34
Magazine DeMorgen 7 MEI 2011 Zuid-Tirol Adembenemend aantrekkelijk MAGISCHE VALLEI Alta Badia, zes heerlijke dorpen tussen de toppen BOLZANO Charmante mix van noord en zuid MMM’S Reinhold Messner: de überklimmer bouwt nu bergmusea

DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Embed Size (px)

DESCRIPTION

DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Citation preview

Page 1: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

MagazineDeMorgen7 M E I 2 0 1 1

Zuid-TirolAdembenemend aantrekkelijk

MAGISCHE VALLEIAlta Badia, zesheerlijke dorpentussen de toppen

BOLZANOCharmante mixvan noord en zuid

MMM’SReinhold Messner:de überklimmerbouwt nu bergmusea

DMM00_001_V1_20110508_tirolcover.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:31 Pagina 1

Page 3: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Grafiek Tom Sonck, De Morgen

20 km

OOSTENRIJK

OOSTENRIJK

ZWITSERLAND

ITALIË

Brunico

Bressanone

Vipiteno

Merano

Silandro Z U I D - T I R O L

ITALIË

Stelviopas

Reschenpas

Alta Badia

Salzburg / Brennerpas

Trento / Verona / Venetië

Cortina

Chiusa CorvaraSesto

BolzanoA22 / E45

Zuid-Tirol. Het is dat deel van Italië waarhet land iedereen verwelkomt die net degrens is overgestoken. De meesten onderons rijden er doorheen zonder zelfs maarte overwegen hier te stoppen, laat staaner te verblijven. Een grove vergissing. Debergen zijn zo adembenemend dat deUnesco het gebied tot werelderfgoeduitriep, er is driehonderd dagen per jaarzon, Bolzano en Merano zijn parels vansteden en de gastronomie: mamma mia,mein Gott! Dit alles op pakweg acht uurrijden van Brussel. Een streek als eengodsgeschenk, met de zes dorpjes vanAlta Badia als kroon op het werk.Oké, Alto Adige heet ook Südtirol en dat

klinkt anders. Ooit was het Oostenrijksgrondgebied, maar nu behoort de streektot Italië. In die dualiteit schuilt meteenook de aantrekkingskracht van hetgebied. De combinatie van Duits enItaliaans is heel bijzonder. Het is evenwennen aan de verschillende klankkleur.Ga je naar Bozen of naar Bolzano? NaarSchloss Tirol of naar Castel Tirolo? Hoekan Duitse Pünktlichkeit en humorlozeGründlichkeit in ’s hemelsnaam wordengecombineerd met Italiaanse zwierigheiden dolce far niente? In de streek wordt ge-werkt en stevig aangepakt, met rijkdomals gevolg (Duits), maar ze straalt tegelij-kertijd een charmant levensgevoel uit

(Italiaans). Het is de altijd goedgemutstezon die er een unieke cocktail van maakt.De beste vertaling van deze unieke combi-natie vind je terug in de gastronomie.Zuid-Tirol heeft twee zielen, eenOostenrijks-Germaanse en een Italo-Latijnse. De kleine streek telt extreem veelMichelinsterren, meer dan om het evenwelke andere Italiaanse provincie. Acht-tien stuks zijn het, en het aantal groeitsnel: drie extra in 2009, idem in 2010.Voeg daar de verpletterende schoonheidvan de Dolomieten aan toe, en deze regiozet vele andere Italiaanse provincies inde schaduw. Ze is rijker en verrassender.In deze speciale editie tonen we waarom.

Vormgeving Bart De Troy Eindredactie René vanMunster Fotoredactie & archief Brigitte vanWees Advertenties Bart Orinckx, tel. 02/454.26.38 Verantwoordelijk uitgever Wouter Verschelden,Arduinkaai 29, 1000 Brussel Druk Eco Print Center, Lokeren, tel. 09/353.48.49 Wedstrijden Het wedstrijdreglement kun je opvragen bij De Persgroep Publishing NV, door een aan jezelfgeadresseerde en voldoende gefrankeerde envelop te sturen naar: De Morgen Magazine, Arduinkaai 29, 1000 Brussel

Mamma mia/mein Gott

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 3

inhoudDMM

10Alta Badia: zeszinnenprikkelendedorpen kijkenuit op de hoogstetoppen van deDolomieten.

14Goethe en da Vincitreffen elkaar inBolzano, eenoergezelligemelting pot vanDuits en Italiaans.

20Hippe wellness,sierlijke jugendstilen een buitengewoneflora: het kleine maarfijne Merano heefthet allemaal.

DMM00_003_V1_20110508_tiroledito.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:32 Pagina 3

Page 4: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

De bergen in Zuid-Tirol lenen zichuitstekend tot parapente omdat veeltoppenmakkelijk te voet bereikbaarzijn en vervolgens als startplaats

kunnen dienen. Dankzij de uitste-kende thermiek – opstijgendewarmelucht – kunnen de paragliders uren-lang blijven zweven.

B r e e d b e e l d Theatrale toppen (2)

© GETTY IMAGES/FRANZ ABERHAM

6 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

DMM00_004_V1_20110508_tirolbreedbeeld.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:41 Pagina 6

Page 5: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

De bergen in Zuid-Tirol lenen zichuitstekend tot parapente omdat veeltoppenmakkelijk te voet bereikbaarzijn en vervolgens als startplaats

kunnen dienen. Dankzij de uitste-kende thermiek – opstijgendewarmelucht – kunnen de paragliders uren-lang blijven zweven.

B r e e d b e e l d Theatrale toppen (2)

© GETTY IMAGES/FRANZ ABERHAM

6 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

DMM00_004_V1_20110508_tirolbreedbeeld.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:41 Pagina 6

Page 6: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

In de Rifugio al Pisciadù kun je eennachtje doorbrengen op het dak vande Dolomieten. De hut bevindt zich op2.585 meter hoogte en ligt aan eenklein bergmeertje, dat de show steeltmet zijn turkooizen kleur. Al sinds1903 kunnen bergbeklimmers hier te-recht. Je moet er wel wat voor over heb-

ben om in deze rifugio te komen loge-ren. De berghut is onder meer te be-reiken via de Ferrata Tridentina, demeest beklommen ‘Klettersteig’ (eenmet staalkabels uitgezet parcourslangs een rotswand) van de Dolomie-ten. Drie uur duurt de halsbrekendetocht.

B r e e d b e e l d Theatrale toppen (3)

© TOURISMUSVERBAND ALTA BADIA/FREDDY PLANINSCHEK

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 9

DMM00_004_V1_20110508_tirolbreedbeeld.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:42 Pagina 8

Page 7: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

In de Rifugio al Pisciadù kun je eennachtje doorbrengen op het dak vande Dolomieten. De hut bevindt zich op2.585 meter hoogte en ligt aan eenklein bergmeertje, dat de show steeltmet zijn turkooizen kleur. Al sinds1903 kunnen bergbeklimmers hier te-recht. Je moet er wel wat voor over heb-

ben om in deze rifugio te komen loge-ren. De berghut is onder meer te be-reiken via de Ferrata Tridentina, demeest beklommen ‘Klettersteig’ (eenmet staalkabels uitgezet parcourslangs een rotswand) van de Dolomie-ten. Drie uur duurt de halsbrekendetocht.

B r e e d b e e l d Theatrale toppen (3)

© TOURISMUSVERBAND ALTA BADIA/FREDDY PLANINSCHEK

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 9

DMM00_004_V1_20110508_tirolbreedbeeld.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:42 Pagina 8

Page 8: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

uitenlanders mogen Zuid-Tirol, en zeker Alta Badia,vaak links laten liggen, Ita-lianen zelf weten welbeter. Zij vormen hetgrootste aantal bezoekersin Alta Badia, zeker in au-

gustus. Zij weten de verborgen parel meerdan te waarderen. Volledig ingebed in demajestueuze Dolomieten is Alta Badia let-terlijk en figuurlijk puur van aard. Deze‘enclave’ heeft een grote eigenheid behou-den. De verbondenheid met de zowel inwinter als zomer allesbepalende bergen isalom aanwezig. Er wordt, bewust en onbe-wust, op een ecologische manier geleefd.De bewoners zijn niet echt Italianen, ui-teraard ook geen Oostenrijkers, al sprekenze even vlot Italiaans als Duits. Het liefstspreken ze hun eigen taal, het Ladinisch,een van die merkwaardige Neo-Latijnse

talen in de Alpen. Het Ladinisch wordt inAlta Badia officieel op school onderwezen,zo’n 98 procent van de 5.600 koppen tel-lende bevolking spreekt het, samen metnog zo’n 30.000 bewoners van de omlig-gende valleien. Het bewijst ook hoezeermen hier aan de traditie vasthoudt.De vermenging van lokale en Europese spi-rit geeft hier een zeer moderne invullingaan het toerisme. Geen treffender illustratiedaarvan dan het nieuwe, kleine hotel Laga-cio in het dorpje San Cassiano/St. Kassian.Op tafel ligt een boek waaruit blijkt dat hethotel opgenomen is in een wereldwijde se-lectie van ecologische hotels met een ma-gistrale ligging. Het discreet achter en boveneen winkel opgetrokken hotel opende in2009 en is een toonbeeld van hoe deze regiozich niet laat wegdrummen in een ouder-wets imago. Volledig opgetrokken in Zwit-sers pijnhout, met zicht op de

Dolomietentoppen, ademt het een en al na-tuurlijkheid, frisheid en ecologische archi-tectuur. Vierentwintig appartementen ineenmodern design dat zeer overtuigend ge-combineerd is met elementen uit de Al-

pijnse traditie. Zo is het plaatselijk vervaar-digde vilt, dat bij ons stoffige associaties op-roept, warm verwerkt in de stoelen enbanken. De gangen zijn opgevat als kleinegalerijen, als ode aan de Ladinische cultuur,de sagen en de geologie van de streek. Opelke verdieping hangen fossielen in display-kasten, een verwijzing naar de miljoenenjaren oude geologische erfenis van de streek.Alles herinnert aan de bergen, zelfs hetwater uit een apart kraantje op de kamerskomt uit een eigen bron. Het kleine hotel iserin geslaagd om toch nog 400 vierkantemeter spa en sauna te creëren, een wel-doend iets want de streek noopt overdag totenige inspanning. Een nieuwe interpretatievan de aloude bergstijl, waarbij traditie enmoderniteit elkaar besmetten. Voeg daareen ecologischmaar verfijnd ontbijt aan toeen een AAA+ voor vriendelijkheid en ont-vangst, en hier ligt een absoluut tophotel

verborgen: een kleinschalig, warm nest,meteen een symbool voor heel Alta Badia.

ADEMLOOS BIJ ZONSOPGANGKlokslag 3 uur ’s nachts uit bed, waaromdoet iemand dat? Eén goeie reden: om eenpaar uren later bovenop de Sass de Stria testaan,middenin het doorUnesco totwereld-erfgoed uitgeroepen gebied. Gids Giorgio,zelf enthousiast in de weer met een sokkelen fototoestel, somt in een draai van 360 gra-den alle reuzen op: de Lagazuoi, Le Tofanes,Antelao, Croda da Lago, Civetta,Marmolada,Sella, Setsas… Wijzelf zwijgen, kijken ver-bouwereerd om ons heen, wachten op dezonnestralen om ons te verwarmen enkomen langzaam op adem, niet makkelijkbij zo’n adembenemend uitzicht.Hier sta je dan, tussen de stenen goden.Het is geen simpele wandelweg naarboven, zeker niet met een gids die als een

berggeit naar boven klimt. Het is klaute-ren, soms over een stukje eeuwigblijvendegletsjer, dan weer over en door schachtenen gangen die als littekens uit de oorlogs-tijd stammen. Bovendien is het koud. Maardat is allemaal vergeten zodra de top is be-reikt. Voor wie nog goed te been is: het zouzonde zijn om de slaap niet te laten voordeze ervaring. Jammer dat je de lucht nietkunt inpakken en meenemen.

DE AROMA’S VAN DE BERGENHet respect voor het gebergte en voor hetharde leven vanweleer is nog goed voelbaarin de traditionele keuken. Op een aantalboerderijen wordt vanuit die traditie nogeen stevig potje gekookt. De bekendste inAlta Badia is de Sotciastel-boerderij Erika.Erika Pitscheider, een goedgemutste boerin-kokkin, toont de bezoekers er iedere woens-dag hoe lokale gerechten worden bereid.

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 1 11 0 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

B

ALTA BADIA, een magische valleitussen de Unesco-reuzen

Traditietussen de

toppenZuid-Tirol mag voor velen

al een goeddeels onbekend gebied zijn,het tussen de hoogste Dolomietentoppen

verscholen Alta Badia is dat nogmeer.De adembenemende vallei in het hartvan Zuid-Tirol telt amper zes dorpen.

Maar nergens ter wereld wordende zintuigen zo gestreeld.

DOOR RUDY COLLIER

Omdrie uur ’s nachtsuit bed, waaromdoet iemand dat?Eén goeie reden:om een paar urenlater bovenop deSass de Stria te staan,midden in hetmachtige bergland

DMM

� Monte Croce/Heiligkreuzkofelin de Dolomieten van Alta Badia.

DMM00_010_V1_20110508_tirolaltabadia.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:53 Pagina 10

Page 9: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

uitenlanders mogen Zuid-Tirol, en zeker Alta Badia,vaak links laten liggen, Ita-lianen zelf weten welbeter. Zij vormen hetgrootste aantal bezoekersin Alta Badia, zeker in au-

gustus. Zij weten de verborgen parel meerdan te waarderen. Volledig ingebed in demajestueuze Dolomieten is Alta Badia let-terlijk en figuurlijk puur van aard. Deze‘enclave’ heeft een grote eigenheid behou-den. De verbondenheid met de zowel inwinter als zomer allesbepalende bergen isalom aanwezig. Er wordt, bewust en onbe-wust, op een ecologische manier geleefd.De bewoners zijn niet echt Italianen, ui-teraard ook geen Oostenrijkers, al sprekenze even vlot Italiaans als Duits. Het liefstspreken ze hun eigen taal, het Ladinisch,een van die merkwaardige Neo-Latijnse

talen in de Alpen. Het Ladinisch wordt inAlta Badia officieel op school onderwezen,zo’n 98 procent van de 5.600 koppen tel-lende bevolking spreekt het, samen metnog zo’n 30.000 bewoners van de omlig-gende valleien. Het bewijst ook hoezeermen hier aan de traditie vasthoudt.De vermenging van lokale en Europese spi-rit geeft hier een zeer moderne invullingaan het toerisme. Geen treffender illustratiedaarvan dan het nieuwe, kleine hotel Laga-cio in het dorpje San Cassiano/St. Kassian.Op tafel ligt een boek waaruit blijkt dat hethotel opgenomen is in een wereldwijde se-lectie van ecologische hotels met een ma-gistrale ligging. Het discreet achter en boveneen winkel opgetrokken hotel opende in2009 en is een toonbeeld van hoe deze regiozich niet laat wegdrummen in een ouder-wets imago. Volledig opgetrokken in Zwit-sers pijnhout, met zicht op de

Dolomietentoppen, ademt het een en al na-tuurlijkheid, frisheid en ecologische archi-tectuur. Vierentwintig appartementen ineenmodern design dat zeer overtuigend ge-combineerd is met elementen uit de Al-

pijnse traditie. Zo is het plaatselijk vervaar-digde vilt, dat bij ons stoffige associaties op-roept, warm verwerkt in de stoelen enbanken. De gangen zijn opgevat als kleinegalerijen, als ode aan de Ladinische cultuur,de sagen en de geologie van de streek. Opelke verdieping hangen fossielen in display-kasten, een verwijzing naar de miljoenenjaren oude geologische erfenis van de streek.Alles herinnert aan de bergen, zelfs hetwater uit een apart kraantje op de kamerskomt uit een eigen bron. Het kleine hotel iserin geslaagd om toch nog 400 vierkantemeter spa en sauna te creëren, een wel-doend iets want de streek noopt overdag totenige inspanning. Een nieuwe interpretatievan de aloude bergstijl, waarbij traditie enmoderniteit elkaar besmetten. Voeg daareen ecologischmaar verfijnd ontbijt aan toeen een AAA+ voor vriendelijkheid en ont-vangst, en hier ligt een absoluut tophotel

verborgen: een kleinschalig, warm nest,meteen een symbool voor heel Alta Badia.

ADEMLOOS BIJ ZONSOPGANGKlokslag 3 uur ’s nachts uit bed, waaromdoet iemand dat? Eén goeie reden: om eenpaar uren later bovenop de Sass de Stria testaan,middenin het doorUnesco totwereld-erfgoed uitgeroepen gebied. Gids Giorgio,zelf enthousiast in de weer met een sokkelen fototoestel, somt in een draai van 360 gra-den alle reuzen op: de Lagazuoi, Le Tofanes,Antelao, Croda da Lago, Civetta,Marmolada,Sella, Setsas… Wijzelf zwijgen, kijken ver-bouwereerd om ons heen, wachten op dezonnestralen om ons te verwarmen enkomen langzaam op adem, niet makkelijkbij zo’n adembenemend uitzicht.Hier sta je dan, tussen de stenen goden.Het is geen simpele wandelweg naarboven, zeker niet met een gids die als een

berggeit naar boven klimt. Het is klaute-ren, soms over een stukje eeuwigblijvendegletsjer, dan weer over en door schachtenen gangen die als littekens uit de oorlogs-tijd stammen. Bovendien is het koud. Maardat is allemaal vergeten zodra de top is be-reikt. Voor wie nog goed te been is: het zouzonde zijn om de slaap niet te laten voordeze ervaring. Jammer dat je de lucht nietkunt inpakken en meenemen.

DE AROMA’S VAN DE BERGENHet respect voor het gebergte en voor hetharde leven vanweleer is nog goed voelbaarin de traditionele keuken. Op een aantalboerderijen wordt vanuit die traditie nogeen stevig potje gekookt. De bekendste inAlta Badia is de Sotciastel-boerderij Erika.Erika Pitscheider, een goedgemutste boerin-kokkin, toont de bezoekers er iedere woens-dag hoe lokale gerechten worden bereid.

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 1 11 0 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

B

ALTA BADIA, een magische valleitussen de Unesco-reuzen

Traditietussen de

toppenZuid-Tirol mag voor velen

al een goeddeels onbekend gebied zijn,het tussen de hoogste Dolomietentoppen

verscholen Alta Badia is dat nogmeer.De adembenemende vallei in het hartvan Zuid-Tirol telt amper zes dorpen.

Maar nergens ter wereld wordende zintuigen zo gestreeld.

DOOR RUDY COLLIER

Omdrie uur ’s nachtsuit bed, waaromdoet iemand dat?Eén goeie reden:om een paar urenlater bovenop deSass de Stria te staan,midden in hetmachtige bergland

DMM

� Monte Croce/Heiligkreuzkofelin de Dolomieten van Alta Badia.

DMM00_010_V1_20110508_tirolaltabadia.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:53 Pagina 10

Page 10: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

We ontmoeten elkaar in de keuken vanhaar afgelegen boerderij. Een heiligdomuit grootmoeders tijd, met een oven ophout, een formica tafel, een paar banken.Een zevental vrouwen zit tegen elkaaraangeschurkt. Italiaanse mamma’s op va-kantie kunnen blijkbaar niet weerstaanaan een lesje eenvoudige kookkunst.Erika maakt ‘toutres’, gefrituurde pan-nenkoeken gevuld met ofwel spinazie,zuurkool of ricottakaas. Het Engels vanErika is beperkt, maar de meute mam-ma’s is spontaan kandidaat om iederwoord met gebaren te vertalen. Samenge-vat: de recepten hebben we niet geno-teerd, maar een gezellige boel was hetwel.Bij het buitengaan passeren we een andereruimte, een doodeenvoudig restaurantjemet even eenvoudige prijzen. Wie weg wil,weet waar naartoe (www.sotciastel.it).Het Oostenrijks-Hongaarse keizerrijkspeelt nog mee, tot in de keuken. Hetbrood is er beter dan waar ook, er is de ge-rookte ham, het fameuze ‘speck’, er zijn desalami’s van wild, worsten en kazen, deknödel of canederli, de gigantische varia-tie aan soepen, het speenvarken, de vrijlo-pende kippen van de Aurinavallei, de visuit de rivieren.Maar het specifieke van de keuken komttoch van de kruiden en de aromatischeflora van de bergen: bloemen, vruchtenen medicinale planten. Om nog maar tezwijgen van de verschillende soorten pad-denstoelen. En dan de wijn, aangevuurddoor de warme dagen en de koele nach-

ten. De kleine streek telt ook uitzonderlijkveel Michelinsterren, meer dan eenderwelke andere Italiaanse provincie. Acht-

tien in totaal. Ter vergelijking: Los Ange-les, dat vijftien keer groter is, heeft er 24.De meeste (5) vind je rond de gezegende

stad Merano/Meran, daarna volgt de heelspecifieke vallei van Alta Badia, toevalligook het gebied waar de Dolomieten ophun uitdagendst zijn.Alta Badia laat zijn twee sterkste troevennietliggen: bergen en smakelijk eten. Daaromwerd een wandeling uitgetekend langs hetdal en de flanken van deDolomieten die eentweetal uren duurt.Tenminste, als je spijs en dranknegeert. Aan-gezien dewandeling langs een achttal fraaieberghutten loopt, is dat niet eenvoudig.Want die berghutten serveren elk op hunbeurt een gerecht dat door de Michelin-topchefs van de streek, plus zes Italiaansechefs, werd bedacht. Het zijn eenvoudige,maar – zo mochten we ondervinden – zeercopieuze schotels,meer danhungeldwaard.Aan tafel in bijvoorbeeld de Ütia de BiochHütte kun je bovendien de Marmolada, dehoogste berg van de Dolomieten, bij wijzevan spreken aanraken. De Sekt kost er maar3 euro, het uitzicht op de berg alleen al isveel meer waard. �

1 2 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Het respect voorhet gebergte envoor het hardeleven van weleer isnog goed voelbaarin de traditionelekeuken. Hier wordtnog een stevigpotje gekookt

� Het ecologische hotel Lagació is een schoolvoorbeeld van hoedeze regio zich niet laat wegdrummen in een ouderwets imago.

� Erika Pitscheider laat in de Sotciastel-boerderij zien hoe lokale gerechten worden bereid.

DMM00_010_V1_20110508_tirolaltabadia.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 16:57 Pagina 12

Page 11: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Aan de voet van de Ortles/Ortler, die met zijn 3905 m de hoogste berg van Zuid-Tirol is, strekt zich de vakantieregio Ortles uit. In het centrum ligt Solda/Sulden, de thuishaven van de musea van Reinhold Messner “MMM Alpine Curiosa” en “MMM Ortles”, opgebouwd rond het thema “IJs en Ortles”. De natuur heeft in het Val Venosta vallei/Vinschgau vele gezichten. Wie die unieke fauna en flora van nabij wil leren kennen, heeft tijd nodig. Als wandelaar op stap langs de wegen met mooie uitzichten in het Ortlesmassief of als fietser die de Stelviopas beklimt onder luide aanmoediging van de fluitende marmotten. De koningin van de alpenpassen, de Stelviopas, begint in Prato/Prad en slingert zichin 48 haarspeldbochten langs de Ortles naar een hoogte van 2757 m. Op 3 september 2011 gaat voor de 11. maal het bij fietsers geliefde “Stelviobike” door. De Stelviopas wordt dan de hele dag gesloten voor het gemotoriseerde verkeer en is exclusief aanfietsers voorbehouden.

www.ortlergebiet.it - www.suedtirol.info/ortles_be

VakantieregioOrtles/Ortler

messner mountain-Week Van 03/07/11 tot 06/08/11hotel eller***s

I - 39029 Solda/SuldenTel. +39 0473 [email protected]

7 overnachtingen in halfpension, met themamenu

» Wandelen met Reinhold Messner» Bezoek aan het MMM Ortles» Reinhold Messner live

Het traditionele hotel ligt in het stads-centrum aan de voet van de Ortles in het natuurpark Passo Stelvio en beschikt over 45 comfortabele kamers met balkon. Bin-nenzwembad en hotwhirlpool. Nieuwe wellnessoase met Finse blokhutsauna, Solda-kruidenbad en Turks stoombad, voetmassage, ijsbron en waterbedden. Solarium en fitnessruimte met profes-sionele toestellen.

€ 525,00 per persoon in een comfortabele tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/eller_be

Van 29/08/11 tot 04/09/11hoteltannenheim ***s

I - 39029 Trafoi Tel.+39 0473 [email protected]

mountainBikeWeek in het natuurpark passo stelvio

7 overnachtingen in halfpension

» In samenwerking met de moutain-bikeschool ‘Vinschgaubike’ » Op 03/09/11 deelname aan de autovrije fietsdag ‘Stelviobike’ op de Passo dello Stelvio

€ 504,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/tannenheim_be

Dit nieuwe hotel is gelegen op een idyl-lische plek in het hart van het natuurpark Passo Stelvio, met een adembenemend uitzicht. Grote kamers met tv en internet, ruime badkamers, wellnessruimte met Finse sauna, stoombad, verkwikkende douche, whirlpool, infraroodcabine, solarium, massages, relaxzone. Gelegen vlakbij de bergpas Passo Stelvio (2760 m).

vitalpinahotel& resiDence

paraDies****

I-39029 Solda/SuldenTel. +39 0473 [email protected]

avontuurlijke zomer in solDa/sulDen aan De ortles

7 overnachtingen in halfpension

» Actief programma» 1 fles Zuid-Tiroolse wijn gemaakt van ‘Lagrein’-druiven

Van 01/06/11 tot 31/07/11 van 01/09/11 tot 25/09/11

€ 455,00 per persoon in een standaard tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/paradies_be

Het hotel ligt in het hart van het natuurpark Passo dello Stelvio/Stilfser-joch op een rustige en zonnige plek met uitzicht op Koning Ortles/Ortler, de hoogste berg van Zuid-Tirol. Hier geniet u volop van de bergen: voor elk wat wils - maar telkens anders!

Van 04/06/11 tot 25/09/11sport & activ suitehotelgampen***

I-39029 Solda/Sulden Tel. +39 0473 613023 [email protected] www.gampen.info

actieve zomerWeken van suit-ehotel gampen7 overnachtingen in halfpension» 3 x per week geleide wandelingen» 2 x per week geleide racefietstochten » 2 x per week wandeling naar het nieuwe Kneippinstituut in Solda

€ 365,00 - € 445,00 per persoon in een comforta-bele tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/gampen_be

Het Sport & Activ Suitehotel Gampen is een van de meest traditionele hotels van de streek en een ideaal vertrek-punt voor bergtochten. Het kleine hotel beschikt over 30 bedden in 16 comfortabele kamers en Ortles-suites. De wellnessruimte werd heringericht met een Tiroolse kruidenkamer, een stoombad en een Finse sauna.

hotelceveDale****

I-39029 Solda/Sulden Tel. +39 0473 [email protected]

messner mountain-Week7 overnachtingen in halfpension

» Reinhold Messner live » Wandelen met Reinhold Messner » Bezoek aan het MMM Ortles

Van 30/07/11 tot 06/08/11

€ 469,00 per persoon

www.suedtirol.info/cevedale_be

De ondergaande zon schijnt met haar laatste stralen op de besneeuwde berg-toppen, u leunt ontspannen achterover en geniet van het prachtige uitzicht op het schilderachtige dorp en de adem-benemende bergen van ‘Koning Ortles’. Welkom in Hotel Cevedale en in de gezonde omgeving van Solda all’Ortles.

Page 12: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 1 51 4 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Bolzano/Bozen in Zuid-Tirol, de meestnoordelijke Italiaanse

provinciehoofdstad. Voor ons hetdichtstbijzijnde dolce far niente. Bolzano,waar Goethe en Leonardo da Vinci elkaar

treffen, is een magnifieke versmeltingvan noordelijke en zuidelijke charme, van

culturen, talen, klimaten en, niet tevergeten, gastronomie. En mis de

ontmoeting met Ötzi de ijsman niet.DOOR RUDY COLLIER

et stadsgids Luci-ano raken we deeerste drie kwar-tier niet wegvan de centrale Pi-azza Walther/Walt-herplatz. Het plein,

genaamd naar een middeleeuwse Duitsedichter met de fantastische naamWalthervon der Vogelweide, is het nooit leeglo-pende praatsalon van de stad. Een aange-name drukte heerst er hier, van ’s ochtendstot ’s avonds. En de gids neemt de tijd omde ingewikkelde en fascinerende historievan stad en streek omstandig uit de doekente doen. De telkens wisselende Oostenrijkseen Italiaanse regimes creëerden de ultiememelting pot die Zuid-Tirol is geworden.De streek van Bolzano die een grote matevan zelfstandigheid heeft afgedwongen van

MItalië, is een van de rijkere regio’s van hetland. Rijk en zeldzaam is ook het gevoel datoverheerst als je op het Piazza Walther omje heen kijkt. De gotische kathedraal magdan indrukwekkend zijn, de natuurlijkeomgeving is dat nog veel meer. Er zijn wei-nig steden die zich door een dergelijke gran-deur omgevenweten. De bergruggen van dezuidelijke Alpen lijken het stadje te omar-men. Bij zonsondergang spreidt zich zelfseen merkwaardige rode gloed uit over debergen, die daarom de naam ‘Rozengarten-massief’ hebben gekregen. “Voor mij is Bol-zano een berg die in een stad is veranderd”,zo omschrijft de wereldberoemde bergbe-klimmer en man-van-de-streek ReinholdMessner de stad. Staand op Piazza Walthermoeten we hem gelijk geven.Die overweldigende eerste indruk vergeetje niet, maar ook een verdere verkenning

van het stadje is een plezier. Bolzano ge-niet van een uitzonderlijk microklimaat(300 zonnige dagen per jaar) en is een waarparadijs voor voetgangers en fietsers. Eenstadje op mensenmaat is het, prima te be-lopen. Het gevecht tegen de auto werd ge-leverd in de jaren zestig, zegt gids Luciano.De trage weggebruikers wonnen. Nu rijdtzelfs de burgemeester met de fiets.Vanuit Bolzano kun je trouwens fantasti-sche, uitgestippelde fietstochten maken,de wijngaarden en de Alpen in, of langs devroegere Romeinse heirwegen. Maar echtver weg rijden hoeft niet. Bolzano zelf isuitermate uitnodigend en straalt ontspan-ning en ‘lekker leven’ uit.

TWEE BOLZANO’S IN ÉÉNDe naam Bolzano is een samentrekkingvan het Duitse Bozen en het Ladinische

(één van de Ladin talen, gesproken door30.000 personen in Zuid-Tirol) Bulsan. Hetis tegelijk de zuidelijkste Duitse stad ende noordelijkste Italiaanse provincie-hoofdstad en telt 107.000 inwoners.Bolzano heeft twee gezichten. Er is de his-torische binnenstad maar ook een niet temissen ‘nieuw’ stadsgedeelte, dat tijdenshet bewind van Mussolini werd opgetrok-ken en nu nog altijd Italiaanser aandoetdan de rest. De dictator had trouwens debedoeling de oude, historische stad volle-dig af te breken.De twee stadsgedeelten worden geschei-den door de Talvera-rivier en de gelijkna-mige brug. Tussenin reikt eengigantische, zeventien meter brede tri-omfboog naar de hemel. Het Monumentodella Vittoria was destijds een fascistischode aan de oorlog.

Een paradijs op stadsformaatBOLZANO

� Piazza Walther, 50 jaar geleden nogeen parkeerterrein, nu de pittoreske en

autovrije grote markt van Bolzano.

DMM00_014_V1_20110508_tirolbolzano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:04 Pagina 14

Page 13: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 1 51 4 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Bolzano/Bozen in Zuid-Tirol, de meestnoordelijke Italiaanse

provinciehoofdstad. Voor ons hetdichtstbijzijnde dolce far niente. Bolzano,waar Goethe en Leonardo da Vinci elkaar

treffen, is een magnifieke versmeltingvan noordelijke en zuidelijke charme, van

culturen, talen, klimaten en, niet tevergeten, gastronomie. En mis de

ontmoeting met Ötzi de ijsman niet.DOOR RUDY COLLIER

et stadsgids Luci-ano raken we deeerste drie kwar-tier niet wegvan de centrale Pi-azza Walther/Walt-herplatz. Het plein,

genaamd naar een middeleeuwse Duitsedichter met de fantastische naamWalthervon der Vogelweide, is het nooit leeglo-pende praatsalon van de stad. Een aange-name drukte heerst er hier, van ’s ochtendstot ’s avonds. En de gids neemt de tijd omde ingewikkelde en fascinerende historievan stad en streek omstandig uit de doekente doen. De telkens wisselende Oostenrijkseen Italiaanse regimes creëerden de ultiememelting pot die Zuid-Tirol is geworden.De streek van Bolzano die een grote matevan zelfstandigheid heeft afgedwongen van

MItalië, is een van de rijkere regio’s van hetland. Rijk en zeldzaam is ook het gevoel datoverheerst als je op het Piazza Walther omje heen kijkt. De gotische kathedraal magdan indrukwekkend zijn, de natuurlijkeomgeving is dat nog veel meer. Er zijn wei-nig steden die zich door een dergelijke gran-deur omgevenweten. De bergruggen van dezuidelijke Alpen lijken het stadje te omar-men. Bij zonsondergang spreidt zich zelfseen merkwaardige rode gloed uit over debergen, die daarom de naam ‘Rozengarten-massief’ hebben gekregen. “Voor mij is Bol-zano een berg die in een stad is veranderd”,zo omschrijft de wereldberoemde bergbe-klimmer en man-van-de-streek ReinholdMessner de stad. Staand op Piazza Walthermoeten we hem gelijk geven.Die overweldigende eerste indruk vergeetje niet, maar ook een verdere verkenning

van het stadje is een plezier. Bolzano ge-niet van een uitzonderlijk microklimaat(300 zonnige dagen per jaar) en is een waarparadijs voor voetgangers en fietsers. Eenstadje op mensenmaat is het, prima te be-lopen. Het gevecht tegen de auto werd ge-leverd in de jaren zestig, zegt gids Luciano.De trage weggebruikers wonnen. Nu rijdtzelfs de burgemeester met de fiets.Vanuit Bolzano kun je trouwens fantasti-sche, uitgestippelde fietstochten maken,de wijngaarden en de Alpen in, of langs devroegere Romeinse heirwegen. Maar echtver weg rijden hoeft niet. Bolzano zelf isuitermate uitnodigend en straalt ontspan-ning en ‘lekker leven’ uit.

TWEE BOLZANO’S IN ÉÉNDe naam Bolzano is een samentrekkingvan het Duitse Bozen en het Ladinische

(één van de Ladin talen, gesproken door30.000 personen in Zuid-Tirol) Bulsan. Hetis tegelijk de zuidelijkste Duitse stad ende noordelijkste Italiaanse provincie-hoofdstad en telt 107.000 inwoners.Bolzano heeft twee gezichten. Er is de his-torische binnenstad maar ook een niet temissen ‘nieuw’ stadsgedeelte, dat tijdenshet bewind van Mussolini werd opgetrok-ken en nu nog altijd Italiaanser aandoetdan de rest. De dictator had trouwens debedoeling de oude, historische stad volle-dig af te breken.De twee stadsgedeelten worden geschei-den door de Talvera-rivier en de gelijkna-mige brug. Tussenin reikt eengigantische, zeventien meter brede tri-omfboog naar de hemel. Het Monumentodella Vittoria was destijds een fascistischode aan de oorlog.

Een paradijs op stadsformaatBOLZANO

� Piazza Walther, 50 jaar geleden nogeen parkeerterrein, nu de pittoreske en

autovrije grote markt van Bolzano.

DMM00_014_V1_20110508_tirolbolzano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:04 Pagina 14

Page 14: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

� Links: het grotendeels uit glas opgetrokken Museion.Boven: het Monumento della Vittoria vormt de schei-ding tussen het ‘nieuwe’ en het oude stadsgedeelte.

7 M E I 2 0 1 1 DeMorgenMAGAZINE 17

steloord voor de rijken. Daarvan getuigennog statige hotels en villa’s rond de PiazzaGries. In Gries ligt ook het indrukwek-kende landgoed van het benedictijner-klooster, met daarbinnen het wijndomeinMuri-Gries.

ELEGANTHet zijn de monniken die het domein ex-ploiteren, al hebben ze mettertijd wel denodige externe stielkennis binnenge-haald. Sinds de jaren tachtig is men pro-fessioneel bezig met de wijnmakerij. Denadruk ligt op wijnen van de regionale,zeer specifieke lagreindruif. Muri-Grieslevert voortreffelijke wijnen af. Het geloofvan de wijnmakers – het zijn niet voorniets monniken - in hun lagreindruif isgroot, het microklimaat in en rond Bol-zano doet de rest. Zoals het oude gezegdeluidt: Venetië is gebouwd op water, Bol-zano op wijn. De Lagrein Riserva Abtei, deMuri-Gries Lagrein en de Lagrein Kretzer(rosé) zijn de handelsmerken van hethuis. De donkere, robijnkleurige Reservaheeft een diepe en elegante smaak. Enigprobleem: deze wijn is wegens de be-perkte oogst niet altijd verkrijgbaar in dewinkel van het klooster.

Hoe historisch ook, Bolzano is manifesteen jonge, levendige en moderne stad. In1998 werd er een drietalige (!) universi-teit opgericht (Duits, Italiaans, Engels),wat de stad een jeugdig, kosmopoliti-sche charme heeft bezorgd.Het modernste gebouw ligt aan de oevervan de Talvera of Talver: een uit glas enaluminium opgetrokken enorme kubus,het Museion. Toen het Museum voor Mo-derne en Hedendaagse Kunst in mei 2008het nieuwe gebouw betrok, ontstond ermeteen een rel die de hele wereld rond-ging: de openingstentoonstelling werdkracht bijgezet door een één meterhoog beeld van een gekruisigde groenekikker van de hand van de Duitse avant-gardist Martin Kippenberger. De paus,die toevallig in Zuid-Tirol op vakantiewas, protesteerde en het museum kreegalle officiële banbliksems over zichheen, maar de naam van Bolzano alsvooruitstrevende cultuurstad was ge-maakt.Eerder al was er een andere controversegeweest, toen het museum een toiletliet doorspoelen op de tonen van hetItaliaanse volkslied. Humor hebben zeblijkbaar ook nog, de Bolzanini. �

16 DeMorgenMAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Debinnenstad is erg leukomte bewandelen,met tallozemiddeleeuwse straten en pleint-jes die erg levendig aandoen. Van oudsher isBolzano een trefpunt van de Germaanse enRomaanse cultuur, een smeltplaats van cul-turen, talen en gastronomie. Dat verschaftBolzano een unieke uitstraling. Hier komtde Goethestrasse uit in de Via Leonardo daVinci. Knoedels en speck verbroedereninnig met pastagerechten.

LEDERHOSEN EN MAXMARAEr is uiteraard veel historisch fraais, zoalsde kathedraal, de Dominicanerkerk metunieke fresco’s, de talrijke kloosters enmusea. Maar gewoon kuieren kan ook. Inde Via dei Portici (Laubengasse) loopt menonder de 14de-eeuwse booggewelven langstraditionele en moderne winkels die alle-maal zijn ondergebracht in de historische,smalle maar erg ‘diepe’ huizen. Ook hierweer die dualiteit: traditionele lederhosenen dirndljurken, maar ook Armani enMaxMara. Op nummer 50 huist Seibstock,de fameuze en indrukwekkende delicates-senzaak (sind 1890), met fans over heel Eu-ropa. Op de eerste verdieping huist danweer een kruidenapotheek.Bijzonder uitnodigend is de dagelijkse fruit-

en groentenmarkt op de Piazza delle Erbe(Obstplatz) , een door historische patriciër-swoningenomgevenplein.Hierwordt iederebezoeker eraan herinnerd hoe smaakvolZuid-Tirol is. Goethewist het al, en beschreefin zijn Italiaanse reis (1786) liefdevol de kwa-liteit vanhet fruit. Het hotelwaarhij verbleefkijkt nog altijd op demarkt uit.

Iets verderop staat in de zomermaandenaltijd veel volk te smikkelen aan de stenenbuitentafels van de vroegere vismarkt. DeFischbänke (Via Dr. Streiter) is één van degezellige trefpunten, fantastisch voor eenbruschetta met geitenkaas en een glaswitte wijn. Het is de ideale plek om je te

mengen onder de locals. Wees er niet ge-haast, want eigenaar-kunstenaar-cartoo-nist Cobo wordt daar heel boos om.Waar het autovrije, historische centrumstopt, wacht een brug en daarachter eenwijk als eenmonument. Gebouwd in de Ita-liaanse logica van de jaren dertig is het eenbuurt met een heel aparte architectuur.Topbouwmeesters van de fascistische, ra-tionalistische stijl zijn er verantwoordelijkvoor. Op een timpaan van een classicistischgebouw recht tegenover het justitiepaleisprijkt – een vergetelheid? – trouwens nogaltijd Mussolini te paard, uitgehouwen insteen. Een curiositeit. Smaakvoller Italiaansis de gelateria Officina del Gelo Avalon,(Corso della Libertà 44), een van de vijfbeste gelatarie van Italië – al zou je de be-scheiden zaak zó voorbijlopen. In dezelfderechtlijnige Corso delle Libertà, eveneensvolledig omzoomd door brede galerijen, ishet loungecafé Exil een uitstekende stop.Hier komen alle generaties samen.

WIJN VAN DE MONNIKENHelemaal op het einde van die lange Corsodella Libertà wacht nog een toeristischeattractie: een wijndomein op stadsgrond,gelegen in de wijk Gries, vroeger een her-

PRAKTISCHHEEN &WEERZuid-Tirol is makkelijkmet de wagen tebereiken. Vanuit Brussel is het zo’n 900kmnaar Bolzano, hoofdzakelijk viasnelwegen.Wiemet de auto gaat,geraakt na Bolzano ookmakkelijker inandere prachtige plaatsen in Zuid-Tirol.Bolzano kun je ook bereikenmet detrein, via Rail Europe (vanuit Brussel viaKeulen enMünchen). De Thalys rijdt da-gelijks tussen Brussel en Keulen en er iselke dag een nachttrein van Keulen naarBolzano.INFOwww.suedtirol.info/reisroute,

www.tgv-europe.be, www.thalys.com

ACCOMODATIEParkhotel Laurin enHotel Greif zijnmetelkaar verbonden, al zijn het tegenpo-len. Beide liggen aan het centrale PiazzaWalther en zijn van dezelfde eigenaars-familie Staffler. Laurin is een statig art-nouveauhotel, hotel Greif – in eenernaast gelegen 500 jaar oud gebouw –is omgebouwd tot een boetiekhotelmetartistieke kamers. Het ontbijt bestaatuit verse, lokale kwaliteitsproducten.In demooie, oude, beschermde stads-tuin-met-zwembad vanHotel Laurin kanheel prettig – en heel lekker – buitenworden gedineerd. In het hotel wordenop vrijdagavond jazzoptredens georga-niseerd.INFO Parkhotel Laurin, Via Laurin 4,

+39 0471 311 000), www.laurin.it.

Hotel Greif, PiazzaWalther,

+39 0471 318 000, www.greif.it

ETEN & DRINKENAan hetzelfde plein is het ruime terrasvan Stadt Café Città niet temissen,’s ochtends voor de uitstekende koffie,later op de dag voor het aperitief.Uitstekendewijnkaartmet eentwintigtal wijnen, ook lokale. Eenindrukwekkende collectie krantenhangt er aan uitnodigende leesstokken.INFO Stadt Hotel Città, PiazzaWalther 21,

Bolzano +39 0471 975 221

FIETSEN VOOR EEN PRIKJEWie de twee gedeelten van Bolzanowilbezoeken zonder echtmoe teworden,schaft zich een fiets aan – Bolzano is eropvoorzien. Bij de Bolzano Tourist Boardkun je voor een hele dag een tweewielerhuren voor amper 5 euro. Nog goedkoperzijn de simpele fietsen van City Bike, netomde hoek aan het plein.

‘FrozenFritz’,demanuithet ijsFrozen Fritz. Zo noemen Amerikanen debelangrijkste inwoner van Bolzano, deIceman. Zijn officiële naam is Ötzi,omdat hij werd gevonden in de ÖtztalerAlpen. Hetmuseumdat aan zijnpersoontje (1m58) gewijd is, trok sindsde opening in 1998 al zo’n driemiljoenbezoekers. Terecht, want de rondleidingis boeiend, net als het verhaal van deIceman zelf.In 1991 vindt een Duits echtpaar op3.000meter hoogte een volledig aange-klede, bevrorenmummie.Weten zij veeldat deman zo’n 5.300 jaar oud is.De vondst heeft een dermate grote histo-rische waarde dat het tot een bitse strijdkomt tussen Oostenrijk en Italië: opwelk grondgebied is demummie preciesgevonden? Nauwkeurigemetingenwij-zen dewinnaar aan: Bolzano, Italië dus.Wetenschappers kunnen nu voor jarenaan de slag. Er valt ook veel te onderzoe-ken. Ötzi is gekleed in kap, bontjas,broek en zelfs linnen schoenen, waar hijgras had ingestoken tegen de kou. En hijheeft een resem gereedschappen bijzich: een onafgewerkte stok voor eenboog, een pijlenkoker, een koperen bijl,een dolk, silexstenen om vuur temaken... Ötzi is eigenlijk een kleinmuse-umpje op zichzelf. Het fascinerendstevan allemaal: hij blijkt vermoord te zijnmet een pijl.

De diepbruinemummie zelf ligt tegen-woordig in een beschermende, gekoelderuimte en is enkel zichtbaar van achtereen klein glazen raam. De voortreffelijkegids vertelt allemogelijke weetjes overÖtzi, ondermeer waarom zijn lichaambezaaid ismet zoveel (57) tatoeages.We-tenschappers vermoeden dat de tattoos‘souvenirs’ zijn van een vorm vanacupunctuur. Frozen Fritz leed aanartritis, vandaar...

� De wijngaarden van het huis Muri-Gries liggenaan de rand van de stad, op het schitterendedomein van een benedictijnerklooster.

De Goethestrassekomt uit in de ViaLeonardo da Vinci.Knoedels en speckverbroederen metpastagerechten

DMM00_014_V1_20110508_tirolbolzano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:05 Pagina 16

Page 15: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

� Links: het grotendeels uit glas opgetrokken Museion.Boven: het Monumento della Vittoria vormt de schei-ding tussen het ‘nieuwe’ en het oude stadsgedeelte.

7 M E I 2 0 1 1 DeMorgenMAGAZINE 17

steloord voor de rijken. Daarvan getuigennog statige hotels en villa’s rond de PiazzaGries. In Gries ligt ook het indrukwek-kende landgoed van het benedictijner-klooster, met daarbinnen het wijndomeinMuri-Gries.

ELEGANTHet zijn de monniken die het domein ex-ploiteren, al hebben ze mettertijd wel denodige externe stielkennis binnenge-haald. Sinds de jaren tachtig is men pro-fessioneel bezig met de wijnmakerij. Denadruk ligt op wijnen van de regionale,zeer specifieke lagreindruif. Muri-Grieslevert voortreffelijke wijnen af. Het geloofvan de wijnmakers – het zijn niet voorniets monniken - in hun lagreindruif isgroot, het microklimaat in en rond Bol-zano doet de rest. Zoals het oude gezegdeluidt: Venetië is gebouwd op water, Bol-zano op wijn. De Lagrein Riserva Abtei, deMuri-Gries Lagrein en de Lagrein Kretzer(rosé) zijn de handelsmerken van hethuis. De donkere, robijnkleurige Reservaheeft een diepe en elegante smaak. Enigprobleem: deze wijn is wegens de be-perkte oogst niet altijd verkrijgbaar in dewinkel van het klooster.

Hoe historisch ook, Bolzano is manifesteen jonge, levendige en moderne stad. In1998 werd er een drietalige (!) universi-teit opgericht (Duits, Italiaans, Engels),wat de stad een jeugdig, kosmopoliti-sche charme heeft bezorgd.Het modernste gebouw ligt aan de oevervan de Talvera of Talver: een uit glas enaluminium opgetrokken enorme kubus,het Museion. Toen het Museum voor Mo-derne en Hedendaagse Kunst in mei 2008het nieuwe gebouw betrok, ontstond ermeteen een rel die de hele wereld rond-ging: de openingstentoonstelling werdkracht bijgezet door een één meterhoog beeld van een gekruisigde groenekikker van de hand van de Duitse avant-gardist Martin Kippenberger. De paus,die toevallig in Zuid-Tirol op vakantiewas, protesteerde en het museum kreegalle officiële banbliksems over zichheen, maar de naam van Bolzano alsvooruitstrevende cultuurstad was ge-maakt.Eerder al was er een andere controversegeweest, toen het museum een toiletliet doorspoelen op de tonen van hetItaliaanse volkslied. Humor hebben zeblijkbaar ook nog, de Bolzanini. �

16 DeMorgenMAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Debinnenstad is erg leukomte bewandelen,met tallozemiddeleeuwse straten en pleint-jes die erg levendig aandoen. Van oudsher isBolzano een trefpunt van de Germaanse enRomaanse cultuur, een smeltplaats van cul-turen, talen en gastronomie. Dat verschaftBolzano een unieke uitstraling. Hier komtde Goethestrasse uit in de Via Leonardo daVinci. Knoedels en speck verbroedereninnig met pastagerechten.

LEDERHOSEN EN MAXMARAEr is uiteraard veel historisch fraais, zoalsde kathedraal, de Dominicanerkerk metunieke fresco’s, de talrijke kloosters enmusea. Maar gewoon kuieren kan ook. Inde Via dei Portici (Laubengasse) loopt menonder de 14de-eeuwse booggewelven langstraditionele en moderne winkels die alle-maal zijn ondergebracht in de historische,smalle maar erg ‘diepe’ huizen. Ook hierweer die dualiteit: traditionele lederhosenen dirndljurken, maar ook Armani enMaxMara. Op nummer 50 huist Seibstock,de fameuze en indrukwekkende delicates-senzaak (sind 1890), met fans over heel Eu-ropa. Op de eerste verdieping huist danweer een kruidenapotheek.Bijzonder uitnodigend is de dagelijkse fruit-

en groentenmarkt op de Piazza delle Erbe(Obstplatz) , een door historische patriciër-swoningenomgevenplein.Hierwordt iederebezoeker eraan herinnerd hoe smaakvolZuid-Tirol is. Goethewist het al, en beschreefin zijn Italiaanse reis (1786) liefdevol de kwa-liteit vanhet fruit. Het hotelwaarhij verbleefkijkt nog altijd op demarkt uit.

Iets verderop staat in de zomermaandenaltijd veel volk te smikkelen aan de stenenbuitentafels van de vroegere vismarkt. DeFischbänke (Via Dr. Streiter) is één van degezellige trefpunten, fantastisch voor eenbruschetta met geitenkaas en een glaswitte wijn. Het is de ideale plek om je te

mengen onder de locals. Wees er niet ge-haast, want eigenaar-kunstenaar-cartoo-nist Cobo wordt daar heel boos om.Waar het autovrije, historische centrumstopt, wacht een brug en daarachter eenwijk als eenmonument. Gebouwd in de Ita-liaanse logica van de jaren dertig is het eenbuurt met een heel aparte architectuur.Topbouwmeesters van de fascistische, ra-tionalistische stijl zijn er verantwoordelijkvoor. Op een timpaan van een classicistischgebouw recht tegenover het justitiepaleisprijkt – een vergetelheid? – trouwens nogaltijd Mussolini te paard, uitgehouwen insteen. Een curiositeit. Smaakvoller Italiaansis de gelateria Officina del Gelo Avalon,(Corso della Libertà 44), een van de vijfbeste gelatarie van Italië – al zou je de be-scheiden zaak zó voorbijlopen. In dezelfderechtlijnige Corso delle Libertà, eveneensvolledig omzoomd door brede galerijen, ishet loungecafé Exil een uitstekende stop.Hier komen alle generaties samen.

WIJN VAN DE MONNIKENHelemaal op het einde van die lange Corsodella Libertà wacht nog een toeristischeattractie: een wijndomein op stadsgrond,gelegen in de wijk Gries, vroeger een her-

PRAKTISCHHEEN &WEERZuid-Tirol is makkelijkmet de wagen tebereiken. Vanuit Brussel is het zo’n 900kmnaar Bolzano, hoofdzakelijk viasnelwegen.Wiemet de auto gaat,geraakt na Bolzano ookmakkelijker inandere prachtige plaatsen in Zuid-Tirol.Bolzano kun je ook bereikenmet detrein, via Rail Europe (vanuit Brussel viaKeulen enMünchen). De Thalys rijdt da-gelijks tussen Brussel en Keulen en er iselke dag een nachttrein van Keulen naarBolzano.INFOwww.suedtirol.info/reisroute,

www.tgv-europe.be, www.thalys.com

ACCOMODATIEParkhotel Laurin enHotel Greif zijnmetelkaar verbonden, al zijn het tegenpo-len. Beide liggen aan het centrale PiazzaWalther en zijn van dezelfde eigenaars-familie Staffler. Laurin is een statig art-nouveauhotel, hotel Greif – in eenernaast gelegen 500 jaar oud gebouw –is omgebouwd tot een boetiekhotelmetartistieke kamers. Het ontbijt bestaatuit verse, lokale kwaliteitsproducten.In demooie, oude, beschermde stads-tuin-met-zwembad vanHotel Laurin kanheel prettig – en heel lekker – buitenworden gedineerd. In het hotel wordenop vrijdagavond jazzoptredens georga-niseerd.INFO Parkhotel Laurin, Via Laurin 4,

+39 0471 311 000), www.laurin.it.

Hotel Greif, PiazzaWalther,

+39 0471 318 000, www.greif.it

ETEN & DRINKENAan hetzelfde plein is het ruime terrasvan Stadt Café Città niet temissen,’s ochtends voor de uitstekende koffie,later op de dag voor het aperitief.Uitstekendewijnkaartmet eentwintigtal wijnen, ook lokale. Eenindrukwekkende collectie krantenhangt er aan uitnodigende leesstokken.INFO Stadt Hotel Città, PiazzaWalther 21,

Bolzano +39 0471 975 221

FIETSEN VOOR EEN PRIKJEWie de twee gedeelten van Bolzanowilbezoeken zonder echtmoe teworden,schaft zich een fiets aan – Bolzano is eropvoorzien. Bij de Bolzano Tourist Boardkun je voor een hele dag een tweewielerhuren voor amper 5 euro. Nog goedkoperzijn de simpele fietsen van City Bike, netomde hoek aan het plein.

‘FrozenFritz’,demanuithet ijsFrozen Fritz. Zo noemen Amerikanen debelangrijkste inwoner van Bolzano, deIceman. Zijn officiële naam is Ötzi,omdat hij werd gevonden in de ÖtztalerAlpen. Hetmuseumdat aan zijnpersoontje (1m58) gewijd is, trok sindsde opening in 1998 al zo’n driemiljoenbezoekers. Terecht, want de rondleidingis boeiend, net als het verhaal van deIceman zelf.In 1991 vindt een Duits echtpaar op3.000meter hoogte een volledig aange-klede, bevrorenmummie.Weten zij veeldat deman zo’n 5.300 jaar oud is.De vondst heeft een dermate grote histo-rische waarde dat het tot een bitse strijdkomt tussen Oostenrijk en Italië: opwelk grondgebied is demummie preciesgevonden? Nauwkeurigemetingenwij-zen dewinnaar aan: Bolzano, Italië dus.Wetenschappers kunnen nu voor jarenaan de slag. Er valt ook veel te onderzoe-ken. Ötzi is gekleed in kap, bontjas,broek en zelfs linnen schoenen, waar hijgras had ingestoken tegen de kou. En hijheeft een resem gereedschappen bijzich: een onafgewerkte stok voor eenboog, een pijlenkoker, een koperen bijl,een dolk, silexstenen om vuur temaken... Ötzi is eigenlijk een kleinmuse-umpje op zichzelf. Het fascinerendstevan allemaal: hij blijkt vermoord te zijnmet een pijl.

De diepbruinemummie zelf ligt tegen-woordig in een beschermende, gekoelderuimte en is enkel zichtbaar van achtereen klein glazen raam. De voortreffelijkegids vertelt allemogelijke weetjes overÖtzi, ondermeer waarom zijn lichaambezaaid ismet zoveel (57) tatoeages.We-tenschappers vermoeden dat de tattoos‘souvenirs’ zijn van een vorm vanacupunctuur. Frozen Fritz leed aanartritis, vandaar...

� De wijngaarden van het huis Muri-Gries liggenaan de rand van de stad, op het schitterendedomein van een benedictijnerklooster.

De Goethestrassekomt uit in de ViaLeonardo da Vinci.Knoedels en speckverbroederen metpastagerechten

DMM00_014_V1_20110508_tirolbolzano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:05 Pagina 16

Page 16: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

18 DeMorgenMAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

InhetklimspoorvanWOIVan 1915 tot 1917 waren de Dolomieten het toneel van zware gevechten tus-sen Italiaanse en Oostenrijkse troepen. De frontlinie, 450 km lang over debergkammen, is vandaag toegankelijk voor wandelaars enmountainbikers.Langs het pad liggen vergane forten en tunnels als stille littekens van debloedige oorlog.Als de Eerste Wereldoorlog tóch iets positiefs heeft voortbracht, dan zijnhet de via ferrata’s, wandelroutes waarbij opmoeilijke stukken staalkabels,haken en ladders zijn aangebracht. Soldaten ontwikkelden deze klimroutesop de rotsen om zich te kunnen verschuilen in hooggelegen grotten en ommilitair materiaal naar strategische toppen te krijgen. De routes raakten nade oorlog in onbruik, maar werden een paar decennia later hersteld voortoeristische doeleinden.Dankzij de via ferrata’s – Klettersteigen, in het Duits – kunnen ook gewonewandelaars op plaatsen raken die normaal voorbehouden zijn voor rots-klimmers. Het enige wat ze nodig hebben is een klimgordel, musketons,een helm… en vooral geen hoogtevrees.Klettersteigers worden met een levenslijn en twee musketons gezekerd aande staalkabels op de rotswand. Glijden ze uit of doen ze een misstap, dankunnen ze hoogstens een schrammetje oplopen aan de scherpe stenen. Voorde durvers zijn er routes met ladders en hangbruggen over kloven en ra-vijnen.

INFOwww.trekking.suedtirol.info (voor online stafkaarten)

DebenenlosMet 20.000 kilometer wandelpaden – vier keer de afstand naar Santi-ago de Compostela en terug – heeft Zuid-Tirol mogelijkheden te overom de benen los te gooien. Voor wie het rustig aan wil doen, zijn er wan-delroutes in de valleien, met ronkende namen als de Agatha Christie-weg en het Smokkelaarspad. Voor het stevigere werk neem je beter eenstoeltjeslift naar de voet van Europa’s spectaculairste bergmassief.Het is moeilijk voor te stellen dat er ooit zoutwatervissen en schaaldie-ren zwommen op de plaats waar vandaag grillige rotspartijen uit degroene weilanden oprijzen. Een uitstap naar de Bletterbachkloof en hetbijhorende bezoekerscentrum is dan ook een aanrader voor meer teweten wil komen over de geologische geschiedenis van de Dolomieten.Het dolomietgesteente, genoemd naar de Franse geoloog Déodat de Do-lomieu, is in wezen versteend koraalrif, dat na de botsing van aardpla-ten aan de oppervlakte kwam. 250 miljoen jaar geleden schoot het heleAlpengebied de hoogte in, verdween de oerzee en deed de inwerking vanzon, wind en water de rest van het sculpteerwerk. De mineralogische sa-menstelling van de Dolomieten zorgt bij zonsondergang voor het na-tuurfenomeen enrosadira, waarbij de rotswanden oplichten in een intensrood en paars. Je kunt het schouwspel bekijken vanuit je berghut of well-nesshotel. Niets zaliger dan na een dag wandelen in alle rust vanuit hetje berghut of wellnesshotel het avondrood te bewonderen.

INFOwww.bletterbach.info

De Zwitserse architectLe Corbusier noemdeze ‘de indrukwekkendstebouwwerken ter wereld’.De Dolomieten bevattenbovendien alleingrediënten om je fysiekeconditie een boost tegeven. Van klettersteigenaan een rotswand totschapen achterna hollenop de boerderij.

DOOR AN KOKKEN

4 X ACTIEF

DMM00_018_V1_20110508_tirolactief.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:06 Pagina 18

Page 17: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

7 M E I 2 0 1 1 DeMorgenMAGAZINE 19

FietsenopskipistesEen skitoer rond het imposante Sella-massief staat bij veel wintersportershoog op de to do-lijst. Wanneer de sneeuw is weggesmolten, kun je het par-cours ook met de mountainbike afleggen. Het 58 km lange traject over-brugt 3.400 hoogtemeters, maar bij gebrek aan tijd of energie kun je ookaltijd de fiets mee op de lift nemen. De Sella Ronda-liftpas geeft toegangtot alle liften die je naar de belangrijkste bergpassen van hetmassief bren-gen. Je kunt de tocht op eigen houtje ondernemen of wachten tot de SellaRonda Bike Day op 12 juli. Op die dag zijn de vier bergpassen gesloten voorhet gemotoriseerde verkeer en hebben fietsers het rijk voor zich alleen. Ie-dereen met een beetje conditie mag meefietsen – de deelname is gratis.Berghutten en restaurants langs de route serveren voor de gelegenheidvoedzame Bike Day-gerechten. Heel wat fietsers beschouwen de Stelvio be-klimming als de aangenaamste van alle Alpenroutes. Zonder twijfel is hetde hoogst berijdbare alpinepas op 2.757 meter boven zeeniveau middenin Italië’s grootste nationale park Stelvio. De Stelvio kan langs twee kan-ten beklommen worden: vanuit Bormio en vanuit Prado, allebei in Italië.Toch is het ook mogelijk de Stelvio te bereiken vanuit Zwitserland, inSanta Maria. De moeilijkste en meest spectaculaire klim is die vanuitPrato, met 48 haarspeldbochten, waar niet alleen fietsers van genieten,maar waar ook automerken hun nieuwste modellen komen testen.

INFOwww.sellarondabikeday.com,http://naturatrafoi.com/stelviobike/english/

OntwakentussendekoeienGeen betere uitvalsbasis om het echte bergleven te leren kennen dan eenboerderij. Wanneer je ’s ochtends de luiken openzwaait, snuif je meteen deberglucht op en kun je in éénmoeite door aanschuiven aan een ontbijtmetuitgelezen, verse, biologisch verantwoorde boerderijproducten.In Zuid-Tirol zijnmeer dan tweeduizend boerderijenwaar toeristen het helejaar door kunnen overnachten. Het grootste deel daarvan is aangesloten bijde organisatie Roter Hahn. Doorgaans liggen de boerderijen verscholen inrustige, zonnige dalen,maar enkele liggen ook een stuk hoger in de bergen.Voor kinderen is een vakantie op de boerderij een hele belevenis. Ze kunnenkampen bouwen in het hooi, frambozen plukken, brood bakken en helpenbij de verzorging van de dieren.Metwat gelukmogen ze koeien helpenmel-ken of de pony’s borstelen. Sommige boerderijen hebben een uitgebreid ac-tiviteitenaanbod voor wandelaars, terwijl andere meer gespecialiseerd zijnin wellness, wijnbouw, fietsen, paarden of zelfs activiteiten voor rolstoelpa-tiënten. En personen met hooikoorts? Zij kunnen op een allergievriende-lijke boerderij genieten van een vakantie zonder niezen of rode ogen.Voor het keurmerk ‘wellness-boerderij’ moeten boerderijen aan een aantalcriteria voldoen: ze moet in een verkeersarm gebied liggen, er moeten ver-schillende wellness-behandelingen worden aangeboden (kneippkuur, hooi-bad, melkbad, massages,...), en het hele jaar door moeten groente en fruitvan eigen boerderij verkrijgbaar zijn.

INFOwww.rodehaan.it

DMM00_018_V1_20110508_tirolactief.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:06 Pagina 19

Page 18: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

einhold Messner, 67jaar intussen maarnog één brok vulkani-sche vitaliteit, is eenfascinerende, in hetverleden niet zeldencontroversiële figuur.

Momenteel zetelt hij in het Europees Par-lement voor de Groenen.Zo’n pluchen zitje lijkt niet meteen de ge-droomde plaats voor eenman die ooit alseerste alle veertien bergen beklom diemeer dan achtduizend meter hoog zijn,en het onmogelijke realiseerde dooreveneens als eerste de Mount Everest zon-der bijkomende zuurstof te beklimmen.Over een aantal beklimmingen is wereld-wijd veel te doen geweest, en ook zijnboude bewering – in een van zijn tallozeboeken – dat hij in 1986 oog in oog heeftgestaan met de Yeti, deed veel stof op-

waaien. Volgens Messner gaat het om demet uitsterven bedreigde bruine beer uitde Himalaya.Hoe dan ook, deze beroemde zoon vanZuid-Tirol – Messner is geboren in Bressa-lone/Brixen – heeft een fascinerend levenachter de rug, dat werd gedomineerddoor zijn – fysieke, maar ook spirituele –relatie met de hoogste bergen ter wereld.

DE MMM’SNu is hij gedreven om zoveel mogelijkmensen te laten delen in zijn visie op devaak mystieke band tussen mens enberg. Rond dit thema heeft ReinholdMessner een netwerk van musea gecreë-erd: de Messner Mountain Musea, ofMMM’s . De vijf musea hebben gemeendat ze alle op uitzonderlijk mooie plek-ken in Dolomieten of aan de voet ervanzijn gelegen.

Messner Mountain Musea (MMM): meer dan alleen klimmen

Reinhold Messner,museummaker

R

DMM

� Reinhold Messner voor een van zijn exoti-sche artfacten in het grote MMM Firmian in

Bolzano. Het oosterse denken speelt een groterol in de musea van de ex-bergbeklimmer.

Een paar jaar geleden washet Castel Firmiano in

Bolzano nog eennietszeggende ruïne. Deberoemdste burger van

Zuid-Tirol, duivel-doet-almaar vooral

überbergbeklimmerReinhold Messner, wekte hetechter weer tot leven in de

vorm van een uniekbergmuseum. Het ‘Firmian’is het kroonjuweel in een

keten van vijf MMM’s.

DOOR RUDY COLLIER

DMM00_020_V1_20110507_tirolmessner.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 14:02 Pagina 20

Page 19: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

einhold Messner, 67jaar intussen maarnog één brok vulkani-sche vitaliteit, is eenfascinerende, in hetverleden niet zeldencontroversiële figuur.

Momenteel zetelt hij in het Europees Par-lement voor de Groenen.Zo’n pluchen zitje lijkt niet meteen de ge-droomde plaats voor eenman die ooit alseerste alle veertien bergen beklom diemeer dan achtduizend meter hoog zijn,en het onmogelijke realiseerde dooreveneens als eerste de Mount Everest zon-der bijkomende zuurstof te beklimmen.Over een aantal beklimmingen is wereld-wijd veel te doen geweest, en ook zijnboude bewering – in een van zijn tallozeboeken – dat hij in 1986 oog in oog heeftgestaan met de Yeti, deed veel stof op-

waaien. Volgens Messner gaat het om demet uitsterven bedreigde bruine beer uitde Himalaya.Hoe dan ook, deze beroemde zoon vanZuid-Tirol – Messner is geboren in Bressa-lone/Brixen – heeft een fascinerend levenachter de rug, dat werd gedomineerddoor zijn – fysieke, maar ook spirituele –relatie met de hoogste bergen ter wereld.

DE MMM’SNu is hij gedreven om zoveel mogelijkmensen te laten delen in zijn visie op devaak mystieke band tussen mens enberg. Rond dit thema heeft ReinholdMessner een netwerk van musea gecreë-erd: de Messner Mountain Musea, ofMMM’s . De vijf musea hebben gemeendat ze alle op uitzonderlijk mooie plek-ken in Dolomieten of aan de voet ervanzijn gelegen.

Messner Mountain Musea (MMM): meer dan alleen klimmen

Reinhold Messner,museummaker

R

DMM

� Reinhold Messner voor een van zijn exoti-sche artfacten in het grote MMM Firmian in

Bolzano. Het oosterse denken speelt een groterol in de musea van de ex-bergbeklimmer.

Een paar jaar geleden washet Castel Firmiano in

Bolzano nog eennietszeggende ruïne. Deberoemdste burger van

Zuid-Tirol, duivel-doet-almaar vooral

überbergbeklimmerReinhold Messner, wekte hetechter weer tot leven in de

vorm van een uniekbergmuseum. Het ‘Firmian’is het kroonjuweel in een

keten van vijf MMM’s.

DOOR RUDY COLLIER

DMM00_020_V1_20110507_tirolmessner.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 14:02 Pagina 20

Page 20: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

2 2 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Drie musea zijn al even operationeel,een vierde gaat dit voorjaar open, maarhet voornaamste van de vijf ligt op eenboogscheut van Bolzano-stad, in het Ca-stel Firmiano (Schloss Sigmundskron).Historisch is het kasteel voor de Zuid-Ti-rolers van groot belang geweest. MaarMessner wil met zijn museum niet inde lokale historie blijven hangen, zelfsniet in de eigen Dolomieten, hoe impo-sant die ook zijn. Messner is een we-reldburger, een hemelbestormer. VoorMessner is De Berg “iets spiritueels, re-ligieus zelfs. Het geeft de mens de mo-gelijkheid om van de aarde richtinghemel te gaan.”

Het MMM Firmian is daar een illustra-tie van. De verschillende delen van deimmense ruïne zijn met veel glas enstalen trappen omgetoverd tot expo-ruimten. Het geheel ligt rond een bin-nenhof waar Messner een aantalmerkwaardige sculpturen van in-heemse volkeren neerzette. De ex-klim-mer heeft het niveau van het museumver boven het regionale opgetild en ser-veert een wereldverhaal waar Tibet, deHimalaya en het oosterse denken eengrote rol spelen. Zo toont een torenzaalachttien 18de-eeuwse boeddhabeeldenen een reusachtig Tibetaans gebeds-wiel. Rond de toren ligt ook een zen-tuintje.Het mag allemaal wat zweverig klin-ken, maar het museum ontstijgt doorzijn invulling wel het eigen gebied, endat is voor een toch wat in zichzelf ge-keerde regio als Zuid-Tirol een groteverwezenlijking. Bovendien zijn er hiernog veel andere dingen te ziel. Zo is éénvan de gebouwen gewijd aan de ge-schiedenis van het moderne alpinisme.Die begon in 1786 met de beklimmingvan de Mont Blanc. Messner vertelt degeschiedenis aan de hand van tien ver-halen van tien prominente klimmers,monstres sacrés in deze discipline.Wat verderop stoot je op een paar schil-derijen van Warhol, en op vulkanischgesteente van overal ter wereld. Er isvoor elke bergfan wat wils. Als klap opde vuurpijl heeft Messner tussen tweetorens een ‘dansvloer’ voor de godengecreëerd. Zulke vondsten slaan aan bijgewone stervelingen die uit een vlakland komen en die de bergen nooit he-lemaal zullen begrijpen... �

INFOwww.messner-mountain-museum.it

� MMM JUVALBERGEN & MYTHESIn hetMMM in kasteelJuval in ValVenosta/Vinschgaustaan demythes rondbergen centraal. Tibe-taanse kunst, een gale-rij met afbeeldingenvan alle heilige bergenter wereld, eenmasker-verzameling en eenTantra-kamer behorentot de bezienswaardig-heden.

DE VIER ANDEREMESSNER-MUSEA

� MMM DOLOMIETENIN DE WOLKENIn het hart van deDolomieten, tussen Pievedi Cadore en Cortinad’Ampezzo, verheft zichdeMonte Rite (2.181m).Vanop een plateau heeftde bezoeker een panora-misch uitzicht op de ber-gen. In ditmuseumwordtdan ook het verhaal vande Dolomieten verteld,dat wilde gebergte datooit oprees uit de zee.

�MMM RIPABERGVOLKERENIn Castello Brunico/Schloss Bruneck in ValPusteria wordt het themavan de bergvolkeren aan-gesneden, waaronder deSherpa, de Indios, deTibetanen, deMongolenen deHunza. Het is debedoeling dat bewonersuit verschillendebergregio’s elk jaar enigetijd hier in Zuid-Tiroldoorbrengen. Dit vijfdemuseumopent in junizijn deuren.

� MMM ORTLESBERGEN & IJSHetMMM in Solda/Sul-den, op 1.900meterhoogte, heet ‘Het eindevan dewereld’. Het is eenondergronds aangelegdmuseumwaar het erijskoud aan toe gaat. Jekrijgt bijna de indruk jein een gletsjerspleet tebevinden. Het thema iseeuwig ijs en alles watdaarmee verbonden is:gletsjers, Noord- en Zuid-pool, sneeuwlawines ensneeuwmensen.

DMM

Messner tilt hetniveau van zijnmusea ver bovenhet regionale op

DMM00_020_V1_20110507_tirolmessner.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 12:23 Pagina 22

Page 21: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Valle IsarcoEisacktal

hotelgasteigerhof ****

I - 39040 Racines/RatschingsTel. +39 0472 [email protected]

voorDelige Weken

7 overnachtingen in halfpension

» Alpenwandeling» Tourcard

In dit familiehotel beleeft u een heerlijke vakantie – als in een droom. Het Gasteigerhof, uw hotel in het Val Ridanna/Ridnauntal bij Vipiteno/Ster-zing, biedt u een huiselijke sfeer en een tot in de puntjes verzorgde en attente service. Zuid-Tiroolse gastvrijheid die u aangenaam verrast.

Van 16/05/11 tot 11/07/11 van 29/08/11 tot 10/10/11

Vanaf € 364,00 per persoon in eentweepersoonskamer

www.suedtirol.info/gasteigerhof_be

lanDhotelmühlWalDhof ****I - 39040 Naz-Sciaves/Natz-SchabsTel. +39 0472 415204info@landhotel-muehlwaldhof.comwww.landhotel-muehlwaldhof.com

mühlWalDhof - special

7 overnachtingen in 3/4-pension

» 1 lunchpakket voor een daguitstap» 1 bon van € 50,00 voor onze wellnes-safdeling

Van 16/04/11 tot 06/08/11 van 20/08/11 tot 06/11/11

Vanaf € 450,00 per persoon in een tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/muehlwaldhof_be

Dit hotel heet niet zomaar ‘Landhotel’. Het ligt ingebed in het prachtige landsc-hap van de Zuid-Tiroolse hoogvlakte vol appelbomen. In het viersterren Landhotel Mühlwaldhof brengt u uw vakantie door tussen de weiden met alpenbloemen en de bergtoppen.

alphotel

tyrol ****

I - 39040 Racines/RatschingsTel. +39 0472 659158 [email protected]

familieWeken7 overnachtingen in halfpension» Vissen in de forellenvijver » Ponyri-jden en kampvuur in het indianendorp » 5 x per week kinderopvang

Van 25/06/11 tot 30/07/11

Vanaf € 595,00 per persoon in een tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/alphoteltyrol_be

In dit kleine paradijs in het mooiste en zonnigste deel van het dal geniet u van het leven en komt u volledig tot rust. Een waterwereld van 1.500 m² die al uw zintuigen prikkelt. Bijzonder saunaland-schap met authentieke ‘almsauna’ … de ‘Beauty- en Vitaloase’ - uw verjongings-bron voor meer vitaliteit! Vlak bij het hotel vertrekken prachtige wandelwegen.

hotelgnollhof ***s

I - 39043 Chiusa/Klausen Tel. +39 0472 [email protected]

WanDel- en verWenWeek

7 overnachtingen in halfpension

» Berghuttentocht » Relaxmassage» Wijnproeverij

Van 01/05/11 tot 03/07/11

€ 410,00 per persoon in tweepersoonskamer Fichte

www.suedtirol.info/gnollhof_be

Ideaal vertrekpunt voor wandelingen in de Dolomieten en fietstochten in het Valle Isarco. Buiten- en binnenzwem-bad, wellnessruimte met sauna, mas-sages en schoonheidsbehandelingen. Geniet van de verfijnde Zuid-Tiroolse keuken, van uitgelezen wijnen en van de attenties van de gastfamilie.

panoramahotel huBerhof***

I - 39037 Maranza/MeransenTel. +39 0472 520250info@panoramahotel-huberhof.comwww.panoramahotel-huberhof.com

lenteWeken7 overnachtingen in halfpension

» 1 geleide alpenwandeling met de gastheer of -vrouw » 2 x per week kinderopvang

Van 16/04/11 tot 28/05/11

Vanaf € 357,00 per persoon in HP in een tweepersoonskamer, korting voor kinderen

www.suedtirol.info/huberhof_be

Het hotel in Maranza/Meransen ligt in het midden van de mooie vakantieregio Valle Isarco en is het ideale vertrek-punt voor culturele uitstapjes en lichte wandelingen.Het prachtige uitzicht op de omrin-gende bergwereld van de Dolomieten zal u aangenaam verrassen. Geniet van de zelf geteelde producten!

De Zuid-Tiroolse vallei, Valle Isarco/Eisacktal, een van de belangrijkste noord-zuidverbindingen in de Alpenregio, heeft al meer dan 2000 jaar een traditie van gastvrijheid. Valle Isarco strekt zich uit van de hoofdkam van de Alpen in zuidelijke richting. De vallei kent daardoor een mild en gedeeltelijk mediterraan klimaat, dat zorgt voor een rijkevegetatie. Al bijna eeuwenlang worden er fruit- en kastan-jebomen en wijndruiven aangeplant. Dankzij haar onberis-pelijke gastronomie heeft deze streek namelijk demeeste restaurants met een Michelinster van Zuid-Tirol: niet minder dan 4 van de in totaal 18 restaurants met Michelinsterren in Zuid-Tirol bevinden zich in het ValleIsarco.

www.valleisarco.com - www.suedtirol.info/valisarco_be

Page 22: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

hotelhuBertus ***s

I - 39040 Villandro/Villanders Tel. +39 0472 [email protected]

actieve Weken

7 overnachtingen in halfpension

» 4 geleide wandelingen» 2 geleide mountainbiketochten

De zomer in Hotel Hubertus biedt veel extra’s: nog meer waterpret in het buiten- en binnenzwembad of in de whirlpool, nog meer outdoor-avontuur op de Alpe di Villandro/Villanderer Alm of in de Dolomieten, nog meer ontspanning in de saunaruimte of in het schoonheidssalon.

Actieve weken geldig van 28/05/11 tot 30/07/11

Vanaf € 395,00 per week en per persoon

www.suedtirol.info/hubertus_be

hotelplunhof ****

I - 39040 Racines/RatschingsTel. +39 0472 [email protected]

alpijnse verWenWeek

7 overnachtingen in halfpension

» Gebruik van de ‘Vitalwelt’» Geleide avonturenwandeling

Van 20/05/11 tot 30/07/11 van 27/08/11 tot 06/11/11

€ 680,00 per persoon in een tweepersoons comfortkamer

www.suedtirol.info/plunhof_be

Het hotel biedt u talrijke zonnige plekken op zijn terrassen en in zijn wellnesstuin, evenals ruime, comfortabele suites die aan elke wens voldoen. In ‘Plunhof’s Vitalwelt’ kunt u rekenen op zachte massages, weldadige baden en talrijke schoonheidsbehandelingen.

hotel schölzhorn ***

I-39040 Racines/RatschingsTel. +39 0472 [email protected]

vakantie in De Bergen van zuiD-tirol

7 overnachtingen in halfpension

» 1 Zuid-Tiroolse avond » 3 geleide wan-delingen » Toegang tot verschillende activiteiten » Gratis openbaar vervoer » 1 x nordic walking + avonturenzwem-bad in Vipiteno/Sterzing in Zuid-Tirol

Van 09/06/11 tot 06/08/11 van 27/08/11 tot 02/10/11

€ 349,00 per persoon in een tweepersoonskam-er, kinderkorting

www.suedtirol.info/schoelzhorn_be

Driesterren familiehotel, gelegen in het hart van de Alpen en in het wandelge-bied Val Racines/Ratschingstal en is het ideale vertrekpunt voor lichte wandelingen.

aktiv- & vital-hotel tauBers unterWirt ****I-39040 Velturno/FeldthurnsTel. +39 0472 [email protected]

actieve en gezonDe‘vitalpina’-verWenWeek

7 overnachtingen in 3/4-pension

» 2 geleide wandelingen » 1 geleide mountainbiketocht » Gebruik van de water- en saunawereld Castanea

Van 28/04/11 tot 13/11/11

Vanaf € 660,00 per persoon in een tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/unterwirt_be

Taubers Unterwirt biedt een interes-sante combinatie van actieve, gezonde en deugddoende bezigheden. Wan-delen, fietsen, wellness en culinaire geneugten spelen hier een bijzondere rol. Tussen Bressanone en Chiusa in het middelgebergte van het Valle Isarco op een hoogte van 850 m met een prachtig uitzicht op de Dolomieten.

hotel seeBer ****I-39040 Racines/RatschingsTel. +39 0472 [email protected]

cultuur en geschieDenis

4 overnachtingen in halfpension

» Bezoek aan Slot Wolfsthurn en de Gil-fenklamm » ’Schneeberg Kompakt’ en Multscher-museum Vipiteno/Sterzing

Van 21/05/11 tot 11/06/11 van 24/09/11 tot 08/10/11

€ 270,00 per persoon

www.suedtirol.info/seeber_be

Het hotel ligt op een hoogte van 1.300 m in het centrum van.‘s Zomers kunt u er de bergwereld van de Alpen verkennen. Gezinnen kunnen heerlijk ontspannen in de nieuwe familiekamers.

Page 23: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

De vakantieregio Merano en omgeving stelt een levendige en contrastrijke vakantiebestemming voor in het hart van Zuid-Tirol. Merano heeft zich on-twikkeld tot een charmant stadje vol contrasten, dat voor elk wat wils biedt.Langs de Passer – de rivier die dwars door de stad loopt – nodigen zon-nige promenades u uit voor een culturele wandeling: links de belle époque-architectuur van het kurhaus, die onvermijdelijk aan de Sissi-films doet denken, rechts het avant-gardistische gebouw van de thermen van Merano. De voortreffelijke jazzfestivals, wereldmuziek op kasteel Trautt-mansdorff en de Meraner Muziekweken bepalen het culturele leven van Merano. Sportievelingen komen in Merano en omgeving – meer bepaald in de omliggende dalen – het hele jaar door ook aan hun trekken. U kan er avontuurlijke trektochten maken en aan nordic walking doen, wandelen en mountainbiken. En het beste van al: dankzij het uitstekende klimaat beleeft u aan elke activiteit in Merano ontzettend veel plezier.

www.meranerland.com - www.suedtirol.info/merano_en_omgeving_be

Meran/Meranoen omgeving

hotel ansitz golserhof ****s

I - 39019 Tirolo/Dorf Tirol Tel. +39 0473 [email protected]

fit & gezonD in De Bergen

7 overnachtingen in halfpension

» Persoonlijke training met Luis » Wellnesspakket met Zuid-Tiroolse natuurproducten

Een klein en persoonlijk hotel met een adembenemend uitzicht en een gezellige en hedendaagse sfeer. Een gastheer met liefde voor zijn vak en een vriendelijk en competent team.

Van 03/03/11 tot 21/04/11 van 01/05/11 tot 01/06/11

Vanaf € 829,00 per persoon in een tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/golserhof_be

hotel eschenlohe***s

I - 39017 Scena/SchennaTel. +39 0473 [email protected]

familieWanDelWeken en zWemplezier in hetpanoramisch zWemBaD

7 overnachtingen in halfpension

» Geleide wandelingen » Wijnproeverij

Van 16/04/11 tot 09/07/11van 08/10/11 tot 06/11/11

€ 1.526,00 voor 2 vol-wassenen en 2 kinderen

www.suedtirol.info/eschenlohe_be

U waant zich in een loge boven Merano/Meran!Geniet van de hartelijke Zuid-Tiroolse gastvrijheid en van culinaire genoegens op een absoluut fantastische locatie.Een uniek verwarmd panoramisch zwem-bad in een weelderig mediterraans park.Ontdek Zuid-Tirol met de ‘Frühlingscard’.

resiDence

miraBell****

I - 39010 Avelengo/Hafling Tel. +39 0473 [email protected]

verWenWeken - arriveren, relaxen, Bijtanken

7 overnachtingen in 3/4-pension

» Welkomstdrink » Galadiner » Wande-ling naar een berghut

Van 16/04/11 tot 11/06/11 van 16/07/11 tot 13/10/11

€ 644,00 of € 770,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/mirabell_be

Op de hoogvlakte van Avelengo boven Merano wordt u verwend met talrijke uren zon, een adembenemend uitzicht op het indrukwekkende alpijnse landsc-hap en verschillende recreatiemogeli-jkheden voor wie houdt van bergen en wandelen, sport en rust.

hotel muchele****

I - 39014 Postal/Burgstall Tel. +39 0473 [email protected] www.muchele.com

Wellness- & WanDelWeek

7 overnachtingen in halfpension

» Volledige massage met aromatische oliën » Betoverende wandeling naar de berghut op de eigen bergweide » Verwenarrangement in halfpension » Dansavond

Van 08/07/11 tot 22/07/11

€ 686,00 per persoon en per week

www.suedtirol.info/muchele_be

Op 5 km van Merano, met een heerlijk uitzicht, ontbijt en diner op het terras en een mediterraanse en ongedwongen losse sfeer. NIEUW: loggia’s in de tuin met toegang tot het zwembad. Nieuwe wellness- en badruimte. Ideaal voor mountainbikers, golf- en tennisliefheb-bers.

hotelpienzenau am schlosspark****s

I - 39012 Merano/Meran Tel. +39 0473 [email protected] www.hotelpienzenau.com

rozen & romantiek

3 overnachtingen in halfpension

» 1 x fles champagne op de kamer » 1 x Pienzenau-rozengeschenk » Schoon-heidsbehandeling voor mevrouw

Van 07/04/11 tot 09/11/11

Vanaf € 1.915,00 voor 2 personen in een superior tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/pienzenau_be

Een sprookjesachtig dakterras vol rozen met een adembenemend uitzicht. Creatieve gastronomische keuken met Zuid-Tiroolse, mediterraanse en inter-nationale lekkernijen. Ontspanning in het schoonheidssalon. Klein & fijn – geniet van de bijzondere sfeer van dit charmante viersterren superior hotel.

Page 24: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

hotelsonnenBurg****

I - 39012 Merano/MeranTel. +39 0473 [email protected]

lente-arrangement

7 overnachtingen in halfpension

» Gastronomisch diner» Welkomstdrink

Hotel Sonnenburg is gelegen in een zonnige park- en villawijk van Maia Alta/Obermais bij Merano/Meran, midden in het groen en zeer rustig. Op slechts 15 minuten wandelen van het stadscentrum. Mooi uitzicht op de ber-gen. Bushalte op 100 m van het hotel.

Van 30/04/11 tot 05/08/11

€ 553,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/sonnenburg_be

vitalpina hotel

WalDhof****

I - 39020 Rablá/Rabland Tel. +39 0473 968088 [email protected]

‘WaalWege’ & aBrikozen in val venosta/vinschgau7 overnachtingen in 3/4-pension

» 4 geleide wandelingen » 2 geleide mountainbike- of fietstochten » 1 behandeling in het ‘Vitalis-stoombed’ » 1 volledige lichaamspeeling » 1 pot zelfgemaakte abrikozenconfituur om mee te nemen

Van 02/04/11 tot 29/05/11

€ 725,00 per persoon in een tweepersoonskamer met balkon op het zuiden

www.suedtirol.info/waldhof_be

Een modern ingericht hotel met veel hout en steen. Traditionele wellness-behandelingen op basis van berghooi, abrikozen en appelen. Wandelen op idyllische paden.Verfijnde natuurlijke keuken met alpijns-mediterraanse inslag. Kortom: Vitalpina puur!

volop spa & Beauty Van 02/05/11 tot 30/07/11hotel Derküglerhof ****s

I - 39019 Tirolo/Dorf Tirol Tel. +39 0473 [email protected]

5 overnachtingen in halfpension

» Dagelijks uitgelezen behandelingen» Welkomstdrink

€ 745,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/kueglerhof_be

Het Küglerhof is uniek, net als zijn lig-ging op de zonnige heuvels boven het dorpscentrum. De rust die in het hotel heerst, is onbeschrijfelijk. Vanop het terras, de ligweide of uw kamer hebt u er een ongehinderd en adembenemend uitzicht op Merano/Meran en de om-ringende bergen.

Van 25/02/11 tot 08/11/11hotel ansitzplantitscherhof****s

I - 39012 Merano/MeranTel. +39 0473 230577 [email protected] www.plantitscherhof.com

fitness- & Beautykick

7 overnachtingen in halfpension

» 2 wandelingen, 1 fietstocht, gebruik van fietsen » Nordic walking, aquafit-ness » Een gedeeltelijke massage per persoon

€ 693,00 per persoon

www.suedtirol.info/plantitscherhof_be

In het romantische Ansitz Plantitscher-hof staan 30 medewerkers klaar om de 80 gasten te verwennen. De typische combinatie van romantische en moderne invloeden zorgt voor een unieke sfeer. Wellness en culinaire geneugten prikke-len ziel en zintuigen … “Het moet iets bijzonders zijn.” Unieke, persoonlijke en liefdevolle ontvangst, afgewerkt met een vleugje passie.

schenna hotel resort****

I - 39017 Scena/SchennaTel. +39 0473 [email protected]

Dolce vita-Weken

7 overnachtingen in halfpension

» Wijnproeverij in de rotskelder» Geleide wandeling langs het wandel-pad ‘Meraner Höhenweg’ » Kookcursus met de keukenchef » Uitnodiging voor het zoete buffet

Het Schenna Hotel Resort brengt u in vervoering met zijn wonderlijke ligging op de heuvels en zijn heerlijke uitzicht op het kuuroord Merano/Meran en de omringende bergen. Laat u verwennen door het jonge team. U kunt rekenen op culinaire lekkernijen, uitgelezen wijnen, heerlijke wellnessaanbiedingen en een gevarieerd actief programma.

Van 21/04/11 tot 07/08/11

€ 609,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/schennaresort_be

hotelWiesenhof****

I - 39022 Lagundo/AlgundTel. +39 0473 44 66 [email protected]

appelarrangement

gastronomisch arrangement met 7 overnachtingen in halfpension» Welkomstdrink » Peeling met zeer fijne marmerdeeltjes, op basis vanappelen » Zuid-Tirools ontbijtbuffet» Vijfgangendiner

Van 02/04/11 tot 05/11/11

Vanaf € 525,00 per persoon in tweeper-soonskamer Mignoneen tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/wiesenhof_be

Hier beleeft u een droomvakantie tussen appelbomen en wijnranken op slechts 1 km van Merano/Meran. Een uitstekend familiehotel, gelegen midden in het groen en met een adembenemend 360°-uitzicht. Verzorgde sfeer en verfi-jnde gastronomische keuken.

vitalhotelverDinser hof ****s

I - 39017 Scena/SchennaTel. +39 0473 [email protected]

tijD voor mezelf! gezonDe en ontspannenDe Dagen3 (aankomst donderdag) of 4 (aankomst zondag) overnachtin-gen in halfpension» 1 klankschaalmassage » 1 wellnessbad » 1 massage » Dagelijks (behalve do en zo) actief programma

Geldig van 30/04/11 tot 29/05/11 en van 25/06/11 tot 16/07/11

€ 399,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/verdinserhof_be

Het Verdinser Hof ligt als een juweel te schitteren te midden van de Zuid-Tiroolse bergen. Het hotel is zeer gunstig gelegen in het bekende vakantieoord Scena/Schenna boven Merano/Meran. Het behoort met zijn wellnessruimte van 3.000 m² tot de beste kuuroorden van Zuid-Tirol en werd onderscheiden met 5 Wellness Stars.

Page 25: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

DMM Al Dente

De E45 van Innsbruck naar Bolzano via de Brennerpas is de kortsteweg naar Zuid-Tirol. Zonder ‘Stau’ aan het tolstation is hij ook desnelste weg, maar je moet al veel geluk hebben om daar niet in eenkilometerslange file terecht te komen. Loopt het verkeer eens eenkeertje lekker vlot, dan kan je tegen snelwegtempo nauwelijks genie-ten van de imposante bergcoulisse. Redenen genoeg dus om via Lan-deck en de Passo Resia/Reschenpas (1.504 meter) naar Zuid-Tirol terijden. De omweg leidt je over een rustige tweebaansweg door hetOberinntal. Voorbij Pfunds moet je links afslaan, maar wie de streekgoed kent, slaat hier meestal rechtsaf, richting Samnaun. In deze be-lastingvrije Zwitserse enclave zijn dure parfums, grappa of whiskytot dertig procent goedkoper, en ook aan de pomp betaal je een pakminder dan in Oostenrijk en Italië. De omweg loont dus, al moet jeer rekening mee houden dat plichtsgetrouwe Oostenrijkse douanierssoms je auto binnenstebuiten keren — op zoek naar verborgen smok-kelwaar. Het is mij één keer overkomen, en de boete was niet mals.Weg het profijt van enkele tientallen euro’s en zonde van het tijdver-lies.Castelbello/Kastelbell kwam vorig jaar ongunstig in het nieuws dooreen zwaar treinongeval. Het boerendorpje was één dag lang het mid-delpunt van de wereld. Bij fijnproevers klinkt de naam van het dorpin Val Venosta/Vinschgau echter al veel langer vertrouwd in de oren.In restaurant Kuppelrain (www.kuppelrain.com) in de Via dellaStazione 16 roert immers Jörg Trafoier in de potten. Als kinddroomde de nu 45-jarige boerenzoon van een carrière als Formule1-piloot; een opleiding als automechanicus leek hem een eerste stapin de goede richting. Door een toeval belandde hij evenwel in dekeuken van hotel Palace in Merano/Meran. De vlam sloeg in de pan,Jörg wilde en zou chef-kok worden. Hij ging in de leer bij enkelesterrenkoks in Italië en Zwitserland, en in Sonya vond hij de ideale

vrouw aan zijn zijde. Een charmante gastvrouw en ervaren somme-lier die haar gasten op een innemende wijze wegwijs maakt in hetruime wijnaanbod van twaalfduizend f lessen van haast ontelbaredruivensoorten en jaargangen. Van onbekende, lekkere landwijnentot de allergrootste Italiaanse en Franse kwaliteitswijnen. En opval-lend minder duur dan in de Belgische restaurants.Jörg Trafoier is de verpersoonlijking van de nieuwe Italiaanse keuken.Hij verrast met innovatieve ideeën, zonder te vervallen in een slechtekopie van de moleculaire keuken. Zijn kleurrijke en verrassende crea-ties vertrekken van verse, streekgebonden producten, mét een certifi-caat van herkomst en zuiverheid. Het varkensvlees komt van de eigenboerderij, de groenten van een bioboer uit Lana, de asperges uit Ca-stelbello, de aardappelen uit Moso/Moos en de wortelen uit het Val diMazia/Matschertal. Vis en oesters komen uit Bretagne. De abrikozen,de pala-peren en calville-appelen komen uit de eigen tuin en wordendoor Sonya op grootmoeders wijze verwerkt tot confituur, sap en cou-lis. Zij vormen de spreekwoordelijke kers op de taart van Jörgs dessert-bereidingen, een waardige afsluiter van een onvergetelijkesmaakbelevenis. Tegen een klantvriendelijke prijs bovendien.Jörg Trafoier is inmiddels een vaste waarde in het culinaire aanbodvan Zuid-Tirol. De Michelingids waardeert de bescheiden Zuid-Tiroleral enkele jaren met één ster en in de GaultMillau 2011 krijgt hijzestien punten. Zijn naambekendheid reikt tot in Vlaanderen en deopvolging, die is ook al verzekerd. Zoon Kevin rondt dezer dagen zijnkoksopleiding af met stages bij bekende maîtres in binnen- enbuitenland, dochter Nathalie volgt een patisserieopleiding in Zwit-serland en de vijfjarige Giulia staat nu al ongeduldig te trappelenom in de voetsporen van haar ‘mamma’ te stappen.

U R B A I N V A N D O R M A E L

F O O D C O L U M N

Chef Jörg Trafoier is de verpersoonlijking van de nieuweItaliaanse keuken. Hij verrast met innovatieve ideeën

zonder te vervallen in een kopie van de moleculaire trend.

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 2 7

DMM00_027_V1_20110508_tirolaldente.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:02 Pagina 27

Page 26: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

2 8 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

Zuid-Tirol is een paradijs voorappellatiewijnen. We verkennenhet terrein in de Italiaanse regiomet een Germaanse saus.

leinmaar fijn: zo kunnenwe het bergwijngebiedAlto Adige of Südtirolmisschien nog het bestomschrijven. Met vijfdui-zendhectarewijngaardenen een jaarproductie van

zowat 4,7 miljoen flessen blijft de regio tebescheiden omuit te stijgen bovenhet etiket‘lilliputter’ in de Italiaanse wijncultuur. Peroogst draagt amper 0,7 procent van alle Ita-liaanse wijn een Zuid-Tirools label.En toch scoort Zuid-Tirol beresterk als hetom kwaliteit gaat. De regio is de onge-kroonde koning van de DOC-wijnen, deDenominazione di Origine Controllata, deItaliaanse evenknie van het Franse AOC-systeem van beschermde herkomst-benamingen. Liefst 98 procent van alleZuid-Tiroolse wijngaarden valt onder deofficiële appellatiewetgeving, een absoluutrecord onder de Italiaanse wijnstreken. Eenwaterdichte kwaliteitsgarantie is een offi-ciële appellatie niet altijd,maar de strengereproductieregels van zo’n statuut geven weleen sterke indicatie. De appellatiestructuurvanZuid-Tirol lijkt overigens sterk opdie vanTrentino.

MAXIMUMSCOREAlto Adige zit in de bovenste lade bij pro-fessionele wijnproevers. Bijna in elke edi-tie van de Italiaanse wijnbijbel Gamberorosso staan er tientallen flessen uit Zuid-Tirol met de maximumwaardering van

‘Tre bicchieri’ (drie glazen). In de recenteeditie kwam zeven procent van de top-scorers uit Zuid-Tirol.Een brokje geschiedenis geeft inzicht inhet waarom van dat kwaliteitsprofiel.Zuid-Tirol is een smeltkroes van de Tirool-se, Italiaanse en de Ladinische cultuur.Men spreekt er Duits, Italiaans en Ladi-nisch (een Neo-Latin taal). Zuid-Tirol is zegmaar een accidentje in de geschiedenisvan Italië. Pas in 1919 behoorde het gebiedtot Italië, daarvoor was zijn geschiedenisgelinkt aan Tirol en de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie.In de middeleeuwen behoorden demeestewijngaarden toe aan de kerk en werd eendeel van de wijn over de Brennerpas ver-voerd naar de Zuid-Duitse kloosters. Hetwas trouwens Napoleon die deze regio vanzijn Germaans klinkende naam voorzag ende napoleonistische code had ook veelinvloed op de wijncultuur. Net zoals inBourgogne leidde de wetgeving tot een ver-snippering van wijngebieden. Duizendenboeren met een minilapje wijngaardhadden te weinig om te overleven.Dat verklaart dan weer de dominante posi-tie van de coöperatieven in Zuid-Tirol. Nood-gedwongen gingen de kleinewijnboeren enhandelaren zich groeperen. Op commer-cieel vlak kreeg Zuid-Tirol het ook aarts-moeilijk. Na de EersteWereldoorlog verloorde streek de traditionele afzetmarkten Oos-tenrijk en Duitsland en daarna verdronkenze geruime tijd in de zee van het ‘nieuwe’Italiaanse wijnaanbod. Bovendien werdensteeds meer wijngaarden, vooral in devlakte, opgeofferd voor de appelteelt. Passinds het einde van de twintigste eeuwvloeit er een nieuwe dynamiek door demagnifieke valleien van Zuid-Tirol.

Een ander bonuspunt van Zuid-Tirol is degeografie. De wijnstreek drapeert zich tegende zuidelijke flanken vandeAlpen en zo zijn

WijnrapportF R A N K V A N D E R A U W E R A

K

Buitenbeentje met brio

Castel Sallegg, Bischofsleiten Kalterersee Auslese Klassisch 2009Zuid-Tirol/Südtirol (Italië), 10,79 euroVerdeler: LambrechtWijnen (9830 Sint-Martens-Latem),09/282.87.62, www.lambrechtwijnen.be

SMAAKErg nerveus en kwiek,gevolgd door rijpe,milde impressies vanmarsepein, melkcho-colade, frambozencou-lis en kersenlikeur,maar tegelijk vief fris,met de tannines reedsmaximaal versmolten.

CONCLUSIEDeze 100% schiava-cuvée is nu hele-maal à point enmoet absoluut koel(12°C) geserveerdworden. Serveerhem zelfs bij visge-rechten zonder tezwaar sauswerk.

KLEUREnorm transparanteroze kleur, waterachtig,met een glanzendetranenboog. De kleurlijkt stokoud.

BOEKETGekonfijte aroma’svan o.a. kirsch, ma-raschino-kers, MonChérie-bonbons enamandelbrood.

Tenuta Lageder, Römigberg Kalterersee Klassisch 2009Zuid-Tirol/Südtirol (Italië), 10,95 euroVerdeler: Licata Vini (3590 Diepenbeek),011/22.20.37, www.licata.be

SMAAKRonde, bijzondersoepelemondvullingmet opnieuw roodsteenfruit in de hoofd-rol. Verder een lichtemineraliteit, maarvooral ook een kruidigaccent en een elegantefraîcheur.

CONCLUSIEHet ordewoord luidt jong enkoel drinken. De schiava-drui-ven voor deze biodynamischewijn werden geplukt aan hetCaldaromeer, maar leverenslechts 12,5% alcohol op.Verbleef een 4-tal maanden opSloveense eik. Lekker bijcharcuterie of pasta.

KLEURVoor eenmodern oogeerder tegenvallendekleur: bleekrood,maarzeer helder en voorzienvan vette tranenkaarsen.

BOEKETEnorm aangename floraleneus van viooltjes en kersen-pitten, daarna ookgedroogde tuinkruiden.Zeer expressief.

al denteDMM

Sinds het einde van detwintigste eeuw vloeiter een nieuwe dynamiekdoor de valleienvan Zuid-Tirol

DMM00_028_V1_20110508_tirolfrank.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:07 Pagina 28

Page 27: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

dedruivenstokkenbeschermd tegendekoudenoordenwind. Tegelijk genieten ze van eenmediterrane invloed. ’s Zomers wisselen ver-schroeiend hete temperaturen af metonweders die een einde maken aan somslange periodes van droogte. Ook bevorderlijkvoor de druivenkwaliteit is de Indian summerin de herfst.Het vrij heterogene terroir maakt Zuid-Tirolerg geschikt voor de wijnbouw. In de bodemzit vaak zand en mergel, naast afzettingenvanprehistorischegletsjersmet veel kalk.Hetzijnmeestal lichte engoedgedraineerdegron-den die snel opwarmen als de zon op de heu-

vels schijnt.Heelwatwijngaardenwerdenbo-vendien in terrasvorm aangelegd en kunnenzo, zeker als ze op het zuiden gericht zijn,extra lang van de zon profiteren.

ZUID-TIROL OP TAFELVoordeze kennismakingsdegustatie focussenweop tweedruivenrassenmet een sterk lente-en zomertemperament én een groot gastro-nomisch bereik in deze seizoenen: de sauvig-nonblanc voordewitte en shiava voorde rodewijn. Aande sauvignonblanc-druifwillenweniet te veelwoorden verspillen. Het enigewatons opviel was dat de Zuid-Tirol-versie duide-lijk meer gemeen heeft met zijn broertje uitde Loirestreekdanmetdenieuwewereldversiezoals die in Nieuw-Zeeland wordt gebruikt.Vooral deminerale concentratie en fraîcheurdomineert in het glas.De blauwe schiava grossa-druif is anderekoek. Erg bekend is deze druif alvast niet. Ditras, ook bekend onderDuitse pseudoniemenals vernatsch of trollinger, is in deze regionochtans razend populair vanwege zijn aan-

passingsvermogen en flinke rendementen.Ook al kreeg het druivenras klappen door dewijzigende modetrends want consumentenvallen vandaag voor krachtigere, bodyrijkewijnen. Schiavablijft sowiesodebelangrijksteDOC-druif binnendeZuid-Tirol-appellatie.Wijkozen echter vooral voor cuvéeswaarmendevan nature nogal makkelijk oplopende op-brengst bewustheeft ingesnoeid.Dat komtdekwaliteit uiteraard ten goede.Toch is een waarschuwing op zijn plaats:bekijk deze wijn niet door uw normale bril.Vernatsch of schiava kan veel rood fruit dra-gen, maar geeft aanzienlijk minder diepekleurspiegels dan we tegenwoordig gewendzijn. Dat kan zorgen voor een schokeffect bijhet eerste contact. Bovendien is zo’n cuvéeook geen blijver. Zijn jeugdige fruitfactor —en de absoluut vereiste koele schenktempe-ratuur—makenhem tot eenuitgelezenpart-ner voor het voorjaar en de komendezomerperiode. Een keukenmet lentekriebelsen zomerjeuk kortom, en een flinke dosismediterrane accenten. �

St. Michael-Eppan, Sanct Valentin Sauvignon 2008Zuid-Tirol/Südtirol (Italië), 28,90 euroVerdeler: Buonsenso Franco (2630 Aartselaar),03/238.67.53, www.buonsenso.be

SMAAKComplex in demond,met daarbo-venop een supersap-pige textuur vanvooral limoenzesteen pompelmoes-sorbet. Prima balanstussenmineraliteiten aciditeit.

CONCLUSIEDe toplijn uit de SanMi-chele Appianowinery. Eenelegante fruitatleetmettoekomst, die duidelijkeen tijdje sur lie heeft ver-bleven. Deze cuvée kloptmoeiteloos een pak sancer-res. Bestemd voor vis- enkreeftgerechten.

KLEURNog groen glanzend,superstralendmeteen enorme helder-heid, zo klaar alsbronwater.

BOEKETKruidige geurstart,gevolgd door impressiesvan citrusfruit, pruimen-jam, verse netel en eengrotemineraliteit.

ElenaWalch, Castel Ringberg Sauvignon 2009Zuid-Tirol/Südtirol (Italië), 14 euroVerdeler: Viva Vino (9100 Sint-Niklaas),0475/44.19.69, www.vivavino.be

SMAAKGenereus én leven-dig van structuur.Strakmineraal ge-spannen, exotischernaar de afdronk toemet impressies vanbanaansorbet en pa-paja. Supersappige,grassige afdronk.

CONCLUSIEElenaWalch, architectevan opleiding, is éénvan de leading lady’svan deze appellatie dieelegantie én powerweet te koppelen.Ideaal bij noedelgerech-ten, riviervis, mosselenen oesters.

KLEURSchitterend licht-goudgeel, voorzienvan een langetranenbandmetveel intensiteit.

BOEKETComplexe aroma’s vanwit en groen fruit: appel,perzik, limoen, groenepruimpjes, plus eenmi-neraal en floraal accent.

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 2 9

� Het uit 1606 stammende wijndomein Manincor in Caldaro, even ten zuiden van Bolzano, is het grootste inZuid-Tirol. In 2004 liet de huidige eigenaar, graaf Michael Goëss-Enzenberg, een nieuwe bottelarij (links) optrekken.

DMM00_028_V1_20110508_tirolfrank.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:07 Pagina 29

Page 28: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

In het oostelijke deel van Zuid-Tirol, aan de rand van de Dolo-mieten, ligt de 14 dorpen tellende vallei Val Pusteria (Puster-tal), een ideaal gebied voor een onvergetelijke zomeren wintervakantie. In juni 2009 werden de Dolomieten door de Unesco uitgeroepen tot werelderfgoedsite. De wereld heeft aldus de unieke schoonheid van de Dolomieten erkend. Lieflijke dorpjes en romantische zonneplateaus, talrijke wan-delpaden met na elke bocht een ander verrassend uitzicht, schilderachtige burchten en kleine kapelletjes. Liefhebbers van uitstekende gastronomie, kunst, cultuur en winkelen komen hier eveneens volledig aan hun trekken. De voornaam-ste troef is evenwel de Zuid-Tiroolse gastvrijheid die van uw verblijf in de eenvoudige, gezellige pensions, verzorgde ap-partementen en comfortabele eersteklas hotels in het Plan de Coronesgebied een onvergetelijke ervaring maakt.

www.kronplatz.com - www.suedtirol.info/kronplatz_be

Plan de Corones/Kronplatz

Wirtshaushotel alpenrose***

I- 39030 - S. Lorenzo di Sebato/St. LorenzenTel. +39 0474 403149 [email protected]

alpijnse verWenWeken

7 overnachtingen in halfpension

» Welkomstgeschenk » Avonturen-wandeling » Informatiemap over het land en zijn inwoners » Gebruik van de eigen kegelbaan en badmantel » Lunch in een berghut

Van 07/05/11 tot 29/10/11

€ 430,00 per persoon in de Juniorsuite, € 370,00 in een comfortabele tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/alpenrose_be

Een nieuw driesterrenhotel en het eerste ‘Wirtshaushotel’ in Zuid-Tirol. Het hotel beschikt over een zwembad en saunalandschap, een grote eetzaal, een eigen kegelbaan, een café (bar), een ‘Speckstube’ (traditioneel eethuis) en een recreatieruimte voor groot en klein. Voor de kleinste gasten is er ook een kinderpark met een kinderboerderij.

hotel Brötz***

I - 39030 - Rasun/RasenTel. +39 0474 496138 [email protected] www.hotelbroetz.com

actieve avonturenWeek Dolomieten-val pusteria

7 overnachtingen in halfpension

» Geleide wandelingen » Welkomst-drink » Diner met live muziek» Fietstocht

Van 14/05/11 tot 23/10/11

Vanaf €392,00 per persoon in een tweeper-soonskamer

www.suedtirol.info/broetz_be

Hotel met comfortabele kamers, binnenzwembad, saunalandschap, whirlpool, ligweide, fitnessruimte, mas-sages, verhuur van fietsen en bekende gastronomische keuken.

agstners hotel rainegg ***

I - 39030 - Valdaora/Olang Tel. +39 0474 [email protected]

WanDelWeek tussenDe alpenBloemen7 overnachtingen in halfpension» 1 geleide wandeling » Kookcursus met de gastheer » Bezoek aan het open-luchtzwembad

Van 02/07/11 tot 23/07/11 van 27/08/11 tot 11/09/11

€ 385,00 per persoon in een tweepersoonskamer

www.suedtirol.info/rainegg_be

Gezellig en rustig gelegen familieho-tel. Uitstekende Tiroolse en Italiaanse keuken, met ook vegetarische gerech-ten. Nieuwe wellnessruimte met alpijns hooibed, kruidenbad en schoonheids-bad. Mooie, comfortabele kamers en familiesuites met panoramisch uitzicht.

hotel Weisseslamm ***s

I - 39035 - Monguelfo/WelsbergTel. +39 0474 [email protected]

actief programma ‘Betover-enDe BergWeiDen’7 overnachtingen in ¾-pension

» Geleide wandelingen » Deugddoend massagebad » Aperitief en zesgan-gendiner bij kaarslicht

Van 21/05/11 tot 31/07/11 van 04/09/11 tot 31/10/11

Vanaf € 370,00 per persoon

www.suedtirol.info/weisseslamm_be

Uw dromen worden waar – in Hotel Weisses Lamm!Laat u verwennen en verrassen. Geniet van de hartelijke gastvrijheid in een romantische sfeer. Kom tot rust en tank energie onder de gewelven van ons saunalandschap.

hotel aqua BaD cortina***s

I - 39030 - S. Vigilio di Marebbe / St. Vigil inEnnebergTel. +39 0474 501215 [email protected]

ontDek De Dolomieten

7 overnachtingen in halfpension

» Een ochtendwandeling naar de eigen minerale bron » Een wandeling door de bossen en weiden met gastheer Nicol » Een bergwandeling met gids Marco » Kneipptocht » Sauna en open-luchtwhirlpool

De naam van het hotel verwijst naar de minerale bron ‘Aqua Bad Cortina’. Het authentieke Hotel werd al voor de 18de eeuw in geschriften vermeld. Het hotel is rijk aan tradities, kunst en ge-schiedenis en combineert de sfeer van vervlogen tijden met modern comfort en een hedendaagse dienstverlening.

Van 11/06/11 tot 16/07/11 van 03/09/11 tot 25/09/11

Vanaf € 400,00 per persoon in tweeper-soonskamer 'Classic'

www.suedtirol.info/aquabadcortina_be

Page 29: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 2 1

Beroemd kuuroord van weleer werd veelzijdige pleisterplek

DMM

MERANO RELIËF IN DE STAD‘Ik ben zo gecharmeerddoor de prachtigemagnolia’s en palmendat ik besloten heb ommijn verblijf inMerano/Meran metenkele weken teverlengen.’ Dat schreefkeizerin Sissi aan haargemaal, keizer Franz-Joseph in Wenen.Wij zouden in haarplaats hetzelfde hebbengedaan.

DOOR URBAIN VANDORMAEL

eizerin Sissi was eengraag geziene gast in Me-rano/Meran, innemendénvrijgevig. De wandelwegvan het stadscentrumnaar het kasteel vanTrauttmansdorff is naar

haar genoemd.Vanaf denegentiende eeuwbe-hoordehet lieflijke stadje aandeoevers vandeAdige/Etsch tot de favoriete adressen van deEuropesehoge adel omdekoudewinters doorte komen. Dat had alles temakenmet hetme-diterrane klimaat én de heilzame kracht vanhet radonhoudende bronwater dat er uit hetbodemgesteente borrelde. De prachtige villa’sin jugendstil aan de promenades links enrechts van de rivier herinneren aan die peri-ode van economische hoogconjunctuur engrote sier.Merano was in de negentiende en het beginvan de twintigste eeuw een van de bekendsteenmondainste kuuroorden vanWest-Europa,beroemd om zijn geneeskrachtige waterba-

den.Het statige Kurhaus is tot op vandaag eenvan de best bewaarde jugendstilgebouwen inde Alpen; het Kursaal met meer dan duizendzitplaatsen doet nu dienst als congrescen-trum, terwijl het Bloemenpaviljoenwordt ge-bruikt voor gala-avonden en sjieke bruiloften.In kleinere zalen worden seminaries en ten-toonstellingen gehouden. Het jonge volk fla-neert als vanouds over de zomerpromenadeof zit gezellig te kletsen op het terrassencafévan de Terme Merano. Dit nieuwe wellness-complex dateert uit 2005 – de imposantetransparante kubus uit staal en glas is zo on-geveer dehedendaagse blikvanger vande stad.De Terme is ingeplant in een uitgestrekt parkvan 50.000 vierkante meter, met speel- ensportweiden voor kinderen en jongeren. In dezomermaanden worden hier geregeld (klas-sieke) concerten georganiseerd. Begin julistaat de opera Nabucco van Verdi op het pro-gramma. TermeMeranobehoort tot het bestevan wat Italië te bieden heeft op het vlak vanwellness en medical spa. Het aanbod is om-

Kvangrijk en verscheiden: dertien binnen- entwaalf buitenzwembaden, één biosauna entwee Finse sauna’s, drie dampbaden en eenaromabad. Natuurlijk kunt u zich hier ookuitgebreid en op velerleimanieren latenmas-seren, of een lichaamspakking laten opsme-ren op basis van extracten van natuurlijkeproducten uit de directe omgeving, zoals ap-pelen, wijndruiven, jeneverbessen, kastanjes,koeienmelk, schapenwol enhooi van de berg-weiden. Het radonhoudende bronwater heeftvoornamelijk een pijnstillende werking enwordt aangewend voor de behandeling vanspataders, artrose en ontstekingen van spie-ren en gewrichten. Een behandeling omvatzes tot twaalf baden van telkens twintig mi-nutenbij een temperatuur van35 tot 37°C. engebeurt onder medisch toezicht.Hydro- en Kneipp- therapieën (met een out-door Kneipp-parcours) ronden het aanbod af.De gasten vanhet Terme-hotel kunnenvia eenondergrondse gang het thermencomplex be-reiken.

WATER, HOUT, STEENTerme Merano is ook architectonisch eenmeesterwerk. De strakke lijnen van de for-midabele kubus vormen een scherp contrastmet het vloeiende lijnenspel van de jugend-stilbouwwerken in de stad en de grillige vor-men van het omringende bergland. Debinneninrichting is van de hand van de be-kende architect en ontwerper Matteo Thun(°1952), telg uit een Zuid-Tirools adellijk ge-slacht. Matteo studeerde aan de Academievan Salzburg onder leiding van OskarKokoschka en promoveerde in de bouw-kunde aan de universiteit van Florence. In dejaren tachtig en negentig verwierf hij grotebekendheid met zijn originele ontwerpenvan dagelijkse gebruiksvoorwerpen, van es-pressokopjes voor Lavazza tot uurwerken vanSwatch. Tien jaar geleden verlegde hij zijnwerkterrein naar buiten en ging hij hotels enopenbare gebouwen ontwerpen.Hotel Side in het

Duitse Hamburg werd in 2001 verkozen tot‘Hotel van het jaar’ en in 2004 won zijn ho-telproject Vigilius Mountain Resort de Wall-paper Design Award. In datzelfde jaar werdThun opgenomen in de New Yorkse ‘Hall ofFame’.Typerend voor zijn ontwerpen is zijn strevennaar authenticiteit en respect voor land-schap en natuur. Die kenmerken vinden weook terug in het interieur van de Terme Me-rano. Water is het centrale thema. Thun lietde gebruiktematerialen – hout en steen – zobehandelen dat zij de indruk wekken eeu-wenlang door water te zijn beïnvloed.Wie teweinig tijd heeft om zich er te laten verwen-nen, moet alleszins de tijd nemen om dekubus aan de binnenkant te bewonderen.Het visitekaartje dat de Zuid-Tiroolse archi-tect en ontwerper hier achterliet, is grotekunst en verdient alle achting.

� Het spectaculaire ‘brilplatform’van architect Matteo Thun.

DMM00_020_V1_20110508_tirolmerano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:30 Pagina 20

Page 30: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

7 M E I 2 0 1 1 De Morgen MAGAZINE 2 1

Beroemd kuuroord van weleer werd veelzijdige pleisterplek

DMM

MERANO RELIËF IN DE STAD‘Ik ben zo gecharmeerddoor de prachtigemagnolia’s en palmendat ik besloten heb ommijn verblijf inMerano/Meran metenkele weken teverlengen.’ Dat schreefkeizerin Sissi aan haargemaal, keizer Franz-Joseph in Wenen.Wij zouden in haarplaats hetzelfde hebbengedaan.

DOOR URBAIN VANDORMAEL

eizerin Sissi was eengraag geziene gast in Me-rano/Meran, innemendénvrijgevig. De wandelwegvan het stadscentrumnaar het kasteel vanTrauttmansdorff is naar

haar genoemd.Vanaf denegentiende eeuwbe-hoordehet lieflijke stadje aandeoevers vandeAdige/Etsch tot de favoriete adressen van deEuropesehoge adel omdekoudewinters doorte komen. Dat had alles temakenmet hetme-diterrane klimaat én de heilzame kracht vanhet radonhoudende bronwater dat er uit hetbodemgesteente borrelde. De prachtige villa’sin jugendstil aan de promenades links enrechts van de rivier herinneren aan die peri-ode van economische hoogconjunctuur engrote sier.Merano was in de negentiende en het beginvan de twintigste eeuw een van de bekendsteenmondainste kuuroorden vanWest-Europa,beroemd om zijn geneeskrachtige waterba-

den.Het statige Kurhaus is tot op vandaag eenvan de best bewaarde jugendstilgebouwen inde Alpen; het Kursaal met meer dan duizendzitplaatsen doet nu dienst als congrescen-trum, terwijl het Bloemenpaviljoenwordt ge-bruikt voor gala-avonden en sjieke bruiloften.In kleinere zalen worden seminaries en ten-toonstellingen gehouden. Het jonge volk fla-neert als vanouds over de zomerpromenadeof zit gezellig te kletsen op het terrassencafévan de Terme Merano. Dit nieuwe wellness-complex dateert uit 2005 – de imposantetransparante kubus uit staal en glas is zo on-geveer dehedendaagse blikvanger vande stad.De Terme is ingeplant in een uitgestrekt parkvan 50.000 vierkante meter, met speel- ensportweiden voor kinderen en jongeren. In dezomermaanden worden hier geregeld (klas-sieke) concerten georganiseerd. Begin julistaat de opera Nabucco van Verdi op het pro-gramma. TermeMeranobehoort tot het bestevan wat Italië te bieden heeft op het vlak vanwellness en medical spa. Het aanbod is om-

Kvangrijk en verscheiden: dertien binnen- entwaalf buitenzwembaden, één biosauna entwee Finse sauna’s, drie dampbaden en eenaromabad. Natuurlijk kunt u zich hier ookuitgebreid en op velerleimanieren latenmas-seren, of een lichaamspakking laten opsme-ren op basis van extracten van natuurlijkeproducten uit de directe omgeving, zoals ap-pelen, wijndruiven, jeneverbessen, kastanjes,koeienmelk, schapenwol enhooi van de berg-weiden. Het radonhoudende bronwater heeftvoornamelijk een pijnstillende werking enwordt aangewend voor de behandeling vanspataders, artrose en ontstekingen van spie-ren en gewrichten. Een behandeling omvatzes tot twaalf baden van telkens twintig mi-nutenbij een temperatuur van35 tot 37°C. engebeurt onder medisch toezicht.Hydro- en Kneipp- therapieën (met een out-door Kneipp-parcours) ronden het aanbod af.De gasten vanhet Terme-hotel kunnenvia eenondergrondse gang het thermencomplex be-reiken.

WATER, HOUT, STEENTerme Merano is ook architectonisch eenmeesterwerk. De strakke lijnen van de for-midabele kubus vormen een scherp contrastmet het vloeiende lijnenspel van de jugend-stilbouwwerken in de stad en de grillige vor-men van het omringende bergland. Debinneninrichting is van de hand van de be-kende architect en ontwerper Matteo Thun(°1952), telg uit een Zuid-Tirools adellijk ge-slacht. Matteo studeerde aan de Academievan Salzburg onder leiding van OskarKokoschka en promoveerde in de bouw-kunde aan de universiteit van Florence. In dejaren tachtig en negentig verwierf hij grotebekendheid met zijn originele ontwerpenvan dagelijkse gebruiksvoorwerpen, van es-pressokopjes voor Lavazza tot uurwerken vanSwatch. Tien jaar geleden verlegde hij zijnwerkterrein naar buiten en ging hij hotels enopenbare gebouwen ontwerpen.Hotel Side in het

Duitse Hamburg werd in 2001 verkozen tot‘Hotel van het jaar’ en in 2004 won zijn ho-telproject Vigilius Mountain Resort de Wall-paper Design Award. In datzelfde jaar werdThun opgenomen in de New Yorkse ‘Hall ofFame’.Typerend voor zijn ontwerpen is zijn strevennaar authenticiteit en respect voor land-schap en natuur. Die kenmerken vinden weook terug in het interieur van de Terme Me-rano. Water is het centrale thema. Thun lietde gebruiktematerialen – hout en steen – zobehandelen dat zij de indruk wekken eeu-wenlang door water te zijn beïnvloed.Wie teweinig tijd heeft om zich er te laten verwen-nen, moet alleszins de tijd nemen om dekubus aan de binnenkant te bewonderen.Het visitekaartje dat de Zuid-Tiroolse archi-tect en ontwerper hier achterliet, is grotekunst en verdient alle achting.

� Het spectaculaire ‘brilplatform’van architect Matteo Thun.

DMM00_020_V1_20110508_tirolmerano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:30 Pagina 20

Page 31: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

2 2 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

KLEINER EN FIJNERMerano is een echt zuiders aandoende stad.Opstraat en in de winkels is het Italiaans despreektaal; wie Duits spreekt, wordt echtervriendelijk te woord gestaan. Van taalstrijd ishier geen sprake. De jonge generatie voelt zichhoe langer hoemeer Italiaan en gedraagt zichook zo. Merano is drie keer kleiner dan Bol-zano, kleiner én fijner. Het sociale leven speeltzich af opde zomerpromenade, ter hoogte vande brug. In de levendige binnenstad zoekt deoudere generatie de schaduw op onder de ar-caden.Demensenhierhechtenveel belangaangoed eten en drinken en geven behoorlijk veelgeld uit aan kwaliteitsvolle producten, liefstvan eigen bodem. De delicatessenzaak Seib-stock (Via Portici 227) bestaat sinds 1890 en ishet culinaire paradepaardje van de stad. Hetaanbod is alomvattend: van de beste vleeswa-ren van boeren uit de streek en verse groentenen fruit uit de regio tot tientallen soortenkaas,olie, pasta, rijst enkoffie.Dekwaliteit primeert,de klant betaalt graag. Zes opde zevendagen ishet er aanschuiven. Bij confiserie Pfitscher (Viadella Libertà 80) is het aanschuiven voorde lek-kerste taarten en wafels van de stad. Knappe-rige wafels met mokka- of notensmaak enovergoten met de beste chocolade vormen aljaren het handelsmerk van deze familiezaak.Merano is geen modestad. Hoewel alle grotenamenvande Italiaanse couture –Armani, Bri-oni, Canali, Cerutti, Pal Zileri, Zegna – hier inde etalagehangen, is het aanbodbeperkt.MaarMerano heeft Dimitri! Dimitrios Panagioto-poulos (Kurhauspassage, Via della Libertà 24) ,zoon van een Griekse vader en een Zuid-Ti-roolse moeder, leerde de kleermakersstiel bijVivienne Westwood en Jil Sander. In 2006 be-sloot hij zijn eigen weg te gaan en richtte hetlabel ‘Dimitri’ op. Panagiotopoulos verrastemet bekoorlijke creaties uit dure zijde en chif-fon. Exclusief en wondermooi, maar erg duur.EvelynOrtner runde inde via Portici jarenlang

een winkeltje in tweedehandskleding voorvrouwen, inclusief kledingmuseum in mini-formaat. Tot zij het beu werd dat vrouwelijkekunstenaars enhunwerkniet de aandacht kre-gen die zij verdienden. Ortner trad toe tot debeweging FEM ART Museum, die vrouwen inde kunst en hunwerk in de etalage wil zetten.Ondertussen heeft een 50-tal musea zich aan-geslotenbij FEMARTMuseumenheeft ookEve-lynOrtnerhaar kleineheiligdomomgebouwd.Het Frauenmuseum is ondergebracht in hetvoormaligeClarissenklooster (PiazzadelGrano3) en toont de vrouwelijke ontvoogdingsstrijddoor de eeuwenheen.Nog goednieuws: de en-tree is gratis. Kunst tegen nultarief.

EXOTISCHE BLOEMENPRACHTEen bezoek aan het kasteel en de tuinen vanTrauttmansdorff is een jaarlijkse traditie inZuid-Tirol. Door het mediterrane klimaatgroeien hier op een oppervlakte van 12 ha demeest exotische bloemen, planten en bomen,die enkel rond deMiddellandse Zee, in Azië ofZuid-Amerika voorkomen. Vanaf dit voorjaarzijn de tuinen een eyecatcher rijker. Een tun-nel van 200meter in de rotsen voert de bezoe-ker naar een mysterieuze, onderaardsebotanische onderwereld. Een multimediaalspektakel over het leven onder de grond.

STALEN BRILArchitect Matteo Thun heeft op het einde vande Sissi-promenade in de tuin van Trautt-mansdorff eenplatformontworpen inde vormvaneen reusachtige stalenbril. Vanophet plat-formkrijg je eengrandioosuitzicht opde stad.In de vakantiemaanden blijven de tuinen opvrijdag open tot 23 uur, op dinsdagochtendzijn er kinderrondleidingen. De tuinen vanTrauttmansdorff liggen in het oosten van destad en zijn ook te voet bereikbaar via de Sissi-wandelweg die in het stadscentrum vertrekt.Wiedoorstapt, klaart deklus in eenkwartier.�

In de zomer wordt het soms tropisch warmin Merano. Voor veel inwoners het sein omhet weekend door te brengen in hun zomer-verblijf in een van de hogergelegen dorpen.Daar bevinden zich ook de mooiste hotelsen de beste restaurants.

ROMANTIEK EN RUSTHet viersterren Romantik Hotel Oberwirt isniet het sjiekste en duurste hotel van deregio, maar geldt als het beste in zijn genre.Onder de noemer ‘Zuid-Tiroolse romantiekvoor gasten uit de hele wereld’ creëerdenJosef Waldner en zijn kinderen hier een oasevan rust en genot. Het hotel-restaurant ser-veert klassieke gerechten op topniveau, dekamers zijn ruim en voorzien van het mo-dernste comfort. De romantisch aangekledesuites zijn echte hartendiefjes. Het beauty- enwellnessaanbod is ruim en gevarieerd, meteen prachtig openluchtzwembad.INFO Romantik Hotel Oberwirt, 39020Marlengo bij

Merano, www.oberwirt.com

ONGEWOON GEWOONFamiliepension wordt hypermodern vierster-renhotel uit hout, glas en natuursteen dat deene designprijs na de andere wint. Dat is hetverhaal dat Florian en Barbara Gartner schre-ven in Tirolo bij Merano. De inrichting issober, strakke lijnen zetten de toon. Zachtetinten creëren een ontspannen sfeer. En degastheer en gastvrouw nemen uitgebreid detijd voor persoonlijk contact met de gasten.Hotel Gartner telt veertig kamers, de ruimesuites hebben een terras met toegang tot deligweide en kruidentuin. Het beauty- en well-nessaanbod omvat een uitgebreide reeksschoonheids- en gezondheidsbehandelingen.Er zijn sauna’s, een dampbad en een binnen-en buitenzwembad. In het restaurant ser-veert chef-kok Andreas Alber verfijnde enlicht verteerbare mediterrane gerechten.INFO Hotel Gartner, Strada Principale 65, 39019 Tirolo,

www.hotelgartner.it

VERHEVEN KOOKKUNSTEen tweesterrenrestaurant in een vijfsterren-hotel, dat komt zelden voor. Gerhard Wieser(43) kookt al tien jaar in het gourmetrestau-rant Trenkerstube van het eerbiedwaardigetophotel Castel in Tirolo, dat al 125 jaar be-staat. De volbloed Zuid-Tiroler Wieser ging inde leer bij de beste chef-koks in Duitsland enZwitserland. In 2006 kwam de eerste Miche-linster, vorig jaar de tweede. De chef ziethierin een beloning voor zijn jarenlangeinzet en inventiviteit. Wiesers geheim: “Kwa-liteitsvolle producten uit de regio die elkedag vers worden aangeleverd door een tientalvaste leveranciers.”INFO Trenkerstube, Vicolo dei Castagni 18, 39019 Tirolo,

www.hotel-castel.com

Hoog in de bergen

DMM

� Mediterrane flora in de tuinen van Schloss Trauttmansdorff, vlak buiten de stad.

DMM00_020_V1_20110508_tirolmerano.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:28 Pagina 22

Page 32: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

“Een vegetarische maaltijdmet een goed glas rode wijn volstaat.”

Alois Lageder iswijnbouwer inZuid-Tirol. Zijnklassewijnen zijn bijons onder meer tekoop bij Licata inDiepenbeek.

PiazzadellaMostra 2, 39100Bolzano, +39 0471980214

Zuid-Tirol heeft een fantastische gastronomischescene. Veel restaurants werden gelauwerd en be-kroond. Veel van die eetgelegenheden liggen in devalleien en op de bergtoppen, maar ik zou lievereen paar restaurants noemen in de belangrijkstesteden van Zuid-Tirol. Dit restaurant in Bolzano bij-voorbeeld werd in april 2010 heropend door RobertWieser en Karl Baumgartner. Dat was goed nieuws,want dit is altijd een van de meest geliefde pleister-plekken geweest voor zowel lekkerbekken uit Bol-zano als buitenlandse toeristen. Dat wijn eenhoofdrol speelt in dit restaurant, laat me natuurlijkniet koud. Dewijnkelder bevindt zich in hetmiddenvan het restaurant en herbergt vooral biologische enbiodiynamische wijnen.

KALLMÜNZ

Piazza della Rena 12, 39012Merano, +39 0473 212917

Chefkok Luigi Ottaiano verstaat de kunst om deZuid-Tiroolse enmediterraanse keuken perfect metelkaar te combineren. Hier eet je vooral vis engroenten. De Japanse sommelier zal je altijd debeste wijn-spijscombinatie voorstellen. De locatie isook een voltreffer. Het restaurant is gelegen in hetkasteel in het centrum van Merano, de stad waarkeizerin Sissi haar zomervakanties doorbracht. Erheerst een eenvoudige maar elegante sfeer.

RISTORANTE ELEPHANT

Via Rio Bianco 4, 39042 Bressanone, +39 0472 832750

Dit restaurant is gevestigd in een van de oudste ho-tels van de streek. Het werd zopas uitgeroepen totHistorisch Hotel van het jaar 2011. EigenaarMichael Falk is uitzonderlijk goed in het verzoenenvan traditie met vernieuwing. Het restaurant heeftmisschien een beetje een gekke naam, maar daar iseen reden voor.

RESTAURANT JASMIN

Gries 4, 39043 Chiusa, +39 0472 847448

De chef van dit restaurant in een van onze kleinstestadjes was op zijn 24ste de jongste Italiaanse kokdie een Michelinster kreeg. In 2010, toen hij 29 jaaroud was, kreeg hij een tweede. Als je reserveertmoet je kiezen tussen het vlees- en het vismenu.Aan tafel val je van de ene verrassing in de andere.

ENOTHEQUE BERNARDI

Stuck 6, 39031 Brunico, +39 0474 370186

Een apart adresje. De enotheek is gelegen onder hetviaduct van Brunico. De exquise wijnselectie, dievergezeld wordt door sneetjes vlees, worst en salamiuit eigen huis en dagelijks variërende voorgerech-ten en hoofdgerechten maken dit een unieke plek.Het is een plek met karakter. En karakter, dat heefteigenaar Karl Bernardi ook.

L A A T S T E A V O N D M A A L ?

DMM Waar eet ?

Alois LagederELEPHANT

3 4 De Morgen MAGAZINE 7 M E I 2 0 1 1

S O F I E V A N D E N B O S S C H E

ZUR KAISERKRON

KLEINE FLAMMEVia Città Nuova 31, 39049 Vipiteno, +39 0472 766065

Dit restaurant kreeg de charmante naam ‘kleinvlammetje’. Het is niet alleen maar de traditionelekeuken die de klok slaat in Zuid-Tirol. Hier verrastBurkhard Bacher je met zijn verse panaziatischekeuken. Zijn echtgenote Anneliese gidst je met veelplezier door de uit de kluiten gewassen wijnkaartmet Zuid-Tiroolse wijnen.

KALLMÜNZ

KLEINE FLAMME

SCHOENECK

DMM00_034_V1_20110508_tirolwaareet.qxp:DMM_nieuw 26-04-2011 17:01 Pagina 34

Page 33: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Zuid-Tirol een betoverend veelzijdige vakantie in de Italiaanse Alpen

Schitterend hotel met een uitzonderlijke ligging en buitengewone faciliteiten. Voor een echte droomfamilievakantie met de kinderen.

Een absolute aanrader.

vanaf € 77,90 pp pn in volpension

Comfortabel en gezellig hotel, ingericht met veel oog voor detail. De romantische en intieme uit-straling geven het net dat tikkeltje meer, vandaar onze ‘plus’-waardering.

vanaf € 109,50 pp pn in halfpension

VU Je

tair

nv, li

c 120

1

Meer info bij Jetaircenter, uw reisagent in de buurt of www.jetair.be

CHARME EXCLUSIVE

Alphotel Tyrol ★★★★code 73022

HOTEL Meranerhof ★★★★ pluscode 73028

PROMOHappy Kids

• Kinderen van 0 t.e.m. 6 jaar: gratis in volpension.

• Eén kind van 7 jaar: gratis in volpension.(Op de kamer

van min. 2 volbetalende personen.)

Gratis nachten6 + 1 / 12 + 2: verblijf binnen 2/5-25/6

en 8/10-7/11.

PROMOEarly booking-5% als u boekt vóór 1/4

Happy Kids Gold• Kinderen van 0 t.e.m. 12 jaar: gratis

in halfpension (op de kamer van min. 2 volbetalende personen).• Twee kinderen van 0 t.e.m. 18 jaar

in een apart kamertype 22 genieten elk 30% korting.

Gratis nachten6 + 1 / 12 + 2: aankomst op 25/6 of 27/8.

gratis

aankomst op 25/6 of 27/8.

ZOMER 2011 www.jetair.be

AutovakantiesEuropa

Untitled-2 1

27/10/10 09:28

SudTirol032011.indd 1 18/03/11 11:49

Page 34: DeMorgen Magazine Zuid-Tirol Mei 2011

Welkom in 20.000 kilometer ongerepte natuur en in een van de mooiste en indrukwekkend-ste landschappen van Europa. In een gebied met onbegrensde mogelijkheden en 300 dagen zonneschijn. In een betoverend veelzijdige streek vol contrasten, waar drie culturen en men-taliteiten in volledige harmonie samenleven. Welkom in de Alpen. Welkom in de mediterrane sfeer. Welkom in Zuid-Tirol, het andere Italië.