277

Pangalawang Batas ang ibig sabihin ng Deuteronomio. Ganito ang itinawag dito dahil sapagkakalagay nito sa ating Biblia pagkatapos ng kabuuan ng mga batas na nasa mga aklat ngLevitico at Mga Bilang. Subalit unang isinulat ang Deuteronomio kaysa mga ito. Para pag-isahin ang mga utos at mga kaugalian ang unang layunin nito at para ibigay sa Israel ang Batasna katatagpuan nito ng buhay.

At nang inedit ang Deuteronomio, sa ika-7 dantaon bago dumating si Kristo, higit salimandaang taon na ang lumipas mula nang makipagtagpo si Moises sa Diyos. Nasakop na anglupain ng Kanaan, naitatag na ang Kaharian nina David at Solomon at pagkatapos ay nahati.Bumagsak na ang mas malaki at mas masaganang probinsya sa hilaga na tinatawag na Kaharianng Israel. At gayon ding kapalaran ang nagbabanta nang mga taong iyon sa Kaharian ng Judana probinsya sa timog.

Noon ipinagbigay-alam ang Batas na ito ni Yawe. Inilantad nito sa kanyang bayan angdahilan ng kanilang mga pagkatalo at iniaalok ang isang pagkakataon para maligtas. Matagalna itong nalimutan sa Templo sa panahon ng pag-uusig ni Manases. Ngunit ang pagkatuklas ditosa taong 622 (2 H 22) ang siyang pinakaugat ng reporma ni Yosias.

Si Moises at ang Deuteronomio

Tinanggap ng bayan ng Israel at ng kanilang mga pastol ang Deuteronomio bilang salita ngDiyos at aral ni Moises, pero ang mga pari at ang mga propeta naman ang sumulat nito. Binuodnila sa mga pahinang ito ang kanilang karanasan sa kabuuan ng kanilang kasaysayan.

Tulad sa iba pang mga libro sa Biblia, inilagay sa bibig ni Moises ng mga sumulat ngDeuteronomio ang mga diskursong gusto nila mismong sabihin sa kanilang bayan. Gawa-gawalamang ang pagsasalaysay nila na bago mamatay ay nakinikinita na ni Moises ang masaklap nakapalarang naghihintay sa kanyang bayan. Sinasabi nilang sa kanya galing ang mga babala atmga batas na pupuwede pang magligtas sa Israel. Sa totoo’y ginagamit ng Deuteronomio angpangangaral ng mga propeta tungkol sa katarungan at pag-ibig: ito ang kauna-unahangpagsisikap na ginawa sa daigdig para bumuo ng isang lipunang may pagkakaisa’t pagka-kapatiran.

(PAGE 277)

DEUTERONOMIO

278DEUTERONOMIO 11 Ito ang mga salitang sinabi ni Moisessa buong Israel sa Disyerto ng Araba sa

kabilang ibayo ng Ilog Jordan, sa tapat ng Suf,sa pagitan ng Paran, Tofel, Labam, Haserot atDishab. 2 Mula sa Bundok Horeb hanggangKades-Barnea, labing-isang araw nilang nilakadang kabundukan ng Seir. 3 At ngayon, sa unangaraw ng ikalabing-isang buwan sa ikapat-napung taon ng kanilang pag-alis sa Ehipto,sinabi ni Moises sa mga anak ng Israel anglahat ng iniutos sa kanya ni Yawe tungkol sakanila.

4 Pagkalupig kay Sihong taga-Hesbon na haring mga Amorreo at kay Og na hari ng Basan nanaghahari sa Astarot at Edrei, 5 sinimulangipaliwanag ni Moises ang batas na ito. Nasalupain sila ng Moab, sa kabilang ibayo ng Jor-dan.

Ang unang pagsasalita ni Moises:ang mga hukom

• Sinabi ni Moises: 6 “Sa Bundok Horeb,sinabi sa atin ni Yaweng Diyos natin – Matagal nakayo sa bundok na ito. 7 Iwan ninyo ang lugar naito at magpunta sa kabundukan ng mga Amor-reo at sa mga karatig-bayan nito sa Araba, saKabundukan, sa Kapatagan, sa Negeb at saDalampasigan, sa lupain ng mga Kananeo atLebanon, hanggang sa malaking Ilog Eufrates.

8 Tingnan ninyo, iniaalok ko sa inyo anglupaing ito, puntahan ninyo at angkinin anglupaing ipinangako ko sa inyong mga ninuno,

kina Abraham, Isaac at Jacob, at sa lahat nilanginapo.

9 Sinabi ko sa inyo nang panahong iyon –Hindi ko kayo kayang pasaning mag-isa.10 Pinarami kayo ni Yaweng Diyos ninyo, attingnan ninyo, sindami na kayo ngayon ng mgabituin sa langit! 11 At libong ulit pa sana kayongpadamihin ni Yaweng Diyos ng inyong mganinuno, at pagpalain gaya ng ipinangako niya.

12 Ngunit paano ko malulutas na mag-isa anglahat ninyong problema at usapin? 13 Pumilikayo ngayon ng mga lalaking matalino, mauna-wain at kinikilala mula sa bawat tribu ninyo. Atitatalaga ko silang pinuno ng sambayanan.

14 At sumagot naman kayo – Maganda angipinagagawa mo sa amin. 15 Kayat mula sa mgapinuno ng inyong mga tribu, pumili ako ng mgataong marunong at kinikilala, at itinalaga silabilang mga pinuno ng tigsasanlibo, tigsasan-daan, tiglilimampu at tigsasampu, at bilang mgaopisyal din para sa bawat tribu. 16 At ibinigay koang utos na ito sa mga hukom – Asikasuhinninyo ang mga reklamo ng inyong mga kapatid,at hatulan nang may katarungan ang mgausapin ng mga magkakapatid na Israelita, o ngisa sa kanila at ng dayuhan sa inyong piling.

17 Huwag kayong magpapaimpluwensyakaninuman sa inyong paghuhukom, kundi pa-reho ninyong pakinggan ang dukha at ang ma-yaman, ang makapangyarihan at ang mahina.At huwag kayong matakot kaninuman sapagkatkayo’y mga kinatawan ng Diyos. At kung may

Ang Pag-ibig ng Diyos at ang Lupang Pangako

Iniutos ni Moises na sakupin ang lupain ng Kanaan. Sinasabi ng Deuteronomio na dahilregalo ng Diyos ang lupang ito, kailangang sundin ng Israel ang Batas para manatili ito sakanilang pag-aari.

Tanging paglilingkod lamang kay Yawe ang mga salita ni Moises. Inilalahad naman ngayonng Deuteronomio ang mga dakilang batas ng pag-ibig ng Diyos.

Ang Diyos ang unang nagmamahal. Hindi basta-basta na lamang ibinibigay ng Diyos angkanyang pag-ibig sa lahat, kundi minamahal niya sa natatanging paraan ang mga pinili niyangmaglingkod sa kanya (Dt 7:6-8). At nasa mga ekstraordinaryong pagkilos ng Diyos para saIsrael nang ilabas niya ito mula sa Ehipto (Dt 4:32-40) ang magpapatunay sa pagkapili sa Israel.

Kailangang tumugon ang Israel sa Diyos nang may pag-ibig sa puso (na siyang wala sasampung utos). Tingnan Dt 6:1-9.

Kailangang manatiling nagkakaisa ang mga Israelita, marunong magmahal at magpatawadsa isa’t isa (Dt 15). At kailangan silang magkaisa na ang iisang Templo ng Jerusalem angpinakasentro (Dt 12).

Ang pagmamahal sa Diyos ay pagmamahal sa kanya sa katapatan (Dt 13).

1

279 DEUTERONOMIO 1usaping maging napakahirap para sa inyo,dalhin ninyo ito sa akin at ako ang haharap dito.

18 Nang panahong iyon, sinabi ko sa inyo anglahat ng dapat ninyong gawin.

Pag-alaala sa paghihimagsik sa Kades19 Sa wakas, pagkaalis natin sa Horeb, ni-

lakad natin ang malawak at nakakatakot nadisyertong nakita ninyo patungo sa kabundu-kan ng mga Amorreo, tulad ng iniutos sa atin niYaweng Diyos natin. At pagdating natin saKades-Barnea, 20 sinabi ko sa inyo –

Dumating kayo ngayon sa kabundukan ngmga Amorreo na ibinibigay sa atin ni YawengDiyos natin. 21 Tingnan mo, Israel, ang lupaingibinibigay sa iyo ni Yawe. Umahon ka at ang-kinin ito, gaya ng sinabi sa iyo ni Yaweng Diyosng iyong mga ninuno. Huwag kang matakot nipanghinaan ng loob.

22 At lumapit kayong lahat sa akin, at inyongsinabi – Magpadala tayo ng ilang lalaki na uunasa atin para saliksikin ang lupain, at sabihin saatin ang daan papunta sa mga siyudad na pu-puntahan natin.

23 Maganda ang mungkahing iyon, kayapumili ako ng labindalawang lalaki mula sa inyo,isa para sa bawat tribu. 24 Umalis sila at umahonsa kabundukan hanggang makarating sila saLambak ng mga Ubasan, at sinaliksik ito.25 Pagdating nila roon, kumuha sila ng mgabunga ng lupa, dinala nila ang mga ito pabalik atisinalaysay sa atin ang kanilang nakita. Sinabinila – Maganda ang lupaing ibinibigay sa atin niYaweng Diyos natin.

26 Ngunit ayaw ninyong umahon, kundi nag-rebelde laban sa utos ni Yaweng Diyos ninyo.27 At nagsimula kayong bumulung-bulong sainyong mga tolda – Ayaw na sa atin ni Yawe.Inilabas niya tayo sa Ehipto para lamang ibigaysa kamay ng mga Amorreo na lilipol sa atinglahat. 28 Saan tayo pupunta? Tinakot tayo ngating mga kapatid sa kanilang ibinalita sa atin

na: Mas malalakas at mas malalaki kaysa atinang mga tao roon. Malalawak ang siyudad atabot hanggang langit ang mga pader. Atnakakita pa kami roon ng mga higante.

29 At sinabi ko sa inyo – Huwag kayongmasindak ni matakot sa kanila. 30 Si YawengDiyos ninyo na nangunguna sa inyo ang siyaring lalaban para sa inyo tulad ng ginawa niyapara sa inyo sa Ehipto. 31 Nakita rin ninyo angkanyang ginawa sa disyerto, pinasan niya kayohabang daan tulad ng pagpasan ng ama sakanyang anak hanggang makarating tayo salugar na ito.

32 Ngunit hindi pa rin ninyo pinaniwalaan siYaweng Diyos ninyo. 33 Siya ang nanguna sainyo sa inyong paglalakbay sa paghanap nglugar na mapagkakampuhan. Itinuro niya sainyo ang daan sa pamamagitan ng apoy kunggabi at ng ulap kung araw.

34 At nang marinig ni Yawe ang ingay nginyong mga reklamo, nagalit siya at kanyangisinumpa – 35 Wala isa man sa masamang lahingito ang makakakita sa magandang lupaingipinangako kong ibibigay sa inyong mga ninuno36 maliban kay Kaleb na anak ni Yefone.Makikita niya ito, at ibibigay ko sa kanya at sakanyang mga anak ang lupang kanyangnilakad, sapagkat matapat siyang sumunod kayYawe.

37 Nagalit din sa akin si Yawe gawa ninyo,kaya sinabi niya sa akin – At pati ikaw, hindi karin makapapasok doon, 38 kundi ang iyongayudanteng si Josue na anak ni Nun ang siyangmakapapasok. Palakasin mo ang kanyang loobsapagkat siya ang magbibigay sa Israel ngpamana nito. 39 Ang inyong mga anak na walapang muwang ngayon sa mabuti at sa masamaang makapapasok doon. Sa kanila ko ibibigayang lupain at magiging kanila ito. 40 Ngunit parasa inyo, bumalik kayo sa disyerto papunta saDagat ng Mga Tambo.

41 At sumagot kayo sa akin – Nagkasala kami

Inaalaala ng unang kabanata ang pagkakaroon ngmga hukom. Dahil si Moises ang unang mambabatasng kanyang bayan, lagi nang ang kanyang awtoridadang siyang tutukuyin ng mga dumating na kasunodniya. Ginugunita rin nito ang paghihimagsik sa Kades:mula pa sa simula ng kanilang kasaysaya’y napatu-nayan na ng Israel kung gaano kabigat ang kabayaranng pagsalungat sa magaling na tagubilin ng kanyangDiyos.

Isinasalaysay naman ng ikalawa’t ikatlong kabanataang pagdating sa Lupang Pangako. Si Yawe angsiyang naghatid sa kanila sa kanilang lupa at kailangannila siyang pakinggan kung gusto nilang patuloy namabuhay nang malaya sa kanilang lupain.

• 1.6 May kanyang mga batas ang bawat bansa.Bunga ito ng mahabang karanasan ng bayan at ngpagninilay ng mga pinuno nito. Sa ganito ring paraannabuo ang mga batas ng Israel. Ngunit kaiba sa ano pamang bansa ang karanasan ng Israel.

Kaya isang mahabang diskurso ang inilalagay sabibig ni Moises ng mga sumulat ng Deuteronomiobilang introduksyon sa mga batas ng Israel. Ditoipinaaalaala sa Israel ang panimulang karanasangiyon. Hindi inuulit ng mga unang kabanatang ito angtungkol sa mismong pag-alis sa Ehipto kundi angtungkol sa mga pangyayari sa disyerto lalo na angnangyari sa Kades na oasis sa timog ng Palestina kungsaan “apatnapung taong” tumigil ang mga Israelita.

280DEUTERONOMIO 1kay Yawe. Aahon na kami ngayon at lalabangaya ng iniutos sa atin ni Yaweng Diyos natin.Kaya kinuha ng bawat isa ang kanyang mgasandata, sa pag-aakalang madali ang umahonsa kabundukan. 42 Subalit sinabi sa akin ni Yawe– Sabihin mo sa kanilang huwag umalis paralumaban sapagkat wala ako sa kanila, kunghindi’y matatalo sila ng kanilang mga kaaway.

43 Sinabi ko ito sa inyo ngunit hindi kayonakinig. Sinuway ninyo ang utos ni Yawe atumahon pa rin sa kabundukan sa inyong kaya-bangan. 44 At hinarap kayo’t pinagtataga ngmga Amorreong nakatira sa kabundukang iyon,para silang mga putakteng humabol sa inyomula Seir hanggang Horma. 45 At lumuluhakayong nagbalik sa harap ni Yawe, ngunit hindiniya kayo dininig o pinakinggan man ang in-yong tinig. 46 Kaya matagal na panahon kayongtumigil sa Kades, at alam ninyo kung gaanoiyon.Ang daan sa disyerto

1 At bumalik tayo at naglakad patungosa disyerto sa daang papunta sa Dagat ng

Mga Tambo, gaya ng iniutos sa akin ni Yawe. Atmatagal nating nilibot ang kabundukan ng Seir.

2 At sinabi sa akin ni Yawe – 3 Matagal nakayong naglilibot sa kabundukang ito, lumikokayo ngayon sa hilaga. 4 Iutos mo ito sa samba-yanan: Dadaan kayo sa lupain ng inyong mgakamag-anak, ang mga taga-Seir na mga anak niEsau. Katatakutan nila kayo, ngunit pakainga-tan ninyong 5 huwag silang lusubin sapagkathindi ko ibibigay sa inyo ang kanilang lupain nikapirasong lupa na inyong tinutuntungan. KayEsau ko ibinigay ang kabundukan ng Seir bilangkanyang pag-aari. 6 Babayaran ninyo sila ngpilak para sa inyong pagkain at inumin, 7 sapag-kat pinagpala ka ni Yawe sa lahat mong gawa, atkasama mo siya sa iyong paglalakbay sa ma-lawak na disyertong ito. Apatnapung taon monang kasama si Yawe, at kailanma’y di kanagkulang ng anuman.

8 Kaya dumaan tayo sa lupain ng ating mgakamag-anak na mga taga-Seir na mga anak niEsau. Iniwan natin ang daan ng Araba papun-tang Elat at Asion-Gaber, at lumiko tayo sadaang papunta sa disyerto ng Moab.

9 At sinabi sa akin ni Yawe – Huwag monglusubin ang Moab o ibuyong lumaban, sapagkathindi ko ibibigay sa iyo ang alinman sa lupainnito. Ibinigay ko na ang Ar sa mga anak ni Lotbilang kanilang pag-aari.

10 (Noong una’y mga Emim ang nakatiraroon – isang bayang malaki, marami at sin-tangkad ng mga Anakim. 11 Itinuturing din silang

mga higante tulad ng mga Anakim, pero tina-wag silang Emim ng mga Moabita. 12 Dati ringnakatira sa Seir ang mga Horeo, ngunit pina-layas sila at pinatay ng mga anak ni Esau. At silaang tumira sa kanilang lugar tulad ng ginawa ngIsrael sa lupaing kanilang pag-aari na bigay sakanila ni Yawe.)

13 At ngayon, tumawid kayo sa ilog ng Zared.Nagpunta nga tayo sa ilog ng Zared. 14 Tat-

lumpu’t walong taon na tayong naglalakad mulaKades-Barnea hanggang sa pagtawid natin sailog, hanggang pumanaw na ang buong hene-rasyon ng mga mandirigma, tulad ng sinabi niYawe. 15 Laban sa kanila maging ang kamay niYawe, hinayaan silang mamatay sa kampohanggang sila ay maubos.

16 Sa wakas, pagkamatay ng lahat ngmandirigma, 17 nakipag-usap sa akin si Yawe atkanyang sinabi – 18 Papasok ka ngayon sa mgahangganan ng Moab na katapat ng siyudad ngAr, 19 at makakaharap mo ang mga Amonita.Huwag mo silang lusubin ni hamunin sapagkathindi ko ibibigay sa iyo ang anumang lupain ngmga Amonita. Ibinigay ko na iyon sa mga anakni Lot bilang pag-aari.

20 (Itinuturing din iyong lupain ng mga hi-gante na dating nakatira roon. Zommim angtawag sa kanila ng mga Amonita. 21 Sila’y isangbayang malakas at marami, matatangkad atmalalaking tulad ng mga Anakim. Subalit nilipolsila ni Yawe sa pamamagitan ng kamay ng mgaAmonita na nagtaboy sa kanila at umangkin sakanilang lupain, 22 tulad ng kanyang ginawa samga anak ni Esau na nasa Seir; nilipol nila angmga Horeo at inangkin ang kanilang lupainhanggang ngayon. 23 Gayon din ang ginawa niyasa mga Heveo na nakatira sa mga kampohanggang Gaza; pinalayas sila ng mga Caftore-ong pumataya sa kanila at sumakop sa kanilanglugar.)

24 Tumawid kayo sa Ilog Arnon. Tingnanninyo, ibinibigay ko sa inyong mga kamay siSihon, ang Amorreong hari ng Hesbon, sampung buo niyang lupain. Simulan mo ngayon dinna angkinin ang kanyang lupain at makipagla-ban sa kanya. 25 At sisimulan ko namang papag-hariin sa lahat ng bayan sa silong ng langit angtakot at sindak sa iyo. Marinig lamang nila angpangalan mo’y manginginig silang parang ba-baeng nanganganak at masisiraan ng loob saharap mo.

Ang tagumpay laban kina Sihon at Ogat pagsakop sa kanilang lupain

26 Mula sa disyerto ng Kedemot, nagpadalaako ng mga sugo kay Sihong hari ng Hesbon,

2

281 DEUTERONOMIO 3hindi natin naagaw sa kanila: ang buong rehiyonng Argob na kaharian ni Og sa Basan. 5 Anglahat ng ito’y mga siyudad na napapaderannang mataas, may mga pinto at trangka, bukodsa napakaraming nayong walang pader.

6 Pinuksa natin ang mga ito para kay Yawe,pinatay ang lahat ng tao, tulad ng ginawa natinkay Sihong hari ng Hesbon: pinuksa natin parakay Yawe ang lahat ng siyudad, ang mga lalaki,mga babae at mga bata. 7 Mga hayop lamang atmga nasamsam sa mga siyudad ang tangingitinira natin para sa ating sarili. 8 Inagaw natinnang panahong iyon ang lupain sa dalawangharing Amorreo, ang lupain sa kabilang ibayong Jordan mula sa Ilog Arnon hanggang BundokHermon 9 (Siryon ang tawag ng mga taga-Sidonsa Hermon, at Senir naman ang tawag dito ngmga Amorreo). 10 At nabihag natin ang lahat ngsiyudad sa talampas at ang buong lupain ngGalaad at Basan hanggang Selka at Edrei, mgasiyudad sa Basan na kaharian ni Og.

11 (Si Og na hari ng Basan ang kahuli-hu-lihang nalalabi sa lahi ng mga higante. Makikitasa Rabba na siyudad ng mga Amonita angkanyang kamang bakal na apat at kalahatingmetro ang haba, at dalawang metro naman anglapad.)

12 At napasaatin ang lupaing iyon. Ibinigay kosa mga tribu ng Ruben at Gad ang kalahati sakabundukan ng Galaad pati ang mga siyudadnito, mula sa Aroer sa tabi ng Ilog Arnon. 13 Atibinigay ko naman sa kalahati ng tribu ng Ma-nases ang nalalabi sa Galaad at ang buongBasan na kaharian ni Og, kasama ang buongrehiyon ng Argob. Noo’y tinatawag na lupa ngmga higante ang buong lupain ng Basan.

14 Kinuha ni Yair na anak ni Manases angbuong rehiyon ng Argob hanggang sa mgahangganan ng Gesuri at Maacati. Tinawag niyasa kanyang pangalan ang mga siyudad na ito nahanggang ngayo’y tinatawag na mga nayon ngYair.

15 Ibinigay ko ang bahagi ng Galaad kayMakir. 16 At para naman sa mga tribu ng Rubenat Gad, ibinigay ko ang lupain mula sa Galaadpalusong hanggang Ilog Arnon (nasa kala-gitnaanan ng ilog ang hangganan) at hanggangIlog Yabok na kahanggan ng lupain ng mga anakni Amon. 17 Kahanggan nito sa kanluran angAraba, at sa silangan nama’y ang Jordan mulasa Keneret hanggang sa dagat sa disyerto natinatawag na Dagat Asin, sa paanan ng BundokPisga.

18-19 Pagkatapos, iniutos ko noon sa inyo –Ibinigay sa inyo ni Yaweng ating Diyos ang

taglay ang pahatid na ito ng kapayapaan –27 Padaanin mo ako sa iyong lupain, at sa daanlamang ako mananatili, hindi ako liliko sa kanano sa kaliwa man. 28 Pagbilhan mo kami ngpagkain na babayaran namin ng salapi upangmakakain kami, at ng tubig upang makainomkami. Padaanin mo lamang kami 29 tulad ngginawa sa amin ng mga anak ni Esau na nasaSeir at ng mga Moabitang nasa Ar, hanggangmakarating kami sa Jordan at makapasok salupaing ibinibigay sa amin ni Yaweng Diyosnamin.

30 Subalit hindi tayo pinadaan ni Sihong haring Hesbon, sapagkat pinagmatigas siya niYaweng Diyos ninyo upang ibigay siya sa atingmga kamay, tulad ng ginawa niya ngayon.

31 At sinabi sa akin ni Yawe: ‘Tingnan mo,mula ngayo’y ibinibigay ko na sa iyo si Sihon atang kanyang lupain’. Simulan mo nang sakupinang kanyang lupain. 32 Kaya lumabas si Sihonkasama ang lahat niyang tauhan para harapintayo at labanan sa Hasa. 33 At ibinigay siya saatin ni Yaweng Diyos natin, at nalupig natin siyapati ang kanyang mga anak at lahat niyangtauhan. 34 Nang panahong iyon, nabihag natinang lahat nilang siyudad at pinuksa ang mga itopara sa Diyos, pinatay ang lahat ng tagaroon,mga lalaki, mga babae at mga bata. Walatayong itinirang buhay isa man, 35 liban sa mgahayop na kinuha natin, gaya ng mga nasamsamnatin mula sa lunsod na ating sinakop.

36 Mula sa siyudad ng Aroer na nasa tabi ngIlog Arnon hanggang Galaad, walang nayon osiyudad na hindi natin nabihag: ang lahat ayibinigay sa atin ni Yaweng Diyos natin 37 liban salupain ng mga Amonita na hindi natin ginalaw,ang mga pampang ng Ilog Yabok at ang mgasiyudad sa kaburulan – ang lahat ng lugar naipinagbawal sa atin ni Yaweng Diyos natin.

1 Sa pagbabalik natin, dumaan tayo salandas papuntang Basan. Lumabas si Og

na hari ng Basan, kasama ang lahat niyangtauhan para labanan tayo sa Edrei. 2 At sinabi saakin ni Yawe – Huwag kang matakot sa kanyasapagkat ibinibigay ko siya sa iyong mgakamay pati ang buo niyang bayan at ang kan-yang lupain. Gawin mo sa kanya ang ginawa mokay Sihong Amorreo na haring taga-Hesbon. –3 At ibinigay nga sa ating mga kamay ni YawengDiyos natin si Og na hari ng Basan at ang buoniyang bayan. At tinaga natin silang lahat, atwalang iniwang buhay isa man.

4 Sinakop natin noon ang lahat nilang siyu-dad, wala isa man sa animnapung siyudad ang

3

282DEUTERONOMIO 3lupaing ito para angkinin. Ngunit ang inyongmga asawa, mga anak at mga alagang hayop(alam kong napakarami ng inyong mga hayop),sila lamang ang maiiwan sa mga siyudad naibinigay ko sa inyo. At lahat naman ng mala-lakas na lalaki ang mangungunang nasasanda-tahan sa kanilang mga kapatid na Israelita20 hanggang bigyan sila ni Yawe ng lugar nakanilang mapagpapahingahan tulad ng pagbi-bigay niya sa inyo. At aangkinin din nila anglupaing nasa kabilang ibayo ng Jordan na ibi-bigay sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo. At pag-katapos, makababalik na ang bawat isa sa inyosa sarili niyang pamanang bigay ko sa inyo.

21 Iniutos ko rin noon kay Josue – Nakita ngiyong mga mata ang lahat ng ginawa ni Yawengiyong Diyos sa dalawang haring iyon, at gayondin ang gagawin niya sa lahat ng kahariangpupuntahan mo. 22 Huwag kang matakot sakanila sapagkat si Yaweng iyong Diyos mismoang siyang lalaban para sa iyo.

23 Pagkatapos, hiniling ko kay Yawe –24 Yaweng aking Panginoon, sinimulan mo nangipakita sa iyong lingkod ang iyong kadakilaan atang lakas ng iyong kamay. Sapagkat sinongdiyos sa langit o sa lupa ang makagagawa tuladng ginawa mong kabayaniha’t kagitingan?25 Patawarin mo na ako para makita ko angmagandang lupain sa kabilang ibayo ng Jordan,ang magandang kabundukang iyon pati angLebanon.

26 Subalit gawa ninyo kaya nagalit sa akin siYawe at hindi ako pinakinggan. At sinabi niYawe sa akin – Tama na, huwag mo na akongkausapin pa tungkol dito. 27 Sa halip, umahon kasa tuktok ng Bundok Pisga at mula roo’ytumingin ka sa kanluran hanggang sa hilaga, satimog at sa silangan. Makikita mo ang lupain,

subalit hindi ka makatatawid sa Jordan. 28 Utu-san mo si Josue, palakasin ang kanyang loob atpatatagin, sapagkat siya ang mangunguna sasambayanang ito sa pagtawid at siyang mama-mahagi sa kanila ng lupaing makikita mo.

29 Kaya nanatili tayo sa lambak na katapat ngBet-Peor.

Isabuhay ang batas• 1 At ngayon, Israel, dinggin mo angmga tuntunin at mga batas na itinu-

turo ko sa iyo, upang maisabuhay mo angmga ito. At mabubuhay ka at makapa-pasok at maaangkin ang lupaing ibinibi-gay sa iyo ni Yaweng Diyos ng iyong mganinuno.

2 Huwag mong dagdagan ni bawasanang iniuutos ko sa iyo. Ngunit tuparin moang mga utos ni Yaweng iyong Diyos nainiuutos ko sa iyo. 3 Nakita ng iyong mgamata ang ginawa ni Yawe kay Baal-Peor atsa tanang naglingkod sa kanya: pinuksasila ni Yaweng iyong Diyos. 4 Subalitkayong naging matapat kay Yaweng in-yong Diyos ay buhay pa ring lahat nga-yon.

5 Tingnan ninyo, ayon sa iniutos sa akinni Yaweng aking Diyos, itinuturo ko sainyo ang mga tuntunin at mga batasupang maisabuhay ninyo ang mga ito salupaing pupuntahan ninyo para angkinin.6 Tuparin ninyo at isabuhay ang mga ito,sapagkat ito ang inyong dunong at talino

• 4.1 Isang aral ang inilalahad ni Moises mula samga lumipas na karanasan, at para hikayatin tayongsumunod sa Batas ng Diyos, inaanyayahan niya tayongimulat ang ating mga mata: Kayong naging matapatkay Yaweng inyong Diyos ay buhay pa ring lahatngayon, samantalang nangamatay na ang iba. Sapiling ng maraming “patay” na nababalisa at nagla-laban-laban sa ating daigdig, buhay pa rin ang maypananampalataya. At isa pa’y Anong bansa ang maynapakadakila at makatarungang mga tuntunin atmga batas tulad ng Batas na ito?

Subalit may mga pagkakataon sa ating buhay naabut-abot ang mga tukso, at pakiwari nati’y makaka-tagpo tayo ng kaligayahan kung iiwan natin ang utosng Diyos. Ngunit nasa batas ng Diyos ang kaligayahanat hindi ito nangangailangan ng ating pagsang-ayon:huwag mong dagdagan ni bawasan.

Anong bansa ang napakadakila at may mga diyosna napakalapit sa kanila tulad ni Yawe? Mga huwad

na kaibigan at bunga ng ating imahinasyon ang mgadiyos. Nilalaro natin ang mga ito at sinisikap namahulog sa atin ang kanilang loob para magkatotooang ating mga plano. Subalit sumasaatin ang Diyos sakabuuan ng kanyang misteryo, lubos na sumasaatinngunit hindi natin abot. Gayong hindi natin siyanakikita, nakikilala natin siya nang buong katiyakan. Atsa tuwing lumalapit siya sa atin, iniiwan niya tayongmay kapanatagan.

Iginigiit ng Biblia na totoo at talagang nangyari angmga naturang pakikisangkot ng Diyos sa kasaysayanng tao: Huwag mong kalilimutan ang mga bagay nanakita ng iyong mga mata (9). Totoo ngang pag-kalipas pa ng mga dantaon saka isinulat ang istorya niMoises at marami nang pangyayari sa paglalakbay ngmga Israelita sa disyerto ang naging mga alamat.Subalit hindi mabubuo ang mga alamat tungkol samanna, sa ulap at sa pagtawid sa dagat kung hindinaranasan ng pamayanan ng Israel ang Kalinga ng

4

283 DEUTERONOMIO 4sa harap ng mga bansa. Kapag narinignila ang lahat ng tuntunin na ito, sasabihinnilang – Walang bayang sintalino at sin-dunong ng dakilang bansang ito. 7 Sapag-kat anong bansa ang napakadakila atmay mga diyos na napakalapit sa kanilatulad sa atin ni Yaweng ating Diyos satuwing tatawag tayo sa kanya? 8 At anongbansa ang napakadakila at may maka-tarungang mga tuntunin at mga batastulad ng Batas na ito na ibinibigay ko saiyo ngayon?

9 Subalit mag-ingat ka at ingatan ang

iyong sarili, huwag mong kalilimutan angmga bagay na nakita ng iyong mga matani iwawaglit ang mga ito sa iyong puso salahat ng araw ng iyong buhay. Ngunit ituromo ang mga ito sa iyong mga anak atmga apo.

• 10 Nakatayo kayo sa harap ni Yawe saBundok Horeb nang sabihin niya sa aking– Tipunin mo sa harap ko ang sam-bayanan nang marinig nila ang akingmga salita. Sa gayo’y matututo silangmagkaroong-pitagan sa akin habang

Diyos at ang malakas niyang kamay sa mga pag-kakataong iyon. Sa bawat araw na lumipas, nakita ngIsrael ang Diyos bilang isang ama na umaakay sakanyang anak (Dt 1:31).

RELIHIYON AT PANANAMPALATAYALaging lumilitaw ang dalawang salitang ito pag

pinag-uusapan ang ating relasyon sa Diyos. Kayakailangan nating malaman ang ibig sabihin ng“relihiyon” at “pananampalataya”.

“Relihiyoso” ang mga tao noong unang panahontulad ng marami ngayon: naniniwala sila na likha ngDiyos-na-Maykapal ang daigdig na tinitirahan nila.Kaya nakakatagpo tayo sa lahat ng matatandangrelihiyon, gayundin sa mga unang pahina ng Biblia, ngmga salaysay ng paglikha, na nagbibigay-liwanag sasimula ng daigdig at ng sangkatauhan. Yamang angMaykapal ang may-akda ng paglikha, siya lamang angmakapagbibigay ng mga tuntunin para sa maayos napag-andar nito: mangyari pa, kasama sa mga salaysayng bawat relihiyon ang mga utos tungkol sa moralidad.Ang Diyos ng relihiyon (o mga diyos sapagkat laganapang politeismo) ay pinaglilingkuran ng kaparian nanagpapasalamat sa kanya sa ngalan ng mga tao parasa mga biyaya niya sa mga ito at sumasamo na muliniyang gawin ito sa papasok na taon. Kaya binubuoang mga kapistahang panrelihiyon unang-una ngpasasalamat at mga unang bunga, tulad ng nakikitanatin sa mga teksto tungkol sa mga ritwal naMatandang Tipan.

Likas na konserbatibo ang relihiyon, sapagkattinitiyak nito ang mabuting kaayusan ng daigdig; walaitong “pag-asa”: wala tayong inaasahang bago, kundimaibigay ng bukas, tulad ngayon, ang ating kinakaila-ngan sa mundong ito.

Sa pagbubukas ng Biblia, sa ating “pagpapahayagng pananampalataya”, napapansin nating tayo manay relihiyoso; di ba’t sinasabi natin: “sumasampalatayaako sa Diyos amang Makapangyarihan-sa-lahat, naMaylalang ng langit at lupa”? Pero ang relihiyong ito naating ipinahahayag ay lubusan nang napalitan anganyo bunga ng pananampalataya: Ang Diyos naMaykapal ang naghayag ng kanyang sarili sa bayangIsrael na pinili mula sa kawalang-hanggan para magingkanyang “saksi sa piling ng mga bansa.” Sa loob ng

mga dantaon, inihayag ng diyos ang kanyang sarili sakasaysayan ng Israel: inaakay niya ang kanyang bayantulad ng pag-akay ng ama sa kanyang anak (Dt 1:31),patungo sa isang kapunuang hindi kayang maisip nimalirip (Ef 1:15-23; 3:14-21; Col 1:9-14; 1:26-27).

Ipinakikilala ng Diyos kung sino talaga siya;pinapupunta niya tayo sa isang pakikipag-isa ngwalang-hanggang pakikipagmahalan sa kanya (Jn17:21). Kaya nga ang pag-asa, kahit sa kahulugan manlamang ni Pablo (Rom 8:24-25), ay nasa pinakapusong ating pananampalataya; at kung pumapailanlangpalagi ang ating pasasalamat patungo sa Diyos para samga biyaya niya sa atin, lalo itong pumapailanlang, saantas na di-mapapantayan, patungo sa Amang ito nanaghanda sa atin upang matanggap natin ang atingbahagi sa mana ng mga banal na nasa kanyangkaharian ng kaliwanagan, patungo sa kanya “na nag-ligtas sa atin sa kapangyarihan ng dilim, at inilipat sakaharian ng kanyang pinakamamahal na Anak” (Col1:12-13).

• 10. Ginugunita ni Moises ang karanasan sa Sinai(na tinatawag ding Bundok Horeb) sapagkat sakaranasan nakaugat ang pananampalataya. Sapagsisikap ni Pablong patatagin sa kanilang pananam-palataya ang mga Kristiyanong natutuksong lumihis nglandas, ipapaalaala niya sa kanila ang kahanga-hangang karanasan nila sa pagpasok sa Iglesya (Gal3:1; Heb 12:18).

Walang nakitang anyo, boses lamang ang narinigninyo (12). Pansinin ang pagkakaiba ng pagkakita atng pagkarinig. Narito ang tamang pagkakaiba nghuwad na pagsamba at tunay na pananampalataya.

Sa mga huwad na relihiyon, ang tao ang lumilikha ngkanyang mga diyos (mga diyos na sinauna o makabagotulad halimbawa ng isang lider o isang ideolohiya) naayon sa sarili niyang paraan ng pagkakita (o pagtingin)at pag-intindi sa kahulugan ng buhay. Ang tao angsiyang nagpipinta ng kanyang mga diyos at umiim-bento ng kanyang katotohanan ayon sa sarili niyangpag-iisip na nakatuon lamang sa nakikita, may dag-liang bisa at puwedeng pakinabangan at gamitin.

Subalit ang tunay na pananampalataya ay nakaugatsa narinig na salita: tingnan Rom 10:14-17. Mapa-palad ang mga naniniwala gayong hindi nakakita!

284DEUTERONOMIO 4sila’y nabubuhay sa lupaing iyon at ituturonila ang mga salitang ito sa kanilang mgaanak.

11 Pagkatapos, lumapit pa kayo at tu-mayo sa paanan ng bundok. Naglalagab-lab ito at abot hanggang langit ang apoysa gitna ng makapal na ulop at madilimna ulap. 12 At kinausap kayo ni Yawe mulasa apoy. Narinig ninyo ang ugong ng mgasalita, ngunit walang nakitang anumanganyo, boses lamang ang narinig ninyo.13 Ipinaalam niya sa inyo ang kanyangPakikipagtipan kung saan niya iniutos sainyo na tuparin ang kanyang sampungutos na isinulat niya sa dalawang tapyasna bato. 14 At inutusan naman niya ako naituro sa inyo ang mga tuntunin at mgabatas upang maisabuhay ninyo ang mgaito sa lupaing magiging inyo.

15 Pakaisipin ninyong mabuti ang in-yong gagawin. Wala kayong nakitanganumang anyo nang kausapin kayo niYawe nang araw na iyon mula sa apoy saBundok Horeb. 16 Kaya huwag kayongmagpapakabulok, huwag kayong gagawang diyus-diyusan o rebultong korteng la-laki o babae, 17 o kaanyo ng anumanghayop sa lupa, o ng anumang uri ng ibonglumilipad sa langit, 18 o ng anumang gu-magapang sa lupa, o ng anumang uri ngisda sa tubig sa ilalim ng lupa. 19 Sa pag-

tingala mo sa langit, at makita ang araw,ang buwan, ang mga bituin, at lahat nghukbo ng langit, huwag kang paeeng-ganyong yukuan ang mga ito para sam-bahin at paglingkuran bilang mga diyos.Sapagkat iniwan ni Yaweng iyong Diyosang mga iyon para sa lahat ng bansa sasilong ng langit, 20 subalit pinili niya kayoat inilabas mula sa Ehipto kung saankayo sinubok sa apoy, upang magingsariling sambayanan niya tulad ninyongayon.

21 Gawa ninyo kaya nagalit sa akin siYawe at isinumpa niya na hindi ako ma-katatawid sa Jordan at hindi makapa-pasok sa magandang lupaing ibinibigaybilang pamana sa inyo ni Yaweng Diyosninyo. 22 Sa lupaing ito ako mamamatay athindi makatatawid sa Jordan. Subalit kayoang makatatawid at magmamay-ari samagandang lupaing iyon. 23 Kaya pakai-ngatan mong huwag limutin ang Paki-kipagtipan sa iyo ni Yaweng iyong Diyos, athuwag kang gumawa ng anumang uri ngdiyus-diyusan, tulad ng iniutos sa iyo niYaweng iyong Diyos. 24 Sapagkat si Ya-weng iyong Diyos ay apoy na tumutupok,isang Diyos na seloso.

• 25 Kapag nagkaanak ka na at nag-kaapo, at tumanda ka na sa lupain, huwag

Naniniwala tayo sa katotohanang isinasalin sa atin ngIglesyang bayan ng Diyos. Para sa Kristiyano, walangkuwenta ang anumang “pagbubunyag” o “mensahemula sa Diyos” na tinatanggap ninuman, kung hindi itolubos na katugma at nakasalalay, unang-una, sa Salitang Diyos, pati na rin sa iglesya na siyang pinili ng Diyospara maging saksi at tagapanagot ng kanyang salita(Gawa 10:41).

Huwag kayong gagawa ng diyus-diyusan orebultong korteng lalaki o babae (16). Naritong muliang pagbabawal na gumawa ng anumang larawan ngDiyos. Tingnan ang paliwanag sa Ex 20:4. Maginglarawan pa man ito ng anumang nilikhang puwersa(gaya ng araw) o litrato ng kung sinong lider o sagisagng anumang grupo (ng inang-bayan, partido…), wa-lang anumang bagay na nilikha na maituturing naDiyos. Hindi rin ipinahihintulot na ilarawan ang Diyosdahil siya ay Banal, na ibig sabihi’y hindi siya katulad nganumang puwedeng isipin o ilarawan ng tao sa kan-yang imahinasyon.

Huwag kang paengganyong yukuan ang mga

ito para sambahin. Wala siyempreng nagsasalitangayon tungkol sa pagsamba sa isang tao o bagay.Subalit ang pagsamba ay kapareho rin ng pagsusukong sarili sa anuman o kaninuman. Marami ang nag-lilingkod sa mga pulitikal na diyos o sa diyos ngkonsumerismo.

• 25. Ipinapaalaala sa atin ng mga linyang ito angtalinhaga ng waldas na anak (Lc 15).

Dahil ang Israel ang bayang pinili ng Diyos, may masmabigat itong responsabilidad. Regalo ni Yawe angkanilang lupa at mawawala ito sa kanila sa paglayo nilasa kanya. Kayat nabuhay ang Israel alinsunod sapanuntunan ng Unang Tipan sa Sinai. Mga materyalna regalo, kasaganaan, mga lupa at kapanatagan angkanilang inaasahan sa Diyos. At walang ibang pa-rusang ipinakita sa kanila si Yawe kundi ang pagka-tapon sa bandang huli: ang pag-alis nila sa magandanglupaing iyon.

Ngunit naroon din naman ang pangako: Ngunithahanapin mo roon si Yaweng iyong Diyos.

285 DEUTERONOMIO 4kayong magpapakabulok sa pagka-karoon ng mga diyus-diyusan at paggawang masama sa paningin ni Yaweng iyongDiyos. Kapag ginalit ninyo siya, 26 ganapkayong maglalaho sa lupaing aangkininninyo pagkatawid ninyo sa Jordan. Saksiang langit at lupa sa aking babala – hindikayo magtatagal doon kundi tiyak namalilipol.

27 Pangangalatin kayo ni Yawe sa mgabayan, at iilan lamang ang matitira sainyo sa mga bansang pagdadalhan sainyo ni Yawe. 28 Doo’y papaglilingkurinkayo sa kanilang mga diyos, na gawangkamay ng tao, at yari sa bato at kahoy, nahindi nakakikita o nakaririnig, ni kuma-kain o nakaaamoy. 29 Ngunit hahanapinmo roon si Yaweng iyong Diyos, at mata-tagpuan mo siya kung hahanapin mo siyanang buo mong puso at nang buo mongkaluluwa 30 sa gitna ng iyong pighati.Kapag nangyari ito sa mga huling araw,babalik ka kay Yaweng iyong Diyos, atmakikinig ka sa kanyang tinig. 31 Sapag-kat si Yaweng iyong Diyos ay Diyos namaawain, hindi ka niya pababayaan opupuksain, o lilimutin kaya ang Pakiki-pagtipang sinumpaan niya sa iyong mganinuno.

Pinili ka ng Diyos

• 32 Magtanong ka tungkol sa mga pa-nahong nagdaan mula sa pinakaunangaraw nang likhain ng Diyos ang tao salupa. Magtanong ka mula sa magkabilangdulo ng daigdig – Nagkaroon na ba ngpambihirang bagay tulad nito? Maynarinig na bang tulad nito noong una?33 May bayan na bang nanatiling buhaymatapos marinig ang tinig ng Diyos nabuhay, tulad mo matapos mo siyang

marinig na nagsasalita mula sa gitna ngapoy?

34 Kailan ma’y walang diyos na nag-tangkang dumating para ikuha ang kan-yang sarili ng isang sambayanan mulasa piling ng isa pang bayan sa pamama-gitan ng mga pagsubok at mga tanda,ng mga kababalaghan at digmaan, nangmay malakas na kamay at nakaunat nabisig, nang may kakila-kilabot na bagaytulad ng lahat ng ginawa ni Yawe para sainyo sa Ehipto na nakita ng inyong mgamata.

35 Ipinakita sa iyo ang lahat ng itoupang malaman mong Diyos si Yawe, atwala nang iba liban sa kanya. 36 Ipinarinigniya sa iyo ang kanyang tinig mula salangit, upang supilin ka. At ipinakita niyasa iyo sa lupa ang kanyang malakingapoy, at narinig mo nga ang kanyang mgasalita mula sa apoy. 37 Dahil mahal niyaang iyong mga ninuno, pinili niya angkanilang inapong sumunod sa kanila, atsiya mismo sa kanyang malakas nakapangyarihan ang naglabas sa iyo saEhipto. 38 Pinalayas niya sa harap mo angmga bansang mas malaki at mas malakaskaysa iyo, at pinapasok ka niya sa kani-lang lupaing ibinigay niya ngayon sa iyobilang pamana.

39 Kaya itanim mo sa iyong puso na siYawe lamang ang Diyos sa langit sa itaasat sa lupa sa ibaba, at wala nang iba.

40 Tuparin mo ang mga tuntunin at mgautos na iniuutos ko sa iyo ngayon, atmapapabuti ka at ang iyong mga anakna susunod sa iyo. At mabubuhay kanang matagal sa lupaing ibinibigay saiyo magpakailanman ni Yaweng iyongDiyos.”

• 32. Kailanma’y walang kakila-kilabot na gi-nawa (34). Tingnan ang paliwanag sa 4:9.

Marami ang nag-aakala na “paniniwala sa Diyos”ang siyang importante sa Biblia. Malaking pagkalitoang hatid ng pananalitang ito. Ang pananampala-taya sa Biblia ay hindi paniniwalang buhay at may

Diyos, o makapangyarihan ang Diyos o puwedetayong tulungan ng Diyos. Sa halip, ang importantesa Biblia ay ang pagkapili ng Diyos sa Israel para saisang natatanging misyon sa mundo at ang Diyosang kaisa-isahang Diyos at kaiba sa lahat ng bayanang Israel.

286

• 41. Dito nagsisimula ang pangalawang “Dis-kurso ni Moises.”

Muling inilalahad ng talata 5:1-22 ang SampungUtos sa paraang katulad na katulad sa Exodo 20:2.

Binibigyang-diin naman sa talata 5:23-31 angkalooban ng Diyos na makatagpo ng isang taong

DEUTERONOMIO 4Pangalawang “pagsasalita ni Moises”

• 41 Ibinukod ni Moises ang tatlong siyudadsa kabilang ibayo ng Jordan sa gawing sila-ngan 42 kung saan makapupunta para kup-kupin ang sinumang di-sinasadyang naka-patay ng kanyang kapwa na kailan ma’y dinaman niya nakagalit. Makapupunta siya saalinman sa mga siyudad na ito at maililigtasniya ang kanyang sarili.

43 Ito ang mga siyudad: ang Basar sa talam-pas ng disyerto para sa tribu ng Ruben, angRamot ng Galaad para sa tribu ng Gad, at angGolan sa Basan para sa tribu ng Manases.

44 Ito ang Batas na itinadhana ni Moises samga anak ng Israel. 45 Ito ang mga deklarasyon,mga tuntunin at mga batas na sinabi ni Moises samga anak ng Israel pagkalabas nila sa Ehipto,46 sa kabilang ibayo ng Jordan sa kapatagangkatapat ng Bet-Peor sa lupain ni Sihong taga-Hesbon na hari ng mga Amorreo na nalupig niMoises at ng mga anak ng Israel paglabas nilamula sa Ehipto. 47 At inangkin nila ang kanyanglupain pati ang lupain ni Og na hari ng Basan,ang dalawang haring Amorreo sa silangan ngJordan, 48 mula sa Aroer sa hangganan ng IlogArnon hanggang sa Bundok Siryon na tinatawagding Hermon – 49 ang buong kapatagan mula sasilangan ng Jordan hanggang Dagat na Patay sapaanan ng Bundok Pisga.

Isa pang paglalahad ng Sampung Utos

1 Tinipon ni Moises ang buong Israel atsinabi sa kanila: “Pakinggan mo, Israel, ang

mga tuntunin at mga batas na itinuturo ko sa iyosa araw na ito upang matutuhan mo at maisa-buhay ang mga ito. 2 Si Yaweng Diyos natin aynakipagtipan sa atin sa Horeb, 3 hindi lamang saating mga ninuno nakipagtipan si Yawe kundipati sa atin, sa ating lahat na nariritong buhayngayon. 4 Kinausap kayo nang harap-harapanni Yawe mula sa apoy sa bundok. 5 At tumayonaman ako roon sa pagitan ninyo at ni Yaweupang ipaabot sa inyo ang salita ni Yawe,sapagkat hindi kayo makaahon sa bundok dahilsa takot sa malaking apoy. Ito ang sabi niya –

6 Ako si Yaweng iyong Diyos na naglabas saiyo mula sa lupain ng Ehipto, mula sa bahay ngpagkaalipin. 7 Huwag kang magkakaroon ngibang diyos sa harap ko.

8 Huwag kang gagawa para sa iyong sarili ngdiyus-diyusan o anumang imaheng nililok nakaanyo ng anumang nasa kalangitan sa itaas onasa lupa sa ibaba o nasa mga tubig sa ilalim nglupa. 9 Huwag kang yuyuko o sasamba sa ka-nila, sapagkat akong si Yaweng Diyos mo ayselosong Diyos. Pinarurusahan ko ang mgaanak hanggang sa ikatlo at ikapat na heneras-yon dahil sa kasamaan ng kanilang mga magu-lang na namumuhi sa akin. 10 Subalit nagpapa-kita ako ng walang maliw na pagmamahal salibo mang henerasyon sa mga nagmamahal saakin at sumusunod sa aking mga utos.

11 Huwag mong gamitin sa mali ang pangalanni Yaweng iyong Diyos sapagkat hindi pina-babayaan ni Yawe na di napaparusahan anggumagamit sa kanyang pangalan nang walangkatuturan.

12 Ipangilin mo ang Araw ng Pahinga atpabanalin ito, tulad ng iniutos sa iyo ni Yawengiyong Diyos. 13 Anim na araw kang magta-trabaho para gawin ang lahat mong gawain,14 ngunit araw ng pahinga kay Yaweng iyongDiyos ang ikapitong araw. Huwag kang gagawang anumang trabaho – ikaw man o ang iyonganak na lalaki o babae ni ang iyong mga alipin,o ang iyong baka o asno o alinman sa mgahayop mo, ni ang dayuhang nasa loob ng iyongbakuran. Magpapahingang tulad mo ang iyongmga alipin. 15 Alalahanin mong dati kang alipinsa lupain ng Ehipto at mula roo’y inilabas niYaweng iyong Diyos nang may malakas nakamay at nakaunat na bisig. Kaya iniutos sa iyoni Yawe na ipangilin mo ang araw ng Pahinga.

16 Igalang mo ang iyong ama at ina, tulad nginiutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos upanghumaba ang iyong buhay at mapabuti ka salupaing ibinibigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos.

17 Huwag kang papatay.18 Huwag kang makikiapid.19 Huwag kang magnanakaw.20 Huwag kang sasaksi nang mali laban sa

iyong kapwa.21 Huwag mong pagnasahan ang maybahay

ng iyong kapwa. Huwag mong pag-imbutan angbahay ng iyong kapwa, o ang kanyang bukirin omga alipin niyang lalaki o babae, o ang bakaniya o asno o anumang kanya.

pupuwedeng humarap sa kanya sa ngalan ng lahat.Nasa pagiging tagapamagitan o kinatawan ng Israelang karangalan ni Moises.

5:29. Layunin ng Batas ng Diyos na paligayahintayo. Dito nahahayag ang pag-ibig ng Diyos bilangama.

5

287 DEUTERONOMIO 622 Ito ang mga salitang sinabi ni Yawe sa

buong pagtitipong nasa bundok nang may ma-lakas na tinig mula sa gitna ng apoy at madilimna ulap at makapal na ulop. Ito lamang angkanyang sinabi, at isinulat niya ang mga ito sadalawang tapyas na bato na ibinigay niya saakin. 23 Narinig ninyo ang tinig na iyon sa gitnang dilim, habang naglalagablab ang bundok. Atlumapit sa akin ang lahat ng pinuno ng inyongmga tribu kasama ang mga matatanda ninyo,24 at kanilang sinabi – Masdan, ipinamalas saatin ni Yaweng ating Diyos ang kanyang luwal-hati at kadakilaan, at narinig natin ang kanyangboses mula sa gitna ng apoy. Alam namin naang pakikipag-usap ng Diyos sa tao ang siyangnagbibigay-buhay sa tao. 25 Ngunit ngayo’ymamamatay kaming nilalamon ng malakingapoy na ito kung patuloy naming maririnig angboses ni Yaweng Diyos natin. 26 Sino ang maka-pananatiling buhay matapos marinig ang bosesng Diyos na buhay na nagsasalita buhat sa apoy,tulad ng ginawa niya ngayon sa atin? 27 Mabutipang ikaw ang lumapit para pakinggan anglahat ng sasabihin sa iyo ni Yaweng ating Diyos.At sabihin mo na lamang sa amin ang sasabihinsa iyo ni Yaweng Diyos natin. Makikinig kami atsusunod.

28 Narinig ni Yawe ang inyong mga salita atsinabi niya sa akin – Narinig ko ang sinabi sa iyong sambayanang ito; maganda ang kanilangsinabi. 29 Maging ganito nawang lagi ang kani-lang kalooban, magkaroon nawa sila ng pitagansa akin at tuparin ang lahat kong utos upangmapabuti sila at ang kanilang mga anakmagpakailanman. 30 Tumindig ka at sabihin sakanilang bumalik sa kanilang mga tolda.

31 Ngunit maiwan ka rito sa akin at ituturo kosa iyo ang lahat ng utos, tuntunin at batas naituturo mo sa kanila upang maisabuhay nila angmga ito sa lupaing ibibigay ko sa kanila paraangkinin.

32 Pakaingatan ninyong isakatuparan angmga iniutos sa inyo ni Yaweng Diyos ninyo.

Huwag kayong liliko sa kanan o sa kaliwa.33 Lumakad kayo sa lahat ng daang iniutos sainyo ni Yaweng Diyos ninyo, at mabubuhaykayo, mapapabuti at lalawig ang inyong mgaaraw sa lupaing sasakupin ninyo.

Makinig ka, Israel: si Yawe angkaisa-isahan

• 1 Ito ang mga utos, mga tun-tunin at mga batas na iniutos sa

akin ni Yawe na ituro sa inyo upang ma-tupad ninyo ang mga ito sa lupaingmagiging inyo. 2 Sa lahat ng araw ngiyong buhay, magkaroon ka ng pitagankay Yaweng Diyos mo, at tuparin anglahat niyang tuntunin at utos na itinuturoko sa iyo ngayon at sa iyong mga anak atmga inapo, upang humaba ang buhaymo.

3 Kaya makinig ka, Israel, tuparin moang mga ito. Kapag isinabuhay mo angmga ito, mapapabuti ka at dadami salupaing dinadaluyan ng gatas at pulot-pukyutan, tulad ng ipinangako sa iyo niYaweng Diyos ng iyong mga ninuno.

4 Makinig ka, Israel! Si Yaweng Diyosnatin ay Isang-Yawe. 5 Mahalin mo siYaweng iyong Diyos nang buo mongpuso, nang buo mong kaluluwa at nangbuo mong lakas. 6 Isapuso mo ang mgasalitang ito na iniuutos ko sa iyo ngayon.7 Ulit-ulitin mo ang mga ito sa iyong mgaanak. Pag-usapan ang mga ito sa pag-upo mo sa iyong tahanan at sa paglakadmo sa daan, sa iyong paghiga at sa iyongpagbangon. 8 Itatak mo ang mga ito saiyong kamay bilang tanda, at magingpaalalang lagi sa pagitan ng iyong mga

• 6.1 Makinig ka, Israel! Si Yaweng Diyos natinay Isang-Yawe. Ang mga bersikulong ito ang Kredo ngmga Judio, na kinaugalian na nilang dasalin araw-araw. Ang tekstong ito ang tinutukoy ni Jesus nangtanungin nila siya tungkol sa pinakaimportanteng utos.Tingnan ang Marco 12:28 at ang paliwanag tungkoldito.

Mahalin mo si Yawe nang buo mong puso. Nangmga unang panahong iyon, hindi ganap na di-makasarili ang pag-ibig kay Yawe. Alam ng Israel na sapagsagot nito sa pag-ibig ng Diyos na pumili sa kanyaay nasa tamang landas sila at gagantimpalaan siya ngDiyos ng kapayapaan at materyal na kasaganaan.

Isapuso mo ang mga salitang ito: ituon sa mga itoang iyong isip para maging maayos ang iyong pag-iisipat mahusgahan ang lahat alinsunod sa mga pamanta-yang ito.

Ulit-ulitin mo ang mga ito sa iyong mga anak:dahil alam mong pananagutan mo ang kanilangpananampalataya.

Itatak mo ang mga ito sa iyong kamay, o ang mgaito ang umakay sa iyong mga kilos.

Maging paalalang lagi sa pagitan ng iyong mgamata, para hindi mo maalala ang mga ito kung kailanhuli na at wala nang ibang magagawa kundi taghuyanang iyong mga pagkakamali.

6

288DEUTERONOMIO 6mata. 9 Iukit mo ang mga ito sa mga haliging pinto ng iyong bahay at sa mga pin-tuan ng iyong siyudad.

10 Huwag mong kalilimutan si Yawekapag dinala ka na niya sa lupaing ipina-ngako niya sa iyong mga ninunong sinaAbraham, Isaac at Jacob. Sapagkat bi-bigyan ka niya ng malaki at magandangmga siyudad na hindi mo itinayo, 11 ng mgabahay na punung-puno ng lahat ng mabu-buting bagay na hindi mo naman pinuno, ngmga balon na hindi mo hinukay, ng mgaubasan at mga taniman ng olibo na hindi monaman tinamnan. Kapag nakakain ka na atnabusog, 12 huwag mong kalilimutan siYawe na naglabas sa iyo mula sa Ehipto,mula sa bahay ng pagkaalipin. 13 Magka-roon ka ng pitagan kay Yaweng iyongDiyos, paglingkuran siya at gamitin angkanyang Pangalan sa iyong panunumpa.

14 Huwag ninyong sundan ang ibangmga diyos, mga diyos ng mga bansangnakapalibot sa iyo, 15 sapagkat si Yawengiyong Diyos na kapiling mo ay Diyos naseloso, baka mag-apoy ang kanyang galit

sa iyo at maglaho ka sa balat ng lupa.16 Huwag mong subukin si Yaweng Diyosninyo, tulad ng ginawa ninyo sa Massa.

17 Isakatuparan mo ang utos ni YawengDiyos ninyo, at ang kanyang mga kautusanat mga deklarasyong ipinag-utos niya saiyo. 18 Gawin ang tama at mabuti sa mata niYawe upang mapabuti ka, makapasok atmaangkin ang magandang lupaing ipi-nangako ni Yawe sa iyong mga ninuno,19 matapos niyang palayasin sa harap moang lahat mong kaaway, gaya ng sabi niYawe.

• 20 At kung tanungin ka ng iyong anakbalang araw – Ano po ba ang mga deklarasyon,mga tuntunin at mga batas na ito na ipinag-utossa inyo ni Yaweng Diyos natin? 21 Sasabihin mosa iyong anak – Dati tayong mga alipin ni Paraonsa Ehipto, subalit inilabas tayo ni Yawe mula saEhipto nang may malakas na kamay. 22 Atnakita namin ang dakila at kakila-kilabot namga tanda at kababalaghang ginawa niya labansa Ehipto, laban kay Paraon at sa buo niyangsambahayan. 23 Inilabas niya tayo mula roonupang ihatid tayo at ibigay sa atin ang lupaingipinangako niya sa ating mga ninuno. 24 Iniutos

Iukit mo ang mga ito sa mga pintuan ng iyongsiyudad, o ang mga ito ang pamahalain sa buhaypang-ekonomiya at panlipunan.

Si Yawe ay Diyos na seloso: tingnan Ex 20:5.Maraming nabibigla sa pananalitang ito. Pero meronba namang tunay na pag-ibig na walang partikular naklase ng pagseselos, hindi ’yung laging takot sakataksilan ng minamahal? Ipinahihiwatig nitongpananalitang “Diyos na seloso” sa dahop at sinaunangwika, ang pangunahing katangian ng Diyos – na-pakahiwaga. Hindi lamang siya Pag-ibig, gaya nggustong sabihin ng marami, Mangingibig pa siya.Hindi sapat na sabihing mahal tayong lahat ng Diyossa pananaw ng kabutihang panlahat: pinipili niya kungsinong mamahalin niya at ang bawat isa ang lahat sakanya.

Sinasabi na sa atin ng pananalitang ito kung ano angsanhi ng pagkamangha ni Pablo pag nagsalita siya ngtungkol sa predestinasyon, o ang pag-ibig ng Diyos napumili sa atin bago pa man nalikha ang mundo (Rom8:31-39; Ef 1:1). Pag sinabing seloso ang Diyos, angibig sabihin nito’y hindi niya matatalikuran angpakikipagmahalan at katapatan na inaasahan niya sakanyang mga minamahal. Ipakikita ng Israel ang selosna ito ng Diyos sa mga katakot-takot na pagsubok naipinadadala niya sa kanyang bayan: ang pinakamapaitna pagsubok na titiisin natin sa buhay na ito ay bale-wala kung ihahambing sa nililikha ng Diyos sa atin.

Kapag nakakain ka na, huwag mong kalilimutan

si Yawe. Waring nalimutan na ito ng buong moder-nong sibilisasyon. Pakiramdam ng tao’y siya angpanginoon ng siyensiya, ng teknolohiya at ng mundo.At mas grabe pa kaysa rito ang pagpapatangay niya sahangaring kontrolin ang sanlibutan at sarili naman niyamismo ang mawala.

• 20. Ipinagdiriwang taun-taon ng mga Israelitaang Paskuwa. Kaya isinagawa ng bawat pamilya angmga seremonya ng piyestang ito sa isang salu-salongpanrelihiyon. Kapag nagkakatipon na sila sa hapag,isa sa mga bata ang magtatanong sa ama: “Itay, ano poba itong gagawin natin?” At isinasagot naman ng ama:“Dating nasa Ehipto ang ating mga ninuno bilang mgaalipin ni Paraon…” Matutunghayan natin sa sumusu-nod na mga linya ang kredong ito, ang pagpapahayagna ito ng pananampalataya ng Israel. Hindi sapat parasa Israelita ang basta “maniwalang may Diyos”, kundikailangan niyang alalahanin ang mga pagpapala ngDiyos sa lumipas na panahon para magpasalamat sakanya.

Gayundin naman laging nililingon ng Kristiyano angnakaraan para kilalanin ang mga kagandahang-loob sakanya ng Ama, at pati na sa buong sangkatauhan. Angmisa ang pinakapuso ng panalangin sa Iglesya. At ditotayo nagpapasalamat sa Diyos para sa kaligtasanghatid sa daigdig ng kamatayan at pagkabuhay ni Kristo.

Ang mga materyal na pangako sa Israel ay larawanng mga pangako ng Diyos sa kanyang Iglesya. Hindi na

289 DEUTERONOMIO 7sa atin ni Yawe na isabuhay ang lahat ng tun-tuning ito, at magkaroon ng pitagan kay Yawengating Diyos upang lagi tayong mapabuti atmabuhay tulad ngayon. 25 Magiging mabuti ngatayo at kalugud-lugod sa kanyang paninginkung tutuparin natin at isasabuhay ang mgautos na ito gaya ng kanyang iniutos sa atin.

1 Kapag dinala ka na ni Yawe sa lupaingpupuntahan mo at aangkinin, at itinaboy na

niya sa harap mo ang maraming bansa – ang mgaHeteo, Gergaseo, Amorreo, Kananeo, Pereceo,Heveo at Hebuseo – pitong bansang mas maramiat mas malakas kaysa iyo, 2 kapag ibinigay niyaang mga ito sa iyong mga kamay at malupig mosila, pupuksain mo silang lahat ayon sa batas nganatema.

Huwag kang makikipagtipan ni maaawa sakanila. 3 Huwag kang magpapakasal sa kanila;huwag mong ibibigay ang iyong mga anak nadalaga sa mga binata nila, ni kunin ang kanilangmga dalaga para sa iyong mga anak na binata.4 Sapagkat hihikayatin nila ang iyong mga anakna binata na talikuran ako para sambahin angmga banyagang diyos. At mag-aapoy ang galitni Yawe sa inyo at agad kayong lilipulin. 5 Subalitito ang dapat ninyong gawin sa kanila: gibainang kanilang mga altar at durugin ang kanilangmga sagradong bato, wasakin ang mga sagra-dong poste nila at sunugin ang kanilang mgadiyus-diyusan.

Ginagantimpalaan ng Diyos ang mgatapat sa kanya

6 Isa kang bayang banal para kayYaweng iyong Diyos. Pinili ka ni Yawemula sa lahat ng bayan sa balat ng lupaupang maging sariling sambayanan niya.7 Ibinigkis ni Yawe ang kanyang sarili saiyo at ikaw ang pinili, hindi dahil ikaw angpinakamarami sa lahat ng bayan (sapag-kat ikaw pa nga ang pinakakaunti). 8 Ngu-nit pinili ka niya sapagkat mahal ka niyaat upang tuparin ang pangakong binitiwanniya sa iyong mga ninuno. Kaya inilabaska ni Yawe nang may malakas na kamay

at tinubos ka sa bahay ng pagkaalipinat mula sa kamay ni Paraong hari ngEhipto.

9 Kaya alamin mong mabuti na siYaweng iyong Diyos ay Diyos, ang ma-tapat na Diyos. Nananatili siyang matapatsa kanyang pakikipagtipan, at abot salibong henerasyon ang kanyang walangmaliw na pag-ibig sa mga nagmamahalsa kanya at tumutupad sa kanyang mgautos. 10 Ngunit pinarurusahan niya angnamumuhi sa kanya at kaagad na sinu-suklian.

11 Kaya tuparin mo ang utos, mgatuntunin at mga batas na iniuutos ko saiyo ngayong isabuhay. 12 Kung paki-kinggan mong mabuti ang mga batas naito, tutuparin at isasabuhay, tutuparinnaman ni Yawe ang kanyang pakiki-pagtipan sa iyo at ang walang maliw napag-ibig na ipinangako niya sa iyong mganinuno.

13 Mamahalin ka niya, pagpapalain atpararamihin.

Pagpapalain niya ang bunga ng iyongsinapupunan at ang bunga ng iyong lupa –ang iyong trigo, ang iyong bagong alak atsariwang langis – ang mga anak ng iyongbakahan at tupahan sa lupaing ipina-ngako niya sa iyong mga ninuno na ibi-bigay sa iyo.

14 Pagpapalain ka niya nang higit saalinmang bayan. Di magkakaroon nglalaki o babaeng baog sa piling mo o saiyong hayupan. 15 Itataboy ni Yawe mulasa iyo ang lahat ng karamdaman; hindiniya ilalapat sa iyo ang alinman sa mgasalot sa Ehipto na alam mo. Subalit ila-lapat niya ang mga ito sa lahat ng namu-muhi sa iyo.

mga ani at mga tupa ang kanyang inaasam kundi angpagdami ng mga sumasampalataya at ang paglago ngmga katangian ni Kristo sa kanila.

Inilalahad ng talata 8:1-6 ang kahulugan ng pag-lalakbay sa disyerto. Panahon iyon ng pagsubok.Naging dukha ang Israel subalit hindi nagkulang angtulong ng Diyos.

Pinakain ka niya ng manna upang ipakita sa iyona hindi lamang sa tinapay nabubuhay ang taokundi sa lahat ng namumutawi sa bibig ni Yawemabubuhay ang tao. Ang mannang tinanggap nila aysagisag lamang ng isa pang pagkaing kailangan ng taoat nagmumula sa bibig ng Diyos: ang kanyang salita(tingnan ang paliwanag sa Ex 16:16).

7

290DEUTERONOMIO 716 Kaya ubusin mo ang lahat ng bayang

ibinibigay sa iyong mga kamay ni YawengDiyos mo. Huwag mo silang kaawaan nipaglingkuran ang kanilang mga diyos,sapagkat magiging bitag iyon para sa iyo.

17 Sasabihin mo siguro sa iyong puso – Masmarami kaysa akin ang mga bansang ito, paanoko sila mapapalayas? 18 Ngunit huwag kangmatakot sa kanila. Alalahanin mong mabuti angginawa ni Yaweng iyong Diyos kay Paraon at sabuong Ehipto. 19 Nakita ng iyong mga mata angmga kakila-kilabot na pagsubok at mga tanda atmga kahanga-hangang bagay, ang malakas nakamay at nakaunat na bisig na ginamit ni Yawengiyong Diyos upang ikaw ay palayain. Gayon dinang gagawin ni Yaweng Diyos mo sa lahat ngbayang kinatatakutan mo ngayon. 20 Ipadadalasa kanila ni Yaweng Diyos mo kahit mga bubuyoghanggang mapawi ang mga natirang buhay nanagtatago mula sa iyo.

21 Huwag kang masindak sa kanila sapagkatkapiling mo si Yaweng iyong Diyos, malakas naDiyos at dapat katakutan.

22 Si Yaweng Diyos mo mismo ang dahan-dahang magpapalayas sa mga bansang ito saiyong harap. Hindi mo sila sabay-sabay namalilipol, kung hindi’y dadami ang mababangisna hayop laban sa iyo.

23 Ibibigay sila sa iyo ni Yaweng iyong Diyosat lilituhin sila hanggang mapuksang lahat.24 Ibibigay ni Yawe sa iyong mga kamay angkanilang mga hari upang burahin mo ang kani-lang mga pangalan sa silong ng langit. Walangmakatatayo laban sa iyo hanggang mapuksamo sila. 25 Sunugin mo ang mga nililok naimahen ng mga diyos nila at huwag pag-imbu-tan ang ginto o pilak na nakabalot sa mga ito.Huwag mo itong angkinin, kung hindi’y mabibi-tag ka nito sapagkat kasuklam-suklam ito kayYaweng iyong Diyos. 26 Huwag kang mag-uuwing kasuklam-suklam na bagay sa bahay mo,kung hindi’y isusumpa ka ring tulad nito. Lubosmong kasuklaman at kamuhian ito sapagkatanatema o isinumpa ito.

Huwag kalimutan ang Diyos sa panahonng kasaganaan

1 Pakaingatan ninyong tuparin angbawat utos na iniuutos ko sa inyo

ngayon upang kayo’y mabuhay at du-mami, at makapasok at maangkin anglupaing ipinangako ni Yawe sa inyongmga ninuno.

2 Alalahanin mo ang lahat ng daangpinagdalhan sa iyo sa disyerto ni YawengDiyos mo sa loob ng apatnapung taongito. Pinapaghirap ka niya at ginutomupang subukan ka at malaman ang nasaiyong puso, kung tutuparin mo nga angkanyang mga utos o hindi. 3 Subalit pina-kain ka niya ng manna na hindi mo alamni ng iyong mga ninuno upang ipakita saiyo na hindi lamang sa tinapay nabu-buhay ang tao, kundi sa lahat ng namu-mutawi sa bibig ni Yawe mabubuhay angtao. 4 Ni hindi man lang namulmol angsuot mo, o namaga ang iyong paa sa loobng apatnapung taong iyon. 5 Kaya una-wain mo sa iyong puso na dinisiplina ka niYawe gaya ng pagdisiplina ng isang amasa kanyang anak.

6 Tuparin mo ang mga utos ni Yaweng iyongDiyos, lumakad ka sa kanyang mga daan atmagkaroong-pitagan sa kanya. 7 Sapagkat di-nadala ka ni Yaweng iyong Diyos sa magandanglupain, lupain ng mga ilog at batis, ng mga bukalna umaagos sa mga lambak at mga burol,8 lupain ng trigo at sebada, ng mga ubasan atmga puno ng igos at ng iba pang mga prutas,lupain ng langis ng olibo at pulot-pukyutan,9 lupaing kung saan hindi ka kakain ng tinapaysa karukhaan at hindi ka mangangailangan nganuman, lupaing may bakal ang mga bato atmay mina ng tanso ang mga burol.

10 Kakain ka hanggang mabusog, at pagpa-palain mo si Yaweng Diyos mo para sa magan-dang lupaing bigay niya sa iyo.

11 Kaya pakaingatan mong huwag limutin siYaweng iyong Diyos sa di pagtupad sa kanyangmga utos, mga batas at mga tuntuning iniuutosko sa iyo ngayon. 12 At kapag nakakain ka na atnabusog, kapag nakapagtayo ka na ng maga-gandang bahay at nakatira na sa mga ito,13 kapag dumami na ang iyong hayupan, kapagsagana ka na sa ginto at pilak, at dumami na anglahat mong ari-arian, 14 huwag maging palaloang iyong puso at huwag limutin si Yawengiyong Diyos na naglabas sa iyo mula sa lupainng Ehipto, mula sa bahay ng pagkaalipin. 15 Siyaang umakay sa iyo para makalampas sa mala-wak at nakatatakot na disyertong puno ng mga“apuy-apuyang” ahas at mga alakdan, isanglupaing tigang at walang tubig. Subalit pina-bukal niya ang tubig para sa iyo mula sanapakatigas na bato. 16 At pinakain ka niya sa

8

291 DEUTERONOMIO 9disyerto ng mannang hindi alam ng iyong mganinuno.

Pinapaghirap ka niya at sinubok upangmapabuti ka sa bandang huli, 17 kung hindi’ysasabihin mo sa iyong sarili – Yumaman ako sasarili kong kayod at lakas. 18 Alalahanin mo siYaweng iyong Diyos, siya ang nagbigay sa iyong lakas para yumaman, para pagtibayin tuladngayon ang Pakikipagtipang sinumpaan niya saiyong mga ninuno.

19 Ngunit kung lilimutin mo si Yaweng Diyosmo at susunod sa ibang mga diyos, kungsasambahin mo sila at yuyukuan, ngayon pama’y binabalaan na kita na tiyak ka ngangmapupuksa. 20 Tulad ng mga bansang pinuksani Yawe sa harap mo, gayon ka rin niya pu-puksain dahil sa hindi mo pagsunod kay Yawengiyong Diyos.

1 Makinig ka, Israel! Tatawid ka ngayonsa Jordan para agawan ang mga bansang

mas malaki at mas malakas kaysa iyo, mgabansang may naglalakihang mga siyudad naabot hanggang langit ang mga pader. 2 Isangbayang marami at matatangkad – ang mgaAnakim na nakita mo at nabalitaang walangmakatatalo sa kanila. 3 Subalit makikita mongayon si Yaweng iyong Diyos na mangungunasa iyo gaya ng tumutupok na apoy. Pupuksainniya sila at ipaiilalim niya sila sa iyo. At aagawinmo ang lupain sa kanila at agad silang lilipulintulad ng sabi sa iyo ni Yawe.

4 Kapag itinaboy na sila sa harap mo ni Ya-weng iyong Diyos, huwag mong isaloob na –Dinala ako rito ni Yawe para angkinin ang lupa-ing ito dahil sa sarili kong kabutihan. Ngunitpinalayas ni Yawe ang mga bansang iyon saharap ninyo dahil sa kanilang kasamaan. 5 Hindidahil sa iyong kabutihan o dahil dapat kanggantimpalaan kaya ka makapapasok para ang-kinin ang kanilang lupain. Dahil ito sa kasamaanng mga bansang iyon kaya sila palalayasin niYawe sa harap mo bilang katuparan ng salitangbinitiwan niya sa iyong mga ninunong sinaAbraham, Isaac at Jacob.

Isa kang bayang mapaghimagsik• 6 Kaya alamin mong mabuti na ibinigay sa

iyo ni Yaweng iyong Diyos ang magandang

lupaing ito para angkinin hindi dahil sa iyongkabutihan, sapagkat isa ka ngang bayangmatigas ang ulo. 7 Alalahanin mo at huwagkaligtaan kung paano mo ginalit sa disyerto siYaweng iyong Diyos. Sapagkat naging mapag-himagsik ka na kay Yawe mula pa sa araw nalumabas ka sa Ehipto hanggang dumating ka salugar na ito.

8 At sa Horeb, ginalit ninyo si Yawe kayabinalak niya kayong puksain sa kanyang poot.9 Umahon ako sa bundok para tanggapin angmga tapyas na bato, ang mga tapyas ng Pakiki-pagtipang pinagtibay sa inyo ni Yawe. Apat-napung araw at apatnapung gabi akong nanatilisa bundok, hindi kumakain o umiinom. 10 Atibinigay sa akin ni Yawe ang dalawang tapyas nabato na sinulatan ng daliri ng Diyos. Nasa mgaito ang lahat ng salitang sinabi sa inyo ni Yawesa bundok mula sa apoy, sa Araw ng Pagtitipon.

11 Ibinigay sa akin ni Yawe ang dalawangtapyas na bato, ang mga tapyas ng Pakikipag-tipan, pagkatapos ng apatnapung araw at apat-napung gabi. 12 At sinabi ni Yawe sa akin –Lumusong ka agad mula rito dahil nagpakabu-lok ang iyong bayan na inilabas mo mula saEhipto. Kay dali nilang lumihis mula sa daanginiutos ko sa kanila at gumawa sila ng tinunawna diyus-diyusan para sa kanilang sarili.

13 At sinabi pa sa akin ni Yawe – Nakikita koang sambayanang ito; sila nga’y isang bayangmatigas ang ulo! 14 Pabayaan mo ako para puk-sain sila at pawiin ang kanilang pangalan sasilong ng langit. At gagawin kitang isang ban-sang mas malakas at mas marami kaysa kanila.15 Kaya bumaba ako mula sa naglalagablab nabundok, tangan sa aking mga kamay ang dala-wang tapyas ng Pakikipagtipan. 16 At nakita ko:nagkasala nga kayo kay Yaweng inyong Diyos,at gumawa kayo ng guyang tinunaw na metal.Kay dali ninyong lumihis mula sa daang iniutossa inyo ni Yawe! 17 Kayat hinawakan ko angdalawang tapyas na bato at ibinalibag ang mgaito, at nadurog ang mga ito sa paningin ng lahat.

18 Pagkatapos, nagpatirapa ako sa harap niYawe, at tulad noong una, apatnapung araw atapatnapung gabi akong hindi kumain ni umi-nom dahil sa lahat ng kasalanan ninyo sa pag-gawa ng masama sa paningin ni Yawe hanggang

• 9.6 Ang Israel ay isang bayang matigas ang ulo.Ganito natin isinasalin ang pananalitang “bayangmatigas ang batok”, o mahirap akayin. Panunumbatlang kaya ito? Mula sa simula’y isa nang bayang maykasarinlan ang Israel at lubhang ipinaglalaban ang kan-yang kalayaan. Hindi nila kailanman sinamba ang kani-

lang mga pinuno kundi lagi nang nakikipagtalo atnakikipag-away sa lahat, kahit na sa Diyos. Ang talin-haga ng waldas na anak ay tumutulong sa atin namaunawaan kung bakit mahal na mahal ng Diyos angbayang ito at kung bakit hanggang ngayo’y ito pa rin ang“panganay na anak” ng Diyos sa lahat ng bansa sa lupa.

9

292DEUTERONOMIO 9siya ay magalit. 19 Natakot ako dahil sa galit atpoot ni Yawe sa inyo sapagkat gusto niya ka-yong puksain. Ngunit muli akong pinakingganni Yawe.

20 Galit na galit din si Yawe kay Aaron parapuksain siya. Kaya ipinanalangin ko rin noon siAaron. 21 Tungkol naman sa kasalanan – angguyang iyon na ginawa ninyo – kinuha ko iyon atinihagis sa apoy, dinurog at giniling na simpinong alabok. Itinapon ko ang pulbos sa ilog naumaagos pababa sa bundok.

22 Ginalit din ninyo si Yawe sa Tabera atMassa, at sa Kibrothatava. 23 At nang paalisinkayo ni Yawe sa Kades-Barnea, sinabi niyang –Umahon kayo at angkinin ang lupaing bigay kosa inyo – ngunit muli kayong naghimagsik sautos ni Yaweng inyong Diyos. Hindi ninyo pina-niwalaan si Yawe, ni pinakinggan ang kanyangtinig. 24 Naging mapaghimagsik na kayo kayYawe mula pa sa araw na makilala ko kayo.

25 Kaya apatnapung araw at apatnapung gabiakong nagpatirapa sa harap ni Yawe sapagkatsinabi ni Yaweng pupuksain niya kayo. 26 Na-nalangin ako kay Yawe, at sinabi – O YawengPanginoon, huwag mong puksain ang iyongsambayanan, ang sarili mong ari-arian natinubos mo sa iyong kadakilaan at inilabas mulasa Ehipto nang may malakas na kamay. 27 Ala-lahanin mo ang iyong mga lingkod na sinaAbraham, Isaac at Jacob. Huwag mong tingnanang katigasan ng ulo ng bayang ito, o angkanilang kasamaan o kasalanan, 28 kung hindi’ysasabihin ng bansang pinagkunan mo sa amin –Hindi nakaya ni Yawe na dalhin sila sa lupaingipinangako niya sa kanila at ayaw na niya sakanila kaya niya sila inilabas para patayin sadisyerto. 29 Ngunit sila ang iyong sambayanan,ang sarili mong ari-arian na inilabas mo sapamamagitan ng iyong malakas na kapang-yarihan at ng iyong nakaunat na bisig.

1 Nang panahong iyon, sinabi sa akinni Yawe – Suminsel ka ng dalawang

tapyas na bato tulad ng una, at umahon ka ritosa akin sa bundok. Gumawa ka rin ng isang

kabang yari sa kahoy. 2 Isusulat ko sa mgatapyas ang mga salitang nasa unang mga tap-yas na sinira mo. At ilalagay mo ang mga ito sakaban.

3 Kaya gumawa ako ng kabang yari sa kahoyna akasya, at suminsel ng dalawang tapyas nabato tulad ng una. At umahon ako sa bundok,hawak ang dalawang tapyas. 4 Isinulat naman niYawe sa mga tapyas ang isinulat niya noon sauna, ang sampung salitang sinabi niya sa inyo sabundok mula sa apoy, sa Araw ng Pagtitipon. Atibinigay sa akin ni Yawe ang mga ito.

5 Nang bumaba ako mula sa bundok, inilagayko ang mga tapyas sa kabang ginawa ko, atnaroroon ang mga ito gaya ng iniutos sa akin niYawe.

6 Nagpunta ang mga anak ng Israel sa mgabalon ng Bene-Yakan, at dumaan sa Mosera.Doon namatay si Aaron, at doon din siya inili-bing; at ang kanyang anak na si Eleazar anghumalili sa kanya bilang pari. 7 Mula roon, nag-lakbay sila sa Gudgoda, at mula sa Gudgodapatungong Yotbata na lupain ng mga ilog at mgabukal. 8 Noon ibinukod ni Yawe ang tribu ni Leviupang sila ang bumuhat sa Kaban ng Pakikipag-tipan ni Yawe, at tumayo sa harap ni Yawe atmaglingkod sa kanya, at magbasbas sa pag-tawag sa kanyang Pangalan, tulad ng ginagawanila hanggang ngayon. 9 Kaya walang kaparte siLevi sa pamana ng kanyang mga kapatid. SiYawe ang kanyang mana, tulad ng sinabi sakanya ni Yaweng iyong Diyos.

10 At apatnapung araw at apatnapung gabiakong nanatili sa bundok, at pinakinggan dinako ni Yawe noon, at hindi niya niloob na puk-sain ka. 11 At sinabi sa akin ni Yawe – Tumindigka at pamunuan ang sambayanang ito upangmakapasok sila at maangkin ang lupaing ipi-nangako ko sa kanilang mga ninuno na ibibigaysa kanila.

Paglingkuran at mahalin ang Diyos• 12 At ngayon, Israel, ano pa ang

hinihingi sa iyo ni Yaweng iyong Diyoskundi ang magkaroon ka ng pitagan kay

• 10.12 Inilalahad dito ang dalawang utos napinag-isa naman ni Jesus.

Mahalin mo ang Diyos at paglingkuran siya nangbuo mong puso at nang buo mong kaluluwa. Pag-ibig na sagot sa pag-ibig ng Diyos: “Sapagkat ibinuklodni Yawe ang kanyang sarili sa iyong mga magulang.Minahal niya sila, at pagkatapos ay kayo naman angminahal niya.” Pansinin ang pagkakasunud-sunod naito: ang Diyos ang unang nagmamahal at pumipili, atsaka natin sinasagot ang kanyang pag-ibig at sinisikapitong ipahayag sa ating pagsunod. Una ang awa ng

Diyos, at gaya ng ipaaalaala sa atin ni Pablo, walangsinumang makapagmamagaling ng kanyang mgakabutihan at karapatan sa harap ng Diyos (Rom 3:20).

Dalisayin ang inyong mga puso. Mas tumpak nasinasabi ng tekstong ito: isagawa ang “pagtutuli” ngpuso (tingnan Genesis 17).

Ang biyuda, ang ulila, ang dayuhan. Pagmamahalsa mga nangangailangan ang sagot sa pag-ibig ngDiyos. Nang panahong iyon, sila mismo ang mgataong naghihikahos sa isang lipunang wala pangmalinaw na panlipunang hanay ng mga tao. Subalit sa

10

293 DEUTERONOMIO 11Yaweng iyong Diyos at lumakad sa lahatniyang daan? Mahalin mo siya at pag-lingkuran si Yaweng iyong Diyos nang buomong puso at nang buo mong kaluluwa.13 Tuparin ang mga utos ni Yawe at angkanyang mga tuntuning iniuutos ko sa iyongayon para sa iyong kapakanan.

14 Tingnan mo! Kay Yaweng iyongDiyos ang langit at ang himpapawid, angsangkalupaan at lahat ng naririto. 15 Ngu-nit ang iyong mga ninuno lamang anginibig mahalin ni Yawe. Pinili niya angkanilang mga inapo na sumunod sa kanila– kayo mismo – mula sa lahat ng bansa,tulad ngayon.

16 Dalisayin ninyo ang inyong mga pusoat huwag nang maging matigas ang ulokay Yawe 17 sapagkat si Yaweng inyongDiyos ang Diyos ng mga diyos at Pangi-noon ng mga panginoon. Diyos na dakila,malakas at kagila-gilalas! Wala siyangkinikilingan at hindi siya tumatanggap ngsuhol. 18 Iginagawad niya ang katarungansa mga ulila at mga biyuda; at mahal niyaang mga dayuhan, binibigyan niya sila ngpagkain at damit. 19 Kaya mahalin mo angmga dayuhan sapagkat naging dayuhandin kayo sa lupain ng Ehipto. 20 Magka-roon ka ng pitagan kay Yaweng iyongDiyos, paglingkuran siya, kumapit sakanya at tawagin ang kanyang Pangalansa iyong panunumpa. 21 Siya ang iyongdangal, siya ang iyong Diyos na gumawapara sa iyo ng mga dakila at kagila-gilalasna bagay na iyon na nakita ng iyong mgamata. 22 Pipitumpung katao lamang ang

iyong mga ninuno nang bumaba sila saEhipto, ngunit ngayo’y ginawa ka niYaweng sindami ng mga bituin sa langit.

• 1 Kaya mahalin mo si Yawengiyong Diyos at tuparin sa lahat ng

araw ang ipinag-utos niya sa iyo – angkanyang mga tuntunin, mga batas at mgautos. 2 Kayong mga kausap ko ngayonang may-alam nito. At hindi sa inyongmga anak na hindi nakakita at di naka-alam sa pagdisiplina ni Yaweng inyongDiyos, ni sa kanyang kadakilaan, sa kan-yang malakas na kamay at nakaunat nabisig. 3 Pero kayo ang nakasaksi sa mgatanda at mga kababalaghang ginawa niyasa Ehipto laban kay Paraong hari ngEhipto at sa buong bayan niya. 4 At pati saginawa niya sa hukbo ng Ehipto, sa mgakabayo at mga karwahe nito nang tabu-nan niya sila sa mga tubig ng Dagat ngMga Tambo sa paghabol nila sa inyo. Atpinuksa nga sila ni Yawe hanggang saaraw na ito.

5 Alalahanin din ninyo ang ginawa sa inyo niYawe sa disyerto, hanggang makarating kayo salugar na ito, 6 ang ginawa niya kina Datan atAbiram na mga anak ni Eliab mula sa tribu ngRuben, nang ngumanga ang lupa at lulunin silamula sa buong Israel, kasama ang buo nilangpamilya, ang kanilang mga tolda at lahat ngmay buhay na kanilang ari-arian. 7 Nakita nginyong mga mata ang lahat ng dakilang bagayna ito na ginawa ni Yawe. 8 Kaya tuparin ninyoang lahat ng utos na iniuutos ko sa iyo ngayonupang lumakas kayo at makapasok at maang-kin ang lupaing inyong pupuntahan. 9 At hahabaang inyong buhay sa lupaing ipinangako niYawe sa inyong mga ninuno na ibibigay sa

daigdig natin ngayo’y may buong mga hanay at mgabayan ang nasa sitwasyon ng biyuda, ulila at dayuhanng mga panahong iyon.

Sa kasalukuyang panahon, ang pagmamahal na itosa mga nangangailangan ay madalas na nanga-ngahulugan ng pagtatalaga ng sarili sa mga masmababang hanay sa lipunan. Ang Diyos ang mag-gagawad sa kanila ng katarungan. Kung hindi natinalam kung paano kusang makakamit ang katarungangito sa pamamagitan ng mga paraang itinuturo ngEbanghelyo, ang Diyos ang siyang maggagawad ngkatarungan sa mas radikal na paraan.

• 11.1 “Sinasabi ko sa inyo na nakasaksi sa mgahimala: tandaan ninyo.” Inuulit ang parehong mgaaral. Patuloy na magiging panatag ang Israel sa lupainnito kung hindi kalilimutan ng mga darating na salinlahiang ginawa ni Yawe para sa kanilang mga ninuno.Kaya ang mga nakasaksi sa mga kahanga-hanganggawa ng Diyos ay may obligasyong ituro ang mga iyonsa kanilang mga anak.

Hindi isang doktrina ang pananampalataya kundiang pagdiskubre sa Diyos na kumikilos, sa Diyos natagapagpalaya. Nakikita natin siya sa ating buhay, sabuhay ng pamayanang Kristiyano na bumabago samga nakikipag-ugnayan dito.

11

294DEUTERONOMIO 11kanila at sa kanilang inapo, lupaing dinadaluyanng gatas at pulot-pukyutan.

10 Sapagkat ang lupaing pupuntahan ninyopara angkinin ay di tulad ng lupain ng Ehipto nainyong pinanggalingan. Pagkapaghasik moroo’y kailangan ka pang magdilig sa pama-magitan ng lakas ng iyong mga bisig, tulad saisang gulayan. 11 Subalit ang lupaing pupun-tahan mo para angkinin ay lupain ng mga bun-dok at mga lambak na ulang galing sa langit anginiinom ng lupa. 12 Alaga ni Yaweng iyong Diyosang lupaing iyon at laging nakatuon dito angmga mata ni Yaweng iyong Diyos mula sasimula hanggang katapusan ng taon.

13 Kung susundin ninyong mabuti ang mgautos na iniuutos ko sa inyo ngayon, kung ma-mahalin ninyo si Yaweng inyong Diyos at pagli-lingkuran siya nang buo ninyong puso at nangbuo ninyong kaluluwa, 14 bibigyan ko ng ulanang inyong lupain sa panahon nito, sa panahonng taglagas at tagsibol, at aanihin ninyo anginyong trigo, bagong alak at langis. 15 Bibigyanko ng damo ang iyong parang para sa iyong mgahayop at kakain ka hanggang mabusog. 16 Pa-kaingatan ninyong huwag maengganyo anginyong puso. Kung lilihis kayo at maglilingkodsa ibang mga diyos at yuyuko sa kanila, 17 mag-aapoy laban sa inyo ang galit ni Yawe. Sasarhanniya ang langit at hindi na uulan, hindi na ma-mumunga ang lupa at dagli kayong maglalahosa magandang lupaing ibinibigay sa inyo niYawe.

18 Itanim ninyo sa inyong mga puso’t kalu-luwa ang mga salita kong ito. Itatak mo ang mgaito sa inyong kamay bilang tanda at magingpaalala sa pagitan ng inyong mga mata. 19 Ituroninyo ang mga ito sa inyong mga anak. Pag-usapan ang mga ito maging sa pag-upo mo saiyong tahanan o sa iyong paglakad, sa iyongpaghiga at sa iyong pagbangon. 20 Iukit mo angmga ito sa mga haligi ng pinto ng iyong bahay atsa mga pintuan ng iyong siyudad. 21 At ma-bubuhay kayo nang matagal pati ang inyongmga anak sa lupaing ipinangako ni Yawe sainyong mga ninuno na ibibigay sa kanila. Atmananatili ka roon habang ang langit ay nasaitaas ng lupa.

22 Sapagkat kung tutuparin ninyong mabuti

ang lahat ng utos na ito na iniuutos kong isa-buhay ninyo, ang mahalin si Yaweng Diyosninyo at lumakad sa lahat niyang daan at ku-mapit sa kanya, 23 itataboy ni Yawe ang lahat ngbansang ito sa harap ninyo, at maaagaw ninyoang lupain sa mga bansang mas malaki at masmalakas kaysa inyo.

24 Magiging inyo ang lahat ng tuntunganninyo, masasakop ninyo mula sa disyerto hang-gang Lebanon, at mula sa Ilog Eufrates hang-gang sa dagat sa kanluran. 25 Walang sinumangmakatatayo laban sa inyo. Saanman kayo pu-munta, ilalatag ni Yaweng inyong Diyos angtakot at pagkasindak sa inyo sa buong lupain,gaya ng sabi niya sa inyo.

• 26 Tingnan ninyo, inihaharap ko sa inyongayon ang pagpapala at ang sumpa. 27 Pagpa-pala kung susundin ninyo ang mga utos niYaweng inyong Diyos na iniuutos ko sa inyongayon, 28 at sumpa kung susuwayin ninyo angnaturang mga utos ni Yaweng Diyos ninyo atlilihis mula sa daang iniuutos ko sa inyo ngayonupang sumunod sa ibang mga diyos na hindinaman ninyo kilala. 29 Kapag dinala na kayo niYaweng inyong Diyos sa lupaing pupuntahanninyo para angkinin, magkasabay ninyong ipa-pahayag ang pagpapalang ito sa Bundok Ga-rizim at ang sumpang ito sa Bundok Ebal.30 (Nasa kabilang ibayo ng Jordan ang mgabundok na ito, sa kabila ng daang pakanluran,sa lupain ng mga Kananeong nasa Araba, satapat ng Gilgal, malapit sa malalaking puno ngMore.) 31 Tatawid kayo ngayon sa Jordan parapuntahan at angkinin ang lupaing ibinibigay sainyo ni Yaweng inyong Diyos. Angkinin ninyo itoat dito kayo manirahan. 32 At tuparin ninyongmabuti ang lahat ng tuntunin at batas na iniha-harap ko sa inyo ngayon.

Magkaroon ng iisang santuwaryolamang

• 1 Ito ang mga tuntunin at mgabatas na dapat mong isabuhay

nang mabuti sa lahat ng araw ng iyongbuhay sa lupaing bigay sa iyo ni YawengDiyos ng iyong mga ninuno para angkinin.

Sa anumang dantaon, ang paraan ng mga magulangpara hubugin at turuan sa pananampalataya angkanilang mga anak ay ang pagbabahagi sa mga ito ngmga personal na karanasan nila sa relihiyon atpagpapakita kung paano nila natagpuan ang Diyos nabuhay. Isinasalin o ipinapasa ang pananampalataya saisa’t isa.

• 26. Ang Pakikipagtipang ipinagdiwang ni Josue(Josue 8:30) ang ipinahihiwatig dito.

• 12.1 Nagsisimula sa kabanata 12 ang mgabatas na dapat umiral sa Israel para maging tunay nabayan ito ng Diyos.

Ang una ay ang pagwasak sa mga sagradong lugar

12

295 DEUTERONOMIO 122 Ganap ninyong wasakin ang lahat ng

lugar kung saan pinaglingkuran ng mgabansang ito ang kanilang mga diyos, samatataas na bundok at mga burol, at salilim ng lahat ng malalabay na puno.3 Gibain ninyo ang kanilang mga altar atdurugin ang kanilang mga sagradongbato; sunugin ang kanilang mga sag-radong poste at durugin ang mga nililokna imahen ng kanilang mga diyos, atburahin ang pangalan ng mga ito sa mgalugar na iyon.

4 Huwag ninyong gagawin ang gayonpara kay Yaweng inyong Diyos, 5 sa-pagkat siya mismo ang pipili ng lugarmula sa lahat ninyong tribu upang doonilagay ang kanyang Pangalan at doonmanahan. Doon ka pupunta para hanapinsi Yaweng inyong Diyos.

6 Doon ninyo dadalhin ang inyong mgasusunuging-handog at mga hain, ang in-yong mga ikapu at mga alay, ang inyongmga panata at mga kusang-loob na han-dog, ang mga unang anak ng inyong mgabakahan at tupahan.

7 Doon kayo kakain sa harap ni Yawenginyong Diyos, at magpipiyesta kasama nginyong mga pamilya, sa abot-kaya mo –ang pagpapala sa iyo ni Yaweng iyongDiyos. 8 Huwag ninyong gagawin ang

ginagawa natin ngayon dito, bawat isa sainaakala niyang tama sa sarili niyangpaningin. 9 Sapagkat hanggang ngayo’yhindi pa kayo dumarating sa kapahi-ngahan at sa pamanang ibinibigay sa iyoni Yaweng iyong Diyos.

10 Pagkatawid ninyo sa Jordan at nakatira nasa lupaing ibibigay sa inyo ni Yaweng inyongDiyos bilang pamana, bibigyan niya kayo ngkapahingahan mula sa lahat ninyong kaaway sainyong paligid at mabubuhay kayo nang mati-wasay. 11 At dadalhin ninyo sa lugar na pipiliin niYaweng inyong Diyos bilang tirahan ng kanyangPangalan ang lahat ng iniuutos ko sa inyo: anginyong mga susunuging-handog at mga hain,ang inyong mga ikapu at ang alay ng inyongmga kamay, at lahat ng piling handog na ipina-ngako ninyo’t sinumpaan kay Yawe. 12 Doonkayo magpipiyesta sa harap ni Yaweng inyongDiyos, kayo at ang inyong mga anak at anginyong mga alipin, pati ang Levitang nasainyong mga bayan sapagkat wala siyang kapar-teng mana sa inyo.

• 13 Huwag sanang mangyari na ialay mo angiyong mga susunuging-handog sa lahat ng lugarna magustuhan mo. 14 Ngunit tanging sa lugarlamang na pipiliin ni Yawe sa isa sa iyong mgatribu mo iaalay ang iyong susunuging-handog,at doon mo rin gagawin ang lahat ng iniuutos kosa iyo.

15 Gayon man, makapagkakatay ka ng ha-yop at makakakain ng karne hanggang gustomo sa lahat mong siyudad ayon sa pagpapalang

ng mga pagano. Sa gitna ng mga puno sa tuktok ngmga burol itinayo ang mga lugar na ito. Isang poste angnakalagay roon sa gitna ng nakatayong mga bato.

Ang pangalawang kautusan ay ang di pagkakaroonng ibang templo liban sa nasa Jerusalem. Dahil sa mgaabusong bunga ng pagdami ng mga lugar ng pag-samba, nagawa ng mga paring Judio na magkaroon ngpagkakaisa sa relihiyon sa paligid ng Templo sa Jerusa-lem. Ang pag-isa ng kulto ay bahagi ng malakingproyekto ni Haring Yosias: ang muling pag-isahin angmatandang kaharian sa hilaga ng kaharian ng Juda(1 K 23:8-9).

Bakit iisang Templo lamang ang gusto ng Diyos?Waring dahil din sa parehong mga dahilan kung bakitsa isang angkan lamang ng mga hari na pamilya niDavid niya gustong gawin ang kanyang mga pangako.Dahil ito sa kailangang maging tanda ng pagkakaisa samundo, una, ang Israel, at pagkatapos ay ang Iglesya.Kung totoo mang puwedeng kausapin ng tao angDiyos sa bawat sandali at sa anumang paraang iniaatasng kanyang pananampalataya, kailangan namanniyang igalang ang kalooban ng Diyos na iisang bayan

lamang ang maglilingkod sa kanya sa Iisang Bahay niyana kanyang Iglesya.

• 13. Pinagtitibay ng talata 12:13-19 ang pagka-kaiba ng pagkatay sa mga hayop para ialay ang mga itobilang handog na sa Templo sa Jerusalem lamangipinahihintulot, at ng pagkatay sa mga ito para karni-hin na magagawa saan mang lugar.

Mula 12:29 hanggang 13:19. Panibagong babalalaban sa panganib ng pagsamba sa mga diyus-diyusan.Kayat mapapawi mo ang kasamaan sa iyong piling(13:6). Aalalahanin ni Pablo ang mga salitang ito sa 1Cor 5:13 sa pagsasabi niya sa pamayanang Kristiyanona palayasin ang nagbibigay ng masasamang halim-bawa at ayaw magbagong-buhay. Tulad ng sinasabitungkol sa Josue 6, ang utos na itong patayin ang mgapasimuno ng pagsamba sa mga diyus-diyusan ay mulasa katiyakang pinakamahalaga sa buong mundo angpananampalataya ng Israel. Hindi mapapayagan ngbayang pinili ng Diyos na mahawahan ng pagkakamaling sangkatauhan ang kanilang pananampalataya parasa anumang halaga o dahilan.

296DEUTERONOMIO 12bigay sa iyo ni Yaweng iyong Diyos; maka-kakain nito kapwa ang di-malinis at ang malinis,na parang karne ng gasela o usa. 16 Ngunithuwag ninyong kakanin ang dugo, kundi ibuhosninyo itong parang tubig sa lupa.

17 Hindi mo makakain sa iyong mga siyudadang ikapu ng iyong trigo, at ng iyong bagongalak at langis, at ang mga unang anak ng iyongbakahan at tupahan, at alinman sa iyong mgaipinanata at mga kusang-loob na handog, at angalay ng iyong kamay. 18 Sa harap ni Yawengiyong Diyos mo lamang makakain ang mga ito,sa lugar na pipiliin ni Yaweng iyong Diyos, ikawat ang iyong mga anak at mga alipin at angLevitang kapiling mo. At magpipiyesta ka saharap ni Yaweng iyong Diyos sa abot-kaya mo.19 Huwag sanang mangyari na pabayaan mo angLevita habang nabubuhay ka sa iyong lupain.

20 Kapag pinalawak na ni Yaweng iyongDiyos ang iyong mga hangganan tulad ng ipi-nangako niya sa iyo, at gusto mong kumain ngkarne, makakakain ka ng karne hangganggusto mo. 21 Kung napakalayo sa iyo ang lugarna pinili ni Yaweng iyong Diyos bilang tirahan ngkanyang Pangalan, makapagkakatay ka saiyong bakahan o tupahang bigay sa iyo ni Yawe,tulad ng iniutos ko sa iyo. At makakakain ka saloob ng iyong mga siyudad hanggang gusto mo,22 ngunit kakanin mo ito tulad sa pagkain ngkarne ng gasela o usa; lahat ay makakakain nito– di-malinis man o malinis. 23 Tiyakin lamang nahuwag kainin ang dugo, sapagkat ang dugo atbuhay ay iisa, at hindi mo dapat kanin ang buhaykasama ang laman. 24 Huwag mo itong kaininkundi ibuhos itong parang tubig sa lupa. 25 Hindimo ito dapat kainin upang mapabuti ka at angiyong mga anak na susunod sa iyo dahil ga-gawin mo ang tama sa mata ni Yawe.

26 Dalhin mo ang mga bagay na ibinukod moat ipinanata bilang handog kay Yawe, at pumun-ta ka sa lugar na pipiliin ni Yawe. 27 Doon moiaalay ang iyong mga susunuging-handog, angkarne at ang dugo, sa altar ni Yaweng iyongDiyos. Ibuhos mo sa altar ni Yaweng iyong Diyosang dugo ng iyong mga hain, at kanin ang karne.

28 Pakinggan mong mabuti ang lahat ng sali-tang ito na iniuutos ko sa iyo upang lagi kangmapabuti at ang iyong mga anak na susunod saiyo, dahil gagawin mo ang mabuti at tama samata ni Yaweng iyong Diyos.

29 Pupuksain ni Yaweng iyong Diyos sa harapmo ang mga bansang pupuntahan mo paraangkinin, at maaangkin mo nga ang mga iyonat mamamayan sa kanilang lupain. 30 Huwagsanang mangyari na mahulog ka sa bitag atsumunod sa kanila matapos silang mapuksa saharap mo. Huwag mong hanapin ang kanilangmga diyos at isiping – Paano ba pinaglingkuranng mga bansang ito ang kanilang mga diyos?Ganoon din ang gagawin ko.

31 Huwag mong gagawin iyon para kayYaweng iyong Diyos, sapagkat ginawa na nila sakanilang mga diyos ang lahat ng kinasusukla-man at kinamumuhian ni Yawe; sinunog nilakahit ang kanilang mga anak para sa kanilangmga diyos.

Huwag lumayo sa pananampalataya• 1 Isagawa ninyong mabuti anglahat ng iniuutos ko sa inyo, huwag

itong dagdagan o bawasan.2 Kung may lumitaw na propeta sa

piling mo o isang nakakakita ng mgapanaginip at bigyan ka ng isang tanda okababalaghan, 3 at kung magkatotoo ngaang tanda o kababalaghang sinabi niya saiyo, at sabihing – Tayo nang sumunod saibang mga diyos na hindi ninyo kilala, atpaglingkuran natin sila. – 4 huwag mongpakinggan ang mga salita ng propeta o ngnakakakita ng mga panaginip na iyon,sapagkat sinusubok kayo ni Yawenginyong Diyos para malaman kung mahalnga ninyo si Yaweng inyong Diyos nangbuo ninyong puso at nang buo ninyongkaluluwa.

5 Kay Yaweng inyong Diyos ka lamang su-sunod, sa kanya ka magkakaroon ng pitagan.Tuparin mo ang kanyang mga utos, pakingganang kanyang tinig, paglingkuran siya at sakanya kumapit.

6 At patayin ang propeta o ang nakakakita ngmga panaginip na iyon, sapagkat nagsalita siyang paghihimagsik laban kay Yaweng inyongDiyos na naglabas sa inyo mula sa lupain ngEhipto at tumubos sa iyo mula sa bahay ng

• 13.1 May ilang propetang makagagawa ngmga tanda at kababalaghan: kung ito ay para lumayokay Yawe, isa siyang manloloko. Gusto ba ng Diyos namagpalit tayo ng relihiyon para pumunta sa inaakalanating may mga milagro?

Binibigyang-diin ng teksto na ang Salita ng Diyos atang kanyang mga utos ang siya lamang batayan ngating pananampalataya: sumasampalatay tayo hindidahil nakakita tayo ng mga tanda at kababalaghan(Jn 4:46) kundi dahil nagsalita ang Diyos.

13

297 DEUTERONOMIO 14pagkaalipin, sapagkat nais ka niyang ilihis sadaang iniutos sa iyo ni Yaweng iyong Diyos natahakin mo. Kayat mapapawi mo ang kasamaansa iyong piling.

7 Kung palihim kang hikayatin ng iyong ka-patid na anak ng iyong ina, o ng iyong anak nalalaki o babae, o ng iyong asawang nasa kan-dungan mo, o ng iyong matalik na kaibigan, atsabihin sa iyo – Tayo nang maglingkod sa ibangmga diyos na hindi mo kilala ni ng iyong mganinuno, 8 mga diyos ng mga bansang nakapa-libot sa inyo, malapit man o malayo sa iyo, samagkabilang dulo ng daigdig, 9 huwag kangumoo ni makinig sa kanya. Huwag kang maawasa kanya; huwag mo siyang patatawarin athuwag pagtatakpan. 10 Ngunit patayin mo siya,at ang kamay mo ang mauuna sa pagpapatawsa kanya ng kamatayan, at susunod pagkataposmo ang buong sambayanan. 11 Batuhin siyahanggang mamatay, sapagkat tinangka niyangilayo ka kay Yaweng iyong Diyos na naglabas saiyo mula sa lupain ng Ehipto, mula sa bahay ngpagkaalipin. 12 At maririnig ito ng buong Israel atmatatakot, at wala nang muling gagawa ngganitong kasamaan sa piling mo.

13 Kung may magsabi sa iyo sa isa sa iyongmga siyudad na ibinibigay sa iyo ni Yawengiyong Diyos para tirhan – 14 May lumitaw doongilang anak ni Belial at naengganyo nila ang mganaroon sa kanilang siyudad na sumama sakanila at sumunod sa ibang mga diyos na hindininyo kilala. – 15 Buong ingat mo itong siyasatinat imbestigahang mabuti. At kung totoo nga ito,at napatunayang ginawa nga nila sa piling moang kasuklam-suklam na bagay na ito, 16 puk-sain mo para sa Diyos ang siyudad at lahat ngnaroroon, tagain ang mga nakatira roon at lahatng hayop. 17 Ipunin mo sa gitna ng liwasan anglahat ng nasamsam dito at sunugin ang siyudadpati ang lahat ng nasamsam para kay Yawengiyong Diyos. Magiging bunton iyon ng mga guhomagpakailanman, at kailanma’y di na mulingitatayo.

18 Hindi dapat dumikit sa iyong kamay angalinman sa mga anatemang iyon upang mag-lubag ang matinding galit ni Yawe at mahabagsa iyo at maawa at paramihin ka tulad ngipinangako niya sa iyong mga ninuno 19 sapag-kat pinakinggan mo ang tinig ni Yaweng iyongDiyos para tuparin ang lahat niyang utos nainiuutos ko sa iyo ngayon, at para gawin angtama sa mata ni Yaweng iyong Diyos.

1 Mga anak kayo ni Yaweng inyongDiyos.

Huwag ninyong hiwain ang inyong sarili oahitin ang buhok sa inyong noo para sa mgapatay. 2 Isa kang bayang banal para kay Yawengiyong Diyos, at si Yawe ang pumili sa iyo upangmaging bayan niya, isang natatanging pag-aarimula sa mga bansa sa balat ng lupa.

Mga hayop na “malinis” at “di-malinis”• 3 Huwag kang kakain ng anumang ka-

suklam-suklam na bagay. 4 Narito ang mgahayop na makakain ninyo: baka, tupa, kam-bing, 5 usa, gasela, kambing-bundok, antilope,bupalo, at ang tupang-gubat. 6 Makakain ninyoang anumang hayop na ngumunguya, maykuko at biyak ang mga paa.

7 Ngunit sa mga hayop na ngumunguya omay kuko at biyak ang mga paa, hindi ninyomakakain ang sumusunod: kamelyo, kuneho atkunehong-bundok sapag