DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

7/16/2019 DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı

http://slidepdf.com/reader/full/dgr-tehlikeli-madde-tasimacilgi 1/56

TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILĞI

Sayfa 1

1. UYGULANABİLİRLİK1.1. GENEL FELSEFE

1.2. TANIMLAMA

1.3. YASAL DAYANAKLAR

1.4. GÖNDERİCİ SORUMLULUĞU 1.5. TAŞIYICI SORUMLULUĞU

1.6. EĞİTİM GEREKLİLİKLERİ

1.7. TEHLİKELİ MADDELER GÜVENLİĞİ 1.8. GÖNDERİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ

2. TEHLİKELİ MADDE LİMİTLERİ

2.1. GENEL

2.2. HAVAYOLU İLE TAŞINABİLEN TEHLİKELİ MADDELER

2.3. HAVAYOLU İLE TAŞINMASI YASAK OLAN TEHLİKELİ MADDELER

2.4. GİZLİ TEHLİKELİ MADDELERİN TANIMLANMASI2.5. YOLCU ve EKİP BERABERİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER

2.6. HAVA POSTASI İLE TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI

2.7. TAŞIYICI MÜLKİYETİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER

2.8. TAŞIYICI VE ÜLKE ŞARTLARI

3. SINIFLANDIRMA

3.1. GENEL PRENSİPLER

3.2. TEHLİKELİ MADDE CLASS ve DIVISION LİSTESİ

4. PAKETLEME

4.1. GENEL PAKETLEME GEREKLİLİKLERİ 4.2. PAKETLEME YÖNTEMLERİ 4.3. PAKET TİPLERİ

5. İŞARETLEME VE ETİKETLEME

5.1. GENEL

5.2. İŞARETLEME

5.3. ETİKETLEME

6. DEPOLAMA VE YÜKLEME

6.1. TEHLİKELİ MADDELERİN HASARDAN KORUNMASI

6.2. TEHLİKELİ MADDE PAKETLERİNİN KONTROLÜ

6.3. TEHLİKELİ MADDELERİN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER

6.4. YOLCU UÇAKLARINDA TEHLİKELİ MADDE YÜKLEME KISITLAMALARI 6.5. KARGO UÇAKLARINA YÜKLEME

6.6. BİRBİRİ İLE UYUMSUZ OLAN TEHLİKELİ MADDELER

6.7. ZEHİRLİ VE BULAŞICI MADDELERİN İSTİFLENMESİ 6.8. SIVI HALDE BULUNAN TEHLİKELİ MADDE İÇEREN PAKETLERİN6.9. YÜKLENMESİ 6.10. RADYOAKTİF MADDELERİN İSTİFLENMESİ VE YÜKLENMESİ

6.11. MANYETİK MADDELERİN YÜKLENMESİ

6.12. KURUBUZ YÜKLEMESİ 6.13. POLİMERİK GRANÜLLERİN YÜKLENMESİ




Sayfa 2

6.14. TEHLİKELİ MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BİRLİKTE YÜKLENME

6.15. KURALLARI

6.16. AKÜ İLE ÇALIŞAN TEKERLEKLİ SANDALYE VE DİĞER HAREKETLİ6.17. YARDIM ARAÇLARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YÜKLENMESİ

6.18. ORGANİK PEROKSİTLERİN VE KENDİLİĞİNDEN REAKSİYON VEREN6.19. MADDELERİN HANDLİNG’İ

6.20. TEHLİKELİ MADDE İÇEREN ULD’LER

7. BİLGİLENDİRME

7.1. SORUMLU PİLOTUN BİLGİLENDİRİLMESİ (NOTOC)

7.2. UÇAKTAKİ ACİL DURUMDA SORUMLU PİLOTUN BİLGİ VERMESİ

8. TEHLİKELİ MADDELER ve ACİL DURUM

8.1. GİRİŞ

8.2. RAMP VE ANTREPO PERSONELİ İÇİN ACİL DURUM GENEL8.3. PROSEDÜRLERİ 8.4. IATA ACİL DURUM HAREKET TABLOSU

8.5. MADDE BULAŞMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLİNG’İ




Sayfa 3

1.UYGULANABİLİRLİK

1.1 GENEL FELSEFE

Havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığında göz önüne alınması gereken esaslarnelerdir?

Tehlikeli maddeler, belirlenmiş kurallar sıkı bir şekilde takip edildiğinde güvenlibir şekilde taşınabilmektedir. İlgili ilke ve prosedürler :

1.1.1. Sınıflandırma: Tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, Birleşmiş MilletlerUzman Komitesi (CoE) tarafından belirlenen kriterlere göre yapılmıştır. Busınıflandırma, maddelerin ve eşyaların havayolu ile taşımaya kabul edilipedilmeyeceğini belirlemektedir. Taşıması yapılacak olan maddenin tehlikeliolup olmadığı ve eğer tehlikeliyse sınıf veya bölümünün doğru olarakbelirlenmesi göndericinin sorumluluğuna girmektedir.

1.1.2. Kısıtlama: Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması her şart

altında kesinlikle yasaklanmıştır. Bazı tehlikeli maddelerin ise normal

şartlar altında taşınması yasaktır; taşınmaları ancak ilgili devletlerin onayıile mümkündür. Bazı tehlikeli maddeler ise kargo uçağında sınırlandırılmışmiktarlarda taşınmakta, hatta yolcu uçağı için belirlenmiş kurallaruygulandığında bazı tehlikeli maddelerin yolcu uçağı ile de taşımalarıyapılabilmektedir.

1.1.3. Eğitim : Eğitim, tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınmasında en

önemli unsurlardan biridir. Tehlikeli maddeler eğitimi, gönderinin havayoluile taşınmasında görev alan tüm personelin görev tanımlarına göredüzenlenerek ilgili eğitimleri içermektedir. Eğitim programını hazırlayankişiler ilgili ülke otoriteleri tarafından denetlenmekte ve onaylanmaktadır.Tazeleme eğitimi yerel otoriteler daha kısa bir süre belirlemedikçe ilkeğitimi takiben 2 yıl içinde alınması gerekmektedir. Tehlikeli maddedüzenlemelerinin anlaşıldığının kontrolü amacıyla kurs sonunda eğitimalınan konuları kapsayan bir sınavın yapılması gerekmektedir.

1.1.4. Paketleme: Tehlikeli maddelerin güvenli bir şekilde taşınmasında diğerönemli bir unsur paketlemedir. IATA1 DGR2, taşınabilir tüm tehlikelimaddeler için iç paket, dış paket ve tek paketleme hakkında çok sayıdapaketleme talimatı seçenekleri sunmaktadır. Paketleme talimatıseçeneklerinde, UN3 performans testlerinden geçmiş paketlerin kullanımıgerekmektedir. Ancak tehlikeli maddelerin Limited Quantity4 gönderimindeUN tipi paket kullanımı gerekmemektedir. Paketleme içinde yer alantehlikeli madde

1.1.5. miktarları taşımacılık esnasında oluşabilecek kazaları en aza indirmekamacıyla sınırlandırılmıştır.

1 Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği

2

Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri 3 Birleşmiş milletler

4 Sınırlı miktar

http://tdk.org.tr/tdksozluk/SOZBUL.ASP?KELIME=Uluslararas%C4%B1%20Hava%20Ta%C5%9F%C4%B1mac%C4%B1%20Birli%C4%9Fi







Sayfa 4

1.1.6. İşaretleme ve Etiketleme: Paketler üzerinde, acil durumlarda içermişoldukları tehlikelerin anlaşılabilmesi için gerekli işaretleme ve etiketlemeleryer almalıdır.

1.1.7. Dokümantasyon: Tehlikeli maddelerin göndericisi tarafından doğrubeyanı, taşıma sürecinde taşımacılık zincirinde yer alan kişilerinbilgilenmesini sağlamaktadır. Tehlikeli maddenin uygun olarak kabulü,handlingi, yüklenmesi ve olası kaza anında uygun tedbirin uygulanmasıdokümantasyonun kurallara uygun yapılması ile sağlanabilmektedir.

1.1.8. Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi: Sorumlu pilot uçağa yüklenentehlikeli maddeler hakkında bilgilendirilmelidir. Böylece acil durumlardayapılması gereken eylemler kaptan tarafından önceden bilinebilmektedir.Pilot, olay veya kaza anında eğer mümkün ise NOTOC5’ta yer alan bilgilerihava trafik servisine bildirmesi gerekmektedir.

1.1.9. Gizli tehlikeli maddeleri önlemek : Yolcu üzerinde, bagajında veya kargoolarak taşınması yasaklanan ve tehlikeli olduğu bilinmeyen gizli tehlikelimaddeler hakkındaki bilgilendirmenin yolcu ve göndericilere yapılmasıgerekmektedir.

1.1.10. Kaza / olayların raporlanması: Tehlikeli madde kaza veya

olayların, inceleme ve düzeltici faaliyetlerin başlatılabilmesi amacıyla ilgiliotoritelere raporlanmalıdır. İncelemeler sonucunda Tehlikeli MaddeDüzenlemelerinde değişiklik yapılması gerekiyor ise, ilgili otoritelertarafından acil kural düzenlemelerinin yapılması gerekmektedir.

1.2 TANIMLAMA

Tehlikeli maddeler nelerdir?

Taşımada sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan; DGRkitabındaki tehlikeli maddeler listesinde tanımlanmış veya bu kurallara göresınıflandırılmış olan madde veya nesnelerdir. Bununla birlikte hava taşımacılığının sahip olduğu karakteristikler (sarsılma, basınç,sıcaklık farklılıkları) havayolu ile taşınan pakete diğer taşıma modlarına göre daha farklıetkiler yapabilmektedir. Bundan dolayı tehlikeli maddelerin hava taşımacılığında ekönlemler alınmaktadır ve böylece uçak, yolcular ve ekibin sahip olduğu riskler azaltılmışveya ortadan kaldırılmış olmaktadır.

Eğer bir risk varsa, tehlikeli maddelerin taşımacılığına neden izin verilmektedir?

Boya, pil, özellikle tıp amaçlı taşınan ve kısa ömürlü radyoizotoplar gibi bir çokmaddenin taşınması için ticari bir talep vardır. Hava taşımacılığı uzak yerlere ulaşmakiçin bazen tek çözümdür

Bir uçağın uçabilmesi ya da operasyonunu tamamlayabilmesi için bazı tehlikeli

maddelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bunlar: 5 Notification to Captain




Sayfa 5

uçak yakıtı pil

yangın söndürücüler

cankurtaran sallarıdır.

Parfüm gibi bazı duty free malzemeleri, alkollü içecekler; uçuşta kabin servisi amaçlıkullanılmaktadır. Bu tür madde veya nesnelerin taşınması, havayolu tarafındanbelirlenen ölçülerde olmak şartıyla tehlikeli maddeler uygulamalarından muaftutulmuştur.

Daha önemlisi, eğer risk tanımlanabilir ise, sıkı kontrol ve kişilere sorumluluklarverilerek yok edilebilmektedir.

Tehlikeli maddelerin güvenle taşındığından nasıl emin olabiliriz?

Risk, düzenlemelere uyulduğunda düşürülebilmektedir. Yasaklanmış maddeler,taşımaya asla kabul edilmemeli ve taşınmasına izin verilen tehlikeli maddelerinsınıflandırma, tanımlama, paketleme, işaretleme ve etiketlemelerinin düzenlemelereuygun olarak yapıldığından emin olunduktan sonra kabul edilmesi gerekmektedir.

Belirli bazı maddelerin taşınması, geçmişte yaşanan olaylar nedeniyle çok tehlikelidir.Ancak istisnai olarak ve ülkelerin muaf tutması durumunda, havayolu ile mutabakat

sağlanarak taşımacılığı yapılabilmektedir.

Havayolu ile kaç tane tehlikeli maddenin taşıması yapılabilmektedir?

Düzenlemelere göre hazırlanmış birçok tehlikeli madde uçakta kargo olaraktaşınabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesinde 3.000 ‘den fazla madde yer almaktadır.Düzenlemelerde, taşımacılıkta sıklıkla kullanılan bu maddelerin isimleri, paket başınayolcu veya kargo uçağında taşınabileceği maksimum miktarları yer almaktadır. Listedeyer alan maddelerin yolcu ya da ekip beraberinde, el bagajında veya kontrol edilmişbagajlarında yer alması yasaklanmıştır.

Her tehlikeli maddenin IATA DGR kitabında yer alan Tehlikeli Maddeler Listesi’ndeuygun gönderi adı (PSN)ile tanımlanmış olması gerekmektedir. Her bir PSN 4 haneli UNnumarasına veya 8000 ile başlayan ID numarasına sahiptir.

UN1088 Acetal

UN1089 Acetaldehyde

UN1841 Acetaldehyde ammonia

ID 8000 Consumer commodity




Sayfa 6

Yerel otoritelerin ya da havayolu şirketlerinin sınırlandırmaları Tehlikeli MaddelerDüzenlemelerinde yer alan miktarlardan daha kısıtlayıcı olabilmektedir. Bu kısıtlamalarState and Operator Variants ( Ülke ve taşıyıcı değişiklikleri )başlığı altında yeralmaktadır ve DGR’da yer alan kurallardan daha kısıtlayıcılardır.

1.3 YASAL DAYANAKLAR

Düzenlemeler nelerdir?

ICAO6’nun Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods (TehlikeliMaddelerin Güvenli Taşınması için Teknik Talimatlar) adlı yayınında yer alan yasalgereklilikler, uluslararası ve ulusal yasaların temelini oluşturmaktadır.

Ancak IATA Dangerous Goods Regulations (Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri) tehlikelimaddeler için havayollarının referans aldığı pratik bir kitaptır. IATA DGR kitabı ICAOTechnical Instruction kitabı ile uygunluk göstermekte, hatta sektörel uygulamalar ve

operasyonel faktörler göz önüne alındığında daha kısıtlayıcı olabilmektedi

Tehlikeli maddeler hakkında neden bilgili olmam gerekiyor?

Tehlikeli maddelerin taşınmasıyla ilgili bilgili olmak yasal bir gerekliliktir.

6 Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu




Sayfa 7

Uçağın, yolcuların ve ekibin daha güvende olmasını ve tehlikeler karşı dikkatli vetetikte olmanızı sağlar.

Yolcu olarak uçak ile uçtuğunuz zamanlarda, çalışanların düzenlemeler hakkındabilgili olması sizi daha rahat hissettirecektir.

Peki ya diğer çalışanlar, onların da tehlikeli maddeler konusunda bilgili olmasıgerekiyor mu?

Evet, gerekiyor. Ulaştırma zincirinde yer alan herkesin tehlikeli maddeler hakkındabilgili olması ve yaptıkları işe göre eğitim içeriklerinin düzenlenmesi gerekmektedir.Örneğin; kargo göndericisinin almış olması gereken eğitimin DGR ile belirtilenözelliklere uygun olması gerekmektedir.

Düzenlemeler hangi amaç için kullanılmaktadır?

ICAO Teknik Talimatları, uçak ve uçakta yer alan kişilerin hayatını riske atmadan hangitehlikeli maddelerin güvenle taşınabileceği hakkında prensipler içermektedir.

Genel prensip, eğer tehlikeli maddeler ile ilgili bir olay olur ise sonucunda yaşanan olaykazaya neden olmamalıdır. Tehlikeli madde olayları, tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması esnasında :

bir kişinin yaralanması, araçların zarar görmesi, yangın, sıvının akması, radyasyon yayılımı şeklinde olmaktadır.

Bir tehlikeli madde kazası; tehlikeli maddelerin taşınması esnasında bir insanın ciddiyaralanma ya da ölümü, veya kullanılan araçlarda büyük bir hasarın meydana gelmesişeklinde tanımlanmaktadır.

1.4 GÖNDERİCİ SORUMLULUĞU

Havayolu ile tehlikeli madde gönderen göndericinin sorumlukları nelerdir?

Gönderici sorumluluğu ve DGR ile uygunluğunun hiçbir zaman göz ardı edilmemesigerekmektedir. Bilhassa gönderici:

çalışanlarının sorumluluklarını yerine getirecekleri uygunlukta eğitilmiş olmasıgerekmektedir.




Sayfa 8

madde veya nesnenin havayolu ile taşınmasının yasak olup olmadığınıbelirleyebilmelidir.

tehlikeli maddelerin tanımlanması, sınıflandırılması, paketlenmesi, işaretlenmesi,etiketlenmesi ve dokümantasyonunun düzenlemelere uygun hazırlandığından

emin olması gerekmektedir. Ayrıca kargonun taşımaya kabulü sırasında “ Notrestricted (Sınırlandırılmamış) ” veya “ Non-Dangerous Goods “ olarak beyan

edilen kargonun tehlikeli madde sınıfına girmemesi gerekmektedir. Tehlikeli maddelerin hava taşımacılığı gerekliliklerine uygun olarak

paketlediğinden emin olması gerekmektedir.

1.5 TAŞIYICI SORUMLULUĞU

Peki havayolu? Havayolunun da özel sorumlulukları var mıdır?

Havayolu; hava taşımacılığı yapılacak olan kargonun kabulünde eğer tehlikeli madde iseDGR’a uygunluğundan, değil ise tehlikeli madde içermediğinden emin olmalıdır. Beyanedilen tehlikeli maddeler kabulünde kullanılan checklist EK1 ve Ek 2’de yer almaktadır.

Havayolunun kabul aşamasındaki diğer sorumlulukları:

depolama,

yükleme, kontrol,

acil durumlarda yapılması gereken işlemler de dahil olmak üzere bilgilendirme, tehlikeli madde olay ve kazalarının raporlanması, ilgili kayıtların tutulması ve evrakların saklanması, eğitim.

1.6 EĞİTİM GEREKLİLİKLERİ

Düzenlemeler benim ile ilgili neler içeriyor?

Teknik talimatların felsefesi ve gerekliliklerinin anlaşılması amacıyla eğitim zorunlututulmuştur. Bireysel sorumlulukların karşılanabilmesi amacıyla, herkesin konuhakkında tanıtıcı veya görevine göre detaylı eğitim alması tüm çalışanlar için

zorunludur.

DGR eğitiminin anlaşıldığının kontrol edilmesi amacıyla eğitimi takiben bir sınavınyapılması gerekmektedir. Başlangıç eğitiminin başarıyla tamamlanmasından sonra 24 ayiçinde tazeleme eğitiminin alınması gerekmektedir. Yetkili otoritenin, tazelemeeğitiminin alınacağı süreyi 24 aydan daha kısa bir süre olarak belirleme hakkı vardır.

Hangi kavramları ve eğitimi almam gerekir?

DGR’ın başarılı bir şekilde uygulanması, mevcut risklerin iyi bir şekilde anlaşılması vedüzenlemeler hakkında bilgi sahibi olunması ile sağlanabilir.




Sayfa 9

Havayolu ile tehlikeli madde taşımacılığı zincirinde yer alan personel kategorilerine görealınması gereken eğitimler DGR’da yer almaktadır.

Eğitimin üç unsuru vardır:

Genel bilgilendirme eğitimi, Fonksiyonel ya da mesleğe yönelik eğitim, Güvenlik eğitimi.

Tazeleme eğitimi bilgilerin güncelliğini kontrol etmek amacıyla 24 ay içinde tekraralınmaktadır.

Hangi DGR kursunu almam gerekiyor?

Tehlikeli maddeler gönderisinde görev alan her kategoriden personelin alması gereken

eğitim DGR Kitabında detaylı olarak belirtilmiştir. Sizin eğitiminiz (Ramp ya da antrepopersoneli-Tablo 1.5.A’ya göre kategori 5 ve 8) aşağıdaki konuları içermektedir: Genel felsefe

Depolama ve yükleme prosedürleri Sorumlu pilotun bilgilendirilmesi

Yolcu ve ekip beraberindeki tehlikeli maddeler

Beyan edilmemiş tehlikeli maddelerin belirlenmesi İşaretleme ve etiketleme

Acil durum prosedürleri Personelin yapmış olduğu göreve göre alması gereken eğitim konuları içinfaydalanılacak Tablo 1.5.A aşağıda yer almaktadır.

Havayolu ile tehlikeli maddetaşımacılığında görevi gereğince alınması

gereken asgari eğitimler

Nakliyeciler

Gönderici ve

PaketleyicilerHavayolu ve yer hizmetleri

personeli

Görüntüleme

cihazında

çalışan

güvenlikgörevlileri

Genel Felsefe

K ısıtlamalar

Gönderici için genel gereklilikler

1 2

x

x

x

3

x

x

4 5 6 7 8 9 10 11

x x x x x

x

x x x x x x x x x x x

x

x

12




Sayfa 10

Bilgi sahibi olmam gereken başka düzenlemeler de var mı?

Evet. Bu kitapta sadece IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri hakkında bilgiverilmektedir. Ancak çalışmış olduğunuz firmaya ait el kitaplarında sağlık ve güvenlik,vb. gibi tehlikeli maddeler ile ilgili eğitim çalışmaları yapılmaktadır.

1.7 TEHLİKELİ MADDELER GÜVENLİĞİ

Tehlikeli maddelerin taşınmasında görev alan tüm personel, tehlikeli maddeler güvenliğihususunda dikkatli olmak zorundadır. Çalışanlar tehlikeli maddeler güvenlik planlarıkonusunda bilgi sahibi olmalı ve bu planlara göre sahip oldukları bireyselsorumlulukları bilmelidirler.

Tehlikeli maddeler taşımacılığı zincirinde yer alan tüm çalışanlar DGR’da tanımlanangüvenlik konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Güvenlik bilinçlendirme eğitimi şunlarıiçermektedir:

Güvenlik risklerinin tanımlanması Risklerin belirleme ve azaltma yöntemleri Güvenlik ihlali olayında yapılması gerekenler

1.8 GÖNDERİCİNİN BİLGİLENDİRİLMESİ

Gönderici tehlikeli madde taşımacılığı hakkında nasıl bilgi sahibi olabilir?




Sayfa 11

Havayolu kargo kabul noktalarında gönderici firmaları tehlikeli madde gönderilerihakkında uyarmak amacıyla yeterli oranda görsel uyarılar ile bilgilendirmelidirler. Buuyarılara ek olarak halihazırda konşimento üzerinde tehlikeli maddeler hakkındauyarılar yer almaktadır. IATA tarafından hazırlanan ve göndericileri ikaz etme amaçlı

kargo kabul noktalarında yer alan görsel afiş aşağıda yer almaktadır.

Tehlikeli maddelerin taşınması zincirinde göndericiden kargo kabule, yer hizmetleri vekargo yüklemeye, ve bununla birlikte uçucu ekibe kadar birçok kişi görev almaktadır.Eğer bu zincirde yer alan herkes tehlikeli maddeler ve taşınması ile ilgili düzenlemelerhakkında bilgi sahibi olurlar ise güvenlik hiçbir şekilde tehlikeye atılmayacaktır.

2.TEHLİKELİ MADDE LİMİTLERİ

2.1 GENEL

Tehlikeli maddelerin taşınmasında herhangi bir sınırlama var mıdır?

Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması çok tehlikelidir, bazıları sadece kargouçağı ile ve bazıları da hem kargo hem de yolcu uçağı ile taşınabilmektedir. Havayolu iletaşınabilen tehlikeli maddelere bazı sınırlamalar getirilmiştir. Bu sınırlamalar IATA DGRkitabında yer almaktadır. Bununla birlikte ülkeler ve havayolları mevcutdüzenlemelerden daha kısıtlayıcı kurallar da uygulayabilmektedir.

2.2 HAVAYOLU İLE TAŞINABİLEN TEHLİKELİ MADDELER

Havayolu ile taşıması kabul edilen tehlikeli maddeler hangileridir?

Ünite 1’de bahsedildiği üzere, DGR’a uygun olarak hazırlanmış bir çok sayıda tehlikelimadde havayolu ile kargo olarak taşınabilmektedir. Tehlikeli Maddeler Listesi (DGR 4.2)havayolu kullanılarak taşınan maddelerin isimlerine göre oluşturulmuştur veyolcu/kargo uçağında paket başına olabilecek maksimum ağırlığı da içermektedir. Bazıtür tehlikeli maddeler yolcu uçaklarında taşınamazken, yüksek miktarları ise kargouçağıyla da taşınamamaktadır. Genel olarak yukarıda bahsedilen tehlikeli maddeler ekip

veya yolcu bagajında ve el bagajında taşınamamaktadırlar. Bagajda taşınması yasak olan




Sayfa 12

maddeler, DGR limitleri içinde ise ve uygun paketlemesi yapılmış ise kargo olaraktaşınabilmektedir.

2.3 HAVAYOLU İLE TAŞINMASI YASAK OLAN TEHLİKELİ MADDELER

Havayolu ile taşınması tamamen yasaklanmış olan tehlikeli maddeler var mıdır?

Bazı tehlikeli maddelerin havayolu ile taşınması her şart altında çok tehlikelidir.

Hava taşıması esnasında; normal taşıma şartları altında dahi :

patlamaya yatkın, tehlikeli bir şekilde reaksiyona girebilecek, ateş veya tehlikeli oranda sıcaklık oluşturan, tehlikeli derecede zehirli gaz yayan,

aşındırıcı olan, yanıcı gaz veya buhar yayan maddeler

her şart altında havayolu ile taşımaya kabul edilmemelidir.

Yukarıda sıralanan tehlikeli maddelerin taşınması için istisnalar var mıdır?

Normal şartlar altında taşınması çok riskli olan tehlikeli maddeler mevcuttur. Ancak -

istisnai durumlarda- ilgili ülke otoritelerinin onayı ile ve konu edilen şartların eksiksizolarak yerine getirilmesi durumunda taşıma yapılabilmektedir. Ülke onayı ile istisnaitaşıması yapılabilen maddeler için ayrıca taşımayı yapacak olan havayolundan da onayalınması gerekmektedir. ICAO Teknik Talimatlar Ek’i ülkelerin ilgili otoritelerine istisnai

taşıması yapılacak olan maddelerin paket başına maksimum ağırlıklar ve paketlemelerihakkında bilgiler içermektedir.

2.4 GİZLİ TEHLİKELİ MADDELERİN TANIMLANMASI

Tüm tehlikeli maddeler kolayca tespit edilebilir mi?

Hayır. Kargo kabul ve handlingi aşamasında, her zaman bilgilendirme ve dikkatli takipgerekli davranışlardır. Daha önce belirtmiş olduğumuz taşınması çok tehlikeli olantehlikeli maddelerin uçağa yüklenmediğinden emin olunması gerekmektedir. Önemle

hatırlanması gerekmektedir ki, gönderici, gönderinin içeriğinde tehlikeli maddeolduğundan ve taşımasının kurallar ile düzenlendiğinden haberdar olmayabilir.

Tehlikeli madde içerdiğinden şüphelenilen kargonun göndericisinden, içeriğindeherhangi bir tehlikeli madde olmadığına dair onay alınmalıdır.

Hangi maddelere karşı tetikte olmam gerekir?

Tehlikeli madde içeren bir çok gönderi örneği mevcuttur. Tüketim malzemelerinde yeralan ve tehlikeyi ifade eden etiketler, gerçek tehlikeyi gösterebileceği gibi bunun dışındaeski paketlerde bulunan bu etiketler gönderi içeriğinde tehlikeli madde bulunmasa da

yanıltıcı olabilmektedir.




Sayfa 13

Ne tür malzemeler bende şüphe uyandırmalıdır?

Tehlikeli madde içeren veya içerdiğini işaret eden tipik örnekler şöyledir:

Uçak yedek parçaları / ekipmanları: Tehlikeli madde kriterlerine sahipmaddeler içermektedirler. Örneğin, patlayıcılar (ateş ya da parlak alev verenkartuşlar), kimyasal oksijen jeneratörleri, sıkıştırılmış gaz silindirleri (oksijen,karbondioksit, nitrojen veya yangın söndürücüler), boyalar, yapıştırıcılar,spreyler, can kurtarma aparatları(can yeleği, acil durumlar için kaçış slaydları),ekipmanların içerdiği yakıt, ilk yardım ekipmanları, ıslak ya da lityumpiller/aküler, kibritler v.b.

Otomotiv parçaları (otomobil, motor ve motosiklet): Islak pil, hava yastığışişiricileri, hava yastığı modülleri, yakıt içeren ya da içermiş karbüratör ya dayakıt tankları, lastik şişirme aparatlarında yer alan sıkıştırılmış gazlar.

Nefes alma aparatları: Sıkıştırılmış hava ya da oksijen içeren silindirler,kimyasal oksijen jeneratörleri veya soğutulmuş sıvı oksijen içerebilirler. Kamp ekipmanları: Yanıcı gaz (bütan, propan v.b.), yanıcı katı (kibritler) ve

diğer tehlikeli maddeler. Kimyasallar: Birçok kimyasal madde (bazıları tehlikeli madde sınıfına

girmemektedir) tehlikelidir ve kargo olarak kabul etme kararını konu hakkındabilgi sahibi olan personel karar vermektedir. Tehlikeli kimyasal maddeler hiçbirzaman bagaj olarak kabul edilmemelidir.

COMAT (Şirket malzemeleri): Uçak parçaları,örneğin yolcu servis biriminde yeralan kimyasal oksijen jeneratörleri, sıkıştırılmış gazlar, yanıcı sıvılar, aşındırıcımaddeler, manyetik malzemeler gibi.

Cryogenic ( kriyojenik ) sıvılar: Nitrojen, neon, helyum, argon gibi soğutularaksıvılaştırılmış gazlardır. Kriyojenik gazlar temas halinde insanların dokularınazarar vermekte, dar alanlarda boğulmaya neden olabilmektedirler.

Silindirler: Sıkıştırılmış veya sıvılaştırılmış gazlar içermektedirler. Dişçilik aparatları: İçeriğinde yanıcı reçine ya da kimyasal çözücüler,

sıkıştırılmış ya da sıvılaştırılmış gazlar, cıva ve radyoaktif malzemeler. Teşhis numuneleri: Bulaşıcı madde içerebilmektedirler. Dalış ekipmanları: Sıkıştırılmış veya özel karışım içeren hava silindirleri

içerebilmektedirler. Boş silindirler (ölçümü 0 olan) taşıma için kabuledilmektedir. Dalış fenerleri şarj edilebilir kurşun asidi içerebilmektedir ve

şiddetli ışık üreten dalış fenerleri havada aktif hale geldiğinde yüksek ısıüretebilmektedir. Fenerlerin güvenli bir şekilde taşınabilmesi için ampul yadapilin ayrılması gerekmektedir.

Madencilik ekipmanları: Patlayıcı veya diğer tehlikeli maddeleriiçerebilmektedir.

Elektrikli ekipmanlar: Manyetik madde, cıva veya sıvı akü içerebilmektedirler. Elektrik ile çalışan aparatlar: Sıvı akü içerebilmektedirler.

Film malzemeleri veya medya ekipmanları: Patlayıcı, jeneratör, içten yanmalımotorlar, sıvı akü ve ısı üreten eşyalar içerebilmektedirler.

Dondurulmuş gıda maddeleri: Karbondioksit katı/kurubuz ile paketlenmişolabilirler ve canlı hayvan ve insan hayatına karbondioksit gazı yayılımınedeniyle olumsuz etki verebilir.




Sayfa 14

Yakıt kontrol ünitesi: Yanıcı sıvı içerebilmektedirler. Ev eşyaları: Yanıcı sıvı, yapıştırıcı, cila, spreyler gibi tehlikeli maddeler

içerebilmektedirler. Cihazlar: Barometre, manometre, v.b. gibi cıva içerebilmektedirler. Laboratuar test malzemeleri: Kısmen yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici, organik

peroksit, zehirli veya aşındırıcı madde içerebilmektedirler. Makine parçaları: Yapıştırıcı, boya, izolasyon malzemesi, çözücüler, kuru ya da

ıslak aküler, cıva, sıkıştırılmış ya da sıvılaştırılmış gaz içerebilmektedirler. Mıknatıslar ve benzeri diğer maddeler: Tek başlarına ya da toplam etkileri

düşünülerek birlikte manyetik materyal özelliğine sahip olabilmektedirler. Tıbbi malzemeler: İçeriğinde tehlikeli madde tanımına girebilecek malzeme

bulunabilmektedir. Örneğin, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici gibi. Metal yapı malzemeleri / metal borular: Uçak aletlerini olumsuz

etkileyebilecek ferro-manyetik malzeme içerebilirler, özel depolama

gerekmektedir.

Yolcu bagajı: Tehlikeli madde tanımına girebilecek maddeleriçerebilmektedirler. Havai fişekler, yanıcı sıvılar, yanıcı gazlar veya çakmakdoldurma amaçlı kullanılan tüpler, kamp ocağı silindirleri, kibritler, av fişekleri,çamaşır suyu, spreyler (tehlikeli madde sınıfına giren) bu tip maddelere örnekolabilmektedir.

Eczacılık malzemeleri: Radyoaktif madde, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici,organik peroksitler, zehirli veya aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli maddeolabilecek maddeler içerebilmektedirler.

Fotoğrafçılık malzemeleri: Isı üreten aletler, yanıcı sıvı, yanıcı katı, oksitleyici,organik peroksitler, zehirli veya aşındırıcı maddeler gibi tehlikeli maddeolabilecek maddeler içerebilmektedirler.

Yarış arabası veya motosiklet takımı ekipmanları: Motor, yakıt/artık yakıtiçeren karbüratör ve yakıt tankları, yanıcı spreyler, sıkıştırılmış gaz silindirleri,nitrometan, diğer yakıt katkı maddeleri veya ıslak aküler içerebilmektedirler.

Soğutucular: Amonyak çözeltisi veya sıvılaştırılmış gaz içerebilmektedirler. Onarım aparatları / takımları: Yanıcı yapıştırıcılar, çözelti bazlı boyalar,

organik peroksitler ve reçine içerebilmektedirler. Test numuneleri: Bulaşıcı madde(virüs testleri), yanıcı sıvılar (yakıt örnekleri),

oksit leyiciler, organik peroksit, zehirli veya aşındırıcı katılar içerebilmektedirler. Spermler: Karbondioksit katı (kurubuz) veya soğutulmuş gaz

içerebilmektedirler. Şov, film özel sahne efekt ekipmanları: Yanıcı, patlayıcı madde ya da duman

içerebilmektedirler.

Yüzme havuzu kimyasalları: Oksitleyici ya da aşındırıcı kimyasallariçerebilmektedirler.

El fenerleri: Küçük fenerler, yanıcı gaz içerebilmektedirler ve üzerlerindeelektronik çalıştırıcı bulunabilmektedir.

Refakatsiz yolcu bagajı / kişisel eşyalar: Tehlikeli madde tanımına girebilecekmaddeler içerebilmektedirler. Havai fişekler, yanıcı sıvılar, yanıcı gazlar veya

çakmak doldurma amaçlı kullanılan tüpler, kamp ocağı silindirleri, kibritler, av




Sayfa 15

fişekleri, çamaşır suyu, spreyler (tehlikeli madde sınıfına giren) bu tip maddelere

örnek olabilmektedir. Aşılar: Kurubuz ile paketlenmiş olabilirler.

Akma veya dökülme ihtimali olan diğer sıvı ve tozlar için paketleme standartlarınelerdir?

DGR kapsamına girmeyen ancak akma ya da dökülme durumunda ciddi temizlik

sorunlarına yolaçabilecek ve uzun dönemde uçak yapısında aşındırıcı etkisi olabilecekmaddeler mevcuttur. Bu tip gönderilerin taşıma esnasında akma veya dökülmeyiönleyecek yeterlilikte paketlemeye sahip olduğunun kontrolü gerekmektedir.

2.5 YOLCU ve EKİP BERABERİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER

Yolcu veya ekip bagajlarında tehlikeli madde taşımacılığı yapılabilmekte midir?

Yolcu veya ekip bagajında çok az miktarda tehlikeli madde taşınabilmektedir. Tehlikelimaddelerin yolcu ve ekip beraberinde taşınabilmesi için bazı şartların yerine getirilmesizorunludur. Günlük kullanımı olan birçok malzeme tehlikeli madde sınıfına girmektedirve kontrol edilen miktarlarda yolcular ve ekip tarafından; kişi üzerinde, kontrol edilmişbagaj olarak veya el bagajı olarak taşınabilmektedir.

Tehlikeli maddelerin yolcu ve ekip tarafından taşınması için DGR’da belirtilen şartların

eksiksiz yerine getirilmesi durumunda düzenlemelerden muaf tutularak taşımasıyapılabilmektedir. Ancak bu maddeler DGR’da yer alan şartlara ve kısıtlamalara her

zaman tabidir.

Aşağıdaki kısaltılmış listede yer alan maddeler kabinde yolcu ve ekip tarafındantaşınabilmektedirler.

alkollü içecekler, radyoaktif özelliğe sahip olmayan ilaçlar ya da parfümler (spreyler dahil), hidrokarbon gaz içeren bigudiler,

kurubuz, kibritler (emniyetli) veya çakmaklar kişi üzerinde bulundurulması şartıyla

taşınabilirler, küçük karbondioksit ve oksijen gazı silindirleri, klinik termometre.

DGR Tablo 2.3.A’da yer alan tehlikeli maddeler haricinde yolcu ve ekip beraberinde

bulunan tehlikeli maddelerin taşınmasına izin verilmemelidir.




Sayfa 16

2.6 H AVA POSTASI İLE TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI

Hava postası ile taşınan maddeler nelerdir ve taşınması için hangi şartlarınsağlanması gerekmektedir?

El bagajı olarak veya el bagajının içinde taşımaya izni Kontrol edilmiş bagaj olarak veya kontrol edilmiş bagaj içinde taşımaya izni

Kişinin üzerinde taşımaya izni

Operatör onayı gerekliliği Sorumlu pilotun bulunduğu nokta hakkındabilgilendirilme gerekliliği

Hayır Hayır Hayır n/a n/a Savunma amaçlı kullanılan araçlar (diablingdevices) biber gazı veya sprey gibi tahriş edicimaddeler içermektedirler.

Hayır Hayır Hayır n/a n/a Güvenlik tipi çantalar, nakit para kasaları,nakit para çantaları, Lityum piller ve/veya

piroteknik madde içerme durumlarındaHayır Evet Hayır Evet Hayır Cephane (silahlar için fişek), (Division 1.4S

UN0012 veya UN0014) 5 kg brüt ağırlığı

geçmeyecek ateşleme mekanizması çıkarılmışbir şekilde güvenli bir paket içinde taşımayahazırlanmalıdır. Birden fazla yolcunun bu hakkıbir paket içinde birleştirmesine izin verilmez.

Hayır Evet Hayır Evet Hayır Kamp ocakları ve yanıcı sıvı içeren yakıtkont eynırları. Kamp ocaklarının yakıt tankıveya yakıt konteynırlarının içindeki yakıtboşaltılmışsa ve tehlike ihtimali ortadankaldırılmışsa

Evet Evet Hayır Evet Hayır Karbondioksit, katı (Kurubuz), yolcu başına 2

kg’yi geçmeyecek miktarlarda, taşınan bagajdaDGR ile düzenlenmemiş bozulabilir maddeleriçin kullanıldığında ve karbon dioksit gazınınçıkışını sağlayacak tipte bir pakette olmalıdır.Taşıyıcının onayı sadece el bagajında taşınmakistenir ise gerekmektedir.

Hayır Evet Hayır Evet Hayır Kuru akülü tekerlekli sandalye ve diğeryardım araçları, Akü bağlantıları çıkarılmış veterminalleri yalıtılmış ve akü araca sağlam birşekilde tutturulmuş olmalıdır

Hayır Evet Hayır Evet Evet Sıvı akülü tekerlekli sandalye ve diğer

yardım araçları, ( Bkz.2.3.2.4 ) Evet Hayır Hayır Evet Hayır Isı üreten eşyalar, Su altı fenerleri ve lehim

makineleri gibi.

Evet Hayır Hayır Evet Evet Cıvalı barometre ve termometre, ÜlkeMeteoroloji dairesi veya benzeri bir kuruma ait

temsilcinin taşımasına izin verilmektedir.




Sayfa 17

Aşağıda yer alan maddeler haricinde tehlikeli maddelerin hava postası ile taşınmasıyasaktır. Aşağıda yer alan tehlikeli maddelerin taşınması, ulusal posta otoritesinin onayıve DGR’da yer alan gerekliliklerin karşılanması ile mümkündür.

Gönderi beraberinde Shipper Declaration Formu7 bulunan bulaşıcı

maddeler, Gönderi beraberinde Shipper Declaration Formu bulunan ve bulaşıcı

maddenin soğuk tutulması için kullanılan kurubuz.

İstisnai miktar paket limitinin 1/10 miktarı oranında aktiviteye sahipradyoaktif materyal

2.7 TAŞIYICI MÜLKİYETİNDEKİ TEHLİKELİ MADDELER

Taşıyıcı mülkiyetinde yer alan tehlikeli madde örnekleri nelerdir?

Tehlikeli madde sınıfına giren birçok materyal, uçabilirliğin sağlanması, işletmedüzenlemeleri ve ilgili ülke otoritelerinden izin alınarak özel şartları yerine getirmekamacıyla taşınabilmektedir. Örnek olarak; cankurtaran yelekleri ve şişebilen botlar, acilçıkış slaydları gibi materyaller tehlikeli madde sınıfına giren sıkıştırılmış gaziçermektedirler.

Spreyler, alkollü içecekler, parfümler ve kolonyalar, kibritler (safety) uçuş esnasındasatış ya da kullanım amacıyla ekip tarafından taşınabilmektedir. Ancak yedek parçaamacıyla taşınan uçak parçaları ya da değiştirme sonucunda çıkartılmış parçalar DGR’dabelirtilen şartlar altında taşınmalıdır. Bu tür parçalar, eğer DGR’da yer alan paketlemekurallarına uygun bir şekilde özel tasarlanmış konteynırlarda yer alıyor ise havayolu

tarafından muaf tutularak taşınabilmektedir. Ek olarak yiyecek ya da içecek servisiamacıyla kullanılacak olan kurubuz uçak içinde taşınabilmektedir.

2.8 TAŞIYICI VE ÜLKE ŞARTLARI

Ülke ve havayolları tarafından belirlenmiş olan başka kısıtlamalar var mıdır?

Ülkeler ve havayolları tehlikeli maddeler düzenlemelerine bazı ek şartlar dagetirmektedirler. Örneğin, birçok devlet, ülkelerine gelecek veya ülkelerinde çıkışyapacak bazı tehlikeli maddelerin taşımacılığı için ön izin alınmasını zorunlu halegetirmiştir. Bazı devletler ise belirli tip paketlemelere izin vermemektedir. Birçokhavayolları da benzer kısıtlamaları şart koşabilmektedir.

3.SINIFLANDIRMA

3.1 GENEL PRENSİPLER

Tüm tehlikeli maddeler aynı riske sahip midir?

Hayır. Düzenlemeler tehlikeli maddeleri içerdikleri risklere göre 9 sınıfa ayırmaktadır.Bazı durumlarda sınıflar, sahip oldukları özel riskleri yansıtmaları amacıyla sınıflar

7 Gönderici Beyanı Formu




Sayfa 18

içinde bölümlere ayrılmıştır. Bu durumda referans alınacak bilgi sınıf değil bölümolmalıdır.

Sınıflar tek haneli numaralar ile gösterilmektedir. Örneğin Class8 7

Kısımlar 2 haneli numaralar ile ifade edilmektedir. İlk hane sınıf numarasını, ikinci haneise sınıfa ait kısım numarasını ifade etmektedir.

Örneğin: Oksitleyiciler 5.1

Sınıf ve kısım numaraları tehlikeli maddelerin anlaşılması ve düzenlemelerin daha rahatuygulanması amacıyla kullanılmaktadır ve kullanılan numaralar maddenin daha riskliyada daha az riskli olması ile ilgili değildir . Örneğin Class 3 tipi bir tehlikeli maddenin

Class 7 tipi bir tehlikeli maddeden daha tehlikeli olup olmadığına sınıf numaralarınabakarak karar vermemiz doğru değildir.

Tehlikeli madde sınıfları nelerdir?

Her sınıf ya da kısım madde veya nesnenin ilgili sınıf ya da kısma ait olup olmadığınıbelirleyen kriterlere sahiptir. Bu kriterler teknik olarak detaylandırılmıştır ve maddeninsınıflandırılması için ilgili detayların uzman bilgi ile değerlendirilmesi gerekmektedir.

Class 1 Patlayıcılar

Class 2 Gazlar

Class 3 Yanıcı sıvılar

Class 4 Yanıcı katılar; Kendiliğinden patlayan maddeler; Su ile temasettiğinde yanıcı gaz çıkartan maddeler

Class 5 Oksitleyici maddeler; Organik peroksitler

Class 6 Zehirli maddeler; Bulaşıcı maddeler

Class 7 Radyoaktif maddeler

Class 8 Aşındırıcılar

Class 9 Çeşitli tehlikeli maddeler

3 harfli Cargo Imp Kodları, her bir sınıf ve kısım için belirlenmiş olup; kargomanifestosu, NOTOC gibi dokümanlarda çeşitli uçuş dokümanlarında kullanılmaktadır.

3.2 TEHLİKELİ MADDE CLASS ve DIVISION LİSTESİ

Class / Division / İsim

Kargo IMP KoduHasar Etiketi Tanım

Açıklama veörnekler

Class 1

Patlayıcılar

Division1.1

REX

Kütle halinde patlamatehlikesi olan maddeler Bu

patlayıcı8 Sınıf

5.1Sınıf 5 Kısım 1




Sayfa 19

maddelerin

havayolu ile

taşınmasınormal

şartlar altında yasaktır

Örnek: TNT,

Dinamit,

Torpido

Division 1.2REX

Parça tesir tehlikesi olanmaddeler

Division 1.3

REX

RCX

RGX

Yangın çıkarma riskinesahip patlayıcı maddeler.

Ayrıca küçük çaptapatlama ve / veya parça

tesir tehlikesi olan

maddelerdir.

Division 1.4

REX

Taşımada

önemli bir tehlikeiçermeyen patlayıcı

maddeler

Division 1.5

REX

Kütle halinde patlamaözelliğine sahip duyarsız

patlayıcılar

Division 1.6

REX

Kütle halinde patlamaözelliği olmayan aşırı

derecede duyarsızpatlayıcılar


Kargo IMP Kodu

Hasar EtiketiTanım

Açıklama veörnekler




Sayfa 20

RXB

RXC

RXD

RXERXG

RXS

Taşımada önemli birtehlike içermeyen

patlayıcı maddeler. Kazaanında oluşacak etkiler

paket içinde sınırlıkalmaktadır

El silahlarıcephaneleri, bazı

havai fişekler

Class 2Gazlar

Division 2.1

Yanıcı Gazlar

RFG

Belirli oranda hava ile

karıştırıldığında yanıcıhale gelmektedirler

Bütan, Hidrojen,Propan, Asetilen

Division 2.2

Yanıcı ve zehirliolmayan gazlar

RNG

RCL

Yanma ve zehirleme

özellikleri yoktur,sıvılaştırılmış gazlar da bu

sınıfa girmektedir.

Karbondioksit,

Neon, yangınsöndürücüler,sıvılaştırılmışnitrojen veya

helyum

Division 2.3

Zehirli gazlar

RPG

İnsanlar zehirli ya daaşındırıcı etkisi olan veya

sağlığı riske atabilecekgazlar

Birçok zehirligazın havayolu

ile taşınmasıyasaklanmıştır.

Class 3

Yanıcı sıvılar

RFL

Kapalı kapta parlamanoktası 60,5o veya altında

olan sıvılardır

Boyalar, alkoller,

bazıyapıştırıcılar,

aseton, benzin

Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu

Hasar Etiketi Tanım Açıklama veörnekler




Sayfa 21

Class 4

Yanıcı katılar

Division 4.1Yanıcı katılar

Division 4.2

Kendiliğinden parlayanmaddeler

Division 4.3

Islandığında tehlikeliolan maddeler

Yanabilir veya sürtünmenedeniyle yangına nedenolabilecek maddelerdir.

Hava ile temasısonucunda anlık sıcaklık

veren ya da sıcaklığıarttıran ve yanmaya

başlayabilen maddelerdir

Su ile temas ettiklerinde

yanıcı olan veya yanıcı gazçıkartan maddelerdir.

Kibritler, Sülfürselüloit

Beyaz veya Sarıfosfor,

magnezyum

diamid

Kalsiyum karpit,

sodyum

Class 5

Oksitleyici maddeler

ve organik

peroksitler

Division 5.1

Oksitleyiciler

ROX

Division 5.2

Organik peroksitler

Diğer maddelerinyanmasında etkiliolabilecek miktarda

oksijen içerenmaddelerdir

Dış yanma ile kolayca alevalabilen ve yanmayıhızlandıran organikmaddelerdir.

Amonyum

nitrat, gübre,kalsiyum klorat

Tert-butil

hidroperoksit,




Sayfa 22

Class / Division / İsim Kargo IMP Kodu


Class 6

Zehirli maddeler ve

bulaşıcı maddeler

Division 6.1

Zehirli maddeler

Division 6.2

Solunduğunda,yutulduğunda veya deri

yoluyla emildiğindetehlikeli olan zehirli

maddelerdir.

Hayvan ve insanlarda

hastalığa yolaçacakpatojen içerdiği

düşünülen maddelerdir.

Arsenik, nikotin,

siyanür, böcekilacı

Virüsler, bakteriler (HIV),

bazı teşhisnumuneleri,

biyolojik

ürünler, tıbbiatıklar

Class 7

Radyoaktif maddeler

Class 7

Radyoaktif madde

Kategori I – Beyaz

RRY

Class 7

Radyoaktif madde

Kategori II – Sarı RRY

Class 7

Radyoaktif madde

Kategori III – Sarı RRY

Class 7

Radyoaktif maddeFizıl

Paket yüzeyinde düşük

seviyeli radyasyonbulunur

Paket yüzeyinde KategoriI numaralı paketten daha

yüksek seviyederadyasyon bulunmaktadır

ve Transport Index <1

Paket yüzeyinde KategoriII numaralı paketten daha

yüksek seviyederadyasyon bulunmaktadır

ve/veya

1>Transport Index <10

Fizıl madde içeren

overpack veya paketlerintoplam değerlerinin

Tıp amaçlı veyaendüstriyel

amaçlıkullanılan

radyonüklidveya izotoplar




Sayfa 23

kontrol edilebilmesi

amacıyla kritik güvenlikindekslerinin diğer

etiketlemelere ek olarak

yazılması gerekmektedir.

Uranyum 233 ve

235

Plütonyum 239ve 241


Kargo IMP Kodu


Class 8

Aşındırıcılar

RCM

Canlı dokular ile temasıciddi hasarlara yol açanmaddelerdir. Akma veya

sızma anında diğermaddelere de zarar

vermektedir.

Pil / akü asitleri Cıva, sülfürik

asit

Class 9Çeşitli tehlikelimaddeler

RMD

RSB

ICE

Diğer tehlike madde

sınıfları kapsamınagirmeyen ve taşımaesnasında tehlike arz edenmaddelerdir.

Asbest,

cankurtaran

botları,elektrikli testere




Sayfa 24

4.PAKETLEME

4.1 GENEL PAKETLEME GEREKLİLİKLERİ

Tehlikeli maddeler, sızıntı ve akmayı önlemek amacıyla üretilmiş iyi kalite paketleriçinde taşınmalıdır. Paketler; havayolu taşıması esnasında normal şartlar altındayaşanan titreşim, ısı değişikliği, nem ve basınca dayanıklı olmalıdırlar.

Bazı tehlikeli maddeler için, içermiş oldukları tehlike oranına göre paketleme

gruplarına9 ayrılmışlardır:

Paketleme Grubu I – yüksek seviyede tehlike

Paketleme Grubu II – orta seviyede tehlike

Paketleme Grubu III – düşük seviyede tehlike

Paketleme grupları Class 1, Class 2 veya Class 7’de yer alan tehlikeli maddelereuygulanmamaktadır.

4.2 PAKETLEME YÖNTEMLERİ

Tehlikeli maddeleri paketlemede kullanılan yöntemler nelerdir?

Birleşik paketleme10 – Dış paketi tahta, sıkıştırılmış fiber, plastik veya metaldenyapılmış olan ve iç kapları metal, plastik, cam vb. maddelerden oluşan paketleme

tipleridir. Bu tip paketlerde, iç paketler ile dış paket arasında muhtemel sızıntıları

emici11 veya taşıma esnasında oluşabilecek darbeleri emen destekleyici madde12 kullanılabilmektedir.

9 Packing group

10

Combination packaging11 Absorbe edici

12 Cushioning material

Dış paket




Sayfa 25

İç kaplar

Tek paketleme13 – UN t ipi paketler çelik, alüminyum, plastik veya izin verilen diğermaddelerden yapılmıştır ve genellikle koruma amacıyla kullanılan pakete ihtiyaçduymamaktadırlar. Ancak tek paketleme kullanılarak dar gövdeli uçaklarda taşınmakistenen çelik veya alüminyum paketlerin overpack yapılması veya paletlenmesi olasıhasar risklerini azaltacaktır.

Birleşik paketler ve/veya tek paketler tek bir nakliye ünitesi halinegetirilebilmektedirler. Buna overpack denir.

Overpack nedir?

Overpack – göndericinin, handling ve istiflemede kolaylık sağlamak amacıyla bir veyabirden fazla paketi tek bir nakliye ünitesi haline getirmesidir. Overpack içinde yer alantehlikeli madde paketlerinin DGR’a uygun olarak paketlenmesi, etiketlenmesi veişaretlenmesi gerekmektedir. (ULD14ler, overpack olarak değerlendirilmezler)

Overpack örnekleri:

Sıkıştırılmış fiber kutu veya varil, tahta sandık veya fıçı, metal fıçı veya varil ileyapılmış overpackler:

13 Single packaging

14 Unit load device




Sayfa 26

Sandık şeklinde hazırlanmış overpackler:

Paketlerin kayış ile bağlanması şeklinde hazırlanmış overpackler

Depo paletleri üzerinde paketlerin kayış ile bağlanması şeklinde hazırlanmışoverpackler




Sayfa 27

4.3 PAKET TİPLERİ

UN Tipi paketler

Bu tip paketlere, normal taşıma şartları altında içeriklerine herhangi bir zarargelmeyeceğinin belirlenmesi amacıyla çeşitli performans testleri uygulanmaktadır.Uygulanan testlerin zorluğu, test edilen pakette taşınılması düşünülen içeriğin tehlikederecesine göre yapılmaktadır. (Tehlike riski yüksek olan bir maddenin taşınması içinkullanılan pakete uygulanacak testler, tehlike riski nispeten düşük olan bir maddenintaşınması için kullanılacak pakete uygulanacak testlere göre daha fazladır.) Taşınanmaddenin tehlikesi paketleme grubunu göstermektedir.

UN tipi paketler, devlet otoritelerinin yetkilendirmiş olduğu kurumlar tarafındanyapılmaktadır. Bu tip paketlerin üzerinde UN tipi paket işaretleri bulunmaktadır.

Sınırlı miktar15 paketleri

Birçok tehlikeli madde çeşidi düşük miktarlarda taşındığında daha düşük risktaşımaktadır. DGR’da belirtilmiş uygun kalitede ( ancak UN tipi olmayan ) paket vebirleşik paketleme ile tehlikeli maddeler sınırlı miktarlarda güvenle taşınabilmektedir.Sınırlı miktar paketleri, UN tipi paketlerde bulunan yapısal özelliklere sahip olmalıdır.Bu tip paketlere UN tipi paket testleri uygulanmamakta ancak 1.2 metreden düşürülmeve 24 saat istifleme testlerinden geçirilmektedirler. Sınırlı miktar paketlerin üzerinde

15 Limited quantity (LTD QTY)

4G/Y145/S/04NL/VL823




Sayfa 28

“Limited Quantity ” veya “LTD QTY ” işaretlemelerinin bulunması gerekmektedir. (Sınırlımiktar paketlerin UN tipi işaretleme içermeleri zorunlu değildir.)

Diğer paketleme tipleri

Bazı paket talimatları,bazı tehlikeli maddelerin UN tipi paket veya sınırlı miktar paketharicindeki paket ler ile taşınmalarına izin vermektedir. Örneğin bazı tüketim mallarıperakende satışa sunulacakları paketler ile taşınabilmektedir.

İstisnai miktar16 paketleri:

Çok az miktarlardaki tehlikeli maddeler, DGR’da belirtilen şartlar yerine getirildiğindepaketleme, etiketleme, işaretleme, dokümantasyon ve yükleme kurallarından muaftutulmaktadır. İstisnai miktar paketinde yer alması gereken etiket:

5.İŞARETLEME VE ETİKETLEME

5.1 GENEL

Tüm tehlikeli maddeler işaretlenmiş ve etiketlenmiş midir?

Evet. Tehlikeli madde içeren paketlerde, içeriğin sahip olduğu tehlikeden sizlerihaberdar etmek amacıyla belirli işaret ve risk etiketleri bulunmaktadır. Doğruişaretleme ve etiketleme güvenli taşıma sürecinin önemli unsurlarındandır. İşaretlemeve etiketleme aşağıdaki genel amaçları karşılamalıdır.

paketin içeriğini göstermelidir. 16

Excepted quantity




Sayfa 29

paketin ilgili standartları karşıladığı ve paketin onaylandığını belirtmelidir. güvenli handling ve istifleme hakkında bilgi vermelidir. tehlikenin türünü belirtmelidir.

Gönderici taşıması yapılacak paketin doğru olarak işaretlenmesi ve etiketlenmesindensorumludur.

Kargo acentesi havayolu tehlikeli madde kabul personeli, kargonun kabul edilmesinden

önce tüm paketlerin üzerinde gerekli işaretleme ve etiketlemenin yapıldığından eminolmalıdır.

5.2 İŞARETLEME17

Göndericinin, tehlikeli madde içeren paketlerin işaretlenmesinde özelsorumluluğu var mıdır?

Tehlikeli madde içeren ve işaretleme gerektiren her bir paket veya overpackte

ihracatçının yerine getirmesi gereken sorumluluklar:

gerekli işaretlemeler paketin üzerinde doğru yerlerde bulunmalıdır ve DGR’agöre gerekli kalite ve özellikte olmalıdır.

özel paketlere ait özel işaretlemeler (UN 4G/Y145/S/04NL/VL823 vb.)

belirtilmelidir.

gönderi ile ilgisi olmayan işaretlemeler çıkartılmalı veya yok edilmelidir. paketler kabule sunulduğunda tüm gerekli işaretlemelerin yapılmış olması

gerekmektedir.

Tehlikeli madde paketlerinde hangi işaretlemelerin bulunması gerek mektedir?İki çeşit işaretleme vardır:

Gönderinin özelliğini belirtmek için kullanılan işaretleme. Her bir tehlikeli maddepaketi, uygun gönderi adı18, UN yada ID numarası, gönderici ile alıcı adı veadresini içermelidir.

UN tipi paket kullanıldığında paket üzerinde , paket dizayn ve özelliklerinin yeraldığı işaretlemeler bulunmalıdır.

17 Marking

18 Proper shipping name

4G/Y145/S/

04NL/VL823

Shipper: ABC gönderici

Address:...

Cnee.XYZ alıcı Address:...

UN1133 Adhesives

UN/ID numarası Uygun gönderici adı (PSN)

Gönderici adı ve adresi

Alıcı adı ve adresi

UN tipi paketişaretlemeleri




Sayfa 30

UN tipi paket işaretlemelerini nasıl fark edebilirim?

UN tipi paketler üzerinde yer alan paket tipi işaretlemeleri, belirli performans testlerisonucunda paket üzerinde yer almaktadırlar. UN tipi paket işaretlemeleri ve anlamlarıaşağıda yer alan örnekte incelenmektedir:

5.3 ETİKETLEME

Tehlikeli madde paketleri üzerinde hangi etiketleri görmem gerekir?

Tehlikeli madde paketleri etiketlemeleri, içeriklerini tam olarak belirten bir şekildeyapılmalıdır. İki tür etiket vardır:

risk etiketleri

handling etiketleri

Tehlikeli madde içeren paketlerin etiketlenmesi gönderici sorumluluğundadır. Havayolusadece yırtılmış ve tanınmaz hale gelmiş etiketlerin yerine yenilerinin yapıştırmasından

sorumludur.

S..............

C..............

4G/Y10/S/01

USA/T7402

Birleşmiş Milletler Paketleme Sembolü. Paketintasarım, üretim ve testlerinin Birleşmiş Milletlertanımlarına uygunluğunu belirtir.

4G Sıkıştırılmış fiber olduğunu belirten paket tipkodu

YPaketleme grubu dizaynı. Paketleme grubu I, II, III için sırasıyla X, Y, Z harflerikullanılmaktadır. Örnekte yer alan Y, gönderi, içinde yer alabilecek madde paket grubununen fazla II olabileceğini belir tmektedir.

10 Paketin olabilecek maksimum brüt ağırlığını belirtmektedir.

S Paket içine katı madde veya iç kap konulabileceğini belirtmektedir.

01 Paketin üretildiği yılı belirtmektedir. (2001)

USA İşaretlemeyi onaylayan kurumun bulunduğu ülkeyi belirtir.

T7402 Üreticinin adı veya kodu




Sayfa 31

Risk etiketi ne ifade etmektedir?

Tehlikeli madde içeren paketler, içeriğinde yer alan madde hakkında sizi ikaz etmekamacıyla risk etiketleri ile tanımlanmaktadır. Kitabın 3. bölümünde tehlikeli madde

içeren paketin dışında yer alması gereken sınıf veya kısım etiketleri açıklanmıştı. Risketiketleri, ölçü, renk, sembol ve sınıf/kısım numaralarını yansıtacak özellikteolmalıdırlar. Birçok risk etiketi üzerinde riski tanımlayan bir açıklayıcı yazıbulunmaktadır, bazılarında ise açıklayıcı yazı bulunmamasına karşın şekil, renk vesemboller sizi risk konusunda bilgilendirmektedirler. Risk etiketleri 45o‘lik açı yapankare şeklinde (baklava biçiminde) ve en az 100x100 mm ölçüsünde olmalıdır.

Handling etiketleri nedir?

Bazı tehlikeli maddelerde, risk etiketlerinin yanında özel handling etiketleri dekullanılması gerekmektedir. Bunun nedeni handling veya yükleme sırasında özel

uygulamalara ihtiyaç duymalarıdır.Aşağıdaki tabloda yer alan handling etiketleri havayoluyla tehlikeli madde taşımadakullanılmaktadırlar.


Kargo IMP Kodu

Handling Etiketi Tanım Açıklama veörnekler

Manyetik madde19

MAG

Bu maddeler, diğermaddelere göre daha

güçlü manyetik sahayasahiptir

Manyetron

(lamba),

mıknatıslar v.b. (Manyetik madde

etiketi

kullanıldığındaClass 9 risk

etiketinin

kullanılmasıgerekli değildir.)

19 Magnetized material

45o




Sayfa 32

Cargo Aircraft OnlyCAO

Sadece kargo uçağındataşınabilecek tehlikeli

madde paketleri içinkullanılan etikettir.

Yanıcı olmayan

ancak zehirli olanbazı spreyler

Kriyojenik Sıvı RCL

Kriyojenik sıvılar içinkullanılan handling

etiketi

Kriyojenik sıvıiçeren yanıcı

olmayan gazlarınyer aldığı paket

veya

overpacklerde

kullanılmaktadır.

Paket duruş yönü20

(This Way Up)

Paket duruş yönü

(This Way Up), alternatif

ISO Standardı 780:1985 Bazı istisnaları

olmakla beraberbirleşik paketlerve sıvı tehlikeli

maddeler içerenpaketlerde

kullanılmalıdır.


Kargo IMP Kodu

Handling Etiketi Tanım Açıklama veörnekler

20 Dik tutun




Sayfa 33

Akü ile çalışan tekerleklisandalye veya hareketli

yardım araçları

Batarya ile çalışanaraçların handling’ine

yardımcı olmakamacıyla takılmaktadır.

Tekerlekli sandalye

veya hareketli yardımaracının aküsünün takılıyada çıkarılmış olduğu

hakkında bilgi deiçermektedir.

Etiket iki kısımdanoluşmaktadır.

Üzerinde

tekerlekli sandalyeresmi olan kısımakünün çıkarılıpçıkarılmadığınıgöstermektedir.

Etiketin diğerkısmı ise araçtan

ayrılmış olanbataryanın hangi

araca ait

olduğununtanımlanması içinkullanılmaktadır.

Sıcaktan uzak tutunuz

.

Kendiliğindenreaksiyon veren

maddeler içeren

Division 4.1 ve 5.2Organik Peroksitler için

kullanılan etikettir

Kendiliğindenreaksiyon veren

maddeler içerenDivision 4.1 ve 5.2

Organik

Peroksitlerin risk

etiketlerine ek

olarakkullanılmalıdır. Bu

tip maddeler

direkt güneşışığından

korunmalı, serinve iyi

havalandırılan biryerde istif

edilmeli, tüm ısıkaynaklarından

uzakta

bulunmalıdır.

Radyoaktif madde

İstisnai miktar paket RRE

Tüm istisnai radyoaktifmadde paketi handling

etiketidir

1 Ocak 2005

itibariyle istisnai

radyoaktif madde

etiketlerinde

bulundurulmasıönerilmiştir.

1 Ocak 2007 tarihi

itibariyle zorunluhale getirilmiştir.




Sayfa 34

Manyetik madde etiketi neden baklava biçiminde değildir?

Çünkü tehlikeli madde risk etiketi değildir, handling etiketidir. Uçakta yer alan ve

manyetik alandan etkilenecek aletlerden kurallarca belirlenmiş uzaklıkta yüklenmesigerektiğini ifade etmektedir.

“Cargo Aircraft Only” etiketi ne zaman kullanılır?

Kargo uçağı paketleme talimatlarına göre hazırlanan paketler üzerinde kullanılmaktadır.“Cargo Aircraft Only” etiketine sahip paketler hiç bir zaman yolcu uçağınayüklenmemelidir.

“This Way UP” etiketi bazı tehlikeli madde paketlerinde bulunmuyor. Bu etiketler

hangi paketlerde kullanılmaktadır?

This Way Up” etiketleri (paketin karşılıklı yüzeylerinde yer almalıdır) birleşikpaketleme veya sıvı içeren overpack’lerde kullanılmaktadır. Bu gerekliliğin istisnalarıbulunmaktadır. Örneğin; iç paketlerin miktarı 120mL’den az olan yanıcı sıvı, iç paketmiktarı 50 mL veya daha az olan bulaşıcı madde, radyoaktif madde paketlerinin, iç paketiçermeyen fıçı veya bidonların üzerinde dik tutun etiketinin yer almasıgerekmemektedir.

Kriyojenik Sıvı etiketi hangi durumlarda kullanılmaktadır?

Bu etiket soğutulmuş gaz veya Kriyojenik sıvı içeren paketlerde kullanılmaktadır. Etikettaşıması yapılan tüpten gaz çıkışının olabileceğini ve son derece soğuk olan gaz havadaki

su buharı yoğunluğunu arttırabilmektedir. Havada duman gibi gözükmektedir ve




Sayfa 35

herhangi bir risk bulunmamaktadır. Bu tip gönderiler canlı hayvanlardan ayrıtutulmalıdır.

Üzerinde “Cargo Aircraft Only” etiketi bulunan paketler daha tehlikeli midir?

Bazı zamanlar evet. Bu etiketin kullanılmasının gerekli olduğu paketler genellikle diğerpaketlere oranla daha fazla miktarlarda tehlikeli madde içermektedirler. Bu etiketesahip paketlerde taşınan tehlikeli madde miktarının daha fazla olmasının nedeni, uçuşesnasında bu paketlerin birçoğunun ekibin ulaşabileceği yerlere yükleniyor olmasıdır.Acil durum anında ekibin çok fazla sayıda hareket seçeneği mevcuttur.

İşaretleme ve etiketleme örneği:

Not:

İşaretleme ve etiketlemelerin paketin tek bir yüzeyinde olması zorunlu değildir.Yukarıda yer alan örnekte anlaşılır olması amacıyla etiketler aynı yüzeydebulunmaktadır. Buna karşın uygulanması gereken etiketleme ve işaretleme kuralları:

Eğer paket ölçüleri yeterliyse, etiketler aynı yüzeyde ve uygun gönderi adınınyanında olmalıdır.

Etiketlerin gönderici veya alıcı adresinin yanında bulunması önerilir. Yan risk etiketleri, ana risk etiketinin yanında olmalıdır. “Cargo Aircraft Only ” etiketi bulunması gereken paketlerde, CAO etiketinin risk

etiketleri ile aynı yüzeyde bulunması gerekmektedir. “This Way Up” etiketi kullanıldığında, paket üzerinde en az iki tane yer alması

gerekmektedir. “This Way Up” etiketi karşılıklı yüzeylere gelecek şekildeyapıştırılmalı ve şekilde yer alan okların doğru yönü göstermesi gerekmektedir.

Eğer paket işaretleme kuralları gereğince net veya brüt ağırlık işaretlemesininyapılması gerekiyorsa, işaretlemenin UN numarası ve uygun gönderi adınınyanına yazılması gerekmektedir.

UN tip paket üzerinde yer alan UN paket işaretlemeleri diğer işaret veetiketlerden farklı yüzeyde yer alabilmektedir.

Etiketler paketlere birbirlerini öretmeyecek şekilde yapıştırılmalıdır

Tehlikeli madde paketlerinin üzerinde bulunabilecek başka etiketler var mıdır?

ALLYL ACETATE, UN2333 Net Qty 0.5 L

ABC Kimya Ltd.......... TURKIYE

4G/Y145/S/04




Sayfa 36

Evet. “İstisnai Miktar Tehlikeli Maddeler21” için kullanılan etiket vardır. Çok küçükmiktarlarda taşınmak istenen tehlikeli maddelerin riski de çok düşük olmaktadır ve risk

etiketleri kullanmaksızın sadece bu etiketi kullanmanız yeterli olmaktadır. Paketinyapısı, DGR’da tanımlanan özelliklere uygun olmalıdır.

Tehlikeli maddeleri belirten başka işaretleme veya etiketler var mıdır?

Evet, ama bu etiketler tehlik eli maddelerin taşınması için gerekli değildir. Bu ek etiket veişaretlemelerin iki kaynağı vardır.

İlk olarak, bu tip işaret ve etiketlemeler diğer taşıma modları için gerekli olabilmektedir.Taşıma modu uyum çalışmaları bu tür farklılıkları azaltmaya çalışsa da, deniz yolu,demiryolu taşımalarında etiket ve işaretleme farklılıkları olmaktadır.

Diğer bir neden ise, tüketim malzemelerinin ulusal düzenlemeler nedeniyle tüketici

uyarı bildirileri ve etiketlerini taşımak zorunda olmalarıdır. Bu ilgili maddelerin tehlikeliolduğunu göstermez, ancak kullanım ve imhaları için uygun etiket ve işaretlemelerinkullanılması zorunludur. Ancak unutulmamalıdır ki; madde üzerinde yer alan etiket,maddenin tehlikeli madde olabileceğinin bir göstergesidir. Şüphelendiğiniz bir durumda,

üst yöneticiniz ve tehlikeli maddeler uzmanınızdan bilgi almalısınız.

Tüketici uyarıları ve etiketleri:

POISON: Zehir

KEEP OUT OF REACH OF CHILDREN: Çocukların ulaşacağı yerlerden uzak tutunuz

READ SAFETY DIRECTIONS BEFORE OPENING: Açmadan önce güvenlik talimatlarınıokuyunuz

6. DEPOLAMA VE YÜKLEME

21 Dangerous goods in excepted quantities




Sayfa 37

6.1 TEHLİKELİ MADDELERİN HASARDAN KORUNMASI

Tehlikeli maddelerin depolanması ve yüklenmesi hakkında bilmem gereken özelgereklilikler var mıdır?

Operatör, tehlikeli madde paketlerini olası hasarlardan korumalıdır. Paketlerin taşımayahazırlanırken handling’i sırasında dikkatli olunması gerekmektedir. Yüklemeninyapılacağı uçak tipi, uçağa yükleme metoduna (yığma yükleme, palet veya konteynıriçinde yükleme) göre paketlerin hazırlanması yükleme esnasında oluşabilecek kazalarıen aza indirecektir. (DGR 9.3.5.1)

6.2 TEHLİKELİ MADDE PAKETLERİNİN KONTROLÜ

Tehlikeli madde paketlerinin kontrolü önemli midir? Önemli ise bu ne zamanyapılmalıdır?

Yükleme öncesi paket veya overpack’lerin kontrol edilmesi, herhangi bir akma veyahasarın olmadığından emin olunması gerekmektedir. Bu şartlar sağlanmadan tehlikelimadde paketlerinin yükleme ünitesi veya uçağa yüklemesinin kesinlikle yapılmamasıgerekmektedir.

Uçağa yükleme yapılmadan önce, ULD’lerin akma veya hasara karşı kontrol edilmesigerekmekte, eğer akma veya hasar varsa ünite uçağa yüklenmemeli ve servis dışıyapılmalıdır.

Boşaltma esnasında da tehlikeli madde içeren paket veya overpack’ler kontroledilmelidir. Hasar tespiti durumunda ULD’nin yüklü olduğu pozisyon hasar veyabulaşmaya karşı incelenmesi gerekmektedir. Hasar veya akma tespit edilen paketleruçaktan hemen uzaklaştırılmalı; havayolu , havaalanı ve devlet otoritesi prosedürlerinegöre imhası gerçekleştirilmelidir. Bu işlem konu hakkında uzman bir kişigerektirmektedir. Radyoaktif madde veya bulaşıcı madde dökülmesi durumunda ilgili

otorite en kısa sürede bilgilendirilmelidir. Operatör tehlikeli maddenin akması




Sayfa 38

RFL

ROX

3

5,1

RCM

RFW

8

4

TEHLİKELİMADDE

İÇERMEYENPAKET

durumunda, konşimentoya ait diğer parça ve yakınındaki diğer paketlerde bulaşmaolmadığından emin olmalıdır. (DGR 9.3.6.3)

6.3 TEHLİKELİ MADDELERİN AYRIMI VE ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER

Tehlikeli madde paketlerinin uçuşta handling’i diğer paketlere göre farklı mıdır?

Tehlikeli madde içeren paketlerin, uçuş sırasında oluşan titreşim ve diğer etkilersonucunda hareket ederek hasar görebilirler. Bu tür hasara karşı korunmalıdırlar.Tehlikeli madde içeren paketler paletlere veya uçak ambarlarına yüklenirken,birbirleriyle reaksiyona girme ihtimalleri olduğu için belirlenmiş yöntemler kullanılarakfiziksel olarak ayrılmalıdırlar.

Ayrım işlemi aşağıdaki gibi yapılabilmektedir:

Paketlerin belirli uzaklıkta bağlanmaları.

Ayrım gerektiren tehlikeli maddelerin arasına tehlikeli madde içermeyen paketinyerleştirilmesi.

Radyoaktif madde içeren paket veya overpack’ler DGR 9.3.10.6 ve 9.3.10.7’de belirtilenayrım gerekliliklerini karşılaması gerekmektedir. Bölüm 6.9’da radyoaktif maddelerinayrımıyla ilgili detaylar bulunmaktadır.

6.4 YOLCU UÇAKLARINDA TEHLİKELİ MADDE YÜKLEME KISITLAMALARI




Sayfa 39

Tehlikeli maddelerin yüklenmesinde sınırlamalar var mıdır?

1.1.11. Yükleme sınırlamaları: Tehlikeli maddeler; yolcu uçaklarının anakompartımanlarına, kompartıman Sınıf B ve Sınıf C sertifikasyon

gereklilikleri karşılandığı taktirde yüklenebilmektedirler. “Cargo AircraftOnly” etiketi taşıyan paketler yolcu uçağına yüklenmemelidir.

IATA DGR Ek A’da yer alan yolcu uçağı tanımı: Uçuş ekibi, havayoluçalışanı, ilgili ulusal otorite temsilcisi veya taşınmakta olan kargoya refakat

eden görevli haricinde kişiler taşıyan uçak yolcu uçağıdır.

IATA DGR Ek A’da yer alan kargo uçağı tanımı: Yolcu uçağı tanımınındışında kalan, eşya ve mülk taşıyan uçak kargo uçağıdır.

1.1.12. Kargo kompartıman sınıflandırması:

Sınıf A: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:

ateş oluşumunu, ekibin görev yerinden kolayca farkedebileceği,

uçuşta, kompartımanın her bölümüne kolayca erişiminsağlanabileceği.

Sınıf B: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:

uçuş esnasında; ekibin yangın söndürücü ile etkin birşekilde kompartımanın herhangi bir kısmına yeterli erişimisağlayabileceği,

yangın söndürücü ile müdahale edildiğinde; tehlikelimiktarda duman, alev veya yangın söndürücü tozlarınınyolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılankompartımanlara giriş yapmayacağı,

pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazıgörebileceği, duman veya yangın detektör sistemininbulunduğu.

Sınıf C: Sınıf A veya Sınıf B kompartıman özelliklerine sahip olmayan ancak

aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:

pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazıgörebileceği, duman veya yangın detektör sistemininbulunduğu,

pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden

kontrol edebileceği, kompartımana gömülü veya monteedilmiş, otoritelerce onaylı yangın söndürme sistemininbulunduğu




Sayfa 40

zararlı miktarda duman, alev veya yangın söndürücütozlarını yolcu veya ekip üyeleri tarafından kullanılankompartımanlardan uzak tutacak yapıda,

kompartıman dahilinde kontrol edilebilir havalandırma

veya hava akımının olduğu, ve böylece kullanılan yangınsöndürücü ile oluşabilecek yangının kontrol altınaalınabileceği,

Sınıf D: Aşağıdaki özelliklere sahip olan kargo veya bagaj kompartımanı:

Yangın oluşumunda, uçak ve ekibi tehlikeye atmadanyangının kontrol altına alınabileceği,

zararlı miktarda duman, alev veya zehirli gazların yolcuveya ekip üyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan

uzak tutacak yapıda, havalandırma ve hava akımı her bir kompartımanda ayrı

ayrı kontrol edilebilmekte ve böylece kompartımandaoluşan yangın güvenlik limitlerini aşmamaktadır,

kompartımanda, uçağın kritik parçaları yakınında oluşacakısının etkisi göz önünde bulundurulmuştur.

14.2 m3 veya daha az hacimli kompartımanlarda, saatte 42.5m3’lük bir hava akışı yeterli olmaktadır.

Sınıf E: Sınıf E kargo kompartımanı, kargo taşıyan uçaklarda bulunmaktadır

ve aşağıdaki özelliklere sahiptir: pilot kabininde yer alan uçucu ekibin görev yerinden ikazı

görebileceği, duman veya yangın detektör sistemininbulunduğu,

kompartımana doğru veya kompartıman içinde hava akışıoluşturan havalandırma sisteminin kapatılabileceği veekibin uçuş kompartımanından kontrol edebileceği,

zararlı miktarda duman, alev veya zehirli gazları ekipüyeleri tarafından kullanılan kompartımanlardan uzaktutacak yapıda,

gerekli ekip acil çıkışları herhangi bir kargo yüklemedurumunda kolay ulaşılabilir olan

Not: Konu hakkında detaylı bilgi, ICAO Emergency Response Guidance for AircraftIncidents Involving Dangerous Goods (Doc 9481 – AN/928)’da yer almaktadır.

6.5 KARGO UÇAKLARINA YÜKLEME




Sayfa 41

“Cargo Aircraft Only” etiketi içeren paketlerin kargo uçaklarına yüklenmesinde

özel şartlar var mıdır?

“Cargo Aircraft Only” etiketi bulunan paketler, kargo uçaklarına yüklenmelidir. Böylecebu paketlere kolayca ulaşılabilir (gözlemlenebilir, handle edilebilir, ölçü ve ağırlıklarıuygun olduğu durumlarda uçuş esnasında diğer kargolardan ayrılabilir). Risk uyarıetiketleri ve “Cargo Aircraft Only” etiketi görülebilir olmalıdır. Bu şart aşağıdakidurumlarda uygulanmamaktadır.

Class 3,Yanıcı Sıvılar; Paketleme Grubu III, yan riski bulunmayan

Class 6, Zehirli ve Bulaşıcı Maddeler

Class 7, Radyoaktif Maddeler,

Class 9, Çeşitli Tehlikeli Maddeler.

6.6 BİRBİRİ İLE UYUMSUZ OLAN TEHLİKELİ MADDELER

Tüm tehlikeli maddeler birlikte yüklenebilir mi?

Tehlikeli madde içeren ve birbiriyle tehlikeli reaksiyona girebilecek paketler, depo yadauçakta yan yana veya akma sonrası etkileşime girebilecekleri yakınlıktabulundurulmamalıdır. DGR Tablo 9.3.A, tehlikeli madde içeren ve farklı risk gruplarınasahip paketlerin ayrımı için kullanılmaktadır. Ayrım ana veya yan risk etiketleri fark

gözetmeksizin tün risk etiketleri göz önünde bulundurularak yapılır.

Kargo uçağına yüklenebilir. Yolcu uçağına yüklenemez.




Sayfa 42

(1.4 S Hariç) Risk etiketi

Risk etiketi

(1.4 S Hariç)

Class 1 Patlayıcıların birlikte istiflenebilmesi için uygunluk grupları kullanılmaktadır.Patlayıcıların uygunluk grupları DGR Tablo 3.1.A’da yer almaktadır. Class 1 Patlayıcılarınyükleme kısıtlamaları ise DGR 9.3.2.2’de yer almaktadır.

Ayrım gerektiren tehlikeli maddeler, ya fiziksel olarak tehlikeli olmayan diğer bir paketile ayrılmalı ya da ayrı olarak yüklenmiş olduğu palet veya uçak tabanına bağlanmalıdır.

Tablo 9.3.A

Paketlerin Ayrımı

Not 1: DGR 9.3.2.2’de detaylar yer almaktadır. Not 2: DGR 9.3.2.2.4’te detaylar yer almaktadır. Not 3: Satır ve sütun kesişiminde yer alan “x” işareti, bu sınıf/bölümde yer alan tehlikelimaddelerin ayrılması gerektiğini belirtmektedir. “--” işareti ise, sınıf/bölümde yer alan

tehlikeli maddelerin ayrım gerektirmediğini belirtmektedir. Not 4: Division 4.1 ve Class 6,7 ve 9 diğer tehlikeli maddeler ile ayrımgerektirmediğinden Tablo 9.3.A’ya dahil edilmemişlerdir.

Örnek: Class 8 – Aşındırıcı madde ve Division 4.3 ıslandığında tehlikeli olan madde




Sayfa 43

Bazı tehlikeli maddeler, bazı tip tehlikeli olmayan kargolarla uyumsuzdur. Aşağıda bukonu hakkında bilgi verilmektedir. 6.7 ZEHİRLİ VE BULAŞICI MADDELERİN İSTİFLENMESİ

Zehirli veya bulaşıcı madde içeren paketlerin yüklenmesinde nelere dikkatedilmesi gerekmektedir?

Division 6.1 ve 6.2 etiketi içeren paketler ile birlikte aynı kompartımana yüklenmemesigerekenler:

hayvanlar,

yiyecekler,

yemler,

hayvan veya insanların tüketimine sunulacak diğer yenebilen maddeler.

Yukarıda yer alan kuralın istisnaları:

tehlikeli maddeler ve yiyecek veya hayvanlar kapalı farklı ULD’lere yüklenmişse, eğer açık tip ULD kullanılmış ise, ULD’lerin yüklendiği pozisyonların yan yana

olmaması gerekmektedir.

Division 6.1 ve 6.2 tehlikeli madde içeren paketler; PER(Bozulabilir kargo kodu),

EAT,PEP,PES,PEM (insan veya hayvan tüketimine sunulmuş yiyecek kodları), AVI, PET(Canlı hayvan kodu) ile farklı kompartımanlara yüklenmelidir. (Yukarıda belirtilenistisnalar hariç)

6.8 SIVI HALDE BULUNAN TEHLİKELİ MADDE İÇEREN PAKETLERİN YÜKLENMESİ

Sıvı halde bulunan tehlikeli madde paketlerinin yüklenmesinde özel bir şart varmıdır?

“This Way Up” etiketi taşıyan paketlerin; yüklemesi, istiflenmesi ve handling’i etiketingösterdiği yön dikkate alınarak yapılmalıdır. Sıvı içeren tek paketlemede, kapak kısmıüste gelecek şekilde yükleme yapılmalıdır.

6.9 RADYOAKTİF MADDELERİN İSTİFLENMESİ VE YÜKLENMESİ

Radyoaktif maddeler için özel yükleme şartları var mıdır?

Kategori 1-Beyaz, II-Sarı ve III-Sarı tip radyoaktif maddeler, yolcu veya ekibin yer aldığıkompartımanlara yüklenmemelidir. Radyasyon yayılımını mümkün olduğunca düşüktutmak amacıyla radyoaktif madde içeren paketler alt kompartıman tabanına veya anakompartımanda mümkün oldukça en arka kısma yüklenmelidir.

“Transport Index”, radyoaktif madde içeren paketin radyasyon seviyesini belirlemek

amacıyla kullanılan bir birimdir. Uçaklara yüklenen bu ve benzeri paketlerin




Sayfa 44

birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacıyla kullanılmaktadır. TransportIndex, Kategori II-Sarı ve III-Sarı etiketlerde yer almaktadır.

Kategori 1-Beyaz etiketine sahip paketleri, hiçbir ayrım gerektirmeden ve sınırsız

miktarlarda yüklenebilmektedir. Bu kategori paketlerde Transport Indexbulunmamaktadır.

Kategori II-Sarı veya Kategori III-Sarı etiketli paketler, yolcu kabini ve kokpitten ayrımyapılarak yüklenmelidir. Etiket üzerinde yer alan Transport Index, ayrım yapılmasıgereken mesafeyi belirlemektedir. Radyoaktif paketler için gerekli ayrım TransportIndex’e göre DGR Tablo 9.3.D ve 9.3.E’de yer almaktadır. Bu ayrım ayrıca radyoaktifmaddelerin depolandığı antrepolarda da kullanılmalıdır.

Tablo 9.3.D

Radyoaktif Maddelerin Ayrımı – Yolcu ve Kargo Uçaklarında

Toplam Transport IndexMinimum mesafe

Metre Inch




Sayfa 45

Fizıl madde içeren paketler üzerinde, her ne kadar çok az sayıda taşıması yapılsa da,Critical Safety Index(CSI) değerini içeren bir etiket bulunmak zorundadır. CSI; fizılmadde içeren paket, overpack veya kargo konteynırı üzerinde yeralabilmektedir(İstisnai fizıl madde hariç). Critical Safety Index, fizıl madde içeren paketveya overpack’lerin birikimlerini (toplam seviyelerini) kontrol etmek amacıylakullanılmaktadır.

Eğer uçağa radyoaktif madde içeren birden fazla paket, overpack veya yük konteynırıuçağa yüklenirse; radyoaktif madde paket, overpack veya yük konteynırları için gerekliminimum ayrım uzaklığı Tablo 9.3.D kullanılarak yapılmalıdır. Alternatif olarak, eğerpaketlerin t amamı ayrılamıyorsa ve gruplanarak yüklenebiliyorsa, öncelikle her birgrupta yer alan Transport Index’ler toplanmalı ve

a) Tablo 9.3.D kullanılarak paketlerin sahip olduğu en yüksek nokta ile yolcu veyaekibin yer aldığı kompartımanın tabanı arasında olması gereken minimummesafe bulunur.

b) Buna ek olarak iki grubu içinde en yüksek Transport Index değerine sahippaketler belirlenerek, Tablo 9.3.D’de yer alan minimum mesafe 3 ile çarpılarak ikipaket grubu arasında olması gereken minimum mesafe hesaplanır.

Not:Transport Index’in daha büyük toplam değerleri için DGR Tablo 9.3.Ekullanılmaktadır.

a) Minimum mesafe

b) Minimum mesafe

a) Minimum mesafe




Sayfa 46

Örnek:

Paket 1 = 5.5 TI

= paketin en üst noktasından en yakın uçak kabin tabanına gerekenuzaklık 1.15 metre. Eğer paketin yüksekliği 50 ise kargo ambarı en az 1.65 metreolmalıdır.(1.15+0.50=1.60 metre)

Paket 2 = 4.2 TI

= paketin en üst noktasından en yakın uçak kabin tabanına gerekenuzaklık 1.00 metre.

Paket 1 en büyük Transport Index değerine sahip. Bu durumda Paket 1 ile Paket 2

arasında olması gereken minimum uzaklık 1.15 x 3 = 3.45 metre.

6.10 MANYETİK MADDELERİN YÜKLENMESİ

Manyetik maddeler, uçağın manyetik pusulasını veya olumsuz etkilenebilecek diğerparçalarına yakın pozisyonlara yüklenmemelidir.

6.11 KURUBUZ YÜKLEMESİ

Karbondioksit katı (Kurubuz), tek başına veya diğer eşyaların soğutulması amaçlıtaşınabilmektedir. Havayolu; uçak tipi, uçak havalandırma sistemi, paketleme veistifleme tipi, aynı uçuşta canlı hayvan taşımacılığının yapılıp yapılmayacağı ve diğerfaktörleri değerlendirerek kurubuz taşınması ile ilgili düzenlemeleri yapması

gerekmektedir. Havayolu görevli yer ekibinin kurubuz yüklemesi hakkındabilgilendirildiğinden emin olmalıdır.

Paket 1 Paket 2




Sayfa 47

6.12 POLİMERİK GRANÜLLERİN YÜKLENMESİ

Net 100 kiloyu aşmayan miktarda şişebilen polimerik yastıkların veya plastik

şekillendirici materyalin Paketleme Talimatı 908 referansı ile -uçuş esnasındaulaşılamayan bir kompartımanda da- taşınması mümkündür.

6.13 TEHLİKELİ MADDELER VE CANLI HAYVANLARIN BİRLİKTE YÜKLENMEKURALLARI

Canlı hayvanlar, kriyojenik sıvı veya kurubuz içeren paketlerin yakınınayüklenmemelidir ve kurubuz yüklemesinin yapıldığı kompartımanda canlı hayvankurubuzlu paketten daha yüksek seviyede olmalıdır.

Canlı hayvanlar Kategori II-Sarı ve III-Sarı radyoaktif madde paketlerinden, 24 saate

kadar uçuşlar için en az 0.5 metre ve 24 saatten uzun süren uçuşlar için en az 1 metreuzaklığa yüklenmelidir.

6.14 AKÜ İLE ÇALIŞAN TEKERLEKLİ SANDALYE VE DİĞER HAREKETLİ YARDIM ARAÇLARININ KAYITLI BAGAJ OLARAK YÜKLENMESİ

1.1.13. Sıvı aküler: Havayolu onayı ile taşınabilen akülü tekerleklisandalye veya diğer hareketli yardım araçlarının taşınmasında aşağıdakileredikkat edilmesi gerekmektedir:

a) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracı; yüklenmesi, istiflenmesi,

güvene alınması ve boşaltılması sırasında her zaman dik tutulabiliyorsa: Akü kutup başları oluşabilecek kısa devreye karşın izole edilmeli vebatarya araca güvenli bir şekilde tutturulmalıdır.

b) Tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracı yüklenmesi, istiflenmesi,

güvene alınması ve boşaltılması sırasında dik taşıma mümkün değil ise: Aküaraçtan ayrılmalıdır ve bu durumda araç herhangi bir kısıtlama olmaksızıntaşınabilmektedir. Ayrılan akü sağlam ve sert yapıda olan bir paket içindeaşağıda belirtilen şekilde taşınmalıdır: Paket akü sıvısının akmayacağı ve su geçirmeyen yapıda olmalıdır.

Palet veya ambarlara yüklenen diğer kargoların kayış ile bağlanmaveya benzeri güvenlik uygulamaları esnasında, akülerindevrilmemesine dikkat edilmelidir.

Aküler kısa devrelere karşı korunmalı, olası akmalara karşın içindebulundukları paketlere yeterli miktarda absorbe madde konulmalıdır.

Akülerin yer aldığı paket işaretlemesi “ BATTERY, WET, WITHWHEELCHAIR” veya “BATTERY, WET, WITH MOBILITY AID” ifadelerikullanılarak yapılmalı; Class 8 Aşındırıcı ve “This way up” etiketleri ileetiketlenmelidir.

Sorumlu pilot akülü tekerlekli sandalye veya hareketli yardım aracının veya akü ayrılmışise akünün paketinin yüklendiği pozisyon hakkında bilgilendirilmelidir.




Sayfa 48

1.1.14. Kuru aküler: Kuru akü ile çalışan tekerlekli sandalye veyahareketli yardım araçları kontrol edilmiş bagaj olarak taşınmaktadır vetaşıma esnasında bataryanın bağlantılarının çıkarılmalı ve kutup başlarınınkısa devreye karşı yalıtılmalı ve akü tekerlekli sandalye veya hareketli

yardım aracına güvenli bir şekilde tutturulmalıdır.

Not:

Jel tipi akü kullanan tekerlekli sandalye/hareketli yardım araçlarının akü terminallerikısa devreye karşı izole edilmişse, akünün bağlantılarının çıkarılmasına gerek yoktur.

1.1.15. Akülü tekerlekli sandalye / yardım aracı etiketi: Tekerlekli

sandalye ve hareketli yardım araçlarının handling’ini kolaylaştırmakamacıyla aşağıda yer alan etiket kullanılmaktadır. Etiket, araçtan akününayrılıp ayrılmadığını göstermektedir. İki kısımdan oluşan et iketin tekerlekli

sandalye resmi olan bölümü araçta kalmakta ve akünün araçtan çıkarılıpçıkarılmadığını belirtmektedir. Diğer kısım ise akünün araçtan ayrılmasıdurumunda kullanılır ve batarya ile akünün eşleştirilmesinde yardımcıolmaktadır.

6.15 ORGANİK PEROKSİTLERİN VE KENDİLİĞİNDEN REAKSİYON VERENMADDELERİN HANDLİNG’İ

Division 4.1 kendiliğinden reaksiyona giren maddeler ve Division 5.2 Organik peroksitiçeren paket ve yükleme üniteleri direkt güneş ışığından uzak tutulmalıdır. Yükleme, boşaltma ve depolaması ısı kaynaklarından korunan iyi havalandırmalı yerlerdeyapılmalıdır.

6.16 TEHLİKELİ MADDE İÇEREN ULD’LER

Tehlikeli madde içeren her bir ULD’ nin dış tarafında, içinde tehlikeli madde olduğunu

belirten bir gösterge bulunmalıdır. Bu gösterge; ULD dışına takılan, en az 148x210 mmölçülerinde ve dış sınırları kırmızı ile taranmış bir etiket (ULD Tag) ile sağlanır. ULD Tag




Sayfa 49

üzerinde ULD’ye yüklenmiş olan tüm tehlikeli madde Class / Division’ları yer almalıdır.ULD Tag, tehlikeli maddelerin indirilmesini takiben ULD’den çıkartılmalıdır.

Eğer ULD “Cargo Aircraft Only” etiketi taşıyan bir paket içeriyorsa, ULD sadece kargo

uçağına yüklenmelidir.

7.BİLGİLENDİRME

7.1 SORUMLU PİLOTUN BİLGİLENDİRİLMESİ (NOTOC)

Sorumlu pilot uçağa yüklenen tehlikeli madde hakkında bilgi sahibi olmalı mıdır?

Evet, olmalıdır. Uçak operatörü, uçağın ayrılmasından önce (mümkün olduğunca erken)sorumlu pilota taşınan tehlikeli maddeler hakkında bilgi iletmelidir. Taşınan tehlikelimaddelerin bilgisi, doğru olmalı ve okunaklı yazı veya bilgisayar çıktısı olaraksunulabilmektedir. Pilota verilen bilgi, belirlenmiş bir form üzerinde sunulmaktadır ve“Special Load – Notification to Captain (NOTOC) olarak adlandırılmaktadır. (AWB veyatehlik eli madde beyan formu dışında bir evrak olarak düzenlenmelidir.) NOTOC, NOPICveya NOTAC olarak da anılmaktadır.

İstisnai miktar tehlikeli madde yada istisnai miktar radyoaktif paketler NOTOC’ta yeralmamaktadır. NOTOC en azından aşağıdaki bilgileri içermelidir.

AWB numarası




Sayfa 50

Uygun gönderi adı (uygulandığında ek olarak teknik ismi) ve DGR 2’de yer alanUN veya ID numarası

Paket üstünde yer alan etiketlere uygun Class veya Division (var ise yan risk)numaraları ve Class 1 için uygunluk grubu

Paketleme grubu (uygulandığında) Radyoaktif olmayan maddeler için paket sayısı, net miktar veya bazı tehlikeli

maddeler için her bir paketin brüt kilosu (Gönderici beyanında net veya brüt kiloyazılması gerekmeyen tehlikeli maddeler muaf tutulmuştur), ve tehlikelimaddenin yüklendiği pozisyon. Birden fazla paket içeren aynı UN numaralı veaynı uygun gönderici ismine sahip tehlikeli maddeler için NOTOC’ta yer almasıgereken bilgi toplam miktar ve en büyük ve en küçük paketlerin yüklendiğipozisyon bilgilerinin belirtilmesi.

Radyoaktif maddeler için, paket sayısı, kategorileri, tranport index veuygulanabilir ise yüklendikleri kesin pozisyon.

Paketin kargo uçağı ile taşınıp taşınmayacağı. Paketlerin indirileceği havalimanı Uygulandığında, ülke onayı ile taşınan tehlikeli maddelerin belirtilmesi.

Bu bilgiler, kontrol edebilmesi amacıyla sorumlu pilota yazılı olarak kalkış öncesimümkün oldukça erken verilmelidir. Sorumlu pilot bu bilgileri aldığını belirtmek içinNOTOC’un kopyasına işaretleme yaparak veya şirket prosedürleri ile belirlenmiş başkabir yöntem kullanarak belirtmelidir.

Special Load – Notification to Captain




Sayfa 51

Yukarıda yer alan NOTOC örneği, IATA tarafından önerilen IATA Airport Handling

Manuel (AHM 391-384)’e yer alan formata uygundur. NOTOC’ta tehlikeli maddelerharicinde; canlıhayvan, yiyecek ve diplomatik posta gibi özel yük bilgileri de yer almaktadır. Sorumlu pilot ayrıca yüklemeden sorumlu kişiden, hasarlı veya akan bir paketinyüklenmediğini ve yazılı olarak belirtilen yükleme pozisyonlarının mevcut yükleme ileaynı olduğunun onayını imzalı veya şirket prosedürleri ile belirlenmiş başka bir yöntemkullanarak almalıdır. NOTOC, uçuş sırasında sorumlu kaptanın kolayca ulaşabileceği biryerde olmalıdır. Sorumlu kaptan transit bir uçuşu devraldığında, önceki uçuşa ait diğerhavalimanından yüklenen ve uçuşuna devam eden tüm tehlikeli maddelerin bilgisinekolayca ulaşabilmelidir.

Genellikle kargo departmanı, kargonun yüklendiği pozisyon haricinde diğer bilgilerin

tamamlanmasından sorumludur. Yükleme pozisyonunu bilgisi yükleme planlayıcısı veya

yükleme planlayıcısının bilgilendirdiği yükleme şefi / ramp görevlisi tarafındantamamlanması gerekmektedir. Sorumlu pilota verilen NOTOC’un okunaklı bir kopyasıyükleme yapılan istasyonda bırakılmaktadır. Bırakılan bu kopya üzerinde, kaptanaNOTOC’un verildiğine dair bir bilgilendirmenin olması gerekmektedir. Çıkış limanındakalan kopya veya içerdiği bilgiler, çıkış ve varış istasyonlarında olası ihtiyaca karşı ilgiliuçuş sona erene kadar kolayca ulaşılabilir olmalıdır.

Gönderici Beyanı (Shipper’s Declaration)’nın bilgisayar çıktısı formatında oluşturulmuş

NOTOC üzerindeki görünümü aşağıda yer almaktadır.




Sayfa 52




Sayfa 53

Bilgisayar çıktısı formatında basılan NOTOC’ta yer alan bilgilerin açılımı:

01 = Giriş numarası, ORG= Uygun gönderi adı, DL= Yükleme pozisyonu, JFK=Yüklemenin boşaltılacağı istasyon, 98296844= AWB numarası, 6.1= Ana riske ait Class

/ Division, UN3017= UN numarası, 3= Yan riske ait Class / Division, 5= Parça sayısı,30L= Parça başına düşen net miktar, I= Paketleme grubu, RPB= Ana riske ait IMP kodu,

X= Paketin kargo uçağına yüklenmesi gerektiği belirten işaret, P6P00648LH= ULD

numarası

Bilgisayar çıktısı formatında basılan NOTOC’ta yer alan kısaltmalar:

CL= Class, CV= Division, COMP= Uygunluk grubu, QTI= Miktar, TI= Transport Index,

PCK = Paket, RRR CAT= Radyoaktif kategorisi, PCK GRP= Paketleme grubu, POS=

Yükleme pozisyonu, ULD= Yükleme ünitesi

7.2 UÇAKTAKİ ACİL DURUMDA SORUMLU PİLOTUN BİLGİ VERMESİ

Uçuş esnasında tehlikeli maddeleri içeren acil bir durumda ne olur?

Eğer uçuşta acil bir durum olursa sorumlu kaptanın, durumunun elverdiği en kısasürede hava trafik servisine bilgi vermesi gerekmektedir. Hava trafik servisi bu

durumda ilgili havaalanı otoritelerine uçakta taşınan tehlikeli maddeler hakkında bilgiiletebilecektir.

Mümkün olduğunda, bilginin içermesi gerekenler: Uygun gönderi adları ve UN/ID numaraları, Class / Division (ve Class 1 için uygunluk grupları), Tanımlanmış yan riskler, Tehlikeli maddelerin uçakta bulundukları pozisyonlar.

Alternatif olarak, Pilota verilen bilginin alınabileceği telefon numarası da kaptantarafından ilgili kişilere verilebilir. Acil bir durumda kaptana verilmiş olan bilgilerin

telefon ile alınması mümkün değilse, bu bilgiler tehlikeli maddenin her birkompartımandaki miktarı ve risk sınıflarını içermek üzere havayolu tarafından daverilebilmektedir.




Sayfa 54

8.TEHLİKELİ MADDELER ve ACİL DURUM

8.1 GİRİŞ

Acil bir durumda ne yapabilirim, takip edeceğim prosedürler nelerdir?

Tehlikeli madde taşımacılık sürecini içeren her yerde Acil Durum Prosedürlerinin yeralması gerekmektedir. ICAO Annex 14 – Havameydanı, Bölüm 9 – Acil Durum ve DiğerServisler yayını, tehlikeli maddeler ile ilgili bilgilerin de yer aldığı acil durumlardaizlenecek prosedürlerin havalimanı otoritesi tarafından belirlenmesi gerekliliğinibelirtmektedir.

Ek olarak düzenlemeler havayolunun, tehlikeli maddelerin de yer aldığı acil durumlardayapılması gereken davranışlar hakkında uçuş ekibi ve diğer çalışanlarına bilgi vermesigerektiğini belirtmektedir.Acil durumda yapılması gerekenler, DGR’da belirtildiği üzere Tablo 1.5.A’da yer alan herkategorideki kişiler için gereklidir. (Bkz. 1.6) Yerel gereklilikler ve acil durumda temasa

geçilecek kişilerin telefonları hakkında bilgili olunması oldukça önem taşımaktadır.

8.2 RAMP VE ANTREPO PERSONELİ İÇİN ACİL DURUM GENEL PROSEDÜRLERİ

İzlenmesi gereken prosedürler genel olarak aşağıdakileri içermektedir: İlk olarak en kısa sürede amire haber verilmesi, Tehlikeli maddelerin tanımlanması (güvenli olduğu sürece yapılmalı), Güvenli ise, paketin diğer paket veya mallardan yalıtılması, Paketin içeriği ile temastan kaçınılmalı, Eğer paket içeriği ile temas olursa yapılması gerekenler:

o Bol su ile vücudun temas edilen bölümü çok iyi bir şekilde yıkanmalı, o bulaşma olan kıyafet çıkartılmalı o gıda maddesi yenmemeli veya sigara içilmemeli, o eller göz, ağız veya burundan uzak tutulmalı o sağlık yardımı alınmalı.

Olay yerinde bulunan kişiler, isimleri not edilene kadar olay yerindenayrılmamalıdırlar.

8.3 IATA ACİL DURUM HAREKET TABLOSU

Class /Division

ve Risk

Grubu

Tehlikeli madde Sınıfı Tehlike Tanımı İlk Hareket, Akmayı en azaindirmek ve diğer kargolar

ile teması önlemek

1.3C

1.3G

Patlayıcılar (Sadecekargo uçağındataşınabilenler)

Yangın veya az miktardapatlama ve/veya az

miktarda itici güç oluşumu. İtfaiye teşkilatına haberverilmeli

Yangına karşı korunulmalı

1.4B

1.4C

1.4D

1.4E

1.4G

Yangın (Başka önemli birrisk yoktur)

1.4S Patlayıcılar (Emniyetli) Az miktarda yangın riski




Sayfa 55

2.1

2.2

2.2

2.3

Yanıcı gazlar

Yanıcı olmayan gazlar

Kriyojenik gazlar

Sızma durumunda yanıcıdır

Zararlı miktarda soğutucuetki

Dondurucu etki

İtfaiye teşkilatına haberverilmeli

Yangına karşı korunulmalı Diğer gönderiler tahliye

edilmeli, bölgehavalandırılmalı

En az 25 m uzaklıktadurulmalı

Zehirli gazlar (CAO)Yüksek basınçlı silindirinparçalanma riski vesolunum yoluyla

zehirlenme

3 Yanıcı sıvılar Yanıcı buhar yayılımı İtfaiye teşkilatına haberverilmeli

Yangına karşı korunulmalı Hiçbir durumda sukullanılmaz

4.1

4.2

4.3

Yanıcı katılar

Kendiliğinden yanankatılar

Sıvı ile temas

durumunda tehlikelikatılar

Tutuşabilir, yangınıilerletme

Hava ile temasta yanma

riski

Su ile temasta yanma riski

5.1

5.2

Oksitleyiciler

Organik peroksitler

Kolay tutuşabilen maddelerile temasta yanıcıdır. Diğer maddeler ile şiddetlireaksiyona girme riski


Yangına karşı korunulmalı Su kullanılmaz

6.1

6.2

Zehirli maddeler

Bulaşıcı maddeler

Yutma, soluma ve dokunma

durumunda zararlıdır

İnsan ve hayvanlardahastalığa neden olur

Alanı yalıtın

Kalifiye yardım alınmalıdır

Dokunulmamalıdır

En az 25 m uzaklıkta

durulmalı

7 Cat I

7 CatII/III

Radyoaktif – Beyaz

Radyoaktif – Sarı

Radyasyon tehlikesi ve

sağlığa zarar verme

8

Aşındırıcılar Deri ve metallere zarar

verme


Yangına karşı korunulmalı Deriye temasındankaçınılmalı

9 Polimerik parçalar

Manyetik madde

Karbondioksit, katı

Çeşitli tehlikelimaddeler

Az miktarda yanıcı gazoluşumu

Seyrüsefer sistemlerini

etkilerDondurucu ve boğucuetkisi vardır

Diğer sınıfların içermediğiriskler

Deriye temasından

kaçınılmalı Acil önlem gerektirmez

8.4 MADDE BULAŞMASI DURUMUNDA KARGO VEYA BAGAJIN HANDLİNG’İ

Tehlikeli madde taşıyan bagaj veya kargoya madde bulaşması tespit edildiğinde veyabulaşmadan şüphelenildiğinde, paket veya bagajdaki bulaşmanın cinsi ve kaynağınınaraştırılması konusunda gerekli önlemler alınmalıdır. Bulaşan madde DGR’a göre

tehlikeli madde olarak sınıflandırılıyorsa veya tehlikeli madde olmasındanşüpheleniliyorsa, havayolu / operatör bagaj veya kargonun havayolu ile taşınmasından




önce izole etmeli veya olası riskleri tamamen ortadan kaldırmak için uygun önlemlerialmalıdır.

Tehlikeli madde kazası ve olayı nedir?

Tehlikeli madde kazası, tehlikeli maddelerin taşınması ile ilgili olan ve ölüm, bir insanınciddi yaralanması veya büyük miktarlarda mülkiyet hasarına yol açan hadiseler olaraktanımlanmaktadır.

Tehlikeli madde olayı ise, tehlikeli madde kazası dışında kalan, tehlikeli maddelerintaşınması ile ilgili olan ve bir insanın yaralanması, mülkiyet zararı, yangın, hasar, akmaveya dökülme (içeriğin paket tarafından muhafaza edilememesi) hadisesi olaraktanımlanmaktadır.Tehlikeli madde taşımacılığı sırasında uçağı veya çalışanlarınıtehlikeye atan hadiseler de tehlikeli madde olayı sayılmaktadır.

Tehlikeli madde olay ve kazalarını kime raporlamalıyım?

Operatörün, tehlikeli madde olay ve kazalarını; operatörün faaliyette bulunduğu ülkeyeait ilgili ulusal otoriteye ve kaza veya olayın yaşanmış olduğu ülkeye ait ilgili ulusalotoriteye raporlaması gerekmektedir.

Kargoda, beyan edilmemiş veya eksik beyanda bulunulmuş tehlikeli maddelerin deraporlanması gerekmektedir. Raporlama, operatörün faaliyette bulunduğu ülkeye aitilgili ulusal otoriteye ve tespitin yapıldığı ülkeye ait ilgili ulusal otoriteye yapılmalıdır.Operatör ayrıca yolcu bagajında 2.3’e göre izin verilmeyen bir eşyanın tespitinde de

raporlama yapmalıdır. Bu rapor tespitin yapıldığı ülkeye ait ilgili ulusal otoriteyesunulmalıdır.

Havayolu beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş tehlikeli maddeleri yetkiliotoriteye raporlaması mecburidir?

Raporlama, ilgili otorite bu tür bir olayın tekrar etmemesi için gerekli önlemleri almasıiçin önemlidir.

Documents

DGR - Tehlikeli Madde Taşımacılğı