De renatarum litterarum fontibus nuper reclusis

Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academyof Sciences in Prague

De renatarum litterarum fontibus nuper reclusisAuthor(s): Jan MartínekSource: Listy filologické / Folia philologica, Roč. 113, Čís. 2 (1990), pp. 153-160Published by: Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academy ofSciences in PragueStable URL: http://www.jstor.org/stable/23465452 .

Accessed: 14/06/2014 02:14

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact [email protected].

.

Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academy of Sciences in Prague iscollaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Listy filologické / Folia philologica.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 195.78.109.68 on Sat, 14 Jun 2014 02:14:17 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

http://www.jstor.org/action/showPublisher?publisherCode=icsipcasp

http://www.jstor.org/action/showPublisher?publisherCode=icsipcasp

http://www.jstor.org/stable/23465452?origin=JSTOR-pdf

http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp


ZPRÁVY

Antické tradice v české literatuře od Bílé hory do začátků národního obrození J. Hrabák

Antika v díle J. A. Komenského J. Nováková Antické tradice v českém renesančním a barokním divadle A. Scherl Antika a renesanční výtvarné umění J. Krčálová

Umělecký model antiky v českém kulturním vývoji od obrození do současnosti

K. Krejčí Doba národního obrození K. Krejčí Májové období V. Štěpánek Lumírovské období V. Štěpánek Na přelomu století E. Stehlíková Meziválečné období E. Stehlíková Vývoj českého překladu z děl antické literatury J. Šprincl Antické dědictví v novodobé české architektuře M. Vilímková Novodobé české sochařství a antika P. Wittlich Antika a české malířství 19. století O. Macková Dědictví antiky v koncepci obrazu moderní české malby V. Formánek Antické motivy v české hudbě J. Pilka Antická teorie a česká estetická věda L. Svoboda Antická estetika, zvláště aristotelovská teorie dramatu, a moderní česká estetika

L. Svoboda Antika a česká filozofie 19. století J. Zumr

Těší mne, že alespoň tímto způsobem mohu dát do pořádku jednu z bibliografic kých kuriozit naší doby, i když se několik autorů tohoto zadostiučinění již nedožilo.

Růžena Dostálová

De renatarum litterarum fontibos nuper reclusis

Nemo tam multa doctrinae et humanitatis monumenta litterato orbi aperuit, quam multa Paulus O. Kristeller, vir ob indefessam curam assiduumque studium admi randus, e spissa oblivionis caligine sub claram cognitionis lucem protraxit inque erudi

torum hominum conspectu posuit. Neque est dubium, quin in voluminibus ab optime merito viro in medium prolatis suae quisque patriae thesauros sectaturus sit. Quae si

ita se habent, ne nos quidem quisquam vetabit his pretiosissimis librorum fontibus ad amplìficandam litterarum Bohemicarum notitiam uti. Sunt duo praesertim volumina

a gentis nostrae doctis hominibus non satis pervestigata, alterum indice carens

ideoque aditu diffìcilius, alterum recens etiam nunc a prelo: Iter Italicum. Accedunt alia itinera. Compiled by Paul Oskar Kristeller (Columbia University): Volume III (Alia itinera I), London - Leiden 1983 Volume IV (Alia itinera II), London - Leiden, New York, Kobenhavn, Kôln 1989.

Quam moleste viri litterarum studiosi indicem voluminis III (I) desideraturi essent, ne auctor quidem ignorabat, cuius haec sunt verba: „The absence of an index in this volume will be regretted by everybody, including myself (p. XIX). Neque a me exspectari velim, ut in Bohemis renatae aetatis scriptoribus ordine alphabeti enume randis ea praestem, quae Kristeller in suo ipse libro praestare non potuit. Sunt tertio volumini 748 paginae, quarum singulis plus centena nonnumquam nomina propria comprehenduntur, qua in materiae frequentia et ubertate non satis cautum esse

potest, quominus longo operi somnus obrepat. Haec quamvis ita sint, modestissimum

minimeque ambitiosum, quod nunc in lucem profero, opusculum non omnia rerum

153



ZPRÁVY

Bohemicarum vestigia complectens gratum tamen quodam modo lectoribus benevolis

fore confido, nisi Homericum illud obliti sint, quod de munusculo simplici neque tamen iniucundo dici solet. Ea, quae ad alios pertinent, his patefeci, ipse humaniores

Bohemiae et Moraviae litteras hic tractaturus sum. Quas partes antequam suscepero,

pauca de methodo ab auctore adhibita dicam. Quaerendum enim est, in quo promptis

simi sagacissimique codicum veterum investigatoris virtus, constantia, veritas, fides

maxime constet, ut ea, quae ex eius libris acceperimus, sine ullo scrupulo firma et rata

existimare et ad stabilia futurarum disputationum fundamenta locanda adhibere

possimus. Neque tamen ea, quae supplenda aut etiam paulo aliter dicenda esse

videantur, mollibus sententiis diluere aut indulgenti silentio tegere licebit. Ac primům quidem ea renatarum litterarum monumenta, quae ex priscis volumi

nibus nunc demum eruta primos lucis publicae radios vident, necnon ea, quae iam

abunde a viris artium peritis tractata sunt, nullo interdum discrimine iuxta ponuntur.

Tantum autem abest, ut hoc in auctoris contumeliam dictum esse velim, ut etiam

vehementer admirer ipsum materiam tam amplam conquirere potuisse neque

dubitem, quin hac laude parem habiturus sit neminem. Eo Consilio harum rerum

mentionem facio, ut admoneam lectores nota ab ignotis, tractata ab intactis esse sepa

randa, quo in negotio alia saepe virorum eruditorum opera consulenda esse censeo.

Inter libros manu scriptos, quorum describendorum causa Pauli Kristeller opus conditum est, typis excusa etiam opera ab eo memorari videntur. Neque negare audeam huius generis Georgii Chudecii carmina varia Latina esse (3, 439b). Adduntur enim ab auctore indicia loci et temporis („Prague 1601") signumque bibliothecae Sitta viensis Pg 8 273/19, quod ad libellum impressum corpori multorum opusculorum insertům pertinere videtur; signât enim numerus 19 libellum adligatum. Quod qui credere non vult, huius ephemeridis LF volumen 97 anno 1974 editum inspiciat, in cuius pagina 162, versibus 9-12, dictus liber describitur facta etiam Chudecii operum mentione. Neque tamen infitior typis excusos libellos notas manu scriptas continere.

Occasionem oblatam arripiens illud etiam moneo, Chudecii carmina eodem signo ornata bis in Itinere 3 (439b et 440b) tamquam diversa poesis monumenta apparere. Alia huius modi a viro docto, qui ea detexit, mox in hac ephemeride patefacta et illu

strata videbimus.

Frequentissima doctorum humanioris aevi virorum nomina in libris Itinerum inesse

diximus. Est tamen materia ab auctore inventa multo uberior et largior, quam qualis et

quanta ex numero nominum propriorum lectori propositorum exspectanda esse

videatur; neque enim omnia nomina libri ceperunt, quo factum est, ut enumerationes

nonnumquam in medio relinquerentur verbis „et alii" („and others") adiunctis (3,77b, 81b - in hac pagina duodecies -, alibi).

Sunt quaedam nominum formae dubiae aut plane reiciendae, quarum exemplis

aliquot allatis contenti erimus ad omnes enumerandas non processuri. Appellatur clarissimus saeculi 17. ineuntis poeta P. a Bisbice Bohemus (3, 573a), qui Paulus a Gisbice aut Jizbice nominandus erat (Enchiridion renatae poesis - quod posthac littera E signabitur - 2, Pragae 1966, pp 456-479). Georgius Caluminus Silesius (3, 395b) idem esse videtur, qui Georgius Calaminus Argenteis Montibus in Silesia natus (E 1, 1966, 251), Ianus Cornarus (3, 440b) Cornarii potius nomine utebatur, cuius nominis genitivum, qui puram Latinitatem sequebantur, Comari scribebant, Io. Hono rius Cubicensis (3, 472b) Cubitum Bohemiae patriam habebat, unde ei Cubitensis cognomen imponebatur, Martinus Cuthanus (4, 94b, 724c) Cutheni aut Cuthaeni aut

Kutheni nominibus notus erat (E 3, 1969, 116-120), Tifernati praenomen Gregorio (4, 742a) fuit, non Georgio (4,104a, 738c); neque de duobus Tifernatibus fit sermo, sed de uno ac eodem, quia is, qui Georgius appellatus est, auctor carminis „Virgo decus caeli"

incipientis nominatur (4, 104a), quod poema omnes Gregorii esse affirmant (e.g. K. Adel, Conradi Celtis ... opuscula, Lipsiae 1966, p. 32, 33, 100, 101, alibi). Non placet

154



ZPRÁVY

nomen Iohannis de Novo Domo (4, 751c) - est enim domus feminini generis (recte 4, 440a) - Treutherus (4, 377a, 803c) in Treutlerum mutandus est neque ab Hieronymo Treutlero (E 5, 1982, 391) in indice (4, 803c) separandus, ille vero, qui a Nigro Monte nobilitatem trahebat, Tschernahor (4,315a) melius quam Tschernador (4,793a) appel latur.

Quod de Treutleri mentione in indice facienda censuimus, de multis auctoribus dici potest, qui bis in indice apparent unico tamen loco nominandi. Ne exemplo fraudemus lectorem, Caspar Conrad (4, 722a) vix alius ac Gaspar Cunradus (4,724b) esse videtur (E 1,1966, 516-518) in commentariis ipsis (4,438a) etiam Casp. Chunradus appellatus. Neque G. Logus (4, 757b) a Georgio Logo Silesio (ibidem) seiungendus est neque a Valentino Trotzendoďo Valentinus Trocendorfius (4, 804a), Aurimontanae scholae rector dictatorque perpetuus. A patria urbe Silesiaca Iohanni Oppolitano cognomen erat praenomini soli adiunctum, cum tamen tribus eo tempore nominibus alii viri renatae antiquitati faventes gloriarentur. Nec vero huic nomen a patře traditum defuit,

quo tamquam gentili utebatur, Iohannes Serifaber Oppolitanus plena et iusta

nominum serie iuncturaque appellatus (E 5, 1982, 47-50); id tum moris erat, ut medium nomen interdum omitteretur (LF 92, 1969, 301). Quae si ita se habebant, nemo nos prohibere poterit, quominus Oppolitanum (4, 772b) et Serifabrum (4, 795a) unum eundemque scriptorem fuisse arbitremur. Si quis harum rerum documenta

quaesierit, memoratos Itineris et Enchiridii et huius ephemeridis locos inspicere non gravabitur.

Sine poetae nomine Breve encomium Olomucii memoratur (3, 153b), quod Carmen

topographicum in illa urbe anno 1550 Simone Ennio auctore typis excusum est (E 2, 1966, 105s). Borbonio (3, 165a) praenomen Matthiae (E 1, 1966, 218-222) addendum esse censeo; plures enim Borbonii liberalibus disciplinis studebant (cf. 3, 283b) ideoque diligenter distinguendi sunt.

Describit auctor in Itinere 3. (26b) opusculum a se repertum sic: Mythological frag ment. The folio begins montis aram fabricaverunt. The first complete sentence begins Et respicientes inter spissa. There is a heading: Pallidorus Priami regis filius. The corresponding text begins: Nam ego sum Pollidorus Priami regis filius quem huc pater meus.

Exile sane fragmentům idemque truncum et lacerum. Sententiae breviores sunt,

quam quae debitum sensum reddant, ultima, quae pronomen relativum sequitur, inchoata et manca et debilis est verboque finito caret. Nomen proprium alias Palli

dorus, alias Pollidorus scribitur. Quae quamvis ita se habeant, fons tamen in tenebris

non latebit. Est Verg. Aen. 3, 19-68, unde sumpta verba ad cognoscendam similitu

dinem apta longioribus spatiis singulas litteras dividentibus insignio lectoremque praemoneo montem fragmenti tumulum Aeneidos (v. 22), spissa fragmenti densa

hastilia Aeneidos (v. 23) significare.

Forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo

virgulto et densis hastilibus horrida myrtus. Accessi viridemque ab humo convellere silvam

conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras . . .

Heu fuge crudelis terras, fuge litus avarum,

nam Polydorus ego . . .

Hunc Polydorum auri quondam cum pondéré magno

infelix Pria mus furtim mandarat alendum

Threicio regi...

155



ZPRÁVY

Habemus itaque, unde fragmentům interpretari possimus. Interruptam sententiam

pronomen relativum secutam verboque finito carentem ante omnia explanandam esse

arbitrar. Quae quo modo supplenda sit, versus Aeneidos 3, 49-51 supra editi osten

dunt. Genitivum montis, quem in fragmento legimus, verba „in vertice" aut „in cacu

mine" antecessisse videntur; cf. Aen. 3, 22: tumulus, quo... summo.

„Carmina Sirenarum Sicani(a)e ad Ulixem per Homerum", quae Bruxellis in biblio theca regia asservantur, a verbis O decus Argolicum incipiunt (3, 125b). Quamquam dicta Itineris 3 pagina nihil praeter carminis initium praebet, versus 184-191 Odysseae 12 ibi descriptos esse coniectura augurar. Quaerendum tamen est, quis Homeri poesin Latinitate donarit. Quantum quidem iudicare possum, Ciceronis verba esse videntur, qui, ut quaedam Homeri, sic istum ipsum locum vertit (fin. 5, 49). Orditur autem a versu: O decus Argolicum, quin puppim flectis, Ulixes. Novem versus („9 lineš") Kristeller hoc loco apparere dicit, quod indicium meam coniecturam egregie confirmât. Reddidit enim Cicero octo versus Homericos novem Latinis. Num recte de

his coniecerim, verba in codice Bruxellensi descripta testimonium occasione oblata profèrent.

Adiunguntur interrogationis signa sine causa quibusdam auctorum nominibus

tamquam dubiis. Sunt autem aliunde etiam nota, ut nomen Petři Ailberi (3,706a; cf. E

1, 1966, 61) aut lani de Zuola (3, 499a; cf. E 5, 1982, 581). Nominibus auctorum relictis ad metrům restituendum iam procedit sermo. Verba

(3, 133a) Quanta dei pietas quanta mens integra fidesque

hexametrum sonant, neque tamen integrum et absolutum, sed non mediocri vitio

a repetitione vocis quanta profecto depravatum. Si modo legitimum sonum aure

callemus, sic metro mederi statutum et deliberatum nobis est:

Quanta dei pietas, quam mens integra fidesque.

Pro quam pronomen quae poni potest. Est et aliud eius modi (3, 133a): Quisque vir ingenio praestantis collaudai Hetruscos

Metri necessitate coacti simplex verbum composito anteponemus:

Quisque vir ingenio praestantis laudai Hetruscos

Graeca saepe spiritibus aut accentibus careni (3, 338b), acutos accentus pro gravibus exhibent (3,334a), in ipsis litteris peccant (3,494a, de Aristophanis Nubibus). Sed quid indignor, quid stomachor, quid „pro deum hominumque fidem" exclamo? Ne ipse

quidem Graeca commentationi meae concredere audeam pulso iam sermone Pelasgo non solum ludis puerorum, sed etiam officinis typographorum. Satis superque contenti sumus, si Latina recte in opusculis nostris impressa conspicimus, quod ipsum rarum et insolitum esse quivis harum rerum vel mediocriter peritus libenter nobis

concedei. Quarum difficultatum cognitio efficit, ut pars mendorum, quae in Itinerum voluminibus inesse animadvertimus, officinis typographicis imputanda esse videatur.

Sequitur index eruditorum hominum de litteris in Bohemia et Moravia renatis bene

meritorum, qui in Itineribus supra dictis memorantur. Exterorum, quibus humaniore

aevo cum Bohemis litteratum erat commercium, selectae tantum mentiones indici

inclusae sunt. In conficiendo indice conscius mihi eram isdem aut similibus nomi nibus diversos interdum homines in veteribus tabulis appellari esse solitos. Memo ratur - ut uno saltem exemplo utar - in Itinere 4, 392a Iacobus Iacobaeus solo

nomine cum Bohemico scriptore (E 2, 1966, 409-413) coniunctus. De Simone Grynaeo infra admonebo. Neque quicquam amplius impedit, quominus ad nomina

enumeranda progrediamur. Adelmannus de Adelmannsfelden, Bernhardus (Bohuslai... a Lobkowicz Epistulae

2. Ediderunt J. Martínek et D. Martínková, Lipsiae 1980, v. indicem in p. 231) 3, 369b, 459b, 460ab, 670ab, 700ab; gens: 639a.

Ailberus, Petrus (E 1, 1966, 61-63) 3, 283b: Petrus Aliberus (!), 706a: v. supra

156



ZPRÁVY

Amerbachius, Vitus (E 1, 1966, 85) 4, 695c Arconatus, Hieronymus (E 1, 1966, 101) 3, 42a, 283b, 284b (bis) Augustinus Olomucensis Moravus (E 1, 1966, 111-116) 3, 63b, 158a, 367a, 481b

(Dial.... in def. poet.), 666ab; 4, 768b Aurogallus, Matthaeus (E 1, 1966, 116s) 3, 373b Bakócz, Thomas (haec ephemeris LF 112, 1989, 97-103) 3, 367a; 4, 702a Balbinus, Bohuslaus 3, 283b Balbus, Hieronymus (E 1, 1966, 130s.) 3, 21b, 42a, 283b, 442b, saepius; 4, 702a Borbonius, Matthias (E 1, 218-222; v. supra) 3, 165a, 283b Bruschius, Caspar (E 1, 1966, 233s.) 3, 26b, 283b, 393a, 636c, saepius; 4, 711a Budowetz, Wenceslaus (E 1, 1966, 238-240) 3, 318a, 322a Calagius, Andreas (E 1, 1966, 251) 4, 712c Calaminus, Georgius (E 1, 1966, 25 ls.; v. supra) 3, 56b, 395a Campanus, Iohannes (E 1, 1966, 254-295) 3, 283b Candidus, Pantaleon (E 1, 1966, 296) 3, 318a Celtis, Conradus 3, 21b, 23b, 32b, 42a, 57a, 63a, 158a, 165a, 660a, 666ab, 728b,

saepius; 4, 718a Chudecius, Georgius (E 2, 1966, 402-406; v. supra) 3, 439b, 440a Codicillus, Petrus (E 1, 1966, 389-402) 3, 370a; 4, 720c Codicius, Lactantius Iohannes (E 1, 1966, 402-404) 4, 720c Collinus, Matthaeus (E 1, 1966, 416-451) 3, 168a, 392a, 400a, 440b, 734b; 4, 721a. Cornax, Matthias (E 2, 1966, 103 s. v. Ennius) 3, 636d Crinitus, David (E 1, 1966, 472-487) 3, 561b Cunradus, Caspar (E 1, 1966, 516-518; v. supra) 4, 722a, 724b Cuspinianus, Iohannes (E 1, 1966, 519) 724c Cuthenus, Martinus (E 3, 1969, 116-120; v. supra) 4, 724c Dornavius, Caspar (E 2, 1966, 56-68) 3, 98b, 499b, 637a; 4, 728a Dresser, Matthaeus (E 2, 1966, 71) 4, 728b Dubravius, Iohannes (E 2, 1966, 74-84) 4, 728b

Emmenius, Andreas (E 2, 1966, 102) 3, 439b Ennius, Simon (E 2, 1966, 103-108; v. supra) 3,153b (nomen auctoris in praefatione

huius indicis suppletum) Fabri de Budweiss, Wenceslaus 3, 333b Fabricius, Georgius (E 2, 1966, 123) 3, 637a; 4, 731b Fabricius, Paulus (E 2, 1966, 125) 3, 290a; 4, 731b Francisci, Adam (E 2, 1966, 162) 3, 450a Freherus, Marquartus (E 2, 1966, 164) 4, 736a Freitag (Fraitag) a Cziepirch (recte Czepiroh) et Herstain, Sebastianus 3, 538b:

Elegia gratulatoria de nativitate.. . lesu Christi ad.. . Balthasarem abbatem Fuldensem

Frencelius, Salomon (E 2, 1966, 164-170) 3, 283b: Pragae 1588; 474a, 506b Frischlinus, Nicodemus (E 2, 1966, 172s.) 3, 637b; 4, 736ab Gelenius, Sigismundus 3, 322b; 4, 738b

Gisbicius, Paulus (E 2, 1966, 456-479) 3, 283b: Germanus, 573a (v. supra): 4, 739c Grynaeus Pragensis Bohemus, Simon 3, 542a. Eodem Simonis Grynaei nomine alii

etiam viri, qui non Pragae nati esse videntur, appellabantur. Hagecius (Nemicus), Thaddaeus (E 2, 1966, 247s.) 3, 495a, 561b (bis); 4, 744b Hasembergius, Iohannes (E 2, 1966, 332-336) 4, 745a. Aliae etiam huius nominis

formae fuisse videntur uno indicis loco congregandae. Honorius Cubitensis, Iohannes (LF 97,1974,162; v. supra) 3, 472b: Iohannes Cubi

censis, 505b; 4, 751a Ienisius, Paulus (E 2, 1966, 435s.) 3, 355a, 699b Kepler, Iohannes (E 3, 1969, 26s.) 3, 370a, 393b, 516a, 560a, 637c, 658b

157



ZPRÁVY

Ladislaus, Pannoniarum et Bohemiae rex 3, 203b Lanii, Elias 3, 372a Laurentianus, Arnoldus, pastor Posoniensis 4, 677a, 679a (755a) Leovicius (Leovitius), Cyprianus (E 3,1969,18s.) 3,80b, 496a, 506a, 516a, 607b, 632a,

637c; 4, 756a Lobkowicz et Hassenstein, Bohuslaus de (E 3, 1969,170-203) 3,163a, 165a, 414b; 4,

294b: Two poems; quae carmina in orthographicis tantum mutata anno 1562 in Farra

gine poematum prima, pp 109, 172, edita sunt, cuius Farraginis plagulae immutatae in Farragine poematum anno 1570 in lucem prodierunt (E 3, 1969, 178s., 188, 194); 4, 432b (757b)

Logus, Georgius (E 3, 1969, 207; v. supra) 4, 757b (bis) Maior, Iohannes (E 3, 1969, 241s.) 4, 760a (diversi auctores eodem nomine?) Manlius, Christophorus (E 3, 1969, 254s.) 4, 761a

Melissus, Paulus (E 3, 1969, 311) 3, 637d; 4, 765a Mitis, Thomas (E 3, 1969, 339-361) 3, 561b Modius, Franciscus (LF 109, 1986, 156-165) 4, 767a Monavius, Iacobus (E 3, 1969, 372s.) 3, 637d; 4, 767b Nova Domo, Iohannes de (v. supra) 4, 751c

Petrsik, Wenceslaus (E 4, 1973, 156s.) 3, llb Polanus, Amandus (E 4,1973,217s.) 3,209a, 318a, 330a, 372a, 392a, 393a, 401a, 509b,

551a, 559b, 560a; 4, 782b Pontanus, Iacobus (E 4, 1973, 226s.) 4, 783a Posthumius, Wenceslaus (E 4, 1973, 23ls.) 3, 439b Proxenus, Simon (E 4, 1973, 255-264) 4, 784b

Pyrnesius, Melchior (E 4, 1973, 277s.) 4, 784c Rabenstein, Procopius de 4, 785b Reusner, Nicolaus (E 4, 1973, 308s.) 3, 284a; 4, 787a Rittershusius, Conradus (E 4, 1973, 330-332) 3, 636b, saepius; 4, 788a

Rosaci(n)us, Thomas (E 4, 1973, 363s.) 3, 655b Rosacius, Iohannes (E 4, 1973, 356-361) 3, 168b Rosenberg v. Ursinus a Rosenberg

Rosinus, Iohannes (E 4, 1973, 366-369) 3, 155b, 163a. Non omnes huius nominis scriptores Bohemi fuerunt.

Sagittarius, Thomas (E 5, 1982, 15) 4, 790c Schlik de Passaun, Ioachimus Andreas (E 5, 1982, 65s.) 3, 439b Schròtterus, Adam (E 5, 1982, 81) 4, 793c Scultetus, Abraham (E 5, 1982, 37) 3, 330a; 4, 794a Scultetus, Tobias (E 5, 1982, 38) 4, 794a Sendivogius, Michael (de eius filio E 5, 1982, 46) 4, 794b Serifaber Oppolitanus, Iohannes (E 5, 1982, 47-50; v. supra) 4, 772b, 795a Siberus, Adam (E 5, 1982, 86) 4, 795c Sibutus, Georgius (E 5, 1982, 87s.) 3, 735b Span, Laurentius (E 5, 1982, 289-296) 3, 42la Stasius, Iohannes (E 5, 1982, 175s.) 4, 677a et 678b: a Dubnice, 798a Stigelius, Iohannes (E 5, 1982, 197) 4, 798c Swechim, Matthias (gens: E 5,1982, 248-256) 4, 677a: Matthias Swechim a Pamberg

(h. e. Paumberg, Baumberg, v. E), poem on Franc, ab Wylak, ep. Agriensis, to Olahus, 1555; 679a (idem!), 800a

Taubmannus, Fridericus (E 5, 1982, 334) 4, 800c Taurellus, Nicolaus (E 5, 1982, 334) 3, 370b, 638c; 4, 800c Theophilus Turnovinus, Simeon (E 5, 1982, 359s.) 3, 317a Treutlerus, Hieronymus (E 5,1982, 391; v. supra) 4,803c: bis, etiam s. v. Treutherus

158



ZPRÁVY

Typotius, Iacobus (E 5, 1982, 416s.) 3, 81b; 4, 804c Ursinus Velius, Caspar (E 5, 1982, 423-426) 4, 805a Ursinus a Rosenberg, Guilielmus (E 4, 1973, 376s.) 4, 805b Vadianus, Ioachimus (E 5, 1982, 433) 4, 805b

Zeidlicius, Ladislaus 3, 165a

Zerotinus, Carolus (E 5,' 1982, 595-597) 3,321b, 330a, 370b, 384a, 401b, 542a; 4,812b Zuberus, Matthaeus (E 5, 1982, 581) 3, 638d Zuola, Ianus de (E 5, 1982, 581-584) 3, 499a Memorantur etiam nomina urbium Moraviae et Bohemiae - e. g. Olmútz, i. e.

Olomucium (3, 704b: anno 1462), Praga (3, 612b: anno 1571; 4, 783c). Rerum appella tiones indice commentariisque ipsis comprehensae imprimis ad librorum et litterarum genera spectant: alba amicorum (e. g. 3,329a, 330a, 376a, 380ab, 435a, 439b, 465a, 552b, 699b; 4,692c), carmina (4,715b), disputations (4,727b), distichs (4,727b), epigrams (4, 729c), epistolography (4, 729c), epitaphs (4, 730a), epithalamia (4, 730a), historical works (4,747a), letters (4,756b), poems (4,782a), poetical notes (4,782a), poetics, trea tises on (4, 782a).

Bona certe messis, quae etiam uberior et largior esse potuisset, si omnia ad humani tatem Bohemicam et Moravicam pertinentia exscripsissem. Qui prosper eventus auctori Itinerum sine dubio laudi et honori est debitamque ipsi gratitudinem a nobis exigit assidue vigentem neque umquam interituram. Profuit Kristeller instituendae quoque ad investigandas litteras posteritati, cui non solum fontes et materiam, sed

etiam viam et rationem, quae Graece methodus vocatur, monstravit.

Appendix Verba Ciceronis (fin. 5, 48s.), quae supra attigimus, hic perscribuntur. Fit hoc non

solum rei illustrandae causa, sed etiam in honorem auctoris Itinerum. Neque enim

quisquam post hominum memoriam scientiae pondus, momentům, pretium aut

virorum disciplinae studia promoventium dignitatem, auctoritatem, merita melius quam Cicero expressit, quarum laudum debita portio illi etiam tribuenda est, qui reconditas tenebrisque mersas litteras scrutans semper ad augendam cognitionem annititur.

(Cic. fin. 5,48) Quid vero? qui ingenuis studiis atque artibus delectantur, nonne videmus

eos nec valetudinis nec rei familiaris habere rationem omniaque perpeti ipsa cognitione et

scientia captos et cum maximis curis et laboribus compensare eam, quam ex discendo

copiant, voluptatem? (49) Mihi quidem Homerus huius modi quiddam vidisse videtur in

iis, quae de Sirenum cantibus flnxerit. Neque enim vocum suavitate videntur aut novitate

quadam et varietate cantandi revocare eos solitae, qui praetervehebantur, sed quia multa

se scire profìtebantur, ut homines ad earum saxa discendi cupiditate adhaerescerent. Ita

enim invitant Ulixem (nam verti, ut quaedam Homeri, sic istum ipsum locum):

O decus Argolicum, quin puppim flectis, Ulixes,

auribus ut nostros possis agnoscere contusi

Nam nemo haec umquam est transvectus caerula cursu,

quin prius adstiterit vocum dulcedine captus,

post variis avido satiatus pectore musis

doctior ad patrias lapsus pervenerit oras.

Nos grave certamen belli clademque tenemus,

Graecia quam Troiae divino numine vexit,

omniaque e latis rerum vestigia terris.

Vidit Homerus probari fabulam non posse, si cantiunculis tantus vir irretitus teneretur;

scientiam pollicentur, quam non erat mirum sapientiae cupido patria esse cariorem. Atque

159



ZPRÁVY

omnia quidem scire, cuiuscumque modi siní, cupere curiosorum, duci vero maiorum rerum

contemplatione ad cupiditatem scientiae summorum virorum est putandum. Haec Cicero; num eius sint versus Bruxellis inventi, bibliothecae regiae custodibus

codicem a Paulo O. Kristeller memoratum (3, 125b) cum hac appendice comparan tibus statuere licebit.

Jan Martinek

160

Jan Martínek



Documents

De renatarum litterarum fontibus nuper reclusis