•Perçin çözülemeyen bağlantı elemanıdır.

•Kaynak teknolojisindeki hızlı gelişme sonucunda

yerini çoğunlukla kaynaklı bağlantılara bırakmıştır.

•Sınırlı olarak çelik kazan ve kap konstrüksiyonlarında

ve hassas cihaz tekniğinde kullanılmaktadır.

PERÇİN BAĞLANTILARI

Bu sunu farklı kaynaklardan derlemedir.

Perçin bağlantıları;

• köprü kren, kule gibi çelik yapılarda ve uçaklarda

kuvvet taşımak için

• yüksek basınçlı kazanlarda kuvvet taşımak ve

sızdırmazlık sağlamak için

• düşük basınçlı kaplarda yalnızca sızdırmazlığı

sağlamak için yapılmaktadır.

•Birleştirilecek parçaların delinmesi sebebiyle

malzeme mukavemetinin azalması,

•bindirme parçalan, kapak parçalan ve perçin başlan

nedeniyle malzeme israfı ve ağırlık artışı

•işçilik yönünden fazla zaman alması

Perçin bağlantılarının dezavantajları

•Kaynak bağlantılarında olduğu gibi birleşme yerinde

ergime sebebiyle kristal yapıda değişmeler

(mukavemet azalması) olmaması,

•ısıl etkilerden dolayı kontrol edilemeyen iç gerilmeler

ve çarpılmalar olmaması,

•kalite kontrol yöntemlerinin çok basit olması

Perçin bağlantılarının avantajları

Dövülmemiş perçin silindirik bir gövde ve bir baş

kısmından ibarettir. Perçinler perçin başlarının ve

gövdelerinin özelliklerine göre sınıflandırılırlar. (TS 94)

PERÇİN ÇEŞİTLERİ VE MALZEMELERİ

Perçinin kapama baş teşkili için dövülmesi esnasında

büyük şekil değiştirme özelliğine sahip olması istenir.

Bu sebepte perçin malzemesi olarak St 34 ve St 44

kullanılır.

Perçinleme işleminde perçin malzemesinin

perçinlenen malzemelerle aynı olmasına dikkat

etmek gereklidir.

Cu, Al ve çeşitli alaşımlardan yapılan perçinler ayrıca

yalıtkanlık istenen yerlerde poliyamid, teflon gibi

plastik malzemelerden yapılan perçinlerde

kullanılmaktadır.

Perçin Bağlantısının Yapılışı ve Perçin Dikiş Şekilleri;

•Perçinlenecek parçalar üzerine delikler zımba ile veya

matkap ile açılır. Zımba ile delik açmada delik

kenarlarında çatlaklar meydana geldiğinden önemli

işlerde matkapla delik açma işlemi tercih edilir.

Delikler rayba ile de düzeltilirler.

•Perçin elle veya makina ile soğuk veya sıcak

dövülerek "kapama başı" teşkil edilir.

•El ile perçinlerde çekiçle veya hava tabancası ile baş

yavaş yavaş şişirilerek şekillendirilir.

•Perçinlerin sıcak veya soğuk olarak dövülmesi perçin

çapına ve malzemesine bağlıdır. Genellikle 10 mm

den küçük çaptaki perçinler soğuk dövülür.

•Al, Cu gibi malzemelerden yapılmış perçinler de ısı

tesiri ile kristal yapılarında değişmeler olacağı için

soğuk olarak dövülürler.

•10 mm den büyük çaplı çelik perçinler ise gerekli

kuvvetin fazla olması ve malzemenin çatlama

etkisinden dolayı 950-1000° C (açık kırmızı)

dövülürler.

Sıcak perçinlemede soğuma sonucu perçin gövdesi

kısalacağından bağlanan parçalar birbirlerine ek bir

kuvvet ile bastırılırlar sağlam, yüksek zorlanmalara

uygun, sızdırmazlık özelliği daha iyi bir bağlantı elde

edilir.

Ancak perçin kesitinde meydana gelen ek çekme

gerilmeleri sebebiyle perçinin aşın zorlanmaması için

bağlanan parçaların toplam kalınlığı ∑tç ≤ 4.d

olmalıdır.

Perçinlerin geçeceği delik çapı 10>d mm çapındaki

perçinler için perçin çapından 1 mm büyük yapılır.

•Perçinlerin yerleştirilme şekli bağlantının göreceği

işe iletilecek kuvvetin büyüklüğüne ve perçinleme için

mevcut yere bağlıdır.

•Bağlantıya her iki yandan erişilmemesi durumunda

kullanılan tek taraflı (kör) perçinleme işlemi oldukça

enteresandır. Şekildeki örneklerden de görüleceği gibi

bu işlem patlayıcı madde, çekme çubuğu veya çakma

pimi vasıtasıyla yapılabilir.

Perçin bağlantılarının sınıflandırılması

-Bağlantıda bulunan perçinlerde kesilmeye zorlanan

kesit sayısına göre tek tesirli, çok tesirli.

-Perçinlerin sıra sayısına göre tek sıralı ve çok sıralı.

Çok sıralı perçin bağlantıların da perçinlerin diziliş

durumuna göre paralel ve çapraz dikişli

-Perçinlenecek parçaların birleştirilme şekillerine göre

bindirme ve alın (kapaklı) perçin bağlantısı

Perçin bağlantıları; Bindirme, Alın veya Kapaklı olabilir.

Her iki bağlantı; tek sıralı, iki sıralı, üç sıralı olabilir.

İki sıralı ; paralel ve atlamalı

Üç sıralı sadece atlamalı olabilir.

PERÇİN BAĞLANTILARININ HESABI

Perçin bağlantılarında görülen hasarları

•perçinin uğradığı hasarlar ve

•birleştirilen parçaların uğradığı hasarlar olmak üzere

iki şekilde,

meydana gelen gerilmeler açısından ise kesme

gerilmesi, yüzey basıncı ve eğilme gerilmesi olmak

üzere üç şekilde inceleyebiliriz.

PERÇİN BAĞLANTILARININ HESABI

Perçin hesabı iki basit kabule dayanır.

1. Perçinleme işlemi sonucunda perçin gövdesi deliği tam olarak doldurur.

2. Kuvvet bir parçadan diğerine tamamen perçin gövdesi tarafından iletilir.

Simetrik yüklü perçin

bağlantısında kuvvetin

doğrultusu perçin

sisteminin ağırlık

merkezinden geçer.

Eksantrik yüklü perçin

bağlantısında kuvvet in

doğrultusu perçin

sisteminin ağırlık

merkezinden geçmez.

Perçin bağlantıları “Simetrik” veya “Eksantrik” yüklü olabilir.

Simetrik yüklü perçin bağlantılarına etkiyen dış

kuvvetlerin perçinlere eşit olarak dağıldığı kabul edilir.

Perçin iki tür zorlanmanın etkisi altındadır.

•Perçin deliği ile peçin şaftı arasındaki YÜZEY

BASINCI zorlanması

•Perçin gövdesinin KESİLMESİ

Simetrik Yüklü Perçin Bağlantılarının Hesabı

Perçinin KESİLMESİ

Perçinin YÜZEY BASINCI nedeni ile EZİLMESİ

em21d4

.n.z

F

em1

ps.d.z

Fp

Sacın KOPMASI

Sacın YÜZEY BASINCI nedeni ile EZİLMESİ

em1

ç )zdb(s

F

em1

ps.d.z

Fp

Sacın YIRTILMASI

em1

1 s)2d

e.(2.z

F

Eksantrik Yüklü Perçin Bağlantılarının Hesabı

•Perçin sisteminin ağırlık merkezi bulunur.

•Her perçinin ağırlık merkezine uzaklığı bulunur.

•Dış kuvvet moment ve kuvvet şeklinde ağırlık merkezine taşınır.

•Dış kuvvet F perçinlere eşit olarak dağıtılır.

•Moment’ den dolayı perçinlere gelen FM kuvveti bulunur.

•Perçinlerdeki bileşke kuvvet hesaplanır, en çok zorlanan perçine göre

hesap yapılır.

z

FFFz

z

1n

2n

zM

r

r.MF

z

Kuvvet taşımak veya Kuvvet taşımak ve Sızdırmazlık sağlamak amacıyla

yapılmış perçin bağlantılarında bağlantı boyutlarını belirlemek için,

1211

11

d3......5.1e;d3......5.1e

d6......3t;s.2d