Embed Size (px)
Citation preview
DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI
(İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı)www.fahridilekcan.com
DESTAN DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ1) Başlangıcı kestirilemeyen çok eski dönemlerde başlamış, X.-
XI. yüzyıla kadar devam etmiştir. 2) Bu dönem ürünleri Orta Asya bozkırlarındaki göçebe yaşam
biçiminin izlerini taşır. Avcılık ve hayvancılığın başlıca geçim kaynakları olduğu bu yaşam biçiminde Şamanizm, Budizm, Manihaizm gibi inançlar da belirleyici olmuştur.
Göktanrı dini tüm Türk halklarının, şimdiki inanç sistemlerine katılmadan önceki inancıdır.
Tengri'ye ibadet etmenin yanında Animizm, Şamanizm, Totemizm ve atalara ibadet etmek bu inancın ana hatlarını oluşturur.
Bu inanca göre, büyük dağlar, ağaçlar ve bazı göller güçlü ruhları barındırır; göğün ve yeraltının 7 katı vardır, her katta çeşitli ruhlar bulunur.
Tengri’ye ve ruhlara saygılı davranıp belli kurallara uyanlar, kişisel güçlerini koruyabilir ve yaşamlarını dengede tutabilir.
Eğer bu denge, kötü ruhların saldırısı veya bir felaketten dolayı bozulursa, bir şamanın yardımı ya da Tengri'ye verilen bir adak ile tekrar düzene sokulması gerekir.
3) Dil arı Türkçedir. Çince, Sanskritçe, Moğolca gibi yabancı dillerden geçen sözcükler yok denecek kadar azdır. Anlatım yalın ve içtendir.
4) Zamanımıza çok azı ulaşabilen bu dönem ürünleri anonim nitelikte olup sözlü edebiyat ürünleri ve yazılı edebiyat ürünleri olmak üzere iki gruba ayrılır.
ev sözcüğünün Eski Türkçedeki biçimi ebdir.
dizin Eski Türkçedeki biçimi tizdir
1)Sözlü edebiyat ürünlerini besleyen üç önemli tören vardır. Bunlar “sığır” denilen av törenleri, “şölen” denilen kurban ve ziyafet törenleri, “yuğ” denilen yas törenleridir.
2)Bu törenlerde Türk boylarında ozan, kam, baksı, oyun, şaman adı verilen şairler, kopuz çalarak koşuk ve sagular söylerler.
Sözlü edebiyat
3) Sözlü edebiyat türleri, sav, koşuk, sagu ve destandır.
4) Bu dönem şiirinde nazım birimi dörtlüktür.Uyak düzeni genellikle a b a b / c c c b ... dizilişindedir. Daha çok yarım uyak kullanılır ve rediften yararlanılır. Türkçenin kendi olanaklarından doğan hece ölçüsü, ahengin en önemli öğesidir. Yedili, sekizli ve 4+4+4 duraklı on ikili kalıplar çok sevilmiştir.
5)Yiğitlik, doğaya ve hayvanlara duyulan sevgi, binicilik, ata ve silaha bağlılık, avcılık, savaş, doğa olayları karşısında duyulan heyecan, aşk, din gibi konulara yer verilmiştir.
6)Sözlü edebiyat ürünleriyle ilgili başlıca kaynaklar Divanü Lugat’it-Türk adlı eser ve Çin belgeleridir.
Aşağıdakilerden hangisi İslamiyet öncesi sözlü Türk edebiyatınınözelliklerinden biri değildir?
A) Şiirlerde Şamanizm ve Manihaizm inançlarının etkileri görülür.
B) Şiirler sığır, şölen ve yuğ denilen törenlerin bir parçası niteliğindedir.
C) Şiirler genellikle kopuz eşliğinde söylenmiştir.
D) Bazı şiirlerde hece bazı şiirlerde aruz ölçüsü kullanılmıştır.
E) Şiirler anonim nitelikte olduğundan ozanların adları genellikle bilinmez.
SORU
1)Büyük ölçüde sözlü bir edebiyat olan bu dönem edebiyatında yazılı ürünler çok azdır.
2)En eski metinler Göktürklere ait “Yenisey Yazıtları”dır. Ancak ilkel bir tarzda yazıldıkları için bu metinler edebi değer taşımazlar.
Yazılı edebiyat
3) VIII. yüzyıla ait “Göktürk Yazıtları” (Orhun Kitabeleri ) ise Türk edebiyatının ilk yazılı ürünleri sayılır. Bu yazıtlarda Göktürklerin Çinlilerle yaptıkları savaşlar, Göktürk Devletinin parçalanışı ve yeniden kuruluşu anlatılmakta; Göktürklerin komşularıyla ilişkileri, gelenek görenekleri hakkında bilgi verilmektedir.
Yazıtların bir yüzü Çince olup diğer yüzleri 38 harfli Göktürk alfabesiyle ve düzyazı biçiminde yazılmıştır. Bu metinlerde kullanılan dilin işlekliği, anlatımın yoğun, özlü ve içten oluşu, Türklerin VIII. yüzyıldan önce de - yaygınlaşmasa da- gelişmiş bir edebiyat ve yazı diline sahip olduklarını düşündürmektedir.
Tarih, anı ve söylev türünün bir bakıma ilk örnekleri sayılabilecek yazıtlarda Bilge Kağan ve Kül Tigin, Türk ulusuna, Türk beylerine seslenmekte, onları ulusal benlik ve bilince sahip kılmak için birleşmeye çağırmakta, onları uyarmaktadır.
Göktürk Yazıtları ilk olarak Ruslara esir düşen İsveçli subay Strahlenberg tarafından 1722’de bulunmuştur. Yazıtlar, 1893–1895 yıllarında Danimarkalı Thomsen tarafından okunarak bilim dünyasına tanıtılmıştır. Tarih, edebiyat ve toplum bilimi açışından çok değerli belgelerdir.
Anıtların olduğu yerde yalnızca dikilitaşlar değil, yüzlerce heykel, balbal, şehir harabeleri, taş yollar, su kanalları, koç ve kaplumbağa heykelleri, sunak taşları bulunmuştur.
Tonyukuk Anıtı:725 yılında Vezir Tonyukuk tarafından yazdırılmıştır. Metin yazarı olan Tonyukuk, Türk edebiyatının adı bilinen ilk yazarı sayılır.
BİRİNCİ TAŞ (Batı Cephesi) Ben Bilge Tonyukuk'um. Çin ülkesinde doğdum. Türk milleti Çin'de tutsak idi. Türk milleti hanını bulmayınca Çin'den ayrıldı, han sahibi oldu. Hanını bırakıp yine Çin'e tutsak düştü. Tanrı şöyle demiş: Han verdim, hanını bırakıp tutsak düştün. Tutsak düştüğün için Tanrı öldürdü. Türk milleti öldü, bitti, yok oldu. Türk milletinin yerinde boy kalmadı. Doğu cephesi
Kül Tigin Anıtı:732’de Bilge Kağan tarafındanölen kardeşi Kül Tigin adına yazdırılmıştır. Yolug Tigin’inyazdığı bu metinde Bilge Kağan konuşmaktadır.
Kültigin Yazıtı (Doğu cephesi) Batı cephesi
Bilge Kağan Anıtı: 735 yılında Bilge Kağan adına onun ölümünden sonra yazdırılmıştır.Yazarı Yolug Tigin’dir.
Türük Oguz begleri, budun eşiding. Üze tengri basmasar, asra yir telinmeser, Türük budun, ilingin törüngin kim artatı udaçı erti ?Günümüz Türkçesi :Türk Oğuz beyleri, ulusu işitin; üstte gök basmasa, altta yer delinmese, Türk ulusu, ilini töreni kim bozabilecekti ?.
Yazıtlardan Seçme Sözler
Türük budun tokurkak sen. Açsar tosık ömez sen, bir todsar açsık ömez sen.Günümüz Türkçesi :Türk ulusu tokluğun değerini bilmezsin. Acıksan tokluk düşünmezsin. Bir doysan açlığı düşünmezsin
4)Bu dönemin yazılı ürünleri Göktürk Yazıtları’ndan sonra Uygur Türkçesi ile yazılan ürünlerle sürmüştür.
Bunlar Göktanrı inancını terk edip Mani ve Buda dinlerini benimseyen Uygur Türklerine ait dinsel nitelikli ürünlerdir.
Turfan Metinleri olarak bilinen bu metinlerin başlıcaları Sekiz Yükmek, Altun Yaruk Altın Işık), İki Kardeş Hikâyesi (Prens Kalyanamkara ve Papamkara) ve Irk Bitig adlı kitaplardır.
Sekiz Yükmek (Sekiz Yığın):Çinceden çevrilen Sekiz Yükmek’te Burkancılığa ait dinî-ahlâkî inanışlar ve bazı pratik bilgiler vardır. Uygurlar arasında çok yayılan bu eser; kısa cümleleriyle, içten anlatımı ve zengin söz varlığıyla dikkati çeker.
1. budaya saygı, dini kurallara saygı, topluma saygı 2. tanrılar tanrısı burkan yerde ve gökte vaaz etmiş 3. gökte ve yerde parlamış, aydınlatmış kutsal sekiz yükmek... 4. ...adlı dini kaideler kitabı bir ulaştırmadır. 5. benim işittiğim ya da izlediğim şöyledir:
6. yine bir zaman ulular ulusu tam bilgin, bilgili tanrılar tanrısı buda,vayşalı denilen... 7. yasa ve düzenin kurulduğu şehirde geniş sarayda önden ...
Altun Yaruk (Altın Işık):Burkancılığın temellerini, felsefesi- ni ve Buda’nın menkıbelerini içerir. Bunlardan en meşhurları Şehzade ile Aç Pars Hikâyesi (Açlıktan ölmek üzere olan parsı kurtarmak için kendini feda eden şehzadenin hikâyesi), Dantipali Beğ Hikâyesi (Emrindeki geyikleri kurtarmak için kendini feda eden geyikler beğini Dantipali Beğ öldürür ve korkunç alevler de Dantipali Beğ’i yutar) ve Çaştani Beğ Hikâyesi (Ülkesindeki insanlara hastalık ve bela getiren şeytanlarla Çaştani Beğ’in mücadelesi)dir.
Kalyanamkara ve Papamkara Hikâyesi (İyi Düşünceli Şehzade ile Kötü Düşünceli Şehzade):Burkancılığa ait bir menkıbenin hikâyesidir: İyi düşünceli şehzadenin bütün canlılara yardım etmek ve canlıların birbirlerini öldürmelerini engellemek için bir mücevheri elde etmek üzere yaptığı maceralı yolculuk anlatılır.
Irk Bitig (Fal Kitabı):Göktürk yazısıyla yazılmış bir fal kitabıdır. Her biri ayrı fal olarak yazılan 65 paragraftan oluşur. Çeşitli inanışlar ve masal
unsurlarının bulunduğu kitapta günlük dile ait pek çok kelime de vardır.
Kül Tigin Anıtı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A)Bazı yabancı yer adları dışında öz Türkçe kullanılmıştır.
B)Bilge Kağan tarafından diktirilmiş ve onun ağzından yazılmıştır.
C)Nutuk (söylev) niteliği ağır basan bir metindir.
D)Kısa cümleler kullanılmıştır.E)Nazım parçalarına yer
verilmiştir.
SORU
Göktürk Yazıtları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinde yanlış bilgi verilmiştir?
A) Bu yazıtlarda Göktürklerin Çinlilerle yaptıkları savaşlar, Göktürk Devletinin parçalanışı ve yeniden kuruluşu anlatılmakta; Göktürklerin komşularıyla ilişkileri, gelenek ve görenekleri hakkında bilgi verilmektedir.
B) Yazıtların bir yüzü Çince olup diğer yüzleri Göktürk alfabesiyle ve düz yazı biçiminde yazılmıştır.
C) Bu metinlerde kullanılan dilin işlekliği, anlatımın yoğun, özlü ve içten oluşu, Türklerin VIII.yüzyıldan önce de gelişmiş bir edebiyat ve yazı diline sahip olduklarını düşündürmektedir.
D) Göktürk Yazıtları ilk olarak, Ruslara esir düşen İsveçli subay Strahlenberg tarafından 1722’de bulunmuştur.
E) Yazılı Türk edebiyatının ilk ürünü olan yazıtlar aynı zamanda destan türünün ilk örneklerinden sayılır.
SORU
Aşağıdakilerin hangisinde Uygur metinleriyle ilgili olarak yapılan açıklama doğru değildir?
A) Çinceden çevrilen Sekiz Yükmek’te dini-ahlaki inanışlar ve bazı pratik bilgiler bulunmaktadır.
B) Göktürk yazısıyla yazılmış bir fal kitabı olan Irk Bitig, her biri ayrı bir fal olmak üzere 65 paragraftan oluşmaktadır.
C) Uygur metinleri, Gök Tanrı ve Şamanizm inancını terk edip İslam dinini benimseyen Uygur Türklerine ait dinsel nitelikli ürünlerdir.
D) Altun Yaruk; Buda felsefesinin temellerini anlatan hikayeleri içeren Uygur yazısıyla yazılmış bir eserdir.
E) Kalyanamkara ve Papamkara Hikayesi, masal ögelerinden yararlanılarak iyilik –kötülük çatışması üzerine kurulmuş bir hikayedir.
SORU
SÖZLÜ EDEBİYAT TÜRLERİ
KOŞUKSığır ve şölen törenlerinden ozanların kopuz eşliğinde söyledikleri, genellikle konusu aşk, yiğitlik, doğa sevgisi olan şiirlerdir.
KoşukKeldi esin esneyüKadka tükel osnayuKirdi bodun kasnayuKara bulıt kükreşür.
Ördi bulut ıngraşuAktı akın möngreşüKaldı bodun tanglaşuKükrer takı mangraşur
Kar buz kamuğ erüşdiTağlar suvı akışdıKökşin bulıt örüşdiKayguk bolup üğrişür
Günümüz Türkçesiyle(bahar) Rüzgârı eserek geldi.(ama bu rüzgâr) Kar tipisine benziyordu.Halk soğuktan titreyerek (evlere) girdi. (gökyüzünde)Kara bulutlar gürlüyor.Bulutlar gürleyerek yükseldive seller şarıldayarak aktı.Halk (bu anî sağanak karşısında) hayret içindekaldı; bulutlar gürlüyor (ve insanlar) bağrışıyorlar.Karlar ve buzlar hep eridi;(böylece) dağların suyu (seller hâlinde) aktı.(gökyüzünde) Mavimtırak bulutlar belirdi;(bunlar deniz üstündeki) kayıklar gibi(havada) sallanıp duruyor.
SAGU:Yuğ törenlerinde ölen kişinin yiğitlik,cömertlik, iyilikseverlik gibi erdemlerini dile getiren, kopuz eşliğinde söylenen şiirlerdir. Bu şiirlerde doğa betimlemelerine de yer verilir.
SaguErdi aşın taturganYavlak yağığ kaçurganOğrak süsin kaytarganBastı ölüm ahtaru
Yağı otın öçürgenToydın anı köçürgenİşler üzüp keçürgenTeğdi okı öldürü
Turgan uluğ ışlakaTirgi urup aşlakaTumluğ kadır kışlakaKodtı eriğ umduru
Günümüz Türkçesiyle(o konuklarına) Yemeğini tattıran,kötü düşmanı kaçırtan(ve) Oğrak ordusunu geri püskürten (bir yiğit) idi.Ölüm (onu yere) yıkarak bastırdı..(o) Düşman ateşini söndüren,(düşmanları) karargâhlarından (çıkartıp) göç ettiren (ve çetin) işlerin üstesinden gelen(bir yiğit) idi.(feleğin) Oku (ona) isabet etti (ve) öldürdü.(o) Büyük işler yapan, soğuk (ve) şiddetli kışlarda (bile) ziyafet sofraları kurup (konuklarını doyuran bir yiğit) idi.(ölümü ile) insanları (cömertliğini) umar (ve bekler) bıraktı
SAVAtasözlerinin en eski biçimleridir. Çoğunda ölçü ve uyak kalıntıları görülür. Günümüzde biraz değişmiş olarak hâlâ kullanılırlar.
Sav Örnekleri
1. Biş ernek tüz ermes.2. Alplar birle uruşma Begler birle turuşma.3. Yıgaç ucunga yel tegir. Körklüg kişige söz kelir.4. Suv birmeske süt bir.5. Ermegüge bulut yük bolur.6. Ot tese ağız köymes.7. Ulugla uluglasa kut bolur.8. Aşıç ayur tibüm altun, kamış ayurmen kayda men.9. Kanı kan bile yumas.10. İt ısırmas at tepmes time
Günümüz Türkçesiyle1. Beş parmak düz değildir.2. Alplerle (yiğitlerle) vuruşma beğlerle duruşma (karşı gelme).3. Ağaç ucuna yel değer, güzel kişiye söz gelir.4. (sana) Su vermeyene (sen) süt ver.5. Erinene bulut (dahi) yük olur6. Od (ateş) demekle ağız yanmaz.7. Ululara (yaşlı› kişilere) saygı
gösteren kut (mutluluk, uğur) bulur.8. Tencere der dibim altın, kaşık der
ben nerdeyim?9. Kanı kan ile yumazlar (yıkamazlar).10. İt ısırmaz, at tepmez deme.
Keldi esin esneyü Kadka tükel osnayu Kirdi bodun kasnayu Kara bulıt kükreşür.
Kar buz kamuğ erüşdi Tağlar suvı akışdı Kökşin bulıt örüşdi Kayguk bolup üğrişür
(bahar) Rüzgârı eserek geldi.(ama bu rüzgâr) Kar tipisine benziyordu.Halk soğuktan titreyerek (evlere) girdi. Kara bulutlar gürlüyor.
Karlar ve buzlar hep eridi;(böylece) dağların suyu (seller hâlinde) aktı.(gökyüzünde) Mavimtırak bulutlar belirdi;(bunlar deniz üstündeki) kayıklar gibi(havada) sallanıp duruyor.
Yukarıdaki metinle ilgili aşağıdaki açıklamaların hangisi doğru değildir? A) Koşuk türünde bir şiirden alınmıştır.B) Biçim özellikleri saguyla aynıdır.C) Tabiat teması işlenmiştir.D) Lirik bir anlatım vardır.E) Ahenk ögelerine yer verilmemiştir.
SORU
SORU
Alp Er Tunga öldi mü?Issız ajun kaldı mu?Ödlek öçin aldı mu?Emdi yürek yırtılur
Begler atın argarupKadgu anı torgurupMengzi yüzi sargarıpKürküm angar türtülür
Alp Er Tunga öldü mü?Kötü dünya kaldı mı?Felek (böylece) öcünü aldı mı?Şimdi yürek(ler onun ölümünün acısıyla) yırtılır
Beyler atlarını yordular.Kaygı (ve keder)onları zayıflattı.Bet ve benizleri (öyle) saradı (ki)(Yüzlerine) safran sürülmüş sanırsınız
Yukarıdaki metinle ilgili aşağıdaki açıklamaların hangisinde bilgi yanlışı vardır?A) Sagu türünde bir şiirden alınmıştır.B) Büyük ünlü uyumunun var olduğu, küçük ünlü uyumunun henüz oluşmadığı anlaşılabilir.C) aaab / ccccb uyak örgüsüyle ve hecenin 4+3=7’li kalıbıyla söylenmiştir.D) İlk birimde Alp Er Tunga’nın ölümünün verdiği acı ve şaşkınlık, ikinci birimde yuğ töreni anlatılmıştır.E) Kimi sözcükler günümüze değişmeden, kimi sözcükler de ses değişimine uğrayarak gelmiştir.
DESTANUlusal edebiyatların başlangıç eserleri
olan destanlar, evrenin yaradılışıyla ilgili kimi efsanelerin ya da toplumu derinden etkileyen savaş,kahramanlık, göç, doğal afet gibi olayların kolektif hayal gücüyle zenginleştirilmiş uzun manzum hikâyeleridir.
İslamiyetten önceki dönemde oluşan Türk destanlarının hiçbirinin tam ve orijinal metni yoktur.
Bu destanlar hakkında bugünkü bilgilerimiz Divanü Lügati’t-Türk’ ten ve başta Çin, İran, Arap belgeleri olmak üzere çeşitli kaynaklardan derlenmiştir.
Altay - Yakut destanı: YARADILIŞ DESTANI
Türk destanları arasında en eskisidir. Evrenin yaratılışını, iyilik ve kötülüğün kaynaklarını, evrendeki düzeni konu edinen Yaradılış Destanı, Şamanizm izlerini taşır. Bu dine göre, dünyada ölen iyi ruhlar bir kuş kılığına girerek iyilik derecelerine göre gökteki ışık âlemine; kötü ruhlar ise kötülüklerinin derecesine göre yer altında karanlıklar âlemine giderler.
Saka Türkleri dönemi:ALP ER TUNGA DESTANI Saka Türklerinin İranlılarla savaşları ve Alp Er Tunga’nın yiğitliği anlatılır. Alp Er Tunga M.Ö. VII. yüzyılda yaşamış bir Saka hükümdarıdır. Türk-İran savaşlarında ün kazanmış İran hükümdarı Keyhüsrev'e yenilerek öldürülmüştür.
Saka Türkleri dönemi:ŞU DESTANI:Saka Türklerinin, Makedonya hükümdarı İskender’le olan savaşları ve Şu’nun yiğitliği anlatılır. Destana kahraman olarak adını veren Şu, M.Ö. IV. yüzyılda yaşamış bir Türk hükümdarıdır. Bu destan, Türkler arasında XI. yüzyıla kadar yaşamış ve bu yüzyılda Kaşgarlı Mahmud tarafından kayda geçirilmiştir.
Hun Türkleri dönemi:OĞUZ KAĞAN DESTANI: M.Ö. II. yüzyılda doğduğu anlaşılan Oğuz Destanı, ancak XIII. yüzyılda yazıya geçirilebilmiştir. Hun Hakanı Mete’nin yiğitlikleri ve ülkesini genişletip oğulları arasında nasıl bölüştürdüğünü anlatan destandır.
Göktürkler dönemi:BOZKURT DESTANIDüşmanları tarafından yok edilen Göktürklerin dişi bir kurttan yeniden türeyişinin destanıdır.
Göktürkler dönemi:ERGENEKON DESTANIGöktürklerin yok edildiği bir düşman saldırısında sağ kalan az sayıda Türkün, Ergenekon denilen küçük bir yurtta çoğalmalarını ve demir bir dağı delerek oradan çıkmalarını anlatır.
Ergenekon Destanı, önce XIII. asır Moğol tarihçisi Reşidüddin tarafından yazıya geçirilmiştir. Yazarın Câmi'ü't-Tevarih, adlı kitabına kaydettiği bu rivayet, Farsçadır.
Uygur Türkleri dönemiTÜREYİŞ DESTANIEski Hun hakanlarından birinin, ancak bir tanrı ile evlenecek kadar güzel iki kızı olduğunu ve Dokuz Oğuzların bu kızlarla evlenen bir bozkurdun çocukları olarak çoğaldıklarını anlatır.
Uygur Türkleri dönemiGÖÇ DESTANIÇin prensesiyle evlenen Uygur hakanının kutsal bir kayalığı parçalatarak Çinlilere vermesiyle görülen uğursuzluğun büyük bir kıtlığa neden oluşunu ve bunun üzerine Türklerin Beşbalıg bölgesine göç edişini anlatır.
Daha yer yaratılmadan önce su vardı. Her yer su idi. Ne yer ne gök ne ay ne güneş ne yıldızlar olmuştu. Yalnız Âdem’in ulu atası Tanrı Kayra Han vardı. Kayra Han, önce kendisine benze Kişi’yi (Âdem) yarattı. Kayra Han ve Kişi, iki kara kaz gibi mutlu olarak suyun üzerinde uçuyorlardı. Kişi, bu sessizlikten hoşnut değildi. Kayra Han’dan daha yükseklerde uçmak istiyordu. Bu bencilliği tutku derecesine varınca Kayra Han bu durumu sezdi(…) Yukarıdaki metinle ilgili aşağıdaki yargıların hangisi yanlıştır?A) Yaratılış Destanı’ndan alınmıştır.B) Rus bilim adamı Radloff tarafından derlenmiştir.C) Altay – Yakut Türkleri arasında derlenmiştir.D) Su, varlığın başlangıcı olarak kabul edilmiştir.E) Yazıya geçirilen ilk Türk destan metnidir.
SORU
Dört yüz yıl sonra kendileri ve sürüleri o kadar çoğaldı ki artık oralara sığmadılar. Bunun üzerine toplandılar ve konuştular. “Atalarımızdan işitirdik. şimdiki yurdumuzun dışında geniş ve güzel bir ülke varmış. Atalarımız orada otururlarmış. Tatar baş olup öteki boylarla birlikte bizim uruğumuzu kırmış, yurdumuzu almış. Artık Tanrı’ya şükür, düşmandan korkarak dağda kapanıp kalacak durumda değiliz. Bir yol bulup bu dağdan çıkalım. Bize dost olanla görüşür, düşman olanla güreşiriz.” dediler. Hepsi bu düşünceyi beğendi. Çıkmaya yol aradılar. Bir türlü bulamadılar. Bir demirci “Ben bir yer gördüm, orada bir demir madeni var. Sanıyorum ki bu bir kattır. Onu eritirsek yol buluruz.” dedi. Gidip orayı gördüler, demircinin sözünü uygun buldular. Yukarıdaki metinle ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez? A) Göktürklere ait Ergenekon Destanı’ndan alınmıştır.B) Destanın tam metni, Göktürk alfabesiyle yazılmıştır.C) Destanın orijinal biçimi manzumdur.D) Destan, Türklerin yeni ülkelere, geniş coğrafyalara açılma isteğinin
sembolik anlatımı olarak yorumlanabilir.E) Türklerin demiri işleyecek teknolojiye sahip olduğu destana yansıyan gerçekliklerden biridir.
SORU
FAHRİ DİLEKCAN
