cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 8 (52). GUSHT 2010. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

ARSIM

Hapat e para tënjë institucioni tëarsimit të lartë

DIPLOMACI

Roli i diplomacisë nëzgjidhjen e konfliktitnë MaqedoniNga: HYSEN UKA - FAQE 7

BOTIME

Prof.dr.Hajri Shehuboton fjalorinAnglisht - ShqipNga: SHAQIR SKARRA - FAQE 13Nga: DENIS LUSHI, DRITAN MURRJA - FAQE 3

Market KENLaprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

Liqeni i Dibrës në bing.comMicrosoft-i publikon foton e mëposhtme në faqen e parë të motorit të saj të kërkimit në internet

Photo: Blagoja Jankoski/Flickr/Getty Images

Liqeni i Dibres ishte javën e fun-dit të gushtit në faqen kryesore tëBing.com, kërkuesit të "Mikrosoft-it", së bashku me katër shpjegimerreth vendit.

“Liqeni Spile, një liqen artificialpranë qendrës së Dibrës, ështëveçse një prej vendeve të lashta qëështë duke fituar njohje të mad-he” shkruan Bing.com nëshpjegimin rreth fotos. Më pas,Bing shkruan se “Ky liqen nuk ësh-të vendi i vetëm i bukur që do tëshihni nëse vendosni të bëni njëvizitë”. Pastaj flet për qentë egjahut nga ky vend dhe historinë esaj. “Bariu Ilir” e quan qenin e“Një prej racave më të lashta tëqenve të gjahut qe vjen nga kyvend”, ndërsa për historikun e sajshkruan se “Ky vend ka qenë pjesëe Perandorisë Romake, PerandorisëOtomane, Perandorisë Bullgaredhe Perandorisë Serbe”.

Por nga dita e parë e publikim-it, Bing.com ka bërë korrigjime tëshpjegimeve rreth fotos. Ditën eparë shtronte pyetjen se “cili princnga ky vend arriti të bëhet gjener-ali më i madh në histori, pasi ish-te vrarë i ati", duke shtuar ne vazh-dim se mësues ka pasë Aristote-lin. Përgjigja jep linqe drejt webfaqeve për Lekën e Madh. Por,mesa duket, pas reagimeve të ndry-shme, “Bing.com” e ka vlerësuarmë mirë që ta hiqte nga ëebi. Ndër-sa shënimin se “vendi ka qënëpjesë e Bashkimit Sovjetik” e hoqi3-4 ditë me vonesë.

Sidoqoftë, pavarësisht faktin seBing.com e vendos foton në Re-publikën e Maqedonisë, ajo ështëfotoja që mund ti bënte reklamënmë të mirë se asnjë medium tjetërnë botë Dibrës dhe bukurive të saj.

Webfaqe Bing.com është pronëe Microsoft-it që vizitohen me mbi300 milionë njerëz në muaj, dukeqënë një ndër konkurentët më tëmëdhenj të Google.com, e cila porritet dita-ditës.

Fotografia mban si autor Blago-ja Jankoski.

Nga: Dr. SELMAN MEZIU

STUDIM

Nga Troja pellazgete Kastrioti i Arbërit

FAQE 10

Nga: BEQIR SINA

STUDIM

Halit Daci, dibrani qëfuti Skënderbeun nëliteraturën amerikane

FAQE 9

Anijet me flamurin e Maqedonisë do të lundrojnënë të gjitha detrat dhe oqeanet në botë. Pak muaj mëparë, qeveria e Maqedonisë mori vendimin për formim-in e flotës tregtare detare. Profesori i ekonomisë nëMaqedoni, Mirko Tripunovski, tha për mediat në mestë gushtit se “Maqedonia duhet të filloj dhe ta reali-zoj këtë detyrë sa më shpejtë. Selaniku është destina-cioni më i afër dhe në pjesën e transportit më i lirë.Mirëpo, si vend i zhvilluar në trafikun detar është meelemente të shtrenjta që e rrisin çmimin në pjesën eorganizimit. Konsideroj se Shqipëria është në vendine parë. Shqipëria është rruga më e shkurtër“.

Porti i Stambollit është një alternativë për Maqe-doninë, por Durrësi është më afër. Stambolli deri nëMaqedoni largësia është 800 km kurse Durrësi ështëvetëm 150 km dhe ky është element shumë thelbë-

Rruga e Arbërit e nxjerr Maqedoninë në Mesdhesor“, deklaroi Goran Ustianoski, toger lundrimi.

Ministri i Transporteve, Sokol Olldashi, i tha njëmedia në Shqipëri së “deri më tani me palën maqedo-nase nuk është biseduar me këtë çështje. Shumë trans-portues të Maqedonisë përdorin tashmë portin e Dur-rësit, për të kryer transportet e vendeve të BE-së. Nukka ndonjë bisedim konkret për çështjet e flotës”.

Por, nëse qeveria Maqedonase ka në synimet e sajdaljen në Portin e Durrësit, përpara duhet të mendojëseriozisht për Rrugën e Arbërit, e cila është arteria mëe shkurtër që do ta nxirrte Maqedoninë në Detin Adri-atik. Ndërkohë, edhe strukturat përkatëse në dy vendetqë përgjigjen për infrastrukturën, duhet të mendojnëpër një standart më të lartë të ndërtimit të rrugës sëArbërit, duke i dhënë mundësi kështu gjithë rajonit tëzhvillohet ekonomikisht. / R.e.A.

2 - Gusht 201052nr.

DIBËR E MADHE

Rrëshqet malite ManastiriShën Mbigur

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:

Agron TUFARexhep TORTEDenis LUSHIDritan MURRJAHysen UKABeqir SINASelman MEZIUHysen LIKDISHAHasan PASHAQazim D.SHEHU,Sakip CAMIRoland ÇENE, etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.com

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 8 (52). 1 - 31 Gusht 2010

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj,Xhemail ALI PECI,Xhafer Martini, Vesel Hoxha,Isa Halilaj, Selman Meziu,Xhelal Roçi, Abdurahim Ashiku,Murat Koltraka, etj, se shkrimete tyre, për arsye vendi nukjanë botuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat e ardhs-hëm të gazetës “Rruga e Arbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Dibrës së Madhe Zoti ia ka dhuruar ujërat e mrekullueshme ter-

mominerale në lokalitetet e Ban-ishtit dhe të Kosovrastit. Përbërja epasur kimike dhe radioaktive eujërave, karakteristikat e tyremjekuese të shoqëruara me klimëne përshtatshme dhe ambientin ebukur, janë bërë joshëse për shumëvizitorë që vijnë për të shëruarsëmundje të ndryshme, dhe për tëpushuar.

Përbërja termominerale e ujëravedhe spektri i gjërë i mjekimit i ra-dhit këto banja ndër më të njohuratnë rajon e botë. Sipas institutitAKAO të Zvicrës që merret me stu-dimin e banjave termominerale,ujërat e Banjave të Dibrës së Madhejanë më efektive në kurimin esëmundjeve reumatike, të aparatit

Firma konçensionare austriake Alba-nian Chrome ACR, që aktualishtadministron Minierën e Nxjerrjes sëKromit Bulqizë, më e madhja nëvendin tonë dhe më gjërë, po punonnë vazhdimësi për plotësimin e kush-teve të kontratës së nënshkruar meqeverinë shqiptare për privatizimine kësaj miniere. Privatizimi I mini-erës në 2001, nga firma italiane“Darfo Albania”, në tërësi rezultoi Ipasuksesshëm, kryesisht për mosre-alizim të investimeve sipas kontratëssë nënshkruar të këtij privatizimi dhemos hapjes së thellësisë së minierës.Kjo veç të tjerave çoi edhe në neg-lizhimin total të kushteve të sigurisënë punë për minatorët, ku numri Iaksidenteve në galeritë e thella tëminierës mori përmasa alarmante.Ndodhur në një situatë të tillë dësh-timi të pa deklaruar, “Darfo Alba-nia” nënshkroi kontratë me AlbanianChrome ACR për menaxhimin eminierës, e cila pa hezitim duhetthënë se rezultoi tejet e suklsesshme.Kështu prej dy vitesh në minierë kuaktualisht punojnë 700 minatorë,nuk është shënuar asnjë rast aksidentime humbje të jetëve njerëzore përminatorët, si dhe kushtet e sigurianë punë për ta kanë njohur rritje tëvazhdueshme. Kështu në kuadër tëpërmirësimit të këtyre kushtevemund të përmendim edhe një goxhainvestim të ACR-së, prej rreth 30

Banjat e Dibrës së Madhe

Qendër rajonale mjekimi e rehabilitimilokomotor, të sëmundjeve të organ-eve gastrointestiale, të organeve res-piratore, të sëmundjeve të sistemitkardiovaskular, sëmundjeve të vesh-kave dhe të organeve urinare,sëmundjeve gjinekologjike,sëmundjes së sheqerit, sëmundjevetë sistemit nervor dhe të lëkurës.

Mexhit Capa, pronar i Banjave tëDibrës së Madhe, thotë se, “ që ngaprivatizimi kemi investuar më shumëse 3 milionë euro në rikonstruimine objekteve hotelierike, të pishinavenë dy banjat, duke përfshirë kohëvetë fundit edhe ashensorët, ambu-lancën e re në Banjën e Banishtit,poligonin sportiv prej 1400 metrakatronë në Banjën e Kosovrastit dheaparaturat e reja për kinezoterapi nëdy banjat. Vëmendje të madhe jemiduke i kushtuar edhe sigurimit të

kuadrove nëpërmjet dhënies së bur-save dhe pagimit të shkollimit përstudentët dhe specializantët tanë “.

Përkundër krizës ekonomike glo-bale, shton Capa, në banjat tonashënohet 15 përqind më shumë rritjee klientëve në krahasim me të njëjtënperiudhë të vitit të kaluar kur kishim70 mijë buajtje. Sivjet planifiokojmëtë kemi më shumë se 80 mijë bua-jtje. Aktualisht pjesa më e madhe eklientëve janë nga Shqipëria, Koso-va dhe Maqedonia, por kemi klientëedhe nga shumë shtete të Evropës.Për zhvillimin e banjave tona kemipërgatitur projekte me realizimin etë cilëve banjat tona do të bëhenqendër rajonale mjekimi dhe reha-bilitimi” , tha në fund pronari Mex-hit Capa.

Rexhep TORTE

Në pjesën e parë të muajit sh-kurt të këtij viti në segmentinrrugor Dibër e Madhe -Zhi-rovnicë te Manastiri Shën Mbig-ur në dy anët e rrugës, në largër500 metra, ndodhën 6 orteqedhe rreshqitje të malit Bistra,duke mbuluar rrugën me 800mijë metra kub borë, dhera, gurëe drunj. Kjo fatkeqësi e madhenatyrore që nuk kishte ndodhur50 viteve të fundit e ndërpreuqarkullimin e rrugës nga Dibrae Madhe në drejtim të Shkupitpër dy javë rrjesht. Për fat tëmirë nuk pati viktima në njerëz.Kjo bëri që për të vajtur në Shk-up 30 mijë banorët e kësaj zoneu desht të udhëtonin 80 kilome-tra më shumë nëpërmjet Strugësdhe Kërçovës.

Komunat Dibër e Madhe ,Qendra e Zhupës dhe Rostushë– Mavrovë treguan organizimshembullor në menaxhimin mekëtë situatë të vështirë. Ndër-marrja “Rrugët e Maqedonisë”dhe drejtoritë për shpëtim dhemenaxhim me krizat, si edheKnauf Radika me mekanizimindhe me puntorët e tyre dukepunuar dy javë rrjesht natën editën në një situatë të rëndë e tërrezikshme, arritën të heqin ngarruga tërë materialin e rrëshqitjesdhe e hapën rrugën për kalimine të gjitha automjeteve.

Vendin e kësaj fatkeqësienatyrore atyre ditëve e vizituanedhe Ejup Halimi, zëvendësdrej-tor i Ndërmarrjes “Rrugët eMaqedonisë” dhe Mile Janak-ievski, ministri për Komunika-cion e Ndërlidhje. Të dy këtafunksionarë deklaruan se do tëangazhohen që nëprmjet Fakul-tetit të Ndërtimtarisë në Shkuptë kryhet një elaborat dhe se nëmuajin maj do të fillojnëpunimet në rregullimin e këtijterreni të rrezikshëm sidomosgjatë muajve të dimrit.

Për fat të keq deri më sot nukështë dhënë asnjë informatë dheas që janë parë të kenë ardhurekspertë apo që dikush të punojënë këtë vend ku pati rrëshqitjëkaqë të mëdha të malit Bistra.

Kjo e ka brengosur shumë pop-ullatën e kësaj ane, sepse pasmuajit gusht priten shirat, e passhirave pritet bora që mund tëshkatojnë rrëshqitje të reja, si-domos kur kemi parasysh se sh-tretërit e këtyrë rrëshqitjeve tash-më janë të formur për rrëshqitjetë reja.

Rexhep TORTE

BULQIZE / INVESTIME NË MINIERËN E KROMIT

30 milionë lekë për plotësimin e kushteve të punës

milion lekë të rinj, dhënë përndërtimin e një dush-garderobe tëre për minatorët. Në bazë të këtijinvestimi një ish godinë gërmadhënë hyrje të minierës është shndër-ruar tashmë në mjedis tejet tëkërkuar për minatorët, siç ështëdush-garderoba. “ Për hir të sëvërtetës me firmën konçensionare“Albanian Chrome ACR”, jemi te-jet të kënaqur, kryesisht për realiz-imin e investimeve në minierë kon-form kontratës së nënshkruar meqeverinë, por edhe për plotësimin ekushteve të punës e sigurisë në punë,thotë kryesindikalisti I kësajminiere, Dilaver Përkoxha”. – Jovetëm dush-garderoba që pritet të

përfundojë pas pak ditësh, por edherritja e pagave, vizitat pa pagesë nëTiranë për sëmundjet profesionale tëminatorëve, apo deri edhe nëdërgimin me pushime pa pegesë për50 minatorë, janë në vazhdën eplotësimit të kushteve sa më të miranë punë për minatorët të realizuaranga firma e huaj austriake konçen-sionare, vijon të tregojë kryesindikal-isti Përkoxha. Gjithsesi e përfundonfjalën e tij kryesindikalisti, ajo që dotu vejë “vulën” investimeve në këtëminierë do të jetë puna për thellimine pusit nr.2 nën nivelin e 16-të, përti dhënë frymëmarrje dhe jetëgjatësiminierës, thotë kryesindikalisti.

H.L

Gusht 2010 - 352nr.

aktualitet

Nga: ERALDA SKARRA

Të shkosh në Peshkopi në muajingusht apo në stinën e mrekullueshmetë dasmave siç e quajnë dibranët iavlen në një kohë kur në metropolinshqiptar, Tiranë dielli të përvëlon.Këtu dhe vetëm këtu shijohet freskiamëngjezore, puhiza e mbrëmjes eshëtitorja plot gjallëri nga njerëzit qëecin shkujdesur, gjelbërimi i pafunddhe era karakteristike e blirëve. Qy-tetit të Peshkopisë natyra i ka falurgjithçka; së pari shëtitoren e vetmeqë ia kanë zili dhe qytete edhe mëtë mëdha, blirët në të dyja anët e sajqë krijojnë një”tunel” të gjelbër,Drinin, lumin më të gjatë në vendintonë ku gjarpëron vetëm pak metralarg qytetit, Korabin legjendar.Por atoqë vërtet e bëjnë të njohur këtë qytetlindor janë llixhat e famshme meujrat termale ku shërohen mjaftsëmundje reumatizmale. E në këtëstinë qyteti pret e përcjell mysafirnjëherë në dhjetë ditë nga rrethe tëndryshme të vendit të cilët vijnë e

Hapat e para të një institucionitë arsimit të lartë

Foto: B.Karoshi

Një vit më parë në rrethin e Di-brës, u hap Filiali i Peshkopisë. Kyfilial është një institucion publik iarsimit të lartë, njësi kryesore e Uni-versitetit “Aleksandër Moisiu” Dur-rës. Hapja e këtij filiali ishte një ini-ciativë e UAMD-së, e nisur nga rek-tori i universitetit, Prof.Dr. AgimKukeli, në bashkëpunim me qever-isjen qëndrore, pushtetin vendor dheme përkrahjen e komunitetit dibran.

Kjo nismë fillimisht hasi në disavështirësi teknike dhe njerëzore.Mjedisi ku u vendos filiali, shkollaprofesionale e Peshkopisë, nuk mundtë përballonte fluksin e madh të stu-dentëve për vitin akademik 2009-2010. Në dispozicion të rreth 400personave (studentë dhe staf i fili-alit) ishin katër auditorë, një labora-tor kompjuterash, dy zyra adminis-trative dhe një sallë e stafit akademik.Pra kishte mungesë ambjentesh përzhvillimin e procesit mësimor dhetë kërkimit shkencor.

Një tjetër problem ishte numri ivogël i stafit akademik. Gjatë vititakademik që kaloi në filial dhanëmësim vetëm katër lektorë tëbrendshëm. Pjesa tjetër e stafit për-bëhej nga lektorë të jashtëm dibranëdhe nga lektorët që vinin ngaUAMD-ja.

Megjithatë, pavarësisht kushtevee vështirësive, profesionalizmi i stafitakademik dhe atij administrativ sidhe serioziteti i studentëve, bënë qëfiliali të realizonte me sukses objek-tivat e vitit të parë, duke marrë njëvlerësim pozitiv edhe nga komuni-teti lokal.

Aktualisht Filiali i Peshkopisë popërgatitet për t’u paraqitur me njëfizionomi të re për vitin akademik2010-2011. Ky institucion ka 14 pro-grame studimi dhe përbëhet ngafakulteti i Ekonomi-Administrimit,me ciklet e studimeve: Financë Kont-abilitet, Finacë Bankë, MenaxhimMarketing, Administrim BiznesiDNP (Bachelor); Fakulteti i Edukimitme degët e mësuesisë: Matematikë-Fizikë, Matematikë-Informatikë, In-formatikë-Aglisht, Gjuhë-Letërsi-

Anglisht, Biologji-Kimi, Psikologji-Sociologji dhe Procese FormimiDNP (Bachelor); Shkolla e Lartë Pro-fesionale (SHLP), me degët Infer-mjeri e Përgjithshme, Asistencë Lig-jore Informatikë, Rrjete Kompju-terike.

Eshtë pikërisht kjo larmi degëshstudimore që ka ofruar Filiali i Pesh-kopisë si njësi e UAMD-së e ciladuhet të nxisë interesin e prindërvedhe të vetë studentëve për të aplikuarnë këto programe studimi. Pasi de-gët mikse sidomos në fakultetin eedukimit u vjen në ndihmë stu-dentëve të sapodiplomuar për të pa-tur më shumë akses në tregun e punësme më shumë mundësi përzgjedhje.Sistemimi i tyre qoftë pranë biznesitprivat apo pranë sistemit arsimor 9-vjeçar do të jetë më i lehtë. Kjo ësh-të pikërisht një risi që i ofrohet zonësverilindore të vendit, programe stu-dimi mbështetur në sistemin ameri-kan të arsimit që duhet shfrytëzuar.Duke ditur që çështja e sistemimitnë punë të sapo diplomuarëve është

bërë një gangrenë për këta të fundit.Në këtë vit, filiali do të zhvillojë

veprimtarinë mësimore dhe shken-core në ambjentet e ish-shkollës ped-agogjike, në krah të gjimnazit “SaidNaideni”. Ky objekt paraprakisht dot’i nënshtrohet rikonstruksionit përt’iu përshtatur nevojave universitaretë filialit. Për vitin akademik 2010-2011 pritet të vazhdojnë studimet nëauditorët e filialit rreth 1000 studentëdhe të rritet numri i stafit akademikme rreth 25 lektorë të brendshëmdhe 90 të jashtëm (aplikimet kanëfilluar tashmë). Përzgjedhja e stafitakademik me kohë të plotë dhe pro-gramet e veçanta që zhvillohen nëdegë të ndryshme të këtij filiali ebëjnë atë të pranueshëm për secilinstudent që kërkon të vazhdojë stu-dimet e larta në të. Filozofia e punëssë këtij institucioni është “studentinë qendër të vëmendjes” që do tëthotë se gjithçka që ndodh në filialqë nga procesi mësimor, shërbimet,aktivitetet dhe mjetet janë në dis-pozicion ekskluziv të studentit.

Me funksionimin e filialit hapetnjë faqe e re në zhvillimin e arsimittë lartë në qarkun Dibër dhe në tërërajonin veri-lindor të Shqipërisë. Kjodo të sjellë gjithashtu impakte pozi-tive në jetën e popullsisë së rajonit.Ardhja e studentëve do të shoqëro-het me një përmirësim të jetës so-ciale të banorëve, jo vetëm të qy-tetit të Peshkopisë, por edhe tëzonave përreth. Do të ketë njëpërmirësim dhe zhvillim të mëte-jshëm të aktiviteteve ekonomike nëfunksion dhe shërbim të jetës stu-dentore, duke ndikuar drejtpërsëdrejtinë rritjen e të ardhurave të popull-sisë. Në kuadër të ekonomisë do tëketë rritje të aktiviteteve turistike tëzonës, në fushën e turizmit balnear,malor dhe atij kulturor-historik. Zh-villim do të ketë edhe jeta artistike-kulturore, pasi vetë të rinjtë për nganatyra janë mbartës të kon-siderueshëm të potencialeve të kul-turës e progresit. Institucionet kul-turore të qytetit të Peshkopisë, do tëkenë mundësinë të krijojnë kontakte

me të rinjtë studentë dhe në bash-këpunim me ta të hartojnë e të zba-tojnë projekte të larmishme kultur-ore-artistike.

Duke e konsideruar këtë institu-cion të arsimit të lartë në rrethinDibër si një nga më të rëndësishmitdhe me ndikim të gjithanshëm, jovetëm në jetën e qytetit të Peshko-pisë, por më gjerë në mbarë ritmet ezhvillimit të rajonit, është enevojshme dhe e domosdoshme tëofrojnë kontributin e tyre biznes-menët, dashamirës të arsimit dibranetj, në Peshkopi apo në qytete dhevende të tjera, por që e ndjejnë dhedëshirojnë që Dibra të zhvillohet etë shkojë përpara edhe në fushën earsimit. Një investim në të mirë tëFilialit sot do t’ju rikthehet atyre dhebrezave që vijnë nesër, për një zh-villim më të konsoliduar në të ardh-men.

Është koha kur secili të bëjëzgjedhjen e duhur…

DENIS LUSHIDRITAN MURRJA

Me funksionimine filialit hapet një faqee re në zhvillimine arsimit të lartënë qarkun Dibërdhe në tërë rajoninverilindor tëShqipërisë. Kjo do tësjellë gjithashtu impaktepozitive në jetën epopullsisë së rajonit.

Në këtë vit, filiali do të zhvillojë veprimtarinëmësimore dhe shkencore në ambjentet e ish-shkollëspedagogjike, në krah të gjimnazit “Said Naideni”.

REPORTAZH

Stinë dasmash në Peshkopifrekuentojnë llixhat e njohura tëPeshkopisë. Qyteti zgjohet herët nëmëngjez. Hapen kanatet e dritarevedhe ngrihen lart qepenat edyqaneve.Lokalet mbushen që nëmëngjez me njerëz që zbresin ngafshatrat e largëta, me udhëtarë qënisen drejt Tiranës por dhe me atoqë frekuentojnë llixhat kërkojnë qëkafen e mëngjezit ta shijojnë pikër-isht në këto lokale buzë shëtitores. Ekarakteristë e veçantë në qytet janëditët e premte, të shtuna dhe të die-la. Këto ditë sallonet e bukurisë janëtepër të ngarkuara pasi hapen nëmëngjez e qëndrojnë deri në orët evona të natës. Është muaji i dasmavenë Peshkopi e sirenat e makinave tëzbukuruara bukur e zgjojnë herëtqytetin e vogël. Një vajzë nga qytetiudhëton me vellon e bardhë drejtTiranës apo në ndonjë qytet tjetër etë tjerë nga vende të tjera zbarkojnënë Peshkopi. Pse jo edhe nga fsha-trat zbarkojnë nuse në qytet e ngaqyteti udhëtojnë me vellon e bardhëdrejt fshatrave të ndryshëm të Dibrës.

Dhe stina e dasmave ka bukurinë etyre në Peshkopi pasi shumica prejtyre ende bëhen në mënyrën tradi-cionale dibrane.

E shtuna në mbrëmje ndodhshpesh që shëtitorja të “pushtohet”nga dasmorët. Janë dajat që nën rit-min e daulleve e curleve shkojnë teknipi. Para prin flamuri kombëtar enjë dash i madh ngjyer me bojra tëshumta, por ka patur raste që kjoshëtitore ka parë dhe një viç të cilindajat e çonin peshqesh tek nipi.Ediela vjen krejt ndryshe. Qyteti bos-hatiset dhe bie nën “pushtetin “ eautokolonave të makinave tëdasmorëve.Makina më e bukur e nus-es domosdo, e stolisur bukur megjithfarë lulesh ku herë herë e zbu-luar e herë - herë dhe e mbuluar porçifti rrezaton që larg.Lokalet dheshëtitorja boshatisen të dielën për tëdalë të gjithë për të shoqëruar nusenme sy deri sa makina të mos duketme.Në mbrëmje e deri vonë qytetirri zgjuar. Lokalet e dasmave janë tëmbushur dhe kënga e vallja vazh-

dojnë deri në të gdhirë.Vetëm nëmëngjez Peshkopia bie në qetësiabsolude nga një mbrëmje e gjatëdasmash.Dhe mua më ka rënë rastitë ndodhem vetë në dasma të tilla edomosdo dhe emocionet endembeten të pashlyera. Të shkosh nëPeshkopi në stinën e dasmave ka të

veçantën e saj qyteti por kjo nuk dotë thotë se nuk ka bukuri dhe në sti-na të tjera. Peshkopia mbetet njëperlë për t’u vizituar nga të gjithësidomos ato që nuk e kanë shkelur ene nuk na mbetet veçse t’ju themi:Mirë se vini në Peshkopi! Jeni tëmirëpritur!

Shëtitorja “Elez Isufi”, Peshkopi. Foto: B.Karoshi

4 - Gusht 201052nr.

opinion

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Të uzurposh shumë vende pune apo mundësi fitimi, kur qindra të rinj të diplomuar, mestyre edhe me tituj magjistri, presin me vite të punësohen, ose që nga papunësia kapinrrugën e mërgimit, është më shumë se korrupsion, degjenerim e kriminalitet.

Ilmi Selmani, drejtor i Këshillit për luftë kundër kor-rupsionit në Maqedoni, të hënën, më datë 23 gusht tëkëtij viti, para mediave, deklaroi se, “Ky këshill ditëvetë fundit është vënë në shënjestër nga Qeveria e Maqe-donisë nëpërmjet Komisionit të ligjeve duke kërkuarndryshimet dhe plotësime të Ligjit kundër korrupsionit,me çka synohet zvogëlimi i mandatit të anëtarëve tëkëtij këshilli nga 5 në katër vite, e para, dhe e dyta,nëpërmjet Ministrisë së Financave të Maqedonisë ështëbërë shkurtim drastik i mjeteve për veprimtarinë dhepagat e punonjësve të këtij këshilli kundërkorrupsionit,që sipas tij, mundësojnë funksionimin deri në muajinshtator të këtij viti, e pastaj nuk dihet se çka do tëbëhet. Kjo, shtoi Selami, bëhet me të vetmin qëllim qëtë pengohet puna e pavarur e këtij këshilli dhe që kykëshill të përbëhet nga militantë të partive politike”,tha ai.

Njohës të mirë të korrupsionit në Maqedoni e kup-tojnë fort mirë se këto manovra kundër Këshillit përluftë kundër korrupsionit, nuk janë gjë tjetër veçse ten-tativë për të shuar një nismë të drejtë e fisnike sho-qërore, një sihariq e lule e vetme që patëm në njëzetvitet e demokracisë në Maqedoni, siç ishte tryeza errubullakët debative e mbajtur në Shkup më datë 15korrik të këtij viti, organizuar nga Komisioni antikor-rupsion, ku morrën pjesë udhëheqës të pushtetit lokal,analistë, përfaqësues të OJQ-ve, avokati i popullit etj.Të rikujtojmë se në këtë tryezë të rrumbullakët udebatua për korrupsionin dhe konfliktin e interesit, përkëtë plagë të rëndë shoqërore në rafsh qëndror e lokal.Bosht i këtij debati ishin dukuritë negative në pushtetinqëndror e lokal, ku i njëjti person mban dy ose mëshumë vende pune, dhe masat që duhet të ndërmerrenpër ta flakur këtë mizori të dëmshme.

Vetë fakti se bëhet fjalë për qindra funksionarë abu-zues qëndrorë apo lokalë të zgjedhur nga vota e popu-llit, len të kuptohet se kemi të bëjmë me një krizë moraletë këtyre të zgjedhurve tanë, të cilët me pafëtyrësinë eskajshme nuk kanë nguruar fare të punojnë nga dy osemë shumë punë padyshim për rroga të majme, ose qëpërveç punës shtetërore meren edhe me biznes privat.E tërë kjo kur më shumë se 400 mijë persona në Maqe-doni janë të papunë, kur një armatë e tërë punëtorëshnga ndërmarrjet e falimentuara vite të tëra, dimër e verë,

Nga AGRON TUFA

Fill pasi përshkuam gjysmën e korridorit të katit përdhes që kutër-bonte duhmë perimesh të kalbura, kujdestari ndaloi, ndau njërinprej çelësave që kishte tringëlluar gjer atëherë dhe hapi pa shumësforcim derën më të afërt. Gjithë pa e hequr çelësin nga brava,shtyu derën. Ajo u dha epshëm e pa zhurmë as me qenë prejbuke peshku. Përpos një krevati me sustë të ndryshkur dhe njëvandaku të shfytyruar gazetash “Sporti” përtroll, lakuriqësia easaj dhome qe nginjur me ajër të ndenjur e të lagësht. Dritarja evetme, flegrën e së cilës hapën duart neje-neje të kujdestarit, ushkul me një kërcimë të mbytur, mu si rrënjë shqope në palcë tëbutë torfe. Frushkujt e freskët që vërshuan qenë po aq të lagësh-tirtë, sa memzi trazuan paksa avullimën e turbullt e të ndezur tëdhomës.

Dritarja shihte symrrolur kah lindja. E vendosur fare pranëtavanit, ajo binte pothuaj rrafsh me tokën përjashta dhe dritadepërtonte me shpirt ndër dhëmbë përmes xhamave të pistë,gjithë të dhjera mizash, penguar edhe prej një grumbulli të stër-madh rangullash, konstrukte kaba kamionësh të prishur, kapursi ndoca mamuthë me vertebra të thyera vinçash e ekskavatorësh,ndër të cilët spikasnin më të rrallë qafa të ngrefosura e hutaqemakinash silazhi me vështrime gëlldëqe, si xhirafa të zëna gafil.

Muret, me një lagështirë të njëtrajtshme, qenë llangosur menjë hirrë të sëmurë myku: igrasia e tyre të çonte ndërmendideografinë e masiveve alpine, sikundër i paraqesin në hartatfizike, ndërkaq që në vende të tjera – ngjashmëria vriste melëkurën e irrun të ndonjë indoplanetiani, djegur aty-këtu nëndiellin e plazheve marsiane.

Pa e mposhtur njëfarë tundimi, zgjata gishtat dhe preka memajat e gishtave muret e jargëta: pashë si lëkura e tyre e ndjeuprekjen dhe si reaguan indet e epidermës. Një si farë tkurrjejemë shtëngoi t’i largoj gishatat. Diç e ngjitshme, frymore, si prejpërçikjes me ndonjë butak, ma përqethi kurmin. Mandej, sytë emi ndeshën ende në dy-tri vatra të dendura myku të bardhë, çkamë ngjiti përfytyrimin e leshit ndën sqetullat dhe gjoksin e in-doplanetianëve.

- Kjo do të jetë banesa jote, - tha kujdestari dhe për herë tëparë më zgjati panxhën e tij duke m’u prezantuar, thuajse mëkish pranuar në shtëpi të vet. – Çfarëdo halli të kesh, - vijoi ai, -drejtohu tek unë: quhem kujdestar Vektori. Mos harro, fshije epastroje dhomën, ndryshe të piu veremi.

Mandej, kujdestar Vektori fshiu kokën e djersitur gjysmëtul-lace me një shami hundësh. Nuk m’u duk djersë ajo çka fshiu.Edhe vetë kisha ndjesinë veshtullore të një djersitjeje të ftohtënë zverk, nësa një trokth djegësire kalëronte përmes diafragmësdhe furrej në gabzher. Tëmthat e faqet zunë të më kullonin. Ifshiva me mëngë. Para se të dilte, kujdestar Vektori u mëdyshnjë grimë dhe në çastin e mbramë, u rrotullua ballë meje, shtriudorën me një gjest gjithëpërfshirës, si të dëftente një hapësirë tëpamatë sarajesh dhe tha me të pshërëtirë:

- Ka qenë kësmeti yt! Këtu kam pasë nijet me vendue tim nip,por, ajme! I prunë fletë-thirrjen për ushtar. – Çelësin e ke nëderë, - tha, nësa kapërcente pragun.

E ndoqa ngathët në korridor, me të vetmin rreshk, ta pyesjapër emrin, pse e quanin Vektor e jo Viktor, po dhe kjo kureshtím’zvordh. Në vend të saj, qita e thashë:

- Po nevojtore, ka në këtë korridor?- Ec drejt, - tha ai pas një gjysmërrotullimi, - të merr për dore

vetë tahma e të çon drejt e në vend!Se sa të sakta qenë fjalët e kujdestar Vektorit, këtë m’u dha ta

vërtetoja saora: aq i mprehtë, aq shpues qe kutërbimi, sa kurhyra në derën e paderë në fund të korridorit, sytë m’u përlotën,laringun, qiellzën e flegrat m’i përzhiti djegësira e amoniakut tëndenjur prej jashtëqitjeve, të cilat, të kuqërreme, ngjyrë terra-kote, mulate, të zeza e të gjelbra, shtriheshin gjithkah, jashtëkabinave, si statueta luftëtarësh tataro-mongolë në Shkretëtirëne Gobit, nësa për muresh, në dysheme, por ama, gjithnjë jashtëvendit të caktuar për këtë punë, verdhonte bujarisht kripa e tharëprecipituese e shurrosjes pa kriter, duke lehtësuar soje qindra eqindra veshka anonime.

Shurra ime, tepara me drojë, mandej me currila gjithë e mëtë sigurt, rrodhi e la mbresën e vet në këtë arenë të KrijimitPopullor.

MINIATURË

BanesaNgaREXHEPTORTE

Hajdutët me kollare...në acarr e në pikun e të nxehtit, protestojnë para qever-isë që tu sigurohet të paktën një mbështetje materiale sapër ta mbajtur gjallë veten dhe familjen, kur një pjesë emadhe e popullatës nuk e dijnë a do të mund ta sig-urojnë bukën ditore dhe qullin prej patatesh për ta shuarurinë, dhe kur shumë persona ekzistencën e familjeve tëtyre e sigurojnë duke kontrolluar kontejnerët e mbeturi-nave, nëse rastis të gjejnë diçka për të hangër të hudhurnga personat e shtresës më të pasur. Çfarë të zgjedhurishjanë këta persona me dy ose më shumë punë, këta hajname kollare e të paskrupull të shoqërisë që popullitbujar e të ndershëm që i votoi ia kanë vënë këmbën nëfyt. Këta persona populli i sheh çdo ditë nëpërmjet me-diave, në lagjen e vet apo në qytetin e vet, nivel qëndrorapo local, të pasuruar për pak vite, të pispillosur, qëshëtisin me vetura zyrtare, e që nuk dijnë tjetër veçse tëpasurohen e lëvdohen.

Atakuesit e Këshillit për luftë kundër korrupsionit nëMaqedoni, me siguri i ka kapur frika e demaskimit,pasi Ilmi Islami, pas debatit, tha se, “ në se personatme dy ose më shumë vende pune nuk e lëshojnë njërinnga vendet e punës, do t’i publikojmë emrat e tyre”.Këta persona që punojnë nga dy e më shumë punë, oseqë punojnë në punë të shtetit e kanë edhe biznes privat,nuk duhet kursyer e mbrojtur fare, por duhet demaskuare turpëruar me të gjitha mjetet, sepse këta janë shkatarëte gjëmave finaciare që po i vuan populli i varfër dheshoqëria në tërësi.

Personat që punojnë nga dy ose më shumë punë, për-derisa populli vuan për bukën e gojës, nuk e kanë frikëas Zotin. Këta janë biçim më vete e pa asfarë moralihuman, shoqëror e njerëzor.

Të uzurposh shumë vende pune apo mundësi fitimi,kur qindra të rinj të diplomuar, mes tyre edhe me titujmagjistri, presin me vite të punësohen, ose që nga pap-unësia kapin rrugën e mërgimit, është më shumë se ko-rrupsion, degjenerim e kriminalitet.

Këta persona janë penguesit kryesorë të përparimit.Ata duke rendur pas parave bëjnë uzurpimin e punësqë duhet ta kenë edhe tjerët, shkaktojnë varfëri, depre-sione e tragjedi të panumërta në familjet e varfëra. Lum-turia dhe gëzimi i jetës është kur i ndihmon të tjerët, ejo kur ua mer nga goja kafshatën e bukës. Këtyrehajdutëve me kravatë do tu vjen dita kur për mëkatet ebëra ndaj tjerëve, do tu dridhen truri dhe këmbët, eatëherë nuk do t’i ndihmojë as pasuria dhe as paratë egrumbulluara.

Turpi dhe mëkati i veshur me korrupsion nuk duhenfshehur. Ata duhet godatur sa më ashpër e sa më shpejtpër t’i eliminuar rrënjësisht.

Ataku i këtyre ditëve ndaj Këshillit kundër korrup-sionit në Maqedoni, nëpërmjet shkurtimit të mandatitdhe atij financiar, duhet të ndërpritet menjëherë, që aitë funksionojë i lirë dhe i pavarur, nëse dëshirojmë tëecim drejt botës demokratike.

Njoftim për bashkëpunëtorët

Redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit”, në bashkëpunim me një gazetë të përditshmeshumë të njohur, kërkojnë një korrespondent për qytetin e Peshkopisë.

Të interesuarit të telefonojnë në numrin 069 20 68 603.

Të nderuar bashkëpunëtorëPrej muajsh, redaksia ruan në arkivin për botim disa materiale, të cilat po të botohen zënë një hapësirë prej 2 ose

më shumë faqesh.Për këtë arsye, redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” njofton gjithë bashkëpunëtorë e saj, se shkrimet që sillen për t’u

botuar, duhet të jenë jo më shumë se 5 faqe të daktilografuara (përafërsisht 10000 mijë karaktere, pa përfshirëhapësirat). Materialet që vijnë me email ose në çdo lloj forme elektronike, duhet të jenë në Word, me fontin Times NewRoman, të madhësisë 12pt dhe me hapësirë 1.5. Gjithashtu, kujtojmë se materialet e pranuara në formë elektronikeduhet të kenë patjetër germat “ë” dhe “ç”.

Çdo material i gjatë do ti nënshkrohet redaktimit dhe shkurtimit për tu botuar në versionin e shtypur të gazetës.Versioni i pa shkurtuar do të botohet çdo muaj në internet në adresën: www.rrugaearberit.com. Autorët mund tishkurtojnë vetë shkrimet dhe të na i përcjellin në redaksi me dy versione botimi: për gazetë dhe për internet.

Duke shpresuar në mirëkuptimin tuaj, ju përcjellim konsideratat më të mira të redaksisë për bashkëpunimin ederitanishëm..

Për sqarime më të hollësishme mund të na kontaktoni me email në adresën <rrugaearberit@gmail.com> ose nëtel. 069 20 68 603.

REDAKSIA.

Gusht 2010 - 552nr.

intervistë

S h k r u a j s h q e t ë s i m i n t ë n d : < r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >

DW: Z. Alpion. Ju jeni marrëshumë me figurën e Nënë Terezës.Nëse u hedh një sy artikujve, studi-meve dhe shkrimeve të botuara mbifigurën e veprën e saj has në teza tëtilla si: “Engjëlli i të Varfërve - E shen-jta e Errësirës”, “E Shenjtë apo En-gjëll i Djallit”, “Engjëlli i vdekjes sëKalkultës”. Përse është polarizuar kaqshumë, a ka pasur vërtet ambivalencëfigura dhe vepra e saj?

Alpion: Po, që Nënë Tereza kangjallur interes në publik, dihet, si-domos pas akordimit të ÇmimitNobel, në vitin 1979. Por, filluanartikuj tepër agresivë për NënënTerezë, sidomos artikuj të botuar ngaChristopher Hitchens e më vonë ngakritiku Aroup Chatterjee, të cilët fil-luan ta atakojnë figurën e NënëTerezës në disa plane. Kështu që nukmë çudit fare që përveç lëvdatave qëka për Nënë Terezën në shtypinperëndimor, herë pas hereqarkullojnë edhe shkrime negativepër sa i përket figurës së Nënë Terezës.Dhe, Nënë Tereza pavarësisht ngapërkrahësit e saj të shumtë që ka,gjithmonë ka ngjallur debate, disadebate ashtu siç thoni ju, janë menota tepër negative.

DW: Pas publikimit postum të

letrave të Nënë Terezës, publikut iushfaq një tjetër anë e figurës së saj:çfarë ishte në thelb, dyshimi mbikuptimin e jetës. Si shpjegohet që,një njeri që ju përkushtua kaq shumëdashurisë për tjetrin duke iu dhënëdorë njerëzve në nevojë, të dyshojëmbi kuptimin e jetës. Apo, ështëpikërisht kontakti me vuajtjen qëmund t´i ketë ngjallur asaj këtopikëpyetje?

Alpion: Ashtu siç thoni ju, nëvitin 2007 u botua një pjesë e mirëe letrave nga Doubleday “MotherTeresa: Come Be My Light” nëAmerikë. Por, studiuesit e NënëTerezës e dinin që ajo ka pasur dy-shime edhe krizë shpirtërore, por sig-urisht jo në përmasat që u bënë tëqarta pas botimit të disa letrave nëkëtë volum. Që njerëzit e fesë, be-simtarët kanë krizë shpirtërore ështëmëse e natyrshme. Kështu që në këtëkuptim, Nënë Tereza nuk është evetmja. Disa nga shenjtorët më tëmëdhenj të kristianizmit kanë pasurdyshime, madje edhe vet Krishti për-para se të kryqëzohej, sipas Testa-mentit të Ri, pati edhe një momentdyshimi se sipas tij, Zoti e harroi.Pra, është mëse normale që një njerifetar të ketë dyshime tek Zoti. Nëkatolicizëm dhe në degë të tjera tëkristianizmit, ashtu si edhe në fetë etjera dihet se ka një traditë tepër tëlarmishme mistike. Dhe, mistikëtjanë veçanërisht ata njerëz të cilëtkanë prirje më të zhvilluara se njerëz-it e tjerë dhe në marrëdhnien që kri-jojnë me Zotin kalojnë nëpër njëperiudhe, që quhet periudha e errë-

Nënë Tereza dhe polarizimimbi veprën e saj

Intervistë me Dr. Gëzim Alpion autor i librit“Mother Teresa - Saint or Celebrity”

sirës shpirtërore. Dhe, Nënë Terezanë këtë drejtim nuk bën përjashtimedhe ajo e pati atë krizë të madhe.Ndryshe nga mistikët e tjerë, unëargumentoj sidomos në studimin eri që e kam filluar para tri vjetësh, sekjo krizë shpirtërore e Nënë Terezësnuk mund të trajtohet dhe nuk mundtë perceptohet dhe të kuptohet poqe se shikohet thjesht, në traditën ekësaj “nate të errët të shpirtit”, siçthotë Shën Gjoni i Kryqit. Ajo du-het kuptuar në aspektin specifik tëNënë Terezës. Ajo që e dallon NënëTerezën në këtë drejtim është jovetëm intensiteti i jashtëzakonshëmi krizës shpirtërore, por edhe jetëg-jatësia e kësaj krize që zgjati për afro50 vjet. Pra, në këtë drejtim, NënëTereza është me të vërtet unike!

DW: Z. Alpion, ju thoni “uni-

ke” - Nënë Tereza është unike,atëherë, sipas jush cili ka qënëpërkufizimi i Nënë Terezës për be-simin?

Alpion: Nënë Tereza besonte tekfalja. Dhe gjithmonë ajo falej. Di-het tani që Nënë Teresa është gërry-er nga mosbesimi dhe armiqtë eNënë Terezës kanë arritur në konk-luzionin e gabuar, se Nënë Terezaishte ateiste. Ndërsa Nënë Tereza mefaljen e saj të vazhdueshme, me bam-irësinë e saj të vazhdueshme, pavar-ësisht nga kjo krizë e madheshpirtërore, vet fakti që me një sto-icizëm të tillë, me një privim të jetësmorale, pavarësisht nga dyshimet qëkishte vazhdoi t´i përkushtohejKrishtit, ky është një shembull imadh vetmohimi. Vetëm për këtëkisha është dashur ta shpallë NënëTerezën - shenjtore dhe të mos izvarrisë këmbët. Pra, është ky inten-sitet dyshimi dhe ky intensitetpërkushtimi që e bën Nënë Terezëntë ndryshme nga mistikët e tjerë qëpërmenda me sipër.

DW: A mos vallë kisha e ka vënë

tashmë në pikëpyetje shenjtërimin esaj? Apo ka vetëm zgjatje të proce-durës?

Alpion: Jo. Nuk mund të them seletrat janë arsyeja përse po zvaritetshenjtërimi i Nënë Terezës, por jami bindur që letrat nuk e kanë ndih-muar shenjtërimin e saj. Ndoshta,shenjtërimi po zvarritet pas vdekjessë Papa Gjon Palit të Dytë, i cili ish-te i prirur ta përshpejtonte shen-jtërimin. Tani me sa duket kjo nuk

është fatkeqësisht një ndër për-parësitë e Vatikanit. Dhe, Vatikaninuk duhet ta zvarrisë këtë më tepër,sepse dihet kontributi i madh i NënëTerezës në postmodernizëm si njëikonë katolike bamirëse në botë.

DW: Do të desha të përmend një

citat të Nënë Terezës se si ajo vazh-dimisht gjatë gjithë jetës e ka përsh-kruar vetveten dhe veprën e saj mefjalët: “Unë nuk jam asgjë. Nuk kaasgjë për të raportuar për mua. Unëjam një vegël në dorë të Zotit. Ndaj,ju nuk duhet të flisni për mua, porpër veprën time, për të cilën më kaapeluar Zoti.” E megjithatë ështëshkruar, analizuar e debatuar kaqshumë për figurën e saj. Ju jeni au-tor i librit “E Shenjtë apo e Fam-shme”. Në ç´konkluzion keni arri-tur ju për figurën e Nënë Terezës?

Alpion: Të shkruash për NënëTerezën dhe t´i përkushtohesh NënëTerezës si studiues, siç kam bërë unëprej vitit 2003, është e vështirë tëmos influencohesh nga Nënë Tere-za. Nuk flas në aspektin që të pra-nosh katolicizmin e të tjera, sepseunë nuk jam fetar, por nuk jam asateist! Unë si studiues e kamzgjedhur qëllimisht titullin e libritnë formë pyetjeje, sepse për mendi-min tim, çdo libër duhet që t´i sh-trojë një ose disa pyetje lexuesit. Përmendimin tim, a është Nënë Terezae shenjtë apo e famshme, nuk karëndësi se ç´mendoj unë. Por, unënga letrat që marr nga studiues dhenga lexues të ndryshëm, të paktënndiej kënaqësi si studiues, sepse mëthonë se e kanë kuptuar që unë nukjam i njëanshëm në trajtimin e NënëTerezës. Pra si studiues, unë merremme fakte, i analizoj faktet dhe nxjerrkonluzione, të cilat shpeshherë nuku pëlqejnë njerëzve. Por, ajo që ësh-të me e rëndësishme për mua ështëobjektiviteti si studiues dhe në fundtë fundit, kjo më jep kënaqësi mua.Dhe, Nënë Tereza më ka ndihmuarjashtëzakonisht për të kuptuar se sanjeri i thellë është Nënë Tereza dhesa e rëndësishme është që njerëzit tëkenë besim. Nuk ka rëndësi se çfarëbesimi. Mjafton që të ketë besim!Dhe kjo është një arsye, mendoj unë,që do të argumentoj në librin e ri: sekjo murgeshë e shenjtë, por në tënjëjtën kohë e famshme, vendosi (dotë argumentoj unë) që të mos dalëpublikisht për dyshimet që kishte,sepse e kuptonte se sa e rëndësishmeishte ajo si figurë publike, sa shumënjerëzit besonin në të dhe sa shumëdëm do t´i bënte ajo jo thjesht ka-tolicizmit por thjesht, njerëzimit,duke ua dëmtuar miliona njerëzvebesimin tek Zoti. Pra, ishte njëzgjedhje personale për Nënë Terezën,por edhe një zgjedhje në shërbim tëinteresave të njerëzimit. Pra, për njëikonë të medias si Nënë Tereza që edinte shumë mirë se çdo fjalë e sajdo të regjistrohej nga mediat dhe do

të trajtohet dhe keqtrajtohet, ajo mëtepër vendosi që ta specifikojë vetenme heshtje. Dhe, ndoshta kjo hesh-tje ishte çmimi më i madh që pagoiNënë Tereza.

DW: Përveç kritikave për

ateizëm, Nënë Tereza është kritikuaredhe për kontaktin që ka pasur mediktatorë?

Alpion: Kjo është e vërtetë. NënëTereza nuk ishte politikane. NënëTereza ishte pragmatike. Nënë Tere-za ka qënë në kontakt shumë të mirëme komunistët e shtetit të Bengalit,por Nënë Tereza dinte të gjente atëterritor të përbashkët edhe me komu-nistët. Sepse, komunistët në Bengalishin të interesuar që të luftoninproblemin e varfërisë. Nënë Terezasi misionare, ishte gjithashtu e in-teresuar ta trajtonte problemin evarfërisë. Pra, ja ku kemi komunistëtdhe katolikët në Kalkuta, shikojnëdhe gjejnë vende të përbashkëta, pikatë përbashkëta për të punuar. Dhe,kjo tregon se sa pragmatike ishteNënë Tereza. Nënë Tereza nukpredikonte shumë. Nënë Tereza ve-pronte shumë. Dhe, në këtë drejtim,ishte e pamundur që figura e NënëTerezës të mos politizohej, nga kon-takti i saj me politikanët, apo qoftëedhe me diktatorët, të cilët NënëTereza padyshim që nuk i pëlqente.Ndoshta pasi u bë e famshme, NënëTereza e kuptonte se ajo po përdorejnga Vatikani dhe në këtë proces për-dorimi, sigurisht që edhe imazhi isaj u dëmtua. Ajo ç´është më krye-sore është që Nënë Tereza asnjëherënuk lëshonte pe kur vinte puna përtë mbrojtur të drejtat e të varfërve,kur vinte puna për të mbrojtur dinji-tetin njerëzor. Sigurisht që njerëz tëdyshimtë, politikanë të dyshimtë ijepnin para Nënë Terezës. Por, për-derisa Nënë Tereza mendonte qëndihma që po merrte ishte për të

varfërit dhe duke ndihmuar të varfëritajo ndihmonte Krishtin, në këtëdrejtim Nënë Tereza ishte kokëfortëdhe nuk çante shumë kokën për këtë.

DW: Pikërisht donacionet dhe

destinacioni i përdorimit të tyre, kaqenë një tjetër kritikë ndaj NënëTerezës, e quajtur edhe si engjëll iKalkutës. Në media është raportuar,se donacionet e besuara asaj nuk janëpërdorur vërtet për të varfërit por përVatikanin? A keni hasur ju në stu-dimet tuaja në dokumente të tilla?

Alpion: Sigurisht që kam hasur.Dy kritikët e saj më të mëdhenj,Christopher Hitchens, që e përmen-da më sipër, ose akademikja femi-niste australiane Germaine Greer, etheksojnë me të madhe se Nënë Tere-za po përdorte fondet e tyre për t´iadërguar Vatikanit. Problemi është sene harrojmë që Nënë Tereza nuk ish-te punonjëse sociale, nuk ishte filli-misht bamirëse. Nënë Tereza ishtenjë misionare. Dhe, si misionarepërkushtimi i saj kryesor ishte ndajKrishtit. Nëqoftëse ne kërkojmë qëNënë Tereza të mos i dërgonte paratënga Vatikani, atëherë problemi nukështë me Nënë Terezën. Problemiështë tek ne, se sa në mënyrë tëngushtë e konceptojmë devotsh-mërinë e Nënë Terezës, të çdo mis-ioniari, të çdo murgu ndaj institu-cionit të Vatikanit. Kjo nuk do tëthotë që unë aprovoj çfarëdolloj ve-primi që Nënë Tereza mund të ketëbërë duke dërguar paratë që i jepninVatikanit. Por, unë e kuptoj se NënëTereza përkatësinë kryesore, besni-kërinë kryesore e kishte ndaj Vati-kanit dhe Krishtit. Dhe në këtëdrejtim, unë nuk e marr vesh se psekundërshtarët e Nënë Terezës bëjnëkaq shumë zhurmë?

Intervistoi: Vilma Filaj-Ballvora(Marrë nga radio Deutsche Welle)

Nënë Terezabesonte tekfalja. Dhegjithmonëajo falej.

6 - Gusht 201052nr.

opinion

Rininë shqiptare si moshë sub-lime jetësore që e jep Zoti, në Maqe-doni vazhdimisht po e ngulfat shte-ti në aspektin politik, ekonomik dhejetik. Është e dhembshme dhe e pa-durueshme edhe gjendja e sotme etë rinjve shqiptarë në Maqedoni qësorollaten rrugëve të papunë, të pa-shpresë, të zhgënjyer, të dëshpëruardhe pa asfarë mundësie për t’i dhënëjetës kuptimin e plotë të saj, për tëpatur një vend pune ku të jepninkontributin e tyre, të fitonin, të kri-jonin familje dhe ardhmëri të lum-tur. Pjesa më e madhe e të rinjveshqiptarë në Maqedoni me diplomatë arsimit sipëror sot, ose janë pap-unë ose punojnë për paga minimalesi kamarierë apo taksistë, vetëm përta ndihmuar familjen për kafshatëne gojës. Ëndërat e bukura të rinisëshqiptare nuk mund të realizohen nëMaqedoni, sepse çelësin magjik embajnë në dorë maqedonasit dheçështja është në dorën dhe teket e

Nga: Rexhep TORTE

Puna është virtyti më i rëndësishëm për njeriun. Në suret

kuranore puna dhe haku i punësvlerësohen lartë. Pa punë as që kakuptim dhe as që mund të mendohetjeta. Çështje më vete është sa e duamdhe e respektojmë ne aktualishtpunën.

I kemi shikuar shpeshherë nëekranet televizive mbledhjet në Par-lamentin e Maqedonisë me sallëngati të zbrazët ku mungojnë njënumër i madh i deputetëve. E kemidëgjuar edhe kryeparlamentarin dukei thirrur deputetët të hyjnë në sallëpër të marë pjesë në mbjedhje dhepër të votuar për vendime e ligje tëcaktuara. Na ka ra në sy cilët deputetëjanë më aktivë, e cilët nuk e kanëhapur as gojën për të thënë diçka,për të arsyetuar së paku rrogën emajme dhe benefitet që i shfrytë-zojnë. Sa shkojnë të përgatitur de-putetët dhe sa janë aktivë edhe nëmbledhjet e grupeve të punës sëparlamentit, kjo mbetet një temëmë vete. Ka edhe deputetë të cilëtpër arsye partiake apo individualeende nuk kanë shkelur në sallën embledhjeve të parlamentit, edhe psepopulli ua ka dhënë votën të jenë tërregullt në mbledhjet dhe punën eparlamentit, të jenë aktivë dhe këm-bëngulës në mbrojtjen e interesavetë popullit, e kursesi të rijnë në sh-tëpi, të mungojnë në mbledhjet eparlamentit, apo të kalojnë mëshumë kohë jashta parlamentit përpunë tjera subjektive apo objektive.

Edhe në administratën shtetëroreqëndrore apo vendore një pjesë ekonsiderueshme e nëpunësve nuk e

Pamje nga Tetova. Foto. B.Karoshi

SI RESPEKTOHET PUNA NË MAQEDONI

Ëndrra dhe shpërdorimirespektojnë punën, përkatësishtorarin e punës dhe nuk qëndrojnëgjatë kohës së detyrueshme në ven-din e punës. Këtë e dëshmon bu-rokracia dhe koha e madhe që palëte humbin duke vajtur shumë herë përtë marë ndonjë dokument apo shër-bim nga adminiatratat përkatëse.

Sipas rregullores së punës të çdodikasteri qëndror apo vendor, ështëi caktuar strikt orari i punës dhe kohapër pushimin e nëpunësve. Është përtë ardhur keq kur nëpunësi në vendqë të jetë në zyrën e tij të punës, aishëtit rrugëve, apo është ulur në kafebare e pin kafe me shokë e miq disaherë brënda orarit të punës. E tërëkjo tregon papërgjegjësi të skajshme

të këtyre personave ndaj punës. Këtodukuri denigrojnë institucionet qën-drore apo vendore. Kjo dukuri i irri-ton, indinjon dhe dëshpëron per-sonat që me vite presin punë dhe qëe duan punën, e të cilët asnjëherënuk do të vepronin në mënyrë kaqëtë pandërgjegjshme. Këto personaabuzivë ndaj vendit të punës e dje-jnë veten të paprekshëm dhe të sig-urtë se në fund të muajit e marrinrrogën, edhe pse për rrogën që emarrin gjatë muajit kanë bërë shumëpak punë.

Shkaku për këto devijime të sjell-jes, përgjegjësisë dhe respektit ndajpunës, e para qëndron te mungesa eedukatës dhe e shprehisë personale

për punë të këtyre nëpunësve, dhe edyta, shkaku është edhe nga mung-esa e rigorozitetit disiplinor nga anae përgjegjësve në dikasteret qëndroreapo lokale. Këto mangësi u japinguxim këtyre nëpunësve përtacë e tëpandërgjegjshëm, që të ndjehen tëpaprekshëm dhe me pak punë edjersë në fund të muajit ta mbushinxhepin me paratë e rrogës që nuk emeritojnë aspak. Këto devijime ndajpunës nuk mund të ndodhin fare tendërmarrjet dhe biznesi privat, kuçdo gjë është vënë nën dioptrinë epunëdhënësit. Te biznesi privathasim devijime në kuptim të rrogaveminimale e mospagesës së kontrib-uteve për sigurim shëndetësor e pen-

sion.Devijimet e lartpërmendura janë

atak direkt ndaj vlerave të mirfilltaqë çojnë drejt progresit. Këta perso-na mosrespektues të vendit të punësjanë shfrytëzues të djersës dhe mun-dit të të tjerëve, janë frenuesit epërparimit dhe të konkurencës sëvlerave në tregun e punës. Këta per-sona nënçmues të punës duhet disi-plinuar dhe detyruar që ta respek-tojnë vendin e punës, ta kalojnë ko-hën e punës duke punuar e jo dukeiu shmangur asaj. Mekanizma për tarespektuar vendin e punës dhe puënka shumë, por ato duhet zbatuar mepërpikmëri, për të qenë të vyshëmpër veten, familjen dhe shoqërinë.

Kur jemi këtu nuk është e tepërttë përmendet Komisioni shtetërorkundër korrupsionit, i cili ditë mëparë shpalli të dhënat se qindrapunonjës në administratën shtetëroree lokale punojnë në dy ose më shumëvende pune. Kësaj dukurie i duhetshkuar deri në fund me transparencëtë plotë për t’i demaskuar dhe pam-undësuar këta persona tejet të dëm-shëm për shoqërinë.

Revolta që shkakton papunësia ingjan forcës së vullkanit, forcës sëurisë , pashpresës dhe dëshprimit tëpaimagjinueshëm. Kjo mund të sh-katojë të ndodhë populli, e atëherëe han dreqi edhe administratën sh-tetërore e vendore. Populli është aiqë mund t’i bllokojë këto institu-cione kur janë në kulmin e devijim-it. Ndryshe është personi që e donpunën dhe punon, e ndryshe ështëai që bishtëron e shpërdoron. Neduhet me ashpërsinë më të madhet’i godasim ata që bishtërojnë dheshpërdorojnë punën.

VËSHTIRË TË JESH I RI NË MAQEDONI

Rinia shqiptare e zhgënjyertyre të hecësh para ose të vendnum-rosh. Për pjesën më të madhe të tërinjve shqiptarë i vetmi shpëtim kambetur rruga e mërgimit për në dhetë huaj dhe me plot peripeci. Kurjemi te mërgimi na duhet të thek-sojmë se shumica e shqiptarëve nëvendet ku kanë mërguar janë dësh-muar me aftësitë dhe punën e tyre tëvyer, qoftë në vendet ku punojnë,qoftë si udhëheqës shembullorë tëbizneseve të tyre, që don të thotë sekështu do të ishin edhe në Maqedo-ni po qe se u krijohen kushtet.

Në kohën e monizmit në shekul-lin e 20-të prindi e studenti sh-qiptar, me përjashtime të vogla,duhej të kishin shumë nishane tëbesueshmërisë shtetërore për të marëbursa për studime, gjë që shumë tërinj shqiptarë tejet të talentuar ngakjo masë pikatorje mbetën pa arsimtë mesëm dhe pa studime sipërore.Kjo situatë shkaktoi mungesë të mad-he të kuadrove të nevojshme sh-

qiptare që ndjehet sot e kësaj dite.Tani në njëzet vitet e demokracisënë vend që të hiqen të gjitha penge-sat në këtë rafsh, politika maqedo-nase me manovra nga më të ndrysh-met, po e pengon rininë shqiptare tamerr në dorë e ta ndërtojë ardh-mërinë e vet.

Rinia shqiptare në Maqedoni ngaakumulimi shumëvjeçar i pakënaqë-sisë, u desht që në vitin 2001 të rrokarmët e të luftojë për të drejtat e vetalegjitime. Për të ndaluar një gjakder-dhje më të madhe u nënshkruajtMarrëveshja e Ohrit, si kompromispaqeje e me garanci të faktorit ndërko-mbëtar, se do të krijohen kushte op-timale për popullin dhe rininë sh-qiptare që jeton në trojet e veta shek-ullore në Maqedoni. Për fat të keqjemi dëshmitarë si kanë vajtur dhesi po shkojnë punët me ecurinë ekësaj këtë marrëveshje. Maqedonasitnuk po heqin dorë nga mentaliteti ityre i vjetër dhe kolonizues. Ata edhe

sot e kësaj dite para syve edhe të fak-torit ndërkombëtar bëjnë zvarritjen ezbatimit të Marëveshjes së Ohrit, dukee realizuar atë si troha buke, sëbash-ku me zvarritjen edhe të zgjidhjessë emrit me Greqinë, por që vonesa eaderimit në NATO e dëmton shumërininë shqiptare. Fillimi i arsimitsipëror shqip në Universitetin eTetovës, u bë me gati gjysëm shekul-li vonesë në krahasim me arsiminsipëror në gjuhën maqedonase, edhepse pas luftës së Dytë Botërore arsi-mi i mesëm shkollor në gjuhën sh-qipe dhe atë maqedonishte ishin nëtë njejtin nivel. Është e njohur edhedhuna e ashpër që ushtroi shteti iMaqedonisë gjatë hapjes së Univer-sitetit të Tetovës. Nëpërmjet këtyrepadrejtësive Maqedonia sakatosigjenerata e gjenerate të të rinjve sh-qiptarë, duke ua ndalur hovin rinorpër të ardhmen.

Të kthehemi sërish te Marrëvesh-ja e Ohrit, e cila edhe pas nëntëviteve ende nuk e ka arritur numrine nevojshëm të përfaqësimit e tëpunësimit të të rinjve shqiptarë.Ndërkaq elementet e lartpërmendura

frenuese ndaj rinisë shqiptare, as nukkanë qenë dhe as nuk janë të pran-ishëm te rinia favorizuese maqedo-nase. Maqedonia nuk është shtet kupër të rinjtë shqiptarë ofrohen të njëj-ta kushte si për rininë maqedonase.Ky trajtim dashakeq i Maqedonisëndaj rinisë shqiptarë ka bërë që tërinjtë shqiptarë të jenë tejet të revol-tuar e të dëshpëruar, sepse ta keshëfituar diplomën e arsimit sipëror e përkapriço të politikës e të nacionalizmitmaqedonas të mbetesh me vite papunë, pa gjënë elementare të jetës,është e pakuptueshme, idioteske dhetejet mizore. Nuk ka gjëmë më tëmadhe për prindërit shqiptarë, tëcilët me sakrifica të mëdha arrijnë tumundësojnë fëmijëve të tyre të krye-jnë arsimin sipëror, dhe kështu tëdiplomuar presin me vite lëmoshëne shtetit për një vend pune. Prindërite të rinjtë shqiptarë nuk duan tjetërveçse të punojnë dhe të jetojnë njëjetë dinjitoze e jo të nëpërkëmbur,sepse Maqedonisë i kanë dhënëvazhdimisht shumë dhe prej saj kanëmarrë pak.

Rexhep TORTE

B Ë H U N I P J E S Ë E G A Z E T Ë S !E - m a i l : r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m .

T e l . 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 / 0 6 8 3 1 1 9 2 3 2w w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

m e r r k o p j e n t ë n d e

Gusht 2010 - 752nr.

studimRoli i diplomacisë ndërkombëtare në zgjidhjene konfliktit të armatosur në Maqedoni

Nga: HYSEN UKA

Zgjidhja e krizës së vitit 2001 në Maqedoni,ishte e fundit në zinxhirin e konflikteve etnike

në ish- Jugosllavi. Menaxhimi i këtyre krizave qëpërfundonin me konflikte të armatosura midis et-nive që kishin jetuar deri në atë kohë nën njëFedratë, kishte angazhuar gjatë gjithë dekadës sëfundshekullit të gjithë aktorët e politikës ndërko-mbëtare. Zgjidhja e krizave ishte rregulluar përmesaktivitetit të fuqishëm diplomatik duke definuarme realizimin e marrveshjeve si ajo e Dejtonit,Rambujes, Konculit dhe për të përfunduar memarrëveshjen e Ohrit të 13 gushtit 2001.

Në këtë punim të shkurtër do të trajtojmë nëmënyrë jo shteruese rolin e diplomacisë ndërko-mbëtare në fazat e ndryshme të konfliktit e deri nënëshshkrimin e Marrëveshjes së Ohrit. Faktorindërkombëtarë kishte qenë i pranishën prej viteshnë Maqedoni, si garant i siguris së brishtë në ra-jon, dhe pamvarësisht deklarimit mediatik, kishtedijeni të plotë për problematikën dhe burimet ekrizës në Maqedoni. Shpërthimi i konfliktit e gjetifaktorin politik shqiptarë në Maqedoni, të pa or-jentuar dhe të pa peshën e duhur për të ndikuarapo për të marr rol në një situate për të cilin do tëmbetej përgjegjë në të ardhëmen para bazës sëvetë nacionale. Kriza qeveritare në Maqedoni cojnë bashkimin e faktorit politik shqiptarë dhe përf-shirjen e tij në Qeverin e shpëtimit kombëtar tëMaqedonisë duke i dhënë njëkohësishtë rol mëtë madh në zgjidhjen e krizës që po thellohej ebëhej gjithmonë e më e rrezikshme.

Ndërkohë, diplomacia ndërkombëtare përmesambasadorit të OSBE në Maqedoni, Robert Frouik,kishte punuar pa u ndjerë që nga fillimi i konfliktite gjatë gjithë pranëverës duke konsumuar fazënpërgatitore, atë të “lehtësimit”, për të identifikuarsakt aktoret dhe për t’i ulur ato në negociatat ngamë vonë do të dilte Marrëveshja e Ohrit. Ndërko-hë duhej bërë e qartë edhe për aktorët e tjerëeuroatlantikë se kush ishin shkaqet verteta qësollën konfliktin. Gjithashtu duhet të vazhdohejme kordinimin e harmonizimin e faktorit politikdhe kryengritës shqiptarë në Maqedoni, në fuk-sion të së cilës u realizua takimi Xhaferri-Ahmetinë Tiranë dhe takimi i majit, në Prizrenit.

Gjatë zgjidhjes së krizës së Maqedonisë, di-plomacia mbajti parasyshë në mënyrë të përpiktkëshillën e Uillsonit, “përgatitjen dhe negocim largopinjinit publikë, por marrëveshje të hapur”.

PUSHTETI MAQEDONAS KISHTE KRIJUARIMAZH TË PAVËRTETË MBI PLOTËSIMIN E TËDREJTAVE DHE KËRKESAT E SHQIPËTARËVE

NË MAQEDONIMenjëherë pas shpërthimit të kryengritjes në

Tanushë, aktivizimi ndaj asaj që po ndodhte nëMaqedoni ishte maksimal. Ishte i tillë nga bash-kësia ndërkombëtare dhe jo pa arsye. Deri në atëperiudhë bashkësia ndërkombëtare e kishte para-qitur Maqedoninë si modelin e shoqërisë multi-etnike. Ku liritë dhe të drejtat demokratike të tëgjitha etnive respektoheshin. Ajo që ndodhi pasTanushës, në një masë tregonte se edhe bashkë-sia ndërkombëtare ose nuk e kishte njohur, osekishte bërë sikur nuk e kishte njohur gjendjen nëMaqedoni. U aktivizua Tirana politike jo vetëmpër faktin se një konflikt kishte filluar në vendinfqinjë dhe i cili rrezikonte që po të zgjerohej tapërfshinte edhe atë, por edhe për faktin se konf-likti ishte nisur nga shqiptarët. Tirana politike ish-te në pozitën më të vështirë. Nga një anë ajo nukmund të mos mbronte liritë dhe të drejtat që utakonin shqiptarëve në Maqedoni, por nga anatjetër nuk mund të merrte përsipër të mbrontekonfliktin që kishte nisur. U aktivizua edhe njëpjesë e poltikës shqiptare në Kosovë. Disa u ak-tivizuan për të përgënjeshtruar propagandënmaqedone se nuk kishte kryengritje, por një “agre-sion nga Kosova”.

Ndërsa disa të tjerë u aktivizuan për të dalë nëkrye të kryengritjes, për tu paraqitur si “pronare”të asaj që nuk i përkiste kërkujt, por vetëm lirisë sikoncept dhe realitet. Këta individë shfrytëzuanedhe faktin që tre javë pas shpërthimit të kryeng-ritjes, UÇK-ja akoma nuk e kishte shpallur liderine saj politik. Ata morën përsipër para disa për-faqesuesve të bashkësisë ndërkombëtare dhe paraTiranës Politike se ishin në gjendje ta neutralizo-nin konfliktin, boll të kishin përkrahje !!!. Çuditër-isht në këtë periudhe doli edhe teza mbi federal-izimin e Maqedonisë e proklamuar nga një partiqë u shpall gjatë muajit mars 2001. Çuditërishtnë këtë periudhë filluan të botohehin një numurshkrimesh të cilët atakonin deri në “tradheti” drej-

tuesit e PDSH-së që ishte në koalicionin qever-isës të kryesuar nga Arbër Xhaferri.

Si duheshin quajtur Ahmeti dhe shokët e tij qëu rebeluan?

Në atë periudhë i kan quajtur pa mëdyshjeekstremistë. Përdorimi i armëve nuk është gjë tjetërveçse veprim ekstrem. Është tjetër çështje se ataishin ekstremistë se ashtu ishin të formuar apo seishte dikush tjetër që i kishte detyruar të bëheshintë tillë. Por të bindje bashkësinë ndërkombëtarepër të dytën, duhej të pranoje të parën. Në atëperiudhë janë konsideruar si «rebele». Realisht AliAhmeti dhe shokët e tij ishin rebeluar ndaj njëpushteti. Ishte dikush tjetër që me poltikën e tij ikishte detyruar ata të rebeloheshin ndaj kësajpolitike. Ata bënin luftë, për të qënë qytetarë, përtë qënë të lirë. Programi i tyre politik ishte njëndër programet më demokratike që kishte shfaqurndonjëherë ndonjë lëvizje e armatosur. Por, ndër-sa në aksion ishin si “rebelët” edhe forcat qeveri-tare maqedonase nuk mund askush te merrtepërsipër detyrën e arbitrit në këtë ndesheje, vertetmjaft të rrëzikshme e me pasoja për të gjithë rajo-nin. Pala që kishte pushtetin nuk pranoi për disamuaj “arbitër” me vetbesimin e pa bazë, por edhetë pa moral, se do ta zgjidhte vet konfliktin. Ajopandehu se me megallomaninë e pushtetin do tamundete shpejt palën tjetër. Pikërisht në këtë pe-riudhë Arbër Xhaferri nga një anë dënontedhunën, ndërsa nga ana tjetër përpiqej që qever-ia e Maqedonisë të dëgjonte zërin e arsyes.

Aktor të pa dukshëm në dispozicion te qever-isë u përpoqën perms intrigave e shpifjeve të hap-nin sa më shpejt të ishte e mundur një konfliktmidis shqiptarëve. E gjithë kjo tabllo plus edhefrustrimin e një pjese të atyre që kishin marrëarmët, kishte si rrezik të saj potencial fillimin evëllavrasjes midis shqiptarëve. Pra çështja shtro-hej: Duhej mbrojtur programi politik i UÇK-së,apo duhej hedhur ai poshtë bashkë me dhunën?Duheshin ndarë shqiptarët në Maqedoni në “ne”dhe “ata”, apo secili duhet të bënte punën e tijpër një qëllim të vetëm? Për ti dhënë zgjidhje kësajdileme u realizua në Tiranë takimi midis Ali Ah-metit dhe Arbër Xhaferrit.

CIVILIZIMI I KONFLIKTIT DHE NDALIMII VEPRIMEVE TË UÇK-SË.

Kishte mbetur edhe një hallkë tjetër që duhejtë plotësohej. Ndoshta me e rëndësishmja. Du-hej që Ali Ahmeti të takohej me Arbër Xhaferrin.Politika shqiptare në Maqedoni ishte bashkuar.Por duhej të bashkohej pushka me politikën, përtë mos ndodhur vëllavrasja dhe për t’u arritur mesa me pak dhimbje qëllimi i luftës. Nga ana tjetërtakimet me PDSH, PPD dhe PDK, etj., kishin kri-juar një ambient të përshtatshem lidhur me konf-liktin në Maqedoni. Akoma nuk ishte vendosurlidhja midis UÇK dhe Partive politike shqiptare.Dhe e dyta: akoma nuk dihej se çfarë qëndrimireal dhe jo zyrtar do mbanin aleatet strategjikë tëshqiptarëve që ishin amerikanët. Duhej civilizuarkonflikti dhe civilizim në atë periudhë do të thosh-te që krahu i luftës të bashkëpunonte me krahune paqes. Në qënder të krahut të luftës ishte Ali

Ahmeti dhe në qendër të krahut të paqes ishteArbër Xhaferri partia e të cilit ishte në qeverinë eMaqedonisë.

Një tjetër çështje që duhet trajtuar pa vonesë,theksonte zëdhënësi i OSBE-së për Maqedoninë,ishte ndalimi i veprimeve të Ushtrisë ÇlirimtareKombëtare: “Pas bisedimeve të 4 majit me NATO-n, Bashkimin Evropian dhe OSBE-në, ambasadoriFrouick, filloi të ushtroj trysni për tërheqjen e UÇK-së. Gjatë javës së parë të muajt maj, ka pasur dis-kutime intensive lidhur me alternativat për t’udhënë fund luftimeve dhe për të mundësuartërheqjen e UÇK-së. Trajtimi i aspketit ushtarak tëkrizës ka qenë shumë i rëndësishëm, dhe ështëzhvilluar paralel me punën e zotit Solana në as-pektin politik për organizimin koalicionit qeveri-tar për tejkalimin e krizës. Këto dy aspkete kanëqenë jetike në rikthimin e qëndrueshmërisë nëvend si dhe për krijimin e një baze mbi të cilën tëzhvillohet një dialog politik i efektshëm midispalve në konflikt në Maqedoni.

Për rolin dhe rezultatet që po jepte ndërmjetë-simi ambasadorit Frauik në kordinimin e faktoritpolitik dhe ushtarak shqiptarë në Maqedoni, Min-istrja e Jashtme e Maqedonisë, Ilienka Mitreva ekonsideron Frouikun si person tëpadëshirueshëm. Mitreva ka deklaruar se Frouikka shkelur statusin e diplomatit dhe nuk është mëperson i dëshirueshëm në Maqedoni.

Ndërsa ambasadori Frouik nga ana e tij dek-laron në një konferencë shtypi se tani “nuk jemiduke folur për negociata apo për ndërmjetësime,por për lehtësime dhe besoj se unë do të mund tëmarrë pjesë në ato lehtësime për të përcjellë me-sazhet e përfqësuesve legjitimë të shqiptarëve”.Por, Frouik nuk u lejua të merrte pjesë në ato qëai i quante lehtësime ndaj UÇK-së.

Më 22 maj 2001 Arbër Xhaferri dhe Imer Imeriudhëtojnë për në Prizren dhe së bashku me A.Ahmetin firmosin një marrëveshje historike. Mar-reveshja kundërshtohet ashpërsisht, nga palamaqedonase, por Imeri dhe veçanërisht Xhaferrinuk pranojnë të heqin dorë nga ajo. Agjencitë ehuaja të lajmeve kanë njoftuar se takimi i liderëvetë dy partive politike shqiptare të PDSH-së dhePPD-së Arbër Xhaferi dhe Ymer Ymeri me për-faqësuesin politik të UÇK-së Ali Ahmeti në Prizrenështë mbajtur me iniciativën e të dërguarit tëposaçëm të OSBE-së për Ballkanin, amerikanitRobert Frovik, i cili ka përvojë të gjatë në Ballkan.Agjencia e lajmever Rojter njoftoi se Frovik pritettë largohet nga Maqedonia pas këtij hapi i cili ukritikua prej qeverisë dhe komunitetit ndërko-mbëtar. Burimet diplomatike thanë se iniciativa eFrovikut ishte tepër e dëmshme dhe kërcënonunitetin e një koalicioni të madh qeveritare nëMaqedoni. Misioni i OSBE-së në Maqedoni pasproblemit që pati me të dërguarin e posaçëm tëOSBE-së, Robert Frouik siguroi edhe njëherë sevazhdon të mbështesë pozitat e bashkësisëndërkombëtare që ka në lidhje me bisedimet nëMaqedoni. Sipas deklaratës së Misionit të OSBE-së në Maqedoni, shqiptarët e armatosur nukmund të konsiderohen si partnerë të bisedimevesepse ata nuk kanë asnjë lloj statusi ligjor, dek-

laroi Misioni i OSBE-së në Shkup.Vetë Robert Frouik i kishte refuzuar t’i komen-

tojë pohimet e diplomatëve dhe zyrtarëve se kishtendërmjetësuar në këtë marrëveshje dhe nga Shk-upi ka udhëtuar në Bukuresht që t’i raportojë zyr-tarisht ministrit të jashtëm të Rumanisë, kryesuesenë atë kohë e OSBE-së. Një zyrtar i qeverisë nëShkup i cili nuk ka dashur të identifikohet, ka de-klaruar se të deleguarit special në rajon i ka thënëse shërbimi i tij nuk nevojitet më në Maqedoni.

Pas kësaj, Arbër Xhaferi, kryetar i PartisëDemokratike Shqiptare të Maqedonisë anëtare ekoalicionit qeveritar ka deklaruar se kriza në vendnuk mund të zgjidhet pa bisedime më kryengritësite UÇK-së, citon agjencia Asosieted Press. “Paqja nëMaqedoni nuk varet vetëm nga ne, por gjithashtuedhe nga UÇK-ja”, ka thënë Xhaferi për të shtuar seduhet krijuar një kanal komunikimi me ta.

Presidenti amerikan Xhorxh Bush cakton am-basadorin Xhejms Pardju në rolin e këshilltarit tëtij special të zgjidhjen e krizës në Maqedoni. Rob-ert Frouik ishte më i kthjellët se të tjerët lidhur meqëndrimin që duhej mbajtur ndaj UÇK-së. E gjithëajo që ndodhi pas largimit të Frouik nga Maqe-donia ngjante si një kronikë ngjarjesh të parala-jmeruara. Të paralajmeruar në veprimtarinëkonkrete të ambasadorit Frouik si në kontakte bi-laterale apo multilaterale, aq edhe në deklarimezyrtare. Kjo ka disa arsye që lidhen me kthjelltës-inë e Frouik dhe njohjen shumë të mirë të proble-meve rajonale.

Duke studjuar programin politik të Ali Ahmetitdhe të UÇK-së, i cili ishte më i moderuar se ai içdo partie politike shqiptare në Maqedoni, Frouikkuptoi i pari “paradoksin” e Kryengritjes së sh-qiptarëve. Kontradiktën midis “kallashnikovit” dhenjë programi politik që në kushte normale munddhe duhej të realizohej pa armë. Pra, ai kuptoi seata që drejtonin UÇK-në nuk ishin një grusht trafi-kantësh apo kriminelësh, po një grusht idealistëshfanatikë, që armët i kishin marrë nga halli dhe jonga dëshira, sepse ata e kishin të ndaluar të hyninnë Maqedoni, sepse kishin qënë të ndjekur dhetë dënuar nga Jugosllavia e Titos, por nuk ishinamnistuar as në vitin 1991 nga qeveria e KiroGligorovit dhe Branko Cervenkovskit dhe as nëvitin 1998 kur erdhi në pushtet Lupço Georgievs-ki. Kësisoj ai ishte i pari që ra dakord me nevojëne amnistisë për luftëtarët e UÇK-së.

Frouik ishte i pari që formuloi planin e paqesdhe të armëpushimit duke i hapur rrugë bisedi-meve me UÇK-në. Të gjithë ata te cilët kanë qënënë dijeni të fillesës dhe vazhdimit të konfliktit nëMaqedoni si Arbër Xhaferri, Veton Surroi, Men-duh Thaci, etj., e dinë fare mire se embrioni i asajqë u quajt “Marrëveshja e Ohrit”, aneksi ushtaraki saj që kishte të bënte me çmilitarizimin e UÇK-së, mbi integrimin e saj në jetën politike, socialedhe ekonomike të vendit, mbi nevojën e amnis-tisë etj, u formulua në Shkup gjatë fundprillit dhefillimin e majit 2001 nga ambasadori Frouik.

Kjo u bë e qartë nga vetë Frouik në datën 18maj 2001 në një konferencë me gazetarë në Shk-up. Në këtë Konferencë ai bën të qartë skeletin ePlanit të daljes nga Kriza. Ky skelet u përdor mëvonë nga Trajkovski, Badinter, Pardju dhe Leotarnë formulimin e Marrëveshjes së Ohrit.

Frouik në konferencën për shtyp tha “Kamqenë i angazhuar në konsultime intensive gjatëkësaj jave me liderin e PDSH-së, Arbën Xhaferi,me liderin e PPD-së, Imer Imeri, me liderët e par-tive kosovare Rugova, Thaçi dhe Haradinaj, porgjithashtu edhe me gjeneralin, Çeku dhe kryemi-nistrin e Shqipërisë, Meta, me synim për të ndalurluftën e armatosur. Të gjithë më thanë se pajto-hen me këtë pikësynim. Koalicioni i ri qeveritarbashkë me shqiptarët etnik me ndikim të fu-qishëm dhe paprecedent duhet patjetër t’i japërast intensifikimit të dialogut politik me reformat sisynim i tij. Jam thellësisht i bindur se shumica epopullatës së IRJM-së duan t’i japin fund armiqë-sive të fundit të armatosura dhe të zgjidhin prob-lemet e brendshme në mënyrë paqësore.

(Vijon numrin e ardhshëm)

* Autori është Master në Studime Europiane dhe Diplo-maci nga Instituti ISAT dhe UBIS (University of Busi-ness and International Studies Geneva).

Gjatë zgjidhjes së krizës së Maqedonisë, diplomacia mbajti parasyshë në mënyrë të përpiktkëshillën e Uillsonit, “përgatitjen dhe negocim larg opinjinit publikë, por marrëveshje të hapur”.

8 - Gusht 201052nr.

cyan magenta yellow black

Redaksia e gazetës “Rruga e Arbërit” uron gjithë besimtarët myslimanë

GËZUAR FESTËN E BAJRAMIT TË MADH!Paqja dhe harmonia mbretëroftë në familjet tuaja!

Vlerat, dobitë dhe disa norma të AgjërimitFjala “agjërim” është përkthimi

në shqip i fjalës arabe “saum”. Kup-timi gjuhësor i fjalës “saum-imsek”është ndalim apo privim i vetvetesnga diçka e caktuar.

VLERA E AGJËRIMIT:Agjërimi ka një vlerë madhësh-

tore. Kjo gjë duket qartë në shumëthënie profetike ku ndër të tjera për-mendet se:

- Vlera e agjërimit është aq e mad-he saqë e di vetëm Allahu. Ai shpër-blen për të pa hesap.

- Asgjë nuk mund të barazohetme agjërimin për nga vlera.

- Lutja e agjëruesit nuk kthehetmbrapsht.

- Agjëruesi përjeton dy gëzime,një kur ha iftarin (ngrënien pas mba-rimit të agjërimit ditor) dhe gëzimi idytë është në Botën Tjetër kur e takonZotin e tij të kënaqur me të.

- Agjëruesi në Ditën e Gjykimitështë prej të shpëtuarve, sepse ai idha provat sesi në shenjë bindjejekarshi Zotit të tij e privoi vetvetennga gjëra që në origjinë janë të lejua-ra, si ngrënia, pirja, etj.

Ndërsa për sa i përket vlerës sëmuajit të agjërimit, Ramazanit, du-het të dimë se:

- Agjërimi i Ramazanit është njëprej shtyllave dhe themeleve bazë tëIslamit.

- Për ligjërimin dhe legjitimite-tin e tij ka zbritur mesazhi hyjnornga qielli.

- Në të është një natë që ështëmë e vlefshme se një mijë muaj.

- Me hyrjen e Ramazanit dyert eXhenetit – Parajsës – hapen, dyert eXhehenemit – Ferrit, mbyllen dhedjajtë lidhen.

- Agjërimi i Ramazanit është ibarasvlefshëm me agjërimin e dhjetëmuajve.

- Personit që agjëron Ramazaninme besim në zemër dhe duke synuare pritur shpërblim nga Allahu, i falenmëkatet e mëparshme.

- Për çdo iftar Allahu i Lartësuaru jep amnisti dhe i çliron sa e savetë prej Xhehenemit.

DOBITË TË AGJËRIMITNë kryerjen e agjërimit fshihen

urtësi dhe dobi të shumta në epiqen-drën e të cilave është devotshmëriadhe morali fisnik, gjë në lidhje metë cilën Allahu i Lartësuar thotë nëKuranin Fisnik: “... me qëllim që tëbëheni të devoshtëm”. El Bekare(183)

Kjo sepse:- Shpirti njerëzor që privohet gjatë

agjërimit nga gjëra që në origjinë janëtë lejuara për të fituar kënaqësinë eAllahut dhe për t’u mbrojtur ngandëshkimi që vjen si pasojë ekundërshtimit dhe moskryerjes sëurdhrit të Tij, kupton se privimi dhelargimi nga haramet është një gjëedhe më përparësore.

- Kur barku i njeriut ngopet, sh-qisat e tij gjallërohen së tepërmi dheshpërthejnë të uritura në kërkim tëepsheve dhe qejfeve, kurse kurbarkun e njeriut e pushton uria shqi-sat plogështohen dhe nuk janë tëuritura për të shuar epshet dhe qe-jfet. E pra agjërimi është triumf ndajepshit dhe djallit.

- Ai që provon diçka nuk është siai që vetëm ka dëgjuar për të, ashtusikurse edhe ai që udhëton hypur nukdi gjë për vështirësitë e udhëtimit nëkëmbë. Agjëruesi teksa ndijonlëngimet e urisë bëhet më indjeshëm karshi gjendjes së mjeruartë të varfërve dhe të vobektëve, ndaji mëshiron ata dhe i ndihmon tëshuajnë urinë.

- Agjërimi edukon tek agjëruesikëmbënguljen dhe iniciativën për tëlënë mënjanë epshin dhe për t’u lar-guar nga mëkati, pasi ai posedondhuntinë e triumfit mbi instiktin dhetë ndarjes së shpirtit nga gjëra me tëcilat ai është shumë i lidhur dhe ifamiljarizuar.

- Për njerëzit e mençur është mëse i hetueshëm fakti se agjërimi ni-sur nga elementët organizativë si dhepërpikëria që përmban, të dhurondhuntinë e vetorganizimit dhepërpikërisë në orare, gjë që eliminondhe kuron epideminë e keqe tërrëmujës dhe çorganizimit, e cila kagoditur sa e sa prej njerëzve.

- Agjërimi nxjerr dukshëm në pahprincipinin e unitetit të musli-manëve. Gjatë një muaji të tërë igjithë kombi Islam agjëron dhe hanësë bashku.

- Thirrësit që ftojnë njerëzit nërrugën e vetme të pranuar tek Allahu,në Islam, në këtë muaj kanë shansine madh se zemrat e njerëzve, flutur-ojnë për tek xhamitë. Dikush prejnjerëzve pikërisht në këtë muaj futetpër herë të parë në xhami, dikushtjetër futet në të pasi ka qëndruar largsaj për shumë kohë. Zemrat e

njerëzve i pushton një melankoli dheëmbëlsi besimi që rrallë përsëritet.Ky shans duhet shfrytëzuar nëpërm-jet këshillave që ëmbëlsojnë shpir-trat, mësimeve të përshtatshme, bise-dave mbresëlënëse dhe ftesës për tëbashkëpunuar në të mirë dhe devot-shmëri. Porse kujdes! Është një ga-bim i madh që thirrësi të angazho-het totalisht me të tjerët dhe të har-rojë vetveten, si ai fitili që u bëndritë të tjerëve dhe vetë digjet.

NORMA TË AGJËRIMIT TËRAMAZANIT:

Disa prej këtyre normave dhe dis-pozitave janë të obligueshme kursedisa të tjera të pëlqyeshme. Prej tyrepërmendim:

• T’i jepet rëndësi syfyrit(ngrënies para hyrjes së kohës sëagjërimit), gjë për të cilën i dërguarii Allahut, Muhamedi (lavdërimi dhepaqja e Allahut qoftë mbi të), kathënë: “Hajeni syfyrin se në ngrëniene syfyrit ka bereqet”. E pra syfyri ështënjë ushqim i begatë. Në syfyr nësekemi mundësi është mirë që të hamëhurma arabe, ashtu sikurse bënte pro-feti Muhamed (lavdërimi dhe paqjae Allahut qoftë mbi të). Gjithashtuduhet ditur se ngrënia e syfyrit e dal-lon myslimanin nga çifutët dhe krish-terët që nuk e kanë këtë rit nëagjërimin e tyre. (Ngrënia e syfyritnuk është obligim por është e prefer-ueshme të veprohet).

• Përshpejtimi i iftarit, gjë për tëcilën i dërguari i Allahut, Muhame-di (lavdërimi dhe paqja e Allahutqoftë mbi të) ka thënë: “Do të vazh-

dojnë njerëzit të jenë mirë për sakohë që ata do ta përshpejtojnë if-tarin”. Kurse për sa i përket llojit tëushqimit që hahet për iftar është mirëqë nëse është e mundur ai të jetë siai i profetit, i cili para se të falej eçelte iftarin duke ngrënë hurma ar-abe normale, nëse s’kishte të tillahante hurma arabe normale, nëses’kishte as kështu gëlltiste ca gllënj-ka ujë, dhe pas kësaj thoshte: “Etjaiku, venat u njomën dhe në dashtëAllahu ngeli shpërblimi”. (Sa u për-mend për iftarin nuk është obligimpor është mirë të veprohet).

• Largimi nga fjalët e ndyra dukezbatuar kështu urdhrin e profetitMuhamed (lavdërimi dhe paqja eAllahut qoftë mbi të) që thotë: “Nëatë ditë në të cilën dikush nga juagjëron të mos bjerë në imoralitetdhe të mos flasë fjalë të ndyra”.Duhet të largohemi edhe nga mash-trimet sepse siç ka thënë profetiMuhamed (lavdërimi dhe paqja eAllahut qoftë mbi të): “Allahu nukka nevojë ta lërë ngrënien dhe pirjenai që nuk lë fjalën mashtruese dhepunë me të”. Gjithashtu duhen lënëmënjanë të gjitha gjërat e ndaluarasi shpifja, thashethemet, përgojimi,shthurja, gënjeshtra etj., vepra këtoqë rrezikojnë seriozisht humbjen egjithë shpërblimit të agjërimit, ash-tu siç ka thënë profeti Muhamed(lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftëmbi të) se: “Ndodh që ndonjëagjëruesi të mos i ngelet gjë tjetërnga agjërimi i tij veç urisë”.

• T’i shmangemi grindjes dhe tëlargohemi nga poteret, në zbatim të

fjalës së të dërguarit të Allahut,Muhamedit (lavdërimi dhe paqja eAllahut qoftë mbi të): “Nëse njëperson grindet me të (agjëruesin) –apo e shanë atë, le të thotë: Jamagjërueshëm! Jam agjërueshëm!”.Me të parën kujton veten e tij se ështëagjërueshëm dhe me tjetrën kujtonpersonin që po grindet me të.

• Mosteprimi në të ngrënë dhetë pirë, në zbatim të fjalës së të dër-guarit të Allahut, Muhamedit(lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftëmbi të): “Nuk ka mbushur njeriundonjë enë më të keqe sesabarkun...”. Njeriu i mençur ha përtë jetuar dhe nuk jeton për të ngrënë.

• Në këtë muaj të jemi më tëmirët në të gjitha drejtimet. Të jemimë të mirët në moral, në paraqitje,në personalitet, në pasuri, në lëmine diturisë e kudo gjetkë. I tillë ishtei dërguari i Allahut, Muhamedi(lavdërimi dhe paqja e Allahut qoftëmbi të).

Në një transmetim të saktë trans-metohet se: “I dërguari i Allahut ish-te më i mirë në mirësi. Ai ishte më imirë se kurdoherë në Ramazan kuratij i vinte engjëlli Xhebrail i cili (NëRamazan) e takonte për çdo natë dheia mësonte Kur’anin. Ishte më i mirëse puhiza e erës”. Profeti ynë i ndri-tur (lavdërimi dhe paqja e Allahutqoftë mbi të), na nxit në bamirësinë këtë muaj duke na bërë me dijese: “Kush i jap iftar agjëruesit shpër-blehet si ai, duke mos iu pakësuaratij asgjë nga shpërblimi i agjërim-it”.

Përgatiti: MUSA RIÇKU

Bashkia e Tiranësshtron iftarme besimtarëtmyslimanëKreu i Bashkisë së Tiranës,Edi Rama, ka organizuar nëhotel Tirana një pritje për if-tar me besimtarë myslimanëtë kryeqytetit, me rastin emuajit të Ramazanit.

Rama nënvizoi rëndësinëe bashkëjetesës harmonisëdhe kulturës fetarë ne vend.Ai u tha të pranishmeve seështë për t’u vlerësuar fakti qëmes komuniteteve fetare nëShqipëri dhe sidomos nëkryeqytet ekziston harmonidhe tolerancë.

Rama u shpreh i gëzuarpër faktin që edhe këtë vitmundi të jetë bashkë me këtabesimtarë myslimanë për tëkaluar këto momente të shen-jta.

Të pranishëm në këtë iftarishte edhe njëri nga botuesite gazetës, Musa Riçku, sëbashku me besimtarë mysli-manë dibranë me banim nëTiranë.

Gusht 2010 - 952nr.

mete në nivelin artistik. Më pas ishin dy anëtarë, ish-kon-

gresisti amerikan, demokrati Tom Lan-tosh (vdiq janar 2008) dhe kongresistirepublikan Dana Rohrbaker, të cilët iparaqitën Dhomës së Përfaqësuesve tëKongresit Amerikan një rezolutë përnder të 600-vjetorit të lindjes sëSkënderbeut. Është hera e parë që nëKongresin Amerikan paraqitet një do-kument i tillë, i cili përkujton Skënder-beun si burrë shteti, diplomat dhe gje-ni ushtarak si dhe rolin e tij në shpëtimine Evropës Perëndimore nga pushtimiosman.

Projektrezoluta, e paraqitur në Kon-gres me ndihmën e Lidhjes QytetareShqiptaro-Amerikane, e përshkruanteme hollësi rolin e Skënderbeut nëmposhtjen e ushtrive osmane para dy-erve të Evropës, duke e shpëtuar konti-nentin nga pushtimi. Meqenëse në Sh-tetet e Bashkuara të Amerikës deriatëherë nuk dëgjohej të flitet shumë përSkënderbeun, kjo projektrezolutë ish-te një përpjekje e mirë për ti njohuramerikanët me rolin e tij 6 shekuj mëparë.

cyan magenta yellow black

botime

Nga: BEQIR SINA, New York

UASHINGTON D.C - Një libër i ri i sa-podalë nga shtypi dhe i shpërndarëedhe në librarinë amerikane, që men-dohet se do ti duhet shumë lexuesitamerikanë, por dhe bibliotekës së pa-sur në SHBA, për Heroin tonë Ko-mbëtar Gjergj Kastrioti - Skënderbeu, ishkruar në mënyrë perfekte në gjuhënangleze, është libri “Scanderbeg inAnglo-American Literature” (“Skënder-beu në literaturën anglo-amerikane”), istudiuesit dibranë në Amerikë, zotitHalit Daci, autorë i katër librave të ndry-shëm me studime.

E gjithë jeta, vepra dhe luftërat elavdishme të Heroit tonë KombëtarGjergj Kastrioti - Skënderbeut, i kon-sideruar si “atlet dhe mbrojtës i krish-terimit”, që prej kohës në të cilën ai je-toi e deri në ditët e sotme ka ngjallurdhe vazhdon të ngjallë interes për his-torianë, lexues dhe studiues të historisëShqipërisë, qofshin këta të huaj apo sh-qiptarë.

Si rezultat i kësaj, nga kronikanë,biografë, shkrimtarë, studiues dhe his-torianë të shumtë, vendas e të huaj,Skënderbeut i janë kushtuar me dh-jetëra e dhjetëra libra me studime tëndryshme të karakterit historik dhe hu-lumtues, pjesa më e madhe e të cilëvejanë të panjohur për shqiptarët dhendodhen në bibliotekat e shteteve tëndryshme të botës. Një nga këto libraështë dhe ai me titull “Scanderbeg inAnglo-American Literature” (“Skënder-beu në literaturën anglo-amerikane”),pari i një studiuesi shqiptarë në SHBAqë shkruan për historinë e Skënderbeutnë gjuhën angleze.

Duket se viti i Skënderbeut (2004)ishte viti që theu heshtjen plotë, e cilapër më shumë se gjysmë shekulli ka-ploi kombin tonë, kur shqiptarët si nëatdheun e tyre, por edhe në trojet etni-ke të sunduara nga diktatura e egërkomuniste, pothuajse e lanë në hesh-tje, në harresë edhe figurën më të mad-he të kombit tonë Skënderbeun. Dukee zvenitur figurën e Gjergj Kastriotit dheduke e zëvendësuar atë me propagan-dën e madhe të realizmit socialist, meçdo gjë rreth figurës së diktatorit komu-nistë Enver Hoxhës.

Aktiviteti më i madh nga shqiptarëte Amerikës në diasporë u mbajt në vitin2004 nga një grup intelektualësh sh-qiptarë në Nju-Jork. Kjo ishte hera e parëqë me simpoziumin me rastin e 600-vjetorit të lindjes së Heroit legjendarëtë kombit Gjergj Kastrioti të flitej kaqshumë për Skënderbeun në SHBA ngastudiuesit shqiptarë e të huaj. “Heroilegjendarë i lombit, Gjergj Kastrioti -Skënderbeu, strateg i luftës, udhëheqësi shtetit e popullit shqiptar” ishte temaqë mbajti studiuesi Fatbardh Doçi,bashkëpunëtor i vjetër shkencor në Sh-qipëri.

Në këtë kohë figura e Skënderbeutnë SHBA duket se po merrte vendin qëi takonte në studimet shqiptare nëAmerikë. Pasi u shfaq edhe premiera efilmit dokumentar “Gjergj Kastrioti Scan-derbeg - Warrior King of Albania” nëNju-Jork City, një prodhim ky i sh-qiptarëve të Amerikës. Filmi ishte jovetëm një projekt i rëndësishëm përkulturën shqiptare, por dhe njëkohë-sisht një shfaqje respekti ndaj figurëssë Heroit tonë Kombëtar Skënderbeu,aq të munguar në periudha të ndry-shme të komunizmit. Paraqitja e këtijdokumentari të parë të këtij lloji në Nju-Jork i artit shqiptar këtu ku lulëzon botamagjike i filmografisë, u pa nga sh-qiptarët si një sukses më vete në të gjithakëndshikimet, pavarësisht ndonjë të

Halit Daci, dibraniqë futi Skënderbeunnë literaturën amerikane

Skënderbeu nga veprat e Marin Barletitdhe të autorëve të tjerë shqiptarë bashkëkohës

deri te studiuesi më ri në SHBA Halit Daci

- Zoti Daci, nisur nga ky botim juaji për Skënderbeun në anglisht metitull “Scanderbeg in Anglo-American Literature” (“Skënderbeu në liter-aturën anglo-amerikane”), nëse nuk gabohem, është i katërti libër në vitete tranzicionit, a mund të na thoni se ku qëndron ndryshimi mes librave tëtjerë për historinë e Skënderbeut dhe librit tuaj?

- Kam botuar dy libra: njëri është botuar nga Universiteti i Groningenitnë Holandë në vitin 1998 e tjetrin e kam botuar së bashku me gjeneralinAli Koçeku në vitin 2005 dhe një studim shkencor për NATO-n në vitin1999. Botimet janë të gjitha në gjuhën angleze. Ky është libri i tretë. Kylibër, i cili po hidhet në qarkullim pasi u shtyp në Tiranë para disa muajve,nuk ka të bëjë shumë me historinë e Skënderbeut. Historia e Skënderbeutështë shkruar që në shekullin e 16-të nga Marin Barleti. Pas Barletit njënumër autorësh të tjerë kanë botuar shkrime historike për Skënderbeun nëdisa gjuhë. Kronikanët dhe historianët e tjerë të mëvonshëm, të cilët kanëbotuar në gjuhën angleze, janë bazuar te kronika e Barletit.

Shumë nga kronikat janë përkthime nga latinishtja në italisht, frëngjishtose anglisht. Këtu përfshihen autorë të tillë si Peter Ashton, Thomas Norton,John Shute, Zachary Jones dhe Clement C. Moore. Vlen të përmenden këtuautorë të tjerë, si Richard Knolles, i cili botoi librin “Historia e turqve” nëvitin 1603, dhe një kronikë nga Rabbi Joseph Ben Meir, botuar në hebraishtnë vitin 1545 dhe e përkthyer në anglisht në vitin 1830, që përfshinin pjesëtë historisë së Skënderbeut.

- Pse këtë material e latë në duart e dy profesorëve amerikanë të “Leh-

man College”, të cilët, siç thoni ju, ekontrolluan kryesisht anën drejtshkri-more, pasi ti vet ishe shumë më kërkues?

- Profesorët, kur u tregova për librin dhe projektin tim, e kanë vlerësuarlibrin me notën maksimale, sipas tyre. Unë besoj se libri për vetë natyrënqë ka do të shitet më shumë në botë - Amerikë sesa në Shqipëri. Dhe si itillë mu desh të gjejë kritikë të njohur amerikanë, siç është rasti i dy profe-sorëve amerikanë të “Lehman College”.

- Sa dhe si jeni përpjekur të jepni një panoramë të botimeve për Skënder-

beun deri në fund të shekullit të 19-të, pasi deri këtu kanë shkruar shumë?... - Libri im ka karakter letrar me një përmbledhje shumë të shkurtër të

historike. Unë analizoj figurën e Skënderbeut në letërsinë angol-amerikane,duke filluar nga shekulli i 16-të deri në shekullin e 20-të. Gjatë kësaj peri-udhe janë shkruar 7 tragjedi, drama e melodrama, 3 romane, 3 soneta, dhe2 poema. Po ashtu një numër i madh autorësh anglez e kanë përdorurfigurën e Skënderbeut në aluzione të ndryshme në poezi, dramaturgji aporomane.

Tragjedia e parë, shkruar “Historia e vërtetë e Gjergj Kastriotit,” kon-sideruar përfundimisht e humbur, është vënë në skenë në Londër në vitin1601. Në vitin 1730 janë botuar tri tragjedi të tjera nga Uilliam Havard,George Lillo dhe Thomas Whincop. Dy tragjeditë e para janë luajtur nëskenë në Londër, ndërsa e treta nuk është vënë në skenë.

Në vitin 1798 Charles Stearns, një prift amerikan, ka botuar një dramanë tri akte të titulluar “Scanderbeg”, e cila është vënë në skenë nga stu-dentët e shkollës liberale në Linkoln Massachusetts. Me pas vjen një melo-drama në tri akte, përshtatur nga një roman francez nga Thomas Dibdin,vepër e cila është luajtur në teatrin mbretëror “Surrey” në Londër në vitin1819.

Një tjetër dramë e titulluar “Iskander”, përshtatur nga Uilliam DunseathEaton më 1896 sipas romanit të Benjamin Disraelit, është vënë në skenë nëLankaster, Pennsylvania, me 1897 nga Frederick B. Warde, një aktor mjafti famshëm i asaj kohe. Por tekstet e melodramës të Thomas Dibdin-it dhedramës së Uilliam Eatonit nuk gjenden.

Skënderbeu është figurë kryesore në romanin e shkruar nga Samuel Rowenën pseudonimin “Arthur Spenser”, të titulluar “Iskander, ose Princi i Epir-it” botuar në Londër në vitin 1819, në romanin e Benjamin Disraelit “Ng-ritja e Iskanderit”, botuar në Londër në vitin 1833, dhe në romanin e JamesLudlow të titulluar “Kapiteni i jeniçerëve”.

Autorët anglez dhe amerikan i kanë dedikuar Skënderbeut tri sonete dhedy poema. Sonetet janë botuar me rastin e përkthimit në gjuhën angleze tëhistorisë së Skënderbeut nga Zakary Jones në vitin 1596. Njëra nga sonetetështë shkruar nga poeti i mirënjohur anglez Edmund Spenser. Dy sonetet etjera botuar autorët nuk dihen, pasi ato kanë inciale R. C. Gentlemen dheC. C. Gentlemen. Përdorimi i inicialeve ishte në modë gjatë kohës së Ril-indjes. Edhe përkthyesi i historisë së Skënderbeut, Zachary Jones, i cilipërdorte inicialet Z. I. Gentlemen, është identifikuar në mesin e shekullittë 20-të.

Poezia tjetër është shkruar nga poeti i mirënjohur amerikan, Henri W.Longfellou. Kjo poezi është përkthyer në shqip nga Fan Noli në vitin 1916.Poema e Longfellout për Skënderbeun është përshtatur nga kronika e RabbiJoseph Ben Meir, që përmenda më lart. Poema tjetër titulluar “Një Balladpër Iskanderbeun” është shkruar nga poeti dhe diplomati amerikan MauriceFrancic Egan në vitin1887. Maurice Egan ka qenë ambasador amerikan fu-qiplotë në Danimarkë gjatë viteve 1907-1917.

Krahas këtyre botimeve libri im do të përmbaj edhe punime të pabotuaraderi tani nga dr. Charles Telfrod Erikson. Dr. Erickson ka lënë një poezi dhedisa shkrime të tjera për Skënderbeun. Disa nga tragjeditë, romanet dhepoezitë janë të panjohura deri tani si për publikun shqiptar, ashtu dhe përkritikët e huaj a vendas . Për shembull, drama e Charles Stearns-it, melo-drama e Thomas Dibdin-it, Uilliam Eatoniit, romani i Samuel Rowe-it,poema e Maurice Egan-it dhe dy sonetet janë të panjohura deri tani si ngapubliku shqiptar, ashtu dhe nga kritikët e huaj e vendas. Poezitë do tibashkëngjiten librit.

- Çfarë impakti mendoni se përbën dalja e këtij libri për Skënderbeun

në SHBA?- Ka disa studime shkencore sidomos në shekullin e 20-të për Skënderbe-

un. Vlen të përmenden disertacioni për doktoraturë i gjermanit Hans Raut-ner botuar në Gjermani në vitin 1900; tema e mbajtur për gradën “Mjesh-trit të arteve” të Carol C. Linner mbrojtur në Universiteti “Kolumbia”, SHBA,në vitin 1937, por që nuk është botuar; disertacioni për doktoraturë i prof.Benjamin Bowles Aschom, mbrojtur në Universitetin e Wayne-it, SHBA,në vitin 1937, por që nuk është botuar. Ka edhe disa studime të shkurtra, tëcilat i kam përmendur në studimin tim.

Ndryshe nga studimet e mësipërme, libri im përfshin të gjitha zhanret eletërsisë angleze, përfshin materiale të panjohura nga autorët e mësipërmdhe materiale të pabotuara. Për më tepër, unë e analizoj figurën e Skënder-beut si pjesë e konfliktit midis kristianizmit dhe myslimanizmit.

- Duke e njohur historinë e tij, çfarë të ka motivuar më shumë nga

historia Skënderbeut?- Ajo që më ka motivuar është sesa pak njihet figura e Skënderbeut në

letërsinë angleze si nga kritikët shqiptarë, ashtu dhe të huaj. Shumë studi-ues shqiptarë dhe të huaj i fillojnë botimet e tyre me epigrafe të lord Ba-jronit, që ka një rëndësi të veçantë për prezantimin e Shqipërisë në Perën-dim, por Skënderbeun ai e përmend kalimthi në këngën e 38-të të “ÇajldHaroldit”. Ka me dhjetëra autorë të tjerë anglezë dhe amerikanë që kanëshkruar shumë herë më tepër sesa lord Bajroni. Mendoj se shqiptarët duhettë punojnë me tepër për ti dhënë Skënderbeut dhe autorëve që kanë shkruarpër të vendin që i takon në historiografinë botërore.

Pas këtyre jo shumë larg qëndronedhe studiuesi i ri, një ish-ushtarak ilartë i shtetit shqiptar në zyrat e Minis-trisë së Mbrojtjes në Tiranë gjatë vitevetë demokracisë, zoti Halit Daci. Studi-uesi i ri, i cili banon dhe jeton prej viteshnë Nju-Jork, pati zgjedhur që gradimine tij në këtë fushë ta mbronte me temën“Scanderbeg in Anglo-American Liter-ature” (“Skënderbeu në literaturën an-glo-amerikane”), temë e cila pas laurim-it do të botohej fillimisht në një libërme të njëjtin titull.

Autori ka botuar edhe dy libra tëtjerë: njëri është botuar nga Universite-ti i Groningenit në Holandë në vitin1998, e tjetrin e ka botuar së bashkume gjeneralin Ali Koçeku në vitin 2005dhe një studim shkencor për NATO-nnë vitin 1999. Botimet janë të gjitha nëgjuhën angleze. Ky është libri i tretë i tijqë botohet në gjuhën angleze dheqarkullon në disa biblioteka amerikane. Për librin me të ri në SHBA për Skënder-beun - “ Scanderbeg in Anglo-Ameri-can Literature” (“Skënderbeu në liter-aturën anglo-amerikane”) - biseduamme autorin e tij, zotin Halit Daci.

10 - Gusht 201052nr.

kërkime

Nga Troja pellazge teKastrioti i Arbërit

Nga: Dr. SELMAN MEZIU

Sa më në thellësi të shekujve tëgërmosh aq më shumë do të

mrekullohesh nga të papriturat që dotë shfaqen. Pena dhe shpata kur ka-mërojn sëbashku i shkardhesin sh-tegun diturise e vyrtyteve dukenxjerrë nga çelia e padituris tëvërtetat historike, pra veprimtarinëshumëpërmasëshe të një heroi, të njëgrupimi njerëzish e një populli tëtanë. Sa e vështirë ështe kjo shmple-ksie, faktesh, kur dalta në gur, penanë pergamen apo në letër, ka lënëgjurmë të pakta në vargmalet e ko-hërave duke mbetur kështu të mjer-gulluara, të pashqueme, të ngurtë-suara, gjallërinë e tyre të gjithëher-shme.

TROJA PELLAZGE

Për të zbuluar një të vërtet të fshe-hur në skutat shekujve, na duhet tafillojmë duke zgjidhur pyetjen: Cilipopull apo fis, etni e kishte krijuar eemërtuar Trojën? Dhe ja përgjigja."...ne kohën e kolonizimeve greke tëTroadës në shekullin e shtate parakrishtit (Troja VII e arkeologëve) dhepastaj e gjithë Azisë së vogël, vend ipopulluar nga etni të trungut pellazgpërpara mbërritjes së grekërve....”(Mathieu A. 2008). Te dhëna tërendësishme na jep edhe historianiGrek Herodoti (484-414 p.k.), dukendriçuar historinë e saj shumëshek-ullore.

Kush janë parametrat gjeografiketë sajë? Qytet Pellazg i ndërtuar nëAzinë e vogël në shekullin e dym-bëdhjetë para krishtit, për të kontrol-luar ngushticën e Elespontit (Dar-daneleve) nga fisi Pellazg i Trakeive.Ka qene kryeqytet i karhinës sëTroadës ku kane mbretëruar Priamo,Etore, Paride, Casandra, Enea, Dar-dani etj. Muri rrethues i sajë ka gjatësigjashtëqind metër. Të dhëna të tilla,mjaft të rëndësishme na i bëjnë tëditur puna e kujdesshme e plotë pa-sion e përdoruesve të furçeve, penel-eva, mistrive me majë të arkeologëve.Zbulimet e gjermanit Henerik Schli-eman(1870-1890) e W. Doprpfeld(1871-, 94), vazhduar nga C. V. Ble-gen(1932—’38) kanë hedhur dritëmbi një qytet ndërtuar nga viti 3200p.k., e vazhduar deri në vitin 400 tëerës sponë i përbëre nga nëntë shtre-sa, pra kate të mbivendosura.(Enc.geogr, 1996).

Vendndodhja e saj strategjikishtshumë e rëndësishme, luftrat e e sajlegjendare për ta pushtuar, mbretëritsundimtar të guximshëm me prirjeudhëheqëse tepër të zgjuara,përhapën lavdinë e sajë, emrin e sajnë qytetërimet e atyre kohëve e derinë ditët tona me mënyra e forma tëndryshme. Për të krijuar një ide tëqarte ta studiojmë në pikpamjen his-toriko-gjeografike.

Qyteti i Trojës në Pulia është ndër-tuar në gjysmën e dytë të shekullittë katërt para krishtit, ndërsa stu-dimet historike "...përforcojnëhipotezën për prejardhje e saj ngavendet lindore” (S. Caruso.1986). Tetjera toponime gjejmë në Siçeli,ishull në jug të Italisë, Russinë Azi-atike, Lusemburg, në Bullgari, në veritë gadishullit Ballkanik. (Enc. Geo.1964). Sa mijëra kilometra paska udhëtuar emri i sajë? Nuk është aspake çuditshme, dukuri të tilla janë tëshumta. Tanimë është momenti tiafrohemi piksynimit tonë.

Në burimet e shkruara fjalën Trojëe gjejmë Troia, Troiaio, Troiano,Troiata, Troica, Troll, Trolly. Në sh-qip ka kuptimin sipërfaqe toke kundërtohet shtëpia për banim, kasolle

për blegtori, e stani për të mbajturushqimin e tyre, e oborri, pra ku nje-riu strehohet e kryen veprimtarine metë ngushta në jetë, e njëjta me kup-timin truall, sipërfaqe ndërtimi tështëpse, kasolles apo stanit. Më sh-koqur, vendbanim, vendstrehim. Esh-të fakt i pamohueshëm që në as njëburim të shkruar, enciklopedi, fjalor,apo punimesh e traktatesh historikenuke gjen kuptimin e kësaj fjale siçështë ne gjuhen e arbërit, e ngjizurkaq thellë në jetën e një populli. Emë tej është objekti më konkret mëi prekshmi , më i shejti, pra mushtae hynjores’’ Jetë”.

Ndërsa toponimistika e Dibrës najep argumente të tjera. Kemi në veritë Shumbatit e në juglindje të Sll-ovës, fshatin Troiak, (Fletoria Zyrtare1925.) e më tej kemi Trojën në Kas-triotin e sotëm. Të dokumentuar përherë të parë e gjejmë te bashkëko-hësi i Gjergj Kastriotit, Rafael MafeiVolterrana i cili shkruan: "Një tjetërfamilje është ajo e Kastriotëve ngatë cilët Gjon Dibrani ose Dibereani,kishte nën zotërimin e tijë Trojëndhe disa vende të tjera brënda ven-dit”. Një tjetër toponim Troja, ësh-të në perëndim të fshatit të shekullittë pesëmbëdhjetë Grishqan.(H.Ndreu.1997.).

Por cila është shtrirja e Trojës sëlashtë në Kastriotin e sotëm, nënndriçimin e studimeve të fund shek-ullit të njezet? Dhe ja sipas disa buri-meve të shkruara.

"Mehalla Trojes ka qenë shtri ngaTroja e sotme deri në Terisht, ku sotështë shkolla tetëvjeçare” , shkruanH.Ndreu dhe më tej studiuesi ekonkretizon, dhe e thellon studimin,duke e konkretizuar: "Ku edhe sot kathemele muresh që quhen Nures eTroja” .E sot ngrihen shtëpite e ban-orëve të fshatit Kastriot (Sip.63.4km2e 7645 banorë). E më tej men-dimi plotë mençuri e zhbiruese iarkeogut i cili depërton në tisin eshekujve të mjergulluar duke hedhurrrezatimet ndriçuese të së vërtetës.

"Vendbanime të neolitit(6500-2500) të vonë në Topojan II, si dhegjetjet sipërfaqësore në Greve, Kas-triot (Troja), Blliçe, Sllatinë etj..(I.Kaca2003). Pra kemi të bëjme jovetëm me vendbanime shumë të lash-ta por edhe me një vazhdimesi his-toriko shoqërore ekonomike e arkitek-turore, e vërtetuar kjo nga të dhënatserioze arkeologjike.

"Rruga e madhe, transverson lug-inën e Drinit të zi, e cila në popullnjihet me emrin "Udha e madhe” ekjo kthehet drejt perendimit nëpërfshatrat, Brest, e Kastriot, pranë vend-banimit prehistorik të Kalasë sëGjont (Kastriotit). (I. Kaca, Rrugët...2003) Pozicionimi në vendkaliminmë të rëndësishëm të luginës së

Drinit të Zi e të vetë ketijë lumi nangjajnë me qytetërimet mijëravjeçare te Nilit në Egjypt, te Tigrit eEufratit në Persi (Iraku i sotëm),qytetërimet Danubiane të Vollgës, eluginës së lumit Po në Itali etj.

E përsëri vështrimi depërtues ebindës i dëshmive të shprehura qartëe bindshëm, kësisoji: "Të dhënatarkeologjike, edhe pse të pakta, dësh-mojnë për praninë e një vendbani-mi te periudhës së vonë antike mes-jetar( vitet 400-600 era jonë) në fs-hatin Kastriot, në Kopshtin e Gjonit,Arët e Kasmit dhe Arën e Kolës.” (I.Kaca, Rr.. 2003)

Përmes tajfuneve të ngjarjeve his-torike janë krijuar qytetërime, kanëlindur, udhëheqës e dinasti janë zh-dukur e rikrijuar të tjera, e kanë lënegjurmët e tyre në kohë e hapsirë, siçka ndodhur edhe me Trojën e Kastri-otit. E çfarë ndodhi më pas, nëproçeset historike e shoqërore nërrokullimen e qindravjeçarëve?

KASTRIA=QYTEZË

"Sipas E. A. Sophocles kyemërtim, është çfaqur në shekulline peste në formën: Castrum-Caste-lum, dhe ka vazhduar edhe në shek-ujt e mesjetës sipas studiuesit FrancezCarl Du Cange (Glossarium..Lugduni1688), e më pas u skalit në murajëne kohës e të relieveve të vendbani-meve e si toponim sipas studiuesitGrek D. Dimitrakou.Ndërsa sipasGustav Meyer e barasvlershme me"Borgo, , e citadella.” (E. BamfiSt.Al. 1986) E më tej vazhdon arsy-etimi: "...i përhapur gjërsisht në ga-dishullin Ballkanik, dhënë nga Ce-sarium Procopius, kronisti i peran-dor Gjustinianit (527-565); ( E. Bam-fi1986). Cili është koncepti ushtar-ak e banues i këtijë ndërtimi, qëlli-mi e funksioni? "Kastrum ose Kas-tro vendqëndrim ose fortifikim, nëtë cilën jetonin, stërviteshin e mbro-heshin ushtria romake. E cila duhettë jetë emërtuar e përdorur me ter-min kastra veçanërisht për qëllimeushtarake, ndërsa Kastrum ështëpërhtatur me kalimin e kohës sivendbanim, me funksion mbrojtës.,(Rumpf H.1956). Kalaja e Gjonit,pozicioni strategjik i së cilës plotë-son, më së miri kushtet, funksionetnë fjalë. Kjo kodër e ngritur, me fush-ëpamje shumë të gjërë, me muretmbrojtëse, me ndërtimet për jetësëe shërbime fetare etj, janë tregueskuptimplotë të një Kastrum ose Kas-tri.

Për tu thelluar në përftyrimin, kon-ceptimin sa më real, po shpejgojmë, entimologjin në gjuhe të ndryshme,në sllavisht (rusisht, serbisht, bull-garisht) kastel, ndersa në latinishtkastellum, në greqisht kastri.

A është përdorur nga popujt e

ndryshëm, me këto funksione, nëkalvarin e shekujve? Sigurisht. E gje-jmë në Francë Castrum Romano zh-villuar që në shekullin e shtatë, qytetme 46000 banorë, në Gjermani qytetme 80000 banore, ndodhet në veri-perendim të Dortmundit, në Itali, ngaBreshia ne Veri e gjer në Leçe në Jugnumërohen njëzet qyteza.(Enci,geo.1996) Në veri të Greqisë, nëafërsi të liqenit të Prespës ndodhetqyteti i lashtë Kastoria, në Shqipërikemi fjalë formime, të cilat përfaqe-sojnë qytete, krahina, Malla-kastri,Gjino-kastrr, kastri-ot, në Dibër tëposhtme, Kastr-at, në veri- lindje tëLiqenit të Shkodrës, në zonën eMirditës Kastri-a, Kosturi, në Has tëPrizerenit, e në Greqinë jugore (Pale-ponezi). Kostur ëshë fjalë kuptimigjuhësor e funksioni i sajë janë kre-jtësisht të ndryshme nga Kastri,megjithëse historiani DilaverRadeshi (D. Radeshi, 1961) duke cit-uar Engjëllin (Gen.d’imp roma..Romë 1553) na jep emrin e një fs-hati Kostur në afërsi të Prizerent sivend banim të Kastriotëve.

Vazhdojmë më tej, udhëtimintonë për të hedhur dritë mbi vend-banimin e familjes bujare të Kastri-otëve përmes një këndvështrimi his-toriko-gjeografik të vërtetuar tashmë,nëpërmjet dëshmive konkrete ebindëse në ujëvarën e shkumbëzuartë qindravjeçarëve.

KASTRIOTËT

Por cilat janë dokumentat e paraqë perdorin me të tillë mbiemër këtëfamilje?

E fillojmë me atë të Vlorës, pra 2shtator 1368 "Vojvoda-Prodan dheMikleu, kështjellari i Vlorës Branilodhe kështjellari i Kaninës Kastriotidhe portieri Rajçe..” E pas dyzetë edy vjetësh një dokument tjetër, idatuar, 10 janar 1410. "Vendim.Ç’përgjigje t’i jepet këtij të derguaritë madhrueshëm zotit Gjon Kastri-oti që erdhi në pranine e zotërimittonë me disa kërkesa dhe kapituj”(F. Noli , 1989)

Në shinat e vagonit të kohës përg-jat shekujve katërmbëdhjetë e pesëmbëdjete ky mbiemër shkruhesh shpesh e më shpesh në kancelaritëDiplomatëke të Venecies, Napolit,Raguzës, Milanos, Adrinopojës eKostandinopojës (Stambolli), Romës,Barcelonës etj. E më pas ndërtohetpema e jetës së breznive të kësajfamilje e krijuar nga Andrea EngjëllKomneni( 1553), Sharl dy Frezn DyKanzhe(1682), Karl Padilione (1879),Gaspar Jakov Merturi (1904), FanStilian, Noli(1921), Lec Shllaku,(1986), e kjo pemë vegjeton plotëshëndet në ngulmimet Arbëreshe tëitalise Jugore e më gjërë, edhe sotë ekësaj dite.

Ndërsa pas botimit të Marin Bar-letit të historisë, mbi jetën e GjergjKastriotit( 1508-1510), nisi beteja eorigjinës dhe e vendëlindjes së Kas-triotëve për pesë shekuj pa ndërpre-rje, përmes dokumentave arshivoree të dhënave historiko gjeografike tëshkruara e të fantazuara duke u ndarënë kampe e barikada të ndryshme,por gjithnjë e më tepër duke udhë-tuar drejt së vërtetës me rrjedhjenkohës.

Duke u nisur nga Dokumnti iVlorës i vitit 1368, Spanduxhino Kontakuzeni (1535), V. Vasileviç,Makushev (1871), historiografiaGjermane me Karl Hopf (1873), Fall-merajeri I.F (1866), Johan GorgjVanHahn (1867), Ivan StephanoviçYasterbov (1904), duke ndjekur njëritjetrin i japin origjinën Sllave( ruse,bullgare, Serbe).

Pyetja tjetër që lind natyrshëmështë: Cilat ishin paralelet e merd-ianët gjeografik që kufizojnë vend-banimin e familjes së Kastriotëve?

Udhëtojmë përmes tallazeve tëkohës, në pyllin e pikëpyetjeve tëpanumurta, duke u përpjekur të el-eminojmë ato si në lojën e gurëve tëshahut , për të fituar e vërteta, pranjë mbret e një mbretëresh fitimtar. Kronisti Raguzian(Dubrovnik isotëm) Pjetër Lukari shkruan:’’GjonKastrioti, zot i Krujës, familja e tëcilit doli nga fshati i Kastratit në kra-hinën e Asit të Shqipërise (As in Al-bania) jo shum larg lumit Drin., ,

Boshnjaku Euzebio Femexhin nëfund shekullin e nëntëmbëdhjetë nebazë të një dokumenti të zbuluar nënjë manastir shkruan: "Kastroich(sic)nga Kastrioti ne krahinën As tëEpirit., , Ky dokment u gjet në qyte-tin Agliniç ose Bobovac, të Bosnjës,sëbashku me gjithë familjet eMbretërisë së Bosnjës.

Për të udhëtuar, serioz e të bin-dur drejt së vërtetës, do tiu bëjmë tëditur burimin e shkruar në vitin 1899.Dhe ja: "Te Spanduxhino Kontakuze-ni lexojmë tregimin e një origjineserbe të tyre (Kastriotëve), por pa dy-shim emri është Kastriotis, pra ngagreqishtia po kështu shprehet emri ivendit Kastrion”, (Ludwig Von Thal-loczy, Konstanin Jireçek. 1899)

Duke vënë në kudhrën e logjikësmendimet e dy historianëve nuk ështëe vështirë të përputhësh mbiemrin me ononimin( emrin e vendbanimit)me atë që na servirin ato vetë kurshkruajnë:

"....çdo shqiptar kishte dy emra,një emër të pare që rrallë ishte emërkombëtar , dhe një mbiemër që ish-te ai i fisit ose i katundit të vet.” Po e konkretizojmë me ononime ebujarëve të tjerë shqiptarë të shekul-lit të pesëmbëdhjetë, si emra fsha-trash, krahinash apo qytetesh ja disaprej tyre, Balsha=Ballshi,Muzaka=Myseqe, Araniti=Araniti,Shpata=Shpati.

Por cilat janë premisat historike,që ndikuan në depërtimin në dy Di-brat e emërtim grek si mbiemër eemër fshati apo qyteti? Shembël-lojme me disa gjetje nga burimet eshkruara në galeritë e shekujve.

"Eshtë fshat "debrend, banorët etijë kanë në dorë urdhërin peran-dorak në gjuhën Greke” (Rregj. isanxh. Ohrit. 1580.)

"Në fshatin Gradec (rrethina e Gos-tivarit), në kështjellën e tijë janë gje-tur dy stelle varri me gdhendje fig-urë gruaje, me veshje Ilire, njëra menjë mbishkrim në alfabetin grek, meemra Ilir, datuar ne shekujt IV-VI nëbazë të qeramikëstë gjetur në kësh-tjellë.” (I.Kaca Rr..2003)

(Vijon numrin e ardhshëm)

Gusht 2010 - 1152nr.

vlerësimeDr. Lutfi Turkeshi (pas vdekjes) dhe profesor Nuri Koleci

u nderuar me çertifikatën e nderit nga Akademia Shqiptaro Amerikanee Shkencave me qendër në Nju Jork

Nga: BEQIR SINA STATEN ISLAND - NJU JORK :

Në tubimin e Akademisë Shqipta-ro Amerikane e Shkencave meqendër në Nju Jork, e mbledhur në Institutin “Gjergj KastriotSkanderbeg” për të nderuar me çer-tifikatën e nderit pas vdekjes, pro-fessorin nga Dibra e Madhe dr. LutfiTurkeshin, ish kryetarin e degës sëkësaj Akademie në Shkup, me moti-vacionin: ”Me pietet e respektpër njeriun që një jetë të tërë, i jakushtoi çështjes kombëtare, zhvil-limit të arsimit në Dibër të Madhedhe të gjitha trojet shqiptare, siMaqedoni, Kosovë e rreth saj - atëqë jo vetëm që brumosi me dijenxënësit e tij, por edhe me atdhe-dashuri gjithë popullin shqiptarë”!u zhvillua një takim i rëndësishëm .

Gjatë këtij takimi në Staten Island- Nju Jork, i mbajtur muajin ekaluar u nderua me çertifikatën nderitë Akademisë Shqiptaro Amerikanetë Shkencave, në Nju Jork, edhe pro-fesori i njohur i gjuhës frenge, dib-rani - Nuri Koleci, krijuesi edhe kri-tiku letrar, ish profesorin e Gjimna-zit të Gostivarit, e shkollave të Di-brës së Madhe, inspektor i arsimitshtetror në Dibër të madhe, autor ikatër librave”.

Professor Nuri Koleci, u tha sekishte ardhur enkas nga Dibra e Mad-he, për të marrë këtë mirënjohje metë cilën Akademia Shqiptaro -Amerikane e Shkencave, ka nderuarpas vdekjes edhe profesor LutfiKurteshin, dhe vetë profesorin dib-ran Nuri Koleci

Ai tha se profesori i ndjerë LutfiKurteshi, “pra miku i juaj sikur tëishte gjallë do të kishte shprehur tënjëjtën respekt e mirënjohje, për judhe vlerësimin që i keni bërë punëssë tij në dobi të çështjes kombëtare.“Unë tha ai e pata si obligim moral,që gjatë gjithë kohës pas vdekjes sëtij t’a përcjell edhe tek ju atë dashu-rinë e madhe dhe respektin që kish-te ai për shqiptarët e Amerikës, përrolin dhe kontributin tuaj të madhgjatë dekadave për çështjen ko-mbëtare. Andaj do të them se sot,Akademia e juaj është edhe më enderuar që po e kujton dhe e nderonprofesorin e paharruar. Mirënjohjajuaj është një respekt i madh qënjerëzit e mëdhenj që të mos i lëmëkurrë në harresë, një kujdes tepër imadh edhe për ju si Akademi”

Në këtë kontekst “Unë u jammirënjohës dhe ju përgëzojë, tëgjithë për përpjekjet tuaja që kenibërë në të kaluarën dhe po bëni endepër ngritjen e këtyre figurave mad-hore të kombit tonë, edhe në SHBA.Sigurisht, që kjo nuk është hera eparë që unë vij këtu në mes jush, dhee shoh nga afër punënveprimtarinë dhe kontributin tuaj,pra të bashkatdhetarëve tanë, dhe,nuk kam ardhur të konfirmojë atovlera të mëdha që kanë ato,. “Qoftë,prej se kur këtu nisën lëvizjet e parakombëtare, me kolonitë e para sh-qiptare të ngulitura në Amerikë, prarruga e tyre për liri e çlirimin e tëgjitha trojeve nga sllavo-komunistët,pas rënies së komunizmit, e deri teklufta heroike në Kosovë, Maqedoni

”Dibra e Madhe ka mbetur vetëm si emër”

dhe Luginën e Preshevës”.Mirëpo, tha professor Koleci,

“Shpresoj, dhe ju jeni dukepunuar drejtë asaj, për të gjetur të gjitharrugët e urat e bashkëpunimit, me tëgjitha institucionet tona shqiptare, sinë Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Maltë Zi dhe Luginën e Preshevës.”Jo dukekonstatuar gjendjen, por duke ndry-shuar atë, pasi ju i shihni më mirë tëgjitha pikat e bashkëpunimit mevendlindjen tuaj”. “Dhe sigurisht qënuk ka vend që ato ura bashkëpunimi“të rrënohen”, por duhet që ato tërriten edhe më shumë sipas shoqat-ave dhe organizatave të komunitetitshqiptar në SHBA.”

Gjatë fjalës së tij e cila u ndqome shumë vëmendje, ai nuk lapa nxjerr në pah edhe atë thejshtës-inë që e karaterizon, atë teksa thotëse “Unë këtë mirënjohje për ngamodestia që më karakterizon do taquaja si e të gjithë shqiptarëve. Sinjë “Mirënjohje” e madhe për kauzëntonë, mbasi asnjeri prej nesh nuk kaluftuar, punuar, e kontribuar për “de-korata e mirënjohje” e ofiqe , por kaluftuar e ka punuar e kontribuar përkombin tonë.” “Andaj, unë nuk dota quaja veten një veprimtar të madh,por një atdhetar si çdo shqiptar tjetërqë ka bërë detyrën që i takon përçështjen kombëtare”.

Ndër të tjera sugjerojë, ai dukethënë “Gjithashtu, ajo çka është bërëderi tash për Kosovën, Maqedoninë,Mali e Zi dhe Luginën e Preshevës,nuk mjafton dhe asnjëherë nuk mjaf-ton me atë çfarë duhet të bëjmë tashedhe më tutje për Kosovën e trojettona kudo që ndodhen.”

Duke folur për qytetin e tij të zem-rës, Dibrën, Koleci thotë : “ Ne siDibër e Madhe, vetëm se kemimbet si emër, e që së bashku meDibrën në anën tjetër, kemi mbetur“shumë të vegjël”. Dhekjo fatkeqësisht ka mbetur qysh kuriishim nën ish Jugosllavinë që nukekziston më, Dibra e Madhe nuk kaqenë dhe nuk është zonë industrialedhe e zhvilluar. Mbasi siç e dimëdhe nuk ka shumë tokë prodhuese,dhe ajo pak tokë që ishte na e “hën-gri” bërja e liqenit. Liqen të cilinprofitin po ja marrin të tjerët e - jodibranët. Dibra e Madhe ishte dhembeti “apendiks” ose si i themi neshqiptarët “Zorra e Verbër”, nën ishJugosllavi, por, edhe nën të ashtu-quajturën Maqedoninë e sotme, oseish Republika Jugosllave e Maqedo-nisë, pa hyrë tek problemit e emrit

se ato i dini shumë më mirë sesaunë. Por, ne kemi diçka të mirë atjepër të mos thënë “që ne jemi patri-otë se kemi mbetur atje”, mbasi Di-bra e madhe ka shpërnguljen më tëmadhe, është qyteti që ka më“shumë vdekje sesa lindje”. ”Ne jemidhe do të jemi në Dibër!” nuk elëshoim Dibërën edhe ashtu si ësh-të.

Ne, tha ai si dibranë, si shqiptarëtë Maqedonisë, asnjëherës’mendojmë dhe që asnjëherë naështë dukur vetja “politikan” pasi neçdo herë na është imponuar politikanë atë kohë nga ish Jugosllavia, edhe sot nga e ashtuquajtura ish Repub-lika Jugosllave e Maqedonisë.

Më tej duke i bërë një “operim”të thellë kësaj gjendje, meqense rafjala për Maqedonin, professor Ko-leci tha: “Ne, nisemi qysh në fillimsi të barabartë”, por kthehemi tëhumbur e të dështuar. “U lindëm nëfraksione” që të dalim më mirë,përsëri dështuam. Dhe arritëm nënjë fazë kur terreni në Maqedoni ukrye, por që nuk kishte më terrenveprimi të shqiptarëve në Maqedoniqë nëpërmjet dialogut, demokracisë,mirëkuptimit, asaj dëshirës sesi tëfitojmë pak të drejta, çka, u bë sishkak edhe në luftën e viti 2001 ecila i motivojë shqiptarët sepse nukkishin asnjë lloj veprimi politik.

Sipas tij ”Tani të gjithë e dini seajo luftë ka përfunduar, disi u ndër-pre, “dhe unë në fund të kësaj lufteashtu si shumë shqiptarë të Maqe-donisë kemi menduar ata që nuk naduan dhe ne luftuam kundra tyre dhe

e fituam luftën duke menduar semaqedonasit do të na e kishin frikën- por çfarë ndodhi ? pas dy a trevjetëve me sa duket atyre shumëshpejtë u doli frika! Madje mendojëtash ndoshta do të na duhen edhe100 vjet që të na e kenë frikën ata qës’na duan. Është shumë e vështirë t’iarrijmë!

Një vend të veçantë në 9 vjetorintë arritjes së Marrveshjes sëOhërit, professor Koleci i kushtojë asaj duke thënë se dihet se “u bë siu bë” i themi ne shqiptarët, pasimbasi fituam në luftë dështuam nëpolitikë. “ E thënë pak më shqip jemitë përçarë politikisht dhe vetë përça-hemi gati për çdo ditë-, theksoi ai. “Kemi filluar të luftojmë për push-tet - pa pasur pushtet, dhe e kemindërkëmbur interesin tonë kombëtar,dhe ajo çka është më e keqja duketse jemi drejtuar nga interesi person-al më shumë se ai kombëtarë”.

I pyetur për gjendjen në Maqedo-ni, professor Koleci, tha se”Unë ekonstatojë këtë gjendje tash mëshumë kur bisedojë për situatën nëMaqedoni me ju shqiptarët eAmerikës, ju të cilët jeni të lidhurshumë me çështjen tonë kombëtaredhe e njihni shumë mirë gjendjense ne atje - mbasi dukeni kur ju pobëni përpjekje që ta ndryshoni gjend-jen atje, duke punuar prej së kënde-jmi me të gjitha mënyrat.”

Në këtë mënyrë i tha gazetës tonëprofessor Koleci, “Ju i shihni shumëndryshe gjërat nga ai që i thotë vetespolitikan në Maqedoni. Megjithëseduhet pranuar dhe nuk duhet mohuarse ne shqiptarët, në Maqedoni nukjemi më atje ku kemi qenë, ka njëfarë ndryshimi dhe përmirësimi - porgjithmonë jo aq sa duam ne dhe aqsa e meritojmë dhe na takon.”

Për këtë thotë ai “Ka një farë për-parimi që ne mendojmë se e “meri-tojmë”, pasi të drejtat tona natyralekanë mbetur në amulli, zvarritenkuptohet se “taktizohet nga Shkupisikurse të ishim ende nën IshJugosllavin e shkatërruar e të shpër-bërë” . Në të gjitha lamitë “deshëmapo nuk deshëm” t’a pranojmë nuke kemi vendin që meritojmë dhe natakon në proporcion me popullatënsllavo -maqedonase në Maqedoni.”

Shqiptarët në Maqedoni sipasstatistikave nga dita ditës ikin, shkasi vështërsive ekonomike dhe politike

Ky ka qënë një konstatim i tijgjatë fjalës para Akademisë Shqipta-ro Amerikane e Shkencave me

qendër në Nju Jork e mbledhur në Institutin “Gjergj Kastriot Skander-beg”, teksa shtoi se” Qytetet dhekatundet “zbrazen” deri diku,përveçse diskriminimit të dikurshëmpolitik, kur ne shqiptarët e “mash-tronim vetveten” se ne ishim të pa-surit e Maqedonisë, kur doli se de-pot kryesore ishin të maqedonasvedhe ndodheshin në Shkup. Një mallqë merr shqiptari është dora e dytëdhe sigurisht dora e tretë. Kështu qëdolëm se edhe ekonomikisht nukkishim qenë aq të fuqishëm sa emendonim veten.”

Mirëpo ai nuk la pa permenduredhe disa që ai i quajti “suksese!”,duke shtuar se “Në sferën e arsimitnë bazë të Marrëveshjes së Ohrit, mendihmën e Bashkësisë Evropiane,janë arritur disa suksese - kemi bereshumë përpara. “Fatkeqësisht”,sot, kemi dy Universitete në vend qëtë kemi një. Të cilat, megjithësenxjerrin kuadro të mira, por që përhir të konkurrencës” ata bëjnë shumëlëshime në fitim të konkurrencës”.Ka një farë vrapimi pas “sasisë sëlekut sesa të nivelit arsimorë”, prakjo është e dëmshme.

Me plotë gojën si i themi në sh-qiptarët, një arritje të madhe dhejetike e ka quajtur ai punën që pobëhet në ndërtimin e Rrugës së Ar-bërit. Rrugën që do të lidhë kryeqy-tetin e Shqipërisë me këto zona përnjë orë, nga 7 deri në 8 orë që kaqënë më para se të fillonte ndërtimii rrugës. ”Me rrugën e Arbërit jeminë pritje të afrohemi edhe më shumëme mëmëdheun tonë Shqipërinë,por edhe me Kosovën. Jemi në pritjeqë Kosova të konsolidohet më shumësi shtet, pasi do të na ndihmojë edhemë shumë ne shqiptarëve të Maqe-donisë në shumë lami.

Unë në një thënie timen para sakohëve e kam thënë se “Ne shqiptarëtduhet të jemi “fëmija e lazdruar iBallkanit” por kjo më duket se ështënjë ëndërr tepër e largët, por qëshpresojmë se do ta arrijmë. Sh-qipëria në këtë drejtim ka bërë shumëpërpara, dëshirojmë të njëjtën gjë tëbëjë edhe Kosova, dhe pastaj edhene shqiptarët e Maqedonisë, e tëgjithë shqiptarët në Ballkan.” ka për-funduar fjalën e tij profesori i njo-hur i gjuhës frenge, dibrani - NuriKoleci, krijuesi edhe kritiku letrar,ish profesorin e Gjimnazit të Gos-tivarit, e shkollave të Dibrës së Mad-he, inspektor i arsimit shtetror nëDibër të madhe, autor i katër librave”.

Me plot gojën si i themi nëshqiptarët, një arritje tëmadhe dhe jetike e kaquajtur ai punën që pobëhet në ndërtimine Rrugës së Arbërit.Rrugën që do të lidhëkryeqytetin e Shqipërisëme këto zona për një orë,nga 7 deri në 8 orë që kaqenë më para se të fillontendërtimi i rrugës. ”Merrugën e Arbërit jemi nëpritje të afrohemi edhe mëshumë me mëmëdheuntonë Shqipërinë...”

12 - Gusht 201052nr.

botime

B Ë H U N I P J E S Ë E G A Z E T Ë S !E - m a i l : r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m .

T e l . 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 / 0 6 8 3 1 1 9 2 3 2w w w . r r u g a e a r b e r i t . c o m

m e r r k o p j e n t ë n d e Redaksia e gazetës “Rruga eArbërit”, në bashkëpunim

me një gazetë të përditshmeshumë të njohur, kërkojnë njëkorrespondent për qytetin e

Peshkopisë.Të interesuarit të telefonojnë në

numrin 069 20 68 603.Faleminderit!

Libri “Alegoria e Luznisë dhe gjuha e zogjve”, shkruar nga shkrimtariMevlud Buci u bën jehonë traditave të shquara, mençurisë së rrallë dhefisnikërisë së luznakëve të Dibrës.Cilido lexues dashamir, cilido studi-ues i përkushtuar pasi të përfundojë këtë libër monografik të ndërtuarme përkujdesje nëpërmjet studimeve, shkrimeve publicistike, krijim-tarisë dhe gjurmimeve konkludon se autori ka bërë një punë të vyer, kavëzhguar e është lodhur gjatë për të marrë sadopak nga”minerali” ipafund apo nga “nektari” i çmuar i zonës së Luznisë. Siç e dëshmonedhe vetë ky autor nëpërmjet argumentave të qarta e gjithë çiltërsi sepër luznakët e Luznisë mund të shkruhen shumë libra, për shumë tema,figura e ngjarje por ky me pasionin e hulumtuesit me dashamirësinëpër këtë popull vital e trevë trimërore e bujare ka pasqyruar thjeshtë ebukur atë çka kanë të përngithshme dhe të veçantë luznakët, traditat evyera dhe mençurinë nëpërmjet anekdodave.Studiuesi Mevlud Buci kadhënë në fillim mendime për etnokulturën e Luznisë, pemën gjena-ologjike të fiseve, shkrime për kullën e Murrës e Elez Murrën,trimatXheladin Seferi e martirin Ali Lika, epikën historike të ngjarjeve trimëroreqë kanë kënduar populli për këtë trevë, shkrime ku shpërfaqet qëndresandaj Hajredin Pashës, kundër serbëve etj. Studimet për rrotullat e Luznisëe kararet e odave, shkrimet si “Luznia universiteti I Dibrës” Qeveritë earsimi në Luzni, Sefedin Kurti dhe djemtë e tij, Haxhi Damzi; Një jetëpër demokraci, luznaku kampion, pasqyrimi i folklorit, i krijimtarisë sëpoetëve luznakë, poemat “Kullat e Luznisë” dhe “epikë luznake”, ka-pituli Kalorësit e fjalës me mendime të studiuesve të shquar për luznakëtdhe “gjuhën e zogjve”, gjurmimet e disa shprehjeve frazeologjike, uri-meve, mallkimeve, retorikave, urtësive e së fundi kapitulli i anekdo-dave e bëjnë këtë libër të çmuar e të rrallë për nga tematika dhe prob-lematika e ndërthurur nga autori Buci.Autori Mevlud Buci nuk i kanëshpëtuar edhe disa të urtë popullorë luznakë qoftë ata që nuk jetojnë,por edhe më të rinj të kohëve tona.Me përkujdesje janë saktësuar eshënuar referencat të cilat ia rrisin vlerat studimore këtij libri.Po kështujanë me vlerë dhe qartësi edhe dy studimet që e mbyllin këtë libër tëshkruara nga Doktori i Shkencave Hasan Leka dhe master QeramCibaku.Vetë muza popullore , pasioni i gjurmimeve dhe i studimevetë autorit Buci, dëshmojnë se kultura e brezave të kombit tonë nëpërgjithësi dhe ajo e Luznisë në veçanti përbëjnë një relike të rrallë,janë vlera të çmuara për brezat e për ta mund të shkruhet në çdo kohëe nga cilido studiues misionar e vizionar për të dhënë sadopak ndih-mesën për të pasqyruar traditat dhe mençurinë popullore e cila i ngjanvërtet gurrës së pashteruar.Libri “Alegoria e Luznisë dhe gjuha ezogjve”(me studime, publicistikë, krijimtari e gjurmime për luznakët eDibrës dhe gjuhën e tyre nëpërmjet anekdodave është një libër i çmuarmonografik) është një ndihmesë e çmuar në pasqyrimin e traditave dhemençurisë popullore, dëshmi e vërtetë e vitalitetit të luznakëve të Di-brës, kësaj treve të nderuar të kombit tonë. I shprehim mirënjohjenautorit z.Mevlud Buci.Urime edhe në botime të tjera!

Qazim D.Shehu, Studiues - kritik arti

Me këtë libër me poezi po para-qitet para lexuesve një vajzë e re,një nxënëse shkolle e klasës së IX,pesëmbëdhjetë vjeçarja ValmiraFejza.

Kohët e fundit, duket sikur ësh-të në modë shkruarja e poezisë përmoshat e reja, aq më tepër përvajzat, shprehja prej tyre e ndjen-jave nëpërmjet poezisë, dalja mevëllime poetike etj. A thua edhelibri i Valmirës nuk mund tishmanget kësaj dukurie të kohës?! Unë mendoj se nuk është thjeshtdukuri e kohës dhe dëshirë emoshës, por shprehje e talentitdhe dhuntive të një vajze që prem-ton edhe për të ardhmen. Ndaj dota uroja me plot dëshirë:”Mirësevjen në rrugën e bukur dhe të vësh-tirë të poezisë.”

Në këtë vëllim do të hasim nëshqetësimet e poetes për të dallu-ar dhe për të njohur e përkrahur tëvërtetën. Ja si shprehet ajo:

“Po shkruaj për njerëz që s’më kuptojnë.Po shkruaj për të tjerë që nuk më besojnë.Nuk më besojnë kur them një të vërtetëE gënjeshtën si një të vërtetëDuan ta pranojnë.Kjo gjë pa dashje po më lëndon.Më kuptoni ju lutem, o njerëz !”Revolta e poetes 15 vjeçare shkon më tej duke de-

noncuar edhe jetën e padrejtë të lypësit të vogël, përtë cilin nuk mendon asnjeri. Dhe ja si shprehet njëlypës i vogël, ndonëse versnik i Valmirës, por me njëdallim cilësor se lypësi është pa shtëpi, pa para, paasgjë. Sa e pa drejtë kjo jetë ! Përse ?!

“Unë jam një fëmijë, Një fëmijë i mjeruar.Nuk di ku të shkoj këtë natë.Nuk di ku ta kalojZgjas dorën,por askush nuk më jep një kacidheSa e pa drejtë kjo jetë !Dikujt i ka falur gëziminPo mua përse mjerimin ?!Përse ?!Dhe më tej poetja e vogël jep rrugën e daljes nga

varfëria dhe nga padrejtësia:“Orët duhen shfrytëzuar Çdo minutëMinutat duhet shfrytëzuarçdo sekondëQë njerëzit të punojnëQë njerëzitTë shkelin varfërinëQë njerëzitTë arrijnë aty ku dëshirojnë.”Autorja bën thirrje për njohjen e botës së vajzës

dhe shmangjen e trishtimit nga zemra dhe sytë e sajsepse ashtu sikurse thotë Valmira, kjo vajzë nesër dotë bëhet nënë.

“Nëse në sytë e një vajzelexohet fjala trishtim është mëkat

Një libër për mençurinëe luznakëve...

“Alegoria eLuznisë dhe gjuhae zogjve” është njëndihmesë e çmuarnë pasqyrimin etraditave dhemençurisëpopullore, dëshmie vërtetë evitalitetit tëluznakëve tëDibrës, kësaj trevetë nderuar tëkombit tonë.

Mirë se vjen në rrugën e bukurdhe të vështirë të poezisë!

Dije se kjo brengënë zemrën e saj nuk shlyhet lehtë.Kjo vajzë sot e brishtë, delikate.Nesër bëhet nënësa keq që siç duhetNdokush nuk e vlerëson.”Por poetja e re nuk mendon dhe

shkruan vetëm për luftën ndaj pa-drejtësisë, por edhe për bukurinëshqiptare, për natyrën e saj, përvashën e bukur që ecën lëndinavedhe në kontrast me smogun dhepluhurin e metropolit, të duketvehtja sikur je në një tjetër botë,në botën e përrallave, në eposinekreshnikëve dhe të zanave tëmalit. Kjo është një mrekulli dhekëtë ka ditur ta zbulojë shumë mirëValmira.

“E bukur,E brishtë, dukesh që nga largKëmbëzbathur si zanë

Duke ecur nëpër lëndina Me një fustan të bardhëNjë trëndafil të kuq në dorë mban vashë e lëndinave, mojÇdo ditë nga ballkoni i shtëpisëRri dhe të vështroj çdo ditë, çdo natëTë kam në sy, në shpirt, në imagjinatë.”Dhe poetja shkon më tej duke bërë thirrje për të mos e

mbyllur në çels dashurinë dhe për ta kurorëzuar dashur-inë e dy të rinjve me atë që shqiptarët e kanë të shenjtëdhe të çmuar, me unazën e martesës.

“Nëse të pëlqejnë sytë e ndonjë vajzevizatoje detin,Nëse të pëlqejnë gishtat e saj, porosite unazënnëse të pëlqejnë qerpikët e saj,kujtoje pak hënënBëj çfarë të thotë zemramos e mbyll me çels dashurinëSi nxënëse e mirë dhe e apasionuar ajo është e dashu-

ruar me gjuhën e bukur shqipe dhe i kushton një vjershëtë bukur gjuhës sonë të bukur shqipe si dhe një tjetërKongresit të Manastirit, për ata burra shqiptarë intelektu-alë të shquar që na dhanë dhuratën më të madhe për ne sishqiptarë, gjuhën shqipe.

“Ti moj gjuha e ëmbël shqipeje më e bukur ndër gjuhët e tjera,më e vjetra.me tridhjet e gjashtë perla deti,Me tridhjet e gjashtë gurë maliMe tridhjet e gjashtë petale luleshDhe unë shqip shkruajshqip lexoj Edhe poezi krijoj, Për gjuhën shqipedo të mburremgjatë gjithë jetës time.”Me këtë gjuhë të bukur shqipe do të krijosh edhe poezi

të tjera të bukura, edhe libra të tjerë poetikë, ndaj të urojmëValmira të shkruash pa u ndalur, gjithmonë në kërkimdhe në rritje, për njerëzit që i don aq shumë.

Sakip Cami

Gusht 2010 - 1352nr.

të reja

Para pak ditësh doli nga shtypi,nga botimet EDFA fjalori Anglisht-Shqip me autor Prof.dr.HajriShehu.Janë botuar dhe vazhdojnë tëbotohen fjalorë shumë por fjalori iri që tashmë kemi në duar ka tëveçantën e tij.Them ka të veçantënse ka mbi 270.000 fjalë, kuptiime eshprehje.Në këtë fjalor lexuesi do tëgjejë mbi 30.000 fjalë e mbi 90.000kuptime, mbi 150.000 thënie eshprehje të ndryshme, mijëra fjalëtë leksikut të përditshëm tematik,paronime e fjalë të ngatërrueshme tëgrupuara këto sipas aftësisë shkrimoreose shqiptimore, amerikanizma,shënime e shpjegime plotësuese përçdo fjalë të afërta për nga kuptimi apërdorimi, shkurtime e shkurtesa,emra gjeografikë dhe banorët sipastyre, vende dhe gjuhë, pasqyra le-ksikore, fjalëformuese e gramatiko-re, teknikën e leximit në gjuhën an-gleze, rregulla të drejtshkrimit. Ja prapse themi me bindje të plotë se kyfjalor ka të veçantën e tij nga bot-imet e mëparshme.Autori që nëfaqen e parë të fjalorit do tëshprehet:”me vlerësimin dhe detyr-imin më të përzemërt për nxënësitdhe studentët e mi”Një punë vërtete madhe, ndoshta dhe disa vjeçare ika kushtuar autorit dhe ja që në fillimshprehet se ua dedikoi nxënësve dhestudentëve të mi. Megjithëse për ar-sye shëndetsore autori nuk jep mësimma e kuptojmë të gjithë që edhetani që ka dalë në pension se sa ështëi lidhur më nxënësit dhe studentëte tij, me ato që u ka dhënë leksioneme orë të tëra. Fjalori më i ri qëkemi në duar nuk shërben vetëm përnxënës e student por dhe për indi-vid të veçantë që kanë dëshirë dhevullnet të mësojnë gjuhënangleze.Dhe siç do të shprehet vetëautori:”Zbërthimi kuptimor i shu-micës së fjalëve është në simetri metipin e fjalorit.Por për t’i ardhur nëndihmë përdoruesit, fjalëtshërbyese(parafjalë, lidhëza etj) e disandajfolje, folje etj, që kanë përdorimmjaft të dendur, janë zbërthyer mëgjerë.Zakonisht në fund të fjalës tit-ull ose të rrjedhojës së saj, janëdhënë këshillime, janë bërë kra-hasime e shpjegime për fjalë e shpre-hje të afërta për nga kuptimi a për-dorimi etj, madje jo pak të ngatër-rueshme, meqëllim që fjalori ta ndi-hmojë përdoruesin ta flas dhe ta sh-kruaj drejt anglishten.Kjo është dhenjë ndër të veçantat e tij.Shpesh,jepet në kllapa sinonimi, për tëtreguarse ai(sinonimi) mund tëparapëlqehet” Po kush është autorii këtij fjalori disi të veçantë që navjen këto dit të nxehta gushti ngabotimet “EDFA”?

Para shumë vitesh tek shfletojafjalorin e gjuhës shqipe, mes atij grupautorësh që në fakt nuk i njihja,hasja një emër që më dukej si injohur.Them si i njohur se në fakt

Prof.dr.Hajri Shehu botonfjalorin Anglisht - Shqip

Në këtë fjalor lexuesi do të gjejë mbi 30.000 fjalë embi 90.000 kuptime, mbi 150.000 thënie e shprehjetë ndryshme, mijëra fjalë të leksikut të përditshëmtematik, paronime e fjalë të ngatërrueshme të gru-puara këto sipas aftësisë shkrimore ose shqiptimore,amerikanizma, shënime e shpjegime plotësuese përçdo fjalë të afërta për nga kuptimi a përdorimi,shkurtime e shkurtesa, emra gjeografikë dhe banorëtsipas tyre, vende dhe gjuhë, pasqyra leksikore, fjalë-formuese e gramatikore, teknikën e leximit në gju-hën angleze, rregulla të drejtshkrimit.

unë nuk isha takuar asnjëherë metë.E dija që ishte nga Vlesha dhevetëm kaq. Ishte fundi i vitit 2000kur një ditë në Institutin e Gjuhë-sisë dhe Letërsisë në Tiranë tako-hem ballë për ballë me Prof.dr. HajriShehun që sa e sa herë emrin e tij ekisha hasur tek shfletoja fjalorin egjuhës shqip;, një burrë i thjeshtë gjëqë ende e karakterizon , tepër racio-nal në të folur dhe me nje kulturëqë sot për ne ndoshta edhe mun-gon. Në zyrën e tij të punës në insti-tut që shkoja shpesh pas viteve 200onuk ndodhi një ditë që edhe pse ishtyrë pak në moshë të mos ngrihejnga karigja me buzën e gaz, të hap-te derën, të vinte para mikun e tapërcillte deri jashtë tek porta.Jovetëm kaq por profesor Hajriu ështëtreguar i gatshëm të ndihmojë tëgjithë kush i ka trokitur për ndihmënë Institut duke i ndihmuar pa kur-sim në arkivin e këtij, instituti apoqoftë dhe në bibliotekë. ProfesorHajri Shehu .ka lindur më10.06.1942 në fshatin Vleshë, Pesh-kopi. Ka përfunduar shkëlqyeshëmshkollën e mesme pedagogjike nëPeshkopi më 1960 dhe më pas kavijuar studimet e larta për oriental-istikë në Moskë. Si shumica e stu-dentëve shqiptarë në ato vite për ar-sye të prishjes së marrëdhënieve sh-tetërore midis Shqipërisë dhe ish-Bashkimit Sovjetik, është kthyer nëatdhe dhe ka rifilluar më 1961 stu-dimet e larta për gjuhë angleze nëUniversitetin Shtetëror të Tiranës. Idiplomuar për gjuhë angleze – gju-hë shqipe e (me vetëdashje) për ped-agogji-psikologji (si degë e dytë), kapunuar si mësues i gjuhës anglezenë qytetin e Peshkopisë dhe tëGjirokastrës. Në janar 1971 ështëemëruar punonjës shkencor në Insti-tutin e Gjuhësisë dhe të Letërsisë sëAkademisë së Shkencave, në Sektor-in e Leksikologjisë dhe të Le-ksikografisë. Që nga viti 1971 e deritani ka punuar në këtë Institut menjë ndërprerje të shkurtër (1993-1997). Prof. Hajri Shehu ka qenëpedagog i jashtëm i gjuhës anglezepranë Katedrës së anglishtes të Fakul-tetit të Gjuhëve të Huaja të Univer-

sitetit të Tiranës. Nga tetori 1993 –dhjetor 1997 ka punuar si përkthyesme shkrim nga gjuha angleze në gju-hën shqipe dhe redaktor për përk-thimet nga arabishtja në “Interna-tional Islamic Relief Organization”(Organizata Islamike Botërore e Ndi-hmave), me qendër në Mbretërinë eArabisë Saudite, Zyra e Shqipërisë.Ka gradën shkencore “Doktor i Sh-kencave” dhe titullin shkencor “Pro-fesor”. Ka qenë anëtar i KëshillitShkencor dhe i Këshillit të Profe-sorëve të Institutit të Gjuhësisë dhetë Letërsisë, Tiranë. Ka qenë anëtar iEuraleksit (Shoqata Europiane e Le-ksikografëve). Aktualisht Profesorhajri Shehu është anëtar i “Alex NashFelloëship of Albanian Studies”, nëUniversitetin e Londrës. Emri i tijështë në International BiographicalCentere, Cabridge, England (LibrinNdërkombëtar të Biografive tëKembrixhit,) Britani e Madhe.

Prof.dr. Hajri Shehu është bash-kautor në fjalorët shpjegues ko-mbëtarë të gjuhës shqipe: “Fjalor imadh i gjuhës shqipe”, vëllimet II,III (vepër në dorëshkrim); “Fjalor igjuhës së sotme shqipe”, Tiranë,1980 (që është nderuar me “Çmim-in e Republikës); “Fjalor i shqipessë sotme”, Tiranë, 1984; “Fjalor ishqipes së sotme”, Tiranë, 2002;“Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe”,Tiranë, 2004; “Fjalor i gjuhës sh-qipe”, Tiranë, 2006. Gjithashtu ështëbashkautor ose bashkëredaktor nëdisa fjalorë terminologjikë shqip-anglisht-rusisht: “Fjalor i termave tëartilerisë”, Tiranë, 1987; “Fjalor itermave të prapavijës”, Tiranë, 1987;“Fjalor i termave themelorë të bujqë-sisë”, Tiranë, 2006. Është bashkau-tor i “Fjalorit të gjuhës shqipe” përshkollat (vepër që shkon në shtyp)dhe i “Fjalorit shkollor të gjuhës sh-qipe” (vepër që pret të botohet).Është bashkëredaktor i “Fjalorit per-sisht-shqip” (botim i Fondacionit“Rumi”), Tiranë, 2009 dhe i “Fjalo-rit arabisht-shqip” (botim i Institutittë Mendimit dhe të Qytetërimit Is-lam), Tiranë, 2009 dhe redaktor i“Fjalorit të fjalëve të urta” anglisht-shqip (vepër në dorëshkrim). Ka në

dorëshkrim: “Fjalor frazeologjik si-nonimik anglisht-shqip”; “Fjalor ithënieve në gjuhën angleze” (mebashkautorësi); “Fjalor anglisht-sh-qip i afro 400 emërtimesh bimësh”;“Libër bashkëbisedimesh shqip-an-glisht”; “Libër bashkëbisedimeshanglisht-shqip”; “Fjalor fjalësh eshprehjesh të Ujemujes” (Fjalor kra-hinor i gjuhës shqipe, me mbi 6 000njësi) etj. Përveç punës leksikografikeka shkruar e botuar edhe një varg stu-dimesh e artikujsh në fushën e le-ksikologjisë, të leksikografisë e tëfjalëformimit të gjuhës shqipe. Kahartuar tri monografi: “Rreth leksikutpopullor me vlerë letrare potencialepër gjuhën e sotme letrare shqipe”(paraqitur për gradën “Kandidat ishkencave”); “Rreth leksikut të prozëspopullore tregimtare” (vepër nëdorëshkrim); “Rreth kromonimeve nëgjuhën e sotme shqipe” (në bashkau-torësi me B.Shehun; vepër që pret tëbotohet). Ka botuar mbi 50 artikujshkencorë në revistat shkencore “Stu-dime filologjike”, “Studia albanica”,“Gjuha jonë”, “Gjuha shqipe”, “Stu-dime albanologjike”, “Perla”, “Lex-icography” (Oxford) etj. Ka bërë njëvarg recensash e oponencash në In-stitut dhe në Katedrën e gjuhës sh-qipe të Fakultetit të Historisë e tëFilologjisë. Ka udhëhequr diplomauniversitarësh e mastera pasuniver-sitarësh, si edhe dhjetëra ekspeditanë terren. Profesor Hajriu ka vjelëmbi 100 000 faqe libri për pasur-imin e Kartotekës së Leksikut të Sh-qipes, e cila është arkivi më i madhkombëtar i fjalës shqipe në të gjithatrojet shqiptare.

Profesor Hajriu ban lidhje të afërtame Shtëpinë Botuese të Oksfordit(Oxford University Press) dhe meleksikologë, leksikografë e studiuesamerikanë, anglezë, gjermanë, irani-anë, rumunë, rusë etj. dhe me Fon-dacionin e Kur’anit, me Fondacion-

in “Rumi” e kolegjin “Saadi” (Ti-ranë). Ka dërguar “Anglicizmat nëgjuhën e sotme letrare shqipe” përA Ditionary of European AnglicismsOxford, 2001 (Fjalorin e Angliciz-mave në Gjuhët e Europës), dhjetëravërejtje e sugjerime për fjalorë tëOksfordit etj.

Disa herë Profesor Hajriu ka mar-rë pjesë me kumtesa në sesione, kon-ferenca e kongrese shkencore ko-mbëtare e ndërkombëtare (Tiranë,Prishtinë, Oksford etj.). Ka marrëpjesë në një tubim ndërkombëtar përEkspozitën Kur’anore në Teheran(2006).

Ka hartuar disa zëra për FjalorinEnciklopedik Shqiptar.

Ka hartuar 7 tekste e disa libra tëtjerë për mësimin e gjuhës anglezenë shkollën e mesme.

Ka përkthyer, redaktuar e botuarmbi 10 000 faqe libri literaturë fe-tare islame. Ka hartuar dhe botuar“Treguesin e Kur’anit” në gjuhënshqipe.Është kryeredaktor i revistëskur’anore shkencore “Drita eKur’anit” (botim i Fondacionit tëKur’anit, Tiranë) që me themelimine saj (2008).

Ka botuar një varg artikujsh sh-kencorë-popullarizues për problemetë gjuhës letrare kombëtare shqipenë gazetat “Mësuesi”, “Bashkimi”,“Shekulli”, “Korrieri”, “Rruga e Ar-brit” etj. dhe për çështje teologjike-gjuhësore, në gazetën “Drita islame”(Tiranë) e revistën “Drita e Kur’anit”(Tiranë).

Njeh anglishten dhe rusishten. Pranga Prof.dr .Hajri Shehu jo vetëmfjalor por dhe vepra te tjera me vlerëdo të presim në të ardhmen e sido-mos tashmë që ka dalë në pension,do t’i kushtojë më tepër kujdes ve-prës së tij që pret nga dita në ditë tëbotohet e gjitha.

SHAQIR SKARRA

www.rrugaearberit.com

14 - Gusht 201052nr.

kulturë

Xhelal Cupi, është një nga figu-rat më emblematike të luftës kundërpushtuesve të huaj. Historianë,gazetarë dhe të afërm të tij thonë seme kontributin që ai dha i ka dhënëvlera jo vetëm vendlindjes së tij, fs-hatit Gjoçaj në komunën e Derjanittë Matit, por gjithë krahinës dhe ven-dit të tij. Megjithëse në një moshëfare të re, vetëm 32 vjec, ai luftoikundër pushtuesit Italian, madje nënjë mënyrë disi të vecantë dhe mjaftburrërore. Xhelal Cupi lindi në njëderë të njohur të bajrakut të Selitës.U lind në vitin 1908, në një derëme tradita, bujare dhe me burra tëmencur. Madje prindërit e tij dhe tëafërmit asokohe dispononin pasuritë tundëshme dhe të patundëshme,c’ka e bënë atë të kishte të gjithamundësitë për shkollim. Më shumëse 100 vite më parë familja e XhelalCupit mbante mbiemrin Pasha, porpas lindjes së tij, për hirë të babaitCup Pasha, kjo familje ruajti mbi-emrin Cupi. Kjo familje mbantelidhje me familjet të rangut të vet,të njohura si familje me besë dheme tradita të shquara, në krahinat eMatit, Dibrës e Mirditës.

Xhelal Cupi pasi përfundoimësimet në shkollën e Derjanit fitoitë drejtën e studimit në një shkollëamerikane në Tiranë. Pas përfundim-it të saj ai fitoi sërish të drejtën përtë vijuar shkollën ushtarake, po nëTiranë. Si në Derjan dhe në Tiranë,Cupi i përfundoi studimet me rezu-ltate mjaft të larta. Ai nuk i konsid-eroi të përfunduara studimet ushtar-ake pa përfunduar Akademinë Usht-arake. Kjo ëndërr atij iu realizuadrejpërdrejt nën kujdesin e NënësMbretëreshë, Geraldinë. Kjo e fundivazhdimisht i stimulonte talentet.Djali matjanë nis studimet në Aka-deminë ushtarake të Torinos, në spe-cialitetin e Xhenios. Pas përfundim-it të studimeve, në vitin 1938 ai udiplomua oficer karrire, me gradënToger. Nga viti 1938 deri me 7 prill1939 punoi në një repart ushtaraknë Tiranë, ku shërbeu si oficer artile-rie. Si shumë atdhetarë të tjerë, edheXhelal Cupi iu kundërvu pushtuesitItalian. Dokumenta të kohës faktojnëse ai dhe shqiptarë të tjerë ishin ven-dosur në kodrat e Sukthit dhe bënërezistencë sa mundën. Pas pushtim-it të vendit, i ndjekur nga okupatorëtai detyrohet të kalojë në ilegalitet përnjë farë kohe.

Pas aministisë së dhënë nga au-toritetet e kohës atij i akordohet sër-ish e drejta të ndjekë një kurs njëvjecar, po në Torino dhe po përarmën e Artilerisë së Xhenios. Pasfillimit të kursit air a në kontakt mëshumë shqiptarë të tjerë, të cilët vazh-dimisht kërkonin të luftonin push-tuesin fashist, vecanërisht atë Italian.Ai mori kontakt me Nako Spiron,Njazi Bocarin, Hulusi Spahiun, NdreLufin, Ferit Radovicën, Manush My-ftiu, e shumë të tjerë. Të gjithë sëbashku nisën përgatitjet se nëc’mënyrë mund ta luftonin pushtues-in e huaj. Nga të dhënat e ishkolegëve të tij rezulton se XhelalCupi shpejt u bë njëri nga vep-rimtarët më të zjarrtë kundër push-tuesve italianë. Fillimisht ai ishtekorier i grupit dhe më pastaj moridrejtimin operativ të grupit të sh-

Nga: Prof.As.Roland Çene, “Artist i Merituar”

Krahas punës si organizator i veprimtarive kulturore, punës krijuese,interpretuese dhe organizator i veprimtarive mbarë kombëtare, Esat Rukavjen para lexuesit shqiptar me monografinë “Mati-Vështrim etnomuz-ikor” Një punim i gjërë, voluminoz e gjithëpërfshirës, që të mban nëvëmëndje të pandërprerë, për të mësuar atë që ke dëgjuar, por që nukështë shkruar ndonjëherë.Botim i këtij libri është një histori e plotëdhe e imët e traditave etnomuzikore të Matit, i cili për nga vlera esensit shkencor, jep ndihmesë të çmuar edhe për botime të tjera tëprofilit etnomuzikor.Të jetuarit, rritja dhe edukimi i autorit me këtëkulturë e ka ndërgjegjësuar atë për t’u bërë një nga protagonistët e pro-paganduesit më të rëndësishëm të folklorit mbarëkombëtar.Aktualishtdrejtor i QKVF, ai ka aritur në finish të startit të nisur që në fëmijërinëe tij. Realizimi i këtij libri na çon në përfundimin se Esat Ruka kahulumtuar, grumbulluar, krijuar e interpretuar kaq gjatë e kaq shumë,sa ka patur boll lëndë për të shkruar këtë vepër jo vetëm në detyrim tëkrahinës së tij e bartësve të folklorit matjan, por me realizimin e saj aika kryer një detyrim të pa kryer më parë nga studiues të tjerë.Njohësskrupuloz i historisë së Matit eveçanërisht etnokulturës, ai kaarritur të organizojë më së miristrukturën e librit, problmatikate zhvillimeve folklorike, tenden-cat, risitë, pasurinë, bartësit, ve-primtaritë folklorike, të cilat nëkëtë botim, krahas njohjes epërgjithsimeve, bartin edhe pa-sionin e përkushtiminshumëvjeçar të autorit.Që nëhyrje të punimit autori na njehme motivet që e shtynë për tëshkruar këtë libër.Ndër të tjeraai nënvizon: “duke ngjitur sh-kallët e hierarkisë në drejtimin emenaxhimin e kulturës, duke edashuruar atë dhe vlerësuar e re-spektuar si një fushë shumë tërëndësishme, ndoshta e vetmjapasuri e pastër dhe origjinale nëpejsazhin kulturor botëror, mudesh të ulem, të mendoj e tërikujtoj aspektet në marrëdhënjet 50 vjeçare me të…..”.Si rezultat ikëtij përkushtimi, z.Ruka ka arritur që mbresat dhe aspekte nga zhvilli-met etnokulturore të Matit, t’i studiojë e t’i analizojë në këtë libër që,për nga përmasat e problematika, përbëjnë një monografi tëvlerësueshme.Libri “Mati-Vështrim etnolulturor”, krahas hyrjes e për-fundimit përmban dhjetë kapituj të ilustruar në mënyrë funksionale eestetike, me shembuj notizimesh me shumë vlerë, ka një bibliografi tëpasur.Në çdo kapitull të tij trajtohen dukuri të ndryshme të kulturësmuzikore matjane. Krahas të kënduarit, autori trajton edhe problem tëkrijimtarisë popullore gojore, krijimtarisë muzikore, instrumentave pop-ullorë, interpretimit artistik, formacioneve të orkestrinave etj. Ai u bënnjë klasifikim të plotë stileve të kënduarit në Mat dhe tematikës së këngëvematjane. Përshkruan imët instrumente popullore të krahinës duke i klas-ifikuar saktë ato, jo vetëm për nga ndërtimi, lënda e mënyra e prodhimittë tingullit, por edhe për nga brendia emocionale që ato shprehin. Gjith-ashtu në libër trajtohen hollësisht e me shumë dashuri ndihmesa e mis-ionarëve të folklorit matjan, të cilët i falën artit popullor të kësaj trevedhe mbarë kombit përkujdesjen e përkushtimin më të ndjeshëm të tyre.Krahas këtyre, Esat Ruka nuk harron të portretizojë bartësit më të shquartë kësaj kulture. Ai duke qenë edhe vetë pjesë elitare e këtij komunitetiartistik, arrin, që përveç ndihmesës e cilësive të tyre krijuese artistike, tëna japë edhe një biografi për secilin bartës e interpretues. Vlerësimet eautorit të librit për kontribuesit e zhvillimit të artit muzikor popullorshoqërimi i çdo trajtese me foto, transkriptime(notizime) muzikore eanaliza. Esat Ruka na e sjell të gjallë jetën e artit popullor të krahinës sëtij duke e bërë të përjetohet nga artëdashësit dhe lexuesit. Mënyra e tëparashtruarit të problemeve, gjuha e qartë, artikulimi i logjikshëm esensi poetik, i japin vlera të veçanta botimit dhe garanci për t’u bërëpjesë e kulturës së lexuesit. Krahas punës profesionale të autorit, libri“Mati-Vështrim Etnomuzikologjik” është edhe një ndihmesë e vlerë-sueshme për studimet etnokulturore në përgjithësi e veçanërisht përato të rrafshit muzikor e artistik. Botime të këtij profili e shtojnë opusine studimeve etnokulturore e ndërkohë bëhen pjesë e historisë së zhvil-limeve etnokulturore shqiptare. Botimi monografik “Mati-VështrimEtnomuzikologjik” i studjuesit Esat Ruka, krahas vlerave historike, sh-kencore e njohëse, është edhe një ndër shembujt më të mirë të detyri-meve të studjuesve tanë për etnokulturën kombëtare.

Matjani që mposhti “Paganinin”

qiptarëve që vepronin në Itali, nëTorino. Synimi i veprimeve të tyreishte parandalimi dhe pengimi i tëgjitha veprimeve që qeveria italianekishte marrë në dëm të Shqipërisë.Cupi dhe bashkëmoshatarët e tij vi-juan lëvizjet e tyre për të penguarme cdo mjet ardhjen e forcave të rejapushtuese si dhe armatimeve të tjera.Këto grupe antifashiste, për shkak tëkohës së shkurtër, nuk mundën tarealizojnë misionin e tyre. Në qer-shor të vitit 1940 studentët shqiptarëvendosën të kthehen në atdhe.

Fillimisht ata siguruan informa-cionin e duhur në lidhje me mjetinqë do të vinin në Shqipëri dhe u për-gatitën për të kryer një atentat ndajtij, sepse pikërisht ky mjet do të silltepërforcime në forca e mjete për push-tuesit italian. Vapori me të cilin ush-ëtonin forcat pushtuese italiane dhestudentët shqiptarë quhej “Pagani-ni”, emër ky në respekt të muzikan-tit të madh italian. Grupi i studentëveshqiptarë, mes tyre edhe XhelalCupi, pasi mësuan gjithcka rreth va-porit, përgatitën planin e asgjesimittë tij në det të hapur. Nisja e vaporitdo të kryhej me 28 qershor 1940 ngaPorti i Barit. Cupid he ofocerët e tjerëshqiptarë kishin siguruar ekplozivinqë do të vendosej në kabinën dhemotorët e vaporit. Për momentin dhemënyrën e vendosjes së lëndës shpër-thyese në vapor iu la në dorë oficerittë xhenios Xhelal Cupi. Ashtu sicishte vendosur atentati u realizuarreth orës 04.00, atëherë kur askushnuk e priste atë. Shpërthimi u sho-qërua me një zhurmë të madhe dhecarje të vaporit, mbi të cilin vërshoiuji. Paniku ishtë mjaft i lartë.Coroditja nuk u dha mundësi ital-ianëve të gjenin mjetet e shpëtimit.Ushtarët dhe oficerët italianë methirrjet “mama – mia” përpiqeshintë dilnin nga vapori për shkak tëflakëve të mëdha dhe për shkak tëujit që përparonte vazhdimisht.Shumë ushtarë që dinin not u mbytënnga të tjerë që përpiqeshin të shpë-tonin. Pikërisht në përpjekje për tëshpëtuar humbi jetën edhe notari injohur shqiptar Nexhmedin Vokopo-la. Ngjarja e rëndë ndodhi 12 miljelarg Portit të Durrësit. Ekupipazhi ivaporit dha sinjalin Sos dhe kërkoindihmë nga ky port. Ndihma sipasdëshmitarëve të kohës mbërriti, por

ishte mjaft e vonuar.Burime arkivore pranë Ministrisë

së Brendëshme thonë se u arrit tëshpëtohej jeta e 717 ushtarëve, 32oficerëve dhe 17 vetëve të ekuipazhit,të cilët u dërguan menjëherë në Italipër riaftësim dhe kurim. Shumë prejtyre nuk arritën t’i rikthehen normali-tetit të jetës së tyre. Burime nga Min-istria e Luftës së Italisë njoftuan senë këtë atentat kishin humbur jetën214 ushtarë dhe oficerë italianë, mestyre dhe grupi i oficerëve dhe stu-dentëve shqiptarë, mes tyre edheXhelal Cupi. Ata e dinin se probabi-liteti i shpëtimit ishte mjaft i pakët,por ishin të betuar për të luftuar push-tuesin e huaj. Qarqet italianembytjen e vaporit “Paganini” u për-poqën ta kalonin në heshtje, duke ushprehur se shqiptarët e kishinmirëpritur pushtuesin e huaj.

Për veprën dhe aktin e XhelalCupit kanë shkruar shumë media,vendase dhe të huaja. Vecohen shk-rimet e Muharrem Dezhgiut, FeritKëputës, Apostol Kotani, RamisFiqorri, Sulejman Cakoni, ZenelAnxhaku. Ata na kanë përcjellë nëunison kontributin e Xhelal Cupitkundër pushtuesit italian. Të vecan-ta janë pohimet e luftëtarit të Span-jës, njeriut të letrave, Petro Marko.Në vitin 1964, në tregimin e tij “Fun-di”, botuar në gazetën “Drita”. Au-tori personazhin kryesor, Xhelal Cupie ka cilësuar oficeri i ri shqiptar. Aipërshkruan aftësitë e oficerit shqiptarpër të mbajtur lidhje me drejtuesit evaporit Italian deri në momentin eshpërthimit. Petro Marko e krahasonnë tregimin e tij Xhelal Cupin meOso Kukën, i cili është bërë i njohurkudo në Shqipëri. Edhe grupi ioficerëve shqiptarë në veprim e kapërshkruar me realizëm aktin heroiktë Xhelal Cupit dhe patriotëve të tjerëshqiptarë. Petro Marko tregon se kuru muar në pyetje drejtuesi i ekui-pazhit, Roberto Saracini dhe u pyet“nëse sabotimin nuk e bënë sh-qiptarët, atëherë kush e bëri”. Ai upërgjigj shkurt e prerë: Fashizmi ! Ngaky atentat nuk u mbyt vetëm vapori“Paganini” por këputi edhe telat eviolinës së Paganit, vijoi Saracini.Oficerë që studionin në Itali janëshprehur se vaporin italian “Pagani-ni” e shkatërroi Xhelal Cupi.

HASAN PASHA

Për veprën dhe aktin eXhelal Cupit kanëshkruar shumë media,vendase dhe të huaja.Vecohen shkrimet eMuharrem Dezhgiut,Ferit Këputës, ApostolKotani, Ramis Fiqorri,Sulejman Cakoni,Zenel Anxhaku.

Në foto:Xhelal Cupi

Të dëgjuara, por tëpashkruara ma parë

Gusht 2010 - 1552nr.

HOMAZH

E vështirë, tepër e vështirë është tëndahesh nga kjo botë me njeriun tëndtë dashur kushdo qoftë ai, por dhe mëe vështirë është të ndahesh më nënën.Ajo është dhimbje e madhe që i kalonpërmasat njerëzore. E këto ditë të nxe-hta gushti këtë lloj dhimbje e përjetu-an fëmijët e Sulbjie Hysës e cila u ndanga jeta në moshën 85 vjeçare, e për-jetuan këtë dhimbje të madhe, djemtëdhe vjazat, nipërit dhe mbesat e saj.Pas një sëmundje të rëndë dhe të pa-shërueshme Sulbije Hysa(Ndreu) vdiqnë Tiranë duke lënë një shtëpi të mad-he plot me djem e vajza, me nipër embesa ashtu siç e gjeti këtë shtëpi edhenë Qa të Dardhës kur u fut nuse afro70 vjet ma parë. Ishin mbledhur të gjithë, djemtë dhe vajzat, nipërit dhembesat, njerëz të fisit Hysa. Kishin ardhur nga Dardha, Reçi, Lura e Çidhna.Ishin mbledhur shumë që ai oborr i vogël nuk mjaftonte për të gjithë, për tëbërë homazhe tek nënë Sulbija. Të gjithë i thoshin nënë, dhe jo vetëm fëmijëte saj, nipërit dhe mbesat por i gjithë fisi Hysa . Nëna e madhe kështu i mbetiky emër deri në ditën e fundit kur e përcollën me lot në sy për në banesën efundit . Sulbije Hysa lindi në Soricë të Dardhës në vitin 1925, ishte bijë eMahmud dhe Mide Ndreut, pinjoll të Elez Isufit, legjendarit të luftës anti serbe. U lind dhe u rrit në atë kullë ku mblidheshin trimat e bënin plane për tëluftuar të huajn që kishte tentuar disa herë të shkelte vatanin. U lind dhe u rritnë djepin e trimërisë, djep i cili kishte përkundur sa e sa trima që ishin vraë siçvriten trimat me armë në dorë në luftë me armikun. . U lind dhe u rrit si cucëmalsore e me karakter të fortë, cucë e punës dhe e luftës për t’u prirë stuhivetë jetës. Në vitin 1941 martohet në Qa të Dardhës e pikërisht në kullën eHakik Hysës duke u bërë bashkëshorte e të birit të tij, Ganiut. Sulbija uambientua shpejt në atë mjedis familjar ku dominonte një familje e madhepatriarkale dhe kështu u bë një ndër nuset më të respektuara në atë shtëpi kuvetë plaku i kësaj kulle kishte një respekt të veçantë për të. Atje tek kulla eHakik Hysës ku shtroheshin sofrat e bujarisë dibrane, në ato lëndina të buku-ra mes bjeshkëve të mbushura me lule, në ato sheshe ku shkëlqente burrëriae heroizmi, nënë Sulbija krijoj një familje të nderuar gjë për të cilën mbetikrenare gjithmonë. Burrnesha e maleve të Dibrës, nënë shembullore dhebashkëshorte e përkushtuar, nëna e madhe, e kanë quajtur jo vetëm në Qapor dhe në Tiranë kur erdhi me banim qysh në vitin 1985. Kështu i thoshin jovetëm djemtë dhe vajzat,nipërit e mbesat që i rriti dhe edukoj por edhe ngafisi Hysa, nëna e madhe i thoshin. Dera mikpritëse dhe bujare e Hakik Hysësnuk u mbyll kurrë për luftëtarët e lirisë dhe një meritë për këtë kishte dhe kjogrua burrneshë. Kulla e lartë në Qa të Dardhës u bë çerdhe për partizanët.Ajo ishte ndër bazat kryesore për luftën nacional clirimtare, u bë strehë për ta,vatër e ngrohtë bujare ku jepej bukë e krypë e zemër. Ku mjekoheshin plagëheroizmi e trimërie. E domosdo dhe nënë Sulbija ka mbetur e gjallë në kuj-timet e sa e sa partizanëve që kanë bujtur në kullën e Hakik Hysës, jo një natëpor me net të tëra, jo një e dy por dhe gjashtëdhjet njëherësh. Ishte kjo kullëqë priste e përcillte mysafirë të njohur dhe panjohur. E nënë Sulbija tregontevetë se si një natë të gjitha nuset e kësaj kulle nga mbrëmja deri në mëngjezkishin pregaditur 60 palë çorape leshi për partizanët pasi ato ishin zbathur.Sa e sa herë i ka pritur dhe përcjellur partizanët si bijë, si motër e si nënë , nëato ditë të nxehta kur pushka me gjalmë kërciste në male e gjaku mbushtelumenj. Nënë Sulbija nuk kishte shkollë për vete por e donte shkollën dhe evlerësonte atë. Ndaj me sakrifica të mëdha në ato vite arriti që të gjithë fëmijëtt’i arsimojë dhe po këtë traditë vazhdojë edhe me nipërit e mbesat . Ajo nëfakt nuk dinte të lexonte, nuk dinte shkrim e këndim por drita e diturise nuk imungoi kurrë se drita e diturisë buronte nga shpirti saj i ndritur, nga zemra esaj bujare, nga bota e madhe shpirtërore që kishte. Dhe nënë Sulbija nukmendonte vetëm për djemtë dhe vajzat e saj, për nipërit dhe mbesat por përtë gjithë fisin. Kishte dëshirë që fisi Hysa të kishte unitet mes njeri tjetrit siçkishin dikur kur jetonte Hakik Hysa apo Selim Hysa. E ndaj ishte nisma dheinisiativa e saj që sot ende fisi Hysa mblidhet çdo 6 maj në Tiranë. Mblidhentok të gjithë, të rinj dhe të vjetër se kështu donte nëna e madhe siç i thoshinnënë Sulbijes. E sot 6 maj ka mbetur si dita e fisit Hysa, një ditë kjo që festohetnë Tiranë. Jo vetëm kaq por dhe pregaditja dhe botimi i monografisë së libritmbi etnogjenezën e fisit Hysa ishte një dëshirë e madhe e saj që në fakt u bërealitet ku i gjithë fisi Hysa nga do që janë e kanë tashmë këtë libër ndër duar.Sot nënë Sulbija nuk është më midis nesh por ka lënë vlera të mëdha, trashëgi-mi për brezat, shembullin e saj të çmuar, vyrtytet prej një gruaje të vërtetëmalësore me karakter të fortë e të paepur ndaj çdo vështirësie, na ka lënëshpirtin e pastër e bujar, zonjë shtëpie e përkryer që dijti të mbaj me dinjitetthemelet e kullës me bedena të Hakik Hysës dhe traditat e fisnikërisë sh-qiptare. Për ne do mbetet gjithmonë e gjallë ashtu siç e kemi njohur,e siç ekemi parë, siç na ka folur e këshilluar në rrethanat e ndërlikuara të jetës. Mallido na djeg por kujtimet nuk do të shlyhen kurrë. Nënë Sulbije Hysa do jetojëgjithmonë midis nesh.

SHAQIR SKARRA

Nënë Sulbija do jetojëgjithmonë midis nesh

Sina, nje basketbollist i ri, i gjate 6.1-foot- dhe 185 pound , roli i tij ne skuader“roje numer dy”, nga shkolla e mesme Gill Shen Bernardi ne New Jersey,eshte bere nje prej perspektivave “me te nxehta” ne kete shtet, thekson shtypisportiv dhe specialistet

Basketboll NCAA:Alabama dhe Sirakusa,oferta të mira Sinës

Basketbollist i skuadres “New Jersey Hope “, Jaren Sina, me

origjine nga Dibra, i lindur nëAmerike, vazhdon te marre vlersim-et me te larta dhe te korre sukses teplote ne te gjitha veprimtarite e zh-villuara deri tash ne SHBA-es, pergrup moshat e tij. Mbasi u paraqiteper nje prove tek skuadra e Univer-siteteve ne Alabama Elite Camp,“thjesht vetem per te pare” Sina, mesohet se jo zyrtarishte esh-te provuar edhe nga Universiteti i Syracuse, i cili bene pjese ne ligene pare amerikane, te basketbollitNCAA.

Jaren Sina eshte nje lloj basket-bollisiti qe po merr “ngrtije” ne pre-spektiven e tij ne verilindje te SHBA

Keshtu deklaroje keto dite, njeriprej specialisteve te basketbollit nekete zone, menaxher i basketbol-listave te rinje . “Pra, tha ai kur kup-tova se Universiteti i Alabamaskerkonin qe ai te zbrese ne kampin etyre elitare, ishte e papritur edhe pervete Sina-en . Ndersa, kenaqet dheduket “ pak i tronditur”,shkruajn gazetat sportive, se Jaren,vendosi se do te ishte nje mundesi emadhe per Albamen, ne teardhmen, por nuk perjashtoimundesine edhe nga ndonje shkolletjeter e NCAA-se, pasi ai te erfun-doje shkollen e mesme.

Sina, nje basketbollist i ri, igjate 6.1-foot- dhe 185 pound , rolii tij ne skuader “roje numer dy”, ngashkolla e mesme Gill Shen Bernardine New Jersey, eshte bere nje prejperspektivave “me te nxehta”, nekete shtet, thekson shtypi sportiv dhespecialistet. ”Merrni kete, basketbol-liste shkruajne disa gazeta sportivene Nju Xhersi, ai eshte vetem njestudent i vitit te dyte ne shkollen emesme, ne rritje ku ofertat e tij perf-shijne edhe shkolla te tilla se ”ShenJohn’s, La Salle, Rutgers, Seton Halldhe James Madison - se bashku meketo oferta jane edhe ato , ne koleg-jet e NCAA, ”Stanford, Sirakuze,Butler dhe Virginia Tech, te cilat potregojne interes te larte, per te ardh-men e Sina-s.”

Jaren Sina i biri i traineriit te skua-dres se perfaqesueses se te rinjeve teNju Xhersit, ne ligen AAU, ku ailuan edhe per skuadren New JerseyHop, eshte gjithashtu i biri i ish-ylli te Universitetit te Rhode Island,basketbollisitit dibran ne SHBA-es,Mergin Sina. I cili, komentoi ne per-vojen e te birit Jaren per oferten neAlabama, se ka pare tek i biri tij “dashurine dhe pasioin e madheper basketbollin”. Kjo eshte pak emadhe, per moshe e tij dhe fillimine tij ne NCAA, qysh tash per te hyrene nje nder kampuset dhe objektetme te medha ne SHBA, por jo e pamundur ne te ardhmen ne skuadrate Universiteteve” tha ai.

Jaren Sina, ka “fat” se eshte me

nje baba, si ish basketbollisti i njo-hur i NCAA ne SHBA-es, MerginSina, qe e di mire lojen e basketbol-lit, dhe i njhet talentet si dhe kushtjeter mund te behet basketbollist imire!?. Mirgim Sina, ka qenejashtezakonisht i arsimuar mire dhebasketbolliste i mire. Merginika luajtur basketboll per disa kolegjene SHBA-es, ne Seton Hall para sete transferohej ne Rhode Islanddhe te perfundoje karrieren e tij jas-hte studentore si nje nje yll i basket-bollit profesionist ne Europe, Itali,Portugali e Spanje, dhe Azi,pra Filipinet, Izrael dhe Japoni.

Trajneri Anthoni Grant i Univer-sitetit te Alabames, tha se” Jaren ikujtoi atij ardhjen ne skuadren e tijte basketbollisit te njohuramerikan Steve Blake nga Maryland.”Traineri Grant, e quajti nje kohete shkelqyer per Sinen dhe ofroiJarenit, pasi te perfundoje shkollene mesme “ nje burse falas (scholar-ship) per te luajtur sesisonin e ard-heshem ne skuadren e tij ne Ala-bama”.

Gazetat sportive shkruajn se Sinatashme ka oferta te mira, edhe ngashkollat lokale si Universitetii Rutgers, Seton Hall dhe St John’s.Jaren Sina, eshte renditur midis tebasketbollisteve te grupmoshave perte rinje me 2 sophomores me larte.

Ato shkruajn se “Kur ai zbriti ne

Elite Camp Crimson Tide’s, javen ekaluar, tha se “ e ndjente se çdo gjedo te shkonte mire.” Ne fillim, sh-toi ai une nuk isha i sigurt nese nedo te arrija qellimit per shkak te dis-tances se moshes qe kisha me ketuniversitet,” tha Jaren. “Por, sapokam arritur atje çdo gje per mua meka bere me te vertete pershtypje -aty pashe objekte qe jane te çudit-shme! “

Gazeta kryesore e Alabames, sh-kruan se Universiteti i Alabameska vendosur per te terhequr Jarenmenjeher sapo ai te perfundoje sh-kollen e mesme, duke i bereatij oferta te mira. “I kam fikur tele-fonin trajnerit Anthoni Grant, per tekerkuar nje takim”koke me koke”tha Sina, nepermjet tekstit, dhe pra-noi zyrtarisht se ” kam nje oferteburse nga Universiteti i Alabama kurte kaloi ne kolegj” Media sportivethekson se “ Ndersa, Sina, mbetetmodest ne lidhje me te ardhmen etij, atij duket se i pelqençdo mundesi e re, ne NCAA.

Mbasi siç shkruajne disa gazetate Nju Xhersit “Kjo nuk do te jetehera e fundit qe do te degjojme perJaren Sina, Ai dhe shoket e tij ishikojme te qendrojne ne krye ketevit dhe te fitojne titullin per grup-moshat e reja ne Basketbollne Shtetet e Bashkuara te Amerikes”.

B.Sina

Bëhuni pjesëe gazetës!

merrkopjentënde

E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Tel. (04) 22 33 283 / 068 31 19 232 www.rrugaearberit.com

16 - Gusht 201052nr.

cyan magenta yellow black

Email: info@devadesign.net. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net

Botime të reja të autorëve dibranë

“ M & B ” - B O T I M E & S T U D I O G R A F I K ETel. 0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 3 . Cel. 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3 . Email. m b b o t i m e @ g m a i l . c o m