Determinanty siły finansowej banku centralnego na

Materiały i Studia nr 340

Determinanty siły finansowej banku centralnego na przykładzie krajów Unii Europejskiej

Barbara Pajdo

Materiały i Studia nr 340

Determinanty siły finansowej banku centralnego na przykładzie krajów Unii Europejskiej

Barbara Pajdo

Narodowy Bank PolskiWarszawa 2021

Wydał:Narodowy Bank PolskiDepartament Edukacji i Wydawnictwul. Świętokrzyska 11/2100-919 Warszawawww.nbp.pl

ISSN 2084-6258

© Copyright Narodowy Bank Polski 2021

Barbara Pajdo – Narodowy Bank Polski

Poglądy wyrażone w niniejszym opracowaniu są opiniami autorki i nie powinny być inter-pretowane jako stanowisko Narodowego Banku Polskiego. Autorka pragnie serdecznie po-dziękować recenzentom za inspirację oraz bardzo cenne uwagi i sugestie, które pozwoliły znacząco podnieść jakość tekstu i uczyniły go bardziej przejrzystym. Oczywiście ewentualne błędy i omyłki obciążają wyłącznie autorkę.

Spis treściStreszczenie 4

Wprowadzenie 5

1. Rola i znaczenie siły finansowej banku centralnego 7

2. Źródła i metody badawcze 10

2.1. Miary siły finansowej banku centralnego 10

2.2. Determinanty siły finansowej banku centralnego 14

2.3. Hipotezy badania 20

3. Wyniki przeprowadzonych badań 25

3.1. Struktura buforów finansowych w ESBC 25

3.2. Ramy rachunkowości i zasady podziału zysków w ESBC 27

3.3. Straty w bankach centralnych UE i sposoby ich pokrywania 30

3.4. Wyniki modeli panelowych 33

3.5. Badanie odporności wyników 37

Podsumowanie i kierunki dalszych badań 40

Bibliografia 45

Załącznik A. Ramy polityki rachunkowości ESBC 54

Załącznik B. Wyniki analizy empirycznej 57

Narodowy Bank Polski4

Streszczenie

2

Streszczenie

W ostatnich latach, w szczególności po globalnym kryzysie finansowym,

banki centralne zwiększyły swoją aktywność na rynkach finansowych, przez co coraz

większe znaczenie zyskały badania nad siłą finansową banku centralnego. Siła

finansowa banku centralnego odnosi się do zdolności danego banku centralnego do

finansowania operacji związanych z realizowaniem jego zadań ustawowych oraz

kosztów operacyjnych z własnych środków, a także posiadania odpowiednich

buforów finansowych do absorpcji materializacji ryzyk, na które jest on narażony.

Określenie determinant kształtujących siłę finansową banku centralnego jest

kluczowe, zwłaszcza teraz w sytuacji stosunkowo niskich stóp procentowych,

rosnącej w bankach centralnych akumulacji rezerw walutowych czy też konieczności

zapewnienia przez banki centralne wsparcia płynności dla systemu bankowego.

W związku z tym głównym celem niniejszego opracowania było określenie

determinant kształtujących siłę finansową banków centralnych w krajach Unii

Europejskiej (UE) w latach 2005-2016. Przy zastosowaniu modeli panelowych

pokazano, że wzrost PKB, wskaźnik wpłaty zysku do budżetu państwa, rentowność

aktywów oraz udział oficjalnych aktywów rezerwowych w sumie bilansowej mają

istotny dodatni wpływ na siłę finansową banku centralnego. Natomiast inflacja oraz

wskaźnik poziomu kosztów operacyjnych mają istotny ujemny wpływ na siłę

finansową banku centralnego.

Słowa kluczowe: bankowość centralna, siła finansowa banku centralnego, ramy

rachunkowości, podział zysków, rekapitalizacja, Unia Europejska

Kody JEL: E42, E58, E61, G28, M48

5Materiały i Studia nr 340

Wprowadzenie

3

Wprowadzenie Siła finansowa jest wymieniana jako kluczowy czynnik sukcesu

przedsiębiorstwa (Gierszewska i Romanowska 2009), potrzebny m.in. w celu

pokrycia ewentualnych strat. Ogólnie przyjmuje się, że instytucje finansowe

wymagają siły finansowej, aby przetrwać i realizować swoje główne zadania. Zatem

powstaje pytanie czy podobnie jest też w przypadku banku centralnego. W niniejszym

opracowaniu, podobnie jak zostało to przyjęte np. przez Ingrama (2014), pojęcie „siła

finansowa banku centralnego” odnosi się do zdolności danego banku centralnego do

finansowania operacji polityki pieniężnej i kosztów operacyjnych z własnych

środków, a także posiadania buforów finansowych o charakterze ogólnym lub

szczególnym, które są odpowiednie do absorpcji materializacji ryzyk, na które jest

narażony. Ponadto na potrzeby dokonania pomiaru siły finansowej wykorzystano

pojęcie „bufory finansowe banku centralnego”, które jest szerszym pojęciem niż

kapitał i obejmuje kapitał statutowy, rezerwy kapitałowe (w tym zatrzymane wyniki

z lat ubiegłych), rezerwy celowe na ryzyko finansowe oraz rachunki rewaluacyjne.

Opracowanie składa się z trzech rozdziałów.

W rozdziale pierwszym dokonano przeglądu zarówno prac empirycznych, jak

i teoretycznych dotyczących siły finansowej banku centralnego. Omówiono znaczenie

siły finansowej banku centralnego w kontekście prowadzonej przezeń polityki

pieniężnej, stabilności sektora finansowego, niezależności oraz wiarygodności banku

centralnego.

W rozdziale drugim określono metodologię przeprowadzonego badania.

Opisano konstrukcję miary siły finansowej banku centralnego. W oparciu o dokonany

przegląd literatury zidentyfikowano czynniki, które mogą mieć wpływ na siłę

finansową banku centralnego i poddają się skwantyfikowaniu. Czynniki te zostały

podzielone na trzy grupy: pierwsze to czynniki makroekonomiczne, drugie dotyczą

sektora bankowego i trzecie są związane bezpośrednio z charakterystyką danego

banku centralnego.


4

W rozdziale trzecim dokonano prezentacji wyników empirycznych badania.

Przedstawiono przyczyny powstawania strat w bankach centralnych oraz analizę

możliwości ich pokrycia, w tym możliwości ich rekapitalizacji przez rządy

poszczególnych państw krajów UE. Przeprowadzono szczegółową analizę wyników

badania z wykorzystaniem modeli panelowych w celu weryfikacji postawionych

hipotez badania. Poddano analizie wiarygodność wyników badań, przeprowadzając

dodatkowe badania odporności.

Na końcu przedstawiono podsumowanie wyników badań. Wyjaśniono

praktyczne implikacje wyników badań i omówiono problematyczne obszary związane

z pomiarem siły finansowej banku centralnego. Biorąc pod uwagę charakter tego

badania, przedstawiono możliwe przyszłe kierunki badań związanych z oceną siły

finansowej banków centralnych, w tym z ewentualną replikacją tych badań

w przyszłości.


Rozdział 1

5

Rola i znaczenie siły finansowej banku centralnego W literaturze przedmiotu problematyka siły finansowej banku centralnego

była przez długi czas zaniedbywana z kilku powodów. Przez lata uważano, że banki

centralne zasadniczo różnią się od przedsiębiorstw prywatnych, a zatem nie wymagają

żadnej siły finansowej (Stella 1997). W przypadku podmiotów prywatnych niezbędne

jest posiadanie buforów finansowych, w tym kapitału, aby zmniejszyć

prawdopodobieństwo bankructwa i obniżyć koszt pozyskania kapitału.

W przeciwieństwie do prywatnego podmiotu ujemny kapitał w banku centralnym nie

oznacza, że bank zbankrutuje i przestanie działać. W praktyce było wiele przykładów

banków centralnych z ujemnym kapitałem – wynikającym z utrzymujących się strat

– które mimo to były w stanie spełnić swoje cele makroekonomiczne bez większych

przeszkód (zob. Klüh i Stella 2008; Sweidan 2011). Utrzymywano, iż banki centralne

mają nieograniczoną, bezkosztową zdolność do tworzenia krajowych pieniędzy

(Goodhart 1999; Greenspan 1997) i nie występuje w ich przypadku ryzyko

niewypłacalności.1 Ponadto, bank centralny, jako centralny bank państwa, nie podlega

regulacjom dotyczącym adekwatności kapitałowej banków, a zadania banku

centralnego mogą powodować, iż społecznie optymalną sytuacją dla banku

centralnego będzie sytuacja poniesienia straty lub podjęcie większego ryzyka.

Dodatkowo większość banków centralnych krajów rozwiniętych uzyskiwało

zyski przez długi czas z uwagi na ich pozycję kapitałową oraz dynamiczny wzrost

pieniądza w obiegu. Dlatego też „trudności finansowe” były dla nich obcym pojęciem.

Należy wskazać, iż System Rezerwy Federalnej (Federal Reserve System) uzyskuje

zyski nieprzerwanie od 1915 r. Chociaż dotychczas straty banków centralnych były

częstym przypadkiem w krajach rozwijających się Ameryki Łacińskiej, Azji, Afryki

czy Europy Środkowo-Wschodniej (Beckerman 1997; Sweidan 2011; Swiston i in.

2014; Popoola 2018), kwestia zyskała na znaczeniu dla krajów rozwiniętych z uwagi

1 Skrajnym przypadkiem jest Bank Centralny Filipin, który został postawiony w stan likwidacji i dlatego też w 1993 r. został ustanowiony następny bank centralny (Bangko Sentral ng Pilipinas) zgodnie z nową ustawą o banku centralnym z 1993 r.


6

na istotny wzrost ekspozycji finansowej wskutek kryzysu finansowego (Milton

i Sinclair 2011).

Dopiero niekorzystne tendencje gospodarcze, upadek Lehman Brothers

i globalny kryzys finansowy spowodowały, iż więcej uwagi poświęca się kwestii siły

finansowej banku centralnego. Podczas globalnego kryzysu banki centralne

zwiększyły skalę operacji otwartego rynku, obniżyły stopy rezerwy obowiązkowej,

a także podejmowały działania niestandardowe typu QE (quantitative and

qualititative easing). Banki centralne staną w najbliższym czasie przed wieloma

wyzwaniami, ponieważ programy QE istotnie zwiększyły ich sumy bilansowe

w wyniku zakupu nowych aktywów, a także spowodowały wzrost ryzyka

kredytowego ponoszonego przez bank centralny w związku z obniżeniem jakości

posiadanych aktywów finansowych. Straty z tego tytułu mogą w skrajnym przypadku

poważnie zmniejszyć lub nawet wyczerpać kapitały banku centralnego. Zatem

sytuacja ta stanowi zagrożenie dla ich siły finansowej.

Ostatnio wiele banków centralnych odnotowuje powtarzające się straty ze

względu na stosunkowo niskie stopy procentowe (czyli istotne spadki wyniku

z odsetek) oraz rosnącą akumulację rezerw walutowych (i związane z tym straty

z tytułu ich wyceny kursowej w przypadku aprecjacji waluty krajowej).

W 2020 r. i 2021 r. banki centralne podejmują także bardzo wiele działań,

których celem jest złagodzenie problemów gospodarczych będących skutkiem

pandemii COVID-19. Działania te mogą prowadzić do jeszcze większych strat

banków centralnych. Trendy te wskazują na potrzebę lepszego zrozumienia roli, jaką

odgrywa siła finansowa banku centralnego w wykonywaniu ustawowych zadań.

Postulat utrzymania odpowiedniego poziomu siły finansowej wzbudza

kontrowersje, gdyż nieliczne badania empiryczne w tym zakresie prowadzą do

rozbieżnych wniosków. W literaturze przedmiotu znaczenie siły finansowej banku

centralnego nie jest określane w sposób jednoznaczny, a dla jego doprecyzowania

przyjmuje się wiele płaszczyzn odniesienia.

Stella (2005) definiuje siłę finansową jako zdolność banku centralnego do

generowania przychodów wystarczających do pokrycia kosztów operacji polityki

pieniężnej, do których zobowiązał się w kontekście zmieniających się uwarunkowań


Rola i znaczenie siły finansowej banku centralnego

7

makroekonomicznych. Bank centralny może być uznany za silny pod względem

finansowym, jeśli może przeprowadzać operacje obecnie oraz w przyszłości bez

ponoszenia strat operacyjnych (Cargill 2006). Z kolei Swiston i in. (2014) używają

pojęcia siły finansowej banku centralnego w odniesieniu do pozycji dochodu netto

i bilansu, które nie osłabiają realizacji zobowiązań ustawowych. Natomiast

w publikacji Archer i Moser-Boehm (2013) siła finansowa oznacza zdolność do

dalszego wykonywania funkcji, za które odpowiada bank centralny.

Vergote i in. (2010) przedstawili trzy zasadnicze argumenty, dlaczego siła

finansowa banku centralnego jest potrzebna. Po pierwsze, silna pozycja finansowa

pomaga bankowi centralnemu chronić swoją niezależność, co jest kluczowym

elementem jego wiarygodności. Po drugie, unika on wówczas potrzeby lub pokusy

uciekania się do drukowania pieniędzy wyłącznie w celu wsparcia swojej sytuacji

finansowej, co jest sprzeczne z celem banku centralnego w zakresie stabilności cen.

Po trzecie, unika wątpliwości co do gotowości ponoszenia kosztów, które mogłyby

wpłynąć na jego sytuację finansową, np. do wykonywania funkcji pożyczkodawcy

ostatniej instancji w przypadku niestabilności finansowej.

Słaba pozycja finansowa banku centralnego może osłabić instytucjonalną

jakość banku centralnego. W szczególności siła finansowa jest ważna, aby zapewnić

niezależność finansową banku centralnego i utrzymać jego wiarygodność (Cargill

2006; Sweidan i Maghyereh 2006; Jeanne i Svensson 2007; Bunea i in. 2016), uniknąć

niechcianej uwagi i krytyki ze strony opinii publicznej (Zhu 2004), uniknąć

technicznej niewypłacalności (Lönnberg i Stella 2008) oraz aby poradzić sobie

z obowiązkami i ryzykami, jakie wynikają z jego działalności (Klüh i Stella 2008;

Cargill 2005; Schwarz i in. 2014). Biorąc powyższe pod uwagę, w celu realizacji

założeń polityki pieniężnej bank centralny wymaga pewnego stopnia siły finansowej

(Berriel i Bhattarai 2009). Bholat i Darbyshire (2016) stwierdzili, że jeśli siła

finansowa banku centralnego osłabi się, może nastąpić kryzys zaufania do banku

centralnego, co może wpłynąć na całą gospodarkę.


Rozdział 2

8

Źródła i metody badawcze Zakresem badania objęto 29 banków centralnych UE2 w latach 2005-2016.

Badanie koncentruje się na grupie krajów z jednego regionu, aby można dokonywać

porównań, które są bardziej miarodajne. Wybór ten jest związany również

z realizowaniem przez banki centralne UE zadań, które wynikają z Protokołu

w sprawie Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC)

i Europejskiego Banku Centralnego (EBC), stanowiącego załącznik do Traktatu

o Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę złożoność koncepcji siły finansowej banku

centralnego badanie ma charakter hybrydowy, jest przeprowadzone zarówno przy

wykorzystaniu analizy opisowej, jak i metod statystycznych oraz ekonometrycznych.

Dane jakościowe są analizowane głównie za pomocą analizy literatury przedmiotu

oraz raportów rocznych poszczególnych banków centralnych. W badaniu ilościowym

wykorzystano roczne dane, otrzymując w sumie 348 obserwacji i zrealizowano je

przy wykorzystaniu oprogramowania SAS. Do analizy tych danych o charakterze

przekrojowo-czasowym posłużono się modelami panelowymi.

2.1. Miary siły finansowej banku centralnego

W świetle analizowanego dorobku literatury potwierdzono brak

wypracowania uniwersalnej i powszechnie akceptowanej definicji siły finansowej.

Wynika to z przedstawionej wielowymiarowości tego pojęcia. W związku z czym dla

celów niniejszego badania skonstruowano cztery miary siły finansowej banku

centralnego, wszystkie skalowane jego sumą bilansową. Trzy pierwsze z tych miar są

wykorzystywane w dotychczasowej literaturze przedmiotu, natomiast czwarta miara

siły finansowej banku centralnego jest propozycją własną.

2 Banki centralne z 28 państw członkowskich UE oraz Europejski Bank Centralny, traktowany jako oddzielny bank centralny.


Źródła i metody badawcze

9

Pierwszą miarą siły finansowej jest wskaźnik udziału buforów finansowych

w sumie bilansowej. Informuje on o skali samofinansowania i niezależności

finansowej danego banku centralnego:

𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� = ��

∗ 100 % (1)

gdzie indeks i oznacza dany bank centralny, a t oznacza rok.

Taka postać wskaźnika siły finansowej była wykorzystana w innych badaniach

(np. Klüh i Stella 2008; Perera i in. 2011; Benecká i in. 2012; Pinter 2015; Adler i in.

2016). Bufory finansowe stanowią dla banku centralnego źródło pokrycia strat,

podczas gdy aktywa ogółem obejmują potencjalną wielkość tych strat. Dlatego

wyższy wskaźnik wskazuje na większą zdolność do absorbowania strat, a zatem

większą siłę finansową.

Jednak wskaźnik SFBC1 pomimo, że jest naturalnym punktem odniesienia

może budzić wątpliwości w kontekście banku centralnego. Bufory finansowe

obejmują bowiem m.in. tzw. rachunki rewaluacyjne. Rachunki te stanowią przychody

niezrealizowane z wyceny, a ich poziom jest w dużym stopniu niezależny od banku

centralnego. Dlatego też są one często wyłączane z analizy kapitałowej banku

centralnego. W związku z tym, we wskaźniku drugim bufory finansowe zostały

pomniejszone o rachunki rewaluacyjne. Dodatkowo wyłączenie tych rachunków

sprzyja zapewnieniu porównywalności siły finansowej między bankami centralnymi

stosującymi różne zasady rachunkowości:


∗ 100 % (2)

gdzie indeks i oznacza dany bank centralny, a t oznacza rok.

W kolejnym wskaźniku SFBC3 zastosowano najszerszą miarę kapitałów

spotykanych w literaturze, która obejmuje nie tylko bufory finansowe banku

centralnego, ale także pozycję banknoty w obiegu. Banknoty w obiegu są traktowane

jako ekwiwalent kapitałów banku centralnego dla przykładu w badaniach Benecká

i in. (2012), a także Archer i Boehm (2013). Zobowiązania z tytułu wyemitowanej

gotówki zachowują się pod wieloma względami jak kapitał własny, a nie


10

zobowiązania dłużne. Ponieważ banknoty w obiegu nie są oprocentowane, to

zapewniają stabilną bazę finansowania dla generowania dochodów:


∗ 100 % (3)

gdzie indeks dolny i oznacza dany bank centralny, a t oznacza rok.

Natomiast ostatni wskaźnik SFBC4 jest najbardziej kompleksowy, gdyż

uwzględnia korekty dokonane we wskaźnikach SFBC2 i SFBC3:


∗ 100 % (4)

gdzie indeks dolny i oznacza dany bank centralny, a t oznacza rok.

Z powyższych wskaźników do dalszego badania miary siły finansowej banku

centralnego zostały wybrane: podstawowy wskaźnik SFBC1 oraz dwa dodatkowe

wskaźniki SFBC2 i SFBC4, w których wyeliminowane są rachunki rewaluacyjne.

Wskaźniki te różnią się znacznie w zależności od danego kraju (zob. Wykres 1).

Wykres 1. Siła finansowa banków centralnych w poszczególnych krajach UE* w latach 2005-2016

*Oznaczenia krajów według dwuliterowego kodu ISO 3166, a ich kolejność alfabetyczna.

Źródło: Opracowanie własne.

-30%

-20%

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

AT BE BG CY CZ DE DK EE ES EZ FI FR GR HR HU IE IT LT LU LV MT NL PL PT RO SE SI SK UK

SFBC1 SFBC2 SFBC4



11

Najwyższe wartości siły finansowej są wykazywane dla miary SFBC4,

jednocześnie miara ta charakteryzuje się również największą zmiennością. Włączenie

banknotów w obiegu zmienia sytuację oceny siły finansowej szczególnie

w kontekście banku centralnego Słowacji oraz Czech, dla których wskaźniki siły

finansowej stają się dodatnie. Natomiast jeśli weźmiemy wskaźnik SFBC2 do oceny

siły finansowej, to różnice między bankami centralnymi są najmniejsze. Wielkość ta

jest bardziej stabilna niż SFBC1 wskutek wyeliminowania z niej rachunków

rewaluacyjnych, które charakteryzuje wysoka zmienność.

Dodatkowo w analizowanym okresie dla wskaźnika SFBC4 można

zaobserwować dwa wyraźne minima w 2008 i 2012 r. (zob. Wykres 2). Były one

związane z ogólną sytuacją ekonomiczną w Europie i prowadzeniem przez banki

centralne niekonwencjonalnej polityki pieniężnej – w 2008 r. w związku

z łagodzeniem skutków kryzysu finansowego oraz w 2012 r. z powodu spowolnienia

gospodarczego na skutek kryzysu zadłużeniowego strefy euro. Wzrost sum

bilansowych banków centralnych również spowodował pogorszenie wskaźników

SFBC. Wszystkie miary siły finansowej banku centralnego spadły w 2016 r.

w porównaniu z 2005 r. z uwagi na znaczny względny wzrost sumy bilansowej, który

przeważał nad względnym wzrostem buforów finansowych.

Wykres 2. Siła finansowa banków centralnych UE w latach 2005-2016


0%5%

10%15%20%25%30%35%40%45%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

SFBC1 SFBC2 SFBC4


12

2.2. Determinanty siły finansowej banku centralnego

Na podstawie przeglądu literatury wyodrębniono zbiór potencjalnych

czynników determinujących wielkość siły finansowej banku centralnego, które

pogrupowane zostały do trzech kategorii: czynników makroekonomicznych,

czynników sektora bankowego i czynników charakterystycznych dla banku

centralnego (zob. Schemat 1). W celu odpowiedniej specyfikacji równań modeli,

umożliwiającej zbadanie postawionych hipotez, dla każdego czynnika zdefiniowano

zmienną i dobrano dla niej odpowiedni wskaźnik.

Schemat 1. Czynniki wpływające na siłę finansową banku centralnego według kategorii

Źródło: Opracowania własne na podstawie przeglądu literatury.

Czynniki makroekonomiczne• Wzrost PKB• CPI• Stopa referencyjna

Czynniki sektora bankowego• Wielkość sektora• Współczynnik wypłacalności• Współczynnik koncentracji

Czynniki danej instytucji• Wielkość• Ramy rachunkowości• Możliwość rekapitaliacji• Współczynnik wpłaty zysku do

budżetu• ROA• Udział aktywów zagranicznych• Udział wyniku odsetkowego• Udział kosztów operacyjnych• Indeks niezależności



13

Wśród czynników makroekonomicznych nie uwzględniono kursu

walutowego, ale jego pośredni wpływ na siłę finansową zbadano poprzez

uwzględnienie w ramach czynników danej instytucji udziału aktywów zagranicznych

w sumie bilansowej. Poziom tych aktywów jest jednym z podstawowych wskaźników

ryzyka walutowego związanych z bilansem banku centralnego. Jedną z głównych

przyczyn strat w bankach centralnych jest aprecjacja waluty krajowej w stosunku do

walut, w których utrzymywane są rezerwy walutowe. Niezabezpieczone pozycje

rezerwy walutowej są obarczone ryzykiem kursowym, które może prowadzić do

ujemnych wyników finansowych. Do dalszej analizy empirycznej nie został wzięty

pod uwagę kurs walutowy również z uwagi na wyeliminowanie rachunków

rewaluacyjnych z buforów finansowych dla wskaźników SFBC2 i SFBC4.

W Tabeli 1 przedstawiono oznaczenia oraz definicje wytypowanych

zmiennych makroekonomicznych, a także zilustrowano podstawę identyfikacji wraz

z ich oczekiwanym wpływem na siłę finansową banku centralnego.

Tabela 1. Zmienne makroekonomiczne i ich oczekiwany wpływ na siłę finansową banku centralnego

OZNACZENIE DEFINICJA PRZYKŁAD

ZASTOSOWANIA LUB UZASADNIENIA

OCZEKIWANY WPŁYW

PKB Roczny procentowy wzrost PKB w cenach stałych z 2005 roku. Źródło: World Bank national accounts data, OECD National Accounts data files

Alesina i Summers 1993 Mangano 1998 Klüh i Stella 2008 Perera i in. 2011 Swiston i in. 2014 Goncharov i in. 2017 Perera i Gunasekara 2017

+

CPI Inflacja rok do roku mierzona indeksem cen konsumpcyjnych Źródło: International Monetary Fund, International Financial Statistics and data files

Alesina i Summers 1993 Mangano 1998 Stella 2002 Bindseil i in. 2004 Sims 2004 Ueda 2004 Ize 2005 Arnone i in. 2007 Klüh and Stella 2008 Perera i in. 2011 Benecká i in. 2012 Perera i in. 2013 Goncharov i in. 2017

-


14



OCZEKIWANY WPŁYW

Pinter 2017 Hampl i Havranek 2018 Popoola 2018 Kokoszczyński i Mackiewicz-Łyziak 2019

REF Podstawowa stopa procentowa ustalona przez bank centralny w danym kraju. Źródło: strony internetowe banków centralnych

Alesina i Summers 1993 Bindseil i in. 2004 Ize 2005 Perera i in. 2011 Karrer 2014 Adler i in. 2016 Goncharov i in. 2017 Popoola 2018 Ljungwall i in. 2019

-

Źródło: Opracowanie własne na podstawie przeglądu literatury.

W ramach uwarunkowań zewnętrznych wytypowano także zmienne dotyczące

sektora bankowego, które mogą mieć istotne znaczenie dla siły finansowej banku

centralnego. Wybrane zmienne dla tej kategorii wraz z przykładami ich zastosowania

oraz oczekiwanym wpływem na siłę finansową banku centralnego przedstawiono

w Tabeli 2.

Tabela 2. Zmienne sektora bankowego i ich oczekiwany wpływ na siłę finansową banku centralnego



OCZEKIWANY WPŁYW

MIF Wielkość sektora bankowego mierzona logarytmem naturalnym sumy aktywów monetarnych instytucji finansowych innych niż bank centralny. Źródło: Eurostat Database

Kashyap i Stein 2000 Dalton i Dziobek 2005 Stella 2008 Swiston i in. 2014 -

CAR Współczynnik wypłacalności banków komercyjnych liczony jako relacja kapitału regulacyjnego banku do aktywów ważonych ryzykiem. (%)

Jácome 2001 Dalton i Dziobek 2005 Stella 2008 Karrer 2014

+



15



OCZEKIWANY WPŁYW

Źródło: Financial Soundness Indicators Database, International Monetary Fund

WKH Wskaźnik koncentracji Herfindahla tj. suma kwadratów udziałów banków w aktywach sektora bankowego . Źródło: ECB Statistical Data Warehouse

Boyd i in. 2009

-


Wiele badań wykazało, iż istnieje silny związek między siłą finansową

a wynikami danej jednostki, w związku z tym zidentyfikowano potencjalne zmienne

objaśniające charakterystyczne dla danego banku centralnego. W Tabeli 3 zestawiono

wszystkie zmienne charakteryzujące danę instytucję, które były przedmiotem

niniejszych badań.

Tabela 3. Zmienne instytucjonalne i ich oczekiwany wpływ na siłę finansową banku centralnego

OZNACZENIE DEFINICJA

PRZYKŁAD ZASTOSOWANIA

LUB UZASADNIENIA

OCZEKIWANY WPŁYW

BC Wielkość banku centralnego mierzona logarytmem naturalnym sumy bilansowej banku centralnego.*

Bindseil i in. 2004 Cargill 2006 Klüh i Stella 2008 Vergote i in. 2010 Jácome i in. 2011 Miller i Vallée 2011 Reis 2013 Karrer 2014 Williamson 2014 Hall i Reis 2015 Del Negro i Sims 2015 Adler i in. 2016

-

WEBC MSSF ZKRA

Stosowane zasady rachunkowości stanowią zmienną jakościową o

Jácome 2001 Stella 2002 Sullivan 2003

Stosowanie zasad rachunkowości

zgodnych z wytycznymi


16



LUB UZASADNIENIA

OCZEKIWANY WPŁYW

trzech kategoriach3: wytyczne rachunkowości EBC4, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) 5 i zasady krajowe.*

Martinez-Resano 2004 Schwarz i in. 2014 Stella 2005 Sullivan 2005 Stella 2008 Vergote i in. 2010 Archer i Moser-Boehm 2013 Karrer 2014 Swiston i in. 2014 Goncharov i in. 2017 Bunea i in. 2016

rachunkowości EBC zwiększa siłę

finansową banku centralnego

REK Możliwość rekapitalizacji wyrażona zmienną zerojedynkową. Przyjmuje wartość 1, gdy rząd może dokonać rekapitalizacji i wartość 0 w przeciwnym przypadku.**

Stella 2002 Jácome 2008 Vergote i in. 2010 Archer i Moser-Boehm 2013 Karrer 2014 Swiston i in. 2014 Bunea i in. 2016

Możliwość rekapitalizacji przez

rząd zwiększa siłę finansową banku

centralnego

DYST Wskaźnik wpłaty zysku do budżetu liczony jako stosunek wysokości transferu dla budżetu państwa do całkowitego wyniku finansowego banku centralnego.*

Stella 2002 Courtis i Mander 2003 Sullivan 2003 Vergote i in. 2010 Archer i Moser-Boehm 2013 Karrer 2014 Bunea i in. 2016 Goncharov i in. 2017

-

ROA Stosunek wyniku całkowitego do sumy aktywów na koniec danego roku.*

Dalton i Dziobek 2005 Klüh i Stella 2008 Benecká i in. 2012

+

3 Zmienna ta przyjmuje wartość 1, gdy bank centralny stosuje dane ramy rachunkowości i zero w przeciwnym przypadku. W celu uniknięcia współliniowości odrzucono kategorię, dla której było najwięcej obserwacji, tj. wytyczne rachunkowości EBC. 4 Wytyczne Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/2249 z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie ram prawnych rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w Europejskim Systemie Banków Centralnych (EBC/2016/34), z późn. zm. 5 International Accounting Standards Board (2016). Standardy MSSF. International Financial Reporting Standards IFRS – według stanu na dzień 13 stycznia 2016 r. London: IFRS Foundation.



17



LUB UZASADNIENIA

OCZEKIWANY WPŁYW

Archer i Moser-Boehm 2013 Karrer 2014 Goncharov i in. 2017

OAR Udział aktywów zagranicznych netto w sumie bilansowej. Źródło: Eurostat Database

Dalton i Dziobek 2005 Vergote i in. 2010 Archer i Moser-Boehm 2013 Swiston i in. 2014 Goncharov i in. 2017 Ljungwall i in. 2019

-

WODS Wynik odsetkowy do wyniku całkowitego.*

Dalton i Dziobek 2005 Vergote i in. 2010 Swiston i in. 2014

+

KOPE Wskaźnik poziomu kosztów operacyjnych mierzony jako pozostałe koszty, (które obejmują koszty wynagrodzeń, koszty administracyjne, koszty amortyzacji) do sumy bilansowej.*

Halub 2001 Mester 2004 Dalton i Dziobek 2005 Karrer 2014 Goncharov i in. 2017

-

ROT Rotacja kadencji prezesa banku centralnego. Źródło: KOF Swiss Economic Institute

Griffin 2012 Goncharov i in. 2017 Aguir 2018

-

*Na podstawie raportów rocznych i sprawozdań finansowych banków centralnych UE oraz przy użyciu standardowych formuł dla wskazanych wskaźników. **Na podstawie przeglądu aktów prawnych, będących podstawą funkcjonowania danego banku centralnego.


Obecnie prawie wszystkie banki centralne zostały znacjonalizowane6. Tylko

trzy banki centralne (Belgii, Grecji i Włoch) z UE posiadają prywatnych

udziałowców, ale w żadnym z tych krajów prywatni udziałowcy nie mają

bezpośredniego wpływu na politykę pieniężną, ani na inną ważną politykę banku

6 Najnowszym przykładem jest Bank Austrii, w pełni znacjonalizowany w 2010 r.


18

centralnego. Badania przeprowadzone przez Bartels i in. (2016), a także Rossouw

(2016 i 2018) wskazują, że nie ma różnicy między zachowaniem banków centralnych,

które są w pełni własnością rządu, a tymi, które mają prywatnych udziałowców.

Dlatego też nie uwzględniono tego czynnika do budowy modeli opisujących siłę

finansową banku centralnego.

2.3. Hipotezy badania

Na podstawie istniejącej literatury przedmiotu ustalono oczekiwania

dotyczące wpływu różnych determinant na siłę finansową banku centralnego.

Dokonano przeglądu potencjalnych czynników wpływających na siłę finansową i dla

wybranych z nich opracowano hipotezy badania. W związku z tym poddano

weryfikacji trzy hipotezy dotyczące uwarunkowań zewnętrznych i sześć hipotez

dotyczących uwarunkowań wewnętrznych.

1) HZ1: Im większy wzrost PKB danego kraju, tym większa siła finansowa banku

centralnego;

Bank centralny działa w określonym otoczeniu gospodarczym, a zatem jego

kondycja jest skorelowana z kondycją całej gospodarki. Otoczenie gospodarcze

ma wpływ na bieżącą kondycję banku centralnego oraz możliwość kształtowania

jej w przyszłości. Obamuyi (2013) stwierdził, że PKB definiuje korzystne

i niesprzyjające warunki gospodarcze kraju, które mają wpływ na banki. Zatem

oczekuje się, że wzrost PKB będzie miał pozytywny związek z siłą finansową.

2) HZ2: Im wyższa inflacja w danym kraju, tym mniejsza siła finansowa banku

centralnego;

W badaniach empirycznych związek między inflacją a siłą finansową jest

niejednoznaczny, lecz przeważa wniosek, iż inflacja jest negatywnie związana

z siłą finansową banku centralnego. Gospodarki, których banki centralne są słabe

finansowo (ponoszą straty), mają wyższą inflację. W literaturze przedmiotu

można również spotkać się z argumentacją, iż negatywna korelacja między siłą

finansową banku centralnego a inflacją nie musi oznaczać przyczynowości

i może być wyjaśniona za pomocą trzeciego czynnika, np. kultury i tradycji



19

w zakresie utrzymywania stabilności cen w danym kraju. Oznacza to możliwość

istnienia dwukierunkowego związku przyczynowego między siłą finansową

a poziomem inflacji: silny bank centralny może przyczyniać się do niskiej inflacji

w średnim i długim okresie, a niska inflacja może sprzyjać silnej pozycji banku

centralnego (Brumm 2011). Przykładowo Stella (2002 i 2005), pokazał, że kraje,

których banki centralne mają słabą pozycję finansową cechuje również wyższa

inflacja. Podobnie Ueda (2004) przytacza przykłady z krajów rozwijających się,

w których wyższy poziom inflacji wystąpił w przypadkach, gdy pozycje

kapitałowe banku centralnego były słabe. Klüh i Stella (2008) w swojej próbie

krajów Ameryki Łacińskiej i Karaibów znajdują negatywny związek między siłą

finansową banku centralnego a wynikami inflacji. Podobne wyniki uzyskali

Perera i in. (2013), wykorzystując próbę wybranych krajów rozwiniętych

i wschodzących. Pokazali, że większa siła finansowa banku centralnego jest

powiązana z niskimi stopami inflacji.

3) HZ3: Im niższy współczynnik wypłacalności banków komercyjnych w danym

kraju, tym mniejsza siła finansowa banku centralnego;

Banki centralne pełnią rolę pożyczkodawcy ostatniej instancji dla banków

komercyjnych w trudnej sytuacji. Aby uchronić się przed możliwymi stratami

w swoich bilansach, było naturalną kwestią, iż banki centralne dążyły do oceny

zdolności kredytowej banków, które zamierzały ratować. Zatem zaczęły

przyjmować formalne funkcje regulacyjne i nadzorcze (Moenjak 2014).

Wzmocnienie nadzoru nad bankami komercyjnymi pośrednio wzmacnia bank

centralny, gdyż zmniejsza konieczność przeprowadzania operacji ratunkowych

dla banków komercyjnych, natomiast rola banku centralnego jako

pożyczkodawcy ostatniej instancji dla banków komercyjnych osłabia go.

Określenie, czy instytucja ma wystarczająco kapitału czy też nie, jest oceniane

przez wskaźnik kapitału banku do wartości aktywów ważonych ryzykiem.

Wymóg kapitałowy jest kluczowym narzędziem, jakiego bank centralny może

użyć w celu zapewnienia odporności systemu bankowego na ryzyko systemowe,

dzięki wymaganiu, aby bank utrzymywał wystarczający kapitał do radzenia sobie

z różnymi rodzajami ryzyka (Moenjak 2014). Zgodnie ze wskaźnikami kondycji


20

finansowej dostępność i adekwatność kapitałowa ostatecznie decydują

o odporności instytucji finansowych na wstrząsy w bilansach. Niekorzystny trend

tych wskaźników może sygnalizować zwiększoną ekspozycję na ryzyko

i możliwe problemy z adekwatnością kapitałową.

4) HW1: Stosowanie zasad rachunkowości zgodnych z wytycznymi rachunkowości

EBC zwiększa siłę finansową banku centralnego;

Ramy rachunkowości mogą być kluczowe, ponieważ na siłę finansową mają

wpływ zasady rozpoznawania dochodów i sposób ustalenia wyniku z tytułu

operacji przeprowadzanych przez bank centralny. Schwarz i in. (2014) pokazali,

że zasady rachunkowości oparte na wartości godziwej mogą być szkodliwe dla

siły finansowej. Jednocześnie ramy prawne rachunkowości w Eurosystemie

przywiązują dużą wagę do możliwości wzmocnienia swoich buforów

finansowych w razie potrzeby i pozwalają bankom centralnym tworzyć rezerwy

na ryzyko ogólne, które są uzasadnione ryzykiem finansowym.

5) HW2: Możliwość rekapitalizacji banku centralnego przez rząd zwiększa siłę

finansową banku centralnego;

W przypadku większości banków centralnych występuje asymetria dystrybucji,

ponieważ zyski są dzielone z rządem, ale straty są utrzymywane przez bank

centralny. Możliwość rekapitalizacji zapewnia zdolność zaopatrywania banku

centralnego w środki, niezbędne do prawidłowego wypełniania zadań.

W przypadku niektórych banków centralnych automatyczne dokapitalizowanie

ma skutki podobne do warunkowych systemów dystrybucji. W wyniku

rekapitalizacji banki centralne przestają odnotowywać straty (przykładem może

być tutaj bank centralny Węgier).

6) HW3: Im wyższy wskaźnik wpłaty zysku do budżetu, tym mniejsza siła finansowa

banku centralnego;

Czynnikiem kształtującym siłę finansową banku centralnego jest również

mechanizm wykorzystywany do określenia, ile dochodu przeznaczonego do

podziału zostanie przekazane rządowi i jaka część zostanie do dyspozycji banku

centralnego. Można założyć, że im większa część zysku jest przekazywana do



21

budżetu państwa tym mniejsza niezależność finansowa i siła finansowa banku

centralnego.

7) HW4: Im wyższy wskaźnik ROA, tym wyższa siła finansowa banku centralnego;

Pomimo, że rentowność nie jest głównym kryterium oceny działalności banku

centralnego, to ich wyniki finansowe są ważnymi determinantami finansowania

działalności banku centralnego. Wskaźnik zwrot z aktywów odzwierciedla

zdolność do generowania trwałej rentowności. Rentowność jest głównym

zabezpieczeniem banku centralnego przed nieoczekiwanymi stratami, ponieważ

wzmacnia jego pozycję kapitałową. Bank centralny, który stale generuje stratę,

ostatecznie osłabia swoją bazę kapitałową.

8) HW5: Im wyższy udział oficjalnych aktywów rezerwowych w sumie bilansowej,

tym mniejsza siła finansowa banku centralnego;

Globalizacja przyczyniła się do wzrostu operacji dokonywanych przez banki

centralne na rynku walutowym, co spowodowało wzrost poziomu rezerw

zarządzanych przez banki centralne. Procesowi temu co do zasady nie towarzyszy

odpowiedni wzrost kapitału banków centralnych, co zwiększa ekspozycję banku

centralnego na ryzyko walutowe i jest jedną z głównych przyczyn strat w bankach

centralnych w przypadku aprecjacji waluty krajowej. Niezabezpieczone pozycje

rezerwy walutowej mogą prowadzić do osłabienia siły finansowej banku

centralnego.

9) HW6: Im wyższy wskaźnik poziomu kosztów operacyjnych, tym mniejsza siła

finansowa banku centralnego.

Mester (2004) wskazuje, że należy rozważyć, jak skutecznie bank centralny

osiąga wyniki, to jest wewnętrzną wydajność, przy której bank centralny

minimalizuje koszty, osiągając swoje cele. Całkowite koszty banku centralnego

można podzielić na koszty związane z realizacją przez niego głównych zadań,

w tym koszty prowadzenia polityki pieniężnej oraz koszty operacyjne. Do

kosztów operacyjnych banku centralnego zaliczane są pozycje niezwiązane

bezpośrednio z jego zwykłą działalnością i obejmują w szczególności koszty

wynagrodzeń wraz z narzutami pracowników, amortyzacji oraz administracyjne


22

(koszty utrzymania budynków, koszty remontów, zużycie materiałów i energii,

usługi obce, podatki, ubezpieczenia). Wskaźnik poziomu kosztów operacyjnych

świadczy o sprawności działania banku centralnego. Oczekuje się, że zmienna ta

będzie miała negatywny wpływ na siłę finansową, ponieważ lepsze zarządzanie

tymi kosztami zwiększy wydajność, a tym samym zwiększy siłę finansową.

Należy zapewnić wystarczające regularne dochody w celu sfinansowania

kosztów operacyjnych. Jedną z możliwości poprawy sytuacji finansowej banku

centralnego jest obniżenie jego kosztów operacyjnych, choć wielu praktyków

uważa, że sposób ten nie zapewnia istotnych zmian w sytuacji finansowej banku

centralnego (Hall i Reis 2015), a jednocześnie wymaga znacznej ilości czasu

(Buiter 2008).


Rozdział 3

23

Wyniki przeprowadzonych badań W badaniu zastosowano podejście hybrydowe obejmujące zarówno analizę

jakościową, jak i ilościową, W ramach badań jakościowych poddane analizie zostało

otoczenie finansowe banku centralnego, w tym uregulowania prawne, na podstawie

studiów przypadku oraz przeglądu literatury, a w ramach badań ilościowych

wykorzystano modele panelowe.

3.1. Struktura buforów finansowych w ESBC

Możliwość tworzenia buforów finansowych o odpowiedniej wielkości ma na

celu zachowanie niezależności finansowej i wiarygodności banku centralnego. Brak

buforów finansowych oznaczałby, że siła finansowa banku centralnego nie zapewnia

wystarczającego warunku do osiągnięcia jego celów. W analizowanym okresie

5 banków centralnych UE miało ujemne rezerwy kapitałowe w związku

z poniesionymi stratami (por. Wykres 3), a 2 z nich (banki centralne Słowacji i Czech)

odnotowały ujemne bufory finansowe. W przypadku Narodowego Banku Czech

negatywny trend odwrócił się w 2007 r. i w latach 2014-2016 udało się osiągnąć

dodatnie bufory finansowe.

Wykres 4 przedstawia dla każdego składnika buforów finansowych udział

w zasobach ogółem odrębnie dla Eurosystemu i banków centralnych spoza strefy

euro. Różnice w strukturze buforów finansowych Eurosystemu i banków centralnych

spoza Eurosystemu wynikają głównie z różnej zdolności prawnej do ustanawiania

buforów. Widać to szczególnie w przypadku rezerw celowych i kapitałowych,

których udział w zasobach finansowych dla Eurosystemu wynosił odpowiednio

17,1% i 18,0%, a dla banków centralnych spoza Eurosystemu odpowiednio 3,3%

i 11,7%. Rachunki rewaluacyjne stanowiły 45,8% całkowitych buforów finansowych

Eurosystemu, co wynikało przede wszystkim ze znacznej wartości rachunków

rewaluacyjnych złota. Natomiast w bankach centralnych spoza Eurosystemu ich

udział był jeszcze większy i stanowił 59,1% ich buforów finansowych. Było to

związane ze znacznie większym udziałem oficjalnych aktywów rezerwowych


24

w sumie bilansowej banków centralnych spoza strefy euro (średnio 74,4%) niż

w bankach centralnych strefy euro (średnio 14,8%).

Wykres 3. Struktura buforów finansowych banków centralnych w poszczególnych krajach UE* w latach 2005-2016 *


Źródło: Opracowanie własne na podstawie sprawozdań finansowych banków centralnych.

Wykres 4. Struktura buforów finansowych banków centralnych krajów strefy euro i banków centralnych spoza strefy euro w latach 2005-2016


-100%-80%-60%-40%-20%

0%20%40%60%80%

100%


KAPITAŁY REZERWY KAPITAŁOWE REZERWY CELOWE RACHUNKI REWALUACYJNE

10,17%

18,04%

17,16%

45,75%

Banki centralne strefy euro

6,56%

11,72%

3,28%

59,13%

Pozostałe banki centralne UE

KAPITAŁY

REZERWYKAPITAŁOWE

REZERWYCELOWE

RACHUNKIREWALUACYJNE

24








-100%-80%-60%-40%-20%

0%20%40%60%80%

100%



10,17%

18,04%

17,16%

45,75%


6,56%

11,72%

3,28%

59,13%


KAPITAŁY

REZERWYKAPITAŁOWE

REZERWYCELOWE


10,17%

18,04%

17,16%

45,75%

6,56%

11,72%

3,28%59,13%

24








-100%-80%-60%-40%-20%

0%20%40%60%80%

100%



10,17%

18,04%

17,16%

45,75%


6,56%

11,72%

3,28%

59,13%


KAPITAŁY

REZERWYKAPITAŁOWE

REZERWYCELOWE



Wyniki przeprowadzonych badań

25

3.2. Ramy rachunkowości i zasady podziału zysków w ESBC

Kwestia buforów finansowych jest ściśle powiązana z przyjętymi ramami

rachunkowości, podziałem zysków oraz zasadami pokrywania strat. Obecnie nie ma

harmonizacji zasad rachunkowości wśród banków centralnych UE (zob. Załącznik

A). Wszystkie banki centralne Eurosystemu oraz niektóre banki centralne spoza

Eurosystemu, a mianowicie bank centralny Polski, Rumunii i Szwecji stosują zasady

rachunkowości określone wytycznymi rachunkowości EBC. Pozostałe stosują MSSF

lub zasady lokalne. Na podstawie przeprowadzonej analizy porównawczej można

zidentyfikować zasadnicze obszary różnic w zasadach rachunkowości banków

centralnych UE, to jest: (i) zasady wyceny złota monetarnego, (ii) zasady dotyczące

wyceny kursowej i cenowej, (iii) zasady dotyczące tworzenia rezerw, (iv) zakres

prezentacji sprawozdania finansowego.

Można zauważyć, iż siła finansowa jest najwyższa, gdy bank centralny stosuje

zasady rachunkowości zgodne z Wytycznymi EBC (por. Tabela 4), z wyjątkiem miary

SFBC2, w przypadku której stosowanie MSSF daje lepsze rezultaty. Natomiast jeśli

przepisy krajowe są wykorzystywane do przygotowywania rocznych sprawozdań

finansowych banków centralnych, to siła finansowa banku centralnego jest najniższa

w każdym z przypadków.

Tabela 4. Siła finansowa banków centralnych UE z uwagi na stosowane ramy rachunkowości (w %)

SFBC1 SFBC2 SFBC4 KRAJOWE_ZASADY RACHUNKOWOŚCI 2,47 0,79 28,78 MSSF 8,60 6,37 33,32 WYTYCZNE_EBC 9,94 4,24 34,10 Razem 8,86 4,07 33,35

Źródło: Obliczenia własne w systemie SAS. W związku z powyższym na podstawie przeprowadzonej analizy jakościowej,

w tym wskazania kluczowych różnic w zasadach rachunkowości banków centralnych

UE potwierdzono hipotezę HW1, iż banki centralne, które stosują zasady

rachunkowości w oparciu o wytyczne rachunkowości EBC mają większą siłę

finansową. Przyjęte ramy koncepcyjne rachunkowości mają duże znaczenie,

ponieważ określają kalkulację zysku dostępnego do wypłaty, a tym samym

zatrzymane zyski do dyspozycji w celu zabezpieczenia przed potencjalnymi


26

przyszłymi stratami. Mniejsza siła finansowa banków centralnych, które stosują

krajowe zasady rachunkowości może wynikać z większych nacisków ze strony

rządowej na bank centralny, aby maksymalizował on wynik finansowy, nawet

kosztem zmian w przepisach rachunkowości. Ponadto prawdopodobieństwo

dokonania zmian w tych przepisach w celu dostosowania do nowych okoliczności jest

większe niż w przypadku MSSF czy wytycznych rachunkowości EBC. Przepisy

ponadnarodowe mają bardziej stabilny charakter i proces ich zmian jest dużo bardziej

złożony. Dodatkowo stosowanie przez bank centralny wytycznych rachunkowości

EBC czy też MSSF może dawać poczucie większego bezpieczeństwa dla ochrony siły

finansowej banku centralnego.

Kwestia podziału zysków w banku centralnym jest złożona. Rządy są

w większości przypadków jedynym udziałowcami lub najważniejszymi

beneficjantami wpłat z zysków banków centralnych. Przekazany dla rządu zysk

zwiększa jego możliwości wydatkowe i obniża koszt pożyczania. Dlatego też

poniesienie straty przez bank centralny oraz zatrzymanie zysku w postaci rezerw czy

innych buforów powoduje spadek dochodów publicznych lub nawet dodatkowe

koszty. Im więcej dowolności ma bank centralny w decydowaniu o wysokości rocznej

dystrybucji zysku, tym ma większy stopień niezależności finansowej. Procent zysku

wypłacanego rządom może wskazywać zdolność banków centralnych do

utrzymywania buforów finansowych poprzez tworzenie rezerw – im niższy procent,

tym większa zdolność.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że w okresie 2005-2016 średni

współczynnik wpłaty zysku do budżetu przez banki centralne UE wynosił 55,4% (por.

Wykres 5). Należy zauważyć, iż były banki centralne, które:

przekazywały środki finansowe do budżetu nawet w sytuacji, gdy same poniosły

stratę za dany rok obrotowy (banki centralne Bułgarii, Danii i Szwecji);

dystrybuowały więcej niż ich roczny zysk netto (banki centralne Danii, Malty

i Szwecji);

nie dokonywały wpłat do rządu pomimo osiągnięcia zysku za dany rok (banki

centralne Bułgarii, Czech, Francji, Chorwacji, Luksemburga, Węgier, Holandii,

Rumunii, Słowenii i Słowacji);



27

przekazały całkowity zysk do rządu (współczynnik dystrybucji wyniósł 100%).

Dotyczyło to banków centralnych Niemiec, Hiszpanii, Austrii, Grecji i Łotwy,

w tym Bank Hiszpanii przez cały analizowany okres;

posiadały stały procent dystrybucji, tj. Centralny Bank Cypru (80%), Bank Anglii

(50%), Narodowy Bank Polski (95%)7;

nie dokonały żadnej wpłaty do budżetu państwa, więc w ich przypadku

współczynnik dystrybucji wynosił zero (banki centralne Czech, Węgier,

Luksemburga i Słowacji).

Wykres 5. Kształtowanie się współczynnika wpłaty zysku banku centralnego do budżetu w poszczególnych krajach UE w latach 2005-2016

na tle jego średniego poziomu



7 Z wyjątkiem sytuacji, gdy bank centralny ponosił stratę lub wynik finansowy wynosił zero, w związku z czym na wykresie 5 w analizowanym okresie średni wskaźnik wpłaty zysku NBP do budżetu państwa dla Polski wyniósł 63,3%.

0%

50%

100%

150%

200%

250%



28

3.3. Straty w bankach centralnych UE i sposoby ich pokrywania

Banki centralne powinny unikać strat w celu utrzymania ich siły finansowej,

a tym samym wspierania stabilności finansowej. Z analizy sprawozdań finansowych

banków centralnych UE wynika, iż w analizowanym okresie dziesięć banków

odnotowało stratę (por. Wykres 6). Głównymi przyczynami powstania tych strat były

ujemne różnice z wyceny, w szczególności z wyceny cenowej instrumentów

finansowych oraz z wyceny kursowej w związku z aprecjacją waluty krajowej

w stosunku do walut tworzących rezerwy walutowe danego banku centralnego.

Wykres 6. Wyniki finansowe banków centralnych UE, które poniosły stratę w latach 2005-2016*



W większości banków centralnych UE brak jest jakichkolwiek uregulowań

dotyczących pokrywania strat banku centralnego przez rząd. Możliwość uzyskania

dofinansowania lub kompensowania strat ze strony budżetu państwa istnieje tylko

w 6 bankach centralnych, tj. Belgii, Holandii, Słowenii, Węgier, Bułgarii

i Chorwacji. W analizowanym okresie z wszystkich tych banków centralnych jedynie

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

mld euro

BG CZ DK EE HU PL RO SE SI SK



29

Bank Centralny Węgier skorzystał z rekapitalizacji przez rząd. Jak widać z Tabeli 5.

już sama możliwość rekapitalizacji banku centralnego przez rząd przewidziana

przepisami prawa sprzyja większej sile finansowej banku centralnego. Może to

wynikać z faktu, iż wówczas oczekiwania rządu na wpłatę z zysku banku centralnego

do budżetu państwa są mniejsze niż w sytuacji, gdy możliwość rekapitalizacji nie

istnieje.

Tabela 5. Siła finansowa banków centralnych UE z uwagi na możliwość rekapitalizacji (w %)

SFBC1 SFBC2 SFBC4 BRAK REKAPITALIZACJI 8,25 3,49 32,50 MOŻLIWOŚĆ REKAPITALIZACJI 11,20 6,30 36,62 Razem 8,86 4,07 33,35

Źródło: Obliczenia własne w systemie SAS. Specyficzny mechanizm pokrywania straty został przewidziany dla EBC.

Zgodnie z art. 33.2 Statutu ESBC i EBC strata EBC może zostać pokryta z ogólnego

funduszu rezerwowego EBC, a także w razie potrzeby i wskutek niezależnej decyzji

Rady Prezesów EBC, przez krajowe banki centralne Eurosystemu z dochodów

pieniężnych8 za dany rok obrotowy proporcjonalnie i do wysokości sum podzielonych

pomiędzy krajowe banki centralne zgodnie z ich wpłaconym udziałem w kapitale

EBC. Daje to dodatkowy bufor dla EBC, ale nie dla całego systemu. W ten sposób

straty w EBC mogą wpływać na banki centralne Eurosystemu.

W pozostałych bankach centralnych UE nie ma żadnych uregulowań

dotyczących pokrycia strat przez rząd. Więc skala i warunki dokapitalizowania banku

centralnego mogłyby stać się przedmiotem politycznego przetargu i tym samym

narażać na szwank niezależność banku (Raczko 2009). Dlatego też istnieją w bankach

centralnych również inne rozwiązania pokrywania strat.

8 Dochód pieniężny jest to dochód osiągany przez krajowe banki centralne w wyniku realizowania zadań Eurosystemu, związanych z polityką pieniężną, obliczony na podstawie aktywów wskazanych przez Radę Prezesów i będących podstawą emisji banknotów w obiegu oraz zobowiązań banku centralnego wobec instytucji kredytowych. Rodzaje aktywów i zobowiązań są wskazane w Decyzji Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/2248 z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie podziału dochodów pieniężnych krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro (EBC/2016/36).


30

Reasumując, można wskazać następujące opcje pokrywania strat banków

centralnych UE:

wykorzystanie rachunków rewaluacyjnych i rezerw celowych na określone

rodzaje strat, co oznacza, że strata jest pokryta z istniejących buforów

szczególnych. Jest to jedno z pierwszych i najczęstszych narzędzi do pokrycia

straty;

wykorzystanie rezerw ogólnych, co oznacza, że (pozostała) strata jest pokrywana

z buforów o charakterze ogólnym (o ile są dostępne);

przeniesienie straty, co oznacza, że (pozostała) strata w danym roku, która nie

może zostać pokryta z buforów finansowych, jest przenoszona na następny rok

(lata) i ewentualnie kompensowana z częścią lub całością przyszłych zysków, np.

bank centralny Niemiec, Grecji, Holandii, Finlandii, Łotwy i Rumunii. Może to

skutkować ujemnym kapitałem do czasu zakończenia tego procesu;

roszczenia z tytułu przyszłych zysków, które są podobne do przeniesienia strat,

z różnicą prezentacyjną w bilansie, że straty są zgłaszane jako roszczenia wobec

rządu krajowego, a zatem nie odnotowuje się ujemnego kapitału własnego;

bezpośrednie dokapitalizowanie przez rząd lub akcjonariuszy, które w większości

przypadków miałyby miejsce dopiero po wyczerpaniu określonych buforów

i rezerw ogólnych, oraz w przypadku których przeniesienie strat zostałoby

przedłużone na czas nieokreślony;

wykorzystanie kapitału statutowego, np. banki centralne Estonii i Łotwy, po

uzyskaniu zgody parlamentu.

Dodatkowo w sytuacji ujemnego kapitału banki centralne Francji, Włoch,

Luksemburga, Cypru i Łotwy wstrzymują wypłatę z zysku dla rządu. Opcje te nie

wykluczają się wzajemnie i można ich używać zarówno w kombinacji, jak i po kolei.

Jednak najczęściej występuje asymetryczne podejście, to znaczy zyski banku

centralnego są przekazywane do budżetu państwa, a straty są pokrywane tylko przez

kapitały lub rezerwy.



31

3.4. Wyniki modeli panelowych

Dokonano doboru a priori zmiennych objaśniających w wyniku badania ich

własności. Z uwagi na niskie współczynniki zmienności dla zmiennej BC (7,1%) oraz

dla zmiennej MIF (15,5%) zmienne te zostały uznane za quasi-stałe i nie podlegają

dalszym rozważaniom. Jednocześnie w celu zbadania zależności pomiędzy

wielkością banku centralnego a jego siłą finansową zastosowano dwie inne zmienne:

stosunek sumy bilansowej banku centralnego do PKB kraju oraz stosunek sumy

bilansowej banku centralnego do sumy aktywów finansowych monetarnych instytucji

finansowych (por. Tabela B.1. w Załączniku B).

W kolejnym etapie zostały obliczone współczynniki korelacji Spearmana

w celu wyeliminowania zmiennych objaśniających silnie skorelowanych ze sobą.

Z uwagi na silną, dodatnią korelację między REF i CPI (rho = 0,63; p<0,0001) oraz

między REF i CAR (rho = -0,52; p<0,0001) zmienna REF została wyeliminowana

z dalszej analizy (por. Tabela B.2. w Załączniku B).

Następnie obliczono współczynniki korelacji Spearmana dla zmiennych

objaśnianych i potencjalnych zmiennych objaśniających oraz oceniono statystyczną

istotność tych korelacji (por. Tabela B.3.9 w Załączniku B). Zmienne objaśniające,

które są istotnie skorelowane z każdą miarą SFBC obejmują: rentowność aktywów

(ROA), udział sumy bilansowej banku centralnego w PKB (BC_PKB) i stosowanie

krajowych zasad rachunkowości (ZKRA). Można zauważyć, iż do żadnego modelu

nie zostały zakwalifikowane zmienne: oficjalna stopa procentowa (REF), miernik

niezależności banku centralnego (ROT) i stosowanie zasad rachunkowości w oparciu

o MSSF. Zmienna dotycząca rotacji kadencji prezesa ROT określająca niezależność

banku centralnego nie została zakwalifikowana do modelu, ale inne zmienne

objaśniające, takie jak współczynnik wypłaty zysku (DYST) i możliwość

rekapitalizacji (REK) mogą też być uznane jako miary niezależności finansowej

banku centralnego.

Dodatkowo zarówno wartości tolerancji (żadna z wartości nie spada poniżej

0,1), jak i wartości współczynnika inflacji wariancji VIF (żadna z wartości nie

9 W tabeli zamieszczono tylko te zmienne objaśniające, które są statystycznie istotnie skorelowane ze zmienną objaśnianą dla p<0,01.


32

przekracza umownego progu 10) obliczone dla wszystkich zmiennych, które

podlegają dalszej analizie, wskazują, iż model powinien być wolny od problemu

współliniowości (por. Tabela B.4 w Załączniku B).

W związku z powyższym specyfikacja analizy regresji danych panelowych

została sformułowana w oparciu o podstawowy model statyczny w następujący

sposób:

𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� = 𝛼𝛼 + 𝛽𝛽�𝑃𝑃𝑃𝑃𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽� 𝑆𝑆𝑃𝑃𝐶𝐶�� + 𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑆𝑆_𝑃𝑃𝑃𝑃𝑆𝑆�� , +𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑆𝑆_𝑀𝑀𝐶𝐶𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑃𝑃𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝐷𝐷𝐷𝐷𝑆𝑆𝐷𝐷�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑅𝑅𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑅𝑅𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑊𝑊𝑅𝑅𝐷𝐷𝑆𝑆�� + 𝜖𝜖� + 𝑣𝑣�� (5)

𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� = 𝛼𝛼 + 𝛽𝛽�𝑊𝑊𝑃𝑃𝑊𝑊�� + 𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑆𝑆_𝑃𝑃𝑃𝑃𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑆𝑆_𝑀𝑀𝐶𝐶𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑃𝑃𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑅𝑅𝑃𝑃� + 𝛽𝛽�𝐷𝐷𝐷𝐷𝑆𝑆𝐷𝐷�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑅𝑅𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑊𝑊𝑅𝑅𝐷𝐷𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽�𝑃𝑃𝑅𝑅𝑃𝑃𝑅𝑅�� + 𝜖𝜖� + 𝑣𝑣�� (6)

𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� = 𝛼𝛼 + 𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑊𝑊𝑃𝑃𝑊𝑊�� + 𝛽𝛽�𝑆𝑆𝑆𝑆_𝑃𝑃𝑃𝑃𝑆𝑆�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑃𝑃𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑅𝑅𝑃𝑃� + 𝛽𝛽�𝑍𝑍𝑅𝑅𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑅𝑅𝑍𝑍𝑍𝑍�� + 𝛽𝛽�𝑃𝑃𝑅𝑅𝑃𝑃𝑅𝑅�� + 𝜖𝜖� + 𝑣𝑣�� (7)

gdzie:

𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� 𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆𝑆�,�� – zmienne objaśniające zaobserwowane dla

danego banku centralnego i w roku t,

α – wyraz wolny,

β� – parametry dla zmiennych objaśniających,

PKB��, CPI�� – makroekonomiczne zmienne objaśniające,

CAR��, WKH�� – zmienne objaśniające dotyczące sektora bankowego,

BC_PKB��, BC_MIF��, ZKRA��, REK�, DYST��, ROA��, OAR��, WODS��, KOPE�� – instytucjonalne zmienne objaśniające,

ϵ� – nieobserwowalny efekt indywidualny,

υit – składnik losowy.

Do modelowania danych wykorzystano modele bez efektów indywidualnych

i czasowych, tzw. modele pooled, modele z efektami stałymi, tzw. modele FE oraz

modele z efektami losowymi, tzw. modele RE. Biorąc pod uwagę wyniki analizy

formalno-statystycznej, w tym wyniki testu F na istotność efektów stałych, testu



33

Breuscha-Pagana na istotność efektów losowych oraz testu Hausmana10 (por. Tabela

B.5. w Załączniku B), poniżej omówiono wyniki estymacji dla modeli RE, gdyż są

one preferowane z uwagi na bardziej wydajny estymator.11

Otrzymane w ramach badania ekonometrycznego wyniki (por. Tabela B.6.

w Załączniku B) pozwoliły na weryfikację sześciu z dziewięciu hipotez. Dwie z trzech

postawionych hipotez badawczych, dotyczących uwarunkowań zewnętrznych,

zostały pozytywnie zweryfikowane, a mianowicie im większy wzrost PKB danego

kraju, tym większa siła finansowa banku centralnego (HZ1) oraz im wyższa inflacja

w danym kraju, tym mniejsza jest siła finansowa banku centralnego (HZ2).

Potwierdzony został nie tylko kierunek, ale również istotność tych czynników.

W hipotezie HZ3 zakładano dodatnią zależność między współczynnikiem

wypłacalności banku (CAR) a siłą finansową banku centralnego, jednakże hipoteza ta

nie została potwierdzona, gdyż na podstawie uzyskanych wyników nie można uznać,

aby zmienna ta była statystycznie istotna.

W ramach sześciu hipotez badawczych dotyczących uwarunkowań

wewnętrznych dwie hipotezy (HW4 i HW6) zweryfikowano pozytywnie, dwie hipotezy

(HW3 i HW5) zweryfikowano negatywnie, a dwóch hipotez (HW1 i HW2) nie udało się

zweryfikować, z uwagi na brak istotności poszczególnych zmiennych. Została

potwierdzona hipoteza szczegółowa HW4 dotycząca dodatniej zależności pomiędzy

ROA a siłą finansową banku centralnego. Zatem im wyższy wskaźnik ROA, tym siła

finansowa banku centralnego wyższa. Co istotne, wskaźnik ROA okazał się

statystycznie istotny dla wszystkich trzech miar siły finansowej. Hipoteza badawcza

HW6 została również potwierdzona, co oznacza, że im wyższy wskaźnik poziomu

kosztów operacyjnych, tym mniejsza siła finansowa. Obecnie większość z banków

centralnych skupia swoją uwagę na analizie tych kosztów oraz ich odpowiednie

planowanie, a sprawność działania banku centralnego często oceniana jest przez

pryzmat zarządzania właśnie tymi kosztami.

10 Dla oceny wszystkich testów diagnostycznych przyjęto poziom istotności α=0,01. 11 Dodatkowo należy zauważyć, iż w modelach z efektami losowymi RE z uwagi na zastosowanie estymatora uogólnionej metody najmniejszych kwadratów zanika problem autokorelacji składnika losowego (Gruszczyński 2012).


34

Natomiast hipotezy dotyczące ujemnych zależności pomiędzy wskaźnikiem

podziału zysków a siłą finansową banku centralnego (HW3) oraz udziałem oficjalnych

aktywów rezerwowych a siłą finansową banku centralnego (HW5) nie zostały

potwierdzone. Pomimo, iż co do zasady przekazanie zysków przez bank centralny do

rządu osłabia jego siłę finansową, to sam fakt przekazania tego zysku może świadczyć

o jego lepszej sytuacji finansowej w porównaniu do banków, które tego zysku nie

przekazują. Wynika to z faktu, iż banki centralne zazwyczaj nie dokonują żadnych

transferów do rządu, gdy są w trakcie odbudowywania swoich buforów finansowych.

Innymi słowy banki centralne, co do zasady, przekazują gros wypracowanego zysku

do budżetu, a jeśli tego nie czynią, to znaczy, że mają niepewną sytuację finansową.

Jak już wskazano, głównym powodem powstawania strat w bankach centralnych UE

są koszty niezrealizowane z wyceny. Zatem na tej podstawie można by oczekiwać, iż

im wyższy udział oficjalnych aktywów rezerwowych w sumie bilansowej banku

centralnego, tym mniejsza jego siła finansowa z uwagi na istotny wzrost ryzyka

kursowego w bilansie. Jednakże badania ilościowe potwierdzają istotnie dodatnią

zależność pomiędzy tymi zmiennymi. Z jednej strony może to wynikać z faktu, iż

oficjalne aktywa rezerwowe są głównym źródłem dochodu banków centralnych.

Natomiast z drugiej strony należy podkreślić, że ma to również istotny wpływ na

zmienność wyników finansowych, z uwagi na asymteryczne ujęcie efektów wyceny

przez większość banków centralnych.

W celu dokonania analizy porównawczej uszeregowano kraje ESBC

w poszczególnych latach według wskaźnika SFBC4 (por. Tabela B.7. w Załączniku

B), który wydaje się najbardziej kompleksowy i zapewniający porównywalność

banków centralnych w największym stopniu. Uzyskane wyniki sugerują znaczny

spadek siły finansowej w analizowanym okresie, zwłaszcza w krajach strefy euro. Jak

wynika z danych w okresie od 2005 r. do 2007 r. bankami centralnymi o największej

sile finansowej był Bank Szwecji i Bank Finlandii. Natomiast dwa najsłabsze banki

centralne pod względem siły finansowej to banki centralne Luksemburga i Słowacji.

W rankingu analizowanych banków centralnych UE według malejącej wartości siły

finansowej NBP zajmuje w 2005 r. miejsce 16, natomiast w 2016 r. miejsce 6, choć

średnia wartość jego siły finansowej spadła. Interesujące jest to, iż w literaturze



35

przedmiotu często podawany jest Narodowy Bank Czech jako przykład banku o słabej

sile finansowej czy banku z ujemnymi kapitałami. Natomiast z otrzymanego rankingu

wynika, iż jego sytuacja wcale nie jest tak zła w porównaniu z innymi bankami

centralnymi. Słabszą pozycję siły finansowej mają nie tylko wspomniane już Bank

Centralny Luksemburga i Narodowy Bank Słowacji, ale także Centralny Bank

Irlandii, Centralny Bank Cypru oraz Bank Narodowy Rumunii.

3.5. Badanie odporności wyników

W celu zbadania odporności otrzymanych wyników dokonano dodatkowych

estymacji wykorzystując pomocnicze zmienne zerojedynkowe. Przeprowadzono

estymacje modeli panelowych dla dwóch podgrup, to jest modeli panelowych

odrębnie dla grupy banków centralnych Eurosystemu i grupy banków centralnych

spoza Eurosystemu12 oraz dla dwóch podokresów, tj. okresu objętego kryzysem

finansowym i okresu bez kryzysu finansowego13. Wyniki estymacji dla tych modeli

w podziale na wskazane grupy banków centralnych oraz podokresy przedstawiono

w Tabeli B.8 oraz Tabeli B.9 w Załączniku B. Otrzymane wyniki estymacji

potwierdziły, że stymulantami siły finansowej banku centralnego są: wzrost PKB,

współczynnik wpłaty zysku do budżetu, udział oficjalnych aktywów rezerwowych

i rentowność aktywów (ROA), czyli ich wysokie wartości są zjawiskiem pożądanym.

Natomiast destymulanty, czyli cechy, których niskie wartości są pożądane z punktu

widzenia siły finansowej banku centralnego, to: wskaźnik inflacji CPI oraz udział

kosztów operacyjnych. Dla pozostałych zmiennych wyniki są niejednoznaczne.

Banki centralne krajów strefy euro mają wyższą siłę finansową od banków

centralnych pozostałych krajów UE oraz iż w latach objętych kryzysem finansowym

banki centralne charakteryzowały się niższą siłą finansową, bez względu na przyjętą

jej miarę (por. Tabela B.10 i Tabela B.11 w Załączniku B oraz Wykres 7).

12 Aby dokonać estymacji dla dwóch podgrup, wykorzystano zmienną zerojedynkową, przypisując jej wartość 1, gdy bank centralny jest w danym roku w strefie euro i wartość zero w przeciwnym przypadku. 13 Dla analizowanego okresu zmienna kryzysu finansowego (KF) przyjmuje wartość 1 dla lat, w których wystąpił kryzys finansowy, tj. od 2007 r. do 2010 r., oraz wartość 0 dla pozostałych lat objętych badaniem, tj. 2005-2006 oraz 2011-2016.


36

Największe spadki poziomu siły finansowej banku centralnego z uwagi na

okres kryzysu finansowego odnotowały Bank Włoch średnio o 9,0 pkt. proc., Bank

Hiszpanii i Bank Finlandii średnio po 4,7 pkt. proc. oraz Bank Portugalii średnio

o 4,5 pkt. proc. Oznacza to, że te banki najbardziej odczuły globalny kryzys

finansowy lat 2007-2010. Zawirowania na rynkach finansowych uwidoczniły, iż

narażone na nie są nawet bilanse banków centralnych z krajów rozwiniętych, a także

fakt, iż mogą one znacząco zmienić profil ryzyka w tych bankach.

Wykres 7. Siła finansowa banków centralnych krajów strefy euro i krajów poza strefą euro w latach 2005-2016


Na koniec w modelach uwzględniono opóźnioną zmienną objaśnianą

i zastosowano do ich estymacji dynamiczne modele panelowe oparte na Uogólnionej

Metodzie Momentów (GMM). Na podstawie wyników testu autokorelacji Arellano-

Bonda (por. Tabela B.12 w Załączniku B) można stwierdzić, iż zachowana jest

poprawność warunków momentu i nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy

zerowej o braku autokorelacji drugiego rzędu we wszystkich modelach.

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

SFBC1 w strefie euro SFBC2 w strefie euro SFBC4 w strefie euro

SFBC1 poza strefą euro SFBC2 poza strefą euro SFBC4 poza strefą euro



36

Największe spadki poziomu siły finansowej banku centralnego z uwagi na

okres kryzysu finansowego odnotowały Bank Włoch średnio o 9,0 pkt. proc., Bank

Hiszpanii i Bank Finlandii średnio po 4,7 pkt. proc. oraz Bank Portugalii średnio

o 4,5 pkt. proc. Oznacza to, że te banki najbardziej odczuły globalny kryzys

finansowy lat 2007-2010. Zawirowania na rynkach finansowych uwidoczniły, iż

narażone na nie są nawet bilanse banków centralnych z krajów rozwiniętych, a także

fakt, iż mogą one znacząco zmienić profil ryzyka w tych bankach.

Wykres 7. Siła finansowa banków centralnych krajów strefy euro i krajów poza strefą euro w latach 2005-2016


Na koniec w modelach uwzględniono opóźnioną zmienną objaśnianą

i zastosowano do ich estymacji dynamiczne modele panelowe oparte na Uogólnionej

Metodzie Momentów (GMM). Na podstawie wyników testu autokorelacji Arellano-

Bonda (por. Tabela B.12 w Załączniku B) można stwierdzić, iż zachowana jest

poprawność warunków momentu i nie mamy podstaw do odrzucenia hipotezy

zerowej o braku autokorelacji drugiego rzędu we wszystkich modelach.

-10%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

SFBC1 w strefie euro SFBC2 w strefie euro SFBC4 w strefie euro

SFBC1 poza strefą euro SFBC2 poza strefą euro SFBC4 poza strefą euro

37

Wyniki estymacji dla modeli GMM (por. Tabela B.12 i Tabela B.13

w Załączniku B) potwierdziły silny wpływ czynnika autoregresyjnego na poziom siły

finansowej w bieżącym okresie. Pozostałe parametry modelu potwierdzają słuszność

hipotez dotyczących uwarunkowań zewnętrznych HZ1, HZ2 i HZ3. Zarówno wzrost

PKB, jak i wyższy współczynnik adekwatności kapitałowej (CAR), będą wpływały

w kierunku poprawy poziomu siły finansowej banków centralnych UE, natomiast

wyższy wskaźnik inflacji CPI będzie wpływał na zmniejszenie ich siły finansowej.

Potwierdzona została również hipoteza HW4 dotycząca uwarunkowań wewnętrznych

w zakresie zależności pomiędzy stosowanymi zasadami rachunkowości

i wskaźnikiem rentowności aktywów (ROA) a siłą finansową banku centralnego.

W przypadku hipotez HW3, HW5 i HW6 otrzymane wyniki zaprzeczają postawionym

hipotezom badawczym i sugerują przyjęcie hipotez alternatywnych, tzn. że im wyższy

wskaźnik podziału zysków lub udział oficjalnych aktywów rezerwowych, tym wyższa

siła finansowa banku centralnego oraz im wyższy wskaźnik poziomu kosztów

operacyjnych, tym wyższa siła finansowa banku centralnego. Dla zmiennej

dotyczącej stosowanych zasad rachunkowości wyniki są niejednoznaczne, a dla

zmiennej rekapitalizacja brak jest oszacowania oceny parametrów, więc nie można

ani potwierdzić, ani odrzucić hipotez HW1 i HW2.


Podsumowanie i kierunki dalszych badań

38

Podsumowanie i kierunki dalszych badań Obecnie sposób zarządzania finansami przez banki centralne podlega coraz

dokładniejszej analizie.

Łącząc wyniki badań jakościowych i ekonometrycznych oczywiste staje się,

iż banki centralne i ich interesariusze muszą sobie odpowiedzieć na pytanie, czy

obecny model finansowania banku jest do utrzymania w długim okresie, biorąc pod

uwagę wyraźną tendencję obniżania się dochodów banków centralnych, zwłaszcza ze

względu na istotny wzrost ryzyka finansowego podejmowanego przez banki

centralne. Ryzyko finansowe wzrosło, głównie ze względu na większą zmienność

kursów walut, duże zakupy papierów wartościowych i ekspozycje narażone na ryzyko

kredytowe. Zwiększone ryzyko jest w dużej mierze wynikiem niestandardowych

środków polityki pieniężnej, przyjętych w celu zachowania stabilności finansowej

i właściwej transmisji sygnałów polityki pieniężnej.

Działalność banku centralnego jest dyskutowana w parlamencie, a politycy

skupiają się częściej na finansach banków centralnych niż na podstawowej ich

działalności. Dodatni wynik finansowy jest powszechnie traktowany jako wyraz

kompetencji danej instytucji w zakresie prowadzonej przez nią działalności, natomiast

ujemny wynik finansowy jest negatywnie postrzegany przez opinię publiczną.

Dlatego też bardzo ważne dla banków centralnych jest przedstawienie odpowiednich

informacji w sprawozdaniu finansowym skierowanym do rządu, parlamentu

i społeczeństwa. Znajomość determinant siły finansowej banku centralnego może być

pomocna w zrozumieniu i przewidzeniu strumieni przekazywanego zysku. Pełna

transparentność banku centralnego w tym zakresie na pewno wzmocni jego autorytet

i polepszy społeczną komunikację w sprawach finansowych.

Wyniki tego badania mogą dostarczyć istotnego wglądu dla decydentów

w kwestii siły finansowej banków centralnych, gdyż badanie to może być istotne

w określeniu optymalnego poziomu siły finansowej dla danego banku centralnego

i ułatwić koordynację polityki pieniężnej i fiskalnej. W celu określenia tego poziomu

konieczne jest oszacowanie prawdopodobnych zmian w zakresie głównych

determinant kształtujących siłę finansową banku centralnego. Badanie to



39

zapożyczając wiele aspektów z poprzednich badań, proponuje ulepszenia w ważnych

aspektach, takich jak pomiar siły finansowej, dobór zmiennych objaśniających czy

analiza odporności. Prawdopodobnie urozmaica to debatę na temat empirycznego

związku między siłą finansową banku centralnego a innymi czynnikami.

Jednocześnie wyniki badania potwierdziły istnienie istotnie ujemnej zależności

między siłą finansową banku centralnego a poziomem inflacji w danym kraju, czyli

głównego aspektu, na którym skupiają się dotychczasowe badania w tym obszarze.

Ponadto, wykorzystane spektrum zmiennych objaśniających zarówno wewnętrznych,

jak i zewnętrznych w badaniu wydaje się najszersze w porównaniu do

dotychczasowych badań, a istotność niektórych czynników potwierdzono – według

przeglądu literatury – po raz pierwszy, np. możliwość rekapitalizacji.

Wyniki modeli panelowych mogą posłużyć do oceny siły finansowej banku

centralnego wraz ze skupieniem uwagi na kluczowych jej elementach. Konsekwencją

zwiększania niezależności banku centralnego jest jego odpowiedzialność

demokratyczna (accountability). Wiedza na temat determinant siły finansowej banku

centralnego może ułatwić społeczeństwu dokonywanie publicznej oceny polityki

banku centralnego. Badanie to może ułatwić ocenę czy dany bank centralny cechuje

adekwatność wykorzystywanych narzędzi do utrzymania siły finansowej.

Przy czym ocena siły finansowej nie jest statycznym jednorazowym

obliczeniem, ale dynamicznym procesem. Na podstawie uzyskanych wyników można

stwierdzić, że wzrost PKB, wskaźnik wpłaty zysku do budżetu, możliwość

rekapitalizacji, rentowność aktywów oraz udział oficjalnych aktywów rezerwowych

w sumie bilansowej mają istotny dodatni wpływ na siłę finansową banku centralnego.

Natomiast inflacja oraz wskaźnik poziomu kosztów operacyjnych mają istotny

ujemny wpływ na siłę finansową banku centralnego. Zatem przeprowadzone badanie

potwierdziło, iż na siłę finansową banku centralnego wpływają przede wszystkim

specyficzne cechy tej instytucji, w mniejszym zaś stopniu czynniki

makroekonomiczne czy kondycji sektora banków komercyjnych.

Pomimo statutowej niezależności w praktyce wiele banków centralnych

spotyka się czasami z zasadniczym naciskiem ze strony rządu, aby wypłacić tak dużo

z zysku, jak to możliwe, co ogranicza ich zdolność tworzenia rezerw


40

zabezpieczających przed ryzykiem. Wnioski z przedstawionych badań nie tylko

w zakresie wyników modelu empirycznego, ale również ze studium o charakterze

jakościowym mogą okazać się pomocne przy konstruowaniu przepisów prawa

w zakresie gospodarki finansowej banku centralnego. Znajomość mechanizmów

kształtujących wysokość siły finansowej może pomóc w generowaniu przez bank

centralny wyników finansowych na stałym poziomie, czyli ograniczyć ich zmienność.

Mimo, iż celem banku centralnego nie jest maksymalizacja zysku, lecz dążenie do

realizacji zadań ustawowych, w tym przede wszystkim zapewnienie stabilności cen,

to jednak siła finansowa i zdolność do osiągania nadwyżki finansowej świadczą

o gospodarności i efektywności w zarządzaniu zasobami banku centralnego,

wspierając jego wiarygodność, a tym samym sprzyjając realizacji głównego celu (por.

np. Glapiński 2019).

Banki centralne muszą zmierzyć się ze zwiększonymi oczekiwaniami

w wyniku ostatniego kryzysu finansowego. Społeczeństwo, media, politycy

i uczestnicy rynku chcą, aby banki centralne zapewniły zarówno monetarną, jak

i finansową stabilność, gdyż stanowią one nierozerwalne komponenty stabilności

ekonomicznej danego kraju (PwC 2016). Kolejne kryzysy na rynkach finansowych

mogą prowadzić do jeszcze większych strat dla niektórych banków centralnych – na

przykład z powodu zmian kursów walutowych lub utraty wartości aktywów – a zatem

również kwestie związane z traktowaniem strat banku centralnego będą zyskiwać na

znaczeniu. Beneficjentami silnego finansowo banku centralnego są nie tylko same

banki centralne, ale także cały system finansowy.

Należy pamiętać, iż potrzeba siły finansowej banku centralnego zależy od

możliwych zagrożeń związanych z realizacją jego zadań ustawowych. Słabość

finansowa nie prowadzi automatycznie do nieskutecznej polityki pieniężnej, niemniej

jednak może ograniczać efektywność działań ustawowych lub zmniejszać ich

skuteczność.

Badania i rozważania podjęte w pracy nie wyczerpują całokształtu

problematyki związanej z określeniem determinant siły finansowej banku

centralnego. Przedmiotowe badanie ekonometryczne nie obejmuje pełnego spektrum

determinant siły finansowej banku centralnego ze względu na ograniczoną dostępność



41

danych lub charakter zjawisk, tj. niemożności ich ujęcia w sposób ilościowy.

Dodatkowo można przyjąć różne metody operacjonalizacji tych zmiennych. Do

czynników nieuwzględnionych w modelu lub uwzględnionych tylko częściowo,

należą w szczególności czynniki prawne i historyczne.

Poza tym przeszkodą do porównań siły finansowej banków centralnych jest

jakość i porównywalność danych. Badania jakościowe i ilościowe są trudne, z uwagi

na brak harmonizacji prezentacji danych w bilansach oraz rachunkach zysków i strat

banków centralnych. Banki centralne stosują różne zasady rachunkowości, także

z reguły wprowadzają niestandardowe zasady odnośnie do niektórych pozycji bilansu,

w szczególności dotyczących wyceny aktywów i pasywów, a także relacji z rządem

oraz innymi instytucjami publicznymi.

Przeprowadzone w opracowaniu rozważania – zarówno w warstwie

teoretycznej, jak i empirycznej – mogą stanowić inspirację do dalszych prac z tego

zakresu. Modele estymowane były za pomocą kilku alternatywnych estymatorów,

a przeprowadzone badania dowodzą, że analizy panelowe są przydatne do

rozwiązywania problemów związanych z poszukiwaniem determinant kształtujących

siłę finansową banków centralnych. Jednak znaczna liczba zmiennych objaśniających

w stosunku do liczby obserwacji może rzutować także na jakość wnioskowania

statystycznego, a w dalszej kolejności na interpretacje ekonomiczne. Wnioski w tym

badaniu opierają się na bankach centralnych UE, wyników nie można uogólniać

w kontekście różnych warunków gospodarczych i finansowych. Interesujące byłoby

porównanie banków centralnych różnych regionów, nie tylko Europy, czy też

zbadanie, jak skonstruowana miara siły finansowej banku centralnego kształtuje się

w przypadku pozostałych krajów europejskich, nienależących do UE.

W szczególności w kolejnych badaniach można byłoby dokonać analizy

porównawczej banków centralnych UE z pozostałymi bankami centralnymi Europy,

np. z Islandii, Norwegii i Szwajcarii, a także z krajów kandydujących, takich jak

Albania, Czarnogóra, Macedonia Północna, Serbia czy Turcja. Okres badania

obejmuje 12 lat od 2005 r. do 2016 r., zatem na pewno cenne byłoby wydłużenie tego

okresu i weryfikacja zachowania tego modelu dla innego okresu obserwacji.


42

Należy podkreślić, iż kompleksowe zrozumienie znaczenia siły finansowej

banków centralnych wymaga udoskonalenia jej miary – w celu pełnego uchwycenia

zadań banku centralnego – przy jednoczesnym zachowaniu porównywalności między

krajami. Zatem nieustającym wyzwaniem jest wypracowanie operacyjnej wersji

definicji siły finansowej banku centralnego, pozwalającej na jej kwantyfikację

i analizę. Skonstruowanie alternatywnych miar siły finansowej banku centralnego

przykładowo w oparciu o indeks, pozwoliłoby na uniknięcie bazowania tylko na

danych księgowych. W tym celu potrzebne są dalsze badania teoretyczne w zakresie

metod i modeli kwantyfikacji siły finansowej.

Równie ważne jest lepsze zrozumienie konkretnych mechanizmów, poprzez

które siła finansowa banku centralnego wpływa na zadania banku centralnego.

Obejmuje to dalszą ocenę wpływu zarówno czynników makroekonomicznych

i sektorowych, jak i charakteryzujących daną instytucję. Zatem rozszerzeniem tego

badania mogłaby być analiza siły finansowej po skonsolidowaniu rachunków banku

centralnego z rachunkami rządu centralnego, zwłaszcza z punktu widzenia relacji

banku centralnego z rządem. Pożądana byłaby również dalsza analiza empiryczna

związku między siłą finansową banku centralnego a jego faktyczną autonomią

niezależności, gdyż w przedmiotowym badaniu zmienna opisująca niezależność

banku centralnego nie została wytypowana do modelu. Dotychczas literatura skupia

się przede wszystkim na związku między siłą finansową banku centralnego

a stabilnością cen, a niestety niewiele poświęca uwagi relacjom między siłą finansową

banku centralnego a np. stabilnością finansową. Ciekawym rozszerzeniem tego

badania byłoby również sprawdzenie, czy i jak sektor bankowy ma wpływ na siłę

finansową banku centralnego, gdyż z badania jakościowego wynika pewna zależność,

która niestety nie została potwierdzona w badaniach empirycznych. Jest to obiecujący

obszar, w którym uzasadnione są dalsze badania empiryczne, aby ocenić związek

łączący zależność pomiędzy siłą finansową banku centralnego a kondycją finansową

sektora bankowego.


Bibliografia

43

Bibliografia

1. Adler, G., Castro, P., Tovar, C.E., (2016). Does Central Bank Capital Matter for Monetary Policy? Open Economies Review, t. 27(1), s. 183-205.

2. Aguir, A., (2018). Central Bank Credibility, Independence and Monetary Policy. Journal of Central Banking Theory and Practice, 2018, nr 3, s. 91-110.

3. Alesina, A., Summers, L.H., (1993). Central Bank Independence and Macroeconomic Performance: Some Comparative Evidence. Journal of Money, Credit, and Banking, t. 25, nr 2, s. 151–62.

4. Archer, D., Moser-Boehm, P., (2013). Central bank finances. BIS Papers, nr 71, Monetary and Economic Department, Bank for International Settlements. Pobrane z: https://www.bis.org/publ/ bppdf/bispap71.htm

5. Arnone, M., Laurens, B., Segalotto, J.F., Sommer M., (2007). Central Bank Autonomy Lessons from Global Trends, IMF Working Papers, nr 88.

6. Bartels, B., Eichengreen, B., Weder di Mauro, B., (2016). No smoking gun: Private shareholders, governance rules, and central bank financial behaviour. CEPR Discussion Paper, nr DP11625.

7. Beckerman, P., (1997). Central-Bank Decapitalization in Developing Economies. World Development, nr 25, s. 167-178.

8. Benecká, S., Holub, T., Kadlčáková, N. L., Kubicová, I., (2012). Does central bank financial strength matter for inflation? An empirical analysis. CNB Working paper series, nr 3.

9. Berriel, T., Bhattarai, S., (2009). Monetary Policy and Central Bank Balance Sheet Concerns. The B.E. Journal of Macroeconomics, t. 9 (1), s. 1-31.

10. Bholat, D., Darbyshire, R. (2016). Accounting in central banks. Bank of England Staff Working Paper, nr 604.

11. Bindseil, U., Manzanares, A., Weller, B., (2004). The role of central bank capital revisited. ECB Working Paper, nr 392.

12. Boyd, H.J., De Nicolo, G., Jalal, A.M., (2009). Bank Competition, Risk and Asset Allocations, IMF Working Paper, nr 143, s. 1–35.

13. Brumm, H.J., (2011). Inflation and central bank independence: Two-way causality? Economics Letters, t. 111(3), s. 220-222.

14. Buiter, W., (2008). Can Central Banks Go Broke? Centre for Economic Policy Research, CEPR Policy Insight, nr 24.

15. Bunea, D., Karakitsos, P., Merriman, N., Studener, W., (2016). Profit distribution and loss coverage rules for central banks. ECB Occasional Paper Series, nr 169.

16. Cargill, T.F., (2005). Is the Bank of Japan's Financial Structure an Obstacle to Policy, IMF Staff Papers, t. 52, nr 2.


44

17. Cargill, T.F., (2006). Central bank capital, financial strength, and the Bank of Japan. In: Economic Letter. Federal Reserve Bank of San Francisco.

18. Courtis, N., Mander, B., (red.), (2003). Accounting Standards for Central Banks. London, Central Banking Publications,.

19. Dalton, J., Dziobek, C., (2005). Central Bank Losses and Experience in Selected Countries, IMF Working Paper, nr WP/05/72.

20. Del Negro, M., Sims, Ch. A., (2015). When Does a Central Bank’s Balance Sheet Require Fiscal Support? Journal of Monetary Economics, t. 73(C), s. 1-19.

21. Gierszewska, G., Romanowska, M., (2009). Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

22. Glapiński, A. (2019). NBP zwiększa strategiczne bufory finansowe. Rzeczpospolita, 30.10.2019.

23. Goncharov, I., Ioannidou, V., Schmalz, M.C. (2017). (Why) do central banks care about their profits? CESifo Working Paper Series, nr 6546, CESifo Group Munich. Pobrane z: https://www.cesifo.org/en/publikationen/2017/working-paper/why-do-central-banks-care-about-their-profits.

24. Goodhart, C.A.E., (1999). Myths about the Lender of Last Resort. International Finance, t. 2, nr 3.

25. Greenspan, A., (1997). Central Banking and Global Finance, remarks by the Federal Reserve Board Chairman at the Catholic University Leuven, in Leuven, Belgium. Pobrane z : http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/1997/19970114.htm.

26. Griffin, H., (2012). Have Inflation and Money Supply Responded Favourably to Central Bank Independence? Evidence from Latin America. International Journal of Business and Commerce, t. 1, nr 11, s. 1-15.

27. Gruszczyński, M. (2012). Empiryczne finanse przedsiębiorstw. Mikroekonometria finansowa. Warszawa, Difin.

28. Hall, R. E., Reis, R., (2015). Maintaining Central-Bank Solvency under New-Style Central Banking. NBER Working Papers, nr 21173.

29. Hampl, M., Havranek, T., (2018) Central Bank Financial Strength: A Meta-Analysis. CNB Research and Policy Notes, t. 1.

30. Ingram, I., (2014). Funding and accountability: an overview of financial management in M. Horáková, i K. Sullivan, (red.) Financial independence and accountability for central banks. Central Banking Publications.

31. Ize, A., (2005). Capitalizing Central Banks: A Net Worth Approach. IMF Working Papers, nr WP/05/15.

32. Jácome, L., (2001). Legal Central Bank Independence and Inflation in Latin America During the 1990s. IMF Working Paper, nr 01/212.

33. Jácome, L., (2008). Central Bank Involvement in Banking Crises in Latin America. IMF Working Paper, nr 08/135.


Bibliografia

45

34. Jácome, L., Sedik,T. S., Townsend, S., (2011). Can Emerging Market Central Banks Bail Out Banks? A Cautionary Tale from Latin America. IMF Working Paper, nr 11/258.

35. Jeanne, O., Svensson, L.E.O., (2007). Credible Commitment to Optimal Escape from a Liquidity Trap: The Role of the Balance Sheet of an Independent Central Bank. American Economic Review, American Economic Association, t. 97(1).

36. Karrer, F., (2014). Designing the structure of central bank capital. W: M. Horáková, K. Sullivan, (red.), (2014). Financial independence and accountability for central banks. Londyn, Central Banking Publications, Incisive Media Investments.

37. Kashyap, A.K., Stein, J.C., (2000). What do a million observations on banks say about the transmission of monetary policy? American Economic Review, nr 90, s. 407-428.

38. Klüh, U., Stella, P., (2008). Central Bank Financial Strength and Policy Performance: an Econometric Evaluation. IMF Working Papers, nr 176.

39. Kokoszczyński, R., Mackiewicz-Łyziak, J. (2019). Central Bank Independence - An Old Story Told Anew. International Journal of Finance and Economics. DOI: 10.1002/ijfe.1730.

40. Ljungwall, Ch., Xiong, Y., Yutong, Z., (2019). Central bank financial strength and the cost of sterilization in China. CERC Working Paper, t. 8.

41. Lönnberg, A., Stella, P., (2008). Issues in Central Bank Finance and Independence. IMF Working Papers, nr 08/37.

42. Mangano, G., (1998). Measuring CB Autonomy: A Tale of Subjectivity and of its Consequences. Oxford Economic Papers, t. 50, s. 468–92.

43. Martinez-Resano, J.R., (2004). Central Bank Financial Independence. Banco de España Occasional Paper, nr 0401.

44. Mester, L., (2004). Applying efficiency measurement techniques to central banks. FRB of Philadelphia Working Paper, nr 0313.

45. Miller, V., Vallée, L., (2011). Central Bank Balance Sheet and the Transmission of Financial Crises. Open Econ Rev, nr 22(2), s. 355-363.

46. Milton, S., Sinclair P., (red.), (2011). The Capital Needs of Central Banks. London i New York, Routledge International Studies in Money and Banking.

47. Moenjak, T., (2014). Central Banking. Theory and Practice in Sustaining Monetary and Financial Stability. Singapore, Wiley.

48. Obamuyi, T.M., (2013). Determinants of banks’ profitability in a developing economy: Evidence from Nigeria. Organizations and Markets in Emerging Economies, nr 2, s. 97-111.

44

17. Cargill, T.F., (2006). Central bank capital, financial strength, and the Bank of Japan. In: Economic Letter. Federal Reserve Bank of San Francisco.

18. Courtis, N., Mander, B., (red.), (2003). Accounting Standards for Central Banks. London, Central Banking Publications,.

19. Dalton, J., Dziobek, C., (2005). Central Bank Losses and Experience in Selected Countries, IMF Working Paper, nr WP/05/72.

20. Del Negro, M., Sims, Ch. A., (2015). When Does a Central Bank’s Balance Sheet Require Fiscal Support? Journal of Monetary Economics, t. 73(C), s. 1-19.

21. Gierszewska, G., Romanowska, M., (2009). Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.

22. Glapiński, A. (2019). NBP zwiększa strategiczne bufory finansowe. Rzeczpospolita, 30.10.2019.

23. Goncharov, I., Ioannidou, V., Schmalz, M.C. (2017). (Why) do central banks care about their profits? CESifo Working Paper Series, nr 6546, CESifo Group Munich. Pobrane z: https://www.cesifo.org/en/publikationen/2017/working-paper/why-do-central-banks-care-about-their-profits.

24. Goodhart, C.A.E., (1999). Myths about the Lender of Last Resort. International Finance, t. 2, nr 3.

25. Greenspan, A., (1997). Central Banking and Global Finance, remarks by the Federal Reserve Board Chairman at the Catholic University Leuven, in Leuven, Belgium. Pobrane z : http://www.federalreserve.gov/boarddocs/speeches/1997/19970114.htm.

26. Griffin, H., (2012). Have Inflation and Money Supply Responded Favourably to Central Bank Independence? Evidence from Latin America. International Journal of Business and Commerce, t. 1, nr 11, s. 1-15.

27. Gruszczyński, M. (2012). Empiryczne finanse przedsiębiorstw. Mikroekonometria finansowa. Warszawa, Difin.

28. Hall, R. E., Reis, R., (2015). Maintaining Central-Bank Solvency under New-Style Central Banking. NBER Working Papers, nr 21173.

29. Hampl, M., Havranek, T., (2018) Central Bank Financial Strength: A Meta-Analysis. CNB Research and Policy Notes, t. 1.

30. Ingram, I., (2014). Funding and accountability: an overview of financial management in M. Horáková, i K. Sullivan, (red.) Financial independence and accountability for central banks. Central Banking Publications.

31. Ize, A., (2005). Capitalizing Central Banks: A Net Worth Approach. IMF Working Papers, nr WP/05/15.

32. Jácome, L., (2001). Legal Central Bank Independence and Inflation in Latin America During the 1990s. IMF Working Paper, nr 01/212.

33. Jácome, L., (2008). Central Bank Involvement in Banking Crises in Latin America. IMF Working Paper, nr 08/135.


46

49. Perera, A., Ralston, D., Wickramanayake, J., (2011). Central bank financial strength and its impact on economic outcomes. Central Bank of Sri Lanka International Research Conference, Pobrane z: https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/ CB_Financil_Strength_Full.pdf

50. Perera, A., Ralston, D., Wickramanayake, J., (2013). Central bank financial strength and inflation: Is there a robust link? Journal of Financial Stability, t. 9, s. 399-414.

51. Perera, G.A.N., Gunasekara, W.G.V. (2017). Central bank Financial Strength and Its Impact on Price Stability in South Asia. Conference Paper., University of Sri Jayewardenepura, Sri Lanka.

52. Pinter, J. (2015). Central bank balance-sheet concerns: where does Central Bank Financial Strength actually matter for Inflation? Universiteit van Amsterdam, Université (Paris 1) Panthéon -Sorbonne.

53. Pinter, J., (2017). Central bank financial strength and inflation: an empirical reassessment considering the key role of the fiscal support. Documents de travail du Centre d’Economie de la Sorbonne, 17055.

54. Popoola, A., (2018) Effects of central bank financial strength on policy outcomes – a study of selected African countries, Journal of Economics and Management, t. 34 (4).

55. PwC, (2016). Central banking 2020: Ahead of the curve, www.pwc.com/banking. 56. Raczko, A., (2009). Zysk banku centralnego. Parkiet, 28.07.2009. 57. Reis, R., (2013). The mystique surrounding the central bank's balance sheet

applied to the European crisis. American Economic Review, nr 103, s. 135-140. 58. Rossouw, J., (2016). Private Shareholding and Public Interest: An Analysis of an

Eclectic Group of Central Banks. South African Journal of Economic and Management Sciences, nr 19 (1), s. 150-159.

59. Rossouw, J., (2018). An institutional comparison of private shareholding in the central banks of South Africa and Turkey. ERSA Working Papers, nr 724, Economic Research Southern Africa.

60. Schwarz, C., Karakitsos, P., Merriman, N., Studener, W., (2014). Why accounting matters. A central bank perspective. ECB Occasional Paper Series, nr 153, s. 1-35.

61. Sims, C., (2004). Fiscal Aspects of Central Bank Independence. W: H. Sinn, M. Widgren, M. Kothenburger (red.) European Monetary Integration, MIT Press.

62. Stella, P., (1997). Do Central Banks Need Capital? IMF Working Papers, nr 97/83. 63. Stella, P., (2002). Central Bank Financial Strength, Transparency and Policy

Credibility. IMF Working Papers, nr 02/137. 64. Stella, P., (2005). Central Bank Financial Strength, Transparency, and Policy

Credibility. IMF Staff Paper, t. 52, s. 335-365.


Bibliografia

47

65. Stella, P., (2008). Central Bank Financial Strength, Policy Constraints and Inflation. IMF Working Papers, nr 08/49.

66. Sullivan, K., (2003). Profits, Dividends and Capital – Considerations for Central Banks. W: N. Courtis, B. Mander, (red.). Accounting Standards for Central Banks. London, Central Banking Publications.

67. Sullivan, K., (red.), (2005). Transparency in Central Bank Financial Statement Disclosures, IMF Working Paper, WP/05/80.

68. Sweidan, O.D., (2011). Central bank losses: causes and consequences. Asian Pacific Economic Literature, s. 29-42. Doi:10.1111/j.1467-8411.2011.01281.x.

69. Sweidan, O.D., Maghyereh, A., (2006). Monetary Policy and The Central Bank's Securities. Applied Economic Letters, nr 13, s. 593-598.

70. Swiston, A., Frantischek F., Gajdeczka P., Herman A., (2014). Central Bank Financial Strength in Central America and the Dominican Republic. IMF Working Papers, nr 14/87.

71. Ueda, K., (2004). The role of Capital for Central Banks. Speech given by Kazuo Ueda, Member of the Policy Board, at the Fall Meeting of the Japan Society of Monetary Economics on 25 October 2003, Bank of Japan, Tokyo.

72. Vergote, O., Studener, W., Efthymiadis, I., Merriman, N., (2010). Main drivers of the ECB financial accounts and ECB financial strength over the first 11 years. ECB Occasional Paper Series, nr 111.

73. Williamson, S., (2014). The Balance Sheet and the Future of Fed Policy. Open Econ Rev, nr 25(5), s. 163–170.

74. Zhu, F., (2004). Central Bank Balance Sheet Concerns, Monetary and Fiscal Rules, and Macroeconomic Stability. Department of Economics, Yale University. Pobrane z: http://macro.soc.uoc.gr/9conf/docs/CBMU007B.pdf.

Akty prawne 1. Act CXXXIX of 2013 on the Magyar Nemzeti Bank, as amended. 2. Act No. 431/2002 Coll. on Accounting as amended (The National Council of the

Slovak Republic). 3. Act No. 6/1993 Coll., on the Czech National Bank, as amended. 4. Act on the Bank of Finland, No. 214/1998, issued in Helsinki on 27 March 1998. 5. Act on the Croatia National Bank. Official Gazette 75/2008 and 54/2013,

consolidated version. 6. Act XXXI of 1967 on the Central Bank of Malta (Cap.204), as amended 7. Articles of Association of De Nederlandsche Bank N.V. 8. Bank of England Act 1998, as amended. 9. Bank of Slovenia Act (Official Gazette of the Republic of Slovenia, Nos. 72/06

and 59/11).

46

49. Perera, A., Ralston, D., Wickramanayake, J., (2011). Central bank financial strength and its impact on economic outcomes. Central Bank of Sri Lanka International Research Conference, Pobrane z: https://www.cbsl.gov.lk/sites/default/files/ CB_Financil_Strength_Full.pdf

50. Perera, A., Ralston, D., Wickramanayake, J., (2013). Central bank financial strength and inflation: Is there a robust link? Journal of Financial Stability, t. 9, s. 399-414.

51. Perera, G.A.N., Gunasekara, W.G.V. (2017). Central bank Financial Strength and Its Impact on Price Stability in South Asia. Conference Paper., University of Sri Jayewardenepura, Sri Lanka.

52. Pinter, J. (2015). Central bank balance-sheet concerns: where does Central Bank Financial Strength actually matter for Inflation? Universiteit van Amsterdam, Université (Paris 1) Panthéon -Sorbonne.

53. Pinter, J., (2017). Central bank financial strength and inflation: an empirical reassessment considering the key role of the fiscal support. Documents de travail du Centre d’Economie de la Sorbonne, 17055.

54. Popoola, A., (2018) Effects of central bank financial strength on policy outcomes – a study of selected African countries, Journal of Economics and Management, t. 34 (4).

55. PwC, (2016). Central banking 2020: Ahead of the curve, www.pwc.com/banking. 56. Raczko, A., (2009). Zysk banku centralnego. Parkiet, 28.07.2009. 57. Reis, R., (2013). The mystique surrounding the central bank's balance sheet

applied to the European crisis. American Economic Review, nr 103, s. 135-140. 58. Rossouw, J., (2016). Private Shareholding and Public Interest: An Analysis of an

Eclectic Group of Central Banks. South African Journal of Economic and Management Sciences, nr 19 (1), s. 150-159.

59. Rossouw, J., (2018). An institutional comparison of private shareholding in the central banks of South Africa and Turkey. ERSA Working Papers, nr 724, Economic Research Southern Africa.

60. Schwarz, C., Karakitsos, P., Merriman, N., Studener, W., (2014). Why accounting matters. A central bank perspective. ECB Occasional Paper Series, nr 153, s. 1-35.

61. Sims, C., (2004). Fiscal Aspects of Central Bank Independence. W: H. Sinn, M. Widgren, M. Kothenburger (red.) European Monetary Integration, MIT Press.

62. Stella, P., (1997). Do Central Banks Need Capital? IMF Working Papers, nr 97/83. 63. Stella, P., (2002). Central Bank Financial Strength, Transparency and Policy

Credibility. IMF Working Papers, nr 02/137. 64. Stella, P., (2005). Central Bank Financial Strength, Transparency, and Policy

Credibility. IMF Staff Paper, t. 52, s. 335-365.


48

10. Bundesbank Act of 22 October 1992, as amended, 11. Central Bank of Cyprus Laws of 2002 to 2007. 12. Central Bank of Ireland (Surplus Income) Regulations, 1943, S.I. No. 93/1943. 13. Code Monetaire et Financier Statuts de la Banque de France. 14. Decyzja Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2010/29 z dnia 13 grudnia 2010

r. w sprawie emisji banknotów euro (EBC/2010/29). 15. Decyzja Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/2247 z dnia 3 listopada

2016 r. w sprawie rocznego sprawozdania finansowego Europejskiego Banku Centralnego (EBC/2016/35).

16. Decyzja Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2016/2248 z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie podziału dochodów pieniężnych krajowych banków centralnych państw członkowskich, których walutą jest euro (EBC/2016/36).

17. Estonian Accounting Act, effective from 20.11.2002, as amended. 18. Federal Act on the Oesterreichische Nationalbank (Nationalbankgesetz 1984 –

NBG) BGBl. (Federal Law Gazette) No. 50/1984 as amended by BGBl. (Federal Law Gazette) Part I No. 150/2017.

19. Internal Regulation of the Banco de España published in the State Official Gazette of 6 April 2000.

20. International Accounting Standards Board. (2016). Standardy MSSF. IFRS Standards - według stanu na dzień 13 stycznia 2016 r. London: IFRS Foundation, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce.

21. Law 192/1964 of 24 December, on the allocation of Banco de España profits. 22. Law No. 312/28.06.2004 on the Statute of the National Bank of Romania. 23. Law of 22 February 1998 establishing the Organic Statute of The National Bank

of Belgium. 24. Law of 23 December 1998 r. concerning the monetary status and the Banque

centrale du Luxembourg. 25. Law on the Bank of Latvia, effective from 19.05.1992, as amended. 26. Law on the Bulgarian National Bank. Adopted by the 38th National Assembly

and published in the Darjaven Vestnik, issue 46 of June 1997, as amended. 27. National Bank of Denmark Act, Act No. 116 of 7th April 1936 as amended. 28. Organic Law of the Banco de Portugal, approved by Law No. 5/98 of 31 January

1998, as amended. 29. Protokół (Nr 4) w sprawie Statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych

i Europejskiego Banku Centralnego (Dz.U.UE.C.2016.202.230). 30. Republic of Lithuania Law on The Bank Of Lithuania, Act No I-678 of 1

December 1994, as amended.


Bibliografia

49

31. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1606/2002 z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (Dz.U. L 243 z 11.9.2002).

32. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 549/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie europejskiego systemu rachunków narodowych i regionalnych w Unii Europejskiej (ESA2010) (Dz.U. L 174 z 26.6.2013, str. 1-727).

33. Statute of Eesti Pank, effective from 28.04.2015. 34. Statute of the Bank of Italy. 35. Sveriges Riksbank Act Lagen (1988:1385) om Sveriges Riksbank - as amended. 36. The Statute of the Bank of Greece, from 10.11.1927, as amended. 37. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana). Dziennik

Urzędowy UE C 202, 7/06/2016, t. 59 (wydanie polskie). 38. Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana). Dziennik Urzędowy UE C

202, 7/06/2016, t. 59 (wydanie polskie). 39. Uchwała nr 6/2019 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie

zasad tworzenia i rozwiazywania rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych w Narodowym Banku Polskim Dz. Urz. NBP z 2019 r. poz. 14.

40. Uchwała nr 12/2010 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 14 grudnia 2010 r. w sprawie zasad tworzenia i rozwiązywania rezerwy na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych w Narodowym Banku Polskim Dz. Urz. NBP z 2010 r. nr 17 poz. 19.

41. Uchwała nr 16/2003 Rady Polityki Pieniężnej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie zasad rachunkowości, układu aktywów i pasywów bilansu oraz rachunku zysków i strat Narodowego Banku Polskiego Dz. Urz. NBP z 2003 r. nr 22 poz. 38, z późn.zm.

42. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U.2017.0.1373 t.j.), z późn.zm.

43. Wytyczne EBC (UE) 2016/2249 z dnia 3 listopada 2016 r. w sprawie ram prawnych rachunkowości i sprawozdawczości finansowej w Europejskim Systemie Banków Centralnych (EBC/2016/34), z późn.zm.

Materiały źródłowe 1. Banca d’Italia, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

https://www.bancaditalia.it/pubblicazioni/bilancio-esercizio/index.html (18.02.2018).

2. Banca Naţională a României, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.bnr.ro/PublicationDocuments.aspx?icid=6874 (18.02.2018).

3. Banco de España , (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.bde.es/bde/en/secciones/informes/Publicaciones_an/Informe_anual/ (18.02.2018).


50

4. Banco de Portugal, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.bportugal.pt/en/search/node/annual%20report (18.02.2018).

5. Bank of England, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.bankofengland.co.uk/publications/Pages/annualreport/default.aspx (18.02.2018).

6. Bank of Greece, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.bankofgreece.gr/Pages/en/Publications/GovReport.aspx?Filter_By=8 (18.02.2018).

7. Banka Slovenije, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.bsi.si/iskalniki/letna_porocila_en.asp?MapaId=711 (18.02.2018).

8. Banque centrale du Luxembourg, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.bcl.lu/en/publications/Annual-reports/index.html (18.02.2018).

9. Banque de France, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.banque-france.fr/en/liste-chronologique/banque-de-france-annual-report(18.02.2018).

10. Banque Nationale de Belgique, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.nbb.be/en/publications-and-research/annual-reports (18.02.2018).

11. Balgarska narodna banka, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.bnb.bg/ResearchAndPublications/PubPeriodical/PubPAnnualReport/index.htm (18.02.2018).

12. Central Bank of Cyprus, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.centralbank.gov.cy/nqcontent.cfm?a_id=9840&lang=en (18.02.2018).

13. Central Bank of Ireland, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.centralbank.ie/publications/Pages/corporate-publications.aspx (18.02.2018).

14. Central Bank of Malta, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.centralbankmalta.org/annual-reports (18.02.2018).

15. Česká národní banka, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.cnb.cz/en/about_cnb/performance/annual_reports/ (18.02.2018).

16. Danmarks Nationalbank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.nationalbanken.dk/en/Pages/search.aspx?k=#DNSearch=%7B%22k%22%3A%22annual%20accounts%22%7D#Default=%7B%22k%22%3A%22%22%7D (18.02.2018).

17. De Nederlandsche Bank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.dnb.nl/en/news/dnb-publications/annual-report/ (18.02.2018).

18. Deutsche Bundesbank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.bundesbank.de/Navigation/EN/Publications/Reports/Annual_reports/annual_reports.html (18.02.2018).


Bibliografia

51

19. ECB Statistical Data Warehouse. 20. Eesti Pank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

http://www.eestipank.ee/en/publications/series/annual-report (18.02.2018). 21. European Central Bank, (2005-2016). Raport roczny port [online]. Pobrane z:

https://www.ecb.europa.eu/pub/annual/html/index.en.html (18.02.2018). 22. Eurostat Database. 23. Financial Soundness Indicators Database, International Monetary Fund. 24. Hrvatska narodna banka, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

https://www.hnb.hr/en/analyses-and-publications/regular-publications/annual-report (18.02.2018).

25. International Monetary Fund, International Financial Statistics and data files. 26. KOF Swiss Economic Institute, Data on Central Bank Governors. 27. Latvijas Banka, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

https://www.bank.lv/en/publications-r/annual-report (18.02.2018). 28. Lietuvos bankas, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

https://www.lb.lt/annual_report (18.02.2018). 29. Magyar Nemzeti Bank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

https://www.mnb.hu/en/publications/reports/annual-reports (18.02.2018). 30. Národná banka Slovenska, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z:

http://www.nbs.sk/en/publications-issued-by-the-nbs/annual-report (18.02.2018).

31. Narodowy Bank Polski, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.nbp.pl/Homen.aspx?f=en/publikacje/r_roczny/r_roczny.html (18.02.2018).

32. Oesterreichische Nationalbank , (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://www.oenb.at/en/Publications/Oesterreichische-Nationalbank/Annual-Report.html (18.02.2018).

33. Suomen Pankki, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: https://helda.helsinki.fi/bof/handle/123456789/74/browse?rpp=20&sort_by=4&type=dateissued&offset=40&etal=-1&order=DESC(18.02.2018).

34. Sveriges Riksbank, (2005-2016). Raport roczny [online]. Pobrane z: http://www.riksbank.se/en/Press-and-published/Published-from-the-Riksbank/Annual-Report/ (18.02.2018).

35. World Bank national accounts data, OECD National Accounts data files.


Załącznik A

52

Załącznik A. Ramy polityki rachunkowości ESBC

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

(ESBC) KOD* RAMY POLITYKI

RACHUNKOWOŚCI

EUROSYSTEM (EUROPEJSKI BANK CENTRALNY ORAZ NARODOWE BANKI CENTRALNE TYCH KRAJÓW UE, KTÓRE PRZYJĘŁY EURO)

European Central Bank EZ Wytyczne rachunkowości EBC

Oesterreichische Nationalbank AT Wytyczne rachunkowości EBC

Nationale Bank Van België / Banque Nationale de Belgique BE Wytyczne rachunkowości EBC

Suomen Pankki / Finlands Bank FI Wytyczne rachunkowości EBC

Banque de France FR Wytyczne rachunkowości EBC

Bank of Greece GR Wytyczne rachunkowości EBC

Banco de España ES Wytyczne rachunkowości EBC

De Nederlandsche Bank NL Wytyczne rachunkowości EBC

Central Bank of Ireland IE Wytyczne rachunkowości EBC

Banque Centrale du Luxembourg LU Wytyczne rachunkowości EBC

Deutsche Bundesbank DE Wytyczne rachunkowości EBC

Banco de Portugal PT Wytyczne rachunkowości EBC

Banca d’Italia IT Wytyczne rachunkowości EBC

Banka Slovenije (od 2007) SI Wytyczne rachunkowości EBC od 2006 Przepisy krajowe do 2005

Central Bank of Cyprus (od 2008) CY

Wytyczne rachunkowości EBC od 2008 Przepisy krajowe do 2007

Central Bank of Malta (od 2008) MT Wytyczne rachunkowości EBC od 2008 MSSF do 2007


Załącznik A

53



RACHUNKOWOŚCI

Národná Banka Slovenska (od 2009) SK

Wytyczne rachunkowości EBC od 2007 MSSF do 2006

Eesti Pank / Bank of Estonia (od 2011) EE


Latvijas Banka (od 2014) LV Wytyczne rachunkowości EBC od 2007 Przepisy krajowe do 2006

Lietuvos Bankas (od 2015) LT Wytyczne rachunkowości EBC

POZOSTAŁE BANKI CENTRALNE ESBC / BANKI CENTRALNE SPOZA EUROSYSTEMU (NARODOWE BANKI CENTRALNE KRAJÓW CZŁONKOWSKICH UE, KTÓRE NIE PRZYJĘŁY EURO)

Central Bank of Cyprus (do 2007) CY


Česká Národní Banka CZ Przepisy krajowe

Danmarks Nationalbank DK Przepisy krajowe

Eesti Pank / Bank of Estonia (do 2010) EE


Lietuvos Bankas (do 2013) LT Wytyczne rachunkowości EBC

Latvijas Banka (do 2014) LV Wytyczne rachunkowości EBC od 2007 Przepisy krajowe do 2006

Central Bank of Malta (do 2007) MT Wytyczne rachunkowości EBC od 2008 MSSF do 2007

Narodowy Bank Polski PL Wytyczne rachunkowości EBC

Národná Banka Slovenska (do 2008) SK

Wytyczne rachunkowości EBC od 2007 MSSF do 2006

Banka Slovenije (do 2006) SI Wytyczne rachunkowości EBC od 2006 Przepisy krajowe do 2005


54



RACHUNKOWOŚCI

Sveriges Riksbank SE Wytyczne rachunkowości EBC

Magyar Nemzeti Bank HU Przepisy krajowe

Bank of England UK MSSF (z wyjątkiem niektórych specyficznych ujawnień)

Българска Народна Банка / Balgarska narodna banka/ Bulgarian National Bank (od 2007)

BG MSSF

Banca Naţională a României (od 2007) RO Wytyczne rachunkowości EBC

Hrvatska Narodna Banka (od 2013) HR MSSF

*Oznaczenia krajów według dwuliterowego kodu ISO 3166.

Źródło: Informacje na podstawie rocznych sprawozdań finansowych banków centralnych. „Przepisy krajowe” w tabeli odnoszą się do krajowych zasad rachunkowości lub innego rodzaju specjalnego aktu prawnego dotyczącego rachunkowości banku centralnego.


Załącznik B

55

Załącznik B. Wyniki analizy empirycznej

Tabela B.1. Statystyki opisowe

ZMIENNA N ŚREDNIA ODCH. STD. MEDIANA MIN. MAX. WSPÓŁCZYNNIK

ZMIENNOŚCI SFBC1 SFBC2 SFBC4 PKB CPI REF MIF CAR WKH BC BC_PKB* BC_MIF** ZKRA MSSF REK DYST ROA OAR WODS KOPE ROT

348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348 348

8,86 4,07

33,35 1,74 2,11 2,01

12,81 15,26 0,11

25,36 38,03 14,48 0,12 0,12 0,21

55,40 0,62

39,62 749,17

-0,35 0,17

9,59 8,07

15,20 3,90 2,23 2,15 1,99 3,84 0,07 1,80

43,32 7,99 0,33 0,32 0,41

71,00 1,53

36,35 2886,78

0,24 0,38

9,45 4,56

32,55 1,90 1,95 1,00

12,91 14,80 0,10

25,47 27,06 12,44 0,00 0,00 0,00

56,17 0,54

21,77 136,22

-0,31 0,00

-32,67 -38,44 -21,17 -14,81 -4,48 -0,50 9,40 7,34 0,02

20,71 4,45 1,03 0,00 0,00 0,00 0,00

-11,89 0,24

-1001,69 -2,32 0,00

38,59 27,48 80,54 26,28 15,43 10,25 17,08 35,65 0,40

30,17 378,93 36,31 1,00 1,00 1,00

1131,39 6,40

99,62 27399,48

-0,04 1,00

108,17 198,28 45,57

224,79 105,51 107,16 15,52 25,17 63,60 7,08

113,91 55,19

266,71 274,03 196,07 128,16 247,49 91,75

385,33 68,03

219,40

* Udział sumy bilansowej banku centralnego w PKB ** Udział sumy bilansowej banku centralnego w sumie bilansowej sektora bankowego

Źródło: Obliczenia własne w systemie SAS.


56

Tabe

la B

.2. W

spół

czyn

nik

kore

lacj

i Spe

arm

ana

dla

zmie

nnyc

h ob

jaśn

iają

cych

N

= 3

48 P

RA

WD

. > |R

| PR

ZY H

0: R

HO

=0

PK

B C

PI

REF

C

AR

BC

_ M

IF

WK

H

BC_

PKB

ZKR

A

MSS

F R

EK

DY

ST

RO

A

OA

R

WO

DS

KO

PE

RO

T

PKB

1,00

00

0,14

11

0,00

84

0,23

82

<,00

01

-0,0

143

0,78

98

0,02

22

0,68

04

0,00

85

0,87

53

-0,2

303

<,00

01

0,06

56

0,22

23

0,02

59

0,63

06

-0,0

457

0,39

55

-0,1

388

0,00

95

-0,0

754

0,16

02

0,13

61

0,01

10

-0,0

934

0,08

20

-0,2

409

<,00

01

0,06

97

0,19

43

CPI

0,

1411

0,

0084

1,

0000

0,

6304

<,

0001

-0

,413

8 <,

0001

0,

0017

0,

9744

0,

0013

0,

9810

-0

,216

4 <,

0001

0,

0980

0,

0678

0,

0890

0,

0976

0,

0624

0,

2455

-0

,162

1 0,

0024

-0

,023

3 06

649

0,10

07

0,06

07

-0,0

057

0,91

60

-0,2

021

0,00

01

0,04

19

0,43

61

REF

0,

2382

<,

0001

0,

6304

<,

0001

1,

0000

-0

,524

5 <,

0001

-0

,057

6 0,

2841

-0

,012

5 0,

8157

-0

,401

2 <,

0001

0,

1264

0,

0183

0,

1356

0,

0113

0,

1237

0,

0210

-0

,125

2 0,

0195

0,

0525

0,

3285

0,

3384

<,

0001

-0

,108

1 0,

0440

-0

,379

7 <,

0001

0,

0193

0,

7201

C

AR

-0

,014

3 0,

7898

-0

,413

8 <,

0001

-0

,524

5 <,

0001

1,

0000

0,

2035

0,

0001

0,

0566

0,

2928

0,

3047

<,

0001

-0

,053

2 0,

3224

0,

1846

0,

0005

0,

1124

0,

0362

-0

,112

2 0,

0364

-0

,011

3 0,

8330

0,

0117

0,

8284

-0

,155

5 0,

0036

0,

2771

<,

0001

-0

,034

6 0,

5204

BC

_MIF

0,

0222

0,

6804

0,

0017

0,

9744

-0

,057

6 0,

2841

0,

2035

0,

0001

1,

0000

0,

1936

0,

0003

0,

3222

<,

0001

0,

1292

0,

0159

0,

0323

0,

5476

0,

1962

0,

0002

-0

,276

7 <,

0001

-0

,070

6 0,

1892

0,

2060

0,

0001

-0

,165

9 0,

0019

-0

,085

2 0,

1126

0,

0385

0,

4736

W

KH

0,

0085

0,

8753

0,

0013

0,

9810

-0

,012

5 0,

8157

0,

0566

0,

2928

0,

1936

0,

0003

1,

0000

-0

,003

5 0,

9480

0,

0223

0,

6791

-0

,047

5 0,

3773

0,

2130

<,

0001

-0

,045

6 0,

3966

0,

2382

<,

0001

-0

,066

1 0,

2185

-0

,077

4 0,

1499

-0

,201

8 0,

0002

0,

0250

0,

6417

BC

_PK

B -0

,230

3 <,

0001

-0

,216

4 <,

0001

-0

,401

2 <,

0001

0,

3047

<,

0001

0,

3222

<,

0001

-0

,003

5 0,

9480

1,

0000

-0

,001

6 0,

9762

-0

,001

7 0,

9743

0,

0391

0,

4678

0,

0412

0,

4435

-0

,136

6 0,

0108

-0

,350

0 <,

0001

0,

2543

<,

0001

0,

4372

<,

0001

0,

0323

0,

5487

ZK

RA

0,

0656

0,

2223

0,

0980

0,

0678

0,

1264

0,

0183

-0

,053

2 0,

3224

0,

1292

0,

0159

0,

0223

0,

6791

-0

,001

6 0,

9762

1,

0000

-0

,137

2 0,

0104

0,

0669

0,

2132

-0

,315

8 <,

0001

-0

,027

5 0,

6090

0,

3503

<,

0001

-0

,249

5 <,

0001

0,

0487

0,

3649

0,

0598

0,

2660

M

SSF

0,02

59

0,63

06

0,08

90

0,09

76

0,13

56

0,01

13

0,18

46

0,00

05

0,03

23

0,54

76

-0,0

475

0,37

73

-0,0

017

0,97

43

-0,1

372

0,01

04

1,00

00

0,38

55

<,00

01

-0,0

932

0,08

24

0,10

26

0,05

58

0,23

80

<,00

01

-0,2

402

<,00

01

0,08

87

0,09

86

-0,0

016

0,97

59

REK

-0

,045

7 0,

3955

0,

0624

0,

2455

0,

1237

0,

0210

0,

1124

0,

0362

0,

1962

0,

0002

0,

2130

<,

0001

0,

0391

0,

4678

0,

0669

0,

2132

0,

3855

<,

0001

1,

0000

-0

,180

5 0,

0007

0,

1278

0,

0171

0,

1434

0,

0074

-0

,159

5 0,

0029

-0

,003

3 0,

9508

-0

,007

8 0,

8851

D

YST

-0

,138

8 0,

0095

-0

,162

1 0,

0024

-0

,125

2 0,

0195

-0

,112

2 0,

0364

-0

,276

7 <,

0001

-0

,045

6 0,

3966

0,

0412

0,

4435

-0

,315

8 <,

0001

-0

,093

2 0,

0824

-0

,180

5 0,

0007

1,

0000

0,

2247

<,

0001

-0

,146

4 0,

0062

0,

2312

<,

0001

0,

0840

0,

1179

-0

,012

5 0,

8168

R

OA

-0

,075

4 0,

1602

-0

,023

3 0,

6649

0,

0525

0,

3285

-0

,011

3 0,

8330

-0

,070

6 0,

1892

0,

2382

<,

0001

-0

,136

6 0,

0108

-0

,027

5 0,

6090

0,

1026

0,

0558

0,

1278

0,

0171

0,

2247

<,

0001

1,

0000

0,

1569

0,

0033

-0

,260

6 <,

0001

-0

,172

8 0,

0012

-0

,047

1 0,

3810

O

AR

0,

1361

0,

0110

0,

1007

0,

0607

0,

3384

<,

0001

0,

0117

0,

8284

0,

2060

0,

0001

-0

,066

1 0,

2185

-0

,350

0 <,

0001

0,

3503

<,

0001

0,

2380

<,

0001

0,

1434

0,

0074

-0

,146

4 0,

0062

0,

1569

0,

0033

1,

0000

-0

,391

4 <,

0001

-0

,228

6 <,

0001

0,

0171

0,

7504

W

OD

S -0

,093

4 0,

0820

-0

,005

7 0,

9160

-0

,108

1 0,

0440

-0

,155

5 0,

0036

-0

,165

9 0,

0019

-0

,077

4 0,

1499

0,

2543

<,

0001

-0

,249

5 <,

0001

-0

,240

2 <,

0001

-0

,159

5 0,

0029

0,

2312

<,

0001

-0

,260

6 <,

0001

-0

,391

4 <,

0001

1,

0000

-0

,027

7 0,

6073

-0

,054

9 0,

3068

K

OPE

-0

,240

9 <,

0001

-0

,202

1 0,

0001

-0

,379

7 <,

0001

0,

2771

<,

0001

-0

,085

2 0,

1126

-0

,201

8 0,

0002

0,

4372

<,

0001

0,

0487

0,

3649

0,

0887

0,

0986

-0

,003

3 0,

9508

0,

0840

0,

1179

-0

,172

8 0,

0012

-0

,228

6 <,

0001

-0

,027

7 0,

6073

1,

0000

-0

,046

1 0,

3911

R

OT

0,06

97

0,19

43

0,04

19

0,43

61

0,01

93

0,72

01

-0,0

346

0,52

04

0,03

85

0,47

36

0,02

50

0,64

17

0,03

23

0,54

87

0,05

98

0,26

60

-0,0

016

0,97

59

-0,0

078

0,88

51

-0,0

125

0,81

68

-0,0

471

0,38

10

0,01

71

0,75

04

-0,0

549

0,30

68

-0,0

461

0,39

11

1,00

00

Źródło

: Obl

icze

nia

wła

sne

w sy

stem

ie S

AS.


Załącznik B

57

Tabela B.3. Współczynnik korelacji Spearmana dla zmiennych objaśnianych

N = 348 PRAWD. > |R| PRZY H0: RHO=0

SFBC1 DYST 0,27562 <,0001

BC_MIF -0,26781

<,0001

ZKRA -0,23499

<,0001

ROA 0,23252 <,0001

BC_PKB -0,22318

<,0001

CPI -0,18680

0,0005

WODS 0,17581 0,0010

OAR 0,17529 0,0010

PKB -0,16890

0,0016 SFBC2 WKH

0,35168 <,0001

BC_ MIF -0,28891

<,0001

ROA 0,28768 <,0001

BC_PKB -0,23518

<,0001

KOPE -0,20212

0,0001

DYST 0,18160 0,0007

WODS 0,16619 0,0019

ZKRA -0,14981

0,0051

REK 0,14088 0,0085

SFBC4 BC_PKB -0,58541

<,0001

KOPE -0,49613

<,0001

OAR 0,26036 <,0001

ROA 0,24690 <,0001

CAR -0,15120

0,0047

REK 0,14808 0,0056

WKH 0,14206 0,0080

ZKRA -0,13877

0,0095


Tabela B.4. Analiza współliniowości

ZMIENNA TOLERANCJA VIF

PKB 0,91116 1,09751 CPI 0,75849 1,31842 CAR 0,70789 1,41265 WKH 0,81386 1,22871 BC_PKB 0,44055 2,26989 BC_MIF 0,72359 1,38200 ZKRA 0,74363 1,34476 REK 0,88973 1,12394 DYST 0,83605 1,19611 ROA 0,91865 1,08855 OAR 0,54416 1,83770 WODS 0,50198 1,99211 KOPE 0,79046 1,26508



58

Tabela B.5. Wyniki testów diagnostycznych modeli panelowych RE SFBC1 SFBC2 SFBC4

TEST F 47,53 50,11 7,81 P-VALUE <,0001 <,0001 <,0001 TEST BREUSCHA-PAGANA 927,00 945,79 176,29 P-VALUE <,0001 <,0001 <,0001 TEST WOOLDRIDGE’A 2,42 2,13 2,98 P-VALUE 0,0154 0,0335 0,0028 TEST HAUSMANA 12,29 8,59 12,90 P-VALUE 0,1975 0,3785 0,0746


Tabela B.6. Wyniki estymacji modeli panelowych RE

SFBC1 SFBC2 SFBC4 STAŁA Ocena 7,2651*** 1,2618 33,6796*** Błąd stand. (1,8063) (1,7976) (4,2554) PKB Ocena 0,1437**

Błąd stand. (0,0551)

CPI Ocena -0,4214***


CAR Ocena

-0,0703 Błąd stand.

(0,1638)

WKH Ocena

6,8595 -12,9355 Błąd stand.

(7,3799) (17,4256)

BC_PKB Ocena -0,0066 -0,0049 -0,1463*** Błąd stand. (0,0153) (0,0125) (0,0263) BC_MIF Ocena -0,1047 -0,0211

Błąd stand. (0,0681) (0,0577)

ZKRA Ocena -1,6789 1,2084 -5,9963 Błąd stand. (1,5494) (1,1844) (3,4284) REK Ocena

2,4036 1,5573

Błąd stand.

(3,0323) (3,9010) DYST Ocena 0,0103*** 0,0082***

Błąd stand. (0,0033) (0,0027)

ROA Ocena 1,3445*** 0,9212*** 1,7868*** Błąd stand. (0,1422) (0,1126) (0,3657) OAR Ocena 0,0712***

0,0474


(0,0335) WODS Ocena 0,0000 0,0000

Błąd stand. (0,0001) (0,0001)

KOPE Ocena

-2,4557* -14,9193** Błąd stand.

(0,9705) (2,8796)

Puste komórki występują, gdy dana zmienna nie jest brana pod uwagę w regresji. Symbol *** przy ocenie parametru oznacza, że wartość p dla testu t-Studenta p≤0,01; symbol ** oznacza p≤0,05; symbol * oznacza p≤0,1; pozostałych zmiennych nie można uznać za istotne.

Źródło: Obliczenia własne w systemie SAS


Załącznik B

59

Tabe

la B

.7. B

anki

cen

tral

ne U

E w

edłu

g sił

y fin

anso

wej

w la

tach

200

5-20

16

SFBC

4

2005

20

06

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

20

16

SE

77,8

SE

80

,5

SE

78,7

LT

65

,2

LT

55,0

LT

54

,7

EE

78,5

EE

58

,8

EE

62,1

SI

54

,2

SI

60,4

SI

50

,8

FI

68,7

FI

71

,7

FI

64,6

IT

57

,3

IT

53,5

SI

53

,3

LT

52,7

LT

54

,9

LT

61,6

EZ

52

,1

LT

55,7

EE

49

,0

LT

64,4

FR

63

,4

IT

55,8

FI

53

,1

EZ

52,7

SE

52

,7

SI

47,0

SE

44

,6

EZ

52,6

LV

50

,9

EE

47,1

H

U

46,2

IT

64,3

IT

59

,7

LT

53,4

PL

43

,5

FI

48,0

IT

50

,7

SE

46,4

EZ

42

,5

SI

49,8

BE

50

,3

BE

45,3

LT

45

,7

FR

64,3

N

L 57

,7

PL

50,4

SI

42

,7

ES

43,3

ES

48

,5

BG

37,0

SI

40

,4

BE

45,3

EE

49

,8

PL

43,4

H

R 39

,8

UK

62

,4

LT

56,4

EZ

48

,3

PT

40,5

SI

43

,1

EZ

47,5

LV

36

,7

HR

37,0

FI

43

,2

FI

47,9

FI

41

,8

PL

38,6

MT

58,1

EZ

53

,6

PT

47,8

N

L 40

,3

PL

42,5

BE

41

,1

EZ

36,4

BG

34

,7

BG

39,8

N

L 43

,8

EZ

39,8

RO

33

,8

NL

55,3

PT

53

,2

HU

46

,7

HR

40,0

N

L 37

,5

FI

39,8

H

R 36

,2

LV

33,8

FR

39

,0

PL

39,3

LV

39

,2

SK

33,4

LV

54,9

M

T 52

,5

SI

44,4

BG

38

,9

AT

36,3

FR

38

,7

CZ

34,0

CZ

33

,7

PL

36,9

FR

39

,3

SK

39,1

BG

32

,1

EE

49,7

U

K

51,6

FR

42

,8

ES

38,8

PT

35

,6

NL

38,5

IT

33

,1

PL

33,2

N

L 36

,6

IT

38,9

H

U

37,6

BE

32

,0

EZ

49,2

PL

49

,3

EE

42,6

EE

35

,4

DE

35,4

PL

36

,8

PL

33,0

IT

30

,5

IT

35,5

BG

38

,8

IT

37,3

FI

31

,3

ES

47,2

ES

48

,5

ES

41,1

D

E 34

,9

FR

35,3

BG

36

,2

ES

29,4

BE

30

,4

CZ

33,9

CZ

36

,7

HR

36,9

LV

31

,2

DE

46,8

D

E 47

,6

NL

41,1

LV

33

,2

BG

35,1

H

R 35

,4

AT

29,0

M

T 29

,7

HR

32,6

A

T 36

,2

BG

34,6

EZ

30

,2

GR

45,3

G

R 45

,9

GR

40,1

M

T 31

,7

HR

33,8

EE

35

,0

MT

28,7

FR

28

,0

AT

32,4

H

R 36

,2

FR

33,7

A

T 30

,1

PT

43,6

EE

44

,5

LV

39,7

H

U

31,3

EE

32

,3

AT

34,1

D

E 27

,9

AT

27,5

SE

32

,1

ES

36,2

A

T 33

,2

IT

29,6

PL

42,3

LV

43

,0

UK

39

,5

FR

30,8

CZ

29

,5

DE

32,5

FR

27

,9

HU

25

,7

DE

32,0

SK

35

,0

RO

32,4

FR

29

,3

AT

41,6

H

U

40,3

D

E 39

,4

AT

30,0

M

T 28

,6

MT

31,0

BE

25

,4

DE

24,1

M

T 31

,5

DE

33,7

CZ

31

,4

DK

27

,9

BG

37,8

A

T 39

,8

BG

37,5

CZ

29

,2

BE

28,0

CZ

27

,8

PT

22,5

N

L 21

,8

ES

30,2

G

R 31

,5

ES

31,2

ES

25

,4

HU

36

,6

BG

39,2

A

T 36

,9

GR

27,1

LV

26

,5

LV

25,9

D

K

21,9

PT

21

,2

HU

27

,7

HU

29

,6

NL

30,9

IE

25

,4

BE

30,6

H

R 31

,1

HR

32,9

U

K

26,2

G

R 25

,6

DK

25

,2

HU

21

,6

RO

21,1

G

R 27

,3

MT

28,4

M

T 29

,2

GR

25,2

HR

30,5

D

K

29,2

M

T 27

,7

SE

23,6

H

U

23,9

H

U

23,7

N

L 20

,4

DK

20

,8

SK

25,9

RO

28

,3

DK

28

,0

MT

25,0

DK

26

,3

BE

28,5

D

K

26,0

RO

22

,1

SE

23,8

PT

23

,3

RO

20,1

FI

20

,2

RO

24,1

PT

26

,7

DE

27,0

CZ

24

,5

SI

25,3

SI

25

,4

BE

22,5

BE

18

,4

DK

21

,0

UK

19

,9

FI

19,8

ES

19

,8

PT

24,1

SE

26

,1

IE

25,8

N

L 23

,4


60

SFBC

4

2005

20

06

2007

20

08

2009

20

10

2011

20

12

2013

20

14

2015

20

16

IE

23,7

IE

21

,2

CZ

20,5

EZ

18

,0

UK

19

,9

RO

18,8

U

K

15,5

SK

18

,2

DK

22

,6

LT

25,4

PT

25

,7

PT

22,6

CZ

20,6

CZ

20

,7

RO

18,9

D

K

17,9

RO

19

,3

GR

16,8

G

R 15

,2

GR

17,8

LV

19

,4

DK

24

,2

CY

22,3

D

E 20

,5

CY

19,5

CY

18

,6

CY

18,1

CY

13

,5

SK

13,9

CY

14

,4

SK

13,2

U

K

15,0

IE

15

,6

IE

22,7

G

R 21

,1

CY

20,1

RO

13,9

RO

11

,8

IE

17,0

IE

8,

8 CY

11

,7

SK

12,5

CY

12

,2

CY

13,8

U

K

15,5

CY

21

,5

SE

18,1

U

K

14,4

SK

9,5

SK

8,4

SK

4,7

LU

1,8

IE

10,7

IE

6,

9 IE

8,

6 IE

11

,5

CY

15,0

U

K

16,2

U

K

16,7

SE

12

,9

LU

3,3

LU

3,1

LU

3,0

SK

-21,

2 LU

2,

7 LU

2,

7 LU

1,

8 LU

2,

0 LU

2,

3 LU

2,

8 LU

2,

2 LU

1,

8

Źródło

: Obl

icze

nia

wła

sne

w sy

stem

ie S

AS.


Załącznik B

61

Tabe

la B

.8. P

orów

nani

e w

ynik

ów e

stym

acji

mod

eli p

anel

owyc

h dl

a po

dgru

p z

uwag

i na

przy

należn

ość

do st

refy

eur

o PR

OC

EDU

RA

TSC

SREG

SF

BC1

Ran

One

EU

RO

=0

SFBC

1 R

anO

ne

EUR

O=1

SFBC

2 R

anO

ne

EUR

O=0

SFBC

2 R

anO

ne

EUR

O=1

SFBC

4 R

anO

ne

EUR

O=0

SFBC

4 Fi

xOne

Eu

ro=1

LI

CZB

A P

RZE

KR

OJÓ

W

16

20

16

20

16

20

ST

AŁA

O

cena

-4

,170

3 1,

6267

0,

5131

-1

,575

4 32

,011

1***

1,

3082

Błąd

stan

d.

(4,5

689)

(2

,236

8)

(5,2

206)

(1

,983

1)

(11,

0936

) (3

,733

9)

PKB

Oce

na

0,04

80

0,22

08**

*

Błąd

stan

d.

(0,0

889)

(0

,061

0)

CPI

O

cena

-0

,231

9*

-0,2

542*

Błąd

stan

d.

(0,0

889)

(0

,141

5)

CA

R

Oce

na

-0,6

900*

**

0,01

23

Błąd

stan

d.

(0,2

513)

(0

,120

9)

WK

H

Oce

na

-18,

8857

11

,331

8**

29,0

189

21,7

322

Błąd

stan

d.

(28,

4669

) (5

,644

7)

(52,

7245

) (1

6,47

74)

BC_P

KB

Oce

na

0,11

43

-0,0

146

0,05

77

-0,0

105

-0,7

709*

**

-0,0

446*

**

Błąd

stan

d.

(0,0

910)

(0

,013

1)

(0,0

887)

(0

,008

4)

(0,1

508)

(0

,018

0)

BC_M

IF

Oce

na

-0,1

076

0,12

00*

0,01

20

0,08

62

Błąd

stan

d.

(0,1

783)

(0

,076

7)

(0,1

734)

(0

,053

9)

ZKR

A

Oce

na

2,47

04

4,

4904

**

9,

0734

**

Błąd

stan

d.

(2,2

101)

(2,2

288)

(4,4

112)

REK

O

cena

4,

6333

2,

7643

4,

8864

Błąd

stan

d.

(6,9

962)

(4

,077

3)

(10,

9363

)

DY

ST

Oce

na

0,01

43**

* -0

,002

6 0,

0119

***

0,00

35

Błąd

stan

d.

(0,0

041)

(0

,010

7)

(0,0

040)

(0

,007

1)

RO

A

Oce

na

1,11

10**

* 2,

2333

***

0,86

44**

* 0,

7883

***

1,15

45**

* 3,

2786

***

Błąd

stan

d.

(0,1

797)

(0

,373

4)

(0,1

766)

(0

,228

7)

(0,3

638)

(0

,664

5)


62

PRO

CED

UR

A T

SCSR

EG

SFBC

1 R

anO

ne

EUR

O=0

SFBC

1 R

anO

ne

EUR

O=1

SFBC

2 R

anO

ne

EUR

O=0

SFBC

2 R

anO

ne

EUR

O=1

SFBC

4 R

anO

ne

EUR

O=0

SFBC

4 Fi

xOne

Eu

ro=1

O

AR

O

cena

0,

1221

***

0,35

49**

*

0,

2869

***

0,91

19**

*

Błąd

stan

d.

(0,0

327)

(0

,045

1)

(0,0

652)

(0

,084

9)

WO

DS

Oce

na

-0,0

038*

* 0,

0000

-0

,003

2*

0,00

00

Błąd

stan

d.

(0,0

017)

(0

,000

1)

(0,0

017)

(0

,000

1)

KO

PE

Oce

na

-0,5

635

-7,2

693*

**

-4,9

602

-29,

1482

***

Błąd

stan

d.

(1,6

502)

(1

,123

6)

(3,4

020)

(2

,768

8)

TEST

F

29,2

7 P-

VA

LUE

<.00

01

TEST

HA

USM

AN

A

14

,00

11,4

1 12

,06

8,68

9,

86

362,

04

P-V

ALU

E

0,12

24

0,17

94

0,14

84

0,27

65

0,19

65

<.00

01

SSE

19

85,1

2 13

50,6

2 19

58,3

5 53

0,86

85

62,9

9 38

08,4

2 D

FE

13

5 19

4 13

5 19

4 13

6 17

7 M

SE

14

,70

6,96

14

,51

2,74

62

,96

21,5

2 PI

ERW

. Z M

SE

3,

83

2,64

3,

81

1,65

7,

93

4,64

R

-KW

AD

RA

T

0,39

0,

47

0,25

0,

32

0,46

0,

92

Puste

kom

órki

wys

tępu

ją, g

dy d

ana

zmie

nna

nie

jest

bra

na p

od u

wagę

w re

gres

ji. S

ymbo

l ***

prz

y oc

enie

par

amet

ru o

znac

za, ż

e wa

rtość

p≤0

,01

dla

test

u

t-Stu

dent

a; sy

mbo

l **

ozna

cza

p≤0,

05; s

ymbo

l * o

znac

za p≤0

,1; p

ozos

tały

ch zm

ienn

ych

nie

moż

na u

znać

za is

totn

e.

War

tość

EU

RO=

1 oz

nacz

a ba

nki c

entra

lne

Euro

syst

emu;

war

tość

EU

RO=

0 oz

nacz

a ba

nki c

entra

lne

spoz

a Eu

rosy

stem

u.

Źródło

: Obl

icze

nia

wła

sne

w sy

stem

ie S

AS.


Załącznik B

63

Tabe

la B

.9. P

orów

nani

e w

ynik

ów e

stym

acji

mod

eli p

anel

owyc

h dl

a po

dokr

esów

z u

wag

i na

okre

s kry

zysu

fina

nsow

ego

PRO

CED

UR

A T

SCSR

EG

SFBC

1 R

anO

ne

KF=

0

SFB

C1

FixO

ne

KF=

1

SFBC

2 R

anO

ne

KF=

0

SFB

C2

FixO

ne

KF=

1

SFBC

4 Fi

xOne

K

F=0

SFBC

4 R

anO

ne

KF=

1 DŁU

GOŚĆ

SZE

REG

U

8

4 8

4 8

4 ST

AŁA

O

cena

6,

1084

***

1,56

46

2,26

69

3,00

00

32,9

855*

**

33,0

588*

**

Błąd

stan

d.

(2,0

144)

(1

,708

3)

(1,8

732)

(1

,945

4)

(5,4

565)

(7

,512

0)

PKB

Oce

na

0,17

30*

0,05

32

Błąd

stan

d.

(0,0

970)

(0

,073

0)

CPI

O

cena

-0

,387

1**

-0,2

887*

*

Błąd

stan

d.

(0,1

555)

(0

,143

6)

CA

R

Oce

na

-0,4

624*

* -0

,320

3

Błąd

stan

d.

(0,2

023)

(0

,458

2)

WK

H

Oce

na

10,1

346

-41,

4714

-6

8,43

53**

-1

5,47

36

Błąd

stan

d.

(7,9

205)

(2

5,18

13)

(31,

8011

) (2

7,05

68)

BC_P

KB

Oce

na

-0,0

112

0,02

23

-0,0

076

0,01

39

-0,1

151*

**

-0,1

537*

**

Błąd

stan

d.

(0,0

182)

(0

,036

3)

(0,0

143)

(0

,029

3)

(0,0

391)

(0

,047

8)

BC_M

IF

Oce

na

-0,0

914

-0,4

635*

* -0

,077

1 -0

,281

6

Błąd

stan

d.

(0,0

790)

(0

,231

2)

(0,0

645)

(0

,252

9)

ZKR

A

Oce

na

-1,9

953

-2,2

384

1,08

89

0,07

74

-13,

4643

***

-7,7

998

Błąd

stan

d.

(1,8

108)

(3

,858

6)

(1,2

396)

(3

,132

2)

(4,9

594)

(5

,643

7)

REK

O

cena

2,

6057

4,

6854

Błąd

stan

d.

(2,8

742)

(5

,177

5)

DY

ST

Oce

na

0,02

70**

* 0,

0082

**

0,01

07

0,00

72**

*

Błąd

stan

d.

(0,0

088)

(0

,003

3)

(0,0

068)

(0

,002

6)

RO

A

Oce

na

1,36

19**

* 0,

9269

***

0,96

25**

* 0,

5801

***

2,16

93**

* 1,

9505

***

Błąd

stan

d.

(0,1

885)

(0

,241

7)

(0,1

396)

(0

,194

5)

(0,4

813)

(0

,538

9)


64

PRO

CED

UR

A T

SCSR

EG

SFBC

1 R

anO

ne

KF=

0

SFB

C1

FixO

ne

KF=

1

SFBC

2 R

anO

ne

KF=

0

SFB

C2

FixO

ne

KF=

1

SFBC

4 Fi

xOne

K

F=0

SFBC

4 R

anO

ne

KF=

1 O

AR

O

cena

0,

0795

***

0,05

76**

0,

1840

***

0,01

12

Błąd

stan

d.

(0,0

189)

(0

,025

0)

(0,0

557)

(0

,046

5)

WO

DS

Oce

na

0,00

01

-0,0

002

0,00

01

-0,0

001

Błąd

stan

d.

(0,0

002)

(0

,000

1)

(0,0

001)

(0

,000

1)

KO

PE

Oce

na

-1,8

974*

-2

,172

1 -1

4,91

35**

* -2

3,76

95**

*

Błąd

stan

d.

(1,0

502)

(3

,528

3)

(3,3

718)

(6

,265

8)

TEST

F

24,7

1

24,9

2

4,91

P-V

ALU

E

<.

0001

<.00

01

<.00

01

TE

ST H

AU

SMA

NA

6,73

7,33

20,6

7 10

,56

P-V

ALU

E

0,66

49

0,

5013

0,00

43

0,15

91

SSE

28

32,8

1 69

9,81

16

85,8

4 45

1,52

16

958,

79

5756

,17

DFE

222

78

222

79

196

107

MSE

12,7

6 8,

97

7,59

5,

72

86,5

2 53

,80

PIER

W. Z

MSE

3,57

3,

00

2,76

2,

39

9,30

7,

33

R-K

WA

DR

AT

0,

30

0,95

0,

24

0,95

0,

68

0,34

Pu

ste k

omór

ki w

ystę

pują

, gdy

dan

a zm

ienn

a ni

e je

st b

rana

pod

uwa

gę w

regr

esji.

Sym

bol *

** p

rzy

ocen

ie p

aram

etru

ozn

acza

, że

wartość

p≤0

,01d

la te

stu

t-S

tude

nta;

sym

bol *

* oz

nacz

a p≤

0,05

; sym

bol *

ozn

acza

p≤0

,1; p

ozos

tały

ch zm

ienn

ych

nie

moż

na u

znać

za is

totn

e. W

ynik

i tes

tu H

ausm

ana

dla

mod

elu

SFBC

1 K

F=1

i SFB

C 2 K

F=1

nie

zostały

wyl

iczo

ne z

uwag

i na

zbyt

kró

tki s

zere

g cz

asow

y=4

przy

9 zm

ienn

ych

objaśn

iają

cych

. Dla

wer

yfik

acji

testó

w d

iagn

osty

czny

ch

przy

jęto

p≤0

,01.

W

artość

KF=

1 oz

nacz

a la

ta k

ryzy

su fi

nans

oweg

o (2

007-

2010

); w

artość

KF=

0 oz

nacz

a la

ta b

ez k

ryzy

su fi

nans

oweg

o (2

005-

2006

ora

z 201

1-20

16).

Źródło

: Obl

icze

nia

wła

sne

w sy

stem

ie S

AS.


Załącznik B

65

Tabela B.10. Siła finansowa banków centralnych UE według podgrupy krajów z uwagi na przynależność do strefy euro (w %)

SFBC1 SFBC2 SFBC4 KRAJE STREFY EURO 9,98 4,28 33,46 POZOSTAŁE KRAJE UE 7,30 3,77 33,21 Razem 8,86 4,07 33,35


Tabela B.11. Siła finansowa banków centralnych UE według podokresu z uwagi na okres kryzysu finansowego (w %)

SFBC1 SFBC2 SFBC4

OKRES Z KRYZYSEM FINANSOWYM 8,19 3,39 32,62 OKRES BEZ KRYZYSU FINANSOWEGO 9,20 4,41 33,72 RAZEM 8,86 4,07 33,35



66

Tabela B.12. Wyniki statystyk i testów diagnostycznych modeli GMM2 SFBC1 SFBC2 SFBC4

TEST AR(M) – OPÓŹNIENIE 1 -2,79 -1,15 -1,83 P-VALUE 0,9974 0,8750 0,9667 TEST AR(M) – OPÓŹNIENIE 2 -0,68 -1,11 -1,03 P-VALUE 0,7515 0,8676 0,8478 DF 45 45 46 SSE 30711,57 77541,73 1099790,20 DFE 280 281 282 MSE 109,68 275,95 3899,97 PIERW. Z MSE 10,47 16,61 62,45


Tabela B.13. Wyniki estymacji dynamicznym modelem panelowym GMM2 SFBC1 SFBC2 SFBC4

SFBC_1 Ocena 0,3712*** 0,4349*** 0,1002*** Błąd stand. (0,0066) (0,0065) (0,0048) PKB Ocena 0,1847*** Błąd stand. (0,0054) CPI Ocena -0,1677*** Błąd stand. (0,0227) CAR Ocena 0,7699*** Błąd stand. (0,0281) WKH Ocena -48,3365*** -75,3114*** Błąd stand. (1,5712) (10,3188) BC_PKB Ocena -0,0534 -0,0956*** -0,6548*** Błąd stand. (0,0087) (0,0065) (0,0094) BC_MIF Ocena -0,0862 0,1377*** Błąd stand. (0,0184) (0,0158) ZKRA Ocena -24,8468 33,4214*** 117,9984*** Błąd stand. (4,1081) (5,0326) (7,8174) REK Ocena 0,0000 0,0000 Błąd stand. 0,0000 0,0000 DYST Ocena 0,0145*** 0,0188*** Błąd stand. (0,0004) (0,0001) ROA Ocena 1,4726*** 1,3156*** 1,4640*** Błąd stand. (0,0400) (0,0066) (0,1134) OAR Ocena 0,1142*** 0,1875*** Błąd stand. (0,0031) (0,0141) WODS Ocena -0,0005*** -0,0007 Błąd stand. (0,0001) (0,0000) KOPE Ocena 0,5659** 3,9711*** Błąd stand. (0,2277) (0,7555)

Puste komórki występują, gdy dana zmienna nie jest brana pod uwagę w regresji. Symbol *** przy ocenie parametru oznacza, że wartość p dla testu t-Studenta p≤0,01; symbol ** oznacza p≤0,05; symbol * oznacza p≤0,1; pozostałych zmiennych nie można uznać za istotne.


www.nbp.pl