgen wij tevens de panelenbouw.Ons doel is het zoveel mogelijk ontzorgen van deklant”, motiveert Henk Bol.

Manufacturing Execution SystemManufacturing Execution System ofwel MESis een belangrijk onderdeel van de industriëleautomatisering van Stork. Dit betreft koppelingvan productiesystemen aan administratieve-,logistieke- en verkoopsystemen. De klant is danin staat om zijn processen zo optimaal mogelijkaan te sturen. Belangrijk daarbij is het leggen vande juiste verbanden tussen alle verzamelde data.“Blijkt er bijvoorbeeld een partij producten in hetsupermarktschap niet goed te zijn, dan kan deklant via ons track & tracing systeem alle stappenin zijn productieproces nagaan. Zo achterhaalt hijop efficiënte wijze waar het precies is fout ge-gaan”, verklaart Erik Berendsen, Unit Manager In-dustriële Automatisering en Service & Onderhoud.

Legio ontwikkelmogelijkhedenStork Doetinchem kent een typische no-nonsensecultuur. Erik Berendsen: “Onze lijnen zijn kort bin-nen een sterk informele cultuur. Wat we belovenmaken we ook waar. We combineren denkenen doen en lopen niet weg voor problemen.”Is doorgroeien gemakkelijk mogelijk? “Zes jaargeleden kwam ik als Unit Manager Service &Onderhoud binnen en ben inmiddels ook UnitManager Industriële Automatisering.” DirecteurHenk Bol startte 18 jaar geleden als projectleider.“Werknemers krijgen hier alle mogelijkhedenom zich te ontwikkelen. Niet alleen besteden weveel geld aan technische opleidingen, maar ook

aan de persoonlijke individuele ontwikkeling (softskills). Want… we willen de beste zijn én de besteblijven”, besluit Henk Bol.

«vacatorialStork’S landelijk kenniScentrum induStriële automatiSering in doetinchem zoekt enthouSiaSte medewerkerS

Glansrijke carrière in ’t hartvan industriële automatisering

Stork kenniScentrum

induStriële AutomAtiSering

FAbriekStrAAt 17c, 7005 AP doetinchem

(0314) 68 45 45, www.Stork.com

de industriële automatisering van een grote kaasfabriek. de besturing van een nieuwe biogasin-stallatie voor een energiebedrijf. Of de enorme nieuwbouw, compleet met alle elektrotechnische

installaties, voor een voedingsmiddelenfabrikant. Stork verzorgt grote projecten en staat garant voorbetrouwbaarheid. Een ideale omgeving om in te werken. Vestigingsdirecteur Henk Bol: “In doetinchemis het landelijk Kenniscentrum Industriële Automatisering van Stork gehuisvest. Nieuwe werknemers diewe zoeken, bieden we zo extra toekomstmogelijkheden.”

«Vestigingsdirecteur Henk Bol: “Ons Expertise-centrum biedt volop ontplooiingsmogelijkheden.”

Dankzij de sterke omzetgroei willen wij ons team uitbreiden:

■ 5 Software EngineersHeb jij minimaal een hbo-opleiding gevolgd in elektrotechniek of industriële automatisering?En wens jij veel eigen inbreng en klantcontact binnen een veelzijdige functie? Dan ben je bij Stork’sKenniscentrum volledig op je plaats om zelfstandig software applicaties te ontwerpen en te schrijvenvoor aansprekende projecten in de procesindustrie. Of je nu wel of geen werkervaring hebt, bij Storkkrijg je ruime ondersteuning om in de toekomst door te groeien.

■ 2 (Chef)monteurs elektrotechnische installatiesBen je (binnenkort) in het bezit van een mbo-diploma niveau 3 of 4? En lijkt het je te gek om aangrote en aansprekende projecten van Stork te werken? Dan moet je beslist eens contact met ons op-nemen. Onze kracht is de goede begeleiding in het monteren of onderhouden van elektrotechnischeinstallaties bij onze klanten. Bovendien werk je binnen een gemotiveerd en enthousiast team. Ben jeervaren en heb je extra ambities? Dan mag je mogelijk snel als chef monteur aan de slag.

Geïnteresseerd in een mooie toekomst waarin je alle ruimte krijgt om jezelf te ontwikkelen? Bel metErik Berendsen: (0314) 68 45 45 of mail naar erik.berendsen@stork.com. Kijk voor alle vacatures opwerkenbijstork.nl

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 3

We moetenlandelijk beleidvan MKB inde regiolaten landen

door Thed Maas

M KB Nederland Oost(Gelderland enOverijssel) heefteen voorzitter: Basvan Snippenburg,

woonachtig in Bemmel, maar ge-boren en getogen in Nijmegen.MKB Nederland heeft recent zijnorganisatiemodel veranderd. Erzijn landelijk zes verschillendenieuwe regio’s gevormd.MKB Nederland Oost is een vandie nieuwe regio’s, met 19.000aangesloten bedrijven. Het ‘appa-raat’ daarvan zetelt in Apeldoorn.Landelijk zijn er 185.000 bedrij-ven bij het MKB Nederland (mid-den- en klein bedrijf) aangeslo-ten.Van Snippenburg is DGA bij advo-catenkantoor De Mul Zegger, metkantoren in Malden, Nijmegen enApeldoorn. Het is niet de eerstebestuursfunctie die Van Snippen-burg bekleedt. Ooit was hij voor-zitter van de ondernemersvereni-ging van Malden, was vice-voor-zitter van de KvK Centraal Gelder-land en lid van de provincialeSER. „Dit is een nieuwe functie”,zegt Van Snippenburg. „We moe-ten als landsdeelvoorzitters metz’n zessen gezamenlijk onze wegvinden. MKB Nederland heeft degrond bouwrijp gemaakt; wij alsvoorzitters bepalen nu wat wegaan zaaien.” Het gaat erom datwe onze stem laten horen bij depolitiek, op lokaal en provinciaalniveau. Dat we gericht aangevenhoe wij als bedrijfsleven ergens instaan.” Voorlopig richt Bas vanSnippenburg zich op de thema’sverlaging lokale lasten, winkel-

leegstand, verlaging van de regel-druk, personeel, het aanbeste-dingsbeleid en het op tijd betalendoor de overheid. „Overhedenmoeten binnen dertig dagen hunrekening betalen”, zegt hij. „Maardat gebeurt nog niet altijd.” VanSnippenburg (51) komt uit Nijme-gen oost. Zat op het Canisius Col-lege en studeerde aan de Rad-boud Universiteit. Hij is advocaatvennootschaps- en onderneme-ningsrecht. MKB Nederland heeftzijn organisatievorm aangepastomdat de Kamers van Koophan-del-oude- stijl per 1 januari jongst-leden ophielden te bestaan. VanSnippenburg: „Daarmee zijn be-staande overlegstructuren tussen

bedrijfsleven en overheid deelsweggevaagd. Dat is doodzonde.Daardoor komt de overheid ver-der van de ondernemer af testaan. Werkgeversorganisaties énvakbonden moeten nu proberendie ruimte op andere wijze in tevullen. We moeten dat overleg op-nieuw gaan uitvinden. Jammer isook dat de regiostimulering van-uit de Kamer is verdwenen. Het iseen nevenactiviteit, zo stelt hij.„Maar wel een die er toe doet. Hetgaat erom dat we landelijk beleidvan het MKB in de regio laten lan-den en vice versa.” Wat betrefthet aanbestedingsbeleid, een hotitem, is er nog veel te winnen,denkt Van Snippenburg. „Als je

bepaalde klussen verkaveld, ko-men ook ondernemers uit hetMKB eerder in aanmerking. Jemoet als overheid ‘aan de voor-

kant’ meedenken. Binnenkort ver-schijnt hierover trouwens de uit-komst van een groot landelijk on-derzoek door MKB Nederland.”Hij wijst op de regio Zwolle. „Datis economisch gezien een zeersterk gebied. Daar houdt de poli-tiek ook al jaren lang rekeningmet hetgeen ondernemers inbren-gen. Er moet sprake zijn van eenbreed gedragen wil: wat in Zwollekan, kan dan overal. En om eenbinnenstad aantrekkelijk te hou-den, kun je je geen leegstand per-mitteren. We moeten daar eenstructurele oplossing voor beden-ken, maar het begint ermee dat ie-dereen zich realiseert dat leeg-stand zich niet vanzelf oplost.”

HoofdredacteurAd van Heiningen (wnd)

Commerdieel directeurAdelinde Harms

EindredacteurThed Maas, 06-53645103

RedactieAndré Sonneville (Nijmegen)Frank Thooft (Arnhem)Jacob Schreuder (Achterhoek)

AccountmanagersKarin Meeuwssen06-43127130Frank Lamers (Rivierenland/De Val-lei)06-51668037

Foto’sMariska Hofman, Jacques Kok

Bas van Snippenburg

de Ondernemer is een uitgave vandagblad De Gelderlander die zichricht op ondernemers, beleidsma-kers en beslissers. Geen sector die de komende jaren voor

grotere veranderingen zal komen testaan dan de metaal en de elektro.Het 3D-printen, zoals u verderop in ditkatern kunt lezen, zal ook of misschien

wel juist de metaalindustrie op zijn kop zetten. Goe-roes beweren dat de revolutie die deze nieuwe tech-niek zal veroorzaken – ook wel de derde industriëlerevolutie genoemd – de internetrevolte zal overscha-duwen.Alhoewel, nieuw: al sinds de tachtiger jaren kennenwe het 3D-printen – produkten worden laagje voorlaagje opgebouwd – maar pas nu komt er een hausseaan nieuwe toepassingen los.Ik dacht in eerste instantie aan de printer boven opmijn werkkamer als deze ontwikkeling ter sprakekwam. Maar daarmee zette ik mezelf op het verkeer-de been. Met een 3D-printer kun je namelijk letter-lijk alles printen.Zo wordt momenteel in Amsterdam een grachten-pand met een joekel van een 3D-printer gebouwd.Van een speciaal soort beton.Laten we dus nog maar even wachten met de her-bouw van bijvoorbeeld de donjon in Nijmegen: mis-

schien gaan we die straks wel gewoon printen.In de metaalsector zullen traditionele technieken,denk aan spuitgieten, deels verdrongen wordendoor de 3D-printer.Die werkt sneller, levert een minstens zo stevig pro-dukt en bovendien kun je kleine hoeveelheden vaneen produkt maken. Heb je er toch meer nodig, danzet je gewoon de printer weer aan.Dat biedt natuurlijk geweldige kansen voor de sec-tor. In de grootmetaal werken circa 150.000 mensen,in onder meer de automobielindustrie, metaalgiete-rijen, truckbouw, scheepsbouw, chips- en halfgelei-ders, vliegtuigbouw en machinefabrieken. In dekleinmetaal werken nog eens 300.000 mensen. Hetaantal producten dat deze mensen zelf zullen kun-nen gaan maken, neemt enorm toe.Wat te denken van de elektricien die ergens op klusis en een onderdeel tekort komt. Straks hoeft hij danniet meer in zijn busje te springen om dat onderdeelop te gaan halen: straks print hij dat gewoon op loca-tie uit.En let op: binnen vijf jaar hebt u ook een 3D-printerin huis staan. Want je kunt er ook nog eens broccolimee printen.

Ook metaal komt straks uit de 3D-printerTERZAKE

Bas vanSnippenburg is deeerste voorzittervan MBK-NederlandOost. Hij woont inBemmel.

‘Overleg opnieuw uitvinden’

COLOFON

� Thed Maas iseindredacteurvan De Ondernemer

“

� Bas van Snippenburg: „Zonde dat de KvK oude stijl moest verdwijnen.” foto Theo Peeters

Slim inzicht bespaartenergieverbruik mkb’er

Uit onderzoek blijkt dat inzicht in energieverbruik een be-sparing oplevert van gemiddeld 15%. Bedrijven kunnenzo een leuk bedrag per jaar besparen. Mkb’ers in de me-taal- en elektrotechniek verbruiken beduidend meer daneen doorsnee onderneming. Voor u als technisch bedrijfvalt een besparing op energieverbruik dus fors hoger uit.Maar hoe krijgt u meer inzicht zonder veel gedoe? Watkunt extra doen om uw energienota te verlagen? En watzijn de valkuilen? Het is simpeler dan u denkt…

Verbruik verminderenVeel energiebedrijven communiceren over de slimmemeter en handige manieren om je verbruik te monito-ren. Je kunt hiervoor een slimme thermostaat aanschaf-fen of een meetapparaat dat u aansluit op de slimmemeter, maar vaak is dit niet nodig. De meest efficiënteen voordelige oplossing is een goede softwareapplica-tie die op afstand communiceert met de slimme meter.Huismerk Energie heeft daarom de Slimme Energiema-nager ontwikkeld. Waarom dubbel slim? Niet alleen zietu op afstand uw meterstanden, maar met deze tool kuntu ook rechtstreeks uw energieverbruik per kwartier afle-zen. En u kunt het verbruik direct in uw eigen inlogom-geving bekijken. Als u nog geen Slimme Meter via uwnetbeheerder heeft, dan verzorgt Huismerk Energie deinstallatie met voorrang gratis, samen met deze nieuwebesparingstool.

Lagere jaarnota’sMet de Slimme Energiemanager kunt ook op uw jaar-nota besparen door heel eenvoudig uw verbruik én mo-gelijke energiebesparende maatregelen te monitoren.Als u op meerdere locaties bent gehuisvest, kunt u zelfsafzonderlijke verbruikscijfers vergelijken. Meten is ten-slotte weten waardoor u kunt besparen. Aan de SlimmeEnergiemanager wordt in de toekomst een verrassendemodule toegevoegd. Indien gewenst kunt u zelf opelk tijdstip over uw energie-inkoopmoment beslissen.Zo proberen we u meer inzicht te ge-ven. Bovendien is het nu een gunstigmoment om uw energietarieven voorlangere tijd vast te zetten. Als gevolgvan de onrust rondom Ruslandhangt een stijging van energie-prijzen in de lucht. Dit leert onzeervaringen uit 2005 en 2009. Deenergietarieven stegen toen aan-zienlijk als gevolg van de gasaf-sluiting van Rusland naar Oekraïne.Voor meer informatie over inzichten besparen of persoonlijk adviesbelt u naar 088-105 11 22(lokaal tarief).

Peter den Biesen en Loek Ottersvan Huismerk Energie

Ondernemers opgelet:het arbeidsrecht gaat wijzigen

Het wetsvoorstel Werk en Zekerheid is in de Eerste Ka-mer beland. Wordt het ongewijzigd aangenomen, dangaat er veel veranderen in het arbeidsrecht. De planningis dat een eerste pakket wijzigingen (versterking posi-tie flexwerkers) per 1 juli 2014 in werking treedt en hettweede (versoepeling ontslagrecht) per 1 juli 2015.

Wat springt in het oog bij het eerste pakket?

Bij een eerste arbeidsovereenkomst voor maximaal zesmaanden, kan geen proeftijd meer worden afgesproken.Voor het eerste tijdelijke contract langer dan zes maan-den, maar korter dan twee jaar, kan net als nu een proef-tijd voor maximaal één maand worden afgesproken.Bij een eerste arbeidsovereenkomst voor twee jaar oflanger, kan nog steeds een proeftijd van maximaal tweemaanden worden overeengekomen.

Bij tijdelijke arbeidscontracten, die van rechtswege ein-digen, dient de werkgever uiterlijk een maand voor deeinddatum de werknemer schriftelijk te informeren over:- of de arbeidsovereenkomst al dan niet verlengd gaatworden en

- als de werkgever wil voortzetten, wat de aangebodenvoorwaarden zullen zijn.

Deze verplichtingen zullen gelden voor tijdelijke contrac-ten van zes maanden of langer. Als de verplichting overal dan niet verlengen niet wordt nageleefd, is de werk-gever een maandsalaris aan de werknemer verschul-digd. Wordt wel aangezegd, maar niet tijdig, dan is eenmaandsalaris naar rato verschuldigd.

Een concurrentiebeding zal bij een tijdelijke arbeidsover-eenkomst slechts kunnen worden overeengekomen alsuit het contract blijkt, dat het beding noodzakelijk is van-wege zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Zon-der passende motivering is het concurrentiebeding nietgeldig. Vindt een rechter deze toch te mager, dan kan hijhet beding terzijde stellen. De belangen moeten er zijnbij ondertekening van de arbeidsovereenkomst en heteindtijdstip.

Laat u tijdig adviseren door BAX advocaten belasting-kundigen, bijvoorbeeld door Maarten Korthuis of MikeTimmer.

Edisonstraat 86

7006 RE Doetinchem

T +31 (0) 314 37 55 00

E bax@baxadvocaten.nl

W baxadvocaten.nl

Postbus 125

6500 AC Nijmegen

T 088 - 105 11 22 (lokaal tarief)

E info@huismerkenergie.nl

W huismerkenergie.nl

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 5

In de meeste ontwikkeldelanden hebben de mensendie toch al het meest ver-dienden hun inkomen deafgelopen 30 jaar veel ster-ker zien stijgen dan mensendie met minder rond moe-ten komen. In Nederlanddaarentegen bleven inko-mensverschillen in die pe-riode relatief klein. Datmeldde de Organisatie voorEconomische Samenwer-king. De Amerikaanse rijkenpakten in 2012 20 procentvan de gehele taart: de Ne-derlandse slechts 6,3 pro-cent, iets meer dan de 5,9procent uit 1981.

China wordt mogelijk ditjaar al de grootste economieter wereld. Dat stelde deBritse krant Financial Timesop basis van nieuwe bereke-ningen van de Wereldbank.Het belang van opkomendelanden in de wereldecono-mie is groter dan gedacht.De Chinese economie wasin 2011 al ongeveer evengroot als 90 procent van deAmerikaanse economie. Opbasis van de voor China ende VS verwachte groei tus-sen 2011 en 2014 zou Chinadaardoor dit jaar de VS kun-nen inhalen als grootste eco-nomie.

Het ICT Netwerk Nijmegenheeft voor maandag 26 meisamen met de HAN de acht-ste MeetINN op touw gezet.Het thema is: ICT & SoftSkills. Informatietechnolo-gie draait niet enkel om detechniek, maar ook om men-sen. Deze MeetINN zal hetbelang benadrukken vancommunicatie- en organisa-tievaardigheden. Ella Hue-ting zal uitleggen hoe enwaarom technische opleidin-gen meer aandacht zijn gaanbesteden aan zachtere vaar-digheden, zoals communice-ren en presenteren. Aan-vang 17.00 uur: TechnoviumHeyendaalseweg 98.

De verkoop van bedrijfswa-gens in de Europese Unie isin maart voor de zevendeachtereenvolgende maandgestegen. In totaal werdenvorige maand 185.520 nieu-we vrachtwagens en bestel-busjes op kenteken gezet.Dat was ruim 11 procentmeer dan een jaar eerder.De groei bleef duidelijkzichtbaar bij alle voertuigty-pes en in veel belangrijkemarkten. De Spaanse marktgroeide opnieuw het hardst,ditmaal met 27 procent tenopzichte van maart 2013. InDuitsland werden bijna 10procent meer bedrijfswa-gens verkocht.

De uitreiking van de Beu-ningse ‘ondernemer vanhet jaar’ was dit jaar goed

voor enige verrassingen. Zo wa-ren er vier in plaats van drie geno-mineerden en twéé winnaars;Lammert Moerman van JEE-O enArnold Theuws van Quantore. Dewinnaars hadden niet meer vanelkaar kunnen verschillen.Arnold Theuws is algemeen direc-teur van een bedrijf met ongeveer

250 medewerkers en is in Neder-land marktleider in de fijndistri-butie van kantoorartikelen. „Bijnaiedereen heeft wel eens artikelenvan ons in huis gehad, maar wei-nig mensen weten wat we preciesdoen, laat staan dat we in Beunin-gen zitten”, zegt Theuws. „We be-voorraden in Nederland winkelszoals ‘de Bruna’s en de Prime-ra’s’.” JEE-O telt vier medewer-kers. Moerman ontwerpt douches

en badkamers voor binnen en bui-ten. Deze worden door retailersin de hele wereld verkocht. „Hetgrootste deel van de collectie hebik zelf ontworpen”, vertelt Moer-man, „maar een deel doe ik ook sa-men met andere designers zoalsde Nijmeegse mode-ontwerperBjorn van den Berg met wie ikeen douche heb gemaakt.”„Door de digitalisering neemt debehoefte aan bepaalde kantoorarti-kelen af”, licht Theuws toe. „Wijgroeien echter elk jaar in eenkrimpende markt. Dat leidt toteen forse stijging van ons markt-aandeel. Ons succes is voor eengroot deel te danken aan onze re-tailpartners. Door hen zijn weoveral in Nederland lokaal verte-genwoordigd. Als je ’s avonds eenpresentatie verzorgt en er ont-breekt een laserpen, kunnen wijdeze nog op tijd leveren.Terwijl Quantore zich in een da-lende markt bewijst, verovertLammert Moerman met JEE-O

nieuwe markten. Recent is hijeen samenwerking gestart meteen keten in Brazilië, die in tien fi-lialen zijn douches verkoopt. Daarkon hij met zijn nieuwe titel alscoren: „Beuningen kennen ze erniet noch kennen ze Nijmegen,maar ze vinden het geweldig datwe opvallen in onze community.”

‘Inkomensverschilhier vrij klein’

ICT draait nietlouter om techniek

Bedrijfswagens:weer meer verkocht

’China al bijnagrootste economie’

Hij is geen echte boekenlezer. Tochinvesteerde hij als privé-persoon inde doorstart van wat nu weer Dek-ker van de Vegt heet. „Er zijn al zo-veel mooie zaken uit Nijmegen ver-dwenen. Ik kon het niet hebbendat een zaak met zo’n reputatiehet loodje zou leggen.” Was gete-kend: Leo van de Water (69), aan-nemer-in-ruste.

door Thed Maas

Wat is het laatste boek dat u ge-kocht heeft?Tonio van A.F.Th. van der Heij-den. A.F.Th. was bij de (her)ope-ning van Dekker en van de Vegt.Vertelde er over de totstandko-ming van Tonio en zat daarna zijnboeken te signeren. Ik heb toenTonio gekocht en het hem latensigneren. Tijdens de openingeven eerder was ook mijn naamgenoemd. ‘Voor Leo en Yvonnevan de Water. Met dank’, schreefA. F. Th erin. Da’s toch mooi?

Mooi boek?Ik ben eerlijk gezegd niet zo’n le-zer. Zulke dikke pillen zijn nietaan mij besteed. Tijdschriften, ja,die lees ik wel. En binnenkort gaik met een vriendenclubje naarRome. Dan haal ik een stadsgidsbij Dekker van de Vegt.

Mooi bedrijf ook?Ik heb een lange en goede relatiemet Dekker van de Vegt. Toen diedestijds verkaste naar de plekwaar Rutex aan Plein’44 zat, heb-ben wij de verbouwing gedaan. Ikben daarna ook goed bevriend ge-raakt met wijlen Piet Hooghof,toenmalig directeur.

En toen kwam het Polare-drama?Ja. Ik werd gebeld door Hans Peet-ers, die me vertelde dat Polare fail-liet was en dat hij samen met Mo-nique Kaufmann een doorstartwilde maken. Of ze me iets moch-

ten mailen? Daar viel ook hetwoord crowdfunding bij. Man, ikwist nauwelijks wat dat was.

Ze vroegen om financiële steun?Ja. Maar ik wist niet of ze bij wij-ze van spreken 100 euro of100.000 euro moesten hebben. Bijdie mail zaten ook cijfertjes: hoede winkel het de laatste jaren hadgedaan. Daar heb ik toen TheoVermeulen van VWG-Nijhofnaar laten kijken.

Waarom?

Ik zat er emotioneel in. Dekkervan de Vegt is 160 jaar geleden inUtrecht opgericht en in 1923 ooknaar Nijmegen gekomen. Danpraat je over een stuk traditie. Ikwilde dat iemand met enige af-stand en op basis van de cijfersme zou adviseren. ‘Leo, dat kun jegerust doen’, zei Theo. Ik hebtoen wel als voorwaarde gestelddat ook Hans en Monique meezouden doen: (groot)aandeelhou-der zouden worden. En ik hebgeëist dat de naam Dekker van deVegt weer terug zou komen. Maar

dat was eigenlijk vanzelfsprekendvoor iedereen.

Er waren meer mensen met emotie?Wat me geraakt heeft is dat er inanderhalve week tijd middelscrowdfunding anderhalve ton optafel kwam. Zo’n 650 mensen heb-ben variërend van 50 tot 5.000 eu-ro bijgedragen. Dan heb je als win-kel toch een flinke schare trouwefans. Dat geeft je als investeerderook vertrouwen. Want natuurlijkloop je risico.Maar ik heb het niet gedaan omgeld te verdienen. Het gaat eromdat deze zaak kan blijven bestaan.Dat vrijwel het voltallige perso-neel mee kon. Ik heb mijn ‘Nim-weegse hèrt’ laten spreken. Er isal te veel bedrijvigheid uit de stadverdwenen. Denk aan Ernst &Young, VGZ en de belasting-dienst.

Hoe waren de reacties?Die liepen uiteen van ‘Leo, datmoet je niet doen; straks is ieder-een aan de E-reader’ tot ‘geweldigdat je dat doet’. Iedere keer als iker kom, weet ik dat het een juistbesluit was.”

Investering vanuit ‘Nimweegs hèrt’

� Leo van de Water (69) kwam in1965 in het aannemersbedrijfvan zijn vader Wim.

� Die was twee jaar eerder, in1963, op 52-jarige leeftijd overle-den.

� Leo heeft twee zoons Sjoerd enAart en is sinds kort trotse opavan kleindochter Nikki.

� Vader Wim stichtte het bedrijf in1936.

� Samen met zijn broers Wim

(twee jaar geleden overleden) enHenk runde Leo de zaak jaren-lang.

� Anno 2014 is hij nog aandeelhou-der en adviseur.

� Leo benadrukt dat hij Dekker envan de Vegt als privé-persoon tehulp is geschoten.„Iedereen kent me natuurlijk vanhet aannemersbedrijf dat ik run,maar dit staat er he-le-maal losvan.”

Dit jaar twee beste ondernemers in Beuningen

� Lammert Moerman en ArnoldTheuws. foto Kusters Fotografie

� Leo van de Water met Tonio van A.F.Th. van der Heijden. foto Do Visser

O E S O

LEO VAN DE WATER IS ZELF NIET ZO’N LEZER

De stoel

G R O E I

M E E T I N N

W E R E L D B A N K

6 DE ONDERNEMER

door Frank Thooft

‘G eef mensen technologieen ze worden creatief’.Met deze woorden be-

gon de Amerikaan Neil Gershen-feld op het befaamde Massachus-sets Institute of Technology(MIT) in 2005 de ontwikkelingvan de alom bekende FabLabs. De-ze fabrication laboratories, of an-ders gezegd open werkplaatsen,zijn nu overal ter de wereld te vin-den, in Nederland momenteel inalle grote steden.In Arnhem staat het FabLab datals eerste ontstaan was vanuit eenhogeschool: de Hogeschool vanArnhem en Nijmegen (HAN). Ma-nager van het FabLab is Inez Kohl-mann. Deze van oorsprong indus-trieel vormgever werkte jarenlangbij het innovatieve kennisnet-werk Syntens en schreef een boekover intervisie: een krachtige toolvoor innovatieve organisatieveran-dering. Daarnaast is ze verbonden

aan de regionale centra voor tech-nologie, waar de innovatiemake-laars werkzaam zijn. In het Fab-Lab in Arnhem , waar ze onder-steund wordt door Sergio Ca-

nestrelli, neemt 3D-printen mo-menteel een belangrijke plaats in,vertelt ze. „Door de opensource-aanpak kan iedereen3D-printen. Ik had laatst in één

door Thed Maas

H et bedrijf Mecon inDoetinchem heeft eenrobotarm ontwikkeldmet een ‘gripper’ aanhet eind. Zeg maar

een kunsthand.„We hebben die gripper als proto-type in 3D laten printen. In kunst-stof, waarbij we voor het definitie-ve model nog uitgingen van me-taal. Maar dat protoype bleek tij-dens het testen zo goed te zijn,dat we besloten hem in productiete nemen”, zegt Jeroen Schaarsvan Mecon. De 3D-printtechniekbestaat al lang. Al sinds de jarentachtig wordt deze techniek com-mercieel ingezet. Inmiddels staanwe aan de vooravond van een re-volutie, aldus de goeroes, die desamenleving meer zal veranderendan internet deed. Op dit momenvindt een ware explosie plaatsvan allerlei nieuwe 3D-technie-ken en de verwachting is dat bin-nen vijf jaar in alle huishoudenseen 3D-printer staat, waarmeemen van alles zelf kan printen.Theekopjes, sieraden, voedsel enzelfs nieuwe organen, al zal ie-mand dan nog wel naar het zie-kenhuis moeten voor implantatie.De markt voor deze nieuwe tech-niek bedraagt nu 3 miljard perjaar en in 2020 naar verwachting12 miljard. Vooral voor het mkbliggen er volop kansen, zoals re-centelijk tijdens een 3D-conferen-tie in de Nijmeegse Vasim duide-lijk werd.

VoedselHet is mogelijk om voedsel teprinten. Denk aan een verzorging-

stehuis waar elke bewoner een3D-printer (zie het als een soortmagnetron) op de kamer heeft.De broccoli wordt elders tot eenpasta vermalen, allergenen wor-den eruit gehaald en extra voe-dingsstoffen danwel medicatieworden eraan toegevoegd en inhet verzorgingshuis wordt er

weer broccoli van geprint.

GrachtenhuisIn Amsterdam-Noord wordt mo-menteel van beton een grachten-pand geprint. Bouwer Heijmansis begin dit jaar partner gewordenin dit project. In China bouwteen bedrijf met de 3D-techniektien betonnen noodwoningenvan 25 kuub binnen 24 uur.

SieradenYvonne van Summeren begon alin 2011 met haar bedrijfje Dyv-sign. Ze ontwerpt sieraden; eenvriendin maakt er een CAD-teke-

Admatec in Moergestelmaakt horlogekastjesvan keramiek: die veroorza-ken geen huidirritatie

Het 3D-printen gaatvolgensdeskundigen vooreen grotererevolutie zorgendan internet.

Een luchtfilter voor

FabLab Arnhem omarmt 3D-printen

�

� Sergio Canestrelli demonstreert enkele toepassingen van de 3D-printtech-nologie in het FabLab in Arnhem. foto Jacques Kok

HAN-studentenwordenvoorbereidopeentoe-komst met 3D-printing

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft met hetFablab de beschikking over een experimenteerlab waar, via digitaalaangestuurde machines, zo ongeveer alles is te maken, elke vorm,elke constructie. Steeds meer HAN-opleidingen, technische éncommerciële, maken gebruik van het Fablab. Hierdoor wordenstudenten in staat gesteld om aan de hand van 3D–scannen,3D-ontwerpen, 3D–printen en lasersnijden productontwikkelingnaar een hoger niveau te tillen. Bedrijven kunnen hiervan profite-ren.

3D-printing is een ontwikkeling waarvan wereldwijd hoge verwach-tingen bestaan. “We staan aan de vooravond van een nieuweindustriële revolutie”, aldus Willem Vermeend, internetondernemeren bijzonder hoogleraar Economics en Internet Business. Vermeend:“De potentie van deze technologie voor de innovatieve maakindus-trie is groot.”

Steeds meer bedrijven zetten de technologie in. Siemens maaktmetalen onderdelen voor onder meer gasturbines met een 3D-prin-ter. De printers zorgen ervoor dat reparaties aan de turbines veelsneller en goedkoper kunnen worden uitgevoerd. Het ‘printen’ vaneen individueel onderdeel is heel efficiënt en het houden van durevoorraden kan worden vermeden. In UMC Utrecht hebben chirurgeneen op maat gemaakte schedel van plastic in het hoofd van eenpatiënt geplaatst. Door 3D –scannen en –printen is een optimalepasvorm mogelijk.

In de VS wordt geëxperimenteerd met het printen van organen. Hetbio-printingbedrijf Organovo heeft aangekondigd dat dit jaar eenmenselijke lever uit een 3D-printer zal rollen. Vooralsnog zal de leverenkel voor onderzoek in het lab gebruikt worden om diverse medicij-nen te testen. In de toekomst kan het mogelijk het schrijnende tekortaan donororganen tegengaan.

Regionaal wordt er ook aan de weg getimmerd. Ikea Duiven krijgteen printstore om defecte onderdelen te printen. Manager van hetFablab Inez Kohlmann: “Architectenbureaus tekenen in 3d en meldenzich bij het Fablab van de HAN om fysieke exemplaren te verkrijgen.We adviseren een grote Nederlandse opticienketen die zich oriën-teert op het printen van brillen. Bestuurders en MKB-ers melden zichmet ideeën of volgen onze lezingen. Media Markt Arnhem en FabLabArnhem hebben woensdag 2 april jl. een instore 3D-shop bij deMedia Markt aan het Velperplein in Arnhem geopend. Klantenkunnen kennismaken met 3D printen, direct hun eigen 3D-ontwerpenlaten printen en zich inschrijven voor workshops.

Steeds meer opleidingen van de HAN integreren 3D-technologie inhet curriculum. Bij de opleiding Bouwkunde leren studenten 3Dtekeningen maken en ontwikkelen zij de maquettes met 3D-printersvan het Fablab. Vorig jaar had het bijbehorende Innovatielab Bouween primeur: Bij de HAN werd op de Dag van de Duurzaamheid(10-10-2013) het eerste Nederlandse wiki house gemaakt. Een wikihouse is een bouwwerk waarvan de bouwtekening via open sourcevoor iedereen beschikbaar is (downloadbaar). Het bestaat uitduurzame materialen en kan in zeer korte tijd worden geproduceerden gemonteerd. Bouwmaterialen komen middels geautomatiseerdemachines exact op maat gereed en de gebruiker heeft een enormevrijheid om te kiezen uit allerlei vormen. Dit alles tegen een fractievan de prijs van traditioneel vervaardigde huizen. Verwacht wordtdat deze innovatieve aanpak een compleet nieuw tijdperk inluidt ophet gebied van duurzame woningbouw. Bij het project is de opleidingElektrotechniek aangehaakt. Studenten krijgen de opgave om tekomen tot een energieneutrale studentenwoning. Voortbordurendop dit concept wordt er komend najaar een wiki strandtent ontwik-keld door studenten.

Industrieel Product Ontwerpen (IPO) is een andere HAN-opleiding dieveel gebruik maakt van het Fablab. De techneuten van IPO krijgenbijval van internationale studenten van de opleiding InternationalBusiness and Communication (IB&C) van de Faculteit Economie &Management. “De IPO-studenten ontwerpen en maken 3D geprinteproducten in samenspraak met IB&C-studenten die zich buigen overhet businessplan. Een sterke co-creatie waar techniek en commerciesamenkomen. Studenten worden gestimuleerd om buiten de padenvan hun opleiding te denken en met andere disciplines te communi-ceren,” aldus Wido de Kruijff, projectleider Fablab en docent Industri-eel Product Ontwerpen bij de HAN.

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 7

week een 11-jarig jongetje uitgroep 8 dat naar het Technasiumwilde op bezoek, én een vrouwvan 83. Het jongetje had een3D-kasteel ontworpen en wildedat graag printen; de vrouwkwam met een kapotte fitting.Beiden begrepen de strekking van3D-printen uitstekend.’’ Het Fa-bLab wil rond 3D een kennisfunc-tie vervullen.

RavioliVolgens Kohlmann printen webinnen enkele jaren zelf allerlei ar-tikelen, omdat de technologieenorm snel voortschrijdt en zeerbeschikbaar is. „Ik weet dat er inSpanje een 3D-printer is die ravio-li kan printen. Eetbare, echte ra-violi.’’ Een eenvoudige 3D-printeris nu al voor zo’n 1.000 euro ver-krijgbaar, en die prijs kan alleenmaar zakken, denkt ze, gezien deontwikkelingen via open sourceen bijvoorbeeld crowdfundingsi-tes. Er kan inmiddels niet alleen

met plastics, zand, metalen etce-tera geprint worden, maar ookmet andere materialen. Disney Re-search heeft een 3D-printer ont-wikkeld die met stoffen teddybe-ren kan printen. „En er zijn veelontwikkelingen met bio-printen,bijvoorbeeld huid. Een huidtrans-plantatie kan zo patiëntvriendelij-ker. Onlangs is een schedeldeelvervangen door een geprinte ver-sie. Er kan al erg veel. Je kunt jeechter wel de vraag stellen: hoega je om met de ethiek als jestraks alles kunt vervangen?’’Ook verandert 3D-printen de lo-gistieke wereld. Je hoeft immersniet langer je producten van verte halen; je print ze hier in Neder-

land uit. Dat ook het intellectueleeigendom een verandering zal on-dergaan lijdt voor Kohlmanngeen twijfel, net als de aansprake-lijkheid die met 3D-geprinte arti-kelen samenhangt. Er wordt ookveel geld opgehaald met crowd-fundingprojecten die met 3D sa-menhangen, weet ze. „Shape-ways, een spin-off van Philips,haalde vorig jaar 30 miljoen eurobinnen.’’ Recentelijk heeft eennieuwe 3D-printer van 300 dollarin één dag 1 miljoen dollar opge-haald. Van 20 tot en met 23 meihoudt de HAN met de RadboudUniversiteit en verzekeraar VGZeen Challenge Week voor studen-ten en het bedrijfsleven. Het openkarakter van het FabLab is de voe-dingsbodem voor de innovatiedie we hard nodig hebben. „Detijd dat we in ons schuurtje ietsbedachten, is nu voorbij. Samenis nu het motto.”

fablabarnhem.nl

ning (technische tekening) vanen de firma 3D-Worknet in Edeprint de sieraden in kunststof uit.Soms worden de sieraden vervol-gens verguld. Van Summerenheeft inmiddels veertig verkoop-punten in vijf landen.

ProtoypesHet bedrijf Opiliones.nl in Win-terswijk bouwt zogenaamde Del-taprinters. Die kosten 1.995 euro.Lucas Sluiter van Opiliones: „De-ze printers zijn bijzonder ge-schikt voor het onderwijs. Ze zijn

open, zodat je van alle kantenkunt zien wat er gebeurt: het laag-je voor laagje printen (opbou-wen) van dingen. Het is boven-dien een volledig open source-pro-ject. Je kunt er dus zelf mee doenwat je wilt. We hebben er inmid-dels dertig van verkocht: de mees-te klanten willen er prototypesvan een product mee printen.”

MarketingNanning de Jong richtte ander-half jaar geleden het bedrijf3Dwergen op, een marketingbu-

reau. Hij liet onder meer striphel-den – gemodelleerd naar het per-soneel van de betrokken opdracht-gever – printen met daarop de be-drijfsgegevens.„Een nieuw type visitekaartje”, al-dus Nanning. „Dat kon tot voorkort niet. Dan moest je eerst eenmal maken. Voor één poppetje isdat veel te duur. Dan moet je erminstens duizend van laten ma-ken. De 3D-techniek maakt veellagere aantallen mogelijk.”

DienstverleningDe ontwikkelingen gaan zo sneldat er inmiddels ook al dienstver-leners zijn opgestaan.Nico Velzel richtte Geopoints op,een 3D-scanservice. „Ik maak3D-scans van objecten die vervol-gens geprint kunnen worden. Bij-voorbeeld van een automotor dieniet meer gemaakt wordt. Ik hebook een scan gemaakt van eenman met een centenbakje vooreen modelbouwbedrijf. Die had-den wel een draaiorgeltje maargeen mannetje erbij. De scan vande man is op schaal uitgeprint. Jekunt zelfs de vouwen in zijnbroek zien.”

AutomotiveHet bedrijf CNC in het DuitseWerte print onder meer luchtfil-ters uit kunststof en metaal voorBMW, VW, Opel en Porsche.Han Kok: „We maken nu nog pro-totypes in de ontwerpfase vaneen auto. Printen gaat veel snellerdan het traditionele spuitgieten,maar is wel duurder. De prijzengaan echter wel snel naar elkaartoe.” Bij CNC werken inmiddels130 mensen.

KeramiekDe firma Admatec (sinds 2013) inMoergestel heeft zelf printers ge-bouwd die keramiek (van kera-miekpoeder) kunnen printen.Giel Ulijn: „We dachten eerst:keramiek printen dat kan hele-maal niet. Dat kan dus wel.”Admatec print onder meer horlo-gekastjes van keramiek: die leve-ren geen huidirritatie op. Sommi-ge mensen krijgen daar met eenmetalen horloge wel last van.

Hoe ga je om met deethiek als je straks alleskunt vervangen?Inez Kohlmann

een BMW printen

en is voedingsbodem voor innovatie

“

� CNC print luchtfilters voor BMW, Opel, VW en Porsche. foto Mariska Hofman

3D-printeninteressantvoorhetbedrijfsleven?

3D-PrintChallengeWeek:3D-PrintenindeZorgVan20t/m23meiaanstaandevindtde3D-PrintChal-lenge-Weekplaats.Eenuniekontwikkeleventgerichtop3D-printen in de zorg. Tijdens deze week worden multi-disciplinaireteamsuitgedaagdominteressantezorgtoe-passingentebedenken.

Het betreft een samenwerking tussen FabLab Arnhem,zorgverzekeraar VGZ, Radboud ReShape Centre, het PCTen RNCT. Het doel van dit event is om interessante zorg-toepassingen en -producten te ontwikkelen vanuit 3D-print kansen. Multidisciplinaire teams bestaande uitalumni van de HAN, studenten van Radboud UniversiteitNijmegen, medewerkers van VGZ en bedrijven zullen aande slag gaan met elkaar. De Challenge zal eindigen metenkele productconcepten die verder uitgewerkt zullengaan worden.FabLab Arnhem, VGZ en ReShape zullen van 20 t/m 23mei hun kennis delen en faciliteiten openstellen voor deteams.De FabClass is een openbare les en is onderdeel van de3D-Print Challenge-Week. Thema: “3D-printen in organi-saties en de effecten op bedrijfsprocessen”. Deze lezing -georganiseerd door het FabLab op 20 mei a.s. - is vooriedereen toegankelijk.

FabClass: 3D-Printen in organisatiesen het effect op bedrijfsprocessen20mei16.00-18.00

Dat3D-printeninopkomstis,iseenfeit.Demogelijkhe-den van 3D-printtechnologie zijn veelzijdig, maar watzijn de consequenties wanneer u dit wilt implemente-ren?Watbetekentditvooruwstrategie,keten,bestaan-de processen en technologie? Hoe verweeft u eennieuwetechnologieinuwhuidigebedrijf?Watleertdepraktijk en wat zegt de theorie?

Studenten bedrijfskunde hebben bij zeven bedrijvenonderzocht wat 3D print kansen kunnen zijn en metwelke bedrijfskundige aspecten het bedrijf te maken kankrijgen bij toepassing hiervan. Tijdens de FabCLass op 20mei a.s. zullen deze studenten hun bevindingen presente-ren.

Sprekers:• Prof. dr. ir. Jannes Slomp, lector World Class Perfor-mance bij het lectoraat LEAN, licht de technologischeconsequenties vanuit technology road mapping toe.

• Dr. Jan Jurriëns, Lector Innovatie in de Private Sector,zal inzicht in de bedrijfskundige kant verschaffen.

FabClass is openbaar en gratis.Gelieve aan te melden bij Doreen Tolmeijer via:T: (026) 365 81 36E: doreen.tolmeijer@han.nl

8 DE ONDERNEMER

door Frank Thooft

H et heet Powerbox, en hetdringt de kostbare werk-tijd van de installatietech-

nicus terug tot maar liefst een der-de van de oorspronkelijke tijd. Devinding staat op naam van Ker-sten Retail uit Elst, OverBetuwe,en is met twee octrooien be-schermd. „De werking is in feitesimpel: het is als een reusachtigekabelgoot voor álle kabels en lei-dingen in een winkel’’, legt HenkJansen, eigenaar van het bedrijf,uit. „Je monteert op tafelhoogteen daarna wordt het naar het pla-fond gehesen.’’Kersten Retail, met de focus opde retailmarkt, werkte eerdervoor Primark in Nijmegen, zoalshet dat momenteel ook in Arn-hem, Venlo en Enschede doet.Een vijfde Primark-vestiging is alin aantocht, aldus Jansen.Daarnaast heeft Kersten Retail on-der andere ketens als McDonalds,

Van Haren, Jumbo, Hennes &Mauritz en Tesla als (internationa-le) opdrachtgever. Jansen begonal in 2003 met het professionalise-ren van zijn installatiebedrijf

door een duurzame samenwer-king met het ROC Rijn IJssel opte zetten. Het optimaal ontwikke-len van de competenties van zijnmensen gold daarbij als uitgangs-

door Francien van Zetten

O ndernemers in de Gelder-se maakindustrie willenbeter samenwerken met el-

kaar, toeleveranciers en vooralmet onderwijs- en kennisinstel-lingen. Met als doel elkaar te ver-sterken en vernieuwende ideeënen producten sneller op de marktte brengen. Dat bleek afgelopenmaandag tijdens het debat ‘Waarverdienen we in Gelderland in2025 ons geld mee?’Op uitnodiging van de Geldersegedeputeerde van Economie Con-ny Bieze (VVD) waren ruim twee-honderd Gelderse ondernemers,adviseurs en politici naar ToyotaMaterial Handling Nederland inEde getogen. Bieze en haar colle-ga’s Annemieke Traag (D66) enJan Jacob van Dijk (CDA) wildengraag horen wat ondernemers in

de nabije toekomst van de provin-cie verwachten als het gaat om sti-mulering van de Gelderse econo-mie. „Er is een kloof tussen hetbedrijfsleven en het onderwijs.Spin-off-bedrijven van de medi-sche faculteit van de RadboudUniversiteit zouden meer kennismoeten hebben van de bedrijvenin de regio”, stelde Mike Martensvan Future Diagnostics inWijchen. Zijn bedrijf ontwikkelttesten voor ziekenhuislaboratoria.Het beroepsonderwijs sluit onvol-doende aan op de praktijk, von-den andere ondernemers. VoorBieze bevestigde de discussie watal uit onderzoek van de provincieis gebleken: „Als het gaat om deverbinding tussen kennisinstellin-gen en het bedrijfsleven kan deprovincie heel goed het olieman-netje zijn dat de partijen met el-kaar in contact brengt.”

Metaalbranchekomt met grootoffensiefsterk uit de crisis

door Frank Thooft

I CER, de nieuwe publieksattrac-tie in de oude DRU-fabriek inUlft, is een goed voorbeeld van

hoe de techniek steeds meer ‘naarje toe komt’, zo omschrijft ToineStraatman de situatie in de me-taalbranche.Straatman is regiosecretaris vande Metaalunie in Gelderland enheeft de twee decennia dat hij ditwerk doet, alle ups en downs inde metaalsector meegemaakt.„Momenteel zie ik een lichtegroei’’, aldus Straatman. Ook lan-delijk wordt die groei gesigna-leerd, zo blijkt uit de recentelijkverschenen cijfers van de Metaal-unie. Daarbij wordt ondernemerser wel op gewezen dat ze nogsteeds uiterst flexibel en innova-tief te werk moeten gaan. Het con-tact met de werknemers van detoekomst, leerlingen van de basis-scholen, is daarbij essentieel. Debranche zet daar dan ook zwaarop in.

Verdubbeling„Dat koning Willem-Alexanderen koningin Máxima deze attrac-tie op 6 mei officieel geopend heb-ben, geeft voor mij aan hoe be-langrijk ook zij de metaalbranchevinden’’, zegt Straatman. Hijwordt gesterkt in zijn opvattin-gen door de groei van het aantalleerlingen dat voor een opleidingin de metaalbranche kiest: eenverdubbeling ten opzichte van vo-rig jaar. Straatman is overigensniet alleen positief, maar ook kri-tisch. Hij ziet dat opleidingsinsti-tuten zich wel steeds meer rich-ten op het bedrijfsleven om hun

lespakketten aan te passen aan deontwikkelingen in het (metaal)bedrijfsleven, maar het kan altijdmeer. „Er zijn stagecoördinatorendie hun school niet uitkomen, en

die niet goed meer weten waar-over ze praten als ze stages zoe-ken voor hun leerlingen.’’ In dezetijd van internet en transparantiein de informatievoorziening is datvolgens Straatman juist de valkuilwaar je niet in moet trappen.

BijeenkomstenDaarom ook zet hij zwaar in opnetwerken en bijeenkomsten, zo-als de PING-bijeenkomsten.PING staat voor Productie Innova-tie Netwerk Gelderland, een net-werk van de Metaalunie, Syntensen de Kamer van Koophandelwaar steeds meer technische be-drijven lid van worden om kennisern ervaringen uit te wisselen enmogelijkheden tot samenwerking

te onderzoeken.Op 3 juli vindt de volgende bijeen-komst plaats in Groenlo, bij deMeilink Groep. Die staat in het te-ken van samenwerking in de ke-ten. Maar ook in de andere regio’svan Gelderland zijn er bijeenkom-sten, zoals op 27 mei in SchlossMoyland, net over de grens, waarde Metaalunie Nederlandse enDuitse ondernemers bij elkaarbrengt.

TechniekpactIn het Rivierenland brengt Straat-man het ROC met de vmbo-oplei-dingen in Tiel samen om een bete-re doorstroming te realiseren; netals in Harderwijk en Nijmegen. Inde Achterhoek wordt momenteel

hard gewerkt aan een Techniek-pact, waarvoor het bedrijfslevenuit de Achterhoek en de Liemersen de onderwijsinstellingen eindvorig jaar een intentieovereen-komst hebben getekend. Al eerderwerd het Techniekpact Gelder-land opgezet: allemaal initiatie-ven om het bedrijfsleven en hetonderwijs beter bij elkaar tebrengen en een handreiking tekunnen doen naar de werkne-mers van de toekomst.Want dat de metaalbranche zichklaarstoomt voor een groot offen-sief om sterk uit de crisis te ko-men, stelt Straatman, dat staatwel vast.

metaalunie.nl

Toine Straatman

Groei in metaal zetvoorzichtig in.Opleidingenmoeten meer gaanaansluiten bij hetbedrijfsleven

Metaalbranche: stijgende lijn

� Henk Jansen (l) en Stefan Arts bij de door hen ontwikkelde Powerbox,waarbij het werken op tafelhoogte vele uren bespaart. foto Jacques Kok

Installatietechniek geprofessionaliseer

“

Maakindustrie: meersamenwerking nodig

� Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima verrichten de opening van ICER door een reuzemagneet op zijn plaats te zetten. foto Theo Kock

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 9

Nexus Gelre is een nieuw ini-tiatief om bestaande indus-triële kringen, ondernemers-verenigingen en businessclubste verbinden. Je wordt lid vanNexus Gelre via het lidmaat-schap van een bestaande enaangesloten ondernemersvere-niging. Elke deelnemende on-dernemersvereniging behoudtbij aansluiting bij het netwerkzijn eigen programma en pro-jecten. Doordat er van een onli-neplatform gebruik wordt ge-maakt, kunnen de leden vande ondernemersverenigingenechter elkaars netwerken toe-gankelijk maken en tot (meer)zaken komen.

Tegen de algemene trend in ishet aantal faillissementenin de horeca in de eerste viermaanden van dit jaar gestegen.In veruit de meeste sectorenneemt het aantal bankroetensinds september juist gestaagaf. In de horeca gingen 178 be-drijven over de kop, 12 procentmeer dan in de eerste viermaanden van 2013. Over de he-le linie daalde het aantal faillis-sementen van bedrijven en in-stellingen met 18 procent tot3.470. Volgens de site faillisse-mentsdossier.nl gingen er op-vallend meer hotels bankroet.Het waren er acht, tegen elf indezelfde periode vorig jaar.

LaunchPlatform is een nieuwstimuleringstraject voor star-tende ondernemers en bestaan-de mkb-bedrijven die een inno-vatief product of dienst aan hetontwikkelen zijn. Dezeondernemers worden doorcoaches en met workshops ge-holpen hun idee uit te werken.Voorwaarde is dat niet langerdan twee jaar aan het startenvan het bedrijf of het idee is ge-werkt. LaunchPlatform eindigtop 30 juni met een evenementin het provinciehuis van Gel-derland, waarop de beste star-ters hun idee presenteren.Aanmelden kan tot 25 juni oplaunchplatform.nl.

Food Valley NL houdt woens-dag 11 juni bij NIZO food re-search in Ede de Triple LowDag, een interactieve bijeen-komst over het verminderenvan de zout-, vet- en suikerge-haltes in ons eten. Het bedrijfs-leven en het ministerie vanVolksgezondheid, Welzijn enSport hebben daar in januari af-spraken over gemaakt die moe-ten leiden tot een gezonderaanbod van voedingswaren inwinkels, restaurants en kanti-nes. De Triple Low Dag is be-doeld voor managers en onder-zoekers van voedselproduce-rende bedrijven. Voor meer in-fo: foodvalley.nl.

punt. Het resultaat van de samen-werking was het RTC, het RetailTechnisch College.Acht docenten leren de werkne-mers van Kersten Retail de vollebreedte van het installatievak,wat dus verder gaat dan alleenelektro of water. „Onze mensenzijn niet alleen allround, maarook in elk deelgebied specialist’’,aldus Jansen. „Ze snappen ook datelke vierkante meter vloeropper-vlak in een winkel een veelvoudaan omzet kan opleveren, dus datze het installatiegedeelte zo krapen efficiënt mogelijk moeten hou-den.’’Bovendien leidt Kersten Retailook de winkelmedewerkers op,zodat die zelf kleine storingenkunnen oplossen. „Een soort tech-nische bedrijfshulpverlening’’.Daarnaast zorgt de Powerbox erook voor dat er minder afval enverspilling komt, wat op het ge-bied van maatschappelijk verant-woord ondernemen weer een on-

derscheid maakt. „De Powerboxwordt in onze assemblage-afde-ling gebruiksklaar gemaakt, en opde werkplek klik je de elementener eenvoudigweg in. En bij renova-tie vervang je slechts onderdelen;in plaats van hele stukken kabelof leiding.’’Jansen ontwikkelde de Powerboxin 2008, vlak voordat de kredietcri-sis uitbrak. Daar heeft het bedrijfechter niet van te lijden gehad.Sterker nog: het bleef elk jaargroeien. Product- en innovatiema-nager Stefan Arts: „Juist doorvoortdurende innovatie kun jesteeds efficiënter werken. Een ge-middeld winkelpand wordt elkezeven tot negen jaar op de schop

genomen, hetzij door de bestaan-de eigenaar, hetzij door de nieu-we eigenaar. Winkelketens diesuccesvol nationaal en internatio-naal werken, passen hun strategieechter vaker aan. Want alleen dankunnen ze de steeds veranderen-de voorkeur van het publiek blij-ven bijbenen. Dan kies je ookvoor de meest efficiënte maniervan renoveren en het aanpassenvan de installatietechniek. Hetgaat niet meer om de techniekvan het installeren, maar om deorganisatie achter die techniek.Het optimaal plannen van je in-stallatietechiek is een onderschei-dend element.’’Dit werd vorig jaar ook opge-merkt door het Financieele Dag-blad, dat samen met de Telegraaf,de Kamer van Koophandel, RTL-7en RTL-Z Kersten Retail bekroon-de als het beste installatiebedrijfvan Nederland.

kerstenretail.nl

Nexus Gelre, nieuwbusinessinitiatief

Minder failliet, maarniet in de horeca

De Europese economie ver-toont verdere tekenen van her-stel, maar Nederland hobbeltvooralsnog een beetje achterde rest aan. Dat zei topmanRalph Hamers van ING on-langs in een toelichting op dekwartaalcijfers van het finan-ciële concern. Verder krabbelthet consumentenvertrouwenop en ziet ook ING een stabili-satie van de huizenmarkt.De binnenlandse vraag blijftevenwel nog steeds achter. Me-de daardoor groeien de spaarte-goeden bij ING nog altijd har-der dan de kredietverlening.Hoewel de vraag naar leningen

de laatste tijd toeneemt, zouING graag zien dat de krediet-verlening en de spaartegoedennog meer in evenwicht komen.„Het gaat in de goede richting,maar we zijn nog niet op het ni-veau dat we willen”, zei Ha-mers. De topman is dan ook te-rughoudender dan ministervan Financiën Jeroen Dijssel-bloem, die verklaarde dat decrisis voorbij is. Hamers zelfzou eerst een meer uitgespro-ken herstel van de binnenland-se vraag willen zien. „Het isgoed dat hij dat vertrouwen uit-spreekt”, voegde hij er wel aantoe.

De omzet in de drogisterijsec-tor daalde vorig jaar voor heteerst sinds de start van de cri-sis in 2008. Volgens het econo-misch bureau van ABN AMROkan een krimp ook voor ditjaar niet worden uitgesloten.Een jaar eerder was nog sprakevan een lichte omzetgroei,schrijft de bank in een rapport.Het lukte drogisten lange tijdom de omzet op peil te houdendoor extra producten in deschappen te leggen. Ze profi-teerden van het zogeheten‘downshoppen’: consumentenkochten hun cosmeticaproduc-ten liever bij de plaatselijke dro-

gist dan bij duurdere parfume-ries. Maar drogisterijen lijkennu op hun beurt voorbijge-streefd te worden door noggoedkopere concurrenten alssupermarkten en winkels alsHEMA en Action. De consu-ment bestelt zijn crèmes en pa-racetamoltabletjes daarnaast intoenemende mate online. Veel-al kleinere drogisterijbedrijfjeslukte het hierdoor afgelopen ja-ren al niet om het hoofd bovenwater te houden. In 2008 teldeNederland nog zo’n 1.200 on-dernemingen in de branche.Vorig jaar waren dat er nogmaar ruim 1.000.

door Paul de Jager

D e elektrotechnisch installa-teur kan in de nabije toe-komst niet meer aanko-

men met aparte oplossingen voorwater, energie en warmte voorkantoor of woonhuis. Mensen zul-len vragen om één integrale oplos-sing die wordt aangestuurd doorACT. De grens tussen ACT-com-ponenten en elektronica vervaagt.Trends in die richting neemt Mi-chel Wijbrands nu al waar. Hij isbeleidsmedewerker Elektrotech-niek en ICT bij Uneto-VNI, de on-dernemersorganisatie voor de in-stallatiebranche en de technischedetailhandel.Michel Wijbrands ziet dat steedsminder energie met behulp vanfossiele brandstoffen als steen-kool in grote energiecentraleswordt opgewekt. In plaats daar-van gaan steeds meer woningbe-zitters, woningcorporaties en be-drijven zélf hun energie duur-zaam opwekken. Dat doen ze metbehulp van zonnepanelen, warm-

tepompen of kleine windturbi-nes.„Om de opgewekte energie effi-ciënt te kunnen gebruiken, is hetbelangrijk dat bijvoorbeeld wonin-gen in de ene straat gebruik kun-nen maken van de energie die wo-ningen in een andere straat op-wekken. En andersom. Een intelli-gent netwerk, een zogenaamdsmart grid, kan ervoor zorgen datop die manier een woonwijk zijneigen lokale energiemanagementopzet en volledig zelfvoorzienendwordt. Zo’n smart grid is een in-telligent samenspel van elektro-techniek en automatisering. Huis-automatisering of domotica iseen andere belangrijke trend inde elektrotechniek. Er wordt al re-clame gemaakt voor displays waar-

op het energieverbruik valt af telezen.” Op termijn is het volgensWijbrands haalbaar om de vaat-wasser of wasmachine zo te pro-grammeren dat ze hun werk doenals de elektriciteitsprijs het laagstis. Door de automatisering kan on-derhoud en probleemdiagnosevan installaties op afstand begin-nen. Apparaten geven dan een sig-naal af aan het installatiebedrijfals de prestatie minder wordt.Dan is het tijd voor een onder-houdsbeurt. In kantoorgebouwenwordt de integratie van elektro-techniek en ICT ook steeds be-langrijker. Vergrendeling, ventila-tie en zonwering worden inte-graal geregeld. Wijbrands voor-ziet dat woonhuizen steeds meerop elektriciteit worden ingerichten dat het gas door de industriegebruikt gaat worden. In Duivenwerd in 2004 het eerste ‘all-elec-tric’ huis in gebruik genomen.Voor de elektromonteur brekenboeiende tijden aan. Want hijmoet zich verdiepen in alle nieu-we toepassingen.

LaunchPlatformvoor starters

Triple Low Dagbij Food Valley

ING nog voorzichtigover Nederlands herstel

Ook de drogist ontspringtde dans niet: omzet daaltSmart grid kan ervoor

zorgen dat ene straatenergie van andere krijgt.’

Door voortdurendeinnovatie kun je steedsefficiënter werken

Michel Wijbrands

Stefan Arts

� Het worden boeiende tijden voor elektromonteurs.foto Luuk van der Lee/Hollandse Hoogte

“

rd met octrooien en brede scholingP L A T F O R M

Elektrotechniek en automatiseringzullen moeten integreren

“

B A N K R O E T

P R O V I N C I E

E D E

C R I S I S

D R O G I S T E R I J E N

ADVERTORIAL

ONDERNEMERSFONDS ONDERSTEUNT PROJECT IMAGO- ENIDENTITEITSVERBETERINGWAALKADE NIJMEGEN

facelift.We hebben elkaar op het juiste mo-ment gevonden.We kunnen nu gezamenlijkonze stem laten horen en relevante bijdragenleveren”, stelt Berkers tevreden vast.

LevendVisserij MuseumIn het weekend van 21 en 22 juni wordtdeWaalkade opnieuw omgetoverd tot hetLevend Visserij Museum. Oude ambachtenherleven op de kade. De bezoekers makenkennis met visnettenknopers, zeilmakers,mastenschavers, touwslagers, scheepsres-taurateurs en smederijambachtslieden.Naast het roken van paling is ook hettraditioneel bakken van verse vis te aan-schouwen (en eten). Betekent de tweedeeditie tevens een herhaling van vorig jaar?Leon Berkers: “Vorig jaar hadden we maarliefst zo’n 3.000 bezoekers.Toch willen wede aantrekkelijkheid vergroten.We voegennieuwe activiteiten toe en veranderen delocatie. Zo komen er kinderactiviteiten eneen Leuke Dingen Markt. Kleine onderne-mers en kunstenaars verkopen onder meerhandgemaakte kleding, sieraden en kunst-voorwerpen. Door het LevendVisserij Mu-seum te verplaatsen van de haven richtingde cafés proberen we de intieme sfeer tevergroten.”

Uitbreiding activiteitenDe activiteiten zijn in 2014 uitgebreid metWillem aan de Waal. Op Koningsdag is deWaalkade voor het eerst in zijn historie ge-bruikt als vrijmarkt in combinatie met oud-Hollandse spellen en een Leuke DingenMarkt. Daarnaast is het onderdeel Winteraan deWaal een vervolg op het succes vanvorig jaar. De Vereniging van Waalkadeon-dernemers organiseert dit jaar opnieuwzo’n tien dagen durende kerstmarkt. “Devele kerstbomen, kerststal met levendedieren en mensen, kerstmarkt en -muziekzorgden voor een prachtige sfeer. Ook deNieuwjaarsplons met een groot opgezetbad op de Waalkade trok veel aandacht.”Het aantal bezoekers schatten we op circa4.000. Dankzij de grotere bekendheid ver-wachten we eind 2014 een aanzienlijke

groei. Bovendien denken we aan nieuwebelevenissen. Facebook.com/waalkadenij-megen en www.waalkade.nl houdt ieder-een op de hoogte van evenementen op deWaalkade.Zo ook van de nieuwste ontwik-kelingen over de grootschalige renovatie.Leon Berkers: “Als ondernemersverenigingstellen wij ‘n gezamenlijk plan voor. Op eenverlaagde kade willen we overal terrasjesaan het water naast een betere verbindingtussen beneden- en bovenstad.We denkenaan een zeven meter hoge lift naar HetGroene Balkon.”

Laagdrempelige subsidieaan-vraagHeeft u ook een goed idee dat u samenmet andere ondernemers kunt uitvoeren?Als dat plan positieve economische effec-ten genereert voor Nijmeegse onderne-mers, is het indienen ervan zeker de moeitewaard. Dien uw plan en begroting uiterlijk31 augustus 2014 in. De Taskforce Onder-nemersfonds adviseert de gemeente overbudgetbesteding. De laatste jaren is onge-veer de helft van de ingediende projectenmet een aanzienlijke subsidie gehonoreerd.De procedure voor subsidieaanvraag is bui-tengewoon laagdrempelig.Via www.onder-nemersfondsnijmegen.nl downloadt u hetoverzichtelijke aanvraagformulier. Heeft uvragen? Neem dan even telefonisch contactmet ons op.

NIEUWEDYNAMIEKWAALKADEVERSTEVIGTBAND TUSSEN ONDERNEMERS

Het Ondernemersfonds Nijmegen hono-reerde het Project Imago- en Identiteits-verbetering Waalkade Nijmegen met bijna€ 37.500 subsidie in 2013.Voor de activi-teiten die in de komende weken starten,ontving de Vereniging van Waalkadeonder-nemers opnieuw een ondersteuning uit dit

stimuleringsfonds. “Wij zijn blij met dezeimpuls. Onze zomer- en winteractiviteitentrokken vorig jaar duizenden bezoekers.De organisatie ervan heeft de vijftienWaal-kadeondernemers duidelijk dichter bij el-kaar gebracht. In aansluiting op de huidigedijkverlegging krijgt deWaalkade een flinke

Sinds de eeuwwisseling is de NijmeegseWaalkade diverse malen afgesloten geweest. De lang-durige werkzaamheden verminderde het aantal bezoekers. Diverse ondernemers gingen zelfskopje onder. Zorgen voor meer dynamiek, bleek het beste antwoord voordat de kade eengrootschalige metamorfose ondergaat. Het Ondernemersfonds Nijmegen ondersteunde deplannen van deVereniging vanWaalkadeondernemers.Voorzitter Leon Berkers:“De activiteitensloegen aan.Maar de grootste winst is de hechtere band tussen ondernemers.”

Taskforce Ondernemersfonds NijmegenPostbus 3 6500AA NijmegenTelefoon: 06-50834423info@ondernemersfondsnijmegen.nlwww.ondernemersfondsnijmegen.nl

Op 21 en 22 juni aanstaande gaan oude visserijambachten opnieuw herleven op deWaalkade in Nijmegen.Foto: Lyon Romijnders.

Een bedrijfsbezoek aan Doeko in Weurt maaktindruk. In vijf jaar tijd is de behoorlijke bedrijfsop-pervlakte bijna verdubbeld. De ene na de andererobot is bezig met steeds terugkerende fijnehandelingen en het beladen van verspanendemachines. De buitengewoon schone en geor-dende ruimtes hebben zelfs een continu constantetemperatuur om extreme nauwkeurigheden tekunnen halen. Twee nieuwe paradepaardjes staanin de meest recente nieuwbouw: volautomatischegecombineerde draai-frees combinaties. Eindjuli wordt ook een hoog nauwkeurige 3-assigefreesmachine geleverd. Het bedrijf, dat dit jaar het50-jarige jubileum viert, richt zich op de top vande markt en heeft grootse plannen.

Talrijke nieuwe marktkansenGereedschapmakerijen hebben moeilijke tijdenachter de rug. Maar liefst 70% van dit soortbedrijven is de afgelopen 15 jaar verdwenen.Doeko gooide vanaf 2000 het roer om enverbreedde zijn activiteiten in de fijnmechanica.Met succes want onder andere grote marktlei-ders in de semiconductor-industrie zorgen vooreen behoorlijke stroom aan opdrachten. “Onzeklanten komen voornamelijk uit de semiconduc-tor-, automotive- en verpakkingsindustrie. In feitehebben onze producten enorm veel toepassingenin legio markten. En door onze uitbreiding metforse investeringen in hoogwaardige verspanendemachines en automatiseringen komen er talrijkemarktkansen bij”, legt Gertjan van Doesburg uit.Wat houdt de basisactiviteit van Doeko precies

in? “Onze expertise is het maken van hoogwaar-dige gereedschappen en machineonderdelenvoor klanten. Daarmee kunnen zij grootschaligproduceren.” Bijvoorbeeld een matrijs voor eenklant die filteronderdelen of kunststof verpak-kingen fabriceert. Of modules voor machines, dieervoor zorgen dat chips naar leadframes gebrachtworden. Op dit moment genereert Doeko nieuwebusiness voor serieproductie. Robottechnologiewordt gecombineerd met eigen ontwikkelde engefabriceerde matrijzen en stempels.

Ontwikkeling en serieproductie in eigen beheer.Doeko heeft zich de afgelopen jaren enorm ont-wikkeld. Het 42 medewerkers tellende bedrijf in-vesteerde in maar liefst dertien robots en de veer-tiende is in bestelling. Gertjan van Doesburg: “Wijwerken met partners die de door ons ontwikkeldeen gefabriceerde producten op de markt brengen.Neem de designbol met honderden LED-lampjes.We maakten hiervoor niet alleen de gereedschap-pen voor de fabricage, maar ontwikkelden ookde automatisering. Met een aantal robots wordengrote hoeveelheden lampjes in elkaar gezet.” Wieeen ingenieus idee heeft, mag zich melden van deeigenaar. Gelooft hij in de marktkansen en pasthet in de lijn van Doeko, dan gaan ze aan de slagvan ontwikkeling tot productie. Doeko fabriceertmatrijzen, stempels, fijnmechanische modules enverzorgt zowel het stansen, spuitgieten, verspa-nen alsook de automatisering. Hiermee zijn allemogelijkheden en kennis in huis om producten teontwikkelen en te produceren.

Ontwikkelmogelijkheden bij Doeko.Doeko’s doorontwikkeling in gereedschappen-bouw en mechatronica leidt ertoe dat nieuwetechneuten nodig zijn. “Wij zoeken jonge mensenop mbo- en hbo-niveau, die samen met ons en-thousiaste team, Doeko op een nog hoger niveauwillen brengen. Enthousiaste techneuten krijgenalle ruimte én ondersteuning om zich verder teontwikkelen”, motiveert Bart van Doesburg, sinds2,5 jaar de derde generatie Van Doesburg in hetbedrijf.Niet alleen in de verspaning maar ook op het Be-drijfsbureau en Engineering, wil Doeko uitbreiden.Wat maakt het werken bij Doeko buitengewoonaantrekkelijk? Bart van Doesburg: “Als iemandzich wil specialiseren, dan kan dat bij Doeko.

En als een werknemer met alle facetten van debedrijfsvoering te maken wil krijgen, dan kan hij/zij zich geen mooiere werkomgeving wensen.Wij verwachten nieuwe afzetmogelijkheden vanmooie producten.”

«infotorialDOOR FORSE INVESTERINGEN ZOEKTWEURTSE SPECIALIST DOEKO JONGETECHNEUTEN

De wondere wereld van Doeko’s robottechnologie

Doeko B.V.Thomas Van heereVelDsTraaT 16551 ak WeurT

+31 (0)24 6790 750WWW.Doeko.nl

productie van matrijzen en stempels en fijnmechanische modules zegt menigeen niet zo veel. Maarzorgen dat klanten hiermee koffiebekertjes, schokdempers, LED lampen en andere gebruiksartikelen

fabriceren, spreekt meer tot de verbeelding. De techneuten bij Doeko mogen zich hier uitleven metcomputergestuurde machines en apparatuur.

«Doeko’s nieuwste investering in twee volautomatische gecombineerde frees-draaimachines. LinksGertjan van Doesburg, rechts zoon Bart. Fotografie: Hubert Kusters

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 11

De Nederlandse detailhandelheeft het in het eerste kwartaalweer wat beter gedaan dan in devoorgaande periode.De omzet nam nog wel met 0,3procent af, maar dat was de klein-ste krimp in twee jaar tijd. Boven-dien werden de cijfers vertekenddoor eenmalige effecten, melddehet Centraal Bureau voor de Stati-siek (CBS).

Het warme en droge weer in fe-bruari en maart hielp de detail-handel vooruit, evenals het lichteherstel op de woningmarkt.Vooral doe-het-zelfwinkels profi-teerden daarvan met een groeivan de kwartaalomzet met ruim5,5 procent. Sinds het vierde kwar-taal van 2006, ver voor het losbar-sten van de kredietcrisis, boektenzij niet zo’n sterke vooruitgang.

Een derde van de Nederlandse on-dernemers denkt dat het niet kun-nen innen van facturen de groot-ste bedreiging vormt voor dewinstgevendheid van hun bedrijf.Dat is hoger dan het gemiddeldein West-Europa (29,6 procent).

Iedereen kan,vanuit zijn eigenkennis en ervaring,een steentjebijdragen

door André Sonneville

I n overleg met je collega’s,stel je je salaris vast. Nie-mand is je baas. Je mag zelfweten waar je werkt, thuisof op de zaak. Je werktijden

bepaal je zelf. Oh ja, en als je eengoed of aanvullend idee hebt, leghet op tafel, dan vloeit er mis-schien business uit voort.De schets van zo’n bedrijfsmodelzal bij een willekeurige old schoolondernemer wellicht krabplekjesachter de oren doen ontstaan.Maar bij Movements Group wer-ken ze er inmiddels al twee jaarmee. En ze groeien maar door,daar in Beuningen.De bedrijfscultuur is de basisvoor het succes. „Als iedereen ge-woon leuk werk heeft en dat re-laxed kan doen vanuit een omge-ving waarin hij of zij zich volledigop z’n gemak voelt, komt het welgoed.” Harold van de Vijver (42),oprichter en (nog) grootaandeel-houder van het bedrijf, legt de fi-losofie erachter nog eens met ge-duld uit.„Geen betere plek om relaxed tewerken dan thuis”, zegt hij, “dusmaak je van je kantoor je thuis.”Niemand in de fraai verbouwdekantoorboerderij aan de Wilhel-minalaan in Beuningen heeft eenvaste plek. Iedereen loopt met z’nlaptopje onder z’n arm en kan, alshet nodig is, zo inpluggen op eengroot beeldscherm of op het net-werk. Centraal staat een grote ta-fel, voor kort werkoverleg meteen kop koffie, de gezamenlijkelunch of om, net als thuis, evende krant te lezen. Onder de tafelis plek voor de hond, waar net

even geen thuisoppas voor is endus met het baasje mee mag.„Innoveren door met elkaar te in-vesteren” is de slogan van de Mo-vements Group. „We kennengeen core business maar wel eencore werkwijze”, aldus Haroldvan de Vijver, van huis uit sociaal-pedagogisch hulpverlener. „Wehouden ons met verschillende in-novatieve projecten bezig. Erwordt software ontwikkeld, waar-bij duurzaamheid de leidraad is.We werken onder meer aan eenlandelijk oplaadsysteem voor elek-trische auto’s. We hebben een pro-ject voor het terugdringen vanvoedselverspilling in restaurantsomhanden. En we adviseren klan-ten -bedrijfsleven en overheid-

op verschillende manieren hoe zehun doelstellingen voor duur-zaam ondernemen beter kunnenbereiken.”De schaal van opdrachtgevers ofprojecten is niet zo van belang.„We werken voor landelijke ban-ken, maar ook voor de lokale sla-ger. Als het verlangen naar innova-tie er maar is. Voor een project,dat ook door onze eigen mensenkan worden aangedragen, moetenwe als basis een businessmodelhebben dat met zwarte cijferswordt geschreven. Daarmee gaanwe aan de gang. Iedereen kan, van-uit zijn eigen kennis en ervaring,z’n steentje bijdragen. Dat levertgedeelde verantwoordelijkhedenop, waardoor managementtaken

ook zo goed als overbodig zijn. Sa-menwerking schrijven we hiermet hoofdletters.”Het bedrijf, waar dit jaar nog eencoöperatie van wordt gemaakt,

telt momenteel 35 medewerkers.Die staan nog op de payroll, maarworden mede-eigenaar zodra decoöperatie een feit is. „Nu al is hetzo dat 70 procent van de winstverdeeld wordt onder de mede-werkers. We zien elkaar niet als‘het personeel’. Ieder voor zichstelt zich op als ondernemer meteigen verantwoordelijkheden. Wezijn uit op waardecreatie door in-novatie en betrokkenheid. Men-sen voegen zo waarde toe aan deorganisatie waar ze voor werkenen mogen dus ook in onderlingoverleg zelf bepalen wat ze qua sa-laris waard zijn. Volledige transpa-rantie in het bedrijf is wel voor-waardelijk: we communiceren let-terlijk alles intern.”

Harold van de Vijver

Movements GroupBeuningen pakt hetecht heel andersaan; de medewerkerwordtmede-eigenaar.

Van je kantoor je thuis maken

Verbetering retail

“

� Movements Group Beuningen: „Maak je van je kantoor je thuis om relaxed te werken. Samenwerking schrijven we hier met hoofdletters.”Foto: Movements Group

Angst voorwanbetalers

Dreumel,OudeMaasdijk9Bedrijfsobjectbestaandeuiteenwoonhuis,kantoorruimte,werkplaats,opslagloods,openloodsenbuitenterrein.Perceelsoppervlakte:6.890m²

Het pand is te bezichtigen op:▪zaterdag24mei2014 van11.00-12.00uur▪zaterdag31mei2014 van13.00-14.00uur▪ofopafspraakviaonskantoor

Inschrijving:Uiterlijk27juni2014voor16.00uurbijTammingaVosVanMaurikNotarissenteZaltbommel.Verderebijzonderhedenkuntuvindenoponzewebsite:www.vanderwal.nlenopwww.fundainbusiness.nl

Van der Wal makelaars o.g.Gamerschestraat145301ASZaltbommelTel.(0418)513392 www.vanderwal.nl

TEKOOPBIJINSCHRIJVING!

12 DE ONDERNEMER

door Marc Dwinger

D e opdracht kwam van JelleBarentsz en Jurgen Futte-rer. De radiologen zijn we-

reldvermaard op het gebied vanprostaatkanker; de meest voorko-mende vorm van kanker bij man-nen. Dennis Bosboom en zijn va-der Johan hebben het idee binnenhet Radboudumc ontwikkeld. JanSabisch en Gerrit Tigelaar gingenrecent met het bedrijf (spin-off)Soteria Medical in Arnhem aan deslag.Doelstelling was een manier tevinden om prostaatbiopsieënnauwkeuriger te maken. Voorals-nog probeert de arts aan de handvan een echogeleider de juisteplek te raken. „Daar moet hij weleen beetje geluk mee hebben”,licht Gerrit Tigelaar toe, „omdathij niet ziet waar hij zit; hij doethet op gevoel.” De oplossing iseen robotarm die met behulp van

mri-beelden op de juiste plek ge-richt kan worden. Om een robot-arm te besturen zijn motoren no-dig en die zijn veelal van metaalgemaakt of ze hebben elektrischedelen; dat verstoort het magneet-veld van de mri. Als uiteindelijkeoplossing hebben Dennis en zijnvader een robotarm bedacht dieuit louter kunststoffen bestaat endoor luchtdruk wordt aangedre-ven. Het gebruik van kunstmatige

stoffen zorgt, aldus Tigelaar, voorlage productiekosten: „De ontwik-kelkosten en de software zijn hetduurste.” Tigelaar: „Ik heb alsbouwkundig ingenieur affiniteitmet 3D-tekenwerk. Ik ben dusmet name met de technische op-zet bezig.” Jan Sabisch is meer za-kelijk ingesteld, hij is al met hetDuitse bedrijf Invivo bij het Nij-meegse prostaatonderzoek betrok-ken geweest. Samen hebben ze in

2012 het bedrijf Soteria Medicalopgericht. Na zes tot acht jaar ont-wikkelingstijd heeft het bedrijf inhet eerste jaar vanuit en met fi-

nanciële steun van de oprichtersgewerkt. Vervolgens gingen ze opzoek naar investeerders.In PPM Oost en het Zeeuws Inves-teringsfonds hebben ze twee ster-ke partners gevonden. Daarmeeeindigt de ‘beschermde tijd’ inhet universitair ziekenhuis: hetbedrijf is recent verhuisd naar be-drijventerrein Meander in Arn-hem. Behalve het verwerven vankapitaal moet in het tweede jaarde certificering afgerond worden;zowel voor de Europese als voorde Amerikaanse markt, die bei-den verschillende certificaten ei-sen.Tigelaar: „Het doel is om dit jaarnog een aantal van de robotar-men te verkopen, zodra de certifi-cering klaar is.” In eerste instantiemikken ze, aldus Tigelaar, op on-derzoeksinstellingen die wellichtminder geld beschikbaar hebbenmaar door publicaties voor grote-re bekendheid van het productzorgen. Jan Sabisch heeft al voorzijn vorige werkgever al in Ameri-ka gezeten en beschikt over goedecontacten. Hij werkt vanuit zijnthuisbasis in de VS om het pro-duct daar bekend te maken. Tige-laar schat in dat er in Nederlandslechts een behoefte aan zo’ntwee à drie van de robotarmen be-staat. Daarom is het belangrijkvoor Soteria Medical om ook inDuitsland en de VS, de grootstemarkt op medisch gebied, actiefte zijn.

De ontwikkelkosten enmet name de softwarezijn het duursteGerrit Tigelaar

Een slim idee in hetRadboudumc leidttot een spin-off.Soteria Medical gingrecent van start inArnhem.

Nieuwe techniek voor biopsie

“

� Gerrit Tigelaar laat zijn ‘robotkindje’ zien. foto Gerard Burgers

Remeker kaas, u hebt er vast wel eensvan gehoord. Deze unieke natuurkorst-kaas is afkomstig van een speciaal rasJersey koeien die op de zuivelboerderijvan Jan Dirk van de Voort in Lunterenwordt gemaakt. Prachtige koeien die zon-der antibiotica en met puur natuurlijkevoeding hun bijzondere melkproductieopleveren. U kunt de Remeker kaas inspeciaalzaken krijgen, en de betere hore-cazaken serveren de kaas voor u speciaalop een plankje.

Al tien jaar maakt Jan Dirk van de Voort sa-men met zijn vrouw Irene en de kinderen Peteren Anne Marie deze verrukkelijke kaas, en hetsucces deed de productie stijgen. Daar kwamhij echter voor een uitdaging te staan, waarbijinnovatiemakelaar Wicha Benus van RCT deVallei hem bij ondersteund heeft. De koelpak-huizen konden namelijk niet dát klimaat bie-den waaronder deze kaas het beste kan rijpen.Jan Dirk van de Voort: „Er heerst in de traditio-nele koelpakhuizen een te lage luchtvochtig-heid, de luchtcirculatie is te hoog en de isolatie-materialen zijn niet-natuurlijk. Dat maakte datde smaak onvoldoende tot zijn recht kon ko-men. We hebben nu, samen met RCT de Val-lei, in een proefopstelling kunnen investerenwaarbij die smaakontwikkeling wél optimaalis.”

Natuurlijk

Deze proefopstelling is van puur natuurlijkematerialen gemaakt. Het toegepaste koelmid-del, CO2, is eveneens een noviteit in de wereldvan koelpakhuizen.Als isolatiemateriaal vonden Wicha Benus en

Jan Dirk van de Voort het materiaal biofoam,wat volkomen natuurlijk is en een uitstekendeisolerende werking heeft. Voorts wordt er ge-bruik gemaakt van het optrekkende vocht uitde (van nature vochtige ) bodem van het ge-bied van de Gelderse Vallei om het koelpak-huis een natuurlijke manier van noodzakelijkevochttoediening te geven.Jan Dirk van de Voort: „Het leuke is dat we opdeze manier, in samenwerking met het RCTde Vallei, hebben kunnen aantonen dat hethaalbaar is om op deze manier onze kaas goedte kunnen laten rijpen. We zijn daar ook heel

open over; collega-kaasmakers zijn welkomom een kijkje in onze keuken te komen ne-men. En dat hebben ze ook al meermalen ge-daan. We zijn tevens, ondersteund door hetRCT de Vallei, in gesprek gegaan met de pro-vincie Gelderland om aanspraak te kunnen ma-ken op een subsidie uit hun innovatiepot.”

Prijzen

Jan Dirk van de Voort won al eerder de Eko-land Innovatieprijs voor de natuurkorst die hijmet behulp van de ghee, een product van de

weiboter, voor zijn kaas wist te maken. Norma-le kaas heeft immers een korst van plastic. DeRemeker is hiermee de enige kaas in Neder-land met een natuurkorst. Niet de enige met na-tuurkorst, wat heel weinig voorkomt, wel deenige met Ghee als korst. Ook won de kaas vo-rig jaar de prijs voor de Best Belegen Kaasvan Nederland.Jan Dirk van de Voort: „Zonder innovatie kunje echter niet op deze schaal een natuurproductmaken. Ik ben erg blij dat we samen metWicha Benus deze innovaties voor mekaar heb-ben kunnen krijgen.”En wie de Remeker kaas eenmaal geproefdheeft, kan dat alleen maar volmondig beamen.

Wicha BenusPostbus 2706710 BG EdeT 06 52 52 43 36E wicha.benus@rct-devallei.nl

Bijzondere kaas door innovatie

Een dwarsdoorsnede van het koelpakhuis.

Jan Peter van der Voort met zijn Remeker kazen.

(INFOTORIAL)

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 13

DeKwestie

A ls je als ondernemer op deChinese markt actief wiltworden, moet je je wel

goed realiseren dat ze in Chinaniet wakker liggen van namaak.„Een westers octrooi betekent inChina niet zoveel”, zegt VincentFrequin uit Nijmegen. „Als je jeproduct wilt beschermen danmoet je dat ter plekke doen: eenChinees bedrijf oprichten en daarde patenten regelen. Frequin bege-leidt met zijn bedrijf Buvias Euro-pese bedrijven die in China aande slag willen. Hij kwam via Phi-lips in China terecht. „Ik heb eentechnische achtergrond; werkte ja-renlang in Nijmegen voor Philips.We maakten chips die in analogetv’s gebruikt werden en hadden60 procent van de markt in han-den. We kregen steeds meer klan-ten in Azië. Uiteindelijk ben ikdaar naar toe gegaan om er eenteam op te zetten.” Frequin ‘gingin China lokaal’ zoals hij datnoemt. „Niks geen westerse vrien-

den en niet bij de Nederlandseclub. Ik had alleen Chinese vrien-den. Een bijzondere tijd. Als je clo-se bent met Chinezen dan vertel-len ze je alles. Ook hun business-

problemen. Zo had een Chinesekennis een soort Bijenkorfwinkelmet homedecor-spullen. Die im-porteerde hij via Taiwan uit Ame-rika. Ik heb toen geregeld dat hij

rechtstreeks in Amerika kon be-stellen en in plaats van vijf pro-cent kreeg hij toen 30 procent kor-ting.’’Volgens Frequin – hij begon in2007 formeel voor zichzelf – zijner in China als je een kwalitatiefgoed product hebt volop kansenvoor Nederlandse bedrijven. „Chi-na is volop in ontwikkeling. HetNederlandse bedrijfsleven weetonvoldoende wat er allemaal gaan-de is. China is momenteel beziglokale markten te ontwikkelen.Daar liggen vooral voor het MKBveel kansen. Er is al wel een infra-structuur aangelegd, maar de be-volking zit qua inkomen nog opeen te laag niveau. Die moetennaar een hoge inkomensniveau ge-tild worden. China wil af van hetimago van de goedkope produktie-hal van de wereld. Ze willen inno-vatieve produkten en dus, vanwe-ge de kennis, samenwerken metWesterse bedrijven. Maar als jedat gaat doen dan moet je je ip (In-

tellectual Property, red.) wel terplekke beschermen. Vooral op hetgebied van gezondheid en voe-ding liggen er grote kansen. Eengoed en betrouwbaar netwerk inChina is de succesfactor op je pro-duct op de Chinese markt te intro-duceren. Problemen worden opge-lost in het netwerk: niet door con-tracten.” Frequin was recent nogin China. „Ik had onder meer soft-ware bij me dat door een Lim-burgs bedrijf voor garagebedrij-ven is ontwikkeld. Ik verwachtteer niet zoveel van, maar mijn Chi-nese partner vond in zijn netwerkiemand die die software kon ge-bruiken. Zo is het balletje gaanrollen.’’

● De maakindustrie is de grootste exporteur (62 po-cent) en grootste inkoper (jaarlijks ruim € 60 miljardbinnen Nederland).● De sector groeit de laatste vijf jaar harder dan

de economie als geheel.● 44 procent van de bedrijven in de maakindustrie

heeft geen strategisch plan.

Maakindustrie is grootste exporteur

In China volopkansen voorNederlandse bedrijvenVincent Frequin

ExportvereistfocusIn de rubriek De Kwestie laat deredactie ondernemers aan hetwoord over een stelling.

� Vincent Frequin: ook thuis in China. foto Gerard Verschooten

� Michel BartelsDe Smidse V.O.F.Arnhem

� Dr. ir. John LapréNucletron bvVeenendaal

� Sander van GelderHuisman Elektrotechniek,Druten

� Axel Jansen,Jazo,Zevenaar

� Rob LentinkLentink GroepVarsseveld

� Hans Willemsendirecteur WILALochem

� Cees PronkMondra GroepUlft

� Jan-Willem de Rover MSc.JWR elektrotechniekWijchen

‘Een Westers octrooi betekent in China niet zoveel’

„Het onderscheiden vanthuismarkt en export isoud denken. Metaal en elek-tro moeten kijken welkeklantbehoefte zij kunnenvervullen. Door het buiten-land tot het afzetgebied terekenen is een veel grotereschaal te bereiken, kan menzich verbinden met groei-sectoren en een grotere rolvan betekenis spelen. Ditkomt vervolgens van pas opde thuismarkt en helpt onsland de industrie te behou-den en te ontwikkelen.”

“

„Voor ons maakt meer ofminder export geen door-slaggevend verschil uit. Wijzetten de meeste van onzeproducten in Nederland af.Een kleiner deel gaat via op-drachtgevers in de petroche-mische industrie naar bij-voorbeeld booreilanden.Ook exporteren we eendeel van onze productennaar Duitsland en België.Voor veel collega’s in debranche is het echter wel es-sentieel om meer aandachtaan export te geven.’’

‘Sectoren als metaal en elektro missen onher-roepelijk de boot als zij niet (nog) meer focus-sen op export.’

„Voor ons bedrijf geldt dezestelling zeker, maar het ver-eist focus en inzet.Als producent van tumorbe-stralingsapparatuur is reeds97 procent van onze omzetop export gebaseerd.Onze ervaring leert dat hetvan groot belang is om debuitenlandse regelgevingen logistiek goed en op tijdop orde te hebben.Ons bestaansrecht als be-drijf ontlenen we onder an-dere aan deze kennis.”

„Wanneer je, naast het koes-teren van de Nederlandseklant, groei wil realiseren,biedt export extra mogelijk-heden. Dat is prima voor deonderneming en uitdagendvoor technische medewer-kers. De uitstekende exper-tise waar industrieel Neder-land over beschikt, is glo-baal gezien een absolutemeerwaarde. Huisman Elek-trotechniek, met een prag-matische benadering, komje al jarenlang tegen in degehele wereld.”

„De genoemde sectorenzijn te groot om het alleenvan de lokale markt te heb-ben.Veel bedrijven zouden zichgraag meer focussen op ex-port en tevens hun concur-rentiepositie ten opzichtevan het buitenland verster-ken.Hiervoor dienen we oudegewoonten los te laten endienen de vakbonden metde bedrijven mee te denkenom dit bereiken. Het is 5voor 12!”

„Export is voor de maakin-dustrie van levensbelang.Bij een gedegen bedrijfsstra-tegie is dat voor ons vanzelf-sprekend, de maakindustrieis voor Nederland eenvou-digweg te klein. Neem eenvoorbeeld aan onze ooster-buren die met hun maakin-dustrie al decennia lang we-reldwijd voorop lopen. Vande zogenaamde dienstverle-nende sectoren hebben wemeer dan genoeg, de recen-te ontwikkelingen zijn daareen goed voorbeeld van.”

„Het is zeker heel belang-rijk om meer te focussen opexport, maar dat moet uiter-aard niet het enige zijnwaar je als ondernemernaar kijkt.Kijk eerst eens naar welkeafnemers er allemaal in Ne-derland zitten. Want datzijn er vaak meer dan jedenkt.Wij exporteren zelf niet, endat is omdat we een heelgroot netwerk van Neder-landse afnemers hebben op-gebouwd.”

De stelling van deze maand luidt:

„Oneens, export is een keu-ze. Er zijn voldoende moge-lijkheden in de thuismarktvoor innovatieve bedrijven.Bedrijven die traditioneelblijven denken en doen mis-sen de boot. De focus dientveel meer te komen op ver-gaande ketenintegratie ensamenwerking. Samenwer-king met uitvoerende par-tijen maar ook samenwer-king met de opdrachtgever.Ons vak draait uitsluitendop toegevoegde waarde envertrouwen.”

14 DE ONDERNEMER

Henk Dekker: groeiAlles wat er ten opzichte van deOekraïne en Rusland gaat gebeu-ren is bepalend voor onze econo-mie in de komende periode. Alshet daar rustig blijft, zal het bijons steeds beter gaan. Want er ko-men steeds vaker geluiden doordat het met onze ondernemingenbeter gaat. Ondanks de nog steedste hoge werkeloosheid voorzie ikeen geleidelijke groei van onzeeconomie als er geen echt onver-wachte dingen gaan gebeuren.

Marcel Hielkema: positiefHet vertrouwen van de verschil-lende werkgevers-, inkopers-, con-sumenten- en huizenmarktin-dexen neemt weer gestaag toe. De-ze positieve ontwikkelingen moe-ten we nu op regionaal niveau op-pakken; er kan weer wat meergeïnvesteerd worden en naar delange termijn gekeken worden.Uiteindelijk zijn het onderne-mers die door hun activiteit werk-gelegenheid creëren.

Antoine Driessen: snel herstelBedrijven profiteren van het on-verwacht snelle herstel van deeconomie. Voor alle sectoren be-halve de gezondheidszorg zijn deverwachtingen beter dan een halfjaar geleden. Het consumentenver-trouwen is gestegen als gevolgvan de hervormingen op gebie-den als pensioenen, woningmarkten sociale zekerheid. Ondanks hettoegenomen vertrouwen verwach-ten we dit jaar een verdere dalingvan het particuliere consumptie-volume. Huishoudens gaan ditjaar verder met het afbouwen vanschulden of het opbouwen vanvermogen.

Henk Berg: twijfelsEr stromen Europese gelden rich-ting Gelderland. Maar als erwordt geïnvesteerd via provincieof Oost NV, komt het werk danbij regionale ondernemers te-recht? Ondanks alle goede zakendie Europa op het terrein van vei-ligheid en stabiliteit met zichmeebrengt, zijn dit voor mij twij-fels die horen bij een te politieken bureaucratisch overheidsor-gaan.

Hein van der Pasch: kickstartMet een 7 zijn we niet tevreden.Voor meer groei helpt een vliegen-de start met een ruggensteuntje.Zo gaf EU-commissaris Neelie

Kroes bij het ontvangen van deVrede van Nijmegen Penning, aanjonge generaties een kickstartvoor de toekomst.

Roy Tillmann: ondersteunenHoewel de industrie het goeddoet, is de expansie in de chemi-sche sector wat beperkter. Het

zou jammer zijn onze (vaak groe-ne) technologische voorsprongdaardoor te verliezen. De chemi-sche industrie zorgt voor eengroot deel van de Nederlandse ha-veninkomsten, veel werkgelegen-heid, export en daarmee grote in-komsten voor de staatskas. Deoverheid heeft de chemie tot eenvan de topsectoren verkozen enzou deze bedrijfstak met maatre-gelen moeten ondersteunen.

Michiel Smits: maakindustrieWe vinden dat de markt zich posi-tief blijft ontwikkelen. Diversebranches zien we uit de crisiskruipen, sommige sneller dan an-dere, maar we zien ook structure-le kenteringen. Zo zijn er mooievoorbeelden in de maakindustrie(metaal en elektro) die de afgelo-pen jaren productie naar het bui-tenland verplaatsten, maar die nutoch weer meer kiezen voor inno-vatie en hoogwaardige productiein Nederland.

Esther-Mirjam Sent: herstelDe weg omhoog lijkt gevonden.De groei trekt aan, het vertrou-wen herstelt en het dieptepunt

op de huizenmarkt lijkt achter derug. Alleen de werkloosheidstemt somber. Deze loopt dit jaarnog op en zal waarschijnlijk pasvolgend jaar dalen. Nu is dit ookniet zo vreemd, omdat de werk-loosheid altijd achter de economi-sche conjunctuur aan loopt. Gaathet beter, dan bieden meer werk-nemers hun diensten vol vertrou-wen aan, maar wachten de werk-gevers als gebruikelijk nog even al-vorens deze aan te nemen.

Ronald Migo: triple helixDe collegeprogramma’s zijn na degemeenteraadsverkiezingen ge-schreven. Hopelijk worden demooie woorden in de glossy’s inde praktijk ook toegepast. Zekerals het om het belang van regiona-le en Euregionale samenwerkinggaat. Gelukkig laten de burge-meesters in onze regio het goedevoorbeeld zien door in te zettenop de samenwerking in de triplehelix: overheid, ondernemers enonderwijs. Ook de Euregio RijnWaal laat van zich horen met eeninspirerende strategische agenda.

Guido Dierick: Neelie KroesIn deze barometer wil ik nog-maals de aandacht vestigen op deuitreiking van de prestigieuze Vre-de van Nijmegen Penning 2014aan Neelie Kroes.Zij kreeg de penning voor haar bij-drage aan de ontwikkeling en po-sitie van Europa. Dat doet zij van-uit de gedachte dat ICT-technolo-gie mensen bij elkaar kan breng-en, levens kan verbeteren en vangrote economische betekenis is.„Durven we toe te geven en te er-kennen dat Europa een ‘two waystreet’ is?” Mijn antwoord luidtvolmondig: ja.

Theo Lemmen: somberNijmegen heeft een nieuw colle-ge van B en W. Maar we mogenhet geen Havana 3 noemen, om-dat dit een negatieve klank zouhebben.Ik ben pessimistisch over het on-dernemersklimaat in Nijmegende komende tijd. Het enige licht-puntje is de wethouder EZ, Tur-kay Tankir. Hij heeft de afgelopencollegeperiode vanuit zijn rol alswethouder Werk en Inkomenzich al vaak bij de ondernemersvertoond.

Eline Koers: meer kopersDe geluiden over de economiezijn positiever. Wij zien dat ver-taald in de ontvangst van meerkoopovereenkomsten. Ook zienwe dat cliënten weer eerder be-reid zijn geld te stoppen in goedadvies, hun testamenten graagup-to-date hebben en hun huwe-lijkse voorwaarden laten beoorde-len en aanpassen. En dat is goednieuws; uiteindelijk is goedkooptoch vaak duurkoop. Uitgaven aanonder meer voornoemde actiesverdienen zich meestal dubbel endwars terug!

7,4-7,47,4-7,47,1-7,26,6-6,87,4-7,17,3-7,38,0-8,07,0-7,06,5-7,07,0-7,06,5-6,56,6-6,87,0-7,0

7,0-7,07,5-8,0

Naam

Het Barometerpaneltoont zich verheugdover het‘onverwacht snelleherstel’ van deeconomie.

‘Een onverwacht snel herstel’

Chemische bouwstoffenOSGoud-directeur KvKRabobankOndernemerscaféCold StoresDTZ ZadelhoffMercator IncubatorVNO-NCWBax AdvocatenRadboud UniversiteitLindusWeeghel DoppenbergKampsOKANXP

Roy TillmanHenk BergRonald MigoAntoine DriessenTheo LemmenJan BloklandMichiel SmitsHein van der PaschMarcel HielkemaHanno LittinkEsther-Mirjam SentHenk DekkerEline Koers

Bart van MeerGuido Dierick

Bedrijf

Barometer

Henk Dekker

Bart van Meer

Michiel Smits

Hein van de Pasch

Chris Doomernik

Henk Berg

Antoine Driessen

Roy Tillman

MarcelHielkema

Eline Koers

Hanno Littink

Esther-Mirjam Sent

Jan Blokland

Theo Lemmen

Ronald Migo

GuidoDierick

7,1-7,2

� Esther-Mirjam Sent: „De weg omhoog lijkt gevonden”. foto Bert Beelen

DE GELDERLANDER ZATERDAG 17 MEI 2014 DE ONDERNEMER 15

Broodfonds NijmegenMaandag 26 mei, Ridderstraat27, Nijmegen, aanvang 19.30uur. Informatieavond over hetvierde in Nijmegen te vestigenBroodfonds.Informatie en aanmelden:broodfonds.nl.

Vrouwentafel NijmegenMaandag 2 juni, Het Wijnfort,Bemmelsedijk 4, Lent, van17.00 tot 20.00 uur. Netwerkdi-ner voor ondernemende en am-bitieuze vrouwen. Informatieen aanmelden: vrouwenta-fel.nl.

Jong MKBDinsdag 3 juni, CvJO, Stations-plein 12, Nijmegen, aanvang19.30 uur. Bijeenkomst in het te-ken van ondersteuning, subsi-die IkStartSmart. Informatie:jongmkbkan.nl.

Internationaal zakendoenDinsdag 3 juni, GoffertstadionNijmegen, aanvang 11.30 uur.Bijeenkomst over internatio-naal zakendoen van ING Bank.Over export en import. Infor-matie en aanmelden:ing-events.nl/izd.

VNO-NCW RivierenlandDonderdag 5 juni, restaurantDe Betuwe, Hoog Kellenseweg7, Tiel, aanvang 16.00 uur. Af-sluiting verenigingsseizoenmet Annemarie Vreugdenhil,directeur Zakelijk bij ING Ne-derland.Informatie/aanmelden:vno-ncwmidden.nl.

Ondernemerscafé NijmegenIn het café van concertgebouwDe Vereeniging vindt vrijdag 6en 20 juni het Ondernemersca-fé Nijmegen plaats. Aanvangsteeds om 17.00 uur. Info: nij-meegsondernemerscafe.nl.

P. Aarnoudse te Arnhem, hodn Vi-sitekaartjesonline; Zakelijk Nijme-gen (Za Nijmegen); Zakelijk Zwol-le (Za Zwolle); Zakelijk Liemers(Za Liemers); Za Media; Za Druk-werk; Zakelijk Arnhem (Za Arn-hem); Zakelijk Ede/Wageningen(Za Ede/Wageningen); Za Well-ness; Za Doetinchem; GrenzeloosArnhem; Za Incasso; GrenzeloosDoetinchem (Gd); Grenzeloos Nij-megen (Gn); Grenzeloos Utrecht(Gu); curator mr. J. van de Peppel,Arnhem.J.J.G.M. Bodt Beheer bv te Elst, cu-rator mr. V.C.A. Eschauzier-vanWijk, Nijmegen.Oktay Dayi te Arnhem, v/h hodnBetam Nijmegen, curator mr.C.F.H. Donners, Nijmegen.Schildersbedrijf Otto Verkerk bvte Lienden, curator mr. R.C.Faase, Tiel.Albert van den Oever te Lent, v/hhodn Café Albert, curator mr. B.P.Kockelkorn, Nijmegen.Jos Arts Rolluiken en Zonwering

vof te Druten, curator mr. J. Zee-gers, Doetinchem.Copri bv te Tiel, curator mr. B.S.Witteveen, Nijmegen.P.A.J. Janssen bv te Wijchen, cura-tor mr. C.F.H. Donners, Nijme-gen.Robin Holding bv te Berg en Dal,curator mr. M.K. ter Horst, Nijme-gen.Koffiehuis eethuis Weet je Welbv te Nijmegen, curator mr. F.Daemen, Nijmegen.Grashoek Dodewaard bv te Dode-waard, curator mr. R.C. Faase,Tiel.Sunrent Benelux bv te Elst, cura-tor mr. W.M. Welage, ’s-Hertogen-bosch.Berkvens Elektro bv te Boxmeer,curator mr. J.P.M. Dexters, Budel.EuroSelectief bv, EuroSelectief Va-ria bv, Latent Talent Personeels-voorziening bv, alle te Elst, cura-tor mr. H.A. Wiggers, Velp.Theo Zweers Holding bv te Huis-sen, curator mr. E.A.S. Jansen, Nij-

megen.Slacht- en Uitbeenbedrijf UweReif bv te Groesbeek, curator mr.A. Kuijpers, Nijmegen.Zwaluw Plant bv te Huissen, cura-tor mr. F. Daemen, Nijmegen.Hilles Tegels bvg te Wijchen, cura-tor mr. J.A.N. Lap, Nijmegen.Cafe De Toorop te Nijmegen, cura-tor mr. V.C.A. Eschauzier-vanWijk, Nijmegen.Sascha Janietz te Tiel, hodn Aan-nemersbedrijf S. Janietz; curatormr. J.M.A.J. Thielen, Tiel.M.J.A.J. de Haan te Nijmegen, v/hhodn De Haan Steigers, curatormr. M.K. ter Horst, Nijmegen.Atelier 80 bv te Dreumel, curatormr. M.K. ter Horst, Nijmegen.Tissen bv te Beek Ubbergen, cura-tor mr. V.C.A. Eschauzier-vanWijk, Nijmegen.W.H. Quint en Zonen bv te Och-ten, hodn Quint Nooren Vloeistof-dichte Bestrating; curator mr.C.W. Houtman, Nijmegen.

agenda

‘Haar blijft groeien’Het is een trend in de retail: ver-schillende soorten winkels onderéén dak. Voor Coos Tieleman vankapsalon Kunst en Knipwerk isdat niets nieuws: hij doet dat albijna twintig jaar. In zijn zaak aande Stijn Buysstraat in Nijmegencombineert hij het kappersvakmet een fotografie- en showorga-nisatie.In 1995 beginnen twee studentenvan de Arnhemse kunstacademiede zaak met de bedoeling er eenkunstgalerie annex kapsalon vante maken. Een half jaar later komtCoos erbij. „Ik was kapper, maarik wilde meer’’, legt hij uit. Daar-om volgt hij colleges fotografie:„Ik wilde leren hoe je een goedefoto maakt.’’Vijf jaar later trekken de oprich-ters verder; de ene vindt liefde enwerk in Rotterdam, de anderegaat op wereldreis. Ze heeft nueen zaak in Berlijn waar ze kap-pen met kunst verbindt.Coos gaat kappen met fotografieen de organisatie van events com-bineren. De zaak is zo ingerichtdat met enkele simpele handelin-gen de kapsalon in een fotostudioomgebouwd kan worden.Kunst en Knipwerk heeft, aldusTieleman, geen last van de crisisgehad: „Haar blijft altijd groeien.’’Hij heeft voor 95 procent vasteklanten, onder wie veel hoogopge-leiden en studenten. Ook ver-zorgt Tieleman over de hele we-reld presentaties en organiseerthij shows over nieuwe haartrendsen trainingen door en voor kap-pers. Hoewel het knippen en föh-nen nog maar een kwart van zijnwerk uitmaakt, blijft het wel zijngrote passie. „Kapper is een gewel-dige job. Het is puur ambachtelijkwerk en je maakt ongeveer elkhalf uur iemand blij.”

Haringparty„De Haringparty 2014 van de On-dernemers Sociëteit Rijk van Nij-megen (OSRN) staat gepland opwoensdag 4 juni, traditioneel om18.00 uur in het Nijmeegse stad-

huis.”Dat schreven we (over van deOSRN-website) in de Onderne-mer van april. Fout dus. WendyGrutters, van Dolynn Communi-cations & Events, die de Haring-party voor de Ondernemers Socië-teit Regio Nijmegen organiseert,laat weten dat er over de datumvan de Nijmeegse haringpartygeen enkele twijfel bestaat: dejaarlijkse haringparty is op don-

derdag 26 juni, vanaf 18.00 uur, inhet stadhuis.

Bijeenkomst binnenstadEr is in de Lindenberg een bijeen-komst voor alle ondernemers vande Nijmeegse binnenstad – in cul-tuur, horeca en retail.Het Huis voor de Binnenstad kon-digt voor dinsdag 3 juni om 19.30uur een avond ter inspiratie aan,om te debatteren en discussiëren,

en om meningen te verzamelenover toekomst en heden van hetwinkelgebied, cultuuraanbod enhoreca in de binnenstad.

Nacht van de FooiJaarlijks vindt ook in Nijmegen,dit keer op 17 mei, weer de Nachtvan de Fooi plaats. In meer dantien steden vraagt de gelijknami-ge stichting aan de horeca – werk-nemers en werkgevers – alle fooivan die dag af te staan.Het bedrag wordt verdubbelddoor een partner van StichtingNacht van de Fooi. Met de op-brengst worden vijf kleinschaligeontwikkelingsprojecten gefinan-cierd. In Nijmegen hebben almeer dan zestig horecagelegenhe-den aangegeven mee te zullendoen. Een extra tip in de fooien-pot wordt dus bijzonder op prijsgesteld.

Broodfonds nummer 4Ze gaan als zoete broodjes over detoonbank, de Broodfondsen. InNijmegen functioneren er al drie:Broodfonds Nijmegen BroodjeFonds en Ceres. De belangstelingin Nijmegen en omstreken is zogroot, dat nu aan een vierde

Broodfonds gewerkt wordt.Een broodfonds is een collectiefwaarin twintig tot maximaal vijf-tig zelfstandige ondernemers el-kaar steunen als zij een periode ar-beidsongeschikt zijn. Het is eenbetaalbaar en transparant alterna-tief voor de arbeidsongeschikt-heidsverzekering (AOV) voor on-dernemers.Het broodfonds is er voor alle zelf-standige ondernemers. Zowel zzp’ers als ondernemers met een bvof vof kunnen meedoen. Voor deoprichting van het vierde fondsin Nijmegen wordt een informa-tieavond gehouden op maandag26 mei om 19.30 uur in het Archi-tectuur Centrum Nijmegen in deLindenberg aan de Ridderstraat.

broodfonds.nl

Met collega’s ontbijtenSamen met collega’s een lekkerejus d’orange met een croissantnuttigen in een ludieke ontbijt-bus die op het werk komt voorrij-den. Collega’s kunnen samenzo’n ontbijt winnen bij ‘SLIM uitde spits’. Tot 23 mei kunnenspitsmijders in de regio Arn-hem-Nijmegen deelnemen aande Ontbijtbuswedstrijd. ‘SLIM uitde spits’ daagt spitsmijders uit col-lega’s uit te nodigen om ook despits te mijden.De groepen collega’s met de mees-te deelnemers krijgen als verras-sing de Ontbijtbus op bezoek opde zaak. Het SLIM-project in de re-gio Arnhem-Nijmegen is hetmeest succesvolle spitsmijdenpro-ject van Nederland. Met zo’n16.000 deelnemers realiseert hetruim 4.000 spitsmijdingen perdag. De deelnemers aan ‘SLIM uitde spits’ mijden de drukste we-gen op de drukste tijden van dedag. Zo dragen zij bij aan een bete-re bereikbaarheid van de regioArnhem-Nijmegen.Uit deelnemersonderzoek blijktdat ook een bijdrage leveren aanbetere bereikbaarheid en het mi-lieu meespelen.

slimuitdespits.nl

� Coos Tieleman van Kunst en Knipwerk. foto Eigen foto

Faillissementen

� De Ontbijtbus gaat deze zomer op pad.

� Ook burgemeester Bruls is door-gaans present op de haringparty.

geknipt en geschorenTips of informatie? deondernemer@gelderlander.nl

Door André Sonneville

Te huur ArnhemFraaie kantoorvilla

Te huur ArnhemRijntoren: office with a view

Te huur ArnhemKantoorgebouw ‘Groenveste’

Te huur ArnhemZichtlocatie aan de A12

Te huur VeenendaalFunctioneel en solitair bedrijfsgebouw

Te huur/te koop ArnhemKwalitatief kantoorgebouw ‘B42’

Vosdijk ong.Fraaie, deels monumentale, kantoorvilla aande rand van het terrein waar ook AkzoNobelgevestigd is.

• circa 725 m2, verdeeld over tweebouwlagen

• voldoende parkeergelegenheid op eigenterrein

• veel originele elementen nog aanwezig• gelegenheid tot gebruikmaking vanuitgebreide services en facilities op hetAkzoNobel-terrein

Velperweg 35Fraai kantoorgebouw op een uitermate goedbereikbare locatie aan de rand van hetcentrum van Arnhem. NS Station‘Velperpoort’ ligt op loopafstand.

• circa 5.375 m2 kantoorruimte, in unitsvanaf 200 m2

• 83 parkeerplaatsen op eigen terrein• aanvaarding in overleg

Meander 861Turn-key luxe kantoorruimte op dezesde etage op businesspark‘IJsseloord 2’ aan de A12. Metmogelijkheid om naamsaanduidingop de oostgevel te plaatsen.

• 652 m2 kantoorruimte, in units vanafcirca 281 m2

• 20 parkeerplaatsen• gebruikmaking van aanwezige faciliteitenbespreekbaar

Broekstraat 9Het object staat op een zeer royaalperceel van 16.710m2 naast hetRijnstate-ziekenhuis en het Golden Tuliphotel nabij het ‘Velperbroekcircuit’ aan deA12. Het gebouw heeft onder andere eenzorgfunctie gehad.

• circa 2.550 m2, verdeeld over driebouwlagen

• 20 parkeerplaatsen bij het gebouw• diverse mogelijkheden voorherontwikkeling

Dijkgraaf 38Multifunctioneel bedrijfscomplex opbedrijventerrein ‘Nieuwgraaf’ in Duiven.Het bedrijfscomplex bestaat uitbedrijfsruimte, kantoren en showroom.

• circa 2.100 m2 bedrijfsruimte,circa 810 m2 kantoorruimte encirca 210 m2 showroom

• uitstekend bereikbaar door liggingdichtbij de A12

• 20 parkeerplaatsen op eigen terrein

Impact 2Fraai vrijstaand kantoorgebouw opbedrijventerrein ‘Centerpoort-Noord’ inDuiven. Het gebouw is 15 jaar geledengebouwd en ligt direct aan de afrittenvan de A12.

• mogelijkheid tot realisatie bedrijfsruimteop het perceel

• circa 2.073 m2, verdeeld over vierbouwlagen

• 114 parkeerplaatsen op eigen terrein• flexibel in te delen

Impact 6Een functionele vrijstaande bedrijfsruimtemet representatieve kantoorruimteverdeeld over twee bouwlagen. Gunstigeligging op bedrijventerrein ‘CenterpoortNoord’ direct aan de A12.

• circa 6.217m2 bedrijfsruimte en circa1.516m2 kantoorruimte

• twee overheaddeuren en een loadingdock• vrije hoogte zesmeter• aanvaarding eerste kwartaal 2016

Oranjesingel 1Representatieve kantoorruimte opeen prominente locatie in het centrumvan Nijmegen aan het KeizerKarelplein naast concertgebouw‘De Vereeniging’.

• circa 3.114 m2 beschikbaar, in units vanaf450 m2

• 50 parkeerplaatsen in de parkeerkelder• uitstekende bereikbaarheid

Arnhemseweg 4Gemoderniseerde kantoorruimte op deeerste verdieping van het voormaligpostkantoor in het centrum van Ede.

• circa 446 m2

• drie parkeerplaatsen op eigen terrein• goed bereikbaar met eigen en openbaarvervoer

Storkstraat 23Solitair bedrijfsgebouw op een ruimekavel van circa 4.465 m2 opbedrijventerrein ‘De Compagnie’.

• circa 1.842 m2 bedrijfshal met circa568 m2 kantoorruimte

• vrije hoogte tot 10 meter• twee loadingdocks en separateoverheaddeur

• 35 parkeerplaatsen op eigen terrein

Nieuwe Stationsstraat 10Zeer compleet en energiezuinig kantoorgebouw‘Rijntoren’ op NS Station ‘Arnhem Centraal’.Met onder andere een gedeelde receptie,restaurant en vergaderfaciliteiten.

• circa 6.000 m2, eventueel in unitsverhuurbaar

• parkeren direct onder het gebouw• uitstekend bereikbaar met eigen en openbaarvervoer

Utrechtseweg 310Het kantoorgebouw ligt direct bij de ingangvan ‘Arnhems Buiten’, een businesspark inde parkachtige omgeving tussen Arnhemen Oosterbeek.

• circa 3.000 m2, verdeeld over vierbouwlagen

• uitstekend bereikbaar met eigen enopenbaar vervoer

• vergadercentrum op de begane grond• 62 parkeerplaatsen op eigen terrein

Huurprijs: EUR 130,- per m2 per jaarEUR 600,- per parkeerplaats per jaarHuurprijs: EUR 115,- per m2 per jaar

Huurprijs: EUR 125,- per m2 per jaar Huurprijs: EUR 125,- per m2 per jaar

Huurprijs:bedrijfsruimte: EUR 45,- per m2 per jaarkantoorruimte: EUR 100,- per m2 per jaar

Koopprijs: EUR 1.100.000,- kosten koperHuurprijs: op aanvraagKoopprijs: EUR 1.450.000,- kosten koper Huurprijs: op aanvraag

Huurprijs: op aanvraagKoopprijs: op aanvraag

Huurprijs: EUR 75,- per m2 per jaar

Huurprijs: EUR 175,- per m2 per jaarEUR 1.250,- per parkeerplaats per jaar

Huurprijs: op aanvraagKoopprijs: EUR 2.750.000,- kosten koper

Alle

bedrag

enzijn

exclus

iefBTW.

Meer info 026 4 452 445 of via www.dtz.nl

De beste objecten vindtu bij DTZ Zadelhoff

Te huur NijmegenToplocatie in stadscentrum

Te huur EdeKarakteristiek kantoorgebouw

Te koop VelpKantoorgebouw op ruim perceel

Te huur/te koop DuivenMultifunctioneel bedrijfscomplex

Te huur/te koop DuivenRepresentatief kantoorgebouw

Te huur DuivenMultifunctionele bedrijfsruimte