Embed Size (px)
Citation preview
DORSIÈRBORDÈU, la gascona
RESCONTREDelfina Lafon
MUSICACoriandre
# 47
- G
eniè
r / F
ebriè
r de
2019
- 5€
grands-sites-occitanie.fr
O C C I T A N I EG R A N D S S I T E S
GRANDESÉMOTIONS
VOS PLUS BELLES HISTOIRES NAISSENT ICIAu cœur de la légendaire Cité de Carcassonne
et dans les 39 autres Grands Sites Occitanie / Sud de France.
grands-sites-occitanie.fr
©G
etty
Im
ages
, Mas
terf
ile
- 2
018
EditoSébastien PUGIN Cap Redactor
DIRECTEUR DEPUBLICATIONPierre Loubère
RÉDACTEUR EN CHEFSébastien Pugin
RÉDACTEURSSilvan ChabaudCaroline Dufau
MAQUETTISTEElodie Saulnier
IMPRESSION & ROUTAGEGrapho12 Imprimeur(Villefranche-de-Rouergue)
PUBLICITÉ[email protected]
Remerciements à nos partenaires, relecteurs,contributeurs et collaborateursLise Gros, Sylvan Carrère, Miquèu Pujol,Tristan Gahùs, Cathy Lacroix, Jacme Taupiac, Emilie Bosc, La Galipòta, Sébastien Pugin, Cécila Chapduelh, Danielle Julien, Marie Lavit et Julie Loubère.
Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse
ISSN : 2427–5735
© Bordeaux, France by Pixabay.com
Lutz sus Bordèu, bèth au segur
Au mei de las 5 o 6 granas vilas deu territòri occitan, Bordèu que’s singulariza. Tot permèr, qu’ei la vila de mòda. Eths sondatges actuaus que ns’explican qu’ei la vila aon eths francés e vòlen víver. Tanben, Bordèu que gaudeish d’un prestigi mondiau e d’un riquèr arquitecturau digne d’ua capitau.
Totun, quan parlam de lenga occitana e de cultura en occitan, Bordèu qu’ei plan tròp sovent desbrembat. Un còp sortit eth « Bordèu escur, ploja au segur » e eth famós « A Bordèu que i a nau daunas... », lo monde, quan seràn erudits occitanistas, que s’estan sècs.
Totun Bordèu qu’a ua plaça de tria. Eth sué gascon garonés qu’ei ua aubritura de cap tà Tolosa e tau lengadocian. Eth sué ròtle en matièra de literatura e de premsa qu’ei fondamentau e que s’a a estar rebrembat. Enfin, laguens l’actualitat, la cultura occitana en Gironda que torna víver ua renavida, projèctes que son a puntejar e a multiplicà’s.
Per segur, tot aquò que justificava plan un dossièr especiau. Vist eth riquèr de qui avem descobèrt, que ns’avem avut a hèr causidas. N’ac podavam pas tot tractar, que n’èm plan conscients e que demandam a totas e a tots eths actors desbrembats de’ns desencusar.
ABONATZ -VOS A
1 AN6 NUMEROS
Vos cal decopar e tornar amb vòstre pagament a :
IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat
31000 Toulouse
LO DIARI
abonatz - vos en linha 1 lodiari.com/botiga/abonament-diari
M. Mme.
Nom - Structure :
Je m'inscris à la newsletter du magazine Lo Diari.
Prénom - Contact :
Adresse :
Code Postal :
Pays :
N° Tél : E-mail :
Ville : Date et signature :
Souhaite souscrire abonnement(s) à 24.90€ l’un, servi en zone2 soit € de port, soit un total de € réglés par chèque à l’ordre de « IEO MP »
Les informations recueillies à partir de ce formulaire font l’objet d’un traitement informatique destiné à l’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari. Conformément à la loi « informatique et libertés » du 6 janvier 1978 modifiée, vous disposez d’un droit d’accès et de rectification aux informations qui vous concernent.L’abonnement est valable pour six numéros à compter de la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours pourra être reporté en conséquence. 1 - Abonnements Zone 1 uniquement (paiement par carte bancaire)2 - Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM-TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 3 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 € de port par an.
6 NUMÈROS24.90 €
21 AN
18PAGI
NA
DORSIÈRBORDÈU
la gascona
DELFINA LAFON
Somari
26 • RescontreDelfina Lafon
28 • Literatura
29 • Tresaur en lum
30 • Tòca Maneta
31 • TV
32 • Libe joens• Occitan blos
33 • Edicions
34 • Agenda
6 • Fotomatòn
7 • Literatura
8 • TerritòrisLos Cercles de Gasconha
9 • BarrutlatgesLei Lanas
10 • MusicaCoriandre
11 • Critica Literària
12 • Lo Scopitòne
13 • Per la veirinaentrebudèrta
15 • D'escart e de talvera
16 • 3QACaròla Gourg
17 • Literatura
18 • Dorsièr- BORDÈU, la gascona- As paysans coume jou, T. Blanc- Entrevista : David Escarpit
Dab un quart de milion de poblants, quasi un milion hens
l’aglomeracion, deu quau 95 000 estudiant-a-s, Bordèu que
constitueish ua vila màger de la Gasconha lingüistica e culturau.
Comediana, cantaira, cercaira en vutz e emocions sonòras, atau que poderem presentar la Delfina Lafon. Espatlada per la lenga occitana de tota petita enlà, que’s mobiliza la vutz hòra de la zòna de confòrt, en botà’s suu hiu de l’improvisacion e de la recèrca vocau. 8PAGIN
ARESCONTRE
6 – Lo Diari
Fotomatòn
Per exemple, quan partim jogar en las Baronias bigordanas dab una musiciana de Picardia, un tipe deu parçan èra estonat qu’aquera francesa parlèva gascon ! Mes jo, l’italian, ne n’èra pas estonat.
Quin endret o eveniment aconselharés tà’s banhar de gasconitat ?Diserí lo dijaus gras de Carnaval, en Vasadés, dab la procession deus buèus gras. N’an pas mot per díser « andada » coma a la laca d’Arcaishon, mes an mila mots per las vacas e los buèus ! En Gironda lo monde son enqüèra fòrt gascons, mèma s’ac saben pas. Soi tanben un grand afogat de rugbi, me regali a escotar los comentaris de las partidas localas. On i a lo rugbi, i a la gasconitat. Malurosament, dempui las annadas 60, totas las granas vilas an perdut lo caractèr occitan. Sauvat Nissa, on èi l’impression que los joens parlan nissart enqüèra. A Bordèu, la toponimia deu còr de vila te banha dens la lenga. A l’operà o au mercat, lo monde an l’accent e lo parlar bordalés. De pertot, la lenga n’es pas lunh.
Quan as familha o amics qui vienen, qué çò que’us muisha de Bordèu ?Lo mercat de l’avenuda Thiers, s’es la seson ! En Itàlia, ne coneishen pas briga Bordèu. Quan visitan que tròban la vila mei meridionala que çò qu’imaginevan. En italian, am lo mot « guascone » per díser « granda gula », de lo o la qu’aima hestejar, que n’a pas paur de se bàter, que n’a pas la lenga dens sa pòcha. Es un adjectiu qui va au-delà de la geografia.
Qu’ès vriulonaire e cantaire. Dab quinas formacions e tòcas ?Lo projècte mei ancian es Lo lop e la lèbre, dab la Cathy Castet. Venem de sortir lo disc Lo bòsc encantat e un vidèoclip, suu repertòri de Gasconha. Avem ua formula en triò que s’apèra Toctocau. Dab la Cathy totjorn, am montat Let’s gow duò de musica irlandesa e escocesa. Jògui tanben dens Zanzibar, quartet-quintet de còrdas, L’andada, un duò de musica deu monde, en quartet dab Scotch Mist... Soi tanben professor de musica a Lengon e Cotràs. Me ganhi la vita atau, en cors, bals e concèrts.
Caroline Dufau
Qu’ès originari deu parçan de Roma en Itàlia. Quin t’ès arretrobat a Bordèu ?Èi coneishut mon amiga Cathy sheis ans a. Hasoi quauquas annadas d’anar-tornar, mes adara damòri ací, a Bordèu riba dreta quartièr Bastida. Soi musicaire viaulonaire tradicionau, e quan descubriri lo repertòri gascon, la musica me mièt de cap a la lenga. Apréner la varianta gascona de l’occitan m’a permetut de har comedian de doblatge per Conta’m e de videos de formats corts.
Quin t’as causit lo parlar ?Avèi començat dab lo lengadocian, mes finalament ei aprés lo gascon deu Vasadés percé es l’endret de Gironda on i a lo mei de locutors, e lo parlar locau es mei ancorat. Lo David Escarpit me balhèt hòrt d’informacions tanben. Aciu lo patrimòni literari es enòrme, e malurosament desconeishut. Èi aprés sustot dab los collectatges, en parlant e escotant lo monde.
Qué pensan los occitanistas d’un italian qui parla mélher lo gascon que non pas eths ? Los « occitanistas » son hòrt contents. Au monde deu peís lor sembla puslèu naturau, ne son pas tant estonats.
MAR
IO
PEPE
RON
IM
USI
CAIR
E E
GA
SCO
N D
’AD
OPC
ION
La drolleta de la lunaAdeline Yzac15 x 21 cm - 87 paginasLetras d'òc12.00€
Literatura
Lo Diari – 7
Lo sòmi de Lisa es de veire la nèu. Mas la drolleta viu al país del solelh, entre las vinhas e la mar. Subretot, dempuèi qualques annadas, la Lisa es « un enfant de la luna ».
Enfant de la luna, son de polits mots per designar aquela malautiá del nom scientific barbar, lo Xeroderma Pigmentosum. Una malautiá genetica rara, que fa aparéisser de tacas brunas marridas e dolorosas tre que la pèl dintra en contacte amb los rais del solelh. Existís pas cap de tractament. Lo sol biais de se protegir es de fugir tota lutz del jorn, per evitar d’agravar los simptòmas e de riscar un càncer de la pèl. Mai que las sofrenças fisicas, la dolor tòca tanben la joveneta Lisa al nivèl moral. Deu demorar embarrada dins l’ostal familial de las Lobas, sens ne poder sortir a un autre moment que la nuèch. Qun malur quand òm viu al país del solelh ! Trista e soleta, Lisa sòmia de poder córrer defòra, de jogar amb d’autres drollets, e tanben, de caminar dins la nèu. Es sa mairina, la Loïsa, una femna vièlha, que va decidir d’exauçar los desirs de la drolleta. Se pòt pas viure que la nuèch, alara la menarà dins un país ont las nuèches duran de meses. A qualques oras d’avion del país d’Enaval, lor país mediterranèu natal, aquel luòc existís, e se tròba al nòrd d’Euròpa, en Finlàndia. Aquí, es lo país d’Enamont, que lo solelh i apareis pauc, e que las sasons i son pas que doas. Es tanben lo país del papà Nadal, la Lapònia, ont viu lo pòble Same.
La drolleta e la Loïsa quitan alara lor ostal de las Lobas per entreprene un viatge grand. Aculhida en çò dels Juhan, una familha Same, Lisa pòt enfin menar una vida normala. Es pas pus un problèma, la malautiá. Jòga defòra amb los enfants Sames, Stalò e Tana. Descobrís d’animals estranhs, los renes, e los cans de nèu que semblan de lops. Puèi, pòt córrer dins la nèu. Los Sames, eles, an fòrça mots per designar la nèu. Aquò suspren un pauc la drolleta, qu’assimila aisidament aquela lenga novèla, e que s’acostuma lèu a aquel biais de viure plan diferent.
Per la Loïsa, es mai complicat. La femna vièlha es urosa de veire Lisa oblidar un pauc sa malautiá, mas, a l’encòp, es nostalgica de sa vida passada. Dins aquel luòc alunhat ont las lengas e las culturas se crosan, se remembra de sa vida a las Lobas. Se remembra de Guilhèm, son òme, que tornèt pas jamai d’Argeria. Se remembra tanben de sa lenga, de l’escòla, de l’anóncia de la malautiá de Lisa, cinc ans fa… E ara, es ela que demòra embarrada dins l’ostal dels Juhan, a susvelhar sa filhòla de darrièr sa fenèstra.
Adelina Yzac fa s’entremesclar doas vidas, la vida novèla e urosa de la drolleta e los sovenirs nostalgics de Loïsa. Lo país d’Enamont s’opausa al país d’Enaval. Lo negre al blanc. La vida a la mòrt. Los jorns venon de nuèches, lo solelh se transfòrma en nèu, la Lisa jòga defòra e la Loïsa s’embarra dins l’ostal, los sòmis de la primièra venon realitat e la realitat de la segonda se càmbia en sovenirs languissoses.
Emilie Bosc
Adelina Yzacde la lunadrolletaLa
8 – Lo Diari
Territòris
Enter Vasadés e Hauta Lana, los Cercles qu’an jogat un ròtle màger entau desvolopament d’aqueths territòris d’obrèrs deu pinhadar (gemaires, meteièrs, segaires, picaires...) botant en contact e en sinergia las classas sociaus. Creats en las annadas 1820-1830, qu’èran aròus de notables, meilèu embarrats e reservats taus òmis aisats, au començar. Lo vam politic republican deu moment que n’obrishó las pòrtas de cap tà d’autes mitans populars mei modèstes. Paisans e obrèrs, tots n’èran pas alfabetizats mes totun atalentats de las novèlas politicas. Qu’i vienèvan léger o hà’s léger la premsa. Cercle de la concòrda, de la patz, de l’union, de l’aviéner, deus ciutadans... Los noms causits taus establiments que suslinhan l’enjòc deu moment. Ja que lo reglament estremi las devisadas politicas e tota fòrma de propaganda, que’ns podem totun imaginar quin tot aqueth monde de categorias sociaus desparièras pleitejèvan hens aqueths espacis d’experimentacion democratica. Un crusòu, com e’s ditz, en aquestas temporadas de segotidas societaus. Dotze cercles a Vasats, dètz-ueit a Lengon... Un deus mei vielhs, lo Cercle de l’union des travailleurs de Vasats qu’estó fondat en 1883. La lei 1901 de las associacions que favorizà l’espelida d’aqueths lòcs de mixitat sociau. Uei, que i a bròia pausa los cercles e son ubèrts a la hemblas. Mes qu’a calut aténer la fin de la guèrra de 39-45 tà que sortin chic a chic deus ròtles de cosinèras.
Los cercles que son adara avalorats per societaris valents e ben hasents, qui hèn virar la botica mercés a un engatjament benevòle. E qu’a calut batalhar tà non pas daishar pérder aqueth riquèr territoriau. Vint ans a, los membres deus cercles lanusquets de Sòra, Lucsèir e Pissòs, que se n’anón trucar la pòrta deus autes cercles girondins : « se volem contunhar a existir, que’ns cau amassar e har conéisher » çò dishó l’Alain Crenca, president a l’epòca deu Cercle de Pissòs. Atau que vadó la Federacion deus Cercles de Gasconha lo 20 de març de 1998. Qu’èran ueit establiments, adara que son vint-e-tres. A Vasats, Capsiuts, Birac, Canejan, Gajac, Landiràs, Lengon, Loishats, Lo Nisan, Luc mau, Noalhac, Preishac, Rions, Sent Sefrian en Gironda... Brocars, Garenh, Labrit, Lesgòr, Lucsèir, Pissòs, e taus mei estremats, Sent Justin, Lo Mont e Sòrt en Shalòssa.
A la debuta, la federacion qu’avièva viradas d’un quinzenat de concèrts o espectacles. Adara un cinquantenat d’eveniments que son organizats a l’annada. Sostienut per las collectivitats au mei deu Parc naturau de las Lanas de Gasconha, aqueth hialat qu’arrepresenta un malhatge territoriau preciós qui aubèrga e neureish un vam associatiu amassaire. De que güeitar vitècas e optimistas las nostas ruralitats.
Caroline Dufau
Los Cercles de GasconhaQuin parlar deu parçan gascon girondin shens evocar
lo hialat deus Cercles de Gasconha ? Aqueths aròus que son cafès associatius ubèrts a tots, on lo monde e s’ i
arretròban tà béver un pion, escotar un concèrt de jazz, grasir d’un repaish o participar a un concors de belòta.
Que’s vòlen punts neuralgics d’un territòri comunau. Uei los vint-e-tres cercles, despartits sus dus
departaments au sud de la Gironda e au nòrd de las Lanas, que son tanben los guardians d’ua istòria
comuna hèita de coabitacion sociau e politica.
Tà anar mei luenh :Histoire et vies des cercles de GascognePatrice Clarac, Jean-Jacques Fénié, Isabelle LoubèreEd. Confluences, 2014.
© Aliénor d' Aquitaine gisant de l'abbaye de Fontevraud - Flickr
Lo Diari – 9
Barrutlatges
Quand avèm creissut en riba de Mediterranea, dins l’orient d’Occitania, avèm de mau d’imaginar l’autra man : l’espaci gascon e oceanic de l’imaginari d’òc. Lo primier rescontre ambé la « mar grana » es d’alhors una fèsta dei sens, un tuèrt, un borroladís. L’ocean envasís l’èstre, monta a la tèsta coma o sabon faire lei nautei montanhas. L’ocean te ven dins la cara, ambé seis esposcs, e s’impausa : cada banhada i es una lucha ambé leis èrsas... Mai avant de metre lo pè sus l’immensitat de la plaja de Mimizan o dau Vièlh Bocau, fau atraversar un tot autre espandi : la famosa pineda. Leis aubres coma un milierat de mast de batèus dançan au vent e s’enauçan dins un terrador d’arena poblat de brugas, lei rotas filan, drechas, quadrilhan un relarg que sembla dubèrt au cèu per l’abséncia estranha dau mendre relèu. Un enfant dei còlas e dei sèrres aupencs s’i retròba negat dins un laberint enchusclant dei nolenças de resina. Caminar sus la sabla de la còsta gascona es tanben se virar cap a l’asuèlh, cap ais Americas, e comprene qu’aquí, quauquaren de nòu e d’inconegut comença. L’ocean es pas una frontièra, es bensai puslèu un liame, un vai-e-vèni de lamas de fons entre Granda-Bretanha, Galícia, Euskadi, Gasconha, que mescla lei pòbles e lei lengas. Aquitània nos apareis subran darrièr l’agach determinat e l iure d’Al ienòr, la duquessa, coma l’incarnacion femenina d’una immensitat geografica. E contunha lo camin... En passant per Sabres, dins un detorn, un retorn en rèire, a la sosta dei dunas. Lo vilatge, ambé encara a l’entorn quauqueis ostaus de
« massacanat » (mescla de tèrra cruda e de fustas), s’estaloira dins una plana onte grelhan de rores gigants. Nos sembla d’ausir lo cortègi fabulós de L’Enterrament a Sabres, l’òbra màger de Bernard Manciet. Es pas pus l’ocean que nos destimborla, es lo gascon poetic e sonòre d’un libre mitic que fa ara partida, entierament, d’aqueu univèrs, que nos capvira. Son aquí, davant nautrei, totei lei personatges de papier, e lei vèrs tòrnan1 :
« Son tots vinuts los Sabres los tòrts los coarres los curans
los en autòlos delà las lagüas los Porsiuguèras »
Lo buf dau tèxte que demòra endacòm dins la mementa se jonhe au caminar dins lo vilatge-poèma. Mediterranea es ben luenh... L’èr es aquí clafit d’aiga, l’ocean es de’n pertot, siam a respirar l’Atlantic e siam emportats per lo ritme caotic de L’Enterrament a Sabres. I a un enfachinament gascon. Es bensai lo fach de l’aiga que naseja, que senhoreja. Manciet va disiá2 : « À La Rochelle ou à Bordeaux, à Bayonne ou à Oviedo, il pleut beaucoup, et c’est pourquoi je m’y trouve à l’aise, au point d’avoir l’impression de m’y rencontrer moi-même. J’ai la pluie dans la peau ». Quand la plueia se’n va, la « Lana » risca gròs. Es l’angoissa de l’incendi que tòrna dins lei pinedas assecadas. E quand lo vent gonfla, s’abriva, es la tempèsta qu’arriba. Leis aubres s’afondran coma una armada en desbaruta. Nautrei, demoram pivelats, espantats per la fòrça deis elements que marca aqueu paisatge e ne desvèla, bensai, tota la beutat.
Silvan Chabaud
e imaginari
1 - Bernard Manciet, L’Enterrament a Sabres, Gallimard, Paris, 2010.
2 - Jean-Luc Pouliquen, Entre Gascogne et Provence, Entretiens avec les poètes
Serge Bec et Bernard Manciet, Edisud, Aix-en-Provence, 1994.
Un viatge immobile
dins lei LANAS
CoriandreCamin d’EstèlasL’autre distribution
10 – Lo Diari
Musica
Aquò fa mai de vint ans que Coriandre fa bolegar los dançaires als quatre cantons del país. Installats a Someire, dins Gard, fan espetar una musica world-folk occitana originala. Atentius als besonhs dels dançaires que cèrcan de se mesurar a las escotichas, borrèias e als autres ceucles circassians, sabon tanben inventar un folclòr novèl : o faguèron amb la « dança de la pèga » qu’entrarà deman dins la tradicion ! Mas s’acontentan pas de servir una musica per dançar, cèrcan tanben de crear un univèrs musical seu, entre influéncias orientalas, sonoritats mai ròck o reggae e dobertura a las musicas del mond. Coriandre es una espècia rara que relèva lo balèti e explòra, de longa, de dralhas diferentas. Fan partida, ara, dels gropes que pausèron lor marca dins lo paisatge musical occitan. Organizan cada annada amb lor associacion (dempuèi quasi vint ans) las famosas Trad’Hivernales que son vengudas un rendètz-vos màger pels amators de dança « trad ».
Quand òm demanda als musicians de Coriandre coma veson la musica dicha « tradicionala », ara, citan Gustav Malher : « la tradicion, es la transmission del fuòc e non l’adoracion de las cendres ». Una frasa que dona lo ton e tira una dralha per tota una generacion d’artistas occitans actuals. Dins lor seisen disque Camin d’estèlas, que ven tot bèl just de sortir, contunhan de far bolhir « la marmita d’òc » e nos propausan un viatge total. Guitarras electricas e percussions agusadas se mesclan amb la bodega o la vièla de ròda per dessenhar los contorns d’una musica per dançar o per escotar, simplament.
Coriandre es totjorn lo « balèti », lo « bal popular » per esséncia, amb sempre aquela eficacitat ritmica e melodica qu’empòrta los pès e pòt abrivar de rondas enfuocadas pendent d’oradas. Coriandre es una maquina per bailar, tot terrenh, que faguèt sas pròvas dins França e Euròpa tota, sensa trantalhar ! Mas es tanben, e benlèu encara mai aquí, un sens de la cançon, un gaubi per trobar la ritornèla que marcarà l’esperit e una escritura exigenta, en occitan tant coma en francés. Amb lo títol Ballade de Sanpacé, capitan de pausar un flow pròche del rap sus una ronda provençala, per contar, amb sensibilitat, un raconte d’exili, umil e universal. Nos trobam alara a dançar sus de paraulas engatjadas e la « trad’actualitat », que reivendican dempuèi totjorn, pren tot son sens. Lo tròç La nassa explòra, el, amb malícia e impertinéncia, una situacion politica, economica e sociala que se mossega la coa e vira en redond per nos mièlhs enganar. La solucion, per sortir de la « nassa », per s’escapar de la « massa », es de prendre la man de son vesin e de batre lo postam, en sautant, al bèl mitan del balèti : un dels darrièrs luòcs que dobrís un « camin d’estèlas » a contracorrent, liure e salvatge. Tot lo mond i trobarà son plaser, los joves tant coma los mai grands, e l’enveja vos prendrà, a totes, d’entrar franc dins la ronda !
Silvan Chabaud
CAMIN D’ESTÈLAS
c o r i a n d r e
Ciutats d'ÒcMichel MiniussiEdicion Leis Amics de Michel Miniussi78 paginas - 14 x 22 cm16.00€
Lo Diari – 11
Critica Literària
Michel Miniussi es un escrivan occitan de Provença, mòrt tròp joine, a 35 ans, qu’aguèt pasmens lo temps de laissar una òbra estonanta e d’una qualitat rara. Fuguèt un autor inclassable qu’explorèt de tèrras literàrias inedichas en lenga d’òc, dins un estile dei mai rafinats, dei mai exigents. Son engatjament per la revista ÒC, sa volontat d’escriure dintrèron dins una quista per la lenga e per lei letras. Son òbra la mai coneguda, Lei Passatemps, foguèt coronada per lo prèmi Antigone en 1994.
L’associacion « Leis Amics de Michel Miniussi » s’acara uèi a faire conéisser l’autor e sei creacions, contunha un trabalh d’edicion dei tèxtes a partir dei manescrichs e tapuscrichs que sòbran. Lo tresaur es inestimable. Vènon d’alhors de publicar Ciutats d’Òc : un recuelh de pròsas talhadas de man de mèstre qu’evòcan quauquei vilas occitanas. L’urbanitat coma quadre, coma fenèstra sus lo monde e sus l’umanitat, es au còr d’aquelei racòntes que fan un vai-e-vèni entre Canas e Tolosa, en passant per Narbona. D’un cap a l’autre de l’arc mediterranèu (per èu, Tolosa es una « ciutat miegterranenca plantejada sota un cèu atlantic »), Michel Miniussi nos fa viatjar dins de vilas cargadas d’Istòria e de viscut personau. Canas sièrve de ponch de partença e de retorn, ciutat d’enfància e d’illusions entre còsta embetumada e pantais de Sophia Loren. S’i costèjan lo vuege, lo languiment, lo derisòri. Dire Canas dins la lenga d’òc fa nàisser una sensacion estranha de descalatge culturau e temporau, trebola lei còdis, leis amiras costumieras.
E lo trantalh contunha, se precisa puèi, a Tolosa, onte l’autor nos pèrde dins lei carrièras dau temps, entre atge mejan, bulldozers d’uèi e remembres de la Renaissença. La ciutat mondina es comparada a un còrs d’animau : « la vila, coma bèstia espelhandrada au caladat nos demòstra, per cada pas, la frechalha de sei carrièras ». Narbona, ela, giscla au bèu mitan dau libre, dins l’estrechura d’una sola pichòta pagina onte l’escritura se condensa, se fa mai intensa. Es l’Antiquitat que repren tota sa plaça, la vila tòrna venir la « polida capitala », lo « grand pòrt de Narbonesa », un fare dins la nuech d’òc, un luec arroinat onte se podriá tornar bastir lo monde ? Lei ciutats de Minuissi son en desequilibri, pròchas de l’afondrament, de la disparicion e pasmens fòrtas d’una preséncia fièra, lumenosa. Son d’espacis de vida mai subretot de luecs de rite, associadas ai temples, ai glèisas, au cinèma... Lei vilas se bastisson a l’entorn deis espacis de « representacion », pòrtan la masqueta dau teatre antic per mielhs nos enganar. Lei beleis illustracions de Veronica Champollion qu’acompanhan lo tèxte vènon completar l’ensem, sensa temptar d’explicar, o d’ajudar a la compreneson d’una pròsa que (es aquí lo torn de fòrça) nos escapa tot en estampant, prigondament, nòstre esperit. En barrant lo libre, nos demòra un sentit, una odor, una sensacion fisica desconeguda. I a coma un mistèri que plana, lei darrierei paginas nos laissan una clau en man, mai lei pòrtas son nombrosas : a cada lector de causir la sieuna.
Silvan Chabaud
Michel Miniussi
Ciutatsd’Òc
Occitan - Lou SeriolAutoproduccion, 2018
12 – Lo Diari
Lo Scopitòne
Ligams : www.louseriol.itQue podetz arretrobar las cronicas de Silvan Carrère sus Ràdio País : radiopais.fr
Lo grop de las valadas occitanas d’Itàlia Lou Seriol que veng de sortir lo sué quatau disc aperat Occitan.
Amassats en 1992 devath la volentat deus frairs Degioanni (qu’avèn 12 ans a l’epòca!), los musicaires de Lou Seriol qu’an tostemps pres los camins de travèrsas entà existir en auto-produccion en contunhar de tribalhar a costat deus concèrts.
Lavetz, quin e cau definir Lou Seriol?
Segond jo, Lou Seriol qu’ei (dab La Talvera totun) lo solet grop de punk d’expression occitana. Inspirada a la debuta deu « mèste » Sergio Berardo, la loa musica que put au punk de mes en mes, un exemple dab la loa version occitana d’Anarchy in the UK deus Sex Pistols, de qui ei devengut Anarquia en Occitania; lo tèxte que’s vòu radicau, dab còps de pès au cuu a l’IEO (desolat), au Felibritge e a l’Espàci Occitan de qui vòlen, segond eths, tot conservar e hicar la cultura occitana enas veirinas deu passat. Que l’avetz comprés, Lou Seriol dab aqueth disc n’ei pas vengut entà cirar las pompas de las institucions e deu hialat occitan: de tota mòda, n’an pas jàmes avut arren a esperar d’eths. La pròba? En 2001, lo prumèr de qui’m hedó descobrir Lou Seriol qu’estó Mixu Michelena, cantaire deu grop deu Vascoat Sustraia... qu’amuisha a quin punt los occitanistas e son gahats dab aqueth estile. Mouhahà.
L’auta canta de qui m’agrada au còr deu disc Occitan qu’ei la canta dau bolet, de qui ei ua declaracion d’amor aus camparòus. Las cantas Constellacion e Darbon que son mes hens l’estile de basa deu grop.
Fin finau, lo quatau disc deu Seriol qu’ei un petit plaser per las aurelhas. Dab ua energia tostemps intacta. E aquò que hé ben au còr.
Silvan Carrère
lou se
riol -
occ
itan
LOUSERIOLCERVESA, CÈPS E RÒCK N’RÒL !
Lo Diari – 13
Per la veirina entredubèrta
lou se
riol -
occ
itan
I a, dins la recèrca d’intemporalitat del poèta, d’unes imatges constants e recurrents. L’arbre n’es un, tanplan en çò de l’occitanista. Simbòl a l’encòp de la ligason entre la tèrra e lo cèl, de la permanéncia, es tanben per l’occitanista lo simbòl de la resisténcia. Me tòrna tot còp a l’aurelha una cançon de Peiraguda que ditz :
« Ne sei pas un albre Pas mai grand castanh que bèl pomièr
N›ai pas de folhatge Pas mai de fruch salvatge
Lès pincadas al cur de mon país Ai de tant prigondas raiç
Ai de tant rebelas raiç Que degun me podrà desregar. »
Emai siá pas dit, i a d’un biais inconscient plan sovent tot aquel jos entendut dins un poèma que parla d’arbre. Plan segur : quin bonur de costejar un element qu’an conegut nòstres aujòls e talament d’autras generacions abans nosautres ! Un representant de la flòra que segon las combinasons de sas espècias fargarà lo quadre vegetal d’un país, que siá mediterranèu o oceanic, o perqué pas de la mar de Japon o subartic ?
Lo poèta Silvan Chabaud, pasmens reivindicatiu dins son ragga-hip-hop de Mauresca, costeja los arbres d’aquel biais dins son recuèlh Aubres /arbres, marcaires de la mineralitat de son país. Se passeja d’arbre en arbre coma dins un inventari viu, mas segon son enveja per passar de l’un a l’autre a sa fantasiá.
Als amators de poesia, lor ven benlèu l’enveja de far un raprochament amb aquela òbra picturala de Joan-Maria Petit e Pierre François, Bestiari, aubres, vinhas, un inventari tanben « fantasierós » coma una passejada e dins lo perlongament del genre del bestiari de l’Edat Mejana : lo poèta pòt prestar a còps legendas, poders e vertuts a un arbre sens cap de fondament scientific. E ben òc, mancariá pas qu’aquò, de demandar a un poèta de daissar l’empiric per far de scientific ! Es tot aquò qu’analisa lo prefaci de Roland Pécout, en nos brembar plan que dempuèi los trobadors e l’albespin, l’arbre ten bona plaça.
Los poèmas de Silvan Chabaud son d’haikus sens ne prene la forma. Un biais de dire l’indicible, liure de las associacions que causís. L’arbre es quora silenci, plen d’« ausèus muts » (Lo mèrle) o tot son contrari per « traucar lentament lo mantèu gelat dau silenci » (Èlves). D’efièit, coma o ditz Roland Pecout, i a tot un chamanisme dins l’arbre. Ne vaquí la pròba :
« Dançar sensa bolegar,D’un marchar invisibleE pasmens evident. »
Lo poèta es cantaire « coma un blues a mitat dich », que lo miugranier, çò-ditz, es un arbre que patís. Nos balhar d’ausir cantar lo calpre « ai vaus ennebladas » ont « se pèrde la maire d’un riu » mentre que los ametlièrs son « freules e drechs », de qué ne far una polida faula. E i a d’autres arbres qu’i pensam pas… Coma pintrariatz, vosautres, l’arbre d’amor ?
Cecila Chapduelh
Aubres / arbresde Silvan ChabaudPrefaci e reviradas de Roland Pécout
Dessenhs de Joan ChabaudEdicions Trobar Vox, 2018
16 x 22,5 cm - 48 p.15.00€
© Mary arts, Pixabay.com
Aubritud
Referéncias• Bestiari, aubres, vinhas, Joan-Maria Petit – Pèire Francés, Edicions Vent Terral, 1979.• Peiraguda, Raiç, album 33 torns, Ventadorn 1980
Lo Diari – 15
D'escart e de talvera
Que leigi tot dia sus Internet novèlas frescas e vielhas deth Esperit gascon, afirmacion fòrta d’aver a estar gascons cap e tot ! Que trobam aiqui, de Samatan a Anglet, e totis eths parçans deth Bearn, deras Lanas, e d’entorn, ua volontat de mantier era gasconitat, en prumèr de díser çò qu’ei Gasconha en territòri e en Istoèra, dera gastronomia ath blason, era musica, era dança e era literatura... Que nos lecam eths pòts d’aquera saborosa garbura e que’m plasi a léiger tots aqueri coplets ara glòria deth Èster noste. Qu’avem aiqui monde que no baishan pas eth cap fàcia a monde que no pensan qu’a normalisar, e que dèishan créser ara possibilitat d’un occitan centrau estandardisat.
Mes que podem, que devem, anar mes luenh, Ja no volhan mantuns gascons enténer a parlar d’ « occitan » ne d’ « Occitania » e vertat que nos an farlabicat ua « Occitanie» on deguns no s’arreconeish - que gausi pensar qu’un dia escotaran era leçon d’un Camelat o tanplan era d’ua Filadèlfa de Gèrda, qu’entenèren eras cigalas de Mistral e deths de Provença. Per ma part, que preni tostemps plaser a léiger eras òbras que nos an deishat, e era Belina de Camelat o era Bernadeta de Filadèlfa que’m fèn tostemps pensar ara Mirèio de Mistral. Be somiava d’era Filadèlfa quan canta :
“Que canti ua chòia de nosteQui, pèdescauça, a travers brosta,Peths terrèrs e peths arrabents,Pura de uelhs, sana d’aurelhas,Gaitè ras crabas e ras oelhasDentiò dotze ans, per tots
eths vents”. E tornem-ac díser : era familiaritat pregonda damb ua tèrra n’empacha cap un agach universau !
Miquèu Pujòl
Gascons cap e tot siem doncas! Mes ara reflexion que nos podem sentir petits en compareson deth francés, aquera lenga que, se’n cresem eth President dera Republica Francesa, president tanben dera francofonia, no apartié solament ara França, mes ath Monde. Cu de nosauts no volerià que subrevive eth francés, era lenga qu’avem apresa e que parlam tot dia qu’ac volham o non. Solide ! Qu’avem a deféner eth francés miaçat peth « franglés » que nos envadeish, e peth abandon de tròp de monde en França mèma. S’era vocacion universalista deth francés ei reconeishuda mondialament, n’ei cap a nosauti d’arrefusar-la.
Era nosta vocacion, se’n i a ua, qu’ei diferenta. N’ei cap mancar de fiertat d’ac díser. Qu’ei díser çò qu’èm e « qu’èm ce qui èm », coma cantan eths de Semiac, n’èm cap mens o mes que d’auti, qu’èm diferents, qu’èm d’ua tèrra entre duas mars e tres montanhas, ua mosaïca de pòples e de parlars. Gascons tiò! Que siam de Bearn, deras Lanas, d’Armanhac, de Coserans, d’autes lòcs, Gascons amassa que nos podem sentir, que nos intercomprenem.
E APRÈS ?
GASCONS CAP E TOT !
16 – Lo Diari
3 Questions a...
Totes aquestes camins se cròsan e se retròban dins la musica, lo cant, amb Galip ?Es aquò. Èi totjorn cantat, aquò fèi partida de ma vida, de mon quotidian. Encontrèri Amandina, Delfina e Jeremia que eths tanben, cercavan, volèvan explorar lo cant en occitan e trabalhar sus un repertòri « girondin », en granda part. Am creat Galip, ensemble : quate vòtz acompanhadas de percussions, dens l’esperit de Gacha Empega, La Mal Coiffée, Cocanha e tota aquera constellacion dau cant polifonic actuau en occitan.
Sèm a la debuta, cércam las bonas sensacions, l’eschamge, e vòlem har conéisher la lenga e la cultura de Gironda, sos cants tradicionaus tanplan coma sos autors mei recents, la sonoritat particulara d’aquera lenga de ribèira, mesclada, inagantabla... coma l’onda. Galip es lo nom de las palichas de lenha darrigadas aus pins, entalhats per la recòlta de gèma. Dens las Landas, se’n serven per alucar lo huec. Galip serà nòsta hlagina, per fin d’ardar los balètis.
Silvan Chabaud
- 1 -
- 3 -
- 2 -
L’occitan, coma entrèt dins vòstra vida ?Èi una formacion d’etnomusicològ, dens lo quadre d’un trabalh de mestresa encontrèri La Talvèra, trabalhèri sau collectatge, damb eths, dens Tarn. Me landèren grand sos braç e m’aculhiren, m’empleguèren après a l’associacion CORDAE pendent cinc ans. Trabalhavi dens l’animacion escolara, lo collectatge damb Daniel Loddo, l’edicion mei la virada dau grop; èri multi-casqueta coma se ditz! Fut una brava escòla! Es aquí que l’occitan entrèt dens ma vida. Quan tornèri au país, capvath Bordèu, contunhèri de m’i interessar. Actualament, sui en formacion au CFPOC, justament, per apréner mei l’occitan girondin, la literatura, l’istòria, etc... Vòli aprehondir tot aquò.
E l’ensenhament, foguèt una autra etapa ?Çamgèri de pit professionau, passèri lo concors « ordinari » de professor de las escòlas, sabèvi pas qu’existèva un concors especific, d’aqueth temps. Comencèri donc d’ensenhar. En 2011, la comuna de Cuçac volut crear un cursus bilingüe francés-occitan, cerquèren dau monde motivats per l’aventura, e m’embarquèri ! Tot aquò entrava dens una volontat de desvolopar los cursus bilingües en Gironda ; adara am un cursus a Lengon amei au Boscat tanben, las causas avançan. A Lengon, per exemple, i a un efectiu bèth, damb un centenat d’escolans de concernits. Sui plan contenta de participar au movement, d’estar dens aquera dinamica, fau dire que i avèva una manca sau despartament de Gironda e que Bordèu virèt sovent l’esquina a sa lenga mei a sa cultura.
Caròla Gourg
Caròla Gourg es professora de las escòlas al cursus bilingüe del Boscat (banlèga de Bordèu), actualament en formacion professionala en occitan au CFPOC Novèla-Aquitània, es tanben membra de Galip, una còla de cantaires que despertan lo repertòri girondin, a quatre votzes. L’avèm entrevistada pel Diari.
GA
LIP
-ww
w.o
nelif
etoc
reat
e.co
m
Per ne saber mai : www.galip.org
Bèth peu de sauJoan Lois LavitLetras d’òc152 paginas16.00€
Lo Diari – 17
Literatura
Libe joenessa, romans, romans istorics, estudis d’archius e polars ; Joan Loís Lavit qu’ei un vertadèr tocassèr dotat d’ua grana productivitat (un roman / libe audio e un polar en l’espaci d’un an).
La sortida de Bèth peu de sau que’m permet de portar tà la lutz la part de la sua òbra que m’estimi mes, eths sués polars.
E’vs hedó gòi Zocalfar e Lo Tin-Tin d’Ergé, alavetz qu’aimaratz Bèth peu de sau. Tot l’esperit deus dus permèrs tòmes de las hèitas deu comissari Magret que i ei present : omicidis de mòdes operatòris hastiaus (sustot « hemnicidis »), multitud de crimes sense ligam aparent, “luxuriancia ve rbau” , umor omnipresent , referencias etnologicas, ua goteta de sciéncia ficcion e un messatge d’amor entre eths pòbles en filigrane.
Maugrat drin de navèras tecnologias (blògs, utís de tribalhs navèths e tecnologia revolucionària), Magret n’ei pas James Bond. Eth Magret 2018 que s’està Magret e que se’n torna coma un « hlic » a l’anciana dab la sua equipa. Eth sué grope qu’a drin cambiat, daubuns que son partits, joens « guiques » que son arribats, Lo Cauerat (l’assistent eternau e pas tostemps eth mes finòt) e l’Anglesa (la de qui ei mes qu’ua collèga) que son notament demorats.
Coma de costuma, l’inspector qu’ei làs, que n’a hartera… aqueth còp que sembla au ras de la depression (nani, a de bonas que i ei).
L’accion que’s passa en Biarn. Eth Biarn que tremola. Eth Biarn qu’a paur.
E que s’i passa doncas en Biarn e mes que mes a Pau? Disparicions d’etnografes e de policièrs, cadavres mutilats de hemnas, panatòris de grana valor (d’un pergam istoric e d’ua machina de tecnologia revolucionària), preséncia de malfrats prèsts tà tot, etc.
Eths politics qu’exigeishen resultats tot viste, ua sola solucion, hèr vier l’equipa deu comissariat centrau de Tarba e eth sué famós comissari Enric Magret entà restaurar l’òrde e la tranquillitat.
La seguida qu’ei laguens deu libe. Eth riquèr de la lenga, la vivacitat deus escambis, l’emplec saborós de diferents nivèus de lenga e de mes d’un parlar. Tanben, mes enlà que la lenga, eth libe que’ns pòrta un escantilh de cultura locau. Tà anar mes luenh eth diccionari de Simin Palay que pòt estar utile que sia tà compréner melhor lo lexic e las practicas etno-gastronomicas (La cuisine de pays deu madeish autor que’vs pòt perméter de ne pas passar hame, o de passar de la hame a la practica).
Enfin e lhèu çò mes preciós, Joan Loís Lavit que’vs herà arríger. Que s’i sap hèr tà distillar eth sué umor dab arsec tot au long deu libe. Que s’i escai mes que tot tà crear situacions, tà manejar hèits imaginaris de qui podem hèr pensar a la realitat, dar clinhets e hèr jòcs de mots (deus bons).
Brac, dab aqueth polar, profitatz d’un bon moment de divertiment, que se’n vau definitivament eth còp.
En tot esperar la mission de qui vié !
Sébastien Pugin
Joan Loís Lavit
Bèth peude sau
26 – Lo Diari
Rescontre
COMEDIANA, CANTAIRA
Qu’ès comediana, tanben cantaira e contaira. Quin t’ès formada ad aqueth mestièr d’empont?
Premèir, èi estudiat los Arts de l’espectacle a l’universitat de Bordèu III. Puèi me sui formada au Théâtre du Jour ad Agen, ne sui sortida en 2001. Ei una escòla-companhia, on s’i apren a jogar, cantar, méter en scèna, desentramalhà’s damb los costumes... De verai, aquò ei l’escòla que’m falèva per apréner lo mestièr d’un biais artesanau, per estar autonòma e jogar un pauc pertot.
Quin ès vienuda de cap la len- ga occitana?
A casa, los grans parlavan patoés per tant qué los joens ne podussin pas compréner. Sui originària d’un vilatjòt dau sud dau Peirigòrd, la contaira Maria-Odila Dumeaux ei ma cosia. Mercés ad èra, èi hèit la connexion entre occitan e patois. Un monde s’ei obrit a jo, e me sui avisada que l’occitan m’avè tostemps companhada. Parli una mesclanha entre mon lengadocian de petita e lo gascon qu’èi aprés e parlat damb la hilha, escolarizada a la Calandreta de Pessac pendent 9 ans. Volèvi botar
la lenga dens mon mestièr. Desjà i avè la preséncia de l’occitan tostemps dens los espectacles, per la canta, o per contes en bilingüe. M’agradava de har sonar mei d’una lenga. Quate ans a, comencèi lo doblatge de filmes en occitan damb lo Laurenç Labadie. Pensavi que lo gascon seré mei aisit, pr’amor de l’aver aprés en cors. Mès lo lengadocian me sòrt mei fluide, ac vedi au doblatge: ei la lenga dau còr.
Que hès partida de la companhia bordalesa Zygomatic. Lo vòste espectacle Manger que’s va hestejar los 4 ans de virada e 300 representacions au mes de heurèr. Que n’avetz apitat una version catalana, en arrevirant e distribuint tornar los ròtles. Quin s’ei escadut ? Quin e’s viu aquò sus l’empont ?
Èm de la mèma promocion au Théâtre du Jour damb lo Ludovic Pitorin, fondator de la companhia, e tanben autor e metor en scèna de l’espectacle. Tots duies avem aqueth esperit d’artesan de l’espectacle. Per l’espectacle Minjar, au cors de la
DELFINALAFONComediana, cantaira, cercaira en vutz e emocions sonòras, atau que poderem presentar la Delfina Lafon. Espatlada per la lenga occitana de tota petita enlà, que’s mobiliza la vutz hòra de la zòna de confòrt, en botà’s suu hiu de l’improvisacion e de la recèrca vocau. Cambiar la lenga d’ua pèça sus l’empont? Doblar la Julieta Binòcha en òc? Cantar en un ensemble de 25 musicians improvisators? Desfís tienuts. Chic a chic, Delfina que’s fabrica utís navèths.una comediana curiosa e rica d’experiéncias vocaus,una votz-pepita per las creacions en lenga nosta.
www.compagniezygomatic.com
Espectacle Manger18/01 • 10h e 20h30 - Eymet (24)
01/02 • 20h30 - La Chatre (36)08/02 • 20h30 - Langogne (48)09/02 • 20h30 - Mauguio (34)
15/02 • 20h30 - St Paul Les Dax (40)16/02 - Monein (64)
Lo Diari – 27
permèira annada de representacions a Bordèu, encontrèrem a dus catalans. Nos lançèren una blaga, la de traduïr l’espectacle... Que s’ei concretizat ! Un amic poèta catalan e francofòna hit l’adaptacion dau tèxte. Per jo, lo catalan n’èra pas briga lònh tanpauc, l’avèvi ja ausit. Èra l’escasença de l’apréner, e que n’aví enveja. Lo fèit de cambiar de lenga renovèla, refresqueish las règlas dau jòc. Dens l’espectacle, i a 50 % de tèxte e 50 % de gèstes, de dança e de sons. Mès, fau que lo tèxte passe. Fau tribalhar lo biais de díser, carcar lo sens dens los mots, ensajar de tornar trapar la mèma intensitat de jòc passant d’ua lenga a l’auta.
Que supausi aquera experiéncia e t’a preparada au doblatge en occitan, dab l’equipa Conta’m. Quin vives aquera experiéncia?
Ei una manòbra que’m sembla bien diferenta. Ac preni puslèu coma un exercici musicau, que non pas coma una interpretacion de comediana. I a la dificultat de díser tots los mots, totas las sillabas en ritme, e de tornar préner la musicalitat de l’originau, gahar l’intensitat shens caricaturar, interpretar en demorar fidèla. Assagi de non pas hicà’m dens las emocions mès dens quauqu’arren de fisic, d’organic. Aquò hèi partida daus utís de comediana!
De totas aqueras declinasons dau mestièr, çò qui t’agrada mei?
Actuaument, me hèi gai de cantar. Me fau contunhar a cercar per la tralha aquesta. Canti dens l’Ensemble UN, un orquestra de musica contemporanèa, compausat de 25 musicians autodidactas qui vènen dau jazz, freejazz, de l’improvisacion liura. Avem tres o quate baterias, tres contrabaishas, guitarras acosticas e electricas, quate maquinas, saxofòne, tuba, sobassofòna, duas cantairas a la votz... L’instrumentarium ei arridolent! David Chiesa, lo creator, qu’avè enveja d’amassar amics musicians que coneishèva dempuèi 20 ans, e de har musica estructurada mès escriuta d’una auta faiçon. I pòt aver grafics, un cronomètre e consignas daus sons a produíser, la tessitura, lo gran dau son... La lenga ei presa coma un instrument, e aquò m’agrada. Tot parièr damb lo collectiu d’improvisacion vocau Improvox, miat per Marie-Anne Mazeau (anciana membra de Manufactures Verbales): utilizam la votz coma un utís. Ne cercam pas a har beròi, o a pensar de tròp. Çò que nos interèssa ei puslèu cabussar dens lo son. Canti tanben damb Galip, on nos amassam a quate cantaire e cantairas, a l’entorn d’un repertòri en occitan. Peu moment n’èm a constituir lo repertòri, a cercar lo noste son, lo biais de mesclar las votz. De mei, ensajam de parlar occitan pendent las repeticions! M’agrada hòrt de víver la lenga d’un biais tant bon.
Caroline Dufau
A planta coteletJòrdi Peladan
IEO Edicions (IDECO)15.00€
De comandar a la M.A.R.P.OC
4 rue Fernand Pelloutier 30900 Nîmes
(+2.50€ per mandadís)
28 – Lo Diari
Literatura
Lo quite títol dau darrier roman de Jòrdi Peladan, espelit i a gaire, dona lo ton. Aqueu de l’umor. Tre la debuta, lo legeire es assabentat de l’assassinat dau paure Sénher Durenboca a còps de coteu. Lo títol donc auriá poscut faire pensar qu’èra pas gaire seriós d’abòrd qu’un cotelet es pas ben grand. Pasmens l’òme es ben mòrt. Aqueu Durenboca, lo paure, èra un entrepreneire conegut sus la plaça de Nimes, que sembla d’èstre estat dur en afaires, donc, benlèu dur de la dent. L’umor se perseguís e juverteja tota l’istòria amb lei noms d’autrei personatges, coma l’avocat Pinard ò l’inspector Pepichòt, mai pas solament. L’umor es encara present dins l’istòria de la trocha Zoé qu’es un vertadièr moment jubilatòri per lo legeire. E puèi monta d’una òsca, amb la «descripcion» dei metòds policiers per faire escupir lo morcèu ais sospechats : lo PQP e lo TQT.
Pasmens es pas un racònte umoristic, es ben un roman de la colleccion crimis, un vertadièr polar amb una enquista de menar. Lo bèu ròtle, coma dins Treparàs pas mon semenat, va a la polida e intelligenta Margarida Cercamond. E l’enquista ben menada e fòrça alargada capitarà de desvelar l’assassin.
Dise fòrça alargada perqué se resumís pas a d’amagadors, de susvelhanças, de fialaduras ò de discutidas sensa fin entre policièrs. Tot lo raconte es l’escasença de dire lo país. Nimes d’en primier, la ciutat, sa vida, seis espacis, sei problematicas de modernitat, seis estajants, sa Calandreta… e sa brandada.
Puèi serà la Camarga e sei buòus explicada au brave inspector Pepichòt, tot just arribat de Lion. Enfin, cara a l’autor, coma o sabèm totei, serà la Cevena amb seis estajants aquí tanben, ancians e noveus. Sei jogaires de belòta, seis abalisseires de cabras e tota sa poesia «D’aquí entre aquí, lo crit sobragut d’un aucèl o la cabussada d’una raneta estrifava lo silenci matinièr. Dins un rajòl desvistèt un bernat pescaire a l’espèra de peissonalha. Son passatge lo destorbèt pas brica. En amont, l’aiga que cordurava de mièg los codolets sonava cristallina.»
E lo païs es ocupat, abitat, animat per de personatges un pauc sus la talvèra d’una societat pas totjorn tendra per aquelei que dintran pas dins lo mòtle. La veusa Durenboca, d’en primier, que trobèt ren de mielhs que de placar son espós argentat e reconeigut, per una autra femna. Serà segur la primièra sospechada. Puèi la brava comtessa Bèrta, colcavestida de tria, amiga d’un autre pauc val e que dòrm defòra. E lei gens dau viatge coma se ditz polidament, elei tanben sospechats, perque forabandits de la ciutat. Tot un monde reau, de uèi e que l’autor descriu e fa viure amb una tendresa e una umanitat prigondas.
Fin finala un racònte leugier, risolier per dire un monde dur, mai tot esbrilhaudant d’amistat e de respiech de l’uman.
Danielle Julien
Jòrdi Peladan
A planta cotelet
Tresaurs en lum amb lo CIRDÒC - Mediatèca occitana
Dins lo corrent del sègle XI, en plena edat d’aur romana e dins lo vam demografic, economic e cultural qu’empòrta l’Euròpa occidentala de l’An Mila, un poèta anonim compausa una cançon dels accents precòçament epics : la Canso de sancta Fides de Agen (o Cançon de santa Fe d’Agen). Aquesta òbra d’excepcion testimònia d’una transformacion culturala màger que demorarà longtemps mesconeguda... fins a sa redescobèrta fortuita als Païses-Basses en 1901 per un romanista portugués (!).
La Canso de sancta Fides de Agen n’es una, d’òbra revolucionària, plan diferenta dels recits de vidas de sants en latin que representavan a l’epòca l’essencial de la produccion literària. Dobrís la via d’una literatura epica en lenga « naturala », la del parlar, de la nuança e dels contrastes, capabla d’exprimir las idèias e los sentiments mas subretot d’esmòure e d’interessar un auditòri mai vast.
politica e istorica coma purament religiosa.
Mas en delà d’una cançon epica, la Canso de sancta Fides es tanben cançon de « Dòna » e inicia lo passatge de relai cap a la lirica dels trobadors quand lo duc d’Aquitània, Guilhem IX (1071-1126), primièr trobador, envèrsa lo vèrs de la Canso « de llor cantar ja’m pren nualla » dins son vèrs inaugural « Pos de chantar m’es pres talenz ».
D’abòrd objècte d’estudis dels sols linguistas que s’i interessavan per sa valor de testimoniatge de las primièras traças de lenga romana escricha, la Canso de sancta Fides ten uèi sa plaça al panteon de la literatura occitana coma « tèxte testimòni d’elita » segon la formula de Robèrt Lafont. De per son aspècte linguistic segur, mas tanben coma creacion segon un art global que mescla los mots, la musica, la dança emai l’adeqüacion amb l’arquitectura sacrada de l’abadiá ont lo tèxte foguèt compausada.
La Canso de sancta Fides constituís d’abòrd un monument per l’istòria de la Civilizacion de l’Euròpa romana e compta demest las totas primièras òbras conegudas compausadas en lenga « vulgara » - de comprene dins lo sens de lenga parlada, lenga de la comunicacion populara. Son autor, amb un mestritge impressionant de las potencialitats esteticas de sa lenga, la fa sul pic « illustra », e li permet d’aquí enlà de concurrenciar lo latin. La Canso, que conta lo martir d’una joina agenesa del sègle IV, es la primièra òbra rimada de la literatura europenca modèrna e atèsta de la capacitat del poèta de compausar una istòria dins una estructura linguistica e melodica de naut nivèl.
Anóncia tanben l’emergéncia de la cançon de gèst perque lo poèta i mescla amb bon biais diferentas atmosfèras, detalhs d’eveniments e scènas que lor importància va al delà del martir de la joina Fides (Fe). E las consequéncias son nombrosas, constituïsson la riquesa del tèxte que sa foncion foguèt probable tant
Lo Diari – 29
L’art global dins la Canso de sancta Fides uèi
La Canso de sancta Fides es lo testimoniatge d’una exigéncia estetica originala : lo desir d’ofrir un art global ont se mesclan lo poèma, la musica e la dança dins una òbra soleta.
En 2018, l’artista Brice Duisit a propausat una interpretacion d’aquel monument de la literatura occitana : un reportatge sus la preparacion d’aqueste trabalh serà publicat per lo CIRDÒC corrent del primièr trimèstre de 2018.
Per esperar, retrobatz lo dorsièr tematic del CIRDOC sus la Canso de sancta Fides sus aqueste ligam :
occitanica.eu/sancta-fides
LA CANSO DE SANCTA F IDES
30 – Lo Diari
Tòca-Maneta
© Macrovector - 2018 Freepik.com
Aimi dire que lo vidèojòc es un mèdia multiple, un art agregator de las autras arts. Dins aquò, la musica ten una importància que creis a passes de gigant. Èra pertant clarament pas ganhat a la debuta, e a calgut se contentar pendent d’annadas de brutatges sintetics, al mitan d’un silenci de còps un pauc pesant. Cal dire que los supòrts de jòcs èran de talha redusida, e la causida deviá se far entre lo contengut del jòc, sa part grafica, e sa banda-son, i aviá pas de plaça per tot ! Mas l’engenh de l’òme es çò qu’es e trobam totjorn un mejan de far una plaçòta s’o pensam important, e aver una musiqueta, mai foguèsse minimala, qu’acompanhe nòstras aventuras, afortissiá l’immersion. S’agissiá de tròces monofonics, puèi venguèron de piuses per far d’escapolons, abans d’arribar a la sintèsi numerica. La musica qu’èra aital produsida pòt susprene los qu’an pas creissut amb aquò dins las aurelhas, mas d’unes compositors biaissuts capitèron de se far conéisser per de melodias que demòran uèi dins lo cap de mai d’una generacion. Sens comptar que çò que sortiguèt d’aquestes temps influencièt bravament la musica electronica post-1990, en creant lo concèpte de chiptune. Resistissi pas al plaser de citar un grop que ne fa uèi, amai en occitan : lo Bal Pop Trònic, amb lo provençal Henri Maquet !
E cal pas creire que far de musica e crear de melodias amb de mejans tecnics limitats vòl dire qu’òm sap pas far autra causa. D’exemple amb lo japonés Nobuo Uematsu, vertadièr Dieu vivent de la musica de vidèojòc, conegut per los ambients musicals de la seria Final Fantasy, que comencèt a l’epòca de la chiptune e se perseguís uèi amb grands orquèstras sinfonics. Es considerat coma virtuòsi quals que sián los instruments, electronics, reals, tot aquò pòt donar de bona musica, qu’acompanha una narracion de qualitat e provòca l’emocion. Son compatriòta Kōji
Kondō es pas de daissar de caire en tant que compositor de las musicas de serias màgers qu’an tanben traversat lo temps : Super Mario e The Legend of Zelda.
Un autre japonés, Joe Hisaishi, capita, el, de far lo ligam per la musica entre lo cinèma e lo vidèojòc, qu’es lo musician en cap dels films de Hayao Miyazaki e Takeshi Kitano mas tanben de la seria de jòcs Ni No Kuni. Jamai la frontièra entre lo cinèma e lo vidèojòc foguèt tant tèuna amb de monde coma Michael Giacchino que comencèt pel vidèojòc e es ara demandat de pertot a Hollywood, o Jeremy Soule, compausitor de la seria d’heroic-fantasy The Elder Scrolls e que posa sas inspiracions en çò de Hans Zimmer, John Williams... en despassant, de còps, sos mèstres. O encara Olivier Derivière, francés qu’es un pauc dins la meteissa dralha... plan en vista tanben.
Mas la musica a tendéncia classica coma se fa dins lo cinèma es pas la sola e es pauc de dire qu’es variada, adaptada a de genres de jòcs plan variats eles tanben. En forra-borra vos pòdi citar las baladas romanticas de Cœur de Pirate per Child of Light, lo jazz de Cuphead que pèga a son look de vièlh dessenh animat, la new-folk/pop de Life is Strange que renfortís lo malèstre adolescent, o encara Polybridge, jòc de construccion de ponts que tota la musica n’es facha a la sola guitarra seca, perqué pas !
Ara los concèrts de musica de vidèojòcs, los prèmis, la reconeissença publica, critica e professionala se multiplican, e de mai en mai la musica de vidèojòc s’extrai del seu mèdia original per èsser gostada coma tota autra musica.
Se volètz anar mai luènh sus aquel subjècte, vos recomandi lo podcast Les Démons du MIDI, menat per dos jornalistas especializats, saberuts sus la musica de jòcs e eclectics dins lors tastas !
Tristan Gahús
Chaspaires de manetas, picanhaires de botons, balhaires de jòia a stick e esportius de canapè, adiussiatz !
Musica e vidèojòcsD e l a c h i p t u n e a l a f o r t u n a
Lo Diari – 31
TV
La còla de Tè Vé Òc ven de realizar un film per lo CIRDOC. A volgut faire descubrir la vila de Nimes d’un autre biais que lo dei guidas toristics, amb la causida de faire parlar d’escrivans nimesencs occitans. Cada quadraire /montaire causiguèt un autor e lo libre onte parla de Nimes. Son d’endrechs desconeguts que son visitats e filmats, puèi montats amb la lectura d’extrachs.
Ansin dins l’òrdre cronologic, auretz • Antòni Bigòt, cubèrt per Claudi
Queyrel e Lisa Gròs ;• Frederic Mistral, per Miquèu Gravier ;• Jòrgi Gròs per Lisa Gròs ;• Jòrgi Peladan, per Amada Cròs ;• Lisa Gròs per Marc Carteyrade ;• Claudi Jean, per Miquèu Gravier ;• Claudina Paul, per Lisa Gròs ;• Matieu Poitavin, per Amada Cròs ;• Sarà Laurenç per Lisa Gròs.
L’amira fuguèt de faire conéisser de luòcs diferents d’aquelei ja fòrça coneguts (Arenas, Torre Manha ecc.). Son d’endrechs citats per leis autors que permeton de descubrir per exemple de tròçs de garriga, d’aubres particulars dau Jardin de la Fònt, lo cementèri deis Uganauds, lo musèu dau trin, una via romana antica… Aquel film, destinat au CIRDOC, podrà èstre vist sus son site.Aquela realizacion fuguèt un vertadièr trabalh de còla, tant dins la concepcion coma dins la causida deis autors e deis extrachs. Puèi cadun rodèt e causiguèt sei rushes per son montatge.Lo montatge finau fuguèt assegurat per Miquèu Gravier. Vos demòra pas que de lo descubrir !
« ÒC – VEITURATGE » E coneishetz l’istòria deu comerciau qui a perdut tots los punts deu son permís de miar ?Adara, n’a pas d’auta opcion, que’u cau « òc-veiturar » entà tribalhar ! Cada dia e cada episòdi un encontre diferent e susprenent !ÒC-veituratge qu’ei escriut e jogat en occitan, dab comedians gavidats per Laurent Labadie.Aquesta seria qu’ei produsida per Mara Films e co-produsida per ÒCtele e France 3 Aquitània qui son los dus difusors. De descobrir d’ara enlà sus los vòstes telons !
« ÒC KAY » Fred qu’incarna un trentenat de personatges entà vos har descobrir la lenga occitana e la sua cultura de manièra umoristica en 40 episòdis de 2 minutas. Ua seria a destinacion deus occitanofònes mes tanben deus curiós dab la version sostitolada !La prumèra sason qu’ei dejà disponible sus ÒCtele e NoA.
Lisa GròsPresidenta
de Tè Vé Òc
Marie Lavit Assistenta
de produccionÒCtele
DUAS SITECOMS DE DESCOBRIR SUS ÒCTELE !
UN FILM DE 32 MN REALIZAT PER TÈ VÉ ÒC : « NIMES A TRAVÈRS SEIS AUTORS OCCITANS »
32 – Lo Diari
Libe joens
L'occitan blos
en classa de nèu
Lo 17 de desembre de 1903, dins la pichona localitat de Kitty Hawk (Carolina del Nòrd, Estats Units d’America), los fraires Wilbur e Orville Wright realizèron çò que se considèra coma lo primièr vòl d’un avion motorizat. A partir del començament del sègle vint, calguèt donc trobar de mots novèls per “l’accion de se pausar (en parlant d’un avion)” e “l’accion de se tornar enlairar”. Aterrar coma l’aterratge son de neologismes artificials recents; es doncas interes-sant de veire cossí aquò de ditz dins las autras lengas neolatinas.• En francés, i aviá dos vèrbes, atterrer e atterrir que volián dire ”s’avançar de la tèrra (en parlant dels vaissèls)” e que s’empleguèron tanben en parlant dels avions. Mas, fin finala es aterrir que s’es impausat. E lo substantiu correspondent es l’atterrissage.• En italian, durant qualque temps, a l’infinitiu atterrare correspondèron dos substantius : l’atterramento e l’atterraggio.
Après un periòde d’esitacion, es atterraggio qu’a prevalgut.• En catalan, i agèt tanben esitacion entre aterrar, aterratge e aterrissar, aterrissatge. Joan Coromines parla de la fòrma aterrissar coma d’un «barbarisme que s’havia improvisat com a substitut del francès atterrir». (Diccionari etimològic, 1988, volume 8, p. 448.) Pompeu Fabra causiguèt aterrar e aterratge e ara son los sols mots que s’emplégan en catalan estandard.• En castelhan tanben i agèt esitacion entre siá aterrar, aterraje, siá aterrizar, aterrizaje. Mas ara, çò sol que se ditz es, a la francesa, aterrizaje, aterrizar. Al francés garantir correspond lo castelhan garantizar. Es qu’es en transpausant aquela correspondéncia qu’al francés atterrir correspond l’espanhòl aterrizar ? Benlèu...• En portugués s’emplega aterrar, a aterragem dins la varietat d’aquela lenga parlada al Portugal. Mas, aterrissar (emai aterrizar !), a aterrissagem son de francismes
(condemnats pels puristas) que son coneguts dins la varietat parlada al Brasil. (Houaiss, 2001, p. 333.)
Fin finala, la màger part de las autras lengas emplégan actualament l’equivalent de las fòrmas occitanas aterrar, l’aterratge. Solas excepcions : lo francés e lo castelhan.Dins los diccionaris occitans, i a esitacion entre aterrar, l’aterratge (L. Alibèrt, Felip Blanchet, G. Castellana, J. Coupier, C. Rapin) e aterrir, aterrissatge (R. Barta). E n’i a que pòrtan los dos.A mon vejaire, çò melhor es de causir las fòrmas a la catalana : aterrar, l’aterratge, coma o fa Alibèrt.
Jacme Taupiac
L’aterratged’un avion
Diluns, dab la classa, que partim per ua setmana en classa de nèu ! Qu’ei segur qu’aqueste còp non haram pas un concors de castèths de sable ! Que hè un mes dejà que nèva espés e que la nèu qu’amanta los monts de Pirèna, que nse’n cau profieitar abans que desnève !
Lo programa deu sejornet qu’ei simple : esquí, batalhas de torròcas, esquí, tot escàs si preneram lo temps de hèr un òmi de nèu… esquí enqüèra, esquí un còp de mei, esquí tostemps ! Tant vau díser qu’a la
fin de la setmana, que seram au minímum campionas olimpicas Olívia, Emma e jo.Los CPs de dauna Darrigueta, (la classa deu hrair, Pèir) que vieneràn dab nosautes… GRRR. Que « van voler cranejar », com a l’acostumada, que veiram plan se contunhan de hèr los malinòts quan sian au som de las pistas !
Un raconte plen de plumalhons que balha enveja de passà’s las manoflas e lo bonet !
Julie Loubère - Lili Pinçon
Geniau ! Dab la classa que vam... En classa de nèu
de Laurent AudoinRevirat deu francés
per Clàudia LabandésEditor : Per Noste
50 paginas13.00 €
Geniau ! Dab la classa que vam...
Lo Diari – 33
Edicions
Tostemps arren ? de Christian VoltzLo sénher Loís que planta ua semença e que torna mantun jorn de seguida entà constatar l'evolucion deu semiatge. Qu’a paciéncia, mes dab limits.Autanlèu 2 ans. www.pernoste.com
Editor : Per noste17 x 17 cm – 40 paginas13.50€
Los dus bessons - Contes d’Agenés de J.F. BladéJoan-Francés Bladé, famós acampaire e inventor creatiu de contes occitans al sègle XIX, publiquèt en 1874 los Contes populaires recueillis en Agenais.Laissatz-vos esmeravilhar, susprene o encantar en escotant Los dus Bessons, Pèl d’Ase, La Goluda, La Camba d’Aur, L’Òme blanc, Lo Gojat castigat…Lectura integrala realizada per Maria-Odila Dumeaux. www.letrasdoc.org
Edicions Letras d'Òc - CaminsLibre audio1 CD mp3 - Durada : 2 h 04 mn16.00€
Abelhas e Forselons de Cristian ChaumontMontanha negra e audenca e sos environs, de son piemont als cantons sud del Lauragués, fins al Castrés. Vida del mond, partejats entre collaboraires fisèls a Vichèi e partisans de la Resisténcia, de còps que i a objècte de guirguilhs, encara mai al dintre de la quita familha. Epopèia del Còrs Franc de la Montanha Negra.Cristian CHAUMONT es narbonés d’adopcion de mai de vint ans, nasquèt a Masamet, a ja publicat Roges Nivolasses (2010 - IEO-IDECO) ; Recapte ultim (2015 - IEO Lengadòc) ; Autan Negra (2016 - IEO Lengadòc) ; Qual se soven de Naipaspro (2017 - IEO Lengadòc) http://www.ieo-lengadoc.org/
Editor : Centre Culturel Occitan21 x 11.5 cm - 388 paginas17.00€
Lo viatge alambicant dau professor Gròsdenas (A tots 216) de Romieg JumèuLo jutge Babós que la conducha de l’interrogatòri inquieta se bèu un grand veire de limonada. Aproficha de la passadeta per faire un promier ponch. A dire lo verai, l’afaire li agrada de mens en mens. A l’evidéncia Grosdenàs es pas un criminau ordinari, encara mens un terrorista ! Lo rapòrt de l’oficier de polícia s’avera fòrça exagerat. Se seguissi sei conclusions lo procès mancarà pas de faire lei gròs titres de la premsa, de suscitar de peticions e perqué pas d’interpellacions a l’Assemblada nacionala ! Malur que lo petachós de procuraire ague cregut necite de cridar au trebolitge, a l’associacion de maufatans e d’amodar la maquina judiciària. www.ideco-dif.com
13,5 x 18 cm - 60 paginas12.00€
Las Tres Pomas d’Irange (+ CD) d'Andrieu LagardaUn polit conte d’Andrieu Lagarda illustrat per Sophie Vissière, ambe la traduccion en francés a la fin de l'obratge. Lectura integrala del conte : Serge Carles. https://www.letrasdoc.org
Illustracions : Sofia VissièreLecturas : Sèrgi Carles18×25 cm - 72 paginasCD audiò junt26.00 €
ERRATUM - Lo libre "Contes de la Calandreta" es editat per Letras d'Òc (Camins).
34 – Lo Diari
AGENDA Fins al 22/02
Concors de novèlasdobèrt a totes e a [email protected] 61 00 51 16
Del 1èr al 31/01Mòstra « Loïsà Paulin », de la Societat d’Amics de Loïsà Paulin, Albi (81)CCOA 05 63 46 21 [email protected]
Del 1èr al 28/02 Mòstra « Lo Felibritge qu’es aquò ? » Albi (81) - CCOA 05 63 46 21 [email protected]
Del 5 al 28/02Mòstra « La Granda Guèrra » de l’Institut Occitan de l’Aveyron (IOA) Mediateca, Villefranche-de-Rouergue (12)IEO del Vilafrancat 05 65 29 93 11
04/01 a 18 hLos Reis de 2019Ostal Sirventés, Carcassonne (11)[email protected]
05/01 a 20hRémi Geffroy - Bal soloCuges-Les-Pins (13)
10/01 a 21hRémi Geffroyambe los estudiants de TradivariumMJC Pont des Demoiselles, Toulouse (31)
10/01 a 14h30 Lo Boçut – Teatre La Rampe TIO, Teatre municipal, Béziers (34)
11/01 a 21hSerada danças tradicionalas e pauseta gormandaSalle des fêtes, Lacaugne (31) Cercle occitan de Carbona / oc-carbonne.fr
12/01Estrena de la mòstra de la Societat d’Amics de Loïsà Paulin sus l’escrivana e conferéncia de Ramon Ginolhac al CCOA sus « L’etnològa Loïsà Paulin »Albi (81) - CCOA 05 63 46 21 [email protected]
12/01 a 15hDifusion del DVDsul viatge « Auvergne et Quercy »Centre de Lésers de Lambèrt, CastresIEO Tarn/Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 – [email protected]
16/01 a 20h30Cafè occitan ambe Philippe MarmyCafé Les Augustes, Clermont-Ferrand (63)
FESTIVAL TRAD’HIVERNALESSommières (30)www.tradhivernales.comCoriandre
17/01 a 17hAgach de luna – Thierry Durand Mediateca
18/01 a 21hClaude Marti al Jazz Corner
19/01 a 19hAqueles – Sala Kedez
19/01 a 20h30Garric & Rémi Geffroy - Chapiteau
20/01 a 20h20Bal Cance-Courtial - Chapiteau
20/01Laurent Cavalié – 3 percors musicals
20/01 a 21h50Lo bal del Lop – Sala Kedez
18/01 a 14HDictada occitana del grand Albigés, sus la tematica dels contes de Loïsà Paulin.Novèla sala de Pratgraussals, Albi (81)CCOA 05 63 46 21 [email protected]
19/01 a 20hRémi Geffroy - Bal solo - Ossun (65)
20/01Quina occitanaMaison d’Animation lo Capial, St-Juery (81)CCOA 05 63 46 21 [email protected]
21/01 de 19h a 21hCafè de las lengas occitan-francésla Braçariá del Vigan, Albi (81)Albi Occitana e CCOA 05 63 46 21 43 [email protected]
24/01 Alidé Sans – El Médiator, Perpignan (66)
25/01 a 18h30Contes del codolet per Malikà Verlaguet (jove public)Ivernalas de Cabardés – Na Loba, Pennautier (11) - [email protected]
25/01 a 18h30 Conferéncia : La vinha, istòria e cultura per Alan Vidal + Manja-dreitEspaci occitan, Pamiers (09)IEO Arièja 05 81 06 03 88
26/01 18h30 Contes de Garona (Florant Mercadièr) Pennautier, Teatre Na Loba20h30 sopar Ivernalas/Ampelofoliás Sala de la tor (15€ sus inscripcion), Pennautier (11) - [email protected]
26/01DICTADA OCCITANA• Gap (05) a 15h Centre Sociau de [email protected]• Cantaron (06) [email protected]• Coaraze (06) [email protected]• L’Escarène (06) [email protected]• Nice (06) a 10h - Licèu [email protected]• Roquebrune (06) [email protected]• Peillon (06) [email protected]• La Trinité (06) [email protected]• Foix (09) a 14h Centre CulturalIEO Arièja : 06 78 50 39 40(Cercle occitan Pèire Lagarda de Foish)• Narbona (11) [email protected]• Villefranche-de-Rouergue (12) a 15h+ Balèti tradi. amb Balutines e Camin FasèmSala de las fèstas, la Madeleine IEO del Vilafrancat 05 65 29 93 11• Arles (13) [email protected]• Septème-les-Vallons (13)[email protected]• Massiac (15) [email protected]• Saint-Flour (15)[email protected]• Saint-Martin-Grand (15)[email protected]• Riom-ès-Montagnes (15)[email protected]• Charreç (16) a 14hTèxte de J-Claudi DUGROS (tirat dau Molin dau Frau) - Sala de las fè[email protected]• Seilhac (19) a 10h30Sala de restauracion dau collè[email protected]• Nimes (30) a 14h30Dictada occitana - Maison du protestantisme - [email protected]• Montbrun-Bocage (31) a 15hSala de las hèstas e glèisa e benlèu l’escòla - Seguida de concèrts : Tolosa cantèra e Arredalh - [email protected]• Cintegabelle (31) [email protected]• Vic-Fezensac (32)La Varangue « La Fabrica de las farlabicas » - [email protected]• Saint-Pons-de-Thomières (34)[email protected]• Orx (40) a 16h Concèrt pendent la correccion e presentacion deus jòcs d’autes còps se cal inscriure - Sala de las fè[email protected] • Bégoux (46) [email protected]• Lavercantière (46) a 19ha « L’ostal» - [email protected]• Gramat (46) a 15hEn partenariat ambe la mediatècaAsso AQUÍ L’ÒC - 06 73 62 64 63
GENIER
Lo Diari – 35
• Mende (48) a 15hSala de l'espaci Jean [email protected]• Lourdes (65) a 14h30Tèxte de David Grosclaude, seguida d’un escambi dab l’autor - Mediatè[email protected]• Paris (75) a 14hEspaci M. Solinhac, FNAA, Paris [email protected]• Castres (81) [email protected]• Montalban (82) a 14h30 Maison de la [email protected] - 05 63 03 48 70• Carnoules (83) a 14h Tèma : lei matematicas - [email protected]• Orange (84) a 14hLicèu de l’Arc d’AurenjaSeguida d’un got de l’[email protected]• Valencia a 10h30 (País Valencian) Ermita de sant Pau, Albocàsser [email protected]• Barcelona a 14h30 (Païses Catalans)Palau Marc - [email protected]
26/01Cocanha - La Nuit de la BourréeSainte Féréole (19)
27/01 10h-17hAmpelofoliás de Cabardés, fèsta de las trufas negras e dels vins de CabardésMoussoulens (11) - [email protected]
FEBRIER
02/02 a 15h30Dictada occitanaOstal del telh, Aurillac (15)[email protected]
07/02 a 18h30Lectura : patanas, merinjanas e pebrons (grop parlatge)Ostal Sirventès, Carcassonne (11) [email protected]
09/02Rémi GeffroyLove bal / bal solo - Auch (32)
09/02 a 14h30Conferéncia “Espèces animales et végétales invasives al país occitan” Pèire Thouy - Sala Jeanne Cabrol de l’Ostal de las Associacions, Castres (81)Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
09/02 a 17hEstrena de la mòstra « Lo Felibritge, qu’es aquò ? » e conferéncia sul Felibritge dins Tarn, per Eric BartheAlbi (81) - CCOA 05 63 46 21 [email protected]
23/02 14h-17h30Estagi de cant du Poitouanimat per Christian PacherSalle des fêtes, la Bastide-L’Évêque (12)IEO del Vilafrancat - 05 65 29 93 11
23/02 a 21hFestibal ambe Ciac Boum (Poitou), Remolin (Quercy), Gravenoire (Auvergne)Salle des fêtes, la Bastide-L’Évêque (12)IEO del Vilafrancat - 05 65 29 93 11
23/02 a 15hRescontre dedicaçat ambe ZineEspaci Occitan dels Aups21h : concert au Cabaret Pop de Gap Charriera de l’estamparia, Gap (05)
25/02 a 18h30Nathalie Maranelli parla d’Amazonia Ostal Sirventés, Carcassonne (11) [email protected]
09/02 a 21hNadauSalle polyvalente Almont, Les Junies (12)Entresenhas : 07 81 69 50 35
14/02Visita del musèu Toulouse Lautrec en occitan per Edmonda Goulesque, Albi (81)CCOA 05 63 46 21 [email protected]
17/02Tres vidas – Bonas (32)
17/02La Mal Coiffée - Fleury d’Aude (11)
18/02 19h-21h Cafè de las lengas occitan-francés a la Braçariá del Vigan, Albi (81)CCOA e Albi Occitana 05 63 46 21 43 [email protected]
20/02 Concert amb Trio vocal LouiseIEO 63 - 06 74 33 50 17
21/02 a 18h30Estrena mòstras : Lo Canal de Riquet (Calandreta-Graph) ; terralhas de Robèrt Bosquet - Ostal Sirventés, Carcassonne (11)[email protected]
22/02 a 18hLo caçolet contat per Alan Roch + caçolet - Ostal de quartièr-Barbacana, Carcassonne (11)Sus inscripcion : [email protected]
22/02Rémi GeffroyConcert/bal solo - Luchon (31)
LAS SETMANAS OCCITANASVillefranche-de-Rouergue (12)ieo-del-vilafrancat.fr
05/02 a 20hInauguracion de las Setmanas occitanas del VilafrancatConferéncia CP Bedel « La Granda Guèrra »Mediatèca, Villefranche-de-Rouergue (12)IEO del Vilafrancat 05 65 29 93 11
09/02 a 15h Projeccion de La Seria filme réalisat per Piget productions. En occitan jos-titolatCinema le Vox, Villefranche-de-Rouergue (12)IEO del Vilafrancat - 05 65 29 93 11
13/02 a 15h L’ora del conte : Poma, Séverine Sarrias e Arnaud Cance en francés ambe cants en occitanMediateca, Villefranche-de-Rouergue (12)IEO del Vilafrancat - 05 65 29 93 11
17/02 a 15h Teatre paisan « Les Rascalous » de Villecomtal e « les Z’igues » de CompolibatSalle des fêtes, Compolibat (12)IEO del Vilafrancat - 05 65 29 93 11
Que voletz figurar dens Lo Diari ?
N'esitetz pas a nos comunicar las datas e las informacions relativas aus
vòstes eveniments dab l'adreça :
CULTURE(S) POUR TOUS
EN HAUTE-GARONNE
Retrouvez toute la programmation sur cultures.haute-garonne.fr
+ de 500 événements gratuits organisés par an+ de 90 000 visiteurs accueillis
+ de 1000 artistes programmés+ de 200 rdv de médiation culturelle proposés
+ de 400 partenaires locaux soutenus
Cré
atio
n C
D31
/18
/12
/38
246
- © A
lis M
irebe
au
![[P][W] T. Ab. Delfina Ymaz.pdf](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/586f5c781a28ab3f228bceca/pw-t-ab-delfina-ymazpdf.jpg)
