‘De vlag gaatniet overaluit als ik kom’Inter view A art van der Gaag van de ABUmoet werkgevers zover zien te krijgen dat ze100.000 gehandicapten aannemen. „Ik beneen optimist, maar niet helemaal gek.”

Door onze redacteurenEppo König en Petra de Koning

DEN H AAG . Bij de ABU, de branche-vereniging van grote uitzendbureaus,is het al twee keer mislukt om een ge-handicapte in dienst te houden. Eenveertiger met een laag IQ paste nietgoed in het team, een chronisch ziekevrouw van 28 vond het kantoorwerkte zwaar. Zo gaat het met mensen meteen beperking, zegt ABU-voorzitterAart van der Gaag. „Uit cijfers blijktdat zo’n plaatsing vaak vijf keer mis-lukt en de zesde keer slaagt.”

Van der Gaag (65) is de man die30.000 bedrijven in Nederland wilovertuigen dat ze toch gehandicaptenmoeten aannemen. Hij is de bedenkervan de campagne ‘Op naar de1 0 0.0 0 0 ’ van werkgeversorganisatiesVNO-NCW, MKB Nederland en LTOvoor de land- en tuinbouw.

Die 100.000 nieuwe banen moetenwerkgevers in 2026 hebben ge-creëerd. Dat hebben ze toegezegd inhet sociaal akkoord met vakbondenen het kabinet. Sociale werkplaatsennemen geen nieuwe werknemersmeer aan. In gewone bedrijven moe-ten meer speciale plekken komen.

Lukt het niet, dan dreigt staatsse-cretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken,PvdA) vanaf 2016 met een ‘Quotum-we t ’. Ondernemers kunnen dan5.000 euro boete krijgen voor elkeniet geplaatste gehandicapte. VNO -NCW-voorzitter Hans de Boer noem-de het voor de zomer nog „chant age”van het kabinet. Maar de werkgevershebben het nu eenmaal beloofd.

Van der Gaag wil een „offensief ”beginnen in het bedrijfsleven, samenmet een netwerk van ‘a m b a s s ade u r s ’.Hij wil duidelijk maken dat gehandi-capte werknemers productief énvoordelig zijn – bedrijven krijgenloonkostensubsidie. Er moeten regio-nale bestanden komen met gehandi-capten. Ze zouden ook moeten kun-nen werken via coöperaties, pools of‘te goedbonnen’ – hoe moet nog uitge-werkt worden. Goede voorbeeldenmoeten bedrijven aanmoedigen.

Uit een enquête van uitkeringsin-stantie UWV blijkt dat veel bedrij-ven er helemaal geen zin in hebben.„Klopt. De helft wil niet, de anderehelft wel. Daar moeten we beginnen.”

Waarom zou het lukken bij de on-dernemers die niet willen?„Ik zeg ook niet dat morgen overal devlag uitgaat als ik binnenkom. Ik benoptimist, maar niet helemaal gek. Wezullen intern campagne moeten vo e -ren om het bewustzijn te vergroten. Jedoet het ook niet alleen om het maat-schappelijk ondernemen, aan heteind van de rit moet het wat opleve-ren. We hebben veel voorbeelden diedat laten zien. En er is ook zoiets alsafspraak is afspraak. Die hebben devertegenwoordigers van de werkge-vers gemaakt. Dus werkgever, dat zijnook jouw vertegenwoordigers toch?”

Die afspraak is begin 2013 gemaakt.Nu komen werkgevers pas met eenplan. Is dat niet heel laat?„Nee, we zijn al lang bezig. We heb-ben meteen een beraad opgericht vanwerkgevers, brancheorganisaties enbedrijven die pilots met gehandicap-ten organiseren. Werkgeversvereni-ging AWVN werkt met 250 bedrijvenaan een plan voor 7.500 banen. Het isrijkelijk op tijd, vind ik. In 2015 begintde banenafspraak pas te tellen.”

Voor de 100.000 banen tellen nu al-leen gehandicapten mee die een spe-ciale Wajong-uitkering hebben of dieop de wachtlijst staan voor een socia-le werkplaats. En gehandicapten dieniet zelf het minimumloon kunnenverdienen. Dus niet hoger opgeleidendie méér kunnen verdienen of men-sen met een ander soort uitkering.

Wat vindt u van die voorwaarden?„De bizarre situatie kan zich voor-doen dat een ondernemer al dertiggehandicapten in dienst heeft meteen WAO- of WIA-uitkering en dat hijmoet zeggen: ‘Ik gooi ze eruit enneem dertig anderen’. De doelgroepmoet breder worden. Er zijn al veel

partijen, ook de VVD, die dat vinden.”

De PvdA vindt dat dan ook het aan-tal beloofde banen omhoog kan.„Dat is onverstandig. In een tijd met650.000 werklozen, een aparte bena-dering voor 55-plussers en gemeen-ten die onder druk komen om bij-standsgerechtigden aan het werk tehelpen, is een opdracht van 100.000al heel bijzonder.”

Het UWV gaat van de gehandicap-ten vaststellen wat hun ‘l o o n wa a r -de ’ is: dat deel moeten werkgeversbetalen aan salaris. Veel werkge-vers vinden dat zij dat veel beterkunnen bepalen. Wat vindt u?„Ik zou dat prachtig vinden.”

Is het een voorwaarde om de banen-afspraak te laten lukken?„Het zou vertrouwen uitstralen rich-ting bedrijven, en ondernemers hel-pen over de drempel heen te komen.Want nu is het die ene, anonieme artsdie bepaalt of een werknemer de helegolfbaan kan maaien. Maar anders ishet iemand als gr eenk eeper Gerard, demanager van de sportfondsen inVoorschoten waar ik voorzitter vanben. Gerard weet hoe moeilijk het isvoor dit soort werknemers om hetgras op verschillende hoogtes temaaien. Hij geeft de ene een gele petvoor het hoge gras, de ander een rodevoor het lage en een groene voor degreen. Dat werkt. Die arts heeft nognooit op een maaitractor gezeten.”

Waar gaat u beginnen?„Bij dit soort projecten begin je bij hetlaaghangend fruit. Bij de mensen diekunnen, willen en beschikbaar zijn.En bij de bedrijven zie je dat deschoonmaak, catering, detailhandelen groothandel er eerder aan toe zijndan hoogtechnologische bedrijven.Al moet je die niet vergeten. Hetklinkt misschien raar dat ik het zeg alswerkgever, maar er moet ook onder-linge solidariteit zijn tussen bedrij-ven. Waarom zou de een het wel moe-ten doen en de ander niet?”

CV

Voorzitter van de koepel van uitzendbureaus

Aart van der G aag (65)probeert bedrijven dekomende drie jaar testimuleren om gehan-dicapten aan te nemen.Hij doet dat in opdrachtvan de werkgeversor-ganisaties VNO-NCW,MKB Nederland en LTO.Van der Gaag is sindsmei voorzitter van deABU, de branchevere-niging van uitzendorga-

nisaties. Vanaf 2002,twaalf jaar lang, was hijdirecteur van de ABU.Van der Gaag werkte inhet begin van zijn car-rière bij de koepel Soci-ale Werkvoorziening.

Hij was directeur vanhet ArbeidsbureauUtrecht en van de uit-zendorganisaties Start(1990-1996) en Vedior(19 9 6 -2 0 0 0 ) .Vorig jaar presenteerdehij samen met Bert vanBoggelen het boekStempel geschiktove rde integratie van Wa-jongers en ouderen bijb e d r i j ve n .

Jill (40) werkt een paar dagen in de week in deHema in Voorschoten. Ze heeft geen contract, zoalsde meeste andere gehandicapten die directeurEvert Jan de Boer in zijn drie vestigingen in dienstheeft. Jill heeft een laag IQ, voor haar is het werk in

de Hema dagbesteding of ‘w e r k s t a g e’.In de winkels van De Boer werken bijna negentigmensen, zo’n twintig van hen hebben een handicap.De meesten krijgen een jaarcontract, nadat ze vierweken op proef hebben gewerkt. „We willen niet opde verkeerde manier van hen profiteren”, zegt DeBoer. „Als ze bij mij binnenkomen voor die vier we-ken, moet er wel iets heel geks gebeuren willen ze

dat contract niet krijgen.”Het is de bedoeling dat de gehandicapten in de win-kels zo veel ervaring opdoen dat ze na een jaar zelfwerk kunnen vinden in een ander bedrijf. „Als hetecht niet lukt, bijvoorbeeld door de crisis, dan krij-gen ze een tweede contract”, zegt De Boer. „Maar ikwil ook graag steeds nieuwe mensen een kans kun-nen geven.”

FOTO

DAVID VAN DAM

Jill doet veel ervaring op