1

Değerlendirme Merkezi

Standartları Yönetmeliği

2016

TÜRKİYE İNSAN YÖNETİMİ

DERNEĞİ

32

İçindekilerGİRİŞ 5AmaçveKapsam 5Taraflar 6Tarihçe 61. DEĞERLENDİRMEVEGELİŞİMMERKEZİTANIMLARIVE

KULLANIMALANLARI 7 1.1. DeğerlendirmeMerkeziNedir? 71.2. DeğerlendirmeMerkeziOlmayanFaaliyetlerNelerdir? 71.3. DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarkıNedir? 72. EĞERLENDİRMEMERKEZİTASARIMIVEENTEGRASYONU 82.1. DeğerlendirmeİhtiyacıveAmacıÜzerindeTarafların

Anlaşması 82.2. DeğerlendirmeveÖlçümKriterleriÜzerindeAnlaşma,

TasarımStandartlarınıBelirleme 82.3. VeriToplamaAşaması 82.4. ÖlçümKriteriListesininOluşturulması 92.5. SimülasyonİçerikTasarımı 92.6. DMUygulamaStandartları 93. TESTVEENVANTERKULLANIMI,TASARIMI,ADAPTASYONU

VETARAFLARI 103.1. Test&EnvanterKullanımı,Tasarımı,AdaptasyonuveTarafları

103.2. DeğerlendirmeMerkeziUygulamalarındaPsikometrik

AraçlarınKullanımı 103.3. 360DereceDeğerlendirmeTestleri/Anketleri 104. DEĞERLENDİRMEMERKEZİHAZIRLIKLARIVELOJİSTİK

ORGANİZASYON 115. KATILIMCILARINDEĞERLENDİRMEMERKEZİNE

HAZIRLANMASI 115.1. KatılımcılardanOnayAlınması 115.2. ÖnBilgilendirme 116. DEĞERLENDİRMEMERKEZİMETODOLOJİSİ 126.1. İşleİlgiliDavranışsalGöstergelerinSistemliBirŞekilde

ToplanmasıveAnalizEdilmesi 12

54

10.SONUÇLARINKULLANIMI,RAPORLANMASIVEGERİBİLDİRİMLER 2010.1. SonuçlarınRaporlanması 2010.2. Geribildirimler 2110.3. SONUÇLARINKULLANIMI 2210.3.1 SonuçlarınKullanımıHakkında 2210.3.2 Kayıtların/SonuçlarınSaklanması 2210.3.3 MalzemelereErişim 2210.3.4 SonuçlaraErişimveSonuçlarınKorunması 2210.3.5 GelişimPlanı 2310.3.6 DM/GMSonrasıTakipler 23HAZIRLAYANLAR 24EKLER 24EK-1:DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarklarıTablosu 25EK-2:DeğerlendirmeveGelişimMerkezlerininKullanımAlanları 25EK:3:ÖrnekYetkinlik–SimülasyonTablosu 26EK:4:DMLojistikHazırlık 261. DeğerlendirmeMerkeziÖncesiSüreçHazırlıkları 262. DM’denÖnceYapılacakÖnHazırlıklar 273. DMGünüYapılacakHazırlıklar 274. DMUygulamasıEsnasındaveBitimindeDikkatedilecekler285. LojistikOrganizasyonYönetimindeGizlilik 28Ek-5EngelliKatılımcılariçinUyarlamaÖnerileri 281. EngelliKatılımcılarınHakVeSorumlulukları 282. DmSüreçlerindeEngelDurumunaGöreYapılabilecek

UyarlamaÖrnekleri 29EK-6:GeribildirimStandartları 301. GeribildiriminTarafları 302. GeribildirimleriSağlayanlar 303. DMHizmetiSatınAlanlaraGeribildirim 314. KatılımcılaraGeribildirim 31EK-7:DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubuve

Yönetimi 321. DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıDanışmaKurulu 32

6.2. ÖlçümKriteriOlarakDavranışGöstergelerininKullanılması126.3. ÇokYönlülük 126.4. YetkinlikMatrisi 126.5. ÖlçümAraçları 126.6. Değerlendiriciler 136.7. DeğerlendiricilerinEğitimi 136.8. Gözlem,Kayıt,SınıflandırmaveDeğerlendirme 136.9. Entegrasyon 136.10. Standardizasyon 137. MESLEKİYETERLİLİK,EĞİTİMVESERTİFİKASYON 147.1. DeğerlendirmeMerkeziOrganizasyonundaRoller 147.2. RolTanımları 147.2.1 DeğerlendirmeMerkeziTasarımcısı 147.2.2 DeğerlendirmeMerkeziDeğerlendiricileri 147.2.3 DeğerlendirmeMerkeziDeneyimliDeğerlendiricileri 147.2.4 DeğerlendirmeMerkeziYöneticisi 147.2.5 DeğerlendirmeMerkeziOrganizasyonGörevlisi 157.2.6 DeğerlendirmeMerkeziRolOyuncuları 157.3. MeslekiYeterlilikŞartları 157.4. MeslekiEğitimStandartlarıveSertifikasyon 157.4.1. TemelDeğerlendirmeBecerileriSertifikası 157.4.2. İleriDeğerlendirmeBecerileriSertifikası 167.4.3. DeğerlendirmeMerkeziveVakaTasarlamaTeknikleri

Sertifikası 167.5. MeslekiEğitimStandartlarınaUygunSertifikasyonProgramı

DüzenleyebilecekKurumlar 178. ETİKİLKELER 178.1. DeğerlendiricilerinSorumluluğundakiEtikİlkeler 178.2. DMHizmetiSatanlarınSorumluluğundakiEtikİlkeler 188.3. DMHizmetiSatınAlanlarınSorumluluğundakiEtikİlkeler 188.4. KatılımcınınSorumluluğundakiEtikİlkeler 198.5. EngelliKatılımcılarınHakveSorumlulukları 199. TEKNOLOJİKULLANIMI 20

76

GİRİŞ

AmaçveKapsamBurehberdoküman,baştaDeğerlendirmeMerkezi(DM)yöntemiolmak

üzereyetkinlikölçmevedeğerlendirmearaçlarınıkullanmakisteyenveyakullananlara,güncelveeniyiuygulamalarıiçe-renmeslekiteknik/metotlarileetikilkelerkonusundarehber-liketmesiamacıylaoluşturulmuştur.

DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberi; • İşealım,yetenekyönetimiveçalışangeliştirmealanlarında

kullanılanölçmevedeğerlendirmearaçlarınınkalitestandart-larınınoluşturulması

• Bustandartlarınyaşanılantecrübelervebilimselçalışmalarkapsamındasürekliiyileştirilmesi

• Meslekiteknik/metotlarınfaydalarınınilgilitümprofesyonel-lereaktarılması

• Profesyonellerinbumetotlardoğrultusundameslekieğitimalmalarını

önceliklihedefleriolarakkabuleder.

Teknikvemetotlarıkapsayanburehberdoküman; 1 İnsankaynaklarıyöneticileriveuzmanlarına,ölçmevedeğer-

lendirmehizmetisağlayandanışmanlara,endüstriveörgütpsikologlarınameslekiteknik/metotlarısunabilmek,

2 DeğerlendiricilereveDeğerlendirmeMerkezlerinde(DM’ler-de)görevalanlara,değerlendirmeyöntemleri-tekniklerivemeslekimetotlarısunabilmek,

3 DMvediğerölçümaraçlarınıkullanmakisteyenveyakulla-nanvekararalıcıkonumdaolanyöneticileribilinçlendirmek,

4 DMuygulamalarınavediğerölçümaraçlarınakatılanbireyleribilinçlendirmek,

5 DMvediğerölçümaraçlarıüzerindearaştırmavegeliştirmeyapmaktaolanakademisyenlericesaretlendirmek,

6 Ölçmevedeğerlendirmearaçlarınıkullanantümtaraflaraetikilkelerisunmak,

7 Ölçmevedeğerlendirmeyekonuolantanımlarüzerinde(bil-gi,beceri,yetkinlikvb.)meslekibirterminolojioluşturmakveyaygınlaştırmak,

amacındadır.

2. ÇalışmaGrubuÜyeliği 323. ÇalışmaGrubuÜyeliğindenAyrılma 324. ÇalışmaGrubuYönetimi 33Ek-8:StandartlarınRevizyonu 331. StandartlarınRevizyonİhtiyacınınTespiti 332. StandartlarınRevizyonYöntemi 33Ek-9:/ReferansKaynaklar 331. ReferansAlınanUlusalStandartlar 332. ReferansAlınanDiğerStandartlar 33EK-10:Tanımlar 34EK-11:UluslararasıTestKomisyonuTestKullanımRehberi 361. Giriş 361.1. TemelAmaç 361.2. UluslararasıRehberlereYönelikİhtiyaç 362. ESASLAR 382.1.EtikTestKullanımıİçinSorumlulukAlma 382.2.TestKullanımındaİyiUygulamalarıTakipEtme 39

98

Tarihçe İnsankaynaklarıyönetimitarihçemizegöresonyıllarda,

DeğerlendirmeMerkezivebenzeriyetkinlikölçümaraçları-nınvepsikometrikaraçlarınsadeceözelsektördedeğil,aynızamandakamualanındadagiderekyaygınlaştığını,yoğunbirkullanımalanıedindiğiniaçıkbirşekildegözlemliyoruz.

Burehberinoluşturulmasında,baştaDeğerlendirmeveGeli-şimMerkezleriolmaküzerebirçokyetkinlikölçümaracıkap-samında,ulusalstandartlarımızınolmaması,gerekdeğerlen-diricilerin,gereksebuölçümaraçlarınıkullananvebukonudauzmanlaşanmeslektaşlarımızınmeslekiteknik/metotlarınvemeslekietikilkelerininolmamasındanyolaçıkılmıştır.2015yılıOcakayıitibariyleakademisyenlerden,insankaynaklarıprofesyonellerinden,değerlendiricilerden,siviltoplumkurulu-şuüyelerindenoluşanbirçalışmagrububurehberdokümanıhazırlamayabaşlamıştır.

Rehberinhazırlığısürecindetümdünyastandartlarıincelen-mişveçalışmalarkültürlerarasıfarklılıklargözetilerektamam-lanmıştır.

Taraflar; Budokümanaşağıdabelirtilentaraflarıkapsamaktadır.Dö-

kümaniçerisinde,taraflarıifadeetmekiçinaşağıdabelirtilenkavramlarkullanılacaktır.

1. Katılımcı:DeğerlendirmeMerkeziorganizasyonuileyetkinlik-lerideğerlendirilmekistenenkişi/kişiler

2. DMÇalışanları:DMdeğerlendiricileri,DMdeneyimlideğer-lendiricileri,roloyuncuları,DMyöneticileri,DMtasarımcıları,DMorganizasyongörevlisi

3. TestveEnvanterTasarımcısı:DMsimülasyonlarıharicindetestveenvanterleritasarlayanlar

4. DMHizmetiniSatınAlanlar:DMve/veyadiğerölçmedeğer-lendirmearaçlarınıbirhizmetolaraksatınalmakisteyen/sa-tınalankişiveyakurumlar

5. DMHizmetiniSatanlar:DMve/veyadiğerölçmedeğerlen-dirmearaçlarınıbirhizmetolaraksatmakisteyen/satankişiveyakurumlar

6. Akademisyenler:DMve/veyaölçmevedeğerlendirmearaç-larıüzerinearaştırmavegeliştirmeyapan,eğitimlerverenakademisyenler

1110

DeğerlendirmeMerkezleri,işealım,terfi,atamaveyedek-lemeamaçlarıylakullanılır.Kişininbelirlibirgörevveyapo-zisyonayetkinlikleraçısındanuygunluğunabakılır(Bkz.EK-2:DeğerlendirmeveGelişimMerkezlerininKullanımAlanları).

GelişimMerkezleri(GM)ise,çalışanlarıngüçlüvegelişimeaçıkyetkinliklerinivegelişimihtiyaçlarınıbelirlemek,kişiselgelişimplanlamasıyapmakamacıylakullanılır.Uygulamaalanları,kariyeryönetimi,yetenekyönetimi,yöneticigeliştir-meprogramlarıveeğitimvegeliştirmesüreçleridir.

2. DEĞERLENDİRMEMERKEZİTASARIMIVEENTEGRASYONU

2.1. DeğerlendirmeİhtiyacıveAmacıÜzerindeTaraflarınAnlaşması

BirDeğerlendirmeMerkeziuygulamasıöncesinde,ilkolarakhizmetiverenlerilehizmetialmakisteyenlerin,sözkonusuhizmetenedenihtiyaçduyulduğuvesonundaneeldeetmekistendiğikonusundaanlaşarak,değerlendirmeamacınıbelir-lemeleribeklenmektedir.Birbaşkadeyişle,DMuygulamala-rınınişealım,terfi,atamakonularıylailgiliolarakveyakariyeryönetimi,yetenekyönetimiveçeşitligelişimprogramlarıgibigelişimamaçlıçalışmalariçinmikullanılacağıönceliklekarar-laştırılmalıdır.

Taraflarınihtiyaçüzerindeanlaşması,ihtiyacaenuyguncevabıverebilecektasarımveiçeriklebirliktedeğerlendirmekriterlerinindebelirlenebilmesiaçısındanönemtaşımaktadır(Bkz1.3.DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarkıNedir?).

2.2. DeğerlendirmeveÖlçümKriterleriÜzerindeAnlaşma,TasarımStandartlarınıBelirleme

Değerlendirmeninamacıbelirlendiktensonra,hangikriterlerüzerindendeğerlendirmeninyapılacağıkararlaştırılmalıdır.Bukriterleribelirlerken,kurumunDMtasarımınagirdisağlaya-bilecekmevcutkriterlerininnelerolduğununanalizedilmesiönerilmektedir.Buaşamada,enönemlibaşvurukaynağıyetkinlikmodelleridir(Bkz.Ek-10:Tanımlar).

HizmetialanorganizasyonunDMölçümündekikriterlerinetleştirecekbiryetkinlikmodelibulunmuyorise,öncelikle

1. DEĞERLENDİRMEVEGELİŞİMMERKEZİTANIMLARIVEKULLANIMALANLARI

1.1. DeğerlendirmeMerkeziNedir? DeğerlendirmeMerkezi,bireylerin,birdenfazladeğerlendirici

vebirdenfazlaölçümaracıiledavranışgöstergeleritemelin-dedeğerlendirildiği,yapılandırılmışbirdeğerlendirmeyönte-midir.

Değerlendirmelerinobjektif,adilvetutarlıyapılmasınısağla-maküzeregeliştirilmişbirmetodolojiyedayanır.

1.2. DeğerlendirmeMerkeziOlmayanFaaliyetlerNelerdir? DeğerlendirmeMerkezi’ndebilgivetecrübelerdeğil,davra-

nışlargözlemlenir.

AşağıdasıralanandurumvedeğerlendirmelerDeğerlendirmeMerkeziuygulamasısayılmaz:

• Sürecintamamındakatılımcınıngerçekzamanlıdavranış-larınıngözlemlenemeyeceğiuygulamalar.Örneğin,onlineajandasimülasyonları,kapalıuçlu-çoktanseçmelicevaplarıolanvakauygulamaları,yetkinliktemellinedayanarakkurgu-lanmamışmülakatlar,kâğıt-kalemtestlerigibigözlemimkânıolmayanuygulamalardanoluşansüreçler

• Sadecepanelmülakatlarınuygulanmasıyadasürecinsadecebirdizimülakattanoluşması

• Biryetkinliğintekbiraraçladeğerlendirilmesi • Sadecetestuygulamalarındanoluşansüreçler • Tümsürecintekgözlemciyleyürütülmesi • Birdenfazlaaraçvedeğerlendiricikullanılmasınarağmen,

herDMkatılımcısıözelindeentegrasyontoplantısıyapmadandeğerlendiricilerinpuanlamayapması.

1.3. DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarkıNedir? DeğerlendirmeveGelişimMerkezleri,temelolarakaynı

metodolojiyesahipolsalarda;aralarındakienönemlifark,kullanımamacıdır.Kullanımamacı,birçalışanınbelirlibirgö-revveyapozisyonauygunluğunubelirlemekolabileceğigibi,birpozisyondanbağımsızolarakçalışanıngelişimeaçıkvegüçlüyetkinlikleriniteşhisetmekveçalışanaözelbirgelişimplanlamasıyapmakdaolabilir.Kullanımamacı,Değerlendir-meMerkezisüreçlerindedeğişiklikleryaratabilir(Bkz.EK-1:DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarklarıTablosu).

1312

• Hazırlananherbiriçerikiçin,hazırlanmaveuygulamasürele-ri,içeriğinzorlukderecesineparalelolarakayarlanmalıdır

2.6. DMUygulamaStandartları İçeriktasarımıtamamlanmışolanbirDMsimülasyonunun,

uygulamayaalınmadanöncepilotolarakbelirlenenkişive/veyagrubauygulayarak,değerlendirmeamacınaveölçümkriterlerinenederecehizmetedipetmediğininbelirlenmesivestandardizeedilmesiönerilir.Hizmetverenfirmanınfarklıorganizasyonlariçindahaöncehazırlamışve/veyabuorga-nizasyonlardauygulanmışDMsimülasyonlarınıyenibirorga-nizasyonauygulayabilmesiiçinaşağıdakikriterlerindikkatealınmasıönerilir:

• Sözkonusuorganizasyondatanımlanmışolanyetkinlikmo-deli,kritikdavranışgöstergeleriileDMsimülasyonundayeralanlarkarşılaştırılmalıvefarklılıkolduğundaDMsimülasyonuuyarlanmalıdır

• Organizasyoniçerisindepozisyon/roldenbeklenilenkritikdavranışgöstergeleribellideğilise,2.2’deönerilenadımlarauygunolarakihtiyacauygunkritikdavranışsalgöstergelerbelirlenmelidir

Herbirfarklıpozisyon/roliçinbeklenenperformansailişkinbelirlenmişkritikdavranışgöstergeleriniiçerenveDMsıra-sındagözlemlenmesiplanlananyetkinliklerinsayısının4-6arasındaolmasıönerilmektedir.Herbiryetkinlikise,enazikiayrıDMsimülasyonuyladeğerlendirilmelidir.Değerlendir-meninobjektifliğivegüvenilirliğiaçısından,herbiryetkinliğeilişkin“olumsuz/yetkinliğeaykırı”davranışgöstergelerinindenelerolduğuayrıcatanımlanmalıdır.

3. TESTVEENVANTERKULLANIMI,TASARIMI,ADAPTASYONUVETARAFLARI

3.1. Test&EnvanterKullanımı,Tasarımı,AdaptasyonuveTarafları

DeğerlendirmeMerkezlerininiçerisindebiraraçolarakkul-lanılsınyadakullanılmasın;aşağıdakitarafların“UluslararasıTestKomisyonu”tarafındanhazırlananvebudokumanınekiniteliğitaşıyan“TestKullanımRehberi”neuygunhareketetmesiönerilir(Bkz.EK-11:UluslararasıTestKomisyonuTestKullanımRehberi).

ölçümkriterlerininoluşturulmasıgerekir.Bununiçinuzmanbirekiptarafındanişanaliziçalışmasınınyapılmasıveherpozisyon/roliçingerekenkritikdavranışgöstergelerininbelir-lenmesiönerilmektedir.İşanaliziçalışmasınınardındanorga-nizasyonisterseyetkinlikmodelitanımlamasıdayapılabilir.

2.3. VeriToplamaAşaması BirDeğerlendirmeMerkezitasarımıyapabilmekiçinönkoşul

olaraksistematikbirveritoplamaveanalizyöntemikulla-nılmalıdır.Busistematikanalizyöntemi,DMuygulamalarıvedeğerlendirmeninözünüoluşturan“belirgin,gözlemlenebilirvedoğrulanabilirdavranışlarınnelerolduğunuvebudavra-nışlarınhangiişortamındasergilendiğini”teşhisetmekiçinkullanılmalıdır.

Buanalizsırasında,aşağıdakiadımlarınmümkünolduğuncadikkatealınmasıönerilir.

• Varsaorganizasyonunyetkinlikmodeli,davranışsalgöstergesetleri

• Organizasyonunvizyonu,stratejileri,hedefleri,değerleri • Varsapozisyonaaitgörevtanımlarınınvegörevgereklilikleri • Pozisyonundiğerpozisyonlarlabenzerlikleriveyafarklılıkları • Pozisyonunseviyesi,işalanı,organizasyondakiyeri • Pozisyondaihtiyaçduyulanbilgilerinkarmaşıklığı,bilgilerin

eldeedilişbiçimleri

2.4. ÖlçümKriteriListesininOluşturulması Busistematikveritoplamasürecininsonunda,tümveriler

analizedilerek,ihtiyaçduyulandavranışsalboyutlarınlistesiayrıntılıbirşekildeoluşturulmalıdır.Bulisteoluşturulurkendikkatedilmesigerekenenönemlinokta,aynızamandabirerölçümkriteriolacakbugöstergelerin,davranışsalbiryetkinlikyapısınıiçermesidir.

2.5. SimülasyonİçerikTasarımı Ölçümkriterlerioluşturulduktansonrakiaşamada,hazırlana-

cakolansimülasyoniçeriklerininaşağıdakiözellikleresahipolmasıönerilir:

• İçerik,ölçümkriteriolarakbelirlenmişolankritikdavranışgöstergelerinintamamınınsergilemesineolanaksağlayacakbirşekildetasarlanmalıdır

• DMuygulamasıiçerisindekullanılansimülasyonlarınseçimi,ölçümüyapılacakolankritikdavranışgöstergelerinebakılarakyapılmalıdır.(Bkz.EK-3:Örnek:Yetkinlik–SimülasyonTablosu)

1514

4. DEĞERLENDİRMEMERKEZİHAZIRLIKLARIVELOJİSTİKORGANİZASYON

DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarınınhemkatılımcılar,hemdedeğerlendiricilervediğerilgiliçalışanlaraçısındanetkinveverimlibirşekildesürdürülebilmesiiçin,iyibirlojistikplanlamavedoğrubirhazırlıksüreciçokönemlidir.Değer-lendirmeMerkeziöncesindevedeğerlendirmelersırasındadikkatedilmesigerekenkritikfaktörleriçinlütfenek4’üince-leyiniz.(Bkz.EK:4-DMLojistikHazırlık).

5. KATILIMCILARINDEĞERLENDİRMEMERKEZİNEHAZIRLANMASI

5.1. KatılımcılardanOnayAlınması DMuygulamasınagirmesiiçinönbilgilendirmeyapılanka-

tılımcılardan,sürecedâhilolmayıisteyipistemedikleriko-nusundakidüşüncelerinin,yazılıbirformyadae-maililealınmasıönerilir.ÇalışanlarınDMuygulamalarınagirmesininzorunlututulduğuorganizasyonlarda,budurumaprosedürler-deaçıkçayerverilmesitavsiyeedilir.

5.2. ÖnBilgilendirme DeğerlendirmeMerkezinekatılacakolanadayların,değer-

lendirmesürecinidahaçokbenimseyebilmeleri,busürecehazırlanabilmeleriveişplanlarınıyapabilmeleriamacıyla,önbilgilendirmeyapılmasısondereceönemlidir.YapılacakolanDeğerlendirmeMerkezininsonuçları,çalışanınişsözleşmesi-nietkileyebilecekbirkapsamdaise,budurumdakatılımcıyaayrıntılıbirönbilgilendirmeyapılmasızorunludur.

Bubilgilendirmeileadaylarınöncedentemelbirbilgiyesahipolarak,DMuygulamasınakatılıpkatılmamakararıverebilme-lerinefırsattanınmalıdır.

DMhizmetisağlayanlarilehizmetisatınalanlar/kullananlar,önbilgilendirmeiçeriğiileilgilihemfikirolmalıdır.Katılımcılarasunulacakolanönbilgininiçeriği,nihaiolarakDMhizmetinikullananorganizasyonunsorumluluğundadır.

İdealolarakönbilgilendirmeninenaz2haftaönceyapılmasıönerilir.Aynızamandakatılımcılarınyöneticilerinin,gözlemci-lerin,DM’degörevalacakdeğerlendiricivediğerçalışanlarındaöncedenbilgilendirilmesigerekir.

• Testveenvanterlerinsatıcılarıvealıcıları, • Testveenvanterleritasarlayanlar, • TestveenvanterlerinTürkçeyeveyabaşkabirdileçevirilerini

yapanlar, • YabancıkaynaklıtestveenvanterleriTürkkültürüneuyarla-

maçalışmalarınıyapanlar, • Testveenvanterlerinseçiminiyapan,hangitestveenvanter-

lerinkullanılacağınakararverenler, • Testveenvanterleriuygulayan,puanlayanyadayorumla-

yanlar, • Testveenvanterlerinsonuçlarınıtemelalarakdiğerlerine

öneridebulunanlar(işealımve/veyaeğitimve/veyakariyerdanışmanları,eğitimciler,kariyerplanlayıcılar,psikologlar,psikometristlervb.),

• Testveenvanterlerinsonuçlarınıraporlamavetestyanıtlayı-cılarınageribildirimvermesürecinekatılanlar.

3.2. DeğerlendirmeMerkeziUygulamalarındaPsikometrikAraçlarınKullanımı

DeğerlendirmeMerkeziiçerisinde,simülasyonlarınharicinde;psikometrikenvanterler,zihinselbeceriyadazihinselye-tenektestleriveyabenzerienvanterlerdebireraraçolarakkullanılabilir.

Butürtestveenvanterlerdeneldeedilensonuçlar,Değerlen-dirmeMerkeziuygulamasınınsonuçlarınınyanında,ayrıayrıraporlanmalıveelealınmalıdır.

3.3. 360DereceDeğerlendirmeTestleri/Anketleri 360derecedeğerlendirmetestleri/anketlerinde,ölçümkriteri

olarakkullanılacakgöstergelerin,davranışsalboyutlariçer-mesikritikönemesahiptir.360derecedeğerlendirmetestle-rinin/anketlerinintasarlanması,pilotçalışmalarınınyapılması,yönetilmesi,sonuçlarınınkullanmasıvepaylaşılmasıgibiko-nulardada,“TestKullanımRehberi”neuygunhareketetmesiönerilir(Bkz.EK-11:UluslararasıTestKomisyonuTestKullanımRehberi).

1716

özelliğitaşır.Davranışgöstergelerianlamlışekildegruplana-bilirveyetkinlikolarakdaadlandırabilir.

6.3. ÇokYönlülük: DeğerlendirmeMerkezikapsamlıbirsüreçtir.Önyargıyıkır-

makvetarafsızlığısağlamakiçinbirdenfazlageçerli/güvenilirölçümaracıveeğitimalmışdeğerlendiriciyeralır.Herbirölçümkriteribirdenfazlaaraç,yöntemvedeğerlendiriciyleölçülür.Örnekaraçveuygulamalar,zihinselbeceritestleri,kişilikenvanterleri,bireyselvegrupvakauygulamaları,yet-kinliktemelligörüşmelergibiaraçlardanoluşur.

6.4. YetkinlikMatrisi: HerDeğerlendirmeMerkeziöncesindehangiölçümkriterinin,

hangiaraçlarlaölçüleceğinitanımlayanbiryetkinlikmatrisioluşturulur.Bumatriste,herölçümkriterininenaz2vedahafazladeğişikaraçlagözlemlenmesisağlanmalıdır.

6.5. ÖlçümAraçları: Değerlendirmesürecindefarklıölçümaraçlarıyeralır.Araçla-

rıniçerikleri,katılımcılarıntanımlanandavranışlarısergileme-lerinefırsatverecekşekildetasarlanmışolmalıdır.

“Değerlendirmekılavuzu”nunöncedentasarlanmışolupdeğerlendirmeninkanıtlardoğrultusundastandardizeedilmişolmasıgerekir.DeğerlendirmeKılavuzu,değerlendiricilerinheraraçta,hangikanıtveyaipuçlarınıhangiölçümkriteriileeşleştireceğinivenasıldeğerlendirileceğinitanımlar.

Ölçümaraçlarınıntasarımıveiçeriği,adaylarınöncedenveril-mişçoktanseçmelisorularıyanıtlayacağışekildeolmamalıdır.İçerikdeğil,süreçodaklıolmalıdır.Vakauygulamalarınıntektipdoğruyadayanlışcevabıyoktur.Davranışgöstergelerininveyaklaşımlarınnasılsergilendiğideğerlendirilir.

6.6. Değerlendiriciler: DeğerlendirmeMerkezindebirdenfazla,eğitimalmışde-

ğerlendiricirolalır.Kurumiçindeğerlendiricikullanıldığında,tarafsızlığınihlalineizinvermemekiçinkatılımcınınyöneticisideğerlendiriciolmaz.Eğermümkünse,farklıişalanı,farklıor-ganizasyonseviyesivefarklıdemografiközelliklerigözeterekdeğerlendiriciseçimiyapmakfaydalıolacaktır.

6.7. DeğerlendiricilerinEğitimi: Değerlendiricilerin,temeldeğerlendiricibecerilerieğitimi

almışolsalardahi,değerlendiriciolarakgörevalacaklarıher

Farklıgeçmişvedeneyimleresahipolanadayların,DMuygu-lamasındamaksimumperformansgösterebilmeleriiçinidealolarakaşağıdakikonuların,önbilgilendirmedekendilerinesunulmasıönerilir.

(1) DMuygulamasınınamacı (2) TümDMsüresiboyuncaadaylardannelerbeklendiği (3) DMöncesindehazırlıkgerektirendurumlar (4) Stresveheyecanlarınınasılkontroledebilecekleri (5) AdaylarınDMuygulamasınaseçilmelerininnedeni (6) DMzamanı,mekânıvesüresi (7) DMuygulamasındakullanılacakolansimülasyon,test,envan-

tervemateryaller (8) DeğerlendiricilerinveDMçalışanlarınınrolleri (9) DMuygulamasonuçlarınınnasılveneiçerikte,kimlerlepay-

laşılacağı,insankaynaklarıyönetimisüreçlerinenasıldahiledileceğivesonuçlarınnasılsaklanacağı/gizliliği

(10) Adaylaranezamanvenasılgeribildirimverileceği (11) DMuygulamasonuçlarınınnekadarsüreilegeçerlitutulaca-

ğı (12) Sürecinkendilerineolanfaydaları (13) DMuygulamasıvesonuçlarıiçinyetkilikişileriniletişimbilgi-

leri

6. DEĞERLENDİRMEMERKEZİMETODOLOJİSİ Aşağıdabelirtildiğiüzere,DeğerlendirmeMerkezininmetodo-

lojisinitanımlayan10ayrıözellikbulunmaktadır.

6.1. İşleİlgiliDavranışsalGöstergelerinSistemliBirŞekildeToplanmasıveAnalizEdilmesi

DeğerlendirmeMerkezlerinde,ölçümkriteriolarakkullanı-lacakolandavranışgöstergelerisistematikbirveritoplamaveanalizyöntemiilebelirlenmelidir.Busistematikanalizyöntemi,değerlendirmeninözünüteşkiledecekolan“belir-li,gözlenebilirvedoğrulanabilirdavranışsalboyutlarınnelerolduğunuvebuboyutlarınhangiişortamındasergilendiğini”objektifbirşekildeortayaçıkarır.

6.2. ÖlçümKriteriOlarakDavranışGöstergelerininKullanılması: DeğerlendirmeMerkezilerindekiölçümkriterleri,görevve

pozisyonauygun,işinbaşarısınıöngörecekşekilde,öncedentanımlanmışdavranışgöstergelerindenoluşur.Budavranışgöstergeleri,gözlemlenebilir,ölçülebilirveayırtediciolma

1918

7.2.RolTanımları

7.2.1 DeğerlendirmeMerkeziTasarımcısı DMtasarımsürecininçalışmaplanınıoluştururveiçeriğinita-

sarlar.İlgiliyetkinliklerianalizetmeyeimkânverecekvakaları,oyunlarıtasarlar,ilgilirolleribiçimlendirir,pilotdenemeleriniyapar,geçerliliğinianalizeder.BuyöntemlerindiğerDe-ğerlendirmeMerkeziuygulayıcılarıtarafındanöğrenilmesinisağlar.

7.2.2 DeğerlendirmeMerkeziDeğerlendiricileri DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarındakatılımcılarındav-

ranışlarınıgözlemlervekayıttutar.Katılımcıdosyalarınıtakipedervetoplar.Uygulamalarsonucundaadaylarınsergiledik-leridavranışlarısınıflandırırvepuanlar.Uygulamasonucundaraporoluşturur.

7.2.3 DeğerlendirmeMerkeziDeneyimliDeğerlendiricileri DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarındakullanılantümsi-

mülasyontürlerindedeğerlendiriciolarakgörevyapar,dene-yimsizgözlemcilereeşlikedipmentorlukyapar,geribildirimverir,yönetselyetkinliklerideğerlendirir.

7.2.4 DeğerlendirmeMerkeziYöneticisi DM’ninyapıldığısüreboyuncakurumunyöneticileriyleişbir-

liğindenvetümsürecinyürütülmesindensorumludur.Üçanagörevibulunmaktadır:

• Ölçmevedeğerlendirmeihtiyaçlarınıanalizeder,uygunsi-mülasyonseçiminiyapar,kaynaklarıetkinbirşekildeyönetir.

• Sürecinhemteknik,hemdeorganizasyonelyönetimindensorumludur.DMzamanlamasınıkontrolederveyapılacağıyergereksinimlerinibelirler.Katılımcılarıbilgilendirir.

• DMsüreciniizler.Kalitekontrol,katılımcıvedeğerlendiriciyönetimindensorumludur.

7.2.5 DeğerlendirmeMerkeziOrganizasyonGörevlisi Projekapsamındagerekenlojistikveorganizasyonel(online

testsüreçleri,basılımalzemeler,gönderilervb.)görevleriniyürütür.Katılımcılarıkarşılamakveuygulamalarboyuncayön-lendirmektensorumludur.Gerektiğindemekângörevlileriyleirtibatkurar.

7.2.6 DeğerlendirmeMerkeziRolOyuncuları Tasarlanmışroloyunlarıkapsamında,değerlendirilenkişi-

birsimülasyoniçineğitimalmalarışarttır.DeğerlendiricilerinortakeğitimindışındaDMuygulamalarınabirliktekatılarak,değerlendirmepuanlarınıortakbiranlayışlayenilemelerige-rekir.

6.8. Gözlem,Kayıt,SınıflandırmaveDeğerlendirme: DeğerlendirmeMerkezindegözlemlenendavranışlar,belirli

birsistematikledeğerlendirilir.Öncelikle,hersimülasyonda,gözlemlenendavranışlarnotedilir,dahasonraaltdavranışgöstergelerinegöregruplanır.Ensonunda,kanıtlarınmiktarı-nagöredeğerlendirilerekpuanlanır.

6.9. Entegrasyon: Herkatılımcıiçin,birdenfazlagözlemcinindeğerlendirmesi,

yetkinliklertemelindebirarayagetirilerekbirleştirilir.Herkişininsonuçpuanıgözlemcilerinhemfikirolmasısağlanarakverilir.Buaşamadahedeflenen,puanlarınortalamasınıal-makdeğil,gözlemcilerinfikirvegörüşlerinikanıtlarlaanlatıpbirbirleriniiknaetmeleridir.

6.10. Standardizasyon: DeğerlendirmeMerkezindekihertürlüiçerik,süreçveaşa-

ma,standardizeedilmelidir.Herkatılımcıiçin,aynıstandarttadeğerlendirmeuygulanmasıesastır.

7. MESLEKİYETERLİLİK,EĞİTİMVESERTİFİKASYON

7.1. DeğerlendirmeMerkeziOrganizasyonundaRoller Birdeğerlendirmemerkeziorganizasyonubirdenfazlarol

içerir.Aşağıdaburollerdenensıkkullanılanlarlistelenmiştir: • DMtasarımcıları • Değerlendiriciler • Deneyimlideğerlendiriciler • DMyöneticisi • DMorganizasyongörevlisi • Roloyuncuları(Canlandırıcılar)(Bkz.EK-10:Tanımlar/Ta-

nım-19:RolOyuncusu).

Buroller,pratiktefarklıkişilerolmayabilir.Örneğin;birdeğer-lendiriciaynızamandaroloyuncusudaolabilir.Fakatüstle-nilenherrolüngereklilikleriiçin,ayrıbireğitimsürecinetabiolmakşarttır.

2120

Eğitimİçeriği: • DMyapılmaamaçları • DMtanımıvedeğerlendirmearaçları • Yetkinliktanımları,ölçümkriteriolarakdavranışsalgösterge-

ler • Gözlem,kaydetme,sınıflandırmavedeğerlendirmeteknikleri,

formatlar,şablonlar • Yanlılıkyaratabilecek(ayrımcılıkgibi)değerlendirmeriskleri

veyanlılıktankaçınmailkeleri • GizlilikveDMgözlemlerininpaylaşılacağıpaydaşlar • Sonuçraporuyazmateknikleri • Kanıtadayalıgeribildirimvermeteknikleri

Butemelbecerilerikazananadaylar,enaz2değerlendirmemerkeziuygulamasındadeneyimlideğerlendiricilertarafın-danizlenerek,uygulamabecerilerideğerlendirilirvedene-yimlideğerlendiricilerinyapacağıdeğerlendirmelerdenyüzde75veüzerindepuanalanadaylarsertifikaalmayahakkaza-nırlar.

7.4.2. İleriDeğerlendirmeBecerileriSertifikası İleriDeğerlendirmeBecerileriSertifikaprogramı,sektörbilgisi

vekuramsalbilgiedinmeninyanında,uygulamabecerisikazanmavementoreşliğindebelirlisürelerdedeğerlendirmeyapmaaşamalarındanoluşur.

Eğitimİçeriği: • Sektörvekurumbilgisinehâkimiyet • Temeldeğerlendiricibecerileri • DMsırasındaadaystresiniyönetebilme • Değerlendiricihatalarınıgözlemleyebilme • Entegrasyontoplantısınıyönetebilme • Değerlendiricilerarasındakarşılaştırmayapmaveortaköl-

çümsağlamateknikleri • DiğerDMaraçlarınınyönetimiveanalizi • Tümdeğerlendirmearaçlarındaneldeedilensonuçlarınbir-

leştirilmeteknikleri • Kanıtadayalıgeribildirimvermeteknikleri • Geribildirimsürecindeadayitirazlarınıkarşılayabilme

Butemelbecerilerikazananadaylar,yapılacakolansınavveuygulamalardanyüzde75veüzerindepuanalmalarıduru-mundasertifikaalmayahakkazanırlar.

lerde,değerlendirilmekistenendavranışıortayaçıkartmakiçinetkileşimdebulunankişidir.Geneldebirebirolarakyapılırveayrıcabirdeğerlendiricibulunur.YöneticiyetkinliklerinindeğerlendirildiğiDM’lerderoloyuncusununaynızamandadeğerlendiriciolmamasıönerilir(Bkz.EK-10:Tanımlar/Ta-nım-19:RolOyuncusu).

7.3. MeslekiYeterlilikŞartları Temeldeğerlendiricieğitiminialarak,değerlendirmeyöntem

vemetotlarınıöğrenenvebunlarıuygulayabilmebecerilerinikazanaraksertifikasahibiolanherkes,değerlendiriciolabilir.Meslekisertifikasyonsürecininharicinde,herhangibireğitimveyabenzeribirnitelik,şartolarakaranmaz.

7.3.1. DMtasarımcıveuygulayıcılarıgenelolarakörgütselpsiko-loglardır.Örgütselpsikolojidışındageçmişiolanlarınburolüüstlenebilmeleriiçindahakapsamlıbireğitimalmalarıöneri-lir.Aynızamandavakatasarlamatekniklerieğitiminekatılıp,sertifikasahibiolmaşartıaranır.

7.3.2. DMdeğerlendiricisiolmakisteyenlerin,“temeldeğerlendiri-ci”eğitiminialarak,değerlendirmeyöntemvestandartlarınıöğrenmesivebunlarıuygulayabilmebecerilerinikazanaraksertifikasahibiolmasışartıaranır.Meslekisertifikasyonsü-recininharicinde,herhangibireğitimveyabenzeribirnitelikşartolarakaranmaz.

7.3.3. DMdeneyimlideğerlendiricisiolabilmekiçin,“temeldeğer-lendirici”sertifikasınınalındığıtarihtensonraenaz200saatdeğerlendiriciolarakgörevalanlariçin,“ilerideğerlendirici”eğitiminekatılıp,sertifikasahibiolmaşartıaranır.

7.3.4. DMorganizasyongörevlisiolabilmekiçin,herhangibireğitimveyabenzeribirnitelikyadasertifikasyonşartıaranmaz.

7.3.5. DMroloyuncusuolabilmekiçin,“temeldeğerlendirici”eğiti-mininbilgitamamlamakısmınakatılımşartıaranır(Değerlen-diricibecerilerikısmındanmuaftırlar).

7.4. MeslekiEğitimStandartlarıveSertifikasyon

7.4.1. TemelDeğerlendirmeBecerileriSertifikası TemelDeğerlendirmeBecerileriSertifikaprogramı,kuram-

salbilgiedinmeninyanında,uygulamabecerisikazanmavementoreşliğindebelirlisürelerdedeğerlendirmeyapmaaşamalarındanoluşur.

2322

tamvedoğruolarakbelirtmek, • Niteliklerine,uzmanlıkedindiğiyöntemleregöredeğerlendir-

meyapmak,bilmediğiyöntemleriledeğerlendirmeyapma-mak,

• Gözlemlediğikişilerleilgilihiçbiretkialtındakalmadan,ayrım-cılıkyapmadan,objektifbirşekildekanıtlartoplamak,katılım-cıyıherhangibirnedenlekayırmamak,adildeğerlendirmek,pozitifayrımcılıkuygulamamak,

• Katılımcıyazararvermemek,kişiselözellikleriveyafarklılıklarınedeniylerencideedenbirdilkullanmamak,

• Objektifliğietkileyebilecekbirdurumoluştuğunda,budurumuaçıklıkladilegetirmekveokişiyifarklıbirgözlemcinindeğer-lendirmesinitalepetmek,

• Değerlendiriciolarakperformansınıetkileyebilecekveyayönlendiriciolabilecekunsurlarıfarketmeyegayretetmek,gerekirsedeğerlendirmeyapmayıreddetmek(Örnek:önce-dentanıdığıkişilerideğerlendirmemekvb.),

• Değerlendirmelerini,DeğerlendirmeveGeliştirmeMerkezistandartlarını,uygunmetotlarıuygulayarakgerçekleştirmek,DeğerlendirmeMerkeziesaslarındanvazgeçmemek,

• Değerlendirmehizmetinisatınalanlarvekatılımcılarlakuru-laniletişimdeyapıcı/olumlubiriletişimdilikullanmak,

• Sesvegörüntükaydıalınmasıgereklidurumlarda,mutlakahizmetisatınalanlarınvekatılımcınınizninialmak,

• Sonuçlarınveraporlarıngizliliğinisağlamak, • Geribildirimgörüşmeleriniönyargısızvetarafsızşekildeger-

çekleştirmek,tümbulgularıhemhizmetisatınalanlara,hemdekatılımcıyaolduğugibiveaynıiçeriktepaylaşmak,

• Geribildirimgörüşmesindegeribildirimalankatılımcıyakatkısağlayacakgelişimodaklıbiryaklaşımsergilemek,

• İlkdeğerlendirmesonrasıkoçlukvb.uygulamalarlagelişiminebizzatdestekolduğuveyayakındantakipettiğikatılımcılarınyenidendeğerlendirilmesindegörevalmamak,

• DeğerlendirmeMerkezininkanıttemellibiruygulamaolduğu-nubilmekvestandartlarçerçevesindebukanıtlarıtoplamak,yorumlarıbukanıtlaradayandırmakvekanıttemelliraporla-mayapmak,

• DeğerlendirmeMerkeziyöntemvearaçlarınınfikri-imülki-yet/entelektüelsermayekapsamınagirdiğinibilerek,bunauygundavranmak.(kullanılanaraçlarıkopyalamamak,başka-larıilepaylaşmamak,telifhakkısahibininbilgisidışındabaşkaprojelerdekullanmamak,buaraçlarıkendieseri/ürünügibipazarlamamakvb.)

8.2. DMHizmetiSatanlarınSorumluluğundakiEtikİlkeler • DeğerlendirmeMerkezininorganizasyontaleplerinineölçüde

7.4.3. DeğerlendirmeMerkeziveVakaTasarlamaTeknikleriSertifikası

Eğitimİçeriği: • DM’lerdekullanılanyöntemlerleuyumlusoruhazırlamatek-

nikleri • Temelişanaliziyöntemleri • Odakgrupteknikleri • İçerikanalizmetotları • Temelmülakatteknikleri • TemelDMmetodolojisi • Geçerlilikvegüvenilirlikkavramları • Zamantablosuhazırlamateknikleri • Açıkveanlaşılırvakaiçeriğihazırlamateknikleri • Aranandavranışsalyetkinlikleritetikleyecekvakahazırlama

teknikleri • Katılımcılarvegözlemcileriçinaçıkveanlaşılırtalimatlaryaz-

mabilgisi • Roloyuncularıiçinmetinhazırlamateknikleri • Kaydetme,raporlamaiçindestekleyiciformveşablonlarta-

sarlamateknikleri

Butemelbecerilerikazananadaylar,yapılacakolansınavveuygulamalardanyüzde75veüzerindepuanalmalarıduru-mundasertifikaalmayahakkazanırlar.

7.5. MeslekiEğitimStandartlarınaUygunSertifikasyonProgramıDüzenleyebilecekKurumlar

Yukarıdabelirtilensertifikaprogramlarınıdüzenlemekisteyenkurumlar,hazırladıklarıeğitimprogramınıniçerikleriniPER-YÖNtarafındanbelirlenenDeğerlendirmeMerkeziMetotlarıDanışmaKurulu’nateslimederler.DanışmaKurulutarafındaniçerikleriakrediteedilenkurumlar,sertifikaprogramıdüzenle-meyetkisinesahipolurlar(Bkz.EK-7:DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubuveYönetimi).

8. ETİKİLKELER Burehberdokuman,DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarına

dâhilolantaraflarınuymalarıgerekenetikilkelerikapsamak-tadır.

8.1. DeğerlendiricilerinSorumluluğundakiEtikİlkeler • DeğerlendirmeMerkezininamacı,sağladığıyararlarvesınır-

larıhakkındadoğrubilgilervermek, • Niteliklerini,uzmanlığını,sertifikasyonlarınıveyeterliliklerini

2524

amacınıaçıklamak, • Adaya,şirketiçindekiseçimsüreciniaçıklamak, • AdayaDMsüreciniaçıklamak, • Adaya,DMsonuçlarınınkimlerlepaylaşılacağınıvekullanım

alanlarınıaçıklamak, • AdayaDMsonuçlarıylailgiligeribildirimimkânısağlamak, • AdayınDMçalışmasınakatılmamahakkıolduğunuvebu

kararınolasısonuçlarınıaçıklamak, • HizmetalınacakkuruluşlaDMsürecindegerekliolacakdokü-

manlarıpaylaşmak(Görevtanımı,yetkinlikler,vb.), • DMprojelerininyoğunemekveuzmanlıkgerektirenbirsüreç

olduğunubilmek,bunedenleDMetikilkelerindenvekalite-sindenödünvermeyecekşekildeakrediteolmuşdanışmankuruluşlarvesertifikalıdeğerlendiricilerleçalışmak,

• Kurumiçindenprojeyesüreklirefakatvetakipedecekbirveyabirdenfazlayetkilikişiatamak,

• DMkapsamındakullanılacakdeğerlendirmeyöntemveamaçlarınındeğerlendirmeamacınahizmetedipetmediğikonusundaDMkuruluşundankapsamlıbilgitalepetmek,

• DMsonucundayönetimesunulanraporlarınDM’dekietikilke-lerdenözellikleobjektiflikvegizlilikesaslarınauygunşekildekurumiçindesaklanmasını,kullanılmasınıvekararlarayansı-tılmasınısağlamak,

• DM’ninkanıttemellibiruygulamaolduğunubilmekveken-disinesunulanraporların,uygulamayaözgübelirlenmişolanstandartlarçerçevesindeilgilikanıtlarıiçermesinitalepet-mek,bukanıtlarıkendiyönetimkararlarındadagözönündebulundurmak,

• KatılımcılarınanadilleriDM’dekullanılandildenfarklıysa,katılımlarınınuygunolupolmadığı,katılacaklarsanegibibirdesteğe(ekzaman,dildesteğigibi)ihtiyaçduyduklarınıgözönündebulundurmak.

8.4. KatılımcınınSorumluluğundakiEtikİlkeler • Uygulamanınkurallarınauymak, • DMuygulamasındakullanılanmalzemeleri,içeriklerivb.telif

hakkınatabiolabileceğindendolayıkopyalamamak,üçüncükişilerlepaylaşmamakvesosyalmedyavb.mecralardaya-yınlamamak,

• Kendihaklarıvesorumluluklarıileilgilibilgisahibiolmak, • Değerlendirmedekendisinidürüstbirbiçimdeortayakoy-

mak, • Değerlendirmeninyerivezamanıhakkındabilgisahibiolmak, • Değerlendirilmeyikabuletmemedurumundasonuçlarına

saygıduymak, • DMuygulamasürecindeaksaklıkyaşandıise(ortam,değer-

karşılayabileceğivesahipolduğuuzmanlıklarhakkındahiz-metisatınalanlaradoğrubilgivermek,

• HizmetisatınalanlaraDeğerlendirmeMerkezimantığını,sınırlarınıveanlaşmanıntümkoşullarınıaçıklamak,

• Hizmetisatınalanlarileaçıkanlaşmalarvesözleşmeleryap-makveanlaşmanınherşartınauymak,

• Uygulamanınamacınavehizmetisatınalanlarınbeklentileri-neuygunşekildehazırlıkyapmak,uygunaraçvedeğerlendi-riciseçiminigerçekleştirmek,araçlarınvedeğerlendiricilerinkalitesindenveyeterliliğindeneminolmak,

• Uygulamaaşamalarınıntamamınıntitizlikleplanlanıpuygula-nacağındaneminolmak,tümkatılımcılaraeşitkoşullarsağla-mak,

• Değerlendirmeninamacınauygunvebelirlenmişstandart-larvemetotlarlagerçekleşmesinigarantiyealacaktedbirleralmak,

• Sonuçlarınveraporlarıngizliliğinisağlamak, • Ayrımcılığınönünegeçildiğindeneminolmak,kültürelfark-

larınoluştuğudurumlardayereluzmanlardanyerelnormlarhakkındabilgialmak,

• Araçlarınkatılımcılararasındafarkyaratmayacağındaneminolmak,

• Sonuçlarıhizmetisatınalanlarındoğruyorumladığındanvekendihedefleriiledoğruilişkilendirdiğindeneminolmak,

• DeğerlendirmeMerkezininkanıttemellibiruygulamaolma-sındanhareketleprojeleriuygunaraçveyöntemlerledonat-makveuygulamayaözgübelirlenmişolanstandartlarçer-çevesindebukanıtlarıtoplanmasınısağlamak,yorumlarıbukanıtlaradayandırmakvekanıttemelliraporlamayapılmasınısağlamak,

• DeğerlendirmeMerkezikonusundadeneyimliveyetkinbirdeğerlendiricikadrosuileçalışmak,

• Projelerinkısmizamanlıyadaserbestzamanlıdeğerlendi-ricilerleyürütülmezorunluluğudoğduğunda,kaliteveetikaçısındandoğabileceksorunlariçingereklitedbirlerialmak,

• DeğerlendirmeMerkezlerininprensipolarakgelişimamaçlıolduğunubilmekveiştençıkarmaamaçlıkullanımınaizinvermemek.İştençıkarmasüreçlerinde,yönetimkararlarınadestekamaçlıhizmettaleplerinecevapverileceğinde,buprojeyiDeğerlendirmeMerkeziolarakisimlendirmemek.De-ğerlendirmeyealınacakadayların,eğeramaçiştençıkarma/devamkararıisebunubilerekgelmelerininsağlanmasıkonu-sundahizmetisatınalanlarilegereklianlaşmayıyapmak.

8.3. DMHizmetiSatınAlanlarınSorumluluğundakiEtikİlkeler • Değerlendirilecekkişiye(aday),değerlendirmesürecinin

2726

farklılıklarolabileceğidüşüncesiyle,butüruygulamalarıdaharahatkullanabilmelerineolanaksağlayan,“sıksorulansoru-lar”,“yardım”,“ayrıntılıkullanımtalimatı”,“denemeuygula-ması”veyabenzeribirdesteğinhazırlanmasıönerilir.

• Adaylarınetkinbirşekildeperformansgösterebilmesiiçin,çalışmaortamlarındakifarklılıkların(zamankısıtları,gürültü,3.şahıslarınvarlığı,fizikselortamınuygunluğuvb.)veolasızamanfarklılıklarınındikkatealınması,gerektiğindeuygulamaöncesindeadaylarınbukonulardabilgilendirilmesitavsiyeedilir.

• Teknolojitabanlıdeğerlendirmeuygulamalarındagüvenliksorunuyaşamamakadına,kimlikdoğrulamauygulamalarıvebenzerigüvenlikönlemlerininalınmasıtavsiyeedilir.

• Teknolojitabanlıdeğerlendirmeuygulamalarıileeldeedilenkişiselverileringizliliğininsağlanmasıiçingerekliönlemleralınmalıdır.

10. SONUÇLARINKULLANIMI,RAPORLANMASIVEGERİBİLDİRİMLER

10.1. SonuçlarınRaporlanması Bütünkatılımcılar,dahaöncedenkendilerinebildirilmişolan

değerlendirmeamaçlarıkapsamında,uygulamaperformans-larıvedeğerlendirmelerikonusundabilgilendirilmelidir.

Bukapsamda,DeğerlendirmeMerkeziuygulamasınakatılanherbirkatılımcıiçinbireyselbirraporhazırlanmalıdır.Topluuygulamalardaise,bireyselraporlarailaveolaraktoplurapor-lamalardayapılabilir.

Buraporlarınformatıvebilgilerihangiayrıntıdakapsayacağı,DMhizmetisunanorganizasyonve/veyaDMhizmetinisatınalanlartarafındanöncedenbelirlenmelidir.

DMraporlarınınenazaşağıdakibilgilerikapsayacakşekildehazırlanmasıönerilir.

• Herbiruygulamadakiyüksekvedüşükperformanssergile-nenbölümler

• Öncedenbelirlenmişolandavranışgöstergeleriveyayetkinliktemellisonuçlar

lendiricinindavranışlarıvb.)itirazhakkınınolduğunubilerek,durumuuygulamaortamınıbozmayacakyadaakışıaksat-mayacakşekildeilgilikişiyebildirmek,

• Değerlendirmesürecindediğerlerinesaygılıdavranmak,uygulamaortamındadikkatidağıtacakveortamdaçatışmahavasıyaratacakdavranışlargöstermemek,

• DMsürecinekatılmışdiğerkişilerleyaşanandurumları/olay-ları/paylaşılanları,diğerkatılımcılarınbilgisidışındabaşkakişilerlepaylaşmamak.

8.5. EngelliKatılımcılarınHakveSorumlulukları Engellikatılımcıların,DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarında

gerçekperformanslarınısergileyebilmeleriiçin,“kurum-da-nışmanlar-değerlendiriciler”tarafındanuyarlamalarınyapıl-masıgereklidir(Bkz.EK-5:EngelliKatılımcılariçinUyumlaştır-maÖnerileri).

9. TEKNOLOJİKULLANIMI Değerlendirmesüreçlerininiçerisindeteknolojikaraçlarkul-

lanılıyorsa(onlinetestler,simülasyonlarveyaoyunlar),gerekbutüraraçlarıntasarımaşamasında,gerekseuygulanmasısırasındaaşağıdakikriterlerindikkatealınmasıönerilir:

• Adaylararasındaadaletsizliğinoluşmamasıveadaylarıntek-nolojikuyumsuzluklarnedeniyleperformanskaybıyaşama-malarıiçin,teknolojitabanlıdeğerlendirmearaçlarınıntasa-rımaşamasında,adaylarınteknolojikullanımıaçısındansahipolduklarıbilgi,beceriveniteliklerinyanında,aşağıdabelirtilenteknolojikdonanımveyazılımfarklılıklarıgözetilmelidir.

a. İşletimsistemlerifarklılıkları b.Hızvekapasitefarklılıkları c. İnternetbağlantıkalitesi,hızı,veriakışkapasitesi farklılıkları d. İnternettarayıcısayfasıuyumlulukfarklılıkları e.Ekranbüyüklüğüveçözünürlüğüfarklılıkları f. Sesvegörüntütransferkalitesifarklılıkları g.Klavye(klasik,dokunmatikekran)vefareuyumluluk (yazılım,sağvesolelkullanımı)farklılıkları h.Masaüstüveyamobildonanımfarklılıkları i. Engellikatılımcılarınteknolojikullanımbecerileri (görmeengelli,işitmeengellikatılımcılarvb.) j. Altyazıseçenekleriveuyumlulukları

• Adaylarınteknolojikullanımıkonusundabilgivebecerilerinde

2928

10.3. SONUÇLARINKULLANIMI

10.3.1 SonuçlarınKullanımıHakkında Şirketbirleşmeleri,pozisyonkapanması,yasaliflaserteleme-

sivb.nedenlerlezaruriolarakyapılacakolançalışankadro-sununazaltılmasıvebenzeriihtiyaçlarda,mevcutçalışanlarınbaşkapozisyonlardadeğerlendirilmesiamacıylaDMkullanıl-masıuygunolabilir.

Mevcutperformansverilerininyenibirrol-göreviçinadayıdeğerlendirmekaçısındanyetersizolduğudurumlarda,adayınyeniroldegerekenyetkinliklerenekadarsahipolduğunuan-lamakiçinDMuygulamasınınkullanılmasıfaydalıbiryöntemolabilir.

“DeğerlendirmeMerkezi”Ek:2’debelirtilenalanlardakullanı-labilirken,birçalışanınyadabirgrupçalışanınherneamaçlaolursaolsunişakdininfeshedilmesisürecinde,temeldayanakolarakkullanılamaz.

Butürbirkararınverilmesisürecinde,öncelikleçalışanlarınperformansınındikkatealınmasıtavsiyeedilir.Performansverisininolmadığıbirortamdaise,butürverilerintoplanmasıiçinbirçabagösterilmesiöncelikliolarakönerilir.

10.3.2 Kayıtların/SonuçlarınSaklanması DeğerlendirmeMerkeziuygulamasonuçları,herorganizas-

yontarafından,dahasonrakullanılmaküzeresaklanabilir.

DeğerlendirmeMerkeziuygulamasonuçlarınınenfazla2yılsaklanmasıtavsiyeedilir.2yıllıksüreyigeçmişolanDMsonuçları,özellikleçalışanıngörev-rolündedeğişiklikyapmakamacıylakullanılmamalıdır.Sonuçlarısaklamagörevi,hizmetisatınalankurumaaittir.Bununlabirlikte,hizmetisatanku-rumlarise,hizmetisatınalankurumunizniolmaksızınsonuç-ları2yıldanuzunsürelisaklamamalıdır.

10.3.3 MalzemelereErişim DMuygulamalarınaaithertürlübasılıveyaelektronikyayım

yadafizikselmalzeme(simülasyoniçerikleri,değerlendiricirehberleri,yetkinliksetlerivb.),yetkilikişilerharicindekikişi-lerinulaşamayacağıbirşekildesaklanmalıdır.Bumalzemele-reerişebilecekkişilerveroller,organizasyoniçerisindeyazılıbirşekildetanımlanmalıdır.

DMhizmetisatanlar,uygulamasonuçlarınailişkinayrıntılıraporlarımümkünolanenkısasüredehizmetisatınalanlarasunmalıdır.Hizmetisatınalanlarınbuçıktılarıinsankaynak-larısüreçlerindekullanmaihtiyaçlarınedeniylebusürenin5işgününügeçmemesiönerilir.

Raporlar,adaylarvekararvericilertarafındananlaşılırbirfor-mataveiçeriğesahipolmalıdır.

Raporlar,adaylarıngenelperformansınınyanında,herbirsimülasyonkapsamındaadaylarınbireyselperformansınıyansıtacakşekildekanıtlaradayalıolmalıdır.

Kurumiçikatılımcılartarafındantalepedilmesidurumunda,katılımcılarabireyselraporlarınaerişimizniverilmelidir.

Bireyselraporlar,DeğerlendirmeMerkeziuygulamasındakatılımcınındavranışlarınısomutolarakgözlemlemişkişilertarafındanhazırlanmalıdır.

OrganizasyoniçerisindeDMsonuçlarınaerişimyetkisiverilenkişilerDMsonuçlarınıpozisyonlarınauygunbirşekildekullan-malıdırlar.

10.2. Geribildirimler DeğerlendirmeMerkeziuygulamalarınınenönemliaşamala-

rındanbirisiolangeribildirimsüreci,buhizmetisatınalanlarınkararvermelerinikolaylaştırmaklakalmaz,aynızamandaDMuygulamasınakatılanadaylarınbireyselgelişimlerindesondereceönemlibirkatmadeğeryaratır.

Geribildirimsürecininnasılolmasıgerektiğikonusundaorga-nizasyoniçerisindeyazılıprosedürlerinolmasıvesürecegirenherkestarafındanbuprosedürlerinbilinmesininsağlanmasıtavsiyeedilir.

Bukatmadeğerlisürecin,bireyleringelişimlerinegerçekanlamdahizmetedebilmesiiçinenazındanbazıstandartlarınsağlanmasıgerekir(Bkz.EK-6:GeribildirimStandartları).

3130

HAZIRLAYANLAR

PERYÖNDEĞERLENDİRMEMERKEZİMETOTLARIÇALIŞMAGRUBU(AlfabetikSırayla)

Acar Baltaş /BaltaşGrubuAyşegül Horozoğlu Enkavi /DavranışBilimleriEnstitüsüBerna Gülgöz/AssessBetül Özkarahan/CEBSHLBetül Yücel/İstanbulBilgiÜniversitesiBircan Karalar/KornFerryCanan Sümer/ODTÜÇiğdem Vatansever/NamıkKemalÜniversitesiDolunay Bulut/TürkiyeİşBankasıEce Aktan/HAYGroupEfdal Altan/RoketsanEmre Konuk/DavranışBilimleriEnstitüsüEren Suna/AssessmentSystemsGülnur Göksel/Gülşah Vural Özkan/İstanbulBilgiÜniversitesiİdil Işık/İstanbulBilgiÜniversitesiLevent Sevinç/AssessmentSystemsMehmet Ünal/BağımsızDanışmanMehmet Sürmeli/TTS–TopTalentSolutions/ModeratörÖzge Berçin Keleş/DavranışBilimleriEnstitüsüSeher Önelge/BaltaşGrubuSeval Yazıcı/BaltaşGrubuSibel Çalışkan/İstanbulBilgiÜniversitesiUlaş Özcan/InsightFactorZuhal Baltaş/BaltaşGrubu

10.3.4 SonuçlaraErişimveSonuçlarınKorunması DMuygulamalarınınsonuçraporlarıdayetkilikişilerhari-

cindekikişilerinulaşamayacağıbirşekildesaklanmalıdır.Buraporlaraerişebilecekkişilerinorganizasyoniçerisindeyazılıbirşekildetanımlanmasıgerekir.

Aynızamandasonuçlarınvesonuçlarlailgiliaşağıdakievrak-larınnezamanvekimtarafından,neşekildeyokedileceğinindetanımlanmasıfaydalıolacaktır.

• Sonuçraporu • Adaylarınuygulamalarsırasındadoldurduklarıyazılıformlar • Videokayıtları • Gözlemcilerinuygulamalarsırasındanotaldıklarıyazılıkâğıt-

lar • Yetkinlikdeğerlendirmeformları • Entegrasyonnotları

10.3.5 GelişimPlanı DeğerlendirmeMerkezlerigelişimamacıylakullanıldığında,

GelişimMerkeziuygulamalarısonunda,adayaözelbirgeli-şimplanıhazırlanmasıtavsiyeedilir.Bugelişimplanıözelliklesimülasyonlarsırasındakanıtadayalıolarakgözlemlenmişgelişimalanlarınavegelişimalanıiçerenyetkinliklerinnasılgeliştirilebileceğineodaklanmalıdır.

10.3.6 DM/GMSonrasıTakipler Gelişimplanlarıhazırlananvekendisinegeribildirimverilen

katılımcıların,bugeribildirimlerigünlükhayataaktarabilmeperformansınınperiyodikolaraktakipedilmesitavsiyeedilir.BununiçinDM/GMsonrasıtakiptoplantılarıdüzenlenebilece-ğigibi,yenidenbirDM/GMuygulamasıdaorganizeedilebilir.

Adayaözelgelişimplanınınkritiknoktalarının,belirliara-lıklarlaadayahatırlatılmasıvegerektiğindeadayınyönlen-dirilmesi,ilkyöneticisibaştaolmaküzere,insankaynaklarıprofesyonellerive/veyaorganizasyondakiyetkililerinsorum-luluğundadır.

Gelişimplanınınbirdeyöneticiözetiolmalıvekişininbağlıolduğuyöneticisitarafındannasıldestekleneceğiniiçermesisağlanmalıdır.

Katılımcınıngelişimineyönelikyapılanyatırımdansonraka-zandığıyetkinliğikullanabileceğimakulbirsüresonunda(enazbiryılsonra)GelişimMerkeziuygulamasınınfarklıölçümaraçlarıileyinelenmesitavsiyeedilir.

3332

EK:3: ÖrnekYetkinlik–SimülasyonTablosu

Yetkinlik Bekleyen Vaka Rol Grup Odaklı * Yetkinlik İşler Analizi Oyunu Sunum Tartışması Mülakat

1 A ✓

2 B ✓ ✓

3 C

4 D ✓ ✓

5 E

6 F ✓ ✓ ✓

7 G

8 H ✓

9 I ✓

*Kurumaözelolanyetkinlik-simülasyontablosundakiherbirölçümkriteri-ninenaz2farklıaraçyadasimülasyonlagözlemlenmesi,ölçümüngüve-nirliğiaçısındanönerilmektedir.

EK:4: DMLojistikHazırlık DeğerlendirmeMerkezilojistiğininyönetilmesişusüreçve

planlarıiçermelidir:

1. DeğerlendirmeMerkeziÖncesiSüreçHazırlıkları

• Tümkatılımcılarvesürecedahilolacakkişiler,gerekenza-mandavebelirlenenyerdeolabilmeleriiçin,ulaşımvekonak-lamaileilgilidüzenlemelerleilgiliöncedenbilgilendirilmelidir.

• Hizmetsağlayıcınınvehizmetisatınalanlarınengellikatılım-cılarauyarlanansüreçlerkonusundauzlaşmışolması,yapıla-cakuyarlamalarıöncedenbelirlemesitavsiyeedilir.

• Hizmetsağlayıcıtümrolleriçingenelbirprogramhazırla-malıdır.Genelprogram,DMyürütülürkenuygulamalaraözgüprogramlarıngeliştirilmesineyardımcıolur.

• Çevrenindüzenlenmesiyleilgiliaşağıdakikriterlerindikkatealınmasıtavsiyeedilir.

EKLER

EK-1: DeğerlendirmeMerkeziveGelişimMerkeziFarklarıTablosu

DeğerlendirmeveGelişimMerkezlerininFarkları

DeğerlendirmeMerkezi GelişimMerkeziİşealım,terfi,atama,yedekleme Yetenekyönetimi,kariyeryönetimi,süreçlerindekullanılır. eğitimvegeliştirmesüreçlerinde

kullanılır.Kurumdışındanadaylarıseçme Sonucundakişileregüçlüyanlarıveyadabirçalışanınbirgöreve gelişimalanlarıylailgiliayrıntılıdavranışsalaçıdanuygunluğuna geribildirimverilir,kapsamlıkararvermesürecindekullanılır. geribildirimraporuhazırlanırve gelişimplanlarıoluşturulur.İşperformansınıyetkinliktemelli Farkındalıksağlamak,gelişimöngörmekamacıylakullanılır. ihtiyacınıtespitetmek,gelişim

planlamasıyapmakamacıyla kullanılır.

Organizasyonaçıdandahakısa Organizasyonaçıdandahauzunsürebilir. sürebilir.Dahafazladokümantasyon

içerebilir.Kurumdışıkatılımcıyageribildirim Katılımcıyavekatılımcınıniçermeyebilir.Kurumiçikatılımcıya yöneticisineayrıntılıgeribildirimveyöneticisineisetemeldüzeyde içerir.geribildirimverilir.

EK-2: DeğerlendirmeveGelişimMerkezlerininKullanımAlanları:

KULLANIMALANI DeğerlendirmeMerkezi GelişimMerkezi

İşeAlım ✓

EğitimveGelişim ✓

Atama/Terfi ✓

PotansiyelinBelirlenmesi ✓(YetenekYönetimi)

KariyerPlanlamaveRehberlik ✓

Yedekleme ✓ ✓

3534

olmadığıöncedensorularak,ihtiyaçlarınauygunbirplanlamayapılmasıtavsiyeedilir.

• TümkatılımcılarvesürecedahilolanherkesDMyapılacakyerindüzeniyle,programla,malzemelerlevediğerlojistikdüzenlemelerleilgilibilgisahibiolmalıdır.

• MekânçalışanlarıDMsürecikonusundabilgilendirilmeli,sü-recekatkıdabulunmakveaksatmamakiçinyapılmasıgere-kenlerkendilerineaktarılmalıdırDeğerlendirmeMerkezininyapıldığıortamda,DMçalışanlarınınharicinde,adayladoğru-danveyadolaylıiletişimkurabilmeihtimaliolaninsanlarındasüreçleilgilibilgilendirilmesifaydalıolacaktır.

3. DMGünüYapılacakHazırlıklar

• Anaplanvehazırlıklarınkontroledilmesi(DMtakvimi,salon-lar,ekipmanlar,malzemelervb.)

• Katılımcılistesinin,DMçalışanlarınınkontroledilmesi

• Katılımcılarınaşağıdakiayrıntılarlailgilibilgilendirilmesifaydalıolacaktır.

o Acildurumlardaizlenmesigerekenprosedüro Uygulamalarınamacıveuygulamasırasındakendilerin-

denbeklenilenlerinaktarılmasıo Rollerinvegörevliçalışanlarıntanıtımıo Bireyselzamanplanınınpaylaşılmasıo Uygulamalarınsonuçlarınınneredenasılhangiamaçla

kullanılacağıvetaraflarlanasılpaylaşılacağıkonusunda,katılımcıyaönbilgiverilipverilmediğininkontroledilmesivegerekiyorsayenidenbilgilendirmeyapılması

o Katılımcılarınvarsasorularınıncevaplanması

4. DMUygulamasıEsnasındaveBitimindeDikkatedilecekler

• Uygulamasırasında,DMmalzemelerininvekatılımcılaraaitdeğerlendirmenotlarınıngizliliğinsağlanması,

• TümmalzemelerinDMuygulamalarınınbitimindensonratop-lanmasıvesaklanması,

• Uygulamalarınbitimindevarsakatılımcılarınınsorularınınce-vaplanması,

5. LojistikOrganizasyonYönetimindeGizlilik

o DM’ninyapılacağıuygunmekânınkişiveodasayısıgözönündebulundurularakplanlanmasıgerekir.Çay\kahvebarları,dinlenmealanları,tuvaletgibiihtiyaçlarınkarşıla-nacağıyerlerbelirlenmelidir.

o Mekân,katılımcılariçinrahatveodaklanmalarınaengelolmayacakşekildeaşırısestenuzak,iyiaydınlatılmış,temizhavasağlayabilenbiryerolmalıdır.

o Mekânınçalışmaalanındanfarklıbiralandaolmasıöneri-lir.

o Kullanılacakmekânvetesislerdikkatidağıtacaköğeleriçermemelidir.

• DeğerlendirmeMerkeziöncesindegereklimalzemeleriiçe-renbirkontrollistesihazırlamalıdır.Bukontrollistesişunlarıiçermelidir:

o DMelkitabıo Katılımcımalzemelerio Değerlendiricimalzemelerio Roloyunuyapacakkişileriçinmalzemeo Kâğıt,kalem,isimlik,zımba,ataçgibiaraçlaro Gerekliolduğudurumlardateknolojikaraçlar(bilgisayar,

yazıcı,USB,videokamera,yansıtıcıvb.)

• Hizmetsağlayıcı,gereklimalzemelerinbelirlenenmekânaDMbaşlamadanulaşmışolduğundaneminolmalıdır.

• Katılımcılardanbiryadadahafazlasınıngelmemesi,DMçalışanlarındanbirisiningelmemesi,teknolojikaraçvegereç-lerdesorunyaşanmasıyadakatılımcılarınhastaolmasıgibiacildurumlardanelerinyapılmasıgerektiğininöncedenplan-lanmasıvehazırlıklarınbunagöreyapılmasıtavsiyeedilir.

• SüreçtekullanılacakDMtablosu,takvimvekaynaklarönce-denbelirlenmelidir.

o DMtablosu,uygulamalarınsırasını,genelzamanplanını,ilgilisalon/odalarınyerini,hangideğerlendiriciveadayın,hangisalonda,nezamanbulunacağınıiçermelidir.

o DMtablosuuygulamalarınnekadarsüreceğini,uygula-malararasındakisüreyi,değerlendiriciiçinuygunolanveyönetmesigerekenzamanıgöstermelidir.

2. DM’denÖnceYapılacakÖnHazırlıklar

• TümkatılımcılaraveDMsürecinedahilolacakherkese,uy-gulamalarsırasındaperformanslarınıetkileyecekveyaen-gelleyeceközelbirdurumuyadafizikselbirmazeretleriolup

3736

lımcılardüşünülerek,bütünalanlaraulaşılabilenbirmekândaveyayakınsalonlardayapılmaküzereplanlamalıdır.

• DestekHizmeti:Gerektiğindemekâniçindebiryardımcıbulundurulmalıveengellikatılımcılarınihtiyaçduyabileceklerifizikidesteklersağlanmalıdır.

2.2 RahatlıkVeKolaylık: • Uygunmasa:Tekerleklisandalyekullananbirkatılımcının

normalmasayüksekliğindendahayüksekbirmasayaihti-yaçduyabileceği,görmeengellibirkatılımcınınmalzemelerisırayladizmekveyaBraillealfabesikullanmakiçindahagenişbirmasayaihtiyaçduyabileceğidüşünülerekplanlamayapıl-malıdır.

• Uygunsandalye/koltuk:Engellibirkatılımcınınyüksekliğivesırtlığıayarlanabilirsandalyelere/koltuklaraihtiyaçduyabile-cekleridüşünülerekplanlamayapılmalıdır.

• Uygunışıklandırma:Işığahassasbirepilepsihastasınınflore-sanışıklıbirodadaçalışamayabileceğiyadagörmebozuklu-ğuolanbirkatılımcınındahagüçlübirışığaihtiyaçduyabile-ceğidüşünülerekplanlamayapılmalıdır.

• Fazladanveyabelirlisaatlerdearavermek:Engellibirkatılım-cınındahasıkilaçkullanmaveyaaravermeihtiyacıolabile-ceğidüşünülerekplanlamayapılmalıdır.

• Dahauzunuygulamasüresiimkânısağlamak:Bazıdurumlar-da,engellibirkatılımcınındahahızlıfizikselyorgunlukyaşa-yabileceğidüşünülerek,çalışmadahagenişzamanayayılabi-lir.

• İkramkolaylığı:İkramlarıntıbbigerekliliklereuygunolarakseçilmesivegörmeengelliveyaelbecerilerindeengeliolankatılımcılarolabileceğidüşünülerek,ulaşmasıkolaybiryerekonulmasısağlanmalıdır.

• Sesazaltılması:İşitmeengeliolanbirkatılımcıiçinvarsadışseslerinazaltıldığındaneminolunmalıdır.

2.3 İletişim • İşitmeengellikatılımcılariçinduyma-tekraretmesistemi

kullanılmalıdır. • Bilgihemyazılı,hemsözlüolarakverilmelidir. • Gerektiğindeişaretdilibilenbirçevirmenolmalıdır. • İşitmegüçlüğüolankatılımcılarvarsakonuşurkenbukişilerle

yüzyüzeolmalı,ağzınıeliylekapatarakkonuşmamalı,tanetaneamabağırmadankonuşulmalıveçevredegürültüolma-malıdır.

• Konuşmayıtanıyanveyayazıyadökencihazkullanımınaizinverilmelidir.

• İletişimgüçlüğüolankatılımcılariçinuygulamalardaeksüre

• Değerlendirmemalzemelerinintasarım,üretimvebakımısırasındayetkisiolmayankişilerinerişimivepotansiyelkatı-lımcılarınmalzemelerigörmesiönlenmelidir.

• Değerlendirmeverisivekatılımcıbilgisi,bilgikorumagerekli-likleriçerçevesindetoplanmalıvesaklanmalıdır.

Ek-5EngelliKatılımcılariçinUyarlamaÖnerileri

1. EngelliKatılımcılarınHakVeSorumlulukları DeğerlendirmeMerkeziöncesiengellikatılımcılariçinyapıl-

masıgerekenleraşağıdabelirtilmiştir:

• Engellikatılımcılarıneşitşartlardakatılımınınsağlanmasıiçinuyarlamaçalışmasıyapılmalıdır.

• Planlamadaesnekliksağlanmalıdır. • DMplanlanırkenengellikatılımcıiçinulaşılabilirlikvekonakla-

madagözönündebulundurulmalıdır. • Konaklamaveplanlamaihtiyaçlarınıbelirleyebilmeleriiçin

katılımcılarDMsürecihakkındabilgilendirmelidir.Bilgilendir-meniniçeriğinde:i. Çalışmanıntürü,okumaveiletişimihtiyaçlarıii. DMyapılacakyerbilgisiiii. Sorunolmasıdurumundaulaşabileceklerikişibilgisiyer

almalıdır. • Değerlendirmeninyapılacağıyere,uygunkoltuklarveyaışık-

landırmalar,yardımcımalzemelersağlanmalıdır. • KatılımcınınengellilikdurumunagöreDMuygulamalarında

değişiklikiçerenuyarlamalaryapılmalıdır.(Ekzaman,DMmalzemelerininengeleuygunşekildehazırlanmasıvb.).

• DMuygulamasüreciengellikatılımcıiçindezavantajyarat-mayacakşekildeolmalıveherkesinyapabildiğikadarıylakendinigösterebilmesinisağlamalıdır.Ancakyapılanuyarla-mavedeğişiklikengellikatılımcıyaavantajsağlayacakşekil-dedeolmamalıdır.

2. DmSüreçlerindeEngelDurumunaGöreYapılabilecekUyarlamaÖrnekleri

2.1 UlaşımVeHareketAlanı • Mekânaulaşım:Mekântoplutaşımakullanmasınıengelli-

yorsasağlambiraraçve/veyamekângirişineulaşımıkolay/yakınbirparkyerisağlamalıdır.

• Hareketalanıkolaylığı:Tekerleklisandalyekullanımınauygunmekânlarseçilmelidir.DMaktiviteleri,hareketkısıtıolankatı-

3938

EK-6:GeribildirimStandartları

1. GeribildiriminTarafları DeğerlendirmeMerkezisonrasındakigeribildirimsürecinde

birdençoktarafbulunabilir.Geribildirimiverenler;DMdeğer-lendiricileri,DMyöneticisi,geribildirimlerialanlariseDMuy-gulamasınakatılanaday,adayınilkkademeyöneticisi,insankaynaklarıprofesyonelleriveyahizmetisatınalankişi/kişilerbusürecintaraflarıolabilir.

2. GeribildirimleriSağlayanlar Geribildirimler,sadecevesadece,adayındavranışlarınıgöz-

lemlemişveyadeğerlendirmişkişiveyakişilerceverilmelidir.

Geribildirimleriverenlerin,geribildirimtekniklerikonusundaeğitimalmışolmasıgerekir.(Bkz.7.4.1.TemelDeğerlendirmeBecerileriSertifikası).

Geribildirimler,DMuygulamasındakifarklısimülasyonlardaadayıgözlemleyenfarklıkişilertarafındanverilebilir.

3. DMHizmetiSatınAlanlaraGeribildirim DMhizmetinisağlayanlar,tümuygulamalartamamenbit-

tiktensonra,hizmetisatınalanlarageribildirimvermelidir.Değerlendirmelerdevamederkenveyahenüzdavranışsalskorlarentegreedilmemişken,geribildirimvermemelidir.

Geribildirimverenler,ölçümkriterlerininharicindebaşkahiç-birkonuda,taraflarageribildirimvermemelidir(Bkz.8.Stan-dart:MeslekiEtikİlkeler).

Geribildirimverenler,hizmetisatınalanlara,DMSonuçlarınınnelerikapsadığını,nelerikapsamadığını,özellikledeverilecekorganizasyonelkararlaraçısındanDMsonuçlarınınkısıtlarınıaçıkbirşekildeifadeetmelidir.

4. KatılımcılaraGeribildirim Heraday,DMuygulamasısonrasındabuuygulamalardaki

davranışsalperformansınıanlamasınıvedavranışsalgelişiminyollarınıöğrenmesinisağlayacakdüzeyde,bireyselgeribildi-rimalmahakkınasahiptir.

Kalitelibirgeribildirim,değerlendirmemetodununaçıklığınıortayakoyarak,uygulamasonuçlarınıntümtaraflarcakabuledilmesinikolaylaştıracaktır.

konmalıdır. • Alternatifformatlardayazılıdokümanbulundurulmalıdır(Bra-

illealfabesiyle,büyükharflerle,elektronikvb.)

2.4 YazılıDeğerlendirmeler • Yazılıçalışmayıbitirmeleriiçinfazladanzamanverilmelidir. • Elyazısıyerinebilgisayarkullanılabilmeimkânısağlanmalıdır. • Gerektiğindeengellikatılımcılarayardımcıolacakokuyucu/

yazıcılarınbulunmasısağlanmalıdır • Gerektiğinde,yazılıyanıtlaryerinesözlüyanıtlaralınmalıdır. • Bilgilendirmeveyanıtlamaiçinkonuşmayıyazıyadökenyazı-

lımlarkullanılabilmelidir.

2.5 Testler • Çalışmayıbitirmeleriiçinfazladanzamanverilmelidir. • Alternatifyanıtlamabiçimleribulunmalıdır. • Alternatifformatlardamalzemebulundurulmalıdır(Braille

alfabesiyle,büyükharflerle). • Testmalzemeleriniokuyacakbirkişibulundurulmalıdır.

2.6 RolOyunları • İletişimiçinfazladanzamanayrılmalıdır. • Bilgilendirmeyitamamenanlamasıiçinfazladanzamanveril-

melidir. • Alternatifformatlardabilgilendirmemalzemesihazırlanmalı-

dır. • Katılımcıyauyguniletişimşeklikullanılmalıdır. • Katılımcınınişindekullanacağıiletişimbiçimineuygunrol

oyunuyapılmalıdır.

2.7 GrupÇalışmaları • İletişimiçinfazladanzamanayrılmalıdır. • Bilgilendirmeyitamamenanlamasıiçinfazladanzamanveril-

melidir. • Alternatifformatlardabilgilendirmemateryalihazırlanmalıdır. • Çalışmayıaktifişitmetekrarıylaoluşturmalıdır. • Katılımcınınişindekullanacağıiletişimbiçimineuyguniletişim

kurulmalıdır. • Diğerkatılımcılarengellikatılımcınınihtiyaçlarıkonusunda

bilgilendirilmelivebunauygundavranmalarısağlanmalıdır.

Ayrıbirgündeengellikatılımcılarauygunbireyselçalışmalarıyapmakgerektiğidurumlarda,diğerkatılımcılarlayaşanabile-ceksorunlarıçözebilir.

4140

lankonularınotalmasıtavsiyeedilmelidir.

• Gelişimamaçlıverilengeribildirimler,adayınpozisyonunaveDeğerlendirmeMerkezininamacınauygunverilmeli,hizmetisatınalanlarilemutabıkkalınmayanveyayanlışdeğerlendiri-lebilecekyönlendirmelerdenkaçınılmalıdır.(Uzmanyardımcısıbiradaya,yöneticilik/liderlikprogramlarınınfaydalıolabilece-ğinintavsiyesiedilmesivb.)

EK-7:DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubuveYönetimi

1. DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıDanışmaKurulu PeryönDeğerlendirmeMerkeziMetotlarıDanışmaKurulu,

PeryönYönetimKurulutarafındanuzmanlıklarıonaylanmışprofesyonellerveakademisyenlerarasındanseçilir.DanışmaKuruluseçimleriher2yıldabiryapılır.İsteyenherkes“Değer-lendirmeMerkezlerikonusundakitecrübeleriniiçerenbirönyazıveözgeçmişleriylebirlikte”,PERYÖN’ebaşvurudabulu-nabilir.

2. ÇalışmaGrubuÜyeliği DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubuna

katılımiçinönkoşul,adayınDMuygulamalarıkonusundapratikuygulamadeneyimineveyabualandaakademikbirgeçmişesahipolmasıdır.Buönkoşulusağlayanheraday,De-ğerlendirmeMerkeziMetotlarıDanışmaKurulu’nabaşvurabi-lir.Adaylar,DanışmaKuruluüyelerinin¾veyadahafazlasınınkabuloyuyla,çalışmagrubunadahiledilirler.

3. ÇalışmaGrubuÜyeliğindenAyrılma DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubu

üyeliğindenayrılmaikişekildegerçekleşebilir.a) Üyeninkendiisteğiileb) AşağıdakişartlarıngerçekleşmesihalindeÇalışmaGrubu

Yönetimininkararıile. •Üyenin,herhangibirnedenleçalışmagrubunagerekli

desteğiverememesi •Üyenin,meslekietikilkelereaykırıbirdavranışveyatu-

tumsergilemesi

4. ÇalışmaGrubuYönetimi DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıRehberiÇalışmaGrubu’nun

BaşkanıveEşbaşkanıise,her2yıldabir,çalışmagrubuüye-lerininarasından,yineçalışmagrubununüyelerinin¾çoğun-luğununkabulüileseçilir.

• Geribildirimlerinyüzyüzeverilmesiidealbirgerekliliktir.Ancakyüzyüzegeribildirimverilmesininmümkünolmadığıdurumlarda,geribildirimlertelefonla,görüntülüolarakinter-netortamındaveyasonalternatifolarakyazılıyapılabilir.

• Geribildirimlerinadaylardadahafazlafarkındalıkyarata-bilmesiiçinsürekritikbirönemesahiptir.Adaylarınherbirsimülasyondasergiledikleridavranışlarıveürettikleribilgiyihatırlayabilmesi,ayrıcakendidavranışlarındakiortakmodelifarketmelerinikolaylaştıracakkarşılaştırmalaryapabilmeleriiçin,geribildirimlerinmümkünolanenkısasüredeverilmesitavsiyeedilir.

• Geribildirim,öncedenyapılandırılmış,hassasvedestekleyicibirtutumla,adaylarıkendigelişimlerikonusundamotiveede-cekvesorumluluküstlenmeleriiçinadaylardaetkiyaratacakşekildeverilmelidir.

• DeğerlendirmeMerkezisonrasındageribildirimleraşağıdakikonularıiçermelidir:

o DMmetodolojisininaçıklamasıo Herbirölçümkriterinintanımlanarakaçıklanmasıo Herbirölçümkriterindekatılımcınınperformansıo Katılımcınıngüçlüvegelişimalanları

• Geribildirimler,adaylarınkendilerinikonforluverahathisse-decekleribirfizikiortamdasağlanmalıdır.

• Geribildirimler,sadecevesadeceuygulamalarsırasındaada-yındavranışlarıtemelindetoplanankanıtlaraveuygulamayıtakipedenkararaşamasıylailgilitartışmasonuçlarınadayan-dırılmalıdır.

• Geribildiriminadayınilkyöneticisineverilmesidurumda,ge-ribildirimöncesinde,geribildirimiverecekolanlarveyaorga-nizasyondakiinsankaynaklarıprofesyonelleritarafından,ilgiliyöneticiye,süreçtekendisindenbeklenilenlerinaktarılmasıveilgiliyöneticinindebilinçlenereksürecisahiplenmesininsağlanmasıtavsiyeedilir.

• Geribildirimleriverenler,geribildirimlerialanlartarafındanan-laşılabilecekseviyedebiriletişimdilikullanarakvemümkünolduğuncateknikterimlerdenuzakkalarak,açıkbirşekildegeribildirimvermelidir.

• Sözelolarakverilmesisonrasında,geribildirimlerkatılımcıyayazılıolarakdaaktarılmalıdır.Katılımcıyakonuşulanvetartışı-

4342

tiler) • BilgisayarTabanlıDeğerlendirmelerinKullanımıveGeliştiril-

mesiiçinRehber • ITCUluslararasıTestKomisyonuRehberi • ITCTestlerinAdaptasyonveÇevirileriiçinRehber

EK-10:Tanımlar

1. Yetkinlik:Bellibiriştebaşarıyıteminedenveüstünperfor-mansıstandartperformanstanayıran,farkyaratankişiselözelliklerin(bilgi,beceri,değerler,kişilikvemotivlerimiz)bütünüdür.Yetkinliklerdavranıştanımlarıyadagöstergeleriileifadeedilir.

2. Yetkinlikmodeli:Birorganizasyondaorganizasyonunvizyonvestratejilerinihayatageçirebilmekadınabelirliişleriçinperformansfarkınısağlayandavranışlarınbirbütünüdür.Yet-kinlikmodelleri,organizasyondakifarklıişyadaişaileleriiçintanımlanır.

3. Davranışgöstergesi:Biryetkinlikmodelinioluşturanenkü-çükyapıtaşıdır.Birkişinindurumlarkarşısındakiyaklaşımınıifadeeden,ilgiliyetkinliğeyadahedeflenenperformansaaitolumluyadaolumsuzörneklerigösterentanımlardır.Davra-nışgöstergelerinintemelözellikleri,somut,dışarıdangözlem-lenebilir,ölçülebilirveüstünperformansıayırtediciolmaları-dır.

4. Kritikdavranışgöstergesi:Birişe/göreveilişkindavranışgöstergelerininarasından,diğerlerinegöreiştekiperformansıdahafazlaetkileyengöstergedir.

5. Değerlendirmekriteri:DeğerlendirmeMerkeziölçümlerin-dekullanılanvedavranışlarlaifadeedilenkriterlerdir.Ölçümkriteriolarakdatanımlanabilirler.Bkz.“Davranış,davranışgöstergesiyadakritikdavranışgöstergesi.

6. İşanalizi:Bellibirişin(pozisyon)nasılyapıldığınıveorgani-zasyoniçindekiyerinianlamayayönelikbirsistematiğitarifeder.Busistematikiçinde,işinamacı,çıktıları;işsahibininorganizasyonelilişkileri,görevvesorumlulukları,kararalmasüreçlerindekikatkısı,yetkileri,işiyapmakiçinihtiyaçduydu-ğuteknikbilgivebecerilereilişkinveritoplama;sonrasındabuverininanalizinedayalıbirdeğerlendirmeyeralır.Değer-lendirmesonuçlarıişyadagörevtanımlarınınhazırlanması,yetkinlikmodellerinintanımlanması,işdeğerlendirme,işe

Ek-8:StandartlarınRevizyonu

1. StandartlarınRevizyonİhtiyacınınTespiti DeğerlendirmeMerkeziMetotlarıÇalışmaGrubu,her2yılda

biryapacağıgeneltoplantıilesonyıllardaeldeedilentecrü-beleri,yenibilimselgelişmeleri,taraflardanalınangeribildi-rimleriinceleyerek,standartlarınrevizyonihtiyacınıbelirler.Revizeedilmesigerekenstandartolmasıve/veyayenibirstandardınihtiyaçolduğukararabağlanırsa,gerekliçalışma-larıbaşlatır.

2. StandartlarınRevizyonYöntemi DeğerlendirmeMerkeziMetotları,aşağıdakiyöntemlerkulla-

nılarakrevizeedilmelidir. • Mevcutstandartlarınuygulanmatecrübelerindenyolaçıkıla-

raktoplanangeribildirimler, • Eniyiuygulamalarınaraştırılmasıveincelenmesi, • Dünyadakidiğerülkemetot-standartlarınınverevizyonlarının

incelenmesi, • İnsandavranışı,yetkinlikler,ölçmevedeğerlendirmealanında

eldeedilenyenibilimselbulgularınaraştırılması, • Konuuzmanlarınınvetümtaraflarınrevizyonkonusunda

görüşlerininalınması.

Ek-9:/ReferansKaynaklar

DeğerlendirmeMerkezleriStandartlarıRehberioluşturulurkenreferansalınankaynaklar;

1. ReferansAlınanUlusalStandartlar • DeğerlendirmeMerkeziOrganizasyonlarıiçinRehberveEtik

İlkeler–2014(GuidelinesandEthicalConsiderationsforAs-sessmentCenterOperations)

• RusyaDeğerlendirmeMerkeziMetotları-2014 • İngiltereDeğerlendirmeMerkeziMetotları-2014 • İsviçreDeğerlendirmeMerkeziMetotları-2014 • GüneyAfrikaDeğerlendirmeMerkeziMetotları-2007 • EndonezyaDeğerlendirmeMerkeziMetotları-2002 • AlmanyaDeğerlendirmeMerkeziMetotları–2004

2. ReferansAlınanDiğerStandartlar • DMDeğerlendirmeveGelişimMerkezleriEnİyiUygulama

Rehberi(BPS) • APATestKullanıcısıNitelikleri • APATestolanlarınHakveSorumlulukları(RehberveBeklen-

4544

Simülasyonlarınnekadarsüreceği,aralarındakisüreler,bekleme-dinlenmesüreleri,değerlendiricileriçinzamanakışıplanı,

•Simülasyonlarınuygulanacağıodalarınadları:Uygulama-dakullanılacakherbirodanınöncedenkodlanması(isim,numaravb.)veplandabelirtilmesi.

15. Katılımcıuygulamaplanı:Tümuygulamalaröncesindeka-tılımcılarlabirebirpaylaşılan,katılımcılarınhangisaatdilimin-de,hangideğerlendiriciyleneredeolacaklarınıgörebildikleridokümandır.

16. Değerlendirici:DMsürecindeyeralansimülasyonlarkatılım-cılarauygulanırken,katılımcıdavranışlarınıveperformansınıgözlemleyerekdeğerlendirenuzmankişidir.Gözlemciise,DMsimülasyonlarında,sadecekatılımcıdavranışlarınıveperfor-mansınıgözlemleyen,ancakdeğerlendirmedegörevalma-yankişidir.

17. Kurumiçideğerlendirici:OrganizasyoniçerisindeİKfonksi-yonlarındayadaişkollarındaçalışan,ölçmevedeğerlendir-meuygulamalarınınyönetimi,organizasyonauyarlanmasıileorganizasyoniçerisindeölçmevedeğerlendirmefaaliyetleri-nintamamıyadabirkısmınıgerçekleştirenkişileritanımlar.

18. Değerlendirilen/Katılımcı:DMuygulamasınakatılarak,yet-kinliklerivedavranışsalperformansıdeğerlendirilenkişidir.Katılımcıveyaadayolarakdatanımlanabilir.

19. Roloyuncusu:DMsimülasyonuuygulamasında,öncedentanımlanmışbirsenaryoilekendisindensergilenmesibekle-nilendavranışlarıcanlandırankişidir.

EK-11:UluslararasıTestKomisyonuTestKullanımRehberi

ULUSLARARASITESTKOMİSYONUTestKullanımRehberi (OrijinalDokümandanÇeviridirhttps://www.intestcom.org/

files/guideline_test_use.pdf)

1. Giriş

1.1. TemelAmaç Yetkinbirtestkullanıcısı;testsürecineilişkintümpaydaşların

haklarıveihtiyaçlarını,testinyapılmagerekçelerinivetest

alımsüreçleriiçinpozisyongerekliliklerininbelirlenmesigibisüreçlerdekullanılır.

7. Hizmetalan:DMsüreciniişealım,terfivb.amaçlarıiçinuy-gulamakisteyenorganizasyon/kurum/firma.

8. Hizmetveren:Uzmanlıkbilgisinesahipdanışmanlar,danış-manlıkfirmasıveyahizmetalanorganizasyonuninsankay-naklarıbirimi.

9. Simülasyon:Simülasyonlar,birdeğerlendirmemerkeziiçe-risinde,katılımcılarınaranılandavranışsalyetkinlikleriser-gilemelerineolanaktanıyacakşekildeveişiniçerisindekiaktiviteleriyansıtacakşekildetasarlanmış,işinbenzeriolanyapılandırılmışdeğerlendirmearaçlarıdır.(Egzersizolarakadlandırılır.)

10. Standardizasyon:DMsürecinintümkatılımcılariçinenbaşın-danensonunakadaradil,bütünselveşeffafbirşekildeuy-gulanmasınıtemineden,öncedenbelirlenmişkuralvepren-siplerdir.DM’dekullanılantümsimülasyonlarınTürkiye’yeveyapılanişegöreherkatılımcıiçinaynıstandarttauygulanacakşekilde(süre,fizikselmekân,açıklamavb.)olmasınıiçerir.

11. Entegrasyontoplantısıyadakalibrasyontoplantısı:Öznelvekişiselyanlılıklarıortadankaldırmakiçindeğerlendiricilerinbirarayagelerekkendideğerlendirmeleriningerekçelerinikonuşuptartıştıklarıvegörüşbirliğiyledeğerlendirilenhak-kındakararverdikleritoplantıdır.

12. Değerlendirmeraporu:Tümuygulamalarbittiktenvede-ğerlendiricilerinortakgörüşüilesonuçlarnetleştiktensonrahizmetalanaracılığıyladeğerlendirilenilepaylaşılanyazılıraporuifadeeder.“Sonuçraporu”olarakdatanımlanabilir.

13. Yetkinlikveölçümaracıtablosu:HerDeğerlendirmeMerkeziöncesindehangiyetkinliklerin,hangideğerlendirmearaçla-rıylaölçümleneceğinitanımlayanbirtablodur.

14. DMuygulamatablosu:DMuygulamatablosuaşağıdakibilgilerikendiiçindeanlamlıbirdizindeiçerenveuygulamaboyuncadeğerlendiricilerinDMakışınıtakipedecekleritablo-dur: •Katılımcı-değerlendirenilişkisi:Hangideğerlendiricinin,

hangikatılımcıyı,hangisimülasyondagözlemleyeceği, •Simülasyonlarınsırasıilebunlararasındakigeçişler:

4746

bilmektedir. • Ünlüölçmearaçlarındanbazılarıda,geliştiricileriyadayayın-

cılarınınbilgisiolmaksızın,telifhaklarınaaykırıolarakinter-nettebulunabilmektedir.Budurumdatestgüvenliğisorunu-nugündemegetirmektedir.

• Meslekitestalanında,farklıülkelerdençalışanadaylarınayöneliktalepnedeniyleuluslararasıişgücünündeğişkenliğideartmaktadır.Testlersıklıklabirülkedekipotansiyelişverenadınabirbaşkaülkedeuygulanmaktadır.

• Eğitselvemeslekisüreçlerdeuzaktandeğerlendirmeleri(distanceassessment)geliştirmeişiAmerikaveİngiltere’deinternetüzerindengerçekleştirilmektedir.Budurumdauygu-lamastandartlarıvetestgüvenliğinideiçerentestsürecininkontrolüneilişkinkaygılarıartırmaktadır.

1.2.1 AmaçveAltAmaçlar Buprojeninuzunvadeliamacı,testkullanıcılarınınihtiyaç

duyduğuyetkinliklerle(bilgi,beceri,yetenekvekişiliközel-likleri)ilişkilibirrehberserisioluşturmayıiçermektedir.Buyetkinliklerdeğerlendirilebilirperformanskriterleriolacakşekildeözelleştirilmiştir.Bukriterlerbirtestkullanıcısıolanbirkişidenbeklenecekyetkinliklerhakkındakanıttoplamakiçinbirtemelsağlayacaktır.Buyetkinlikleraşağıdakidurumlarıkapsamalıdır: •Testsürecindeprofesyonelveetikstandartlar, •Testyanıtlayıcısıvetestsürecinedahilolandiğerpay-

daşlarınhakları, •Alternatiftestlerinseçimivedeğerlendirilmesi, •Testinuygulaması,puanlandırılmasıveyorumlanması, •Raporyazmavegeribildirim.

Rehberlertestkullanımıyladoğrudanilgiliolduğukadar,aşağıdakikonulardadabilgisağlayacaktır:

•Testgeliştirmeiçinstandartlar, •Teknikvekullanıcıkitapçılarıvb.kullanıcımalzemeleri

içinstandartlar, •Testleriteminetmekiçingerekliliklervetestlerinulaşıla-

bilirliğineilişkinstandartlar.

sürecinioluşturantümbağlamıdikkatealaraktestiprofesyo-nelveetikkurallarauygunbirşekildekullanacaktır.

Buçıktıyaulaşabilmekiçinkullanıcısının,gerekliyetkinliklerevetestlerleilgilisüreceaitbilgivekavrayışasahipolduğun-daneminolmakgerekmektedir.

1.2. UluslararasıRehberlereYönelikİhtiyaç UluslararasıTestKomisyonu’nun(ITC)rehberlerioluştur-

madakitemelodağı,testlerindoğrukullanımıvedeğerlen-dirmedekullanılaneniyiyöntemlerhakkındabilgivererekkullanıcılarıteşviketmektir.ITCtarafındanbuzamanakadarbuamaçlayapılanprojeler,testuyarlamalarındayöntemseliyileştirmelersağlamıştır(Hambleton,1994;VandeVijver,F.&Hambleton,R.,1996).Budurum,farklıkültürvedillerdekullanılantestlerinkaliteeşdeğerliğininsağlanmasıbağla-mındaönemlibirgelişmedir.1995yılındaAtina’dayapılantoplantıdaITCKonseyi,testkullanıcılarınınyetkinliğininbelir-lenmesindekivebuamaçlayapılaneğitimlerdekistandartla-rın,adilveetiktestkullanımınailişkingeliştirilenrehberlereeklenmesiönerisinikabuletmiştir.

Uluslararasıdüzeydetestkullanımınailişkinrehberlereolanihtiyacınbirkaçnedenibulunmaktadır:

• Testkullanımsüreçlerivetestkullanımınıntestedilenlerüzerindekisonuçlarıaçısındanyasalkontrollerülkelerarasın-dabüyükdeğişkenlikgöstermektedir.Bazıulusaluzmanlarpsikologlarınkatılımınızorunlugörürken,bazılarıbunugerekligörmemekte,diğerleriisepsikologolmayankişilertarafındanteststandartlarınınkontrolününsağlanmasınailişkinmeka-nizmalarkullanmaktadır.Uluslararasıdüzeydekabuledilenrehberlerinvarolması;standartlarıneksik,yetersizolduğuyadahiçvarolmadığıdurumlardaulusalpsikolojikuruluşlarıvediğerilişkiliprofesyonelkuruluşlargibi,ulusaldüzeydestan-dartgeliştirmegayretindeolankuruluşlaraciddibirdestekvedayanaknoktasısağlayacaktır.

• Testleriedinmekoşulları,testmalzemelerininsatınalınmasıyadakullanımınailişkinhaklarülkedenülkeyebüyükorandadeğişmektedir.Bazıülkelerdetestlerinedinilmesipsikologlar-la,bazılarındaulusaldüzeydeonaylanmıştestdağıtıcılarıylasınırlandırılmıştır.Bazıülkelerdeisemalzemeler,ulusalyadauluslararasısağlayıcılardanhiçbirsınırlamaolmaksızınedinile-

4948

kaizleme,2.1.1.4. Süreçteçalışanbireylerindavranışlarındaprofesyonelveetik

standartlarabağlıkaldığınaeminolma,2.1.1.5. Testyanıtlayıcısıvediğerilgilipaydaşlarınhassasiyetlerine

ilgigöstermekiçiniletişimegeçme,2.1.1.6. Medyaileilişkilerde/medyaaracılığıyla,testlerivetestsüre-

ciniolumluvedengelibirşekildetemsiletme,2.1.1.7. Değerlendirmeninçıktısıylailgilibirçıkarıolanyadavarmış

gibigörünen,kullanıcıileilişkiyezararverebilecekdurumlar-dansakınma.

2.1.2. Testkullanmayetkinliğinesahipolunduğundaneminolma2.1.2.1. Bilimselkurallarvedoğrulanmıştecrübelerinsınırlarıiçinde

çalışma,2.1.2.2. Yetkinlikaçısındankişiselyüksekstandartlarbelirlemevebu

standartlarısürdürme,2.1.2.3. Kendiyetkinliksınırlarınınfarkındaolmavebusınırlariçinde

çalışma,2.1.2.4. Testlervekullanımıüzerindeetkiliolabilecekdeğişmelerve

gelişmeleriyakındanizleme;testgeliştirmesürecindeizlenenpolitikavekurallarıtakipetme.

2.1.3. Testlerinkullanımıiçinsorumlulukalma2.1.3.1. Yalnızcayetkilitestsağlayıcılarıvetestleriönerme,2.1.3.2. Kullanılantestinseçimindevebukonudaönerilerdebulun-

madasorumlulukkabuletme,2.1.3.3. Psikolojiktestlerbağlamındatestsürecindekikatılımcılara

etikilkelerveyasalkurallarhakkındaaçıkvetatminedicibilgisağlama,

2.1.3.4. Testuygulayıcısıvetestyanıtlayıcısıarasındakianlaşmanınaçıkveanlaşılırolduğundaneminolma,

2.1.3.5. Testkullanımınınistenmeyensonuçlarıiçintetikteolma,2.1.3.6. Testsürecinekatılanlarazararvermektenyadaonlarıüz-

mektenkaçınmakiçinçabagösterme.

2.1.4. Testmalzemeleriningizliliğindeneminolma2.1.4.1. Testmalzemelerininsaklanmasındanvekontroliçinerişilebi-

Burehberlerfarklıülkelerdepsikolojikveeğitseltestleralanındaçalışanuzmanların(psikologlar,psikometristler,testyayıncılarıvetestgeliştiricileri)çalışmalarınıtemsiletmek-tedir.Budokümanınamacıyenirehberler“keşfetmek”değil,mevcutrehberlerde,uygulamakurallarında,standartlardayeralanortaköğeleribirarayagetirmekvekolaylıklaanlaşılabilirvekullanılabiliruyumlubiryapıoluşturabilmektedir.

1.2.2 RehberlerinGeliştirilmesi Rehberler,yerelstandartlarınkapsanmasıveuluslararası

tutarlılığındeğerlendirilmesindebirölçütolarakgörülmelidir.Rehberlerinölçütleryadayerelolarakuygulanabilirdokü-manlar(standartlar,uygulamakoşulları,testyanıtlayıcılarınhakları,vb.)içinkaynakolarakgörülmesi,ulusalsınırlarbo-yuncayüksekdüzeydebirtutarlılıksağlayacaktır.

1.2.3 RehberlerKimlerİçindir? Rehberlertestlerinprofesyonelolarakuygulanmasındakulla-

nılmaktadır.Dolayısıyladoğrudanaşağıdakilereyöneliktir: •Testmalzemelerininsatıcılarıvealıcıları, •Testlerinseçiminiyapanvehangitestlerinkullanılacağına

kararverenler, •Testleriuygulayan,puanlayanyadayorumlayanlar, •Testsonuçlarınıtemelalarakdiğerlerineöneridebulu-

nanlar(işealımdanışmanları,eğitim-vekariyerdanış-manları,eğitimciler,kariyerplanlayıcılarvb.),

•Testsonuçlarınıraporlamavetestyanıtlayıcılarınageri-bildirimvermesürecinekatılanlar.

2. ESASLAR

2.1. EtikTestKullanımıİçinSorumlulukAlma Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.1.1. Profesyonelveetikbirşekildedavranma2.1.1.1. Profesyonelveetikstandartlarısürdürmeveteşviketme,2.1.1.2. Testlerinuygulamaalanlarınagörekullanımlarıylailgilitar-

tışmalar,profesyonelveetiksorunlarayönelikbiranlayışasahipolma,

2.1.1.3. Testsürecivetestkullanımınailişkinaçık(saydam)birpoliti-

5150

2.2.1.6. Tamkullanımın,aynıamaçlıveulaşılabilirtümbilgikaynakla-rındanoluşturulduğundaneminolma.

2.2.2. Durumateknikolarakuyguntestiseçme Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.2.1. Kullanılacaktestiseçmedenöncepotansiyelolarakilgilitest-lerhakkındakimevcutbilgileriinceleme,

2.2.2.2. Testinteknikvekullanıcırehberininaşağıdakilerideğerlendir-mekiçinyeterlibilgiyisunduğunakanaatgetirmek:a.Testiçeriğinintemsilgücü,normgruplarınınuygunluğu,

içeriğingüçlüğü(zorluğu)vb.,b.İlgilievrendeölçmeninhatasızlığıvegüvenirliği,c.(İlgilievrenleilgiliolarak)geçerlikvekullanımiçinanlam-

lılık,d.Planlanantestyanıtlayıcıgruplarıylabağlantılıolaraksis-

tematikyanlılıktanarınmışlık,e. Sürecekatılanlartarafındankabuledilebilirlik:Algılanan

adaletveuygunluk,f.Gerekliolanzaman,maliyetvekaynaklar:Kullanışlılık.

2.2.2.3. Yetersizveyaaçıkolmayanteknikdokümansağlayantestler-denkaçınma,

2.2.2.4. Yalnızcaamaçdoğrultusundailgiliveuygungeçerlikkanıtlarısunantestlerikullanma,

2.2.2.5. Birtestiyalnızcadışgörünüşüyle,testkullanıcısıreferansıyadaticariçıkarıolankişilerinönerisiyleyargılamadankaçınma,

2.2.2.6. İlgilipaydaşların(testyanıtlayıcıları,ebeveynler,yöneticilervb.)sorularına,testinnedenseçildiğinianlayacaklarışekildetatminedicibilgilersunma.

2.2.3. Testsürecindeadilliksorunlarınaönemverme Testlerfarklıgruplardan(farklıcinsiyet,kültürelaltyapı,eği-

tim,etnikkökenyadayaşgrupları)bireyleriçinkullanıldığın-da,yetkinbirtestkullanıcısınınaşağıdakilerikarşılamakiçintümgerekliçabayıgöstermesibeklenir:

2.2.3.1. Farklılaşangruplardatestleryansızdırvekullanımıuygundur,2.2.3.2. Değerlendirilenyapıkarşılaştırılantümgruplardaanlamlıdır,2.2.3.3. Performansaçısındanolasıgrupfarklılıklarıiçintesttenkanıt

eldeedilebilir,

lirolduğundaneminolma,2.1.4.2. Yetkiliolsunveyaolmasındiğerbireylerleelektronikyada

diğerformlardakopyalanmasıveiletilmesidurumudâhiltestmalzemelerinintelifhaklarınaveanlaşmalarasaygıduyma,

2.1.4.3. Testperformansınıetkilemesinedeniyle,bireyleringerçektestyadasimülasyonmalzemeleriyleçalışmamasınısağlaya-raktestinbütünlüğünükoruma,

2.1.4.4. Testtekniklerinin,kullanışlılıklarınıyitirecekşekildehaklapaylaşılmadığındaneminolma.

2.1.5. Testsonuçlarınıngizliliğininkorunduğundaneminolma2.1.5.1. Sonuçlaraerişimiolankişileribelirlemevegizliliğindüzeyleri-

nitanımlama,2.1.5.2. Testuygulanmadangizliliğindüzeylerinibireylereaçıklama,2.1.5.3. Sonuçlarıbilmehakkınasahipolanlarısınırlama,2.1.5.4. Sonuçlarıbaşkalarıylapaylaşmadanilgilikişidenonayalma,2.1.5.5. Verileri,yalnızcaulaşımyetkisiolanlarıngörebileceğişekilde

birdosyadatoplayarakgizleme,2.1.5.6. Testverisininoluşturulandosyadanekadarsaklanacağına

dairaçıkkurallaroluşturma,2.1.5.7. Normlarınoluşturulmasıvediğeristatistikselamaçlarvb.

araştırmaamaçlarıiçinverisetininarşivlendiğidurumlardaisimlervediğerkişiselbelirteçlerisilme.

2.2. TestKullanımındaİyiUygulamalarıTakipEtme

2.2.1. Değerlendirmedurumundapotansiyeltestkullanımınıyargılama

Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.1.1. Testkullanımıiçinmantıklıbirgerekçesunma,2.2.1.2. Değerlendirmeninkullanıldığıiş,koşul,tanılamaamaçlısınıf-

lamayapmakiçinkullanıcınınihtiyaçlarınıvebaşvurugerek-çelerininayrıntılıbiranalizininyapıldığındaneminolma,

2.2.1.3. Testinölçmeyeçalıştığıbilgi,beceri,yetenekyadadiğerözelliklerin,çıkarımyapılacakdavranışlarlailişkisinikurma,

2.2.1.4. İlgiliikincilbilgikaynaklarınıaraştırma,2.2.1.5. Testkullanmanınavantajvedezavantajlarınıdiğerbilgikay-

naklarıylakarşılaştırarakdeğerlendirme,

5352

2.2.3.18. Testteyadatestsürecindeyapılanherhangibirdeğişikliğeilişkinbilgininyanlıyorumlarayadaadilolmayankararlaradayanakolmamasıiçinpuanlarıyorumlayanlaraulaştırılmalı-dır.

2.2.4. Testuygulamasıiçingereklihazırlıklarınyapılması Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.4.1. Katılımcıpaydaşlara,testuygulamasınaeniyişekildehazır-lanmalarıvegerekliprosedürleriizlemeleriiçintestsürecininamacıylailgilibilgiverilmesi,

2.2.4.2. Dilyadaetkileşimligruplariçindekitestyanıtlayıcılarınates-tinuygunluğuaçısındangeribildirimverme,

2.2.4.3. Testyanıtlayıcılarınamevcutolanonaylanmışsimülasyon,örnekyadahazırlıkmalzemeleriningönderilmesi,

2.2.4.4. Testyanıtlayıcılarınahaklarınıvesorumluluklarınıaçıklama,2.2.4.5. Testsürecinebaşlamadanöncetestyanıtlayıcılarınınyada

kanunivelilerininaçıkonayınıalma,2.2.4.6. Testiyanıtlamanınkararabağlıolduğudurumlarda,testsüre-

cininpaydaşlarınatestiyanıtlamanınyadayanıtlamamanınsonuçlarınıaçıklama,

2.2.4.7. Aşağıdakilerhakkındaeminolarakgereklidüzenlemeleriyapma:a.Yayıncınınrehberindeşartolarakgösterilenhazırlıkları

yapma,b.Testsüreciiçinmekânvealanlarıiyiayarlama:fiziksel

çevreolarakulaşılabilir,güvenli,sessiz,uyarıcılardanarınmışveamacauygun,

c.Dahaöncekiyanıtlayıcılardanherhangibirbilgikalmamasıadınakitapçıkvecevapkâğıtlarınınkontroledilmesi,

d.Uygulamayakatılacakçalışanlarınyetkinliği,e. Engellibireyleriçingereklidüzenlemelerinyapılması,

2.2.4.8. Olasısorunlarıöngörmevebusorunlarımalzemeveyöner-gelerinhazırlanmasıilegidermeyeçabalama.

2.2.5. Testindoğruşekildeuygulanması Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.5.1. Testyanıtlayıcılarınısamimikarşılayarakveonlarıolumlubirşekildebilgilendirerekyakınlıkkurma,

2.2.5.2. Testyanıtlayıcılarınınkaygısınıazaltmakiçinhareketegeçme

2.2.3.4. DeğişenMaddeFonksiyonu’yla(DMF)ilişkilikanıtgerekliolduğundamevcuttur,

2.2.3.5. Testinfarklıgruplardakullanımınıdestekleyecekgeçerlikka-nıtlarıbulunmaktadır,

2.2.3.6. Asılolarakhedeflenmeyengruplararasıfarklar(yanıtlamakiçinmotivasyonfarklılıkları,okumayeteneğivb.)enazaindir-genmiştir,

2.2.3.7. Tümdurumlarda,testlerinadilkullanımıhakkındakirehberler,yerelpolitikavekurallarçerçevesindeyorumlanır.

Testsürecibirdenfazladildeuygulanıyorsa(farklıülkeleryadabirülkeiçi),yetkinbirtestkullanıcısıaşağıdakilerinyerinegetirildiğindeneminolmakiçingayretgöstermelidir:

2.2.3.8. Herbirdilveyalehçeiçingeliştirilenversiyonlar,metodolojikolarakeniyiuygulamaiçingereklitümkoşullarısağlamakta-dır,

2.2.3.9. Geliştiricileriçerik,kültürvedilleilgilisorunlarakarşıhassasdavranmalıdır,

2.2.3.10. Testuygulayıcıları,testinuygulanacağıdilinetveanlaşılırbirşekildekonuşabilmektedir,

2.2.3.11. Testyanıtlayıcılarınıntestinyapılacağıdildekiyeterliklerisis-tematikolarakdeğerlendirilmeliyauygundilversiyonuyadaikidilversiyonubirdenuygulanmalıdır.

Eğerengellibireylerleuygulamayapılıyorsa,yetkinbirtestkullanıcısıaşağıdakilerikarşılamakiçingerekliçabayıgöster-melidir:

2.2.3.12. Farklıengellerintestperformansıüzerindekipotansiyeletkisiiçinilgiliuzmanlardantavsiyealınmalıdır,

2.2.3.13. Potansiyeltestkullanıcılarınarehberlikediponlarınihtiyaçveisteklerineöncelikverilmelidir,

2.2.3. İşitme,görmeyadamotorbecerilerdesorunyaşayanlaryadadiğerengelleri(öğrenmegüçlüğü,disleksiavb.)olantestyanıtlayıcılariçinyeterlidüzenlemeleryapılmalıdır,

2.2.3.15. Testleriçeşitlişekillerdefarklılaştırmaktansaalternatifdeğer-lendirmesüreçlerinin(dahauyguntestler,alternatifyapılan-dırılmışformlarvb.)kullanımıgözönünealınmalıdır,

2.2.3.16. Eğerengelliyanıtlayıcılariçintestkullanıcısınıntecrübesidı-şındadeğişiklikgerekiyorsa,gerekliuzmangörüşüalınmalıdır,

2.2.3.17. Gerekliolduğundadeğişikliklerengelindoğasınagöreşekil-lendirilip,geçerliküzerindekietkisienazaindirgenmelidir,

5554

eminolma,2.2.6.6. Uygunolduğundabirleşikpuanlarıstandartformüllerveeşit-

liklerkullanarakhesaplama,2.2.6.7. Anlamsızyadaolağandışıpuanlarınbelirlenmesiiçintest

sonuçlarınıizleyecekprosedürlerkullanma.2.2.6.8. Raporlardaaçıkölçekaçıklamalarıvenormlar,ölçektürlerive

kullanılaneşitlikleraçısındannettanımlayıcılarveaçıklamalarkullanma.

2.2.7. Sonuçlarındoğruyorumlanması Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.7.1. Testinkuramsalvekavramsaltemeli,teknikdokümanlarıveölçekpuanlarınınkullanımınıyorumlamaaçısındanprofesyo-nelbiranlayışasahipolma,

2.2.7.2. Kullanılanölçekler,normvekarşılaştırmagruplarınınözellik-lerivepuanlarınsınırlılığıhakkındaanlayışasahipolma,

2.2.7.3. Testyanıtlayıcısınındahilolduğukültürelgrupnedeniyledeğerlendiricininyorumlamadayanlıdavranmasınıenazaindirgeyecekadımlarıatma,

2.2.7.4. Uygunolduğundauygunnormvekarşılaştırmagruplarıkul-lanma,

2.2.7.5. Sonuçlarıtestedilenbireyhakkındakibilgiler(yaş,cinsiyet,eğitimdurumu,kültürvediğerfaktörler)ışığında,testintekniksınırlılıklarını,değerlendirmebağlamını,sürecinçıktısıaçısındanihtiyaçlarıhaklıçıkaracaknedenleridikkatealarakdeğerlendirme,

2.2.7.6. Sonuçların,testleölçülmeyenözelliklerikapsayacakşekildegenelleştirilmesindenkaçınma,

2.2.7.7. Herbirölçeğin,sonuçlarıyapaybirşekildedüşürebilenyadayükseltebilengüvenirlik,ölçmeninstandarthatası(ÖSH)vediğerözelliklerinedikkatedilmesi,

2.2.7.8. Testinyanıtlayıcılarıaçısından,ilgilidemografikgruplardanölçülenyapıyıgösterengeçerlikkanıtlarınaönemverme,

2.2.7.9. Geçme(Kesme)puanlarını,ancakbupuanlariçingeçerlikka-nıtlarıbulunuyorvebukanıtlaronunkullanımınıdestekliyorisekullanma,

2.2.7.10. Olumsuzgenellemenin,testyanıtlayıcıgrubu(kültürelgrup,yaş,sosyalsınıfvecinsiyet)içindegeçerliolabileceğinidüşünmevetestleriyorumlarkenbasmakalıpdüşüncelerdenkaçınma,

vegereksizkaygıoluşturmakyadamevcutkaygıyıartırmak-tankaçınma,

2.2.5.3. Dikkatidağıtabilecekpotansiyelkaynakların(saatalarmları,ceptelefonları,çağrıcihazlarıvb.)çıkarıldığındaneminolma,

2.2.5.4. Testyanıtlayıcılarının,testbaşlamadangereklimalzemeleresahipolduklarındaneminolma,

2.2.5.5. Testleriuygunvekontrollüdurumlardauygulama,2.2.5.6. Mümkünolduğunda,testiçeriğibilgiyadabeceriyeaitkanıt

sağlamakiçinanadildışındadüzenlensebile,testkurallarınınanadildeuygulanması,

2.2.5.7. Engellibireylerekolaylıksağlarkentestrehberindebelirtilmişyönergeveyönlendirmeleresıkısıkıyabağlıkalma,

2.2.5.8. Yönergeyinetveanlaşılırbirşekildeokuma,2.2.5.9. Örneklerintamamlanmasıiçinyeterlizamanısağlama,2.2.5.10. Testprosedürlerindensapmalarınıgözlemlemevekaydetme,2.2.5.11. Uygunolduğundayanıtzamanınıizlemevekaydetme,2.2.5.12. Hertestoturumununardındantümmalzemelerinsayıldığın-

daneminolma,2.2.5.13. Testleri,uygundüzeydeotoriteyleveyanıtlayıcılarınkimlikle-

rinindoğrulanmasınamüsaadeedecekşekildeyönetme,2.2.5. Uygulamasürecineyardımcıolanlarıngereklieğitimesahip

olduklarındaneminolma,2.2.5.15. Yanıtlayıcılarıngözetimsizbırakılmadığındanyadadikkat

dağıtıcıetkinliklerleilgilenmediğindeneminolma,2.2.5.16. Aşırıtedirginlikduyanyadaanksiyetegösterenyanıtlayıcılar

içingereklidesteğigösterme.

2.2.6. Testsonuçlarınındoğrupuanlanmasıveanalizi Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.6.1. Puanlamaiçinstandartprosedürleriizleme,2.2.6.2. Hampuanıuygunbirşekildediğerölçektürlerinedönüştür-

me,2.2.6.3. Testpuanlarıiçinistenenölçektürünekararverilmesi,2.2.6.4. Puanölçekdönüşümlerinivediğeryazılıprosedürlerikontrol

etme2.2.6.5. Testedilenbireylerleilgisizyadageçersizolannormlardan

eldeedilmişpuanlarlageçersizçıkarımlaryapılmadığından

5756

2.2.9.4. Testlerinuygulamaamacıdeğiştiğindegeçerlikkanıtlarınındayenidendeğerlendirilmesigerektiğininfarkındaolma,

2.2.9.5. Uygunolduğundatestlerigeçerlikçalışmalarınatabitutma,2.2.9.6. Uygunolduğunda,normlar,güvenirlikvegeçerlikbilgileri

hakkındakigelişmelerhakkındatestgeliştiricileri,yayıncılarıvearaştırmacılarıhaberdaretme.

2.2.7.11. Testuygulamasınınstandartprosedüründenbireyselyadagrubabağlısapmalarıkaydageçirme,

2.2.7.12. Mümkünolduğudurumlarda,dahaöncetestiyanıtlamışolmanıntestperformansınınasıletkilediğinedairkanıtlarıhesabakatma.

2.2.8. Testsonuçlarınıilgilileredoğruveaçıkbirşekildeiletme Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.8.1. Testsonuçlarınayasalolarakulaşmayetkisiolanpaydaşlarıbelirleme,

2.2.8.2. Yanıtlayıcılaryadaonlarınyasalvekillerininbilgilendirilmişonaylarıylailgilipaydaşlariçinyazılıyadasözelraporlaroluş-turma,

2.2.8.3. Raporlarınteknikvedildüzeylerinin,kullanıcılarınanlamadüzeylerineuygunolduğundaneminolma,

2.2.8.4. Testverisininyalnızcabirbilgikaynağınıtemsilettiğiniveda-imafarklıbilgileriledesteklenmesigerektiğininetbirşekildebildirme,

2.2.8.5. Testsonuçlarının,değerlendirilenbireylerindiğerbilgileriylenasılağırlıklandırılacağınınbelirlenmesininöneminiaçıklama,

2.2.8.6. Değerlendirmeninbağlamıylauygunbirformveraporyapısıkullanma,

2.2.8.7. Uygunolduğunda,kararvericipozisyonundakileri,kararlarınıvermedetestsonuçlarınınasılkullanabileceklerikonusundabilgilendirme,

2.2.8.8. Yazılıraporlaranetbirözetveuygunolduğundabelirliöneri-lerekleme,

2.2.8.9. Yanıtlayıcılarayapıcıvedestekleyicisözelgeribildirimdebu-lunma.

2.2.9. Testvetestinkullanımınınuygunluğunudeğerlendirme Yetkinbirtestkullanıcısındanbeklenenler:

2.2.9.1. Testedilenpopülasyonuizlemeveperiyodikolarakölçülenözellikaçısındandeğişikliklerideğerlendirme,

2.2.9.2. Testleri,beklenmeyenyadaolumsuzetkileriaçısındanizle-me,

2.2.9.3. Testlerinformu,içeriğiyadauygulamaşeklideğiştiğindekul-lanımlarınındayenidendeğerlendirilmesigerektiğininfarkın-daolma,

5958