Depressie in de terminale fase

Dr. Hannes BlockeelDr. Piet Snoeck

Dr. Blockeel

Vrouw van 81 jaarWoont thuis met (slechtziende)

echtgenoot1 zoon en 2 dochtersWeigerachtig versus medische

wereld

Medische context2001: rectumcarcinoom – T2N0M0:

R/ anteriorresectie – chemoradiotherapie2002: longletsel – vergrote rechter bijnier

R/ afwachtende houding – opvolgen CEA2011: oplopen CEA met duidelijke

toename longmetastasen: R/ Xeloda2012: osteolytische metastase L1 – re

femur: R/ antalgische radiotherapie

Na thuiskomst radiotherapie: resem vage klachten:

◦Anorexie◦‘Het gaat niet’◦Huilt veel◦Herkent kleinkinderen niet meteen◦Pijnvrij◦Weinig spraakzaam: moeilijke

communicatie

Probleemstelling 1 – Dr. Pype

Kunnen we hier spreken van een depressie?

Opties

1. Ja: dit is een depressie2. Neen: dit is een normaal

rouwproces3. Neen: dit zijn hersenmeta’s4. Neen: dit is een paraneoplastisch

cognitief syndroom

VOTING

Dr. SnoeckHoe met stress kanker omgaan ?

1. AANPASSINGSSTOORNIS :

Het ontstaan van emotionele en gedragssymptomen in reactie op (een) herkenbare stressveroorzakende factor(en) binnen drie maanden na het begin van de stressveroorzakende factor(en).

Het lijden is ernstiger dan op basis van de stressveroorzakende factor verwacht kan worden of er zijn belangrijke beperkingen in beroepsmatig of sociaal functioneren.

De stoornis voldoet niet aan de criteria van een andere psychische stoornis (zoals bijvoorbeeld de depressieve stoornis of de dysthymie).

De klachten duren niet langer dan zes maanden na het stoppen van de stressveroorzakende factoren.

2. DEPRESSIE

Hogere prevalentie bij kankerpatientenVaak gemist , belang screenen !Cfr : www.zorgpad-depressie.beMajeure depressie : somatische vs

psychologische sympt, cavé gevolg ziekte -behandeling vs normaal gevolg levensbedreigende situatie. Kwantiteit, ernst, impact op alle levensdomeinen !

Stemmingsstoornis door kanker ( hersentumor, proinflammatoire cytokines die metabolisme beinvloeden van monoamines, tryptofaan en schildklier)

Medicatie geinduceerde depressieCorticosteroiden, hormonen, exogene

cytokines en chemotherapie kunnen depressie veroorzaken

3. ZELFMOORDGEDACHTEN

-Gradaties : Passief, vraag naar versnelde dood (eutanasie) en actief.-Vooral als palliatief, veel pijn, delier, hopeloosheid, hogere leeftijd of depressie-Risico 2 keer hoger dan normaal-Altijd navragen naar concrete plannen-Frequent miskende depressie

4. DELIER EN COGNITIEVE DYSF

Tot 85% in terminaal stadium.Vooral hypoactieve variant stelt

problemen.Afname interesse en motivatie, zelfzorg,

concentratie en cognitieve veranderingen, stoornissen in bewustzijn en waarneming.

Beinvloeden van redeneren en correct inschatten ernst ziekte.

Samen met depressie hoofdoorzaak van weigering tot behandeling !

Dr. Blockeel

Druk van de familie: patiënte moet eten!

Stabiele toestand, communicatie blijft moeilijk verlopen.

Opstart mirtazapine 15 mg /dag

Probleemstelling 2 – Dr. Pype

Wat is hier de meest optimale behandelingsstrategie?

Opties

1. Psychotherapie is nutteloos bij palliatieve patiënten, dus enkel medicatie

2. Psychotherapie + anxiolytica3. Psychotherapie + antidepressiva4. Psychotherapie + Rilatine

VOTING

Dr. SnoeckPSYCHOLOGISCHE ONDERSTEUNING

Doel : reduceren stress, copingvaardigheden verhogen en steunsystemen versterken.

Welke : psychoeducatie, zelfhulp(groepen), relaxatie, mindfulness, individuele behandeling ( ondersteunend, CBT, IPT, PST, zingeving), relatie- en gezinstherapie, groepstherapie.

Terminaal : waardigheidsbehoudende, existentiële, en zingevende interventies. Ondersteunende, validerende en niet-oordelende aanwezigheid.

PSYCHOFARMACOLOGISCH

Benzo’s bij slaap en angstproblemen bij aanpassingsstoornis.

Antidepressiva bij ernstige depressie of bij angstklachten.

Cavé : medicalisatie van levensgebeurtenissen. Zingeving belangrijk

Antidepressiva bij somatische klachtenVermoeidheid : Wellbutrin, EdronaxNaussea, anorexie : Remergon, Lerivon,

RedomexPijn : Cymbalta, Venlafaxine, RedomexSlaapproblemen : Remergon, Lerivon,

Trazolan, RedomexHotflashes : VenlafaxineRisico SSRI : Hyponatremie en GI-bloedingen,

zeker in combinatie met NSAIDS en AspirinePsychostimulantia ( Rilatine): werken snel op

gemoed , moeheid, anorexie, verhogen concentratie, verlagen pijn. Cavé cardiale ptn

Antwoord van specialist

Dr. Blockeel

Weinig opklaring algemene toestand

Heel beperkte eetlust, apathische toestand

Maakt zich zorgen over achterblijvende echtgenoot

Communicatie dooft verder uit

Probleemstelling 3 – Dr. Pype

Hoe kunnen we deze fase zin geven?

Opties

1. Te laat voor zingeving, best benzo’s opdrijven

2. Priester bellen3. Familie stimuleren om patiënte

emotioneel niet te triggeren4. Het gesprek met patënte over

zingeving aangaan

VOTING

Dr. Snoeck

ZINGEVING

Via religie of spiritualiteit betere outcome

Bij worstelen met geloof door de ziekte zijn er meer nevenwerkingen en lagere levenskwaliteit

Hoe screenen en wie ?

ROL VAN DE FAMILIE

Ook een moeilijke periode voor de omgeving van pt. die naast steun ook zelf moet verwerken wat er gebeurt.

Belang om hen goed te informeren en te ondersteunen.

Thema’s : zorgen, toekomstig verlies en existentiële vragen.

Hoe : promoten van een optimistische houding, onzekerheid verminderen, verhogen van open communicatie tussen de verschillende familieleden

Besluitvorming – Dr. Pype

Peter vult nog aan