De organisatie van de palliatieve zorg in het UZ Gent

© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent

De organisatie van de palliatieve zorg in het UZ Gent

Palliatief Support Team

22© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent


Wat is palliatieve zorg?

Definitie van de WHOPalliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.Moeilijker te definiëren dan verwacht. Wat is palliatieve zorg? wat is een palliatieve patiënt?Palliatieve zorg is breder dan de zorg voorzien door een palliatief support team of de zorg op een palliatieve eenheidHet is een zorgmodel in de context van een levensbedreigende aandoening


Wat is palliatieve zorg

Palliatieve zorg is meer dan een benadering of een aanpak, het is zowel een filosofie van zorg als een gestructureerd systeem van zorgverstrekking . Palliatieve zorg is geen ziekte-georiënteerd maar een zieke-georiënteerd model waarin we trachten de levenkwaliteit van patiënt en zijn naasten zo hoog mogelijk te houden, te streven naar maximaal functiebehoud en te ondersteunen bij besluitvorming rekening houdend met zijn individuele noden en waarden maar met een realistisch kader voor ogen. Palliatieve zorg is een bij uitstek interdisciplinaire zorg.


The Calman Gap

Quality of life is a difficult concept to define and to measure. An hypothesis is proposed which suggests that the quality of life measures the difference, or the gap, at a particular period of time between the hopes and expectations of the individual and that individual's present experiences. Quality of life can only be described by the individual, and must take into account many aspects of life.


The Calman Gap


Structuur van de palliatieve zorg

P a llia t ie v e th u iszo rg P a llia t ie f su p p o rtte amP a llia t ie ve fun c tie

in a cu te zie ken h u isin R V T

P a llia tieve e e nh e idin z ie ke n h u is

e q u iva le n t m e t ho s p ices

P a llia t ie f d ag c e ntrum

P a llia t ie f N e tw e rko f sam e nw e rk in gs ve rb a nd

g e org a n ise e rd pe r re g io


Organisatie van de palliatieve zorg in het UZ Gent

Palliatieve eenheid9,4 FEQ verpleegkundigen (6 bedden) in de zorg, 0,6 FEQ administratieve ondersteuning1 FEQ hoofdverpleegkundige0,3 FEQ psycholoog0,4 FEQ arts

Palliatief support team2, 25 FEQ verpleegkundige (effectief 1,75)0,4 FEQ arts0,5 FEQ psycholoog


Organisatie PZ in het UZ

Goede bestaffing, boven de wettelijke normVrijgesteld arts0,8 FEQ psycholoog, ook mogelijkheid van patiëntencontactenOndersteuning sociale dienstKeuzes van het ziekenhuis en van het medisch diensthoofd


Taken van het PST

De werking van het Palliatief support team (PST) is gebaseerd op vier wettelijke taken (KB van 15-07-1997).Palliatieve zorgcultuur invoeren d.w.z. iedereen in dit ziekenhuis bewust maken van de noodzaak om tijdig een palliatief beleid op te startenAdviesverstrekking over alle aspecten van palliatieve zorg aan patiënten en aan medewerkersZorgen voor opleidingContinuïteit van de zorg mee ondersteunen bij ontslag

Erkenningsnorm voor ziekenhuis!


Evolutie PST sinds 2008

2008 2009 2010 2011 2012

Aantal begeleidingen 440 519 499 523 766

Aantal begeleide patiënten 383 439 434 452 558

Totaal aantal begeleidingsdagen 3102 3945 3287 3738

Mediane duur begeleiding 7 7,9 6,2 4,8

Aantal bezoeken 1392 1900


Informatie over ontslag

Aard Aantal

Overleden 201

Huis 163

Huis met PTZ 250

Palliatieve eenheid 110

RVT / ROB 14

Sp-dienst/revalidatie 0

Andere of onbekend 20

Einde begeleiding 8

totaal 766


Is deze informatie relevant voor een performante werking?

Conclusies jaarverslagDe toename van het aantal begeleidingen tov 2011 wordt bijna volledig verklaard door een toename van de vragen van de afdelingen medische oncologie/radiotherapie (111 naar 236), gastro-enterologie (81 naar 126). Belang van deelname aan wetenschappelijk onderzoek? De meerderheid van de begeleide patiënten gaat naar huis met ondersteuning van een palliatieve thuiszorgequipe. Belang van continuïteit van zorg en samenwerking met interne en externe partners. De duur van de begeleiding bedraagt gemiddeld 4,8 dagen maar varieert al naargelang de duur van de opname. De duur van de begeleidingen neemt af van 7,9 dagen in 2010, 6,2 dagen in 2011 tot 4.8 dagen in 2012. Wordt het PST (te) laat in het ziektetraject geconsulteerd?



In totaal worden 1900 bezoeken afgelegd bij 558 patiënten of 3,4 bezoeken per patiënt. Belang van intensieve follow up en niet op vraag In totaal overlijden 301 patiënten in het ziekenhuis met begeleiding van het palliatief team op een totaal van 862 overlijdens, 201 op de afdeling en 100 op de palliatieve eenheid. Ongeveer 35 % van de patiënten worden intensief palliatief begeleid door een gespecialiseerd team tijdens de laatste periode van hun leven. Belang van meerwaarde van palliatieve zorg bij alle niet acute overlijdens in het ziekenhuisBijna de helft van de patiënten wordt slechts één keer bezocht. Het PST wordt ingeschakeld bij goed omschreven zorgvragen, voor ondersteuning van ontslag en bij symptoomcontrole in de terminale fase. Belang van procesmatig samenwerken in een palliatief zorgtraject


Toekomstgerichte palliatieve zorg voor Vlaanderen 2020

Optimalisatie van palliatieve zorg (o.a. betere pijnmeting en –bestrijding) en inclusie van niet-oncologische palliatieve patiënten (frailty, terminaal hart-, long– en nierlijden, dementie en neurologische aandoeningen, ALS ...). Vroegtijdige Zorgplanning (VZP) als essentieel onderdeel van kwaliteitsvolle palliatieve zorg: ondersteuning van implementatie van VZP-codes en comfortcodes Verdere integratie van palliatieve zorg naadloos aansluitend op curatieve zorg in acute settings (ook intensieve zorg), binnen het algemeen zorgaanbod in het laatste levensjaar van de patiënt. Implementeren van actieve samenwerking tussen curatieve of ziektestabiliserende disciplines en palliatieve zorg in vroeg stadium van de aandoeningen, van zodra duidelijk is dat genezing niet meer mogelijk is en de levensverwachting beperkt is.Ethische exploratie, scholing van professionelen. Versterking van ‘moreel beraad’ door zorgverleners (-strekkers ) van alle disciplines.


Inbedding van PZ in het UZ Gent : van directe naar indirecte zorg: 2020

2013Vnl direct advies aan bed (registratie)Deelname aan multi-disciplinaire teamsDeelname aan werkgroepenIntern opleiden en vorming gevenNetwerken ihk van continuitiët van zorg

2020Palliatieve bewustwording bij zorgverleners (als zorgconcept) Kennis conform compertentieprofiel bij alle zorgverleners,Interdisciplinair werken Zorgtrajecten, ontwikkelen van richtlijnen, VZP Brugfunctie tussen ziekenhuis en thuis


2013 2020



De palliatieve eenheid UZ Gent: evolutie sinds 2003

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Aantal opnames 89 85 70 96 95 140 113 113 130 144

Gemiddelde opnameduur 18.8 23.6 27,5 23.9 20.0 14.0 14.6 17,8 15,26 14,1

% interne opnames 78.7 84.7 74,3 84.4 66.3 75.7 69.1 63,8 80 72,3

Percentage oncologische patiënten 89.9 89.4 97.1 89.9 95.8 89.3 92.0 91,6 84,6 86,1

Percentage niet –oncologische patiënten 9.0 10.6 2.9 9.4 4.2 10.7 8.0 8,4 15,4 13,9

% overlijdens 94.0 91.8 93 89.5 91.6 94.3 93.8 88,6 89,0 86,2

% ontslag 6.0 8.2 7 10.6 8.4 5.7 6.3 11,4 11 13,8

% euthanasieën 4.5 7.1 10 11.5 8.4 11.4 12.5 9.4 6,9 9,7


Verblijfsduur van patiënten Verblijfsduur patiënten Aantal 2012 % 2012 % 2011

Eén dag 17 11,8 9,2

1 dag tot 1 week 60 41,7 33,1

1 tot 2 weken 27 18,75 26,2

2 tot 4weken 27 18,75 16,2

4 tot 8 weken 5 3,5 13,0

meer dan 8 weken 8 5,5 2,3

144 100% 100%


Wachttijd tot opname

Aard Aantal%

Geen wachttijd 6444,4

Wachtdagen ≤ 4 dagen 3323

Wachtdagen 4-7 dagen 2416,6

Wachtdagen 8-14 dagen 2013,9

Wachtdagen ≥ 15 dagen 32,1

totaal 144100



In 2012 verblijven 144 patiënten op de eenheid. De verblijfsduur is gemiddeld na correctie van de langblijvers 10 dagen, de helft van de patienten overlijdt binnen de week. Belang van goede teamondersteunig en adequate opleiding en vorming, zorg voor zorgenden.De eenheid neemt voornamelijk oncologische patiënten op. Dit verklaart zich door het voorspelbare ziekte proces en de meer geïmplementeerde palliatieve zorg. De opnames van niet oncologische patiënten blijft stabiel tussen 10 tot 15%. De behandelde niet oncologische patiënten zijn vnl terminaal COPD en hartfalen. De groep neurologische patiënten is eerder heterogeen. We weerhouden diagnoses zoals ALS(3), ziekte van Huntigton en myelitis transversa. Bereiken we in voldoende mate de niet- oncologische patient? Hebben we genoeg professionaliteit om complexe zorgsituaties adequaat te benaderen?


Is deze informatie relevant voor een performante werking?• Opname criteria: prognose 2 maanden. Risico op het verlenen van enkel

terminale zorg• De meerderheid van de patiënten wordt binnen de 5 dagen na aanvraag

opgenomen worden op de palliatieve eenheid. We evalueren patiënten na 4 en 8 weken opname. Belang van gestroomlijnd opname en ontslagbeleid om snel een zorgaanbod te kunnen garanderen voor een maximale groep patiënten.

• De ontslagplanning verloopt vrij vlot. Elf patiënten gaan naar huis met maximale thuiszorg. Eén patiënt wordt snel terug opgenomen op de eenheid. De anderen sterven thuis of in het RVT, meestal snel na ontslag. Het ontslag naar RVT verloopt moeizamer gezien de lange wachttijden. Evenwicht tussen individuele patiënt en efficiënt gebruik van middelen en mensen. Verschillen in visie in het team.



De redenen van opname zijn vaak multifactorieel. Zowel fysische, psychische als sociale redenen zoals gebrek of uitputting van mantelzorg kunnen leiden tot een vraag tot opname. Meest frequent is een combinatie van fysische, psychische en sociale redenen. Belang van professionaliteit in de 4 domeinen van palliatieve zorg

De palliatieve eenheid richt zich tot patiënten met complexe zorgproblemen en/of levenseinde vragen. Op de palliatieve eenheid worden 17 euthanasieprocedures uitgewerkt waarvan 14 patiënten om uitvoering vroegen. Er worden 15 patiënten wegens refractaire symptomen gesedeerd waarvan 6 diepe sedaties. ( Diprivan, Etumine/ Dormicum, Ketamine). Belang van (ethische) reflectie, visieontwikkeling , zorg voor zorgenden


Toekomstgerichte palliatieve zorg voor Vlaanderen 2020

Uitbouw van lowcare/mediumcare palliatieve bedden (met andere/lagere omkadering), wellicht op verschillende sporen: deels in WZC, misschien ook toegevoegd aan bestaande palliatieve eenhedenAandacht houden voor het ’natuurlijke’ stervensverloop, voor ’slow dying’.Bijzondere aandacht voor spirituele en existentiële zorg, door vorming in functie van kennisoverdracht,vaardigheden en attitudes.


Toekomst van PE in het UZ Gent

Expertise centrum in palliatieve zorg en levenseindeOpen staan voor complexe zorgvragenProfessionaliteit uitdragen in het ziekenhuisPlaats van de vrijwilliger in het zorgtraject, van zorgtaken naar zorgbegeleidingEvolutie van naar high-care naar mediumcare/low-care/ chronische , “hospice” zorg


Dank u voor uw aandacht

Documents

De organisatie van de palliatieve zorg in het UZ Gent